Students can go through AP Board 6th Class Social Notes 10th Lesson స్థానిక స్వపరిపాలన to understand and remember the concept easily.
AP Board 6th Class Social Notes 10th Lesson స్థానిక స్వపరిపాలన
→ భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ (40′ స్థానిక స్వపరిపాలనను సూచిస్తుంది.
→ 1992వ సం||లో చేయబడిన 73వ రాజ్యాంగ సవరణ గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో స్థానిక స్వపరిపాలనను, 74వ రాజ్యాంగ సవరణ పట్టణ ప్రాంతాల్లో స్థానిక స్వపరిపాలనను ఏర్పాటు చేశాయి.
→ ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం 1994 పంచాయితీ రాజ్ చట్టంను చేసింది.
→ 1959లో స్థానిక స్వపరిపాలనను అమలు చేసిన మొదటి రాష్ట్రం రాజస్థాన్. ఇది భారతదేశంలో మొదట పంచాయితీ రాజ్ విధానాన్ని అవలంబించింది.
→ గ్రామ స్థాయిలో సాధారణ సభ – గ్రామ సభ (ఇది ప్రత్యక్ష ప్రజాస్వామ్యానికి నిదర్శనం)
→ సర్పంచ్ & వార్డు సభ్యులతో గ్రామ పంచాయితీ ఏర్పడుతుంది.
→ BLO అంటే బూతు లెవెల్ అధికారి.
→ ప్రతి గ్రామ పంచాయితీకి జనాభాను బట్టి 5 నుంచి 21 మంది వరకు వార్డు సభ్యులుంటారు.
→ 21 సం||రాల నిండిన వారు గ్రామ పంచాయితీ ఎన్నికలలో పోటీ చేయవచ్చు.
→ పార్లమెంట్ స్త్రీలకు స్థానిక సంస్థలలో 1/3 వంతు స్థానాలను (రిజర్వ్) కేటాయించింది.
→ మన రాష్ట్రంలో స్త్రీలకు స్థానిక సంస్థలలో 50% వంతు స్థానాలను (రిజర్వ్) చేశారు.
→ సర్పంచ్ గ్రామ పంచాయితీకి పెద్ద, అధ్యక్షుడు, గ్రామ మొదటి పౌరుడు.
→ మన రాష్ట్రంలో అక్టోబర్ 2, 2019న గ్రామ సచివాలయ వ్యవస్థ ప్రారంభించబడింది.
→ ప్రతి 2000 మందికి ఒక గ్రామ సచివాలయం ఏర్పాటు చేయబడింది.
→ ప్రతి గ్రామ సచివాలయంలో 11 మంది గ్రామ నిర్వాహకులు (ఉద్యోగులు) ఉంటారు.
→ MPTC – మండల పరిషత్ ప్రాదేశిక నియోజక వర్గం.
→ ZPTC – జిల్లా పరిషత్ ప్రాదేశిక నియోజక వర్గం.
→ జనాభా పరిమాణాన్ని బట్టి మూడు రకాల పురపాలక సంస్థలు ఉన్నాయి.
→ నగర పంచాయితీ – 20,000 నుండి 40,000 జనాభా.
→ పురపాలక సంఘం – 40,000 నుండి 3,00,000 జనాభా.
→ మున్సిపల్ కార్పోరేషన్ – 3,00,000 పైగా జనాభా.
→ NAC – నోటిఫైడ్ ఏరియా కౌన్సిల్
→ పురపాలక సంఘం అధ్యక్షుడు – మున్సిపల్ ఛైర్మన్, సభ్యులు – కౌన్సిలర్లు.
→ మున్సిపల్ కార్పోరేషన్ అధ్యక్షుడు – మేయర్, సభ్యులు – కార్పోరేటర్లు.
→ ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని మొదటి పురపాలక సంఘం – భీమునిపట్నం (భీమిలి)
→ భీమిలి పురపాలక సంఘం 1861లో స్థాపించారు.
→ పురపాలక సంఘం ఇంటిపన్ను, వీథి దీపాలపై పన్ను, దుకాణాలపై పన్ను, సినిమా టికెట్ల మీద పన్ను మొదలైన పన్నులు విధిస్తుంది.
→ స్థానిక స్వపరిపాలన : రాష్ట్ర స్థాయి కంటే దిగువన ఉన్న ప్రభుత్వ అధికార పరిధిని ఇది సూచిస్తుంది.
→ గ్రామసభ : గ్రామస్థాయిలో సాధారణ సభ.
→ గ్రామ / వార్డు సచివాలయం : ప్రజలకు వారు నివసిస్తున్న ప్రాంతంలోనే ప్రభుత్వ సేవలను అందించే వ్యవస్థ.
→ గ్రామ కార్యనిర్వాహకులు : గ్రామ సచివాలయంలోని ఉద్యోగులు.
→ ప్రజా సదుపాయాలు : ప్రభుత్వంచే కల్పించబడిన సౌకర్యాలు.
→ పురపాలక సంఘం 0: మున్సిపాలిటీ యొక్క పరిపాలన సంస్థ, 40,000 నుండి 3,00,000 జనాభా కలిగిన పట్టణం.
→ మున్సిపల్ కార్పోరేషన్ : మున్సిపల్ కార్పొరేషన్ యొక్క పరిపాలన సంస్థ, 3,00,000 జనాభా దాటిన నగరం.
→ కౌన్సిలర్ : పురపాలక సంఘంలో వార్డు ప్రతినిధి.
→ కార్పో రేటర్ : మున్సిపల్ కార్పొరేషన్లో వార్డు ప్రతినిధి.
→ గ్రామ పంచాయితీ : గ్రామ పరిపాలన చేసే సంస్థ, ఎన్నుకోబడిన సంస్థ.
→ సర్పంచ్ : పంచాయితీ అధ్యక్షుడు. గ్రామ ప్రథమ పౌరుడు.
→ మండల పరిషత్తు : కొన్ని గ్రామాలు కలిసి ఒక మండలమవుతుంది. ఈ మండల స్థాయిలోని స్థానిక సంస్థనే మండల పరిషత్తు అంటారు.
→ జిల్లా పరిషత్తు : జిల్లా స్థాయిలోని స్థానిక సంస్థను జిల్లా పరిషత్తు అంటారు.
→ B.L.O : బూత్ స్థాయి అధికారి
→ MPTC : మండల పరిషత్ ప్రాదేశిక నియోజక వర్గం
→ ZPTC : జిల్లా పరిషత్ ప్రాదేశిక నియోజక వర్గం.
→ వార్డులు : సాధారణంగా ప్రతి గ్రామాన్ని/పట్టణాన్ని కొన్ని వీధులు, కాలనీలుగా (వార్డులు) విభజిస్తారు. వీటిని జనాభా ప్రతిపాదికన ఏర్పాటు చేస్తారు.
→ నగర పంచాయితీ : నోటిఫైడ్ ఏరియా కౌన్సిల్ (NAC) 20,000 నుండి 40,000 జనాభా కల్గిన ప్రాంతం.
→ పంచాయితీ రాజ్ : స్థానిక (పట్టణేతర) స్వపరిపాలనను పంచాయితీరాజ్ అంటారు.
→ మేయర్ : మున్సిపల్ కార్పోరేషన్ అధ్యక్షుడిని మేయర్ అంటారు. ఇతనిని కార్పోరేటర్లు పరోక్ష పద్దతిలో ఎన్నుకుంటారు.
→ NAC : నోటిఫైడ్ ఏరియా కౌన్సిల్.
→ 73వ రాజ్యాంగ సవరణ : గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో స్థానిక స్వపరిపాలనను ఏర్పాటు చేసిన రాజ్యాంగ సవరణ.
→ 74వ రాజ్యాంగ సవరణ : పట్టణ ప్రాంతాల్లో స్థానిక స్వపరిపాలనను ఏర్పాటు చేసిన రాజ్యాంగ సవరణ.
