These AP 7th Class Telugu Important Questions 4th Lesson మర్రిచెట్టు will help students prepare well for the exams.
AP Board 7th Class Telugu 4th Lesson Important Questions and Answers మర్రిచెట్టు
I. అవగాహన-ప్రతిస్పందన
పరిచిత గద్యాలు
కింది పరిచిత గద్యాలను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.
1. ఆ క్లబ్బులు చేసేపని తరతరాల నుంచీ నేను చేస్తున్న పనే. పిల్లలు, పెద్దలూ అందరూ కాలక్షేపానికి నా దగ్గరకు వచ్చేవాళ్ళు. నా నీడలో కూర్చుని అనేక విషయాలు చెప్పుకుంటూ ఉండేవారు. పులిజూదం మొదలైన ఆటలు యెన్నో ఆడుకుంటూ ఉండేవారు. నేను వారికి శ్రమ కలగకుండా గాలివీస్తూ ఉండేదాన్ని. దాహమైతే చెరువులో నీళ్ళు దోసిళ్ళతో త్రాగి మళ్ళీ వచ్చి నా నీడను కూర్చొని విశ్రాంతి తీసుకుంటూ ఉండేవారు. నా నీడనూ, గాలిని అలవాటు పడినవాళ్లు ఇంట్లో ఒక్కక్షణం ఉండేవారు కాదంటే మీరు నామాట నిస్సంకోచంగా నమ్మవచ్చు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) ‘నీడ’ అంటే అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
ఛాయ
ఆ) పై పేరాలో చెప్పబడిన ఆట పేరేమిటి?
జవాబు:
పులిజూదం
ఇ) ‘శ్రమ’ పదానికి వ్యతిరేక పదాన్ని రాయండి.
జవాబు:
విశ్రాంతి
ఈ) ‘నామాట’ విగ్రహవాక్యం రాయండి.
జవాబు:
నా యొక్క మాట
2. ఈ మానవులు నా నీడను కూర్చుని అస్తమానం హక్కుల సంగతి మాట్లాడుకుంటూ ఉండేవారు. అటువంటప్పుడు నా కొమ్మలను ఆశ్రయించుకొని బ్రతుకుతున్న పక్షులను బాధించే హక్కు వీరికి ఎవరిచ్చారో ! నా నీడన కూర్చొని కబుర్లు చెప్పుకొనే హక్కు వీరికి ఉన్నప్పుడు, నా చెట్ల కొమ్మలమీద గూళ్ళు కట్టుకొని నివసించే హక్కు పక్షులకు ఎందుకు లేదు ? అసలు ఇంతకీ నా హక్కు మాటేమిటి? నన్నడిగే, వాళ్ళు నా క్రింద కూర్చున్నారంటారా?
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) ‘అస్తమానం’ అంటే అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
ఎల్లప్పుడు
ఆ) ‘నన్నడిగి’ పదాన్ని విడదీయండి.
జవాబు:
నన్ను + అడిగి
ఇ) ‘పక్షి’ పదానికి వికృతి రాయండి.
జవాబు:
పక్కి
ఈ) ‘చెట్టు’ పదానికి పర్యాయపదాలు రాయండి.
జవాబు:
వృక్షం, తరువు
3. బ్రతకటానికి ఇన్ని ఘోరాలు చెయ్యాలా? ఇతర జీవులను నిర్దాక్షిణ్యంగా తమ పొట్టను పెట్టుకోవాలా? ఏ ఆకూ దుంపలు తింటే సరిపోదు ? కాని ఇప్పటి కుర్రవాళ్ళు అలా అనుకున్నట్లు కనబడదు. వాళ్ళతోపాటు మాకూ ఈ ప్రపంచంలో బ్రతికే హక్కున్నదనీ, అందరం బ్రతికితేనే ఈ ప్రపంచం అందమనీ, వాళ్ళు అనుకొన్నట్లు కనబడదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) పై పేరాలో ఉన్న జాతీయ పదాన్ని గుర్తించి రాయండి.
జవాబు:
పొట్టను పెట్టుకొను
ఆ) ‘ప్రపంచం’ పదానికి పర్యాయపదాలు రాయండి.
జవాబు:
జగము, జగత్తు
ఇ) ‘హక్కు’ అంటే అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
బాధ్య త
ఈ) ‘నిర్దాక్షిణ్యం’ విగ్రహవాక్యం రాయండి.
జవాబు:
దాక్షిణ్యం లేని
4. అతని మాటలు వింటే నాకు గుండె చెరువయింది. చావటానికి భయపడి కాదు. చావంటే మా జాతికి భయమే లేదు. నా గుండె చెరువయింది, అతని నిర్లక్ష్యానికి. మా ఉద్దేశాలను మేము మానవులకు మల్లే పైకి చెప్పుకోలేక పోయినా, మాకూ ప్రాణం అనేది ఉంటుందని – నాతో యింత పరిచయం ఉన్న అతనికి తట్టకపోవటం నాకు ఆశ్చర్యం వేసింది. మాకు ప్రారంభం లేకపోతే మేము ఎలా పెరుగుతున్నాం అనుకున్నారు. మా ప్రాణాలు తియ్యడానికి అతనికేం హక్కుంది. ఎవ్వరు బ్రతకటానికి అర్హులో యెవ్వరు గాదో నిర్ణయించడానికి అర్హుడు తానా?
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ‘జాతి’ నానార్థాలు రాయండి.
జవాబు:
కులం, పుట్టుక
ఆ) ‘చెరువు’ పర్యాయపదాలు రాయండి.
జవాబు:
తటాకం, కోనేరు
ఇ) ‘ఆశ్చర్యం’ పదానికి వికృతి రాయండి.
జవాబు:
అచ్చెరువు
ఈ) ‘ప్రారంభం’ పదానికి వ్యతిరేకపదం రాయండి.
జవాబు:
ముగింపు / అంతం
అపరిచిత గద్యాలు
కింది అపరిచిత గద్యాలను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.
1. (శిష్యులకు) ఇతరులకు వివరించి చెప్పగలిగినదే నిజమైన పాండిత్యం. బయట ప్రగల్భములాడుట కాక యుద్ధములో నిలువగలిగినదే వీరత్వము. కవీంద్రులు మెచ్చునదే అసలైన కవిత్వము. వివాదమునకు దారితీయు పనియే మనుష్యునకు హానికరము.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) నిజమైన పాండిత్యం ఏది?
జవాబు:
తన వద్ద ఉన్న విద్యను ఇతరులకు (శిష్యులకు) చెప్పడం.
ఆ) ‘ప్రగల్భము’ అంటే అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
గొప్పలు
ఇ) కవీంద్రులు మెచ్చేది ఏమిటి?
జవాబు:
మంచికవిత్వం
ఈ) మనుష్యులకు హానికరం ఏది?
జవాబు:
వివాదానికి దారితీసే పని
2. ప్రపంచంలో మొట్టమొదట విడుదల చేయబడిన తపాలాబిళ్ళ అతికించే రకం కాదు. అది రెండు అణాల ఖరీదు కలిగిన కాపర్ టికెట్. ఈస్టిండియా కంపెనీ అధికారానికి లోబడిన వందమైళ్ళ లోపు చిరునామాకు దాని ద్వారా ఒక కవరును పంపవచ్చును. ఆ కవరును డాక్ రన్నర్ తీసుకువెడతాడు. ఈ కాపర్ టోకెన్ ప్రప్రథమంగా 1774 మార్చి 31వ తేదీన పాట్నాలో విడుదల చేయబడింది. 1852లో సింధు ప్రావిన్స్ కమిషనర్ సర్ బార్టిల్ ఫ్రెర్ ఆసియాలో మొట్టమొదట తపాలాబిళ్ళను తీసుకువచ్చాడు. అందులో ఈస్టిండియా కంపెనీ ముద్ర ఉండేది. దానిని సింధు లోపల ఉత్తరాలు పంపడానికి ఉపయోగించేవారు. దీనిని సిండే డాక్ అనేవారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) డాక్ రన్నర్ అంటే ఎవరు?
జవాబు:
తపాలా బంట్రోతు.
ఆ) సింధు ప్రావిన్స్ ఎవరి పరిపాలనలో ఉంది?
జవాబు:
ఈస్టిండియా కంపెనీ.
ఇ) అణా అంటే ఎన్ని పైసలు?
జవాబు:
ఆరు పైసలు.
ఈ) సిండే డాక్ అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
సింధు ప్రావిన్స్ లోని కాపర్ టికెట్.
3. అప్పటికి 200 సంవత్సరాల నుంచి ఆంగ్లేయుల కారణంగాను, అంతకు ముందు ఏడెనిమిది వందల ఏళ్ళ నుంచి తురుష్కుల కారణంగాను, స్వాతంత్ర్యాన్ని కోల్పోయి బానిసత్వంలో మ్రగ్గుతున్న భారతజాతి దైన్యస్థితి నుంచి మేల్కొని 1857లో వీరోచితంగా ప్రథమ భారత స్వాతంత్ర్య సంగ్రామాన్ని సాగించింది. కానీ ఆ చైతన్యాన్ని సైనికుల తిరుగుబాటు అంటూ తక్కువగా అంచనా వేసి, ఆంగ్ల ప్రభుత్వం అధికారాన్ని తిరిగి హస్తగతం చేసుకుని భారతదేశాన్ని పాలించడం మొదలు పెట్టింది.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) సుమారు ఏ సంవత్సరములో ఆంగ్లేయులు భారతదేశంలో ప్రవేశించారు?
జవాబు:
క్రీ.శ. 1600లో
ఆ) తురుష్కులు భారతదేశాన్ని పాలించడం ఎప్పుడు మొదలు పెట్టారు?
జవాబు:
సుమారు క్రీ.శ 800లు లేక 900 సంవత్సరాల నుండి
ఇ) సైనికుల తిరుగుబాటు ఎప్పుడు జరిగింది?
జవాబు:
క్రీ.శ. 1857
ఈ) భారతదేశం ఆంగ్లేయుల పాలనలోకి పూర్తిగా ఎప్పటి నుంచి వెళ్ళింది?
జవాబు:
1857
4. జంధ్యాల గారు అన్నట్లుగా హాస్యం అనేది చక్కని వంటకంలో ఉప్పులాంటిది. ఉప్పులేని కూర ఎంత చప్పగా ఉంటుందో సున్నిత హాస్యం లేని ప్రసంగం కూడా అలాగే ఉంటుంది. అంటే జోక్ చెప్తున్నట్లుగా చెప్పకూడదు. అది ప్రసంగంలో భాగమైపోవాలి. మాట్లాడే మాటలు ప్రాంతాన్ని బట్టి అర్థం మారిపోతుంది. ఒక పెద్దాయన వచ్చి ‘ఈ వాల్ పోస్టర్లు అంటించండి!’ ఆ పెద్దాయన సహాయకులు వెంటనే రంగంలోకి దూకి తగులబెట్టారు. అంటించండి అంటే అతికించండి అని ఆయన ఉద్దేశ్యం.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) హాస్యం ఎలాంటిది?
జవాబు:
చక్కని వంటకంలో ఉప్పులాంటిది
ఆ) ఉప్పులేని కూర ఎలా వుంటుంది?
జవాబు:
చప్పగా ఉంటుంది.
ఇ) పై పేరాలో హాస్యం గురించి మాట్లాడినది ఎవరు?
జవాబు:
జంధ్యాలగారు
ఈ) పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
ప్రసంగంలో ఏది ఉండాలి?
5. క్రింది పేరాను చదివి, ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.
రాజారామమోహనరాయ్, ఈశ్వరచంద్ర విద్యాసాగర్ వంటి మహాసంస్కర్తల కోవలోనివాడే వీరేశలింగం, ఆయన సంస్కరణాభిలాషి, దేనినైనా ఆచరించి చూపేవాడు. శతాధిక గ్రంథాలు రచించాడు. సాహిత్య రంగంలో ఆయన ప్రతిభా పాటవాలు ప్రదర్శించేవాడు. అందుకే ఆయన ఆధునికాంధ్ర సాహిత్యానికి ఆద్యుడు, మార్గదర్శి, అనుభవాల గని.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) రాజారామమోహనరాయ్ ఎవరు?
జవాబు:
రాజారామమోహన్ రాయ్ ఒక మహా సంస్కర్త.
ఆ) ఆచరించి చూపించిన వారెవరు?
జవాబు:
కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులుగారు దేనినైనా ఆచరించి చూపించేవారు.
ఇ) ఆయన ఎన్ని గ్రంథాలు వ్రాశారు?
జవాబు:
ఆయన శతాధిక గ్రంథాలు వ్రాశారు.
ఈ) కందుకూరి ప్రతిభా పాటవాలు దేనిలో ప్రదర్శించారు?
జవాబు:
సాహిత్యరంగంలో కందుకూరి ప్రతిభా పాటవాలు ప్రదర్శించారు.
II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత
అ) కింది ప్రశ్నలకు నాలుగైదు వాక్యాలలో జీవాబులు రాయండి.
ప్రశ్న1.
మజ్జిచెట్టు ఎవరిమీద ఆధారపడలేదని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
మద్దిచెట్టును ఎవ్వరూ నాటలేదు, దానికెవ్వరూ ఎరువూ, నీరుపోసి పెంచలేదు. ఏ గాలికో విత్తనం కొట్టుకొని వచ్చి చెరువుగట్టుపై పడింది. మొక్కె మొలిచింది. లేదా ఏ కాకి ముక్కు నుండో విత్తనం జారిపడి మొలిచి ఉంటుంది. అది ఎవ్వరి దయాదాక్షిణ్యాల మీదా ఆధారపడి బ్రతకలేదు. అప్పుడప్పుడు వర్షాలకు భూమిలోని సత్తువను పీల్చుకొంటూ బతికింది. అందుకే మట్టిచెట్టు ఎవరిమీదా ఆధారపడలేదని కచ్చితంగా చెప్పగలను.”
ప్రశ్న2.
మద్దిచెట్టు గ్రామస్తులకు ఎలా ఉపయోగపడింది?
జవాబు:
చెరువుగట్టు మట్టి వర్షాలకు కరిగిపోకుండా తన వేళ్లతో కాపాడింది. ఎంతోమంది పేదలు తన వేర్ల మధ్య వంట వండుకొనే సదుపాయం కల్గించింది. తను ఎంతోమందికి నీడనిచ్చింది. మట్టిపాలు, కాయలు మందులలో ఉపయోగించుకొందుకిచ్చి, ఎన్నో జబ్బులను తగ్గించడంలో సహాయపడింది.
ఆ) కింది ప్రశ్నలకు 8 నుండి 10 వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.
ప్రశ్న1.
మానవుల ప్రవర్తన మజ్జి చెట్టుకు ఎందుకు నచ్చలేదు?
జవాబు:
మానవులలోని స్వార్థబుద్ది మట్టిచెట్టుకు నచ్చలేదు. తాము చెట్టునీడను కూర్చొంటారు. అది తమ హక్కుగా భావిస్తారు. కాని, చెట్టుపై గూళ్లుకట్టుకొని నివసిస్తున్న పక్షులపై కోపం వస్తుంది. వాటికక్కడ నివసించే హక్కు లేనట్లు వాటిని రాళ్లతో కొడతారు. ఈ విధంగా తమకో న్యాయం, పక్షులకో న్యాయం అన్నట్లు ప్రవర్తించే విధానాన్ని విమర్శించింది. పక్షులు రెట్టలు వేస్తున్నవంటే, మనుషులు కూడా చీకటి పడ్డాక అంతేకదా ! అందుకే మచెట్టుకు మానవుల ప్రవర్తన నచ్చలేదు.
తన క్రింద ఆడుకొని పెరిగి పెద్దెన నరసింహులు ప్రెసిడెంటు అయ్యాక తనకు ఆశ్రయమిచ్చిన చెట్టునే డబ్బు కోసం ముక్కలు ముక్కలుగా నరికించాడు. అతని ప్రవర్తన కూడా మట్టిచెట్టుకు నచ్చలేదు.
వేటగాడు పక్షిని వేటాడిన పద్ధతి మజ్జి చెట్టుకు చాలా అసహ్యం కల్గించింది. కోపం వచ్చేలా చేసింది.
ప్రశ్న2.
మజ్జి చెట్టు ఎన్నో జీవులకు ఆశ్రయమని, గొప్పదని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
మట్టిచెట్టు కింద ఎంతోమంది మానవులు కూర్చొంటారు. చల్లని గాలిని అనుభవిస్తారు. సేద తీరతారు. ఎంతోమంది పేదలు అక్కడే వంటలు వండుకొంటారు. అంటే మానవులకు ఆశ్రయం కల్పించింది.
చెట్టుపైన ఎన్నో పక్షులు గూళ్లు కట్టుకొని జీవిస్తున్నాయి. తమ పిల్లలను ఆ గూళ్ళలో ఉంచి పగలంతా ఆహార సంపాధన చేసుకొని ఆనందంగా జీవిస్తున్నాయి. అప్పుడప్పుడు వేటగాడు వచ్చి, పక్షులను వేటాడి వాటి మాంసంతో జీవిస్తున్నాడు. ఈ విధంగా మట్టిచెట్టు జీవించి ఉండగా చాలా జీవులకు ఉపయోగపడింది. తనను ముక్కలుగా నరికేరు. అవి కూడా 12 మంది వాటాలేసుకొన్నారు. అంటే తనను నరికిన వారికి కూడా ఉపయోగపడింది. మళ్లీ చిగురువేసి ఉపయోగపడాలనే మంచి ఆలోచనగల మట్టిచెట్టుకు చేతులెత్తి నమస్కరించాలి.
III. భాషాంశాలు
పర్యాయపదాలు
మఱ్ఱిచెట్టు = వటము , విటపి
రంపం = క్రకచము, కరపత్రము
రైతు = కర్షకుడు, వ్యవసాయదారుడు
చెవి = కర్ణము, శ్రుతి
గ్రామం = పల్లెటూరు, జనపదం
నవ్వు = హసనము, హాసము
శ్రమ = అలసట, శ్రాంతి
నీరు = జలము, ఉదకం
ఆట = క్రీడ, కేళి
క్షణం = సెకను, త్రుటి
కన్ను = నయనం, నేత్రం
చిన్నతనం = పసితనం, బాల్యం
విత్తు = విత్తనం, బీజం
సహజం = స్వతస్సిద్ధము, స్వాభావ్యము
భూమి = పుడమి, పృథివి
కష్టము = ఆపద, ఇడుము
నష్టం = నాశనం, కోల్పోవుట
కాకి = కాకము, వాయసము
బ్రతుకు = జీవితం, జీవనం
ఆహారం = తిండి, భోజనం
అపేక్ష = కాంక్ష, కోరిక
రాళ్లు = రాలు, ఉపలములు
గోల = రొద, శబ్దం
ఆనందం = సంతోషం, ముదము
హక్కు = స్వామ్యము, అధికారం
ఉత్సాహం = ఉద్యోగము, సన్నాహం
వ్యక్తి = మనిషి, నరుడు
చెరువు = తటాకము, తడాకము
సంగతి = విషయం, అంశం
రహస్యము = మర్మము, గుప్తము
రోజు = దినము, దినము
నెపం = మిష, వంక
నీడ = ఛాయ, అనాతపము
గాలి = వాయువు, పవనం
దోసిలి = దోయిలి, అంజలి
దాహం = దప్పి, దప్పిక
సంకోచం = అనుమానం, సందేహం
విలువ = మూల్యము, వెల
నిజం = సత్యం, యథార్థం
దృష్టి = చూపు, దిష్టి
కాలం = సమయం, తరుణము
మనిషి = నరుడు, వానరుడు
కించిత్ = స్వల్పం, కొద్ది
నెమ్ము = చెమ్మ, తడి
సత్తువ = శక్తి, బలం
సహాయము = సహకారం, చేదోడు
కోరిక = కాంక్ష, ఆశ
గూడు = నీడము, కులాయము
భయం = అధైర్యం, పిరికితనం
రెక్క = పక్షము, ఎరక
జీవులు = ప్రాణులు, ప్రాణికోటి
కసి = కోపం, కినుక
ముఖం = వదనం, ఆననం
భేదం = తేడా, అంతరం
సత్తువ = సాజము
నిత్యం = ఎల్లప్పుడూ, సదా
పిట్ట = పక్షి, పులుగు
నేస్తం = చెలికాడు, స్నేహితుడు
ప్రాణాలు = అసువులు, ఉసురులు
ఆచారం = ప్రవర్తన, పద్ధతి
ఆకు = పత్రము, పర్ణము
బాకు = కటారి, చిన్నకత్తి
గొంతు = కంఠం, గొంతుక
మరణం = చావు, కాలధర్మం
ఘోరం = దారుణం, అమానుషం
పుస్తకం = పొత్తము, గ్రంథం
ఆశ్చర్యం = విస్మయం, అచ్చెరువు
వర్షం = వాన, జడి
ఊడ = అవరోహము, జట
ముక్కలు = ఖండాలు, శకలాలు
వేటగాడు = వ్యాధుడు, మృగయుడు
అపాయం = ఆపద, ప్రమాదం
అరచేయి = కరతలం, ప్రహస్తము
కొమ్మ = విటపము, శాఖ
పొట్ట = కడుపు, ఉదరం
వాసం = దూలము, పట్టె
భగవంతుడు = దైవం, దేవుడు
స్పృహ = తెలివి, చైతన్యం
అందం = సొగసు, సౌందర్యం
ఉయ్యాల = ఊయల, డోలిక
ప్రారంభం = ఆది, మొదలు
వడ్రంగి = వడ్లంగి, స్థపతి
ప్రకృతి – వికృతులు
ఘట్టము – గట్టు
కాష్ఠము – కట్టె
పుటకము – పుట్ట
ముఖము – మొగము, మోము
ఆశ్రయము – ఆసరా
పట్టణము – పట్నము
మనుష్యుడు – మనిషి
సహనము – సయిరము
సహజము – సాజము
విస్మయము – విసుమానము
నిజము – నిక్కము
విధము – వితము
కాకము – కాకి
భూమి – భువి
వృద్ధు – పెద్ద
సహాయము – సాయము
హృదయం – ఎద
పకి – పక్కి
నరసింహం – నరసింగడు
భోజనము – బోనము
పుస్తకము – పొత్తము
త్వర – తొర
నీరము – నీరు
ప్రాణము – పానము
ఆశ్చర్యం – అచ్చెరువు
కార్యము – కర్ణము
రాత్రి – రేయి, రాతిరి
యత్నము – జతనము
ధర్మము – దమ్మము
ఆహారము – ఓగిరము
వ్యతిరేక పదాలు
క్రింద × మీద
అమ్మి × కొని
లాభం × నష్టం
రహస్యం × బహిర్గతం
కాదు × ఔను
ఆశ్రయం × నిరాశ్రయం
పెద్ద × చిన్న
అమాయకత్వం × మాయకత్వం
నీడ × వెలుగు
విశ్రాంతి × శ్రాంతి
సంకోచం × నిస్సంకోచం
ఖర్చు × జమ
ఎక్కువ × తక్కువ
నిజం × అబద్దం
సహజం × అసహజం
అపేక్ష × అనపేక్ష
స్పష్టం × అస్పష్టం
జ్ఞాపకం × మరపు చిన్న
ఆధారం × నిరాధారం
సత్తువ × నిస్సత్తువ
అవసరం × అనవసరం
కష్టం × సుఖం
స్వార్థం × నిస్స్వార్థం
సహాయం × నిస్సహాయం
స్వ × పర
చల్లదనం × వెచ్చదనం
ఆనందం × విచారం
జీవి × నిర్జీవి
అపకారం × ఉపకారం
బాధ × నిర్బా ధ
కశ్మలం × నిర్మలం
ప్రయత్నం × అప్రయత్నం
దొంగ × దొర
సాధారణం × అసాధారణం
చీకటి × వెలుగు
రాత్రి × పగలు
లక్ష్యం × నిర్లక్ష్యం
సహనం × అసహనం
హింస × అహింస
భయం × నిర్భయం
నిత్యం × అనిత్యం
నేస్తం × వైరి
అపాయం × నిరపాయం
ఆచారం × అనాచారం
దగ్గర × దూరం
కొన × మొదలు
మరణం × పుట్టుక
మంచి × చెడు
ముఖ్యం × అముఖ్యం
దాక్షిణ్యం × నిర్దాక్షిణ్యం
ఎక్కి × దిగి
ఇష్టం × అనిష్టం
పున్మానం × అవమానం
పరిచయం × అపరిచయం
క్రూరం × అక్రూరం
ప్రశ్న × జవాబు
ధర్మం × అధర్మం
సంధులు (ఉత్వసంధి)
మేమంతా = మేము + అంతా
మొద్దునై = మొద్దును + ఐ
వస్తున్నాడని = వస్తున్నాడు + అని
రైతులందరూ = రైతులు + అందరూ
కనపడననుకొంది = కనపడను + అనుకొంది
సంగతులన్నీ = సంగతులు + అన్నీ
పదునైన = పదును + ఐన
ఉన్నామనుకొని = ఉన్నాము + అనుకొని
పడదామనుకొన్నాను = పడదాము + అనుకొన్నాను
రహస్యాలన్నీ = రహస్యాలు + అన్నీ
వద్దనుకొన్నా = వద్దు + అనుకొన్న
ముఖ్యమైంది = ముఖ్యము + ఐంది
ఆటలుంటాయి = ఆటలు + ఉంటాయి
హక్కున్నది = హక్కు + ఉన్నది
వాళ్లందరు = వాళ్లు + అందరు
అందమనీ = అందము + అనీ
ఎందుకింత = ఎందుకు + ఇంత
ఎవ్వరైనా = ఎవ్వరు + ఐనా
మొదలయిన = మొదలు + అయిన
ఉయ్యాలలూగుతూ = ఉయ్యాలలు + ఊగుతూ
దాహమయితే = దాహము + అయితే
వచ్చాడనుకొని = వచ్చాడు + అనుకొని
కాదంటే = కాదు + అంటే
మాకున్న = మాకు + ఉన్న
అలవాటై = అలవాటు + ఐ
పాడవుతూ = పాడు + అవుతూ
నేనేమి = నేను + ఏమి
చెరువయింది = చెరువు + అయింది
నేనంటే = నేను + అంటే
చావంటే = చావు + అంటే
ఇదమిద్ధమని = ఇదమిద్ధము + అని
నీడనివ్వటం = నీడను + ఇవ్వటం
వేరొక = వేరు + ఒక
అటుంచి = అటు + ఉంచి
ఇతరులకేమాత్రం = ఇతరులకు + ఏమాత్రం
పక్షులన్నీ = పక్షులు + అన్నీ
ఎవ్వరిచ్చారో = ఎవ్వరు + ఇచ్చారు + ఓ
ఎందుకనో = ఎందుకు + అనో
కూర్చున్నారంటారా= కూర్చున్నారు + అంటారు + ఆ
పెట్టడని = పెట్టడు + అని
ఎందుకనో = ఎందుకు + అనో
కాగలననే = కాగలను + అనే
మానవులంతా = మానవులు + అంతా
భయంకరమైన = భయంకరము + ఐన
ముక్కలయ్యేంత = ముక్కలు + అయ్యేంత
దారుణమైనవి = దారుణము + ఐనవి
వాడొకడు – వాడు + ఒకడు
అత్వసంధి
పుట్టినప్పటి = పుట్టిన + అప్పటి
ఉన్నంత = ఉన్న + అంత
ఇచ్చినందుకు = ఇచ్చిన + అందుకు
తగినట్లు = తగిన + అట్లు
ఉన్నట్లు = ఉన్న + అట్లు
ఉన్నప్పుడు = ఉన్న + అప్పుడు
మాటేమిటి = మాట + ఏమిటి
అనుకొన్నట్లు = అనుకొన్న + అట్లు
చిన్నప్పటి = చిన్న + అప్పటి
వచ్చినందుకు = వచ్చిన + అందుకు
తెలిసినట్లు = తెలిసిన + అట్లు
ఇత్వసంధి
భాగాన్నంతా = భాగాన్ని + అంతా
దాన్నయినా = దాన్ని + అయినా
ఉంటాయని = ఉంటాయి + అని
ఉంటాయట = ఉంటాయి + అట
చేస్తున్నదేమిటి = చేస్తున్నది + ఏమిటి
ఏమంత = ఏమి + అంత
వేస్తున్నవనే = వేస్తున్నవి + అనే
మందలించాలని = మందలించాలి + అని
సంగతేమిటి = సంగతి + ఏమిటి
ఉన్నదని = ఉన్నది + అని
పైకెత్తి = పైకి + ఎత్తి
ఇదంతా : ఇది + అంతా
దాన్నట్లా = దాన్ని + అట్లా
ఇనేళ్లు = ఇన్ని + ఏళ్లు
ఉన్నదంటే = ఉన్నది + అంటే
అతనికేం = అతనికి + ఏం
చెయ్యాలనే = చెయ్యాలి + అనే
యడాగమం
జీవినియిట్టే = జీవిని + ఇట్టే
గురించి యెందుకు= గురించి + ఎందుకు
ఒకరిని యిబ్బంది= ఒకరిని + ఇబ్బంది
ఖాళీలు : క్రింది ఖాళీలను సరైన వ్యతిరేక పదాలతో పూరించండి.
1. హింస పనికిరాదు ………….. మంచిది. (అహింస)
2. నిర్భయంగా జీవించాలి. ……………. పనికిరాదు. (భయం)
3. అపాయం వచ్చినపుడే ……………… వెతకాలి. (నిరపాయం)
4. అనాచారం మంచిది కాదు …………… కాపాడుతుంది. (ఆచారం)
5. సహాయం చేయాలి. …………….. గా చూడకూడదు. (నిస్సహాయం)
6. మంచిని …………. ను తెలుసుకోవాలి.
7. చెట్టు జీవి, కుర్చీ ……………. (నిర్జీవి)
8. స్వ, ……………. భేదం తప్పు. (పర)
9. ప్రయత్నం చేస్తే ఏదైనా సాధ్యం ……………… గా ఏదీరాదు. (అప్రయత్నం)
10. గురువుగారి దగ్గర సంకోచం వద్దు. …………….. గా అడగండి. (నిస్సంకోచం)
వ్యాకరణాంశాలు: ఈ క్రింది వానిలో సరైన సకర్మక, అకర్మక వాక్యాలు గుర్తించి, రాయండి.
1. శ్రీహరి లక్ష్మీదేవిని పెండ్లాడాడు.
జవాబు:
సకర్మకం
2. తూర్పున సూర్యుడు ఉదయించును.
జవాబు:
అకర్మకం
3. నేను సూర్యుని ప్రార్థించాను.
జవాబు:
సకర్మకం
4. గురువును గౌరవించాలి.
జవాబు:
సకర్మకం
5. బాగా చదివితే మంచి మార్కులు వస్తాయి. ..
జవాబు:
అకర్మకం
6. మాస్కులు ధరించాలి.
జవాబు:
సకర్మకం
7. అందరూ మంచివాళ్లూ కాదు, చెడ్డవాళ్లూ కాదు.
జవాబు:
అకర్మకం
8. కరోనా చదువులను దెబ్బతీసింది.
జవాబు:
సకర్మకం
9. సీతారాములు అడవికి వెళ్లారు.
జవాబు:
అకర్మకం
10. మంచి మాటలను మాట్లాడండి.
జవాబు:
సకర్మకం
సంధులు : ఈ క్రింది పదాలను విడదీసి, సంధి పేరు రాయండి.
1. ఎందుకింత = ఎందుకు + ఇంత – ఉత్వ సంధి
2. తగినట్లు = తగిన + అట్లు – అత్వ సంధి
3. ఏమంత = ఏమి + అంత – ఇత్వ సంధి
4. జీవినియిట్టే = జీవిని + ఇట్టే – యడాగమం
5. ఉన్నదని = ఉన్నది + అని – ఇత్వ సంధి
6. దాన్నట్లా = దాన్ని + అట్లా – ఇత్వ సంధి
7. ఇచ్చినందుకు = ఇచ్చిన + అందుకు – అత్వ సంధి
8. ఎందుకనో = ఎందుకు + అనో – ఉత్వ సంధి
9. ఇదంతా = ఇది + అంతా – ఇత్వ సంధి
10. ఒకరిని యిబ్బంది = ఒకరిని + ఇబ్బంది – యడాగమం
IV. బహుళైచ్ఛిక ప్రశ్నలు
1. భాషాంశాలు
అర్థాలు: ఈ క్రింది వాక్యాలలో గీత గీసిన పదాలకు అర్థాలు గుర్తించండి.
1. ఒకరి రహస్యాలు ఒకరికి చెప్పకూడదు.
a) మరమరాలు
b) విషయాలు
c) మర్మాలు
d) మాటలు
జవాబు:
c) మర్మాలు
2. ఎవరినీ దేనికీ అర్థించుట మంచిది కాదు.
a) యాచించుట
b) నమ్ముట
c) పొగుడుట
d) కొట్టుట
జవాబు:
a) యాచించుట
3. ఎవరి మీదా కసి ఉండకూడదు.
a) ప్రేమ
b) కోపం
c) లోకువ
d) ఆధారపడి
జవాబు:
b) కోపం
4. కొన్ని దారుణాలు చూడలేము.
a) యుద్ధాలు
b) సరదాలు
c) ఇళ్లు
d) ఘోరాలు
జవాబు:
d) ఘోరాలు
5. పగను నాశనం చేయాలి.
a) నిర్మూలనం
b) పెద్దది
c) చిన్నది
d) నవ్వుగా
జవాబు:
a) నిర్మూలనం
6. నిప్పుతో చెలగాటం అపాయం.
a) కాల్తుంది
b) సరదా
c) ప్రమాదం
d) ప్రమోదం
జవాబు:
c) ప్రమాదం
7. దొంగల లక్షణాలను పసిగట్టడం పోలీసులకు అలవాటు.
a) కొట్టడం
b) ఖైదు చేయడం
c) చెప్పడం
d) గ్రహించడం
జవాబు:
d) గ్రహించడం
8. మన పంథా మంచిది కావాలి.
a) సంపాదన
b) ఆస్తి
c) మార్గం
d) కోరిక
జవాబు:
c) మార్గం
9. పిల్లలు చిన్నపని చేసినా ఘనకార్యం చేసినట్లు పెద్దలు భావిస్తారు.
a) చెడ్డపని
b) గొప్పపని
c) మంచిపని
d) పని
జవాబు:
b) గొప్పపని
10. సముద్రపు అలలు బాగుంటాయి.
a) కెరటాలు
b) నీరు
c) చేపలు
d) ఉప్పు
జవాబు:
a) కెరటాలు
పర్యాయపదాలు : ఈ క్రింది వాక్యాలలో గీత గీసిన పదాలకు పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.
11. మఱ్ఱిచెట్టు విత్తనం చిన్నదైనా నీడ నెక్కువ ఇస్తుంది.
a) రావిచెట్టు, జువ్విచెట్టు
b) వటము, విటపి
c) తింత్రిణీ, నేరేడు
d) మఱ్ఱి, రాతి
జవాబు:
b) వటము, విటపి
12. మంచి నీరు తగినంత త్రాగాలి.
a) ఉదకం, జలం
b) క్షీరము, ఉదధి
c) జలం, జలధి
d) ఉదధి, జలధి
జవాబు:
a) ఉదకం, జలం
13. స్వచ్ఛమైన గాలి పీల్చాలి.
a) నీరు, ప్రాణం
b) ఆక్సిజన్, నత్రజని
c) వాయువు, వారము
d) పవనం, వాయువు
జవాబు:
d) పవనం, వాయువు
14. కొంతసేపు ఆడే ఆట ఉత్సాహాన్నిస్తుంది.
a) వాలీబాల్, క్రికెట్
b) కబడ్డీ, క్రికెట్
c) క్రీడ, కేళి
d) కబడ్డీ, వాలీబాల్
జవాబు:
c) క్రీడ, కేళి
15. ఒక్క క్షణంలో ప్రమాదం జరగవచ్చు.
a) సెకను, నిముషం
b) కొంచెం, కొద్ది
c) నిముషం, అరనిముషం
d) సెకను, త్రుటి
జవాబు:
d) సెకను, త్రుటి
16. కన్నును జాగ్రత్తగా కాపాడుకోవాలి.
a) నయనం, నేత్రం
b) అక్షం, గవాక్షం
c) దృష్టి, పుష్టి
d) నేత్రం, వేత్రం
జవాబు:
a) నయనం, నేత్రం
17. ప్రకృతి చాలా అందంగా ఉంటుంది.
a) సొగసు, చందం
b) ఇంపు, ఇంకు
c) సొగసు, సౌందర్యం
d) లవణం, లావణ్యం
జవాబు:
c) సొగసు, సౌందర్యం
18. కసి పెంచుకోకూడదు.
a) పగ, పట్టుదల
b) కోపం, కినుక
c) పంతం, అంతం
d) ప్రేమ, ద్వేషం
జవాబు:
b) కోపం, కినుక
19. పక్షికి రెక్కలే ఆధారం.
a) పక్షము, ఎరక
b) పక్షం, ఎరుక
c) స్వపక్షం, ప్రతిపక్షం
d) కాలు, పాదం
జవాబు:
a) పక్షము, ఎరక
20. శిశిర ఋతువులో ఆకులు రాలును.
a) విస్తరాకు, విస్తరణ
b) పత్రహరితం, పత్రం
c) పర్ణశాల, పర్ణం
d) పత్రం, పర్ణము
జవాబు:
d) పత్రం, పర్ణము
ప్రకృతి-వికృతులు : ఈ క్రింది వాక్యాలలో గీత గీసిన పదాలకు ప్రకృతి-వికృతులను గుర్తించండి.
21. గోదావరి గట్టుపై చల్లగా ఉంటుంది.
a) తీరము
b) దరి
c) ఘట్టము
d) ఘంటము
జవాబు:
c) ఘట్టము
22. నిజమునే మాట్లాడాలి.
a) నిక్కము
b) సత్యము
c) యథార్థం
d) జరిగినదే
జవాబు:
a) నిక్కము
23. కాకి మానవుల ఇళ్ల వద్దనే బ్రతుకుతుంది.
a) వాయసం
b) కాకాసురుడు
c) కాకము
d) కాక
జవాబు:
c) కాకము
24. మంచి నీరు వృథా చేయకూడదు.
a) ఉదకం
b) నీరము
c) జలం
d) సలిలం
జవాబు:
b) నీరము
25 మంచి కార్యమునకు సహకరించాలి.
a) కర్ణము
b) పని
c) నిర్మాణం
d) నిర్యాణం
జవాబు:
a) కర్ణము
26. పక్షి కూత మధురంగా ఉంటుంది.
a) పక్షము
b) పులుగు
c) ఖగము
d) పక్కి
జవాబు:
d) పక్కి
27. పుష్టినిచ్చే ఆహారమును తినాలి.
a) ఓగిరము
b) తిండి
c) భోజనం
d) అన్నము
జవాబు:
a) ఓగిరము
28. ధర్మము తప్పకూడదు.
a) దరమము
b) దమము
c) దమ్మము
d) న్యాయము
జవాబు:
c) దమ్మము
29. మనిషి ప్రవర్తన ఒక్కొక్కసారి విసుమానం కల్గిస్తుంది.
a) విసుగు
b) విస్మయము
c) విసుపు
d) చిరాకు
జవాబు:
b) విస్మయము
30. సహనము కోల్పోకూడదు.
a) సహనం
b) ఓర్పు
c) ఓర్మి
d) సయిరణ
జవాబు:
d) సయిరణ
2. వ్యాకరణాంశాలు
ఈ క్రింది వానిని కోరిన విధంగా గుర్తించండి.
31. రాముడు రావణుని చంపెను – దీనిలో కర్మను గుర్తించండి.
a) రాముడు
b) రావణుడు
c) చంపెను
d) అకర్మకం
జవాబు:
b) రావణుడు
32. జానకి పూలను హారంగా గ్రుచ్చింది – కర్మను గుర్తించండి.
a) పూలు
b) జానకి
c) గ్రుచ్చించి
d) హారంగా
జవాబు:
a) పూలు
33. కర్మగల వాక్యాన్ని ఏమంటారు?
a) కర్మ
b) కర్తృకం
c) సకర్మకం
d) అకర్మకం
జవాబు:
c) సకర్మకం
34. కర్మలేని వాక్యాన్ని ఏమంటారు?
a) కర్తృకం
b) కర్మకం
c) సకర్మకం
d) అకర్మకం
జవాబు:
d) అకర్మకం
35. గాలి వీచింది – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
a) కర్తృకం
b) కర్మకం
c) అకర్మకం
d) సకర్మకం
జవాబు:
c) అకర్మకం
36. రావణుడు వాయువును శాశించాడు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
a) సకర్మకం
b) అకర్మకం
c) కర్మకం
d) కర్తృకం
జవాబు:
a) సకర్మకం
37. అర్జునుని కృష్ణుడు మెచ్చెను – దీనిలో కర్మ?
a) కృష్ణుడు
b) అర్జునుడు
c) మెచ్చెను
d) కర్మపదం లేదు
జవాబు:
b) అర్జునుడు
38. మనము ప్రకృతిని దైవంగా భావించాలి – కర్మపదం గుర్తించండి.
a) మనము
b) దైవంగా
c) భావించాలి
d) ప్రకృతిని
జవాబు:
d) ప్రకృతిని
39. కర్మపదం తర్వాత వచ్చే ప్రత్యయమేది?
a) ని
b) ను
c) ని, ను
d) వలన
జవాబు:
c) ని, ను
40. కర్మపదం ప్రక్కన ఏ విభక్తి ప్రత్యయం వస్తుంది?
a) ప్రథమావిభక్తి
b) ద్వితీయ
c) తృతీయ
d) చతుర్థి
జవాబు:
b) ద్వితీయ
సంధులు : ఈ క్రింది వానిని కోరిన విధంగా గుర్తించండి.
41. నీ చేతికేమిటి ఉన్నది – సంధి పేరు గుర్తించండి.
a) అత్వసంధి
b) ఉత్వసంధి
c) ఇత్వసంధి
d) సవర్ణదీర్ఘసంధి
జవాబు:
c) ఇత్వసంధి
42. నాకున్నది నేను ఇస్తాను – సంధి విడదీసినది గుర్తించండి.
a) నాకు + ఉన్నది
b) నాకె + ఉన్నది
c) ఉత్వసంధి
d) ఇత్వసంధి
జవాబు:
a) నాకు + ఉన్నది
43. మరేమిటి అని అడగకు – సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి.
a) మరు + ఏమిటి
b) మరేమి + టి
c) మరె + ఏమిటి
d) మరి + ఏమిటి
జవాబు:
d) మరి + ఏమిటి
44. రైతులందరూ వచ్చారు – సంధి పేరు గుర్తించండి.
a) రైతుల + అందరు
b) రైతులు + అందరు
c) రైతులం + దరు
d) రైతులంద + రు
జవాబు:
b) రైతులు + అందరు
45. క్రిందివానిలో ఇత్వసంధి పదం గుర్తించండి.
a) ఏమేమి
b) ఏయూరు
c) ఏమిటి
d) ఏమంటివి
జవాబు:
d) ఏమంటివి
46. క్రిందివానిలో ఉత్వసంధి పదం గుర్తించండి.
a) ఊరూరు
b) ఊరదిగో
c) ఊరుగాయ
d) ఊరడించు
జవాబు:
b) ఊరదిగో
47. మనదే ఊరు – సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి.
a) మనది + ఏ ఊరు
b) మనదే + ఊరు
c) మనదె + ఊరు
d) మనదు + ఊరు
జవాబు:
a) మనది + ఏ ఊరు
48. లేదని చెప్పను – గీత గీసిన సంధి పదంలో పరపదం ఏది?
a) లేదు
b) అని
c) లేదని
d) అకారం
జవాబు:
b) అని
49. ఉత్వసంధిలో పూర్వపదం చివర ఉండే అచ్చు?
a) అ
b) ఇ
c) ఉ
d) ఋ
జవాబు:
c) ఉ
50. ఉత్వసంధిలో పరపదం మొదట ఏముంటుంది?
a) ఉ
b) అ
c) ఇ
d) ఏదైనా అచ్చు
జవాబు:
d) ఏదైనా అచ్చు
నేనివి చేయగలనా?
1. పాఠాన్ని అర్థం చేసుకొని సొంత మాటల్లో చెప్పగలను. [ ఔను / కాదు ]
2. పాఠాన్ని ధారాళంగా చదవగలను. [ ఔను / కాదు ]
3. రచయిత పాఠంలో చేసిన వాక్యప్రయోగాన్ని గ్రహించి అనుసరించగలను. [ ఔను / కాదు ]
4. పరిసరాలలో ప్రాణులను గమనిస్తూ, వాటి బాధను గురించి రాయగలను. [ ఔను / కాదు ]
చదవండి – ఆనందించండి
ఆచరించి చూపాలి
ఒకసారి రామకృష్ణ పరమహంస నివసించే ఆశ్రమానికి తన ఆరేళ్ళ కుమారుడిని తీసుకొని ఒక తల్లి వచ్చింది. ‘స్వామీ ! మా అబ్బాయి ఎంత చెప్పినా వినిపించుకోకుండా పదే పదే తీపి తింటున్నాడు. ఈ అలవాటును వాడితో ఎలాగైనా మానిపించండి’ అని కోరింది.
రామకృష్ణ పరమహంస ఆ బాలుడి వైపు చూశారు. ఆమెతో “అమ్మా ! ఒక వారం రోజుల తర్వాత మీ అబ్బాయిని తిరిగి నా వద్దకు తీసుకురండి.” అని పంపేశారు.
వారం రోజుల గడిచాయి. రామకృష్ణ పరమహంస చెప్పినట్లుగానే ఆమె తన కొడుకుని తీసుకొని ఆశ్రమానికి వచ్చింది. “అమ్మా ! మరో వారం రోజుల తర్వాత మీ అబ్బాయిని తీసుకొని మళ్ళీ నా వద్దకు రండి”. అని ‘చెప్పి పంపారు.
మూడోసారి ఆ మహిళ తన బాలుడిని తీసుకెళ్ళింది. అప్పుడు పరమహంస బాబుతో “బాబూ ! తీపి తినొద్దు” అని చెప్పారు. దానికి బాలుడు అలాగేనంటూ తల ఊపి తీపి తినడం మానేశాడు. ఆ తల్లి ఎంతగానో సంతోషించి మరోసారి రామకృష్ణ పరమహంసను కలవడానికి ఆశ్రమానికి వెళ్ళింది. “స్వామీ ! మా అబ్బాయి మీరు చెప్పగానే తీపి తినడం మానేశాడు. చాలా సంతోషం కానీ ఇలా చేయడానికి రెండు వారాల సమయం ఎందుకు తీసుకున్నారో నాకు అర్థం కాలేదు” అంది.
రామకృష్ణ పరమహంస ఆమెతో “అమ్మా ! మీరు నా దగ్గరకు మొదటిసారిగా వచ్చినప్పుడు తీపి అతిగా తినే అలవాటు నాకు ఉంది. నేను తినడం మానేసినప్పుడు మీ అబ్బాయికి తీపి తినకూడదని: చెప్పే అర్హత నాకు ఉంటుంది. ఆ అలవాటు మానుకోవడానికి నాకు రెండు వారాల సమయం పట్టింది. అందుకే అలా చెప్పాను. ఇతరులు తమ చెడు అలవాట్లు మానుకోవాలని చెప్పేముందు మనం సక్రమంగా ఉండాలి కదా ! మనం ఆచరించకుండా ఇతరులకు చెప్పే అర్హత మనకు లేదు. ‘చెప్పి చేయడం కన్నా చేసి చెప్పడం మేలు’ అని వివరణ ఇచ్చారు.
వెన్నెలలో పడవ ప్రయాణం చేస్తూ వికసించిన మల్లెపూలను ఆఘ్రాణిస్తే కలిగే ఆ అనుభూతి తెలుగు భాష వింటున్నప్పుడు కలుగుతుంది. – సుబ్రహ్మణ్య భారతి