AP 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా?

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా? to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా?

→ మన దైనందిన భాషలో శుద్ధ పదార్థం అనగా ఎటువంటి కత్తీ లేని పదార్థం.

→ సాధారణంగా రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ రకాల అనుఘటకాల కలయిక ద్వారా ఏర్పడిన దానిని మిశ్రమం అంటారు.

→ మిశ్రమాలు రెండు రకాలు. అవి : సజాతీయ మిశ్రమాలు, విజాతీయ మిశ్రమాలు.

→ మిశ్రమంలో ఉండే అనుఘటకాలు ఆ మిశ్రమం అంతటా ఏకరీతిగా విస్తరించి ఉంటే ఆ మిశ్రమాన్ని సజాతీయ మిశ్రమం అంటాం.

→ ఒక మిశ్రమంలో భిన్న పదార్థాలు లేక భిన్న స్థితులలో ఉండే ఒకే పదార్ధ భాగాలు కలిసినట్లయితే ఆ మిశ్రమాన్ని ‘విజాతీయ మిశ్రమం’ అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా?

→ రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ పదార్థాల సజాతీయ మిశ్రమాన్ని ‘ద్రావణం’ అంటాం.

→ ద్రావణంలో ఎక్కువ పరిమాణంలో ఉండి, కరిగించుకొనే పదార్థంను ద్రావణి అంటారు.

→ ద్రావణంలో తక్కువ పరిమాణంలో ఉండి, కరిగియున్న పదార్థంను ద్రావితం అంటారు.

→ నిర్దిష్ట ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఒక సంతృప్త ద్రావణంలో కరిగియున్న ద్రావిత పరిమాణంను ఆ ఉష్ణోగ్రత వద్ద దాని ద్రావణీయత’ అంటారు.

→ ఒక నిర్దిష్ట ఉష్ణోగ్రత వద్ద ద్రావణంలో ఎంత ద్రావితం కరగగలదో అంతే ద్రావితం కలిగియున్న ద్రావణాన్ని “సంతృప్త ద్రావణం” అంటారు.

→ ఒక ద్రావణంలో గరిష్ఠంగా కరగగలిగే ద్రావిత పరిమాణం కంటే తక్కువ ద్రావితం కరిగియుంటే ఆ ద్రావణాన్ని అసంతృప్త ద్రావణం అంటారు.

→ ఒక ద్రావణంలో ద్రావిత పరిమాణం తక్కువగా ఉంటే ఆ ద్రావణంను ‘విలీన ద్రావణం’ అంటారు. అలా కాకుండా ద్రావిత పరిమాణం ఎక్కువ ఉంటే ఆ ద్రావణంను ‘గాఢ ద్రావణం’ అంటారు.

→ నిర్దిష్ట ఘనపరిమాణం గల ద్రావణంలో కరిగియున్న ద్రావిత పరిమాణం లేదా నిర్దిష్ట పరిమాణం గల ఒక ద్రావణి కలిగియున్న ద్రావిత పరిమాణంను ఆ ‘ద్రావణ గాఢత’ అంటారు.

→ ద్రావణిలో కరగకుండా ఉండి, మన కంటితో చూడగలిగే పదార్థాల కణాలతో అవలంబనాలు ఏర్పడుతాయి. ఇవి ‘విజాతీయ’ మిశ్రమాలు.

AP 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా?

→ కొలాయిడ్ లేదా కాంజికాభకణ ద్రావణాలు విజాతీయ మిశ్రమాలు. వీటి కణాల పరిమాణం చాలా తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ కాంతిపుంజాలను పరిక్షేపించగలిగేంతగా ఉంటాయి.

→ పరస్పరం కలవని రెండు ద్రవాలను కలిగియుండి, మిశ్రమాన్ని కదలకుండా ఒక చోట ఉంచినప్పుడు ఆ ద్రవాలు రెండు పొరలుగా నిలిచిపోతాయి. పరస్పరం కలవని రెండు ద్రవాలు గల ఇలాంటి మిశ్రమాలనే ‘ఎమర్జెన్’ లు అంటారు.

→ కొలాయిడల్ ద్రావణాలు రెండు ప్రావస్థలు కలిగియుంటాయి. అవి : 1. విక్షేపణ ప్రావస్థ, 2. విక్షేపణ యానకం.

→ కాంతిపుంజం వివర్తనం చెందించడాన్ని “టిండాల్ ప్రభావము” అంటారు.

→ సాధారణంగా మనం మిశ్రమాలను జల్లెడ పట్టడం, వడపోయడం, తేర్చడం, స్పటికీకరణం, క్రొమటోగ్రఫీ, స్వేదనము, అంశిక స్వేదనము, అపకేంద్ర యంత్రం వంటి కొన్ని పద్ధతుల ద్వారా వేరుచేస్తారు.

→ శుద్ధ పదార్థం రెండు రకాలు. అవి : 1. మూలకం, 2. సంయోగ పదార్థం.

→ మూలకం అనేది పదార్ధం యొక్క మూలరూపం. ఇది రసాయన చర్యలలో మరికొన్ని కణాలుగా విడిపోదు.

→ సంయోగ పదార్థాలను “శుద్ధ పదార్థాలు”గా చెప్పవచ్చు. వీటిని రసాయనిక చర్య ద్వారా మాత్రమే రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ అనుఘటకాలుగా విడగొట్టగలుగుతాం.

→ సంయోగపదార్ధ ధర్మాలు దాని అనుఘటక మూలకాల ధర్మాలకు భిన్నంగా ఉంటాయి. కాని ఒక మిశ్రమం, దాని అనుఘటక పదార్థాల ధర్మాలను ప్రదర్శిస్తుంది.

→ శుద్ధపదార్థం : ఒక పదార్థం శుద్ధమైనది అంటే అది సజాతీయమైనది. ఆ పదార్థం యొక్క ఏ భాగం నుండి తీసుకున్న నమూనాలోనైనా సంఘటనంలో మార్పు ఉండదు.

→ మిశ్రమం : సాధారణంగా రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రకాల అనుఘటకాల కలయిక (సంయోగం) ద్వారా ఏర్పడిన దానిని ‘మిశ్రమం’ అంటారు. ఒక మిశ్రమంలోని పదార్థాల కలయిక భౌతిక కలయికే కాని, రసాయన కలయిక కాదు.

AP 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా?

→ సజాతీయ మిశ్రమం : మిశ్రమంలో ఉండే అనుఘటకాలు. ఆ మిశ్రమం అంతటా ఏకరీతిగా విస్తరించి ఉంటే ఆ మిశ్రమాన్ని సజాతీయ మిశ్రమం’ అంటారు.

→ విజాతీయ మిశ్రమం : ఒక మిశ్రమంలో భిన్న పదార్థాలు లేక భిన్న స్థితులలో ఉండే ఒకే పదార్ధ భాగాలు కలిసినట్లయితే ఆ మిశ్రమాన్ని ‘విజాతీయ మిశ్రమం’ అంటారు.

→ ద్రావణం : రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ పదార్థాల సజాతీయ మిశ్రమాన్ని ‘ద్రావణం’ అంటారు.

→ ఆవలంబనం : ఒక ద్రావణిలో కరగకుండా ఉండి మన కంటితో చూడగలిగే పదార్థాల అవలంబనాలు ఏర్పడుతాయి. ఇవి విజాతీయ’ మిశ్రమాలు.

→ కొలాయిడ్ ద్రావణాలు : కొలాయిడ్ లేదా కాంజికాభకణ ద్రావణాలు విజాతీయ మిశ్రమా , ఎల కణాల పరిమాణం చాలా తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ కాంతి పుంజాలను పరిక్షేపించగలిగేంతగా ఉంటాయి.

→ కొలాయిడ్ విక్షేపణం : కొలాయిడ్ ద్రావణాలు కనీసం రెండు ప్రావస్థలను కలిగి ఉంటాయి.
1) విక్షేపణ ప్రావస్త :
ఇది కొలాయిడ్ యానకంలో తక్కువ నిష్పత్తిలో కలిసి ఉన్న పదార్థం మరియు ఇందులో ఉండే కొలాయిడ్ కణాల పరిమాణాలు 1 nm నుండి 10 nm వరకు ఉంటాయి.

2) విక్షేపణ యానకం :
ఇది కొలాయిడ్ కణాలు విస్తరించి ఉన్న ఒక యానకం. యానకంలో కొలాయిడ్ కణాల ఏకరీతి విస్తరణను విక్షేపణం అంటారు.

→ ఎమల్షన్ : పరస్పరం కలవని రెండు ద్రవాలను కలిగియుండి, మిశ్రమాన్ని కదలకుండా ఒక చోట ఉంచినప్పుడు ఆ ద్రవాలు రెండు పొరలుగా నిలిచిపోతాయి. పరస్పరం కలవని రెండు ద్రవాలు గల ఇలాంటి మిశ్రమాలనే ఎమలన్’ లు అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా?

→ ద్రావణి : ద్రావణంలో ఎక్కువ పరిమాణంలో ఉండి, కరిగించుకొనే పదార్థంను ద్రావణి అంటారు.

→ ద్రావితం : ద్రావణంలో తక్కువ పరిమాణంలో ఉండి, కరిగియున్న పదార్థంను ద్రావితం అంటారు.

→ ద్రావణీయత : నిర్దిష్ట ఉష్ణోగ్రత వద్ద, ఒక సంతృప్త ద్రావణంలో కరిగియున్న ద్రావిత పరిమాణంను ఆ ఉష్ణోగ్రత వద్ద దాని ద్రావణీయత’ అంటారు.

→ ద్రావణం గాఢత : నిర్దిష్ట ఘనపరిమాణం గల ద్రావణంలో కరిగియున్న ద్రావిత పరిమాణం లేదా నిర్దిష్ట పరిమాణం గల ఒక ద్రావణి కలిగియున్న ద్రావిత పరిమాణంను ఆ ద్రావణ గాఢత అంటారు.

→ టిండాల్ ప్రభావము : కాంతిపుంజం వివర్తనం చెందించడాన్ని టిండాల్ ప్రభావము అంటారు.

→ బాష్పీభవనము : ద్రవపదార్థాలు వాయు పదార్థాలుగా మారడాన్ని బాష్పీభవనము అంటారు. ఇది ఉప్పు, నీరు వంటి మిశ్రమాలను వేరుచేయుటకు ఉపయోగించు ఒక విధానము.

→ అపకేంద్ర మంత్రం : పాల నుండి వెన్న వంటి మిశ్రమాలను వేరుచేయుటకు వాడే ఒక పరికరమే అపకేంద్ర యంత్రం.

→ అమిశ్రణీయ ద్రావణాలు : ఒక ద్రవం మరొక ద్రావణంలో పూర్తిగా కలవకుండా నీటిలో నూనె మాదిరిగా ఒకదానిపై మరొకటి పొరలుగా ఏర్పడి సులువుగా వేరుచేయగలిగే ద్రవాలను అమిశ్రణీయ ద్రవాలు అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా?

→ మిశ్రణీయ ద్రవాలు : ఒక ద్రవం మరొక ద్రవంలో పూర్తిగా కలిసిపోతే వాటిని మిశ్రణీయ ద్రవాలు అంటారు.

→ కొనుటోగ్రఫీ : క్రొమటోగ్రఫీ అనేది ఒక ప్రయోగశాల ప్రక్రియ. దీని ద్వారా ఒక మిశ్రమంలో గల భిన్న అనుఘటకాలను వేరుచేయవచ్చు. ఈ పద్ధతిని సికాలోగల రంగులోని అనుఘటకాలను వేరుచేయడానికి ఉపయోగిస్తారు.

→ స్వేదనం : రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మిశ్రణీయ ద్రవాల యొక్క బాష్పీభవన స్థానాలలో వ్యత్యాసం 25 C కంటే ఎక్కువగా ఉంటే, ఆ రకమైన ద్రవాలను వేరుచేయడానికి స్వేదన ప్రక్రియను ఉపయోగిస్తారు.

→ అంశిక స్వేదవం : రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మిశ్రణీయ ద్రవాల యొక్క బాష్పీభవన స్థానాలలో వ్యత్యాసం 25°C కంటే తక్కువగా ఉంటే, ఆ రకమైన ద్రవాలను వేరుచేయడానికి అంశిక స్వేదన ప్రక్రియను ఉపయోగిస్తారు.

→ మూలకం : మూలకం అనేది పదార్థం యొక్క మూలరూపం. ఇది రసాయన చర్యలలో మరికొన్ని కణాలుగా విడిపోదు.

AP 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా?

→ సంయోగ పదార్థాలు : సంయోగ పదార్థాలను “శుద్ధ పదార్థాలు”గా చెప్పవచ్చు. వీటిని రసాయనిక చర్య ద్వారా మాత్రమే రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ అనుఘటకాలుగా విడగొట్టగలుగుతాం.

→ విక్షేపణ యానకం : కాంజికాభ కణాలు, విస్తరించి వున్న ఒక యానకం.

→ విక్షేపణ ప్రావస్థ : కాంజికాభ కణ ద్రావణంలో పరస్పరంగా తక్కువ నిష్పత్తిలో గల మరియు 1nm నుండి 100nm ల పరిమాణాలు గల కణాలను కల్గి వున్న ప్రావస్థ.

AP 9th Class Physical Science Notes 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 1

AP 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు

→ నిశ్చలంగా ఉండే వస్తువుల విషయంలో ఎటువంటి వివరణా అవసరం లేదు. – అరిస్టాటిల్

→ బాహ్యబలం లేనంత వరకు కదులుతున్న వస్తువు సమవడితో సమచలనంలోనే ఉంటుంది. – గెలీలియో

→ అరిస్టాటిల్, గెలీలియోలు అభివృద్ధిపరిచిన పరికల్పనల ఆధారంగా సర్ ఐజాక్ న్యూటన్ బలానికి, చలనంలో మార్పుకు సంబంధాన్ని వివరించాడు.

→ న్యూటన్ ప్రతిపాదించిన మూడు ప్రాథమిక సూత్రాలను న్యూటన్ గమన నియమాలు అంటారు.

→ ఫలిత బలం పనిచేయనంత వరకు నిశ్చలస్థితిలో ఉన్న వస్తువు లేదా సమచలనంలో ఉన్న వస్తువు అదే స్థితిలో ఉండును. – న్యూటన్ మొదటి గమన నియమం

→ నిశ్చలస్థితిలో గానీ, సమచలనంలో గానీ ఉన్న వస్తువు, తన గమన స్థితిలో మార్పుని వ్యతిరేకించే సహజ గుణాన్ని జడత్వం అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు

→ జడత్వం యొక్క కొలతనే వస్తువు యొక్క ద్రవ్యరాశి అంటాము.

→ ద్రవ్యరాశికి ప్రమాణము – కిలోగ్రాము.

→ వస్తువు ద్రవ్యవేగంలోని మార్పురేటు, దాని పై పనిచేసే ఫలిత బలానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. – న్యూటన్ రెండవ గమన నియమం

→ ద్రవ్యరాశి, వేగాల లబ్దాన్ని రేఖీయ ద్రవ్యవేగం అంటాము.

→ ద్రవ్యవేగానికి S.I పద్ధతిలో ప్రమాణం – కి.గ్రా. మీ/సె.

→ న్యూటన్ రెండవ గమన నియమము ద్వారా ఫలిత బలం పనిచేసే దిశలోనే ద్రవ్యవేగంలో మార్పును సూచిస్తుంది.
AP 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు 1

→ న్యూటన్ రెండవ గమన నియమం ఉపయోగించి సమస్యల్ని సాధించాలంటే, వస్తు భారాన్ని క్షితిజ లంబంగా తీసుకోవాలి.

→ అటవుడ్ యంత్రంలో కప్పి ద్వారా సాగే గుణం లేని ఒక తాడుకు రెండు చివరలలో m1 మరియు m2 ద్రవ్యరాశులు గల భారాలు వేలాడుతుంటాయి.
AP 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు 2

→ న్యూటన్ మొదటి, రెండవ గమన నియమాలు ఒకే వస్తువుకు వినియోగిస్తాము.

→ న్యూటన్ మూడవ గమన నియమాన్ని రెండు వస్తువుల మధ్యగల ప్రక్రియకు వాడతాము.

→ ఒక వస్తువు, వేరొక వస్తువుపై బలాన్ని కలుగజేస్తే, ఆ రెండవ వస్తువు కూడా మొదటి దానిపై అంతే పరిమాణంలో బలాన్ని వ్యతిరేక దిశలో కలుగజేస్తుంది. – న్యూటన్ మూడవ గమన నియమం

AP 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు

→ ఫలిత బలం శూన్యంగా గల ఏకాంక వ్యవస్థలో మొత్తం ద్రవ్యవేగం స్థిరంగా ఉంటుంది.

→ ప్రతి ఒక చర్యకు ప్రతిచర్య సమానంగాను, దిశలో వ్యతిరేకంగాను ఉంటుంది.
∴ చర్య = – ప్రతిచర్య

→ రెండుగాని అంతకన్నా ఎక్కువగాని వస్తువులు ఒకదానినొకటి ఢీకొడితే వాటి ద్రవ్యవేగాల బీజీయ మొత్తం స్థిరంగా ఉంటుంది.

→ రాకెట్లు, జెట్ విమానాలు న్యూటను మూడవ గమన నియమంపై ఆధారపడి పనిచేస్తాయి.

→ ఫలిత బలం, ఫలిత బలం పని చేసిన కాలాల లబ్దాన్ని ప్రచోదనం (Impulse) అంటారు.

→ స్వల్పకాలాలపాటు ప్రయోగించబడిన ఆ బలాలను ప్రచోదనా బలాలు అంటాము.

→ గమన నియమాలు : చలనంలో ఉన్న వస్తువు పాటించు కొన్ని ధర్మాలు.

→ జడత్వం : మార్పును వ్యతిరేకించే లక్షణం.

→ ద్రవ్యరాశి : వస్తువులో ఉండు పదార్థం పరిమాణం.

AP 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు

→ రేఖీయ ద్రవ్యవేగం : సరళరేఖా మార్గంలో ప్రయాణిస్తున్న వస్తువు యొక్క ద్రవ్యరాశి, వేగాల లబ్ధము.

→ ద్రవ్యవేగ నిత్యత్వం : ఒక వ్యవస్థలోని ద్రవ్యము, వేగాల పరిమాణాలను గూర్చి తెలుపు భౌతిక ధర్మము.

→ ప్రచోదనం : ఫలిత బలం మరియు అది పనిచేసిన కాలాల లబ్దం.

→ ప్రచోదనా బలం : ఒక వ్యవస్థపై స్వల్ప కాలం పాటు ప్రయోగింపబడిన బలం.

AP 9th Class Physical Science Notes 2nd Lesson గమన నియమాలు 3

AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు

→ కుడి, ఎడమ; రాత్రి, పగలు; పైన, క్రింద; పొడవు, పొట్టి వంటివి స్థానము మరియు పరిశీలకుని దృష్ట్యా సాపేక్ష పదాలు.

→ చలనం అనేది సాపేక్షమైనది. ఒక వస్తువు చలనం పరిశీలకుని పరంగా చెప్పబడుతుంది.

→ పరిశీలకుడి పరంగా ఒక వస్తు స్థానం కాలంతో పాటు నిరంతరం మారుతుంటే ఆ వస్తువు చలనంలో ఉంది అంటాము.

→ నిర్ణీత కాలంలో ఒక వస్తువు ప్రయాణించిన మార్గం మొత్తము పొడవును దూరము అంటారు.

→ వేగంలో మార్పురేటుని త్వరణం అంటారు. త్వరణం \(\mathrm{a}=\frac{\Delta \mathrm{v}}{\Delta \mathrm{t}}\) త్వరణం యొక్క S.I. ప్రమాణం మీ./సె².

→ దూరం అదిశరాశి, స్థానభ్రంశం సదిశరాశి.

AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు

→ ఏకాంక కాలంలో ఒక వస్తువు ప్రయాణించిన దూరాన్ని సరాసరి వడి అంటారు.

→ ఏకాంక కాలంలో ఒక వస్తువు పొందే స్థానభ్రంశాన్ని సరాసరి వేగం అని అంటారు.

→ ఏదైనా ఒక నిర్దిష్ట సమయం వద్ద వడిని తక్షణ వడి అంటారు. వడి, వస్తువు స్థానంలో మార్పు ఎంత త్వరగా వస్తుందో తెలియజేస్తుంది.

→ కాలం – దూరం గ్రాఫు ద్వారా ఒక సరళరేఖ వెంబడి వస్తువు చలనాన్ని అధ్యయనం చేయవచ్చు.

→ ఏదైనా ఒక బిందువు వద్ద, కాలం – దూరం గ్రాఫు యొక్క వాలు, ఆ వస్తువు యొక్క వడిని తెలియజేస్తుంది.

→ ఏదైనా వస్తువు వృత్తాకార చలనంలో ఉన్నపుడు, ఏదైనా ఒక బిందువు వద్ద గీయబడిన స్పర్శరేఖ ఆ వస్తువు యొక్క వేగ దిశను తెలియజేస్తుంది.

→ ఒక వస్తువు స్థిరవేగంతో చలిస్తూ ఉంటే ఆ చలనాన్ని సమ చలనం అంటారు.

→ సమ చలనంలో ఉన్న వస్తువు చలనం యొక్క దూరం – కాలం గ్రాఫు ఒక సరళరేఖ.

→ కాలంతో పాటు ఒక వస్తువు వేగం మారుతూ ఉంటే ఆ చలనాన్ని అసమచలనం అంటారు.

→ నిర్దిష్ట దిశలో వస్తువు కదిలిన కనిష్ఠ దూరాన్ని స్థానభ్రంశం అంటారు.

→ వేగంలో మార్పురేటు ఋణాత్మకంగా ఉంటే, ఆ త్వరణాన్ని రుణత్వరణం అంటారు. దీనిని ‘- a’ తో సూచిస్తారు.

→ సమత్వరణచలన సమీకరణాలు
v = u + at
s = ut + \(\frac{1}{2}\)at²
v² – u² = 2as

→ సాపేక్షం : మరొక దానితో పోల్చినప్పుడు కొన్ని ప్రత్యేక లక్షణాలు కలిగి ఉండడాన్ని సాపేక్షం అంటారు.
ఉదా : భూమితో సాపేక్షంగా సూర్యుని స్థానం.

AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు

→ దూరం : వస్తువు ప్రయాణించిన మార్గం మొత్తం పొడవును ‘దూరం’ అంటారు.

→ స్థానభ్రంశం : రెండు బిందువుల మధ్య నిర్దిష్ట దిశలో గల కనిష్ఠ దూరాన్ని స్థానభ్రంశం అంటారు.

→ సరాసరి వడి : ఏకాంక కాలంలో ఒక వస్తువు ప్రయాణించిన దూరాన్ని సరాసరి వడి అంటారు.
AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు 1

→ సరాసరి వేగం : ఏకాంక కాలంలో ఒక వస్తువు పొందే స్థానభ్రంశాన్ని సరాసరి వేగం అని అంటాం.
AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు 2

→ తక్షణ వడి : ఏదైనా ఒక నిర్దిష్ట సమయం వద్ద వడిని తక్షణవడి అంటాం. తక్షణ వడి, వస్తువు స్థానంలో మార్పు ఎంత త్వరగా వస్తుందో తెలియజేస్తుంది.

→ వడి : AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు 3

→ వేగం : AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు 4

→ త్వరణం : వేగంలోని మార్పురేటును త్వరణం అంటారు.
త్వరణం \(\mathrm{a}=\frac{\Delta \mathrm{v}}{\Delta \mathrm{t}}\)
త్వరణం యొక్క S.I ప్రమాణము మీ/సె².

→ రేఖీయ చలనం : ఒక సరళరేఖ వెంబడి ఉండే వస్తువు చలనాన్ని రేఖీయ చలనం అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు

→ సమ చలనం : ఒక వస్తువు స్థిర వేగంతో చలిస్తూ ఉంటే ఆ చలనాన్ని సమ చలనం అంటారు.

→ సమత్వరణం : నిర్దిష్ట కాల వ్యవధులలో ఒక వస్తువు వేగంలో మార్పులు సమానంగా ఉంటే, ఆ వస్తువు త్వరణాన్ని సమత్వరణం’ అంటారు.

→ రుణత్వరణం : వేగంలో తగ్గుదల రేటును ‘రుణత్వరణం’ అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 1st Lesson కణ నిర్మాణం – విధులు 5

AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు

→ కొలతలను పోల్చుటకు ఉపయోగించే ఏ ప్రామాణిక కొలతనైనా ప్రమాణం అంటారు.

→ ప్రమాణాలను భౌతిక రాశుల పరిమాణాలకు కుడివైపున రాయాలి. ఉదాహరణకు 2 కి.గ్రా., 100 గ్రా.

→ ముఖ్యమైన ప్రాథమిక రాశులు ద్రవ్యరాశి, పొడవు, కాలం.

→ ప్రాథమిక రాశులు అనేవి మరే ఇతర పరిమాణాలలోనూ వ్యక్తపరచడానికి వీలులేని భౌతికరాశులు.

→ ప్రాథమిక రాశులను మూలరాశులు అని కూడా అంటారు.

→ శాస్త్రవేత్తలు FPS, CGS, MKS వంటి వివిధ రకాల కొలత పద్ధతులను అవసరాలకు అనుగుణంగా వినియోగించడానికి వీలుగా అభివృద్ధి చేశారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు

→ FPS పద్దతి : అడుగు, పౌండ్, సెకను.

→ CGS పద్ధతి : సెంటీమీటరు, గ్రాము, సెకను.

→ MS పద్దతి : మీటరు, కిలోగ్రాము, సెకను.

→ SI పద్ధతి అనగా అంతర్జాతీయ ప్రమాణాల పద్ధతి.

→ ద్రవ్యరాశి, పొడవు మరియు కాలం భౌతిక రాశులకు మరికొన్ని భౌతిక రాశులను SI పద్దతితో జోడించారు.

→ SI పద్ధతిలో పరిమాణాలు :
పొడవు -మీటరు (m)
ద్రవ్యరాశి – కిలోగ్రాము (kg)
కాలం – సెకను (s)
విద్యుత్ – ఆంపియర్ (A)
కాంతి తీవ్రత – కాండెలా (Cd)
పదార్థ పరిమాణం – మోల్ (mol)
ఉష్ణోగ్రత – కెల్విన్ (k)
సమతల కోణం – రేడియన్ (rad)

→ ఏ రాశులైతే ప్రాథమిక రాశులను గుణించడం లేదా భాగించడం లేదా రెండూ చేయడం ద్వారా ఏర్పడతాయో వాటిని ‘ఉత్పన్న రాశులు’ అంటారు.

→ వేగం, వడి, వైశాల్యం, ఘనపరిమాణం, సాంద్రత, త్వరణం, బలం, పీడనం మొదలగునవి ఉత్పన్న రాశులు.

→ ప్రాథమిక ప్రమాణాల నుండి ఉత్పన్నమయ్యేవే ఉత్పన్న ప్రమాణాలు.

→ కొన్ని ఉత్పన్న ప్రమాణాలకు ఉదాహరణలు :
వైశాల్యం – m²
ఘనపరిమాణం – m³
వడి – m/s
వేగం – m/s
త్వరణం – m/s²
AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 1

→ విలువలను పోల్చినపుడు భౌతికరాశుల ప్రమాణాలను ఒకే ‘కొలత పద్దతి’ లోకి మార్చి పోల్చాలి.
ఉదాహరణకు : 1500 m మరియు 1.5 km లను పోల్చడానికి km లను m లోకి మార్చాలి.
అపుడు 1500 m = 1500 m
1.5 km = 1500m
అనగా రెండు విలువలు సమానం.

→ 1000 m = 1 km
1000 ను ‘మీటరు’కు పూర్వపదం (Prefix) మరియు దీనిని ‘kilo’ అని పిలుస్తారు.

→ 1 km/hr = \(\frac{5}{18}\) m/s

→ శూన్యంలో కాంతి \(\frac{1}{299792458}\) సెకన్లో ప్రయాణించిన దూరమే ఒక మీటరు పొడవు.

→ ప్రమాణాలు రాయడానికి కొన్ని నియమాలను పాటించాలి.

→ గ్రాఫు అనగా రెండు రాశుల మధ్య సంబంధాన్ని తెలియజేసే పటం.

→ గ్రాఫును గీయడానికి స్వతంత్ర రాశి మరియు ఆధారిత రాశులను తీసుకుంటారు.

→ సాధారణంగా స్వతంత్ర రాశి విలువలు ప్రయోగంలో మనచేత నియంత్రించబడతాయి లేదా నిర్ణయింపబడతాయి. ఆధారిత రాశుల విలువలు స్వతంత్ర రాశులలోని మార్పులకు అనుగుణంగా మార్పుకు లోనవుతాయి.

→ గ్రాఫు పేపర్ లో అడ్డంగా (క్షితిజ సమాంతరంగా) గల మందపాటి రేఖను X – అక్షం అని అంటారు.

→ గ్రాఫు పేపర్ లో నిలువుగా (X – అక్షానికి లంబంగా) ఉన్న మందపాటి రేఖను Y – అక్షం అని అంటారు.

→ స్వతంత్ర రాశిని X – అక్షం మీద, ఆధారిత రాశిని Y – అక్షం మీద తీసుకోవాలి.

→ గరిష్ట మరియు కనిష్ట విలువల మధ్య తేడాను ‘వ్యాప్తి’ అంటారు.
వ్యాప్తి = పెద్ద విలువ – చిన్న విలువ.
AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 2

→ అక్షాలను వాటిపై తీసుకున్న భౌతిక రాశుల పేర్లతో సూచించాలి. భౌతికరాశిని వాటి ప్రమాణాలతో సహా రాయాలి.

→ (x1, y1), (x2, y2), (x3, y3), …… వలె తీసుకున్న విలువలను దత్తాంశ బిందువులు అంటారు.

→ గ్రాఫు సరళరేఖ వలె ఉంటే అది సరళరేఖా గ్రాఫు.

→ గ్రాఫు వక్రంగా ఉంటే అది వక్రరేఖా గ్రాఫు.

→ సరళరేఖ, వక్రరేఖా గ్రాఫులను ‘రేఖా గ్రాఫులు’ అని అంటారు.

→ హుక్ సూత్రం : స్ప్రింగ్ లో సాగుదల దానికి వేలాడదీసిన ద్రవ్యరాశికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. స్ప్రింగ్ సాగుదల మరియు ద్రవ్యరాశి గ్రాఫు సరళరేఖా గ్రాఫు. ఈ సరళరేఖా గ్రాఫు స్ప్రింగ్ సాగుదల మరియు ద్రవ్యరాశి మధ్య అనులోమానుపాత సంబంధాన్ని సూచిస్తుంది.

→ అనులోమానుపాత నియమం : రెండు రాశులు అనులోమానుపాతంలో ఉండాలంటే క్రింది నిబంధనలను పాటించాలి.

  1. ప్రారంభ విలువలు ‘0’గా ఉండాలి.
  2. ఏ జత విలువల నిష్పత్తిని లెక్కించినా స్థిరంగా ఉండాలి.
  3. ఒక రాశి విలువ పెరుగుతూ ఉంటే రెండవ రాశి విలువ కూడా పెరుగుతూ ఉండాలి.

→ విలోమానుపాత నియమం : రెండు రాశులు విలోమానుపాతంలో ఉండాలంటే అవి క్రింది నిబంధనలను పాటించాలి.

  1. ఒక రాశి విలువ ‘0’ గా ఉండాలి. రెండో రాశి విలువను నిర్వచించలేము. అనగా అనంతంగా చెప్పవచ్చును.
  2. ఏ జత విలువల లబ్దం లెక్కించినా విలువ స్థిరంగా ఉండాలి.
  3. ఒక రాశి విలువ పెరుగుతూ ఉంటే రెండవ రాశి విలువ తగ్గుతూ ఉండాలి.

AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 3
పీడనం, ఘనపరిమాణం గ్రాఫు రావలయం ఆకారంలో ఉంటుంది.

AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 4

→ వాలుని ‘m’ తో సూచిస్తారు.

→ సరళరేఖావాలు కోణంతో (X – అక్షంతో చేసే కోణం) పాటు పెరుగుతుంది.

→ X – అక్షం విలువ సున్నా.

→ వాలును x, y నిరూపకాలతో గాని, సరళరేఖ X – అక్షంతో చేసే కోణంతో గాని నిర్ధారిస్తారు.

→ వక్రరేఖా గ్రాఫు అనంతమైన వాలులు కలిగి ఉంటుంది.

→ వక్రతలానికి స్పర్శరేఖ గీయడం ద్వారా స్పర్శబిందువు వద్ద వాలును కనుగొనవచ్చును.

→ Y మరియు X – అక్షాల భౌతికరాశుల నిష్పత్తి వాలును సూచించును.

→ Y మరియు X – అక్షాల భౌతికరాశుల లబ్దం గ్రాఫు వైశాల్యాన్ని సూచించును.

→ ప్రమాణం (Unit) : కొలతలను పోల్చుటకు ఉపయోగించే ఏ ప్రామాణిక కొలతనైనా ప్రమాణం’ అంటారు.

→ ప్రాథమిక రాశులు (Fundamental Quantities) : ప్రాథమిక రాశులు అనేవి మరే ఇతర పరిమాణాలలోనూ వ్యక్తపరచడానికి వీలులేని భౌతిక రాశులు.

→ మూలరాశులు : ప్రాథమిక రాశులనే మూలరాశులు అని కూడా అంటారు.

→ FPS : అడుగు (Foot), పౌండు (Pound), సెకను (Second)

→ CGS : సెంటీమీటరు, గ్రాము, సెకను

→ MKS : మీటరు, కిలోగ్రాము, సెకను

→ SI పద్ధతి : అంతర్జాతీయ ప్రమాణాల పద్ధతి

→ ఉత్పన్న రాశులు : ఏ రాశులైతే ప్రాథమిక రాశులను గుణించడం, లేదా భాగించడం లేదా రెండూ చేయడం ద్వారా ఏర్పడతాయో వాటిని ‘ఉత్పన్న రాశులు (derived quantities)’ అంటారు.

→ కొన్ని మూలరాశులు : పొడవు, ద్రవ్యరాశి, కొలం, విద్యుత్ ప్రవాహం, కాంతి తీవ్రత, పదార్థ పరిమాణం, ఉష్ణం, సమతల కోణం మొదలగునవి.

→ కొన్ని ఉత్పన్నరాశులు : వైశాల్యం, ఘనపరిమాణం, సాంద్రత, వేగం, త్వరణం, బలం, పీడనం.

→ ప్రాథమిక ప్రమాణాలు : మీటరు, కిలోగ్రాం . సెకను, ఆంపియర్, కాండెలా, మోల్, కెల్విన్, రేడియన్.

→ ఉత్పన్న ప్రమాణాలు : ప్రాథమిక ప్రమాణాల నుండి ఉత్పన్నం చేయబడే ప్రమాణాలను ఉత్పన్న ప్రమాణాలు అంటారు.

→ మీటరు : శూన్యంలో కాంతి \(\frac{1}{299792458}\) సెకన్లలో ప్రయాణించిన దూరమే ఒక మీటరు.

→ గ్రాఫు : గ్రాపు అనగా రెండు రాశుల మధ్య సంబంధాన్ని తెలియజేసే పటం.

→ స్వతంత్ర రాశి : గ్రాపు గీసినపుడు మనచేత నియంత్రింపబడు లేదా నిర్ణయింపబడు రాశులను స్వతంత్ర రాశులు అందురు.

→ ఆధారిత రాశి : స్వతంత్ర రాశులలోని మార్పులకు అనుగుణంగా మార్పుకు లోనవు రాశులను ఆధారిత రాశులు అంటారు.

→ చదరాలు / గళ్ళు : గ్రాపు పేపరు పై నిలువుగా మరియు అడ్డంగా ఉన్న గీతల కలయిక వలన చదరపు సెంటీమీటరు/చదరపు మిల్లీమీటరు చదరాలు లేదా గళ్ళు ఏర్పడతాయి.

→ X – అక్షం : గ్రాఫు పేపర్ లో అడ్డంగా (క్షితిజ సమాంతరంగా) గల మందపాటి రేఖను X – అక్షం అంటారు.

→ Y – అక్షం : గ్రాపు పేపర్ లో నిలువుగా (లంబంగా ) గల మందపాటి రేఖను Y – అక్షం అంటారు.

→ వ్యాప్తి : అతి పెద్ద విలువ – అతి చిన్న విలువ.

→ స్కేలు : అక్షాల పై తీసుకున్న విలువల వ్యవధిని ‘స్కేలు’ అంటారు.
AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 5

→ దత్తాంశ బిందువులు : గ్రాపులో బిందువులుగా గుర్తించడానికి (x, y) రూపంలో తీసుకున్న విలువల జతలను దత్తాంశ బిందువులు అని అంటారు.

→ వక్రరేఖా గ్రాఫు : గ్రాపురేఖ వక్రాకారములో ఉన్న గ్రాపును వక్రరేఖ గ్రాపు అని అంటారు.

→ సరళరేఖా గ్రాఫు : గ్రాపురేఖ సరళరేఖ అయితే ఆ గ్రాఫును సరళరేఖా గ్రాపు అని అంటారు.

→ సరళరేఖ వాలు : గ్రాపులో y – నిరూపకాలలో మార్పు, నిరూపకాలలో మార్పుల నిష్పత్తినే సరళరేఖ వాలు’ అని అంటారు.

→ వాలు :
AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 6

→ గ్రాఫు యొక్క వైశాల్యం : Y – అక్షం పై గల భౌతికరాశి మరియు X – అక్షం పై గల భౌతికరాశుల లబ్దమే గ్రాపు యొక్క వైశాల్యం.

AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 7
AP 9th Class Physical Science Notes 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 8

AP 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని

→ ధ్వని ఒక శక్తి స్వరూపము.

→ ధ్వని గ్రహణ సంవేదనను కలుగజేస్తుంది.

→ ధ్వని గాలిలో అణువులు ముందుకు, వెనుకకు కదలడం ద్వారా ప్రయాణించి చెవిని చేరి గ్రహణ సంవేదనను కలిగించును. – పైథాగరస్

→ న్యూటన్ మొట్టమొదటగా గాలిలో ధ్వని ప్రసారాన్ని పూర్తిగా వివరించాడు.

→ కంపించే వస్తువులు ధ్వనిని ఉత్పత్తి చేస్తాయి.

→ శృతిదండం ఒక శబ్ద అనునాదకము.

→ శృతిదండమును “జాన్ఫోర్” అనే సంగీత విద్వాంసుడు కనుగొన్నాడు.

AP 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని

→ ధ్వని ప్రసారం జరిగే మాధ్యమాన్ని యానకం అంటాము.

→ ధ్వని యానకంలో అనుదైర్ఘ్య తరంగాల రూపంలో ప్రయాణిస్తుంది.

→ అనుదైర్య తరంగంలో వరుసగా సంపీడన, విరళీకరణాలు ఏర్పడతాయి.

→ యానకంలో కణాలు తరంగ చలనదిశలోనే కంపిస్తే అనగా తరంగ చలనదిశకు సమాంతరంగా కంపిస్తే ఆ తరంగాలను అనుదైర్ఘ్య తరంగాలు అంటారు.

→ అనుదైర్ఘ్య తరంగాలు యానకం సాంద్రతలో మార్పునకు కారణమవుతాయి.

→ యానకంలో కణాలు తరంగ చలనదిశకు లంబంగా కంపిస్తే ఆ తరంగాలను తిర్యక్ తరంగాలు అంటారు.

→ తిర్యక్ తరంగాలు యానకపు ఆకృతిలో మార్పునకు కారణమవుతాయి. ఒక తరంగ స్వభావాన్ని వివరించుటలో తరంగ దైర్ఘ్యం, కంపన పరిమితి, పౌనఃపున్యము మరియు తరంగ వేగాలు ముఖ్య పాత్ర వహిస్తాయి.

→ తిర్యక్ తరంగంలో ఒకదాని తర్వాత ఒకటిగా శృంగము, ద్రోణులు ఏర్పడతాయి.

→ రెండు వరుస సంపీడనాల లేదా విరళీకరణాల మధ్య దూరాన్ని ధ్వని తరంగపు తరంగ దైర్యం అంటాము.

→ సాంద్రత-దూరం గ్రాలో రెండు వరుస శృంగాల లేదా ద్రోణుల మధ్య దూరంను తరంగ దైర్ఘ్యం అంటారు.

→ తరంగ దైర్యానికి S.I ప్రమాణం మీటరు. యానకంలో తరంగం ప్రయాణించేటప్పుడు యానకం సాంద్రత (లేదా) పీడనంలో కలిగిన అత్యధిక మార్పును కంపన పరిమితి అంటారు.

→ కంపన పరిమితికి ప్రమాణాలు – కి.గ్రా/మీ³, పాస్కల్, మీటరు.

AP 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని

→ యానకం సాంద్రత లేదా పీడనం ఒక డోలనం చేయడానికి పట్టే కాలాన్ని ధ్వని తరంగపు ఆవర్తన కాలం అంటారు.

→ ప్రమాణ కాలంలో యానకపు సాంద్రత, ఒక నిర్దిష్ట ప్రదేశంలో చేసే డోలనాల సంఖ్యను పౌనఃపున్యం అంటారు.

→ పౌనఃపున్యంకు ప్రమాణాలు హెర్ట్.

→ ఒక తరంగంపై గల ఏదైనా ఒక బిందువు (అనగా సంపీడన లేదా విరళీకరణాల వంటి) ప్రమాణ కాలంలో ప్రయాణించిన దూరాన్ని తరంగ వేగం అంటారు.

→ ధ్వనివేగం, పౌనఃపున్యం, తరంగ పొడవుల మధ్య సంబంధం v = ηλ.

→ 20°C వద్ద పొడిగాలిలో ధ్వ నివేగం 343.2 మీ/సె. లేదా 1236 కి.మీ/గం.

→ ధ్వని వాయువుల్లో కంటే ద్రవపదార్థాలలో మరియు ఘనపదార్థాలలో ఎక్కువ వేగంగా ప్రయాణించును.

→ 20°C వద్ద నీటిలో ధ్వని వేగం గాలిలో ధ్వని వేగానికి 4.3 రెట్లు అధికము.

→ ఘనపదార్థాల (ఇనుము)లో ధ్వని వేగం గాలిలో కంటే 15 రెట్లు అధికంగా ఉంటుంది.

→ ధ్వనులను సంగీతస్వరాలు మరియు చప్పుళ్ళుగా విభజించవచ్చును.

→ వినుటకు ఇంపుగా ఉన్న శబ్దాలను సంగీతస్వరాలని, కఠోరంగా ఉన్న శబ్దాలను చప్పుళ్ళు అని అంటారు.

→ సంగీతస్వరంను నిర్ణయించే అభిలక్షణాలు :
i) పిచ్ (స్థాయి) ii) తీవ్రత iii) నాణ్యత

AP 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని

→ కీచు, బొంగురు స్వరాల మధ్య తేడాను తెలిపే లక్షణాన్ని పిచ్ అంటారు.

→ చెవిపై కలిగించబడిన గ్రహణ సంవేదన స్థాయిని శబ్ద తీవ్రత అంటాము.

→ వివిధ సంగీతవాయిద్యాల నుండి ఉత్పత్తి అయిన స్వరాల మధ్య తేడాని గుర్తించుటకు మనకు ఉపయోగపడే శబ్బ లక్షణమే నాణ్యత.

→ శ్రోతకు అసలు ధ్వని వినబడిన 0.1 సెకన్లలోపు వినపడే పరావర్తన ధ్వనిని ప్రతినాదం అంటారు.

→ ధ్వని తరంగాల పౌనఃపున్య శ్రవ్య అవధి 20 Hz నుండి 20 KHz.

→ 20 Hz ల కంటే తక్కువ పౌనఃపున్యం గల ధ్వనులను పరశ్రావ్యాలు అంటాము.

→ 20 KHz ల కంటే ఎక్కువ పౌనఃపున్యం గల ధ్వనులను అతిధ్వనులు అంటాము.

→ సోనార్ అనగా సౌండ్ నావిగేషన్ అండ్ రేంజింగ్.

→ శృతిదండం : ఇది ఉక్కుతో చేయబడిన U-ఆకారపు శబ్ద అనునాదకపు కడ్డీ.

→ అనుదైర్ఘ్య తరంగం : ఒక యానకంలోని కణాలు తరంగ చలన దిశలోనే కంపించుట వలన ఏర్పడిన తరంగము.

→ తిర్యక్ తరంగం : ఒక యానకంలోని కణాలు తరంగ చలన దిశకు లంబంగా కంపించుట వలన ఏర్పడిన తరంగము.

→ సంపీడనం : ధ్వని తరంగ ప్రసారంలో అధిక సాంద్రతగల ప్రాంతము.

→ విరళీకరణం : ధ్వని తరంగ ప్రసారంలో అల్ప సాంద్రత గల ప్రాంతము.

→ శృంగము : తిర్యక్ తరంగ ప్రసారంలో ఉబ్బెత్తైన ప్రాంతము.

→ ద్రోణి : తిర్యక్ తరంగ ప్రసారంలో లోతైన ప్రాంతము.

AP 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని

→ తరంగ దైర్ఘ్యం : రెండు వరుస సంపీడనాలు లేదా విరళీకరణాల మధ్యదూరం.

→ కంపన పరిమితి : యానకంలోని కణాల స్థానభ్రంశంలో ఏర్పడే అత్యధిక మార్పు.

→ పౌనఃపున్యం : ధ్వని తరంగపు యానకపు సాంద్రత ప్రమాణ కాలంలో చేసే డోలనాల సంఖ్య.

→ పిచ్ (కీచుదనం) : కీచు మరియు బొంగురు స్వరాల మధ్య భేదము.

→ ధ్వని తీవ్రత : చెవిపై కలిగించబడిన గ్రహణ సంవేదన స్థాయి.

→ ధ్వని వాణ్యత : వివిధ ధ్వనుల మధ్యగల స్వర భేదము.

→ ప్రతిధ్వని : పరావర్తనమయ్యే నిజధ్వని యొక్క రూపము.

→ ప్రతినాదం : ధ్వని స్థిరత కంటే తక్కువ సమయంలో పరావర్తనమయ్యే ధ్వని.

AP 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని

→ శ్రవ్య అవధి : మానవుడు వినగలిగే ధ్వని హద్దులు.

→ పరశ్రావ్యాలు : శ్రవ్య అవధి కంటే తక్కువ పౌనఃపున్యం గల ధ్వనులు.

→ అతిధ్వనులు : శ్రవ్య అవధి కంటే ఎక్కువ పౌనఃపున్యం గల ధ్వనులు.

→ సోనార్ : సౌండ్ నావిగేషన్ అండ్ రేంజింగ్.

AP 9th Class Physical Science Notes 11th Lesson ధ్వని 1

AP 9th Class Physical Science Notes 10th Lesson పని మరియు శక్తి

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 10th Lesson పని మరియు శక్తి to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 10th Lesson పని మరియు శక్తి

→ ఒక వస్తువుపై పని జరిగింది అని చెప్పాలంటే రెండు నిబంధనలు పాటించాలి. అవి
ఎ) వస్తువుపై బలం ప్రయోగింపబడాలి.
బి) వస్తువు స్థానభ్రంశం చెందాలి.

→ ఒక బలం వలన వస్తువుపై జరిగిన పని ఆ బల పరిమాణం (F), వస్తువు స్థానభ్రంశం (s) ల లబ్దానికి సమానం. ఈ సూత్రం స్థానాంతర చలనంలో ఉన్న వస్తువులకు మాత్రమే సరిపోతుంది.

→ బలము, స్థానభ్రంశములు ఒకే దిశలో ఉంటే, పని (W) = బలము × స్థానభ్రంశము

→ పనికి పరిమాణం మాత్రం ఉంది కానీ దిశ లేదు. కాబట్టి పని ఒక అదిశరాశి.

→ పనికి ప్రమాణాలు : C.G.S పద్ధతిలో ఎర్గ్‌లు ; S.I పద్ధతిలో జౌల్‌లు.

AP 9th Class Physical Science Notes 10th Lesson పని మరియు శక్తి

→ జరిగిన పని కాలం మీద ఆధారపడదు.

→ జరిగిన పని వస్తువు పొందిన వేగంపై ఆధారపడదు.

→ ఒక వస్తువుపై ప్రయోగింపబడిన బలం, వస్తువు స్థానభ్రంశం ఒకదానికొకటి వ్యతిరేక దిశలో ఉంటే జరిగిన పనిని ఋణాత్మకంగా పరిగణిస్తాం.

→ పని ధనాత్మకంగా ఉంటే, ఏ వస్తువుపై అయితే పని జరిగిందో ఆ వస్తువు శక్తిని గ్రహిస్తుంది. పని ఋణాత్మకంగా – ఉంటే, ఏ వస్తువుపై అయితే పని జరిగిందో ఆ వస్తువు శక్తిని కోల్పోతుంది.

→ ఒక వస్తువు పని చేయగలిగే పటిమ లేదా ఆ వస్తువులోని శక్తి దాని స్థానం, స్థితులపై ఆధారపడి ఉంటుంది.

→ ఒక వస్తువుపై పని జరిగినపుడు ఆ వస్తువు శక్తి పెరగవచ్చు లేదా తగ్గవచ్చు.

→ సూర్యుడు ఒక పెద్ద సహజ శక్తి జనకం. అనేక ఇతర శక్తి జనకాలు దీనిపై ఆధారపడతాయి.

→ ఒక వస్తువుకు దాని చలనం వలన కలిగే శక్తిని గతిశక్తి అంటాం.

AP 9th Class Physical Science Notes 10th Lesson పని మరియు శక్తి

→ ఒక వస్తువు దాని స్థానం, ఆకారం వలన పొందే శక్తిని స్థితిశక్తి అంటాం.

→ ఒక వస్తువు యొక్క స్థితిశక్తి, గతిశక్తుల మొత్తాన్ని యాంత్రిక శక్తి అంటాం.

→ శక్తి సృష్టింపబడదు, నాశనం చెందదు. శక్తి ఒక రూపం నుండి మరొక రూపంలోకి మార్చబడుతుంది. దీనినే శక్తి నిత్యత్వ నియమం అంటాం.

→ పనిచేయు సామర్ధ్యమే శక్తి

→ శక్తి అదిశరాశి.

→ పని, శక్తులకు ఒకే ప్రమాణాలు ఉండును.

→ స్వేచ్ఛాపతన వస్తువునకు స్థితిశక్తి తగ్గుతూ, గతిశక్తి పెరుగుతూ ఉండును.

→ పనిచేయు రేటును సామర్ధ్యము అంటారు.

→ ఒక యంత్రము ‘t’ కాలములో ‘W’ పని చేస్తే దాని సామర్థ్యము (P) = పని / కాలము.

→ సామర్థ్యానికి ప్రమాణాలు వాట్‌.

AP 9th Class Physical Science Notes 10th Lesson పని మరియు శక్తి

→ ఒక సెకనులో ఒక జెల్ పనిచేయగల యంత్రము సామర్థ్యము ఒక వాటి అగును.

→ సామర్థ్యము యొక్క టన్నుల విలువలను కిలోవాట్లలో కొలుస్తారు.

→ 1 కిలో వాట్ kW = 1000 వాట్లు = 1000 జెల్/ సెకను.

→ పని : ఒక వస్తువు పై ప్రయోగించిన బలం, దాని స్థానభ్రంశాల లబ్ధము.

→ శక్తి : ఒక వ్యవస్థ యొక్క పనిచేయు సామర్థ్యాలను కొలిచేది.

→ శక్తి బదిలీ : ఒక రూపంలోని శక్తి మరొక రూపంలోకి మారుట.

→ శక్తి వనరులు : శక్తిని నిల్వచేసుకొని ఉన్నటువంటి వస్తువులు.

→ శక్తి నిత్యత్వం : వ్యవస్థ లోపల మార్పులు జరిగినా, మొత్తం మీద స్థిర విలువను కలిగి ఉండటం.

AP 9th Class Physical Science Notes 10th Lesson పని మరియు శక్తి

→ గతిశక్తి : వస్తువు చలనంలో మార్పు వలన పొందే శక్తి.

→ స్థితిశక్తి : వస్తువు స్థితి వలన పొందే శక్తి.

→ యాంత్రిక శక్తి : వస్తువు యొక్క స్థితి మరియు గతిశక్తుల మిళిత శక్తి.

→ సామర్థ్యం : పని చేయగల శక్తి (లేక) పని జరిగే రేటు (లేక) శక్తి బదిలీ రేటు.

→ గురుత్వ స్థితిశక్తి : ఒక వస్తువుపై గురుత్వాకర్షణ బలానికి వ్యతిరేకంగా పని జరగడం వలన ఆ వస్తువుకుండే స్థితిశక్తి.

AP 9th Class Physical Science Notes 10th Lesson పని మరియు శక్తి 2

AP 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు

→ ప్రమాణ ఘనపరిమాణం గల ద్రవ్యరాశిని సాంద్రత అంటారు.
సాంద్రత = ద్రవ్యరాశి / ఘనపరిమాణము

→ సాంద్రత ప్రమాణాలు : గ్రాము/ఘ. సెం.మీ (లేదా) కి.గ్రా/ఘ.మీ.

→ వస్తు సాంద్రతకు, నీటి సాంద్రతకు గల నిష్పత్తిని సాపేక్ష సాంద్రత అంటారు.
వస్తువు యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత = వస్తువు సాంద్రత / నీటి సాంద్రత

→ ప్రయోగాత్మకంగా వస్తువు సాపేక్ష సాంద్రత = వస్తువు ద్రవ్యరాశి / అంతే ఘనపరిమాణం గల నీటి ద్రవ్యరాశి

→ ద్రవాల సాపేక్ష సాంద్రత = ద్రవం ద్రవ్యరాశి / అంతే ఘనపరిమాణం గల నీటి ద్రవ్యరాశి

AP 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు

→ పాల స్వచ్ఛతను కనుగొనుటకు “లాక్టోమీటరు”ను వాడుతారు.

→ ద్రవాల సాపేక్ష సాంద్రతను కనుగొనుటకు “హైడ్రోమీటరు” లేదా “డెన్సిట్ మీటరు” ను వాడుతారు.

→ ఒక ద్రవంలో ఉంచబడిన ఏదైనా వస్తువు యొక్క సాంద్రత, ద్రవం యొక్క సాంద్రతకన్నా తక్కువ ఉన్నపుడు అది ఆ ద్రవంలో తేలుతుంది.

→ వస్తువుపై ఊర్ద్వ దిశలో పనిచేసే నీటిబలం కన్నా దానిపై పనిచేసే భూమ్యాకర్షణ బలం ఎక్కువైతే ఆ వస్తువు నీటిలో మునుగుతుంది, లేనిచో తేలుతుంది.

→ భూఉపరితలంపై నున్న అన్ని వస్తువులపై వాతావరణ పీడనం కలుగజేయబడుతుంది.

→ వాతావరణ పీడనం P0 = ρhg.

→ ఒక ప్రదేశం యొక్క వాతావరణ పీడనాన్ని ‘భారమితి’ నుపయోగించి కనుగొనవచ్చును.

→ ఒక ద్రవంలో లోతున ఉన్న ప్రదేశం దగ్గర పీడనం ρh = P0 + ρhg
P0 = వాతావరణ పీడనం ; ρ = ద్రవం యొక్క సాంద్రత ; h = లోతు ; g = గురుత్వ త్వరణము

AP 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు

→ ద్రవంలో ఉన్న వస్తువుపై ఊర్ధ్వ దిశలో కలుగజేయబడే బలాన్ని ఉత్తవన బలం అంటారు.

→ ద్రవంలో ముంచబడిన వస్తువు కొంత బరువు కోల్పోయినట్లనిపిస్తుంది (ఉత్సవన బలం వల్ల).

→ ఏదైనా ఒక వస్తువును ఒక ప్రవాహిలో పూర్తిగాగాని పాక్షికంగాగాని ముంచినపుడు ఆ వస్తువు తొలగించిన ప్రవాహి బరువుకు సమానమైన ఉత్పవన బలం ఆ వస్తువుపై ఊర్ధ్వ దిశలో పనిచేస్తుంది. – ఆర్కిమెడిస్ సూత్రం

→ ఒక వస్తువు ద్రవంపై తేలుతున్నపుడు, ఆ వస్తువు తన బరువుకు సమానమైన బరువుగల ద్రవాన్ని తొలగిస్తుంది. ఆ ద్రవంలో లోతుకు పోయేకొలది పీడనం పెరుగుతుంది.

→ ప్రమాణ ఘనపరిమాణంలో బంధింపబడిన ప్రవాహిపై కలుగజేయబడిన బాహ్య పీడనం ఆ ప్రవాహిలో అన్ని దిశలలో ఒకే విధంగా కలుగజేయబడుతుంది.

→ సాంద్రత : ప్రమాణ ఘనపరిమాణము గల ద్రవ్యరాశిని సాంద్రత అంటారు.
సాంద్రత = ద్రవ్యరాశి / ఘనపరిమాణము
సాంద్రత ప్రమాణములు : గ్రా /ఘ. సెం.మీ (లేదా) కి.గ్రా /ఘ. మీ.

AP 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు

→ సాపేక్ష సాంద్రత / తారతమ్యసాంద్రత : ఒక వస్తువు యొక్క సాంద్రతకు, నీటి సాంద్రతకు గల నిష్పత్తిని సాపేక్ష సాంద్రత అంటారు.
వస్తువు యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత = వస్తువు సాంద్రత/ నీటి సాంద్రత
(లేదా)
వస్తువు యొక్క సాంద్రత = వస్తువు ద్రవ్యరాశి / అంతే ఘనపరిమాణం గల నీటి ద్రవ్యరాశి.

→ లాక్టోమీటరు : పాల స్వచ్చతను కనుగొనడానికి వాడే ఒక పరికరమే లాక్టోమీటరు. ఇది సాపేక్ష సాంద్రత అనే నియమంపై ఆధారపడి పని చేస్తుంది.

→ హైడ్రోమీటరు / డెన్సిట్ మీటరు : ఏ ద్రవ పదార్థం యొక్క సాపేక్ష సాంద్రతనైనా హైడ్రోమీటరు లేదా డెన్సిటీ మీటరును ఉపయోగించి కనుగొనవచ్చును.

→ వాతావరణ పీడనం : భూ ఉపరితలంపై నున్న అన్ని వస్తువులపై గాలి కలుగజేసే పీడనాన్ని వాతావరణ పీడనం అంటారు.
వాతావరణ పీడనం P0 = ρhg
ρ = గాలి యొక్క సరాసరి సాంద్రత
h = వాతావరణ పొర యొక్క ఎత్తు
g = గురుత్వ త్వరణం

AP 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు

→ భారమితి : వాతావరణ పీడనాన్ని భారమితి సహాయంతో కొలవవచ్చు. పాదరసాన్నుపయోగించి మొట్టమొదటి భారమితిని తయారుచేసినది “టారిసెల్లి”. సాధారణ వాతావరణ పీడనం వద్ద పాదరస స్థంభం ఎత్తు 76 సెం.మీ.

→ ఉత్తవనము : ద్రవంలోనున్న వస్తువుపై ఊర్ధ్వ దిశలో కలుగజేయబడే బలాన్ని ఉల్లేవనము అంటారు. ఈ బలం ఆ వస్తువు వల్ల తొలగింపబడిన ద్రవం బరువుకి సమానం.

→ ఆర్కిమెడిస్ సూత్రం : ఏదైనా ఒక వస్తువును ఒక ప్రవాహిలో పూర్తిగాగాని, పాక్షికంగా గాని ముంచినపుడు ఆ వస్తువు తొలగించిన ప్రవాహి బరువుకు సమానమైన ఉత్తవన బలం ఊర్థ్వ దిశలో పని చేస్తుంది.

→ పాస్కల్ నియమం : ప్రమాణ ఘనపరిమాణంలో బంధింపబడిన ప్రవాహి పై కలుగజేయబడిన బాహ్య పీడనం ఆ ప్రవాహిలో అన్ని దిశలలో ఒకే విధంగా కలుగజేయబడుతుంది.

AP 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 1

AP 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ

→ స్థిర వడితో వృత్తాకార మార్గంలో చలించే వస్తువు చలనాన్ని సమవృత్తాకార చలనం అంటాం.

→ వస్తువేగ దిశలో మాత్రమే నిరంతరంగా మార్పు తీసుకొని వచ్చే త్వరణాన్ని అభికేంద్రత్వరణం అంటారు. దీని దిశ ఎల్లప్పుడూ వృత్త కేంద్రం వైపు ఉంటుంది.

→ ఒక వస్తువును సమ వృత్తాకార చలనంలో ఉంచడానికి ప్రయత్నించే ఫలిత బలాన్ని అభికేంద్రబలం అంటాం.
అభికేంద్ర బలం Fc = Mv²/R. ఇందులో M = ద్రవ్యరాశి, V = వడి, R = వ్యాసార్ధం

→ విశ్వంలో ప్రతి వస్తువు మరొక వస్తువును ఆకర్షించును. రెండు వస్తువుల మధ్య ఆకర్షణ బలం వాటి ద్రవ్యరాశుల లబ్దానికి అనులోమానుపాతంలోనూ, వాటి మధ్య దూర వర్గానికి విలోమానుపాతంలోనూ ఉండును.

AP 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ

→ భూ ఉపరితలానికి దగ్గరగా చలించే అన్ని వస్తువులు ఒకే త్వరణాన్ని కలిగి ఉంటాయి. ఆ విలువ 9.8 మీ./సె² కు సమానం.

→ ఒక వస్తువుపై భూమ్యాకర్షణ బలం మాత్రమే పనిచేస్తూ ఉంటే ఆ వస్తువును “స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు” అంటాం.

→ వస్తువుపై పనిచేసే భూమ్యాకర్షణ బలాన్ని “భారం” అంటాం.
W = mg. ఇందులో W = భారం, m = ద్రవ్యరాశి g = గురుత్వ త్వరణం

→ స్వేచ్ఛా పతన స్థితిలో వస్తువు “భారరహిత స్థితి”లో ఉంటుంది.

→ ఒక వస్తువు యొక్క మొత్తం భారం ఏ బిందువు గుండా పనిచేస్తుందో ఆ బిందువునే ఆ వస్తువు యొక్క గురుత్వ కేంద్రం అంటాం.

→ వస్తు గురుత్వ కేంద్రం నుండి గీసిన క్షితిజ లంబం, దాని ఆధారిత వైశాల్య భాగము గుండా పోయినచో ఆ వస్తువు సమతాస్థితిలో లేక స్థిరత్వంలో ఉంటుంది.

AP 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ

→ సమవృత్తాకార చలనం : ఏ వస్తువైనా స్థిరవడితో వృత్తాకార మార్గంలో చలిస్తూ ఉండే వస్తువు చలనం.

→ అభికేంద్ర త్వరణం : వృత్తాకార చలనంలో వస్తు వేగదిశలో మాత్రమే మార్పు తీసుకురాగల త్వరణపు రకము.

→ అభికేంద్ర బలం : వృత్తాకార చలనంలో ఉన్న వస్తువు పై నిరంతరం పనిచేయు బలం.

→ న్యూటన్ విశ్వగురుత్వాకర్షణ : విశ్వంలో ఏ రెండు వస్తువుల మధ్య ఆకర్షణ బలం, వాటి ద్రవ్యరాశుల లబ్దానికి నియమం అనులోమానుపాతంలోనూ, వాటి మధ్య దూర వర్గానికి విలోమానుపాతంలోనూ ఉండును.

→ స్వేచ్ఛా పతనం : ఏ వస్తువు పైన అయితే భూమ్యాకర్షణ బలం మాత్రమే పని చేస్తుందో, ఆ వస్తువు చలనంలో ఉన్న యెడల వస్తు చలనం స్వేచ్ఛా పతన చలనం అగును.

→ గురుత్వ త్వరణం : భూమికి దగ్గరగా ఉండే వస్తువుల్లో భూమ్యాకర్షణ వల్ల కలిగే త్వరణం.

AP 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ

→ భారం : సమతాస్థితిలో ఉన్నటువంటి వస్తువు పై పనిచేసే ఆధారిత బలం.

→ భారరహిత స్థితి : స్వేచ్ఛగా వదలబడిన వస్తువు స్థితి.

→ గురుత కేంద్రం : ఒక వస్తు భారం మొత్తం కేంద్రీకృతమగు బిందువు.

→ స్థిరత్వం : గురుత్వ కేంద్రంపై ఆధారపడి ఉండు వస్తు లక్షణము.

AP 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 1
AP 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 2

AP 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం

→ ఈ భూమికి ముఖ్యమైన, శక్తివంతమైన సహజ కాంతివనరు సూర్యుడు.

→ కాంతి జనకం, అపారదర్శక పదార్థాల వలన నీడలు ఏర్పడతాయి.

→ కాంతి ఋజుమార్గంలో ప్రయాణించును.

→ కాంతి ఏదేని ఉపరితలంపై పడి, తిరిగి అదే యానకంలోకి ప్రయాణించుటను “కాంతి పరావర్తనం” అంటారు.

→ కాంతి పరావర్తన లక్షణాలు :

  1. పతనకోణం విలువ పరావర్తన కోణం విలువకు సమానం.
  2. పతన కిరణం, పతన బిందువు వద్ద తలానికి గీసిన లంబం మరియు పరావర్తన కిరణాలు ఒకే తలంలో ఉంటాయి.

→ గోళాకార దర్పణాలనగా పరావర్తన తలం ఉబ్బెత్తుగాను, లోతుగాను ఉంటుంది.

AP 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం

→ గోళాకార దర్పణాలలోని రకాలు :

  1. కుంభాకార దర్పణం
  2. పుటాకార దర్పణం మొదలగునవి.

→ గోళాకార దర్పణం యొక్క మధ్య బిందువు (లేదా) జ్యామితీయ కేంద్రాన్ని “దర్పణ కేంద్రం” అంటారు.

→ వక్రతా కేంద్రం మరియు దర్పణకేంద్రం గుండా పోతున్న క్షితిజ సమాంతర రేఖను “ప్రధానాక్షం” అంటారు.

→ దర్పణకేంద్రం మరియు వక్రతా కేంద్రాలకు మధ్యన గల దూరాన్ని దర్పణం యొక్క “వక్రతా వ్యాసార్ధం” అంటారు.

→ వక్రతా వ్యాసార్ధం, నాభ్యంతరానికి రెట్టింపుగా ఉంటుంది. (R = 2f)

→ వస్తువు నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు దర్పణం వల్ల ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి. ఈ బిందువును దర్పణం యొక్క నాభి అంటాం.

→ ప్రతిబింబ పరిమాణానికి, వస్తు పరిమాణానికి గల నిష్పత్తిని “వృద్ధీకరణం” అంటారు.
AP 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 1

→ ప్రతిబింబ ఎత్తుకు, వస్తువు ఎత్తుకు గల నిష్పత్తిని “రేఖీయ వృద్ధి” అంటారు.

→ కుంభాకార దర్పణాలను “వికేంద్రీకరణ దర్పణాలు” అంటారు.

→ పుటాకార దర్పణాలను “కేంద్రీకరణ దర్పణాలు” అంటారు.

→ వస్తుస్థానాన్ని బట్టి గోళాకార దర్పణాలలో ప్రతిబింబాలు ఏర్పడతాయి.
AP 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 2

→ వస్తు దూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (v) మరియు దర్పణ నాభ్యంతరం (f) అయిన
గోళాకార దర్పణాలకు సంబంధించిన దర్పణ సూత్రం = \(\frac{1}{f}=\frac{1}{u}+\frac{1}{v}\)

→ దర్పణ సూత్రం సంజ్ఞాసంప్రదాయాన్ని పాటించును.

→ దర్పణాలపై కాంతి పరావర్తన లక్షణం వలన మన నిత్యజీవితంలో సోలార్ కుక్కర్లు, టి.వి. డిష్ వంటి ఫ్రేమ తయారీకి వాడెదరు.

→ వక్రతలం : సమతలంగా లేని తలాన్ని వక్రతలం అంటాం.

→ పతనకోణం (∠i) : పతన బిందువు వద్ద పతన కిరణానికి, లంబానికి మధ్యన గల కోణం.

AP 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం

→ పరావర్తన కోణం (∠r) : పతన బిందువు వద్ద పరావర్తన కిరణకోణానికి, లంబానికి మధ్యన గల కోణం.

→ లంబం : పతన కిరణం ఏర్పరచిన పతన కోణం వద్ద తలానికి లంబంగా గీయబడిన రేఖ.

→ వక్రతా కేంద్రం (C) : సాధారణంగా, ఒక గోళాకార దర్పణం యొక్క అంచు వృత్తాకారంగా ఉండును. ఈ వృత్తం యొక్క లంబాలన్నీ కేంద్రీకృతమయ్యే ప్రాంతం.

→ వక్రతా వ్యాసార్థం (R) : గోళాకార దర్పణం యొక్క వ్యాసార్ధాన్ని వక్రతా వ్యాసార్ధం అంటారు. ఇది దర్పణ కేంద్రం నుండి వక్రతా కేంద్రానికి మధ్యన గల దూరమును తెల్పును.

→ ప్రధానాక్షం : వక్రతా కేంద్రం మరియు దర్పణ కేంద్రం గుండా పోతున్నట్లుగా సమాంతరంగా గీయబడిన రేఖ.

→ దర్పణకేంద్రం : ఇది దర్పణం యొక్క మధ్య బిందువు.

→ నాభి : ప్రధానార్థానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కిరణాలు దర్పణం వల్ల పరావర్తనం చెంది ప్రధానార్ధంపై ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడు బిందువు.

→ నాభ్యంతరం : నాభి నుండి దర్పణ కేంద్రానికి గల దూరం.

→ వస్తుదూరం : దర్పణం యొక్క వక్రతా కేంద్రం, వస్తువుకు గల దూరాన్ని “వస్తుదూరం” అంటారు.

→ ప్రతిబింబదూరం : ఇది దర్పణపు వక్రతా కేంద్రం, ప్రతిబింబానికి గల దూరం.

AP 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం

→ మిథ్యా ప్రతిబింబం : ఇది తెరపై పట్టలేని ప్రతిబింబం.

→ నిజప్రతిబింబం : ఇది తెరపై పట్టగల ప్రతిబింబం.

→ కిరణచిత్రం : కటక వ్యవస్థ ద్వారా ప్రత్యేక కిరణాల మార్గాన్ని చూపు చిత్రాన్ని కిరణ చిత్రం అంటారు.

→ ఆవర్తనం/వృద్దీకరణం : ప్రతిబింబ పరిమాణానికి, వస్తు పరిమాణానికి గల నిష్పత్తి.

AP 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 3

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ ఒక అణువు యొక్క సాంకేతికం ద్వారా దానిలో ఉన్న పరమాణువుల సంఖ్యను, అణుభారాన్ని తెలుసుకొనవచ్చు.

→ కంటికి కనిపించే లేదా తాత్కాలిక మార్పులను భౌతిక మార్పులు అంటారు.

→ శాశ్వత మార్పులను రసాయన మార్పులు అంటారు. వీటిలో క్రొత్త పదార్థాలు ఏర్పడతాయి.

→ రసాయన మార్పు స్థిరమైన, శాశ్వతమైన మార్పు.

→ రసాయన చర్యను అతిసూక్ష్మ రూపంలో లేదా సంకేతాలతో తెలియజేస్తే దానిని రసాయన సమీకరణం అంటారు.

→ ఒక చర్యలో ఏ పదార్థాలు రసాయన మార్పు చెందుతాయో వాటిని క్రియాజనకాలు(reactants) అంటారు.

→ రసాయన చర్యలో క్రొత్తగా ఏరడు పదార్థాలను క్రియాజన్యాలు (products) అంటారు.

→ పూర్తి రసాయన సమీకరణం దానిలోని క్రియాజనకాలు, క్రియాజన్యాలు మరియు వాటి భౌతిక స్థితులను తెలుపుతుంది.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ రసాయన చర్యలో ద్రవ్యరాశి సృష్టించబడదు, నాశనం చెయ్యబడదు. దీనినే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం అంటారు.

→ ఏ సమీకరణంలో క్రియాజనకాలలోని పరమాణువుల సంఖ్య, క్రియాజన్యాలలోని పరమాణువుల సంఖ్యకు సమానంగా ఉంటాయో ఆ సమీకరణాన్ని తుల్య సమీకరణం అంటారు.

→ ఒక సమీకరణాన్ని తుల్యం చేసేటప్పుడు గుణకాలను మాత్రమే మార్చాలి. కానీ ఫార్ములా మార్చకూడదు.

→ ఒక రసాయన సమీకరణం తుల్యమైందని చెప్పటానికి దానిలో వివిధ మూలక పరమాణువుల సంఖ్య ఇరువైపులా సమానంగా ఉండాలి.

→ రసాయన సమీకరణం ఎల్లప్పుడు తప్పనిసరిగా తుల్యమై ఉండాలి.

→ ఏ రసాయన చర్య అయినా సరే శక్తిని గ్రహించటమో లేదా శక్తిని విడుదల చేయడమో జరుగుతుంది.

→ శక్తిని బయటకు విడుదల చేసే చర్యలను ఉష్ణమోచక చర్యలు అంటారు.

→ శక్తిని లోపలకు శోషించే చర్యలను ఉష్ణగ్రాహక చర్యలు అంటారు.

→ రసాయన సంయోగంలో రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ పదార్థాలు కలిసి ఒక క్రొత్త పదార్థం ఏర్పడుటను రసాయన సంయోగం అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ రసాయన సంయోగంలో క్రియాజనకాలు రెండు, క్రియాజన్యం ఒకటి. A + B → AB.

→ రసాయన వియోగంలో ఒక పదార్థం రెండు లేక మూడు పదార్థాలుగా విడిపోతాయి.

→ రసాయన వియోగంలో క్రియాజనకం ఒకటి, క్రియాజన్యాలు రెండు. AB → A + B

→ రసాయన వియోగం ఉష్ణం వలన జరిగితే ఉష్ణ వియోగం అంటారు.

→ రసాయన వియోగం కాంతి వలన జరిగితే కాంతి రసాయన చర్యలు అంటారు.

→ రసాయన వియోగం విద్యుత్ వలన జరిగితే విద్యుత్ విశ్లేషణ అంటారు.

→ అధిక చర్యాశీలత గల లోహాల అవరోహణ క్రమం
K < Na < Ca < Mg < Al < Zn < Fe < Sn < Pb

→ హైడ్రోజన్ లోహం కానప్పటికీ ఎలక్ట్రాన్లను దానం చెయ్యటంలోనూ, వేలన్సీలోనూ లోహాలను పోలి ఉండును. అందువలన లోహాలతో కలుపవచ్చు.

→ చర్యాశీలత తక్కువ గల లోహాల అవరోహణ క్రమం
H < Cu < Hg < Ag < Au < Pt

→ అధిక చర్యాశీలత గల లోహాలు, అల్ప చర్యాశీలత గల లోహాలను స్థానభ్రంశం చెందించగలవు.

→ జింక్ లోహం అధిక చర్యాశీలతతో కాపర్‌ను స్థానభ్రంశం చెందించగలదు.

→ Cu లోహం Zn లోహాన్ని తక్కువ చర్యాశీలత వలన స్థానభ్రంశం చెందించలేదు.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ రసాయన స్థానభ్రంశచర్యలో ఒక మూలకం, మరొక మూలకాన్ని స్థానభ్రంశం చెందిస్తుంది.

→ రెండు వేర్వేరు మూలక పరమాణువులు లేదా అయానులు, రెండు పదార్థాల మధ్య మార్పు చేసుకొంటే దానిని ద్వంద్వ వియోగం’ అంటారు.

→ రెండు లవణాల మధ్య ద్వంద్వ వియోగ చర్యలు జరుగును.

→ ఆమ్ల, క్షార కలయిక వలన ఏర్పడే తటస్థీకరణ చర్యలు ద్వంద్వ వియోగానికి ఉదాహరణ.

→ ఆక్సిజన్‌ను గ్రహించడం లేదా హైడ్రోజనను తొలగించటం లేదా ఎలక్ట్రానులను పోగొట్టుకొనుటను ఆక్సీకరణం అంటారు.

→ శ్వాసక్రియ ఒక ముఖ్యమైన ఆక్సీకరణ చర్య.

→ హైడ్రోజన్‌ను గ్రహించడం లేదా ఆక్సిజనను తొలగించుట లేదా ఎలక్ట్రానులను పొందటాన్ని క్షయకరణం అంటారు.

→ ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం ఒక రసాయన చర్యలో ఒకేసారి సంభవించటాన్ని రెడాక్స్ చర్యలు అంటారు.

→ ఇనుము తుప్పుపట్టుట ఒక ఆక్సీకరణ చర్య.

→ తుప్పును (Fe2O3. 3H2O) సాంకేతికంతో సూచిస్తారు.

→ కాపర్ ఆక్సెడ్ వేడిచేసినపుడు కాపర్‌గా మారుట ఒక క్షయకరణ చర్య.

→ ఇనుప వస్తువులను ఆక్సీకరణం నుంచి కాపాడటానికి గ్రీజు, నూనెలు, పెయింట్లు పూస్తారు.

→ ఆక్సీకరణాలను మిశ్రమలోహాలు సమర్ధవంతంగా నిరోధించగలవు.

→ తుప్పుపట్టకుండా ఇనుప వస్తువులకు జింక్ పూత వేయటాన్ని గాల్వనీకరణం అంటారు.

→ కొన్ని లోహాలు గాలిలోని తేమ వలన గానీ, ఆమ్లాల సమక్షంలో గానీ ఉంచినపుడు మెరుపును కోల్పోతాయి. దీనినే క్షయం చెందటం అంటారు. ఆ తుప్పుపట్టడం, చిలుముపట్టడం లేదా క్షయం చెందడం వలన లోహ వస్తువులు పాడైపోతాయి.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ నూనెలతో చేసిన ఆహార పదార్థాలు ఎక్కువ కాలం నిల్వ ఉంచడం వలన ఆక్సీకరణం చెంది రుచి, వాసన మారిపోతాయి. దీనినే ముక్కిపోవటం అంటారు.

→ ముక్కిపోవటం నివారించటానికి విటమిన్ – సి, విటమిన్ – ఇ లాంటి వాటిని కలపాలి.

→ నూనె వస్తువుల ఆక్సీకరణాన్ని నివారించటానికి యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు కలపాలి.

→ కుర్‌కురే, లేస్ వంటి తినే వస్తువులు ఎక్కువ కాలం కరకరలాడటానికి నైట్రోజన్ వాయువును నింపి ప్యాక్ చేస్తారు.

→ క్రియాజనకాలు : ఒక రసాయన చర్యలో ఏ పదార్థాలు రసాయన మార్పుకు గురి అవుతాయో వాటిని క్రియాజనకాలు అంటారు.

→ క్రియాజన్యాలు : ఒక రసాయన చర్యలో క్రొత్తగా ఏర్పడిన పదార్థాలను క్రియాజన్యాలు అంటారు.

→ ఉష్ణమోచక చర్య : రసాయన చర్యలో ఉష్ణశక్తిని బయటకు విడుదల చేసే చర్యలను ఉష్ణమోచక చర్యలు అంటారు. ఉదా : శ్వాసక్రియ.
మెగ్నీషియం గాలిలో మండటం. దీనిని ఈ విధంగా రాస్తారు.
క్రియాజనకం → క్రియాజన్యం + శక్తి

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ ఉష్ణగ్రాహక చర్య : ఒక రసాయన చర్యలో ఉష్ణశక్తిని గ్రహించే చర్యలను ఉష్ణగ్రాహక చర్యలు అంటారు.
దీనిని క్రియాజనకం → క్రియాజన్యం – శక్తి
లేదా
క్రియాజనకం + శక్తి → క్రియాజన్యాలతో సూచిస్తారు.

→ రసాయన సంయోగం : ఒక రసాయన చర్యలో రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ క్రియాజనకాలు చర్య జరిపి, ఒకే ఒక క్రియాజన్యాన్ని ఏర్పరచటాన్ని రసాయన సంయోగం అంటారు.
A + B → AB

→ రసాయన వియోగం : ఒక రసాయన సమ్మేళనం వేడి వలనగానీ, కాంతి వలనగానీ, విద్యుత్ వలనగానీ రెండు ముక్కలుగా విడిపోతే ఆ చర్యను రసాయన వియోగం అంటారు.
AB → A + B

→ రసాయన స్థానభ్రంశం : సమ్మేళనంలో ఒక మూలకం యొక్క స్థానాన్ని అధిక చర్యాశీలత గల మరొక మూలకం ఆక్రమించటాన్ని రసాయన స్థానభ్రంశం అంటారు.
AB + C → AC + B

→ ద్వంద్వ వియోగం : ఒక రసాయన చర్యలో రెండు క్రియాజనకాల ధన, ఋణ ప్రాతిపదికలు మార్పు చెందే చర్యను ద్వంద్వ వియోగచర్య అంటారు.
AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 1

→ యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు : పదార్థాలు ఆక్సిజన్‌తో కలిసి ఆక్సీకరణం చెందకుండా నిరోధించే పదార్థాలను యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు అంటారు.

→ ఆక్సీకరణం : ఒక సమ్మేళనానికి ఆక్సిజన్ కలుపుట లేదా హైడ్రోజన్ తొలగించటాన్ని లేదా ఎలక్ట్రానులను కోల్పోవటాన్ని ఆక్సీకరణం అంటారు.

→ క్షయకరణం : ఒక సమ్మేళనానికి హైడ్రోజన్ కలుపుట లేదా ఆక్సిజన్ తొలగించుట లేదా ఎలక్ట్రానులను గ్రహించడాన్ని క్షయకరణం అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ తుప్పుపట్టడం : ఇనుము గాలిలోని తేమ, ఆక్సిజన్ తో కలసిపోయి ఆక్సీకరణం చెందటాన్ని తుప్పు (Fe2O3 . 3H2O) పట్టడం అంటారు. ఇనుము తుప్పు పడితే ద్రవ్యరాశి పెరుగును.

→ ముక్కి పోవడం (Rancidity) : నూనె లేదా క్రొవ్వు పదార్థాలు ఎక్కువ కాలం నిల్వ ఉంచడం ద్వారా ఆక్సీకరణం చెంది వాటి రుచిని, వాసనను కోల్పోతాయి. దీనినే ముక్కి పోవడం అంటారు.

→ భౌతిక మార్పులు : కంటికి కనిపించే మార్పులు లేదా రంగులోగానీ, స్థితిలోగానీ, ఉష్ణోగ్రతలోగానీ వచ్చే మార్పులను భౌతిక మార్పులు అంటారు.

→ రసాయన మార్పులు : శాశ్వత మార్పులను లేదా క్రొత్త పదార్థాలను లేదా సంఘటనంలో వచ్చే మార్పులను రసాయన మార్పులు అంటారు.

→ రసాయన సమీకరణం : ఒక రసాయన చర్యను అతిసూక్ష్మ రూపంలో లేదా సంకేతాలతో తెలియజేస్తే దానిని రసాయన సమీకరణం అంటారు.

→ తుల్య సమీకరణం : ఏ రసాయన సమీకరణంలో అయితే క్రియాజనకాల వైపుగల మూలకపు పరమాణువులు, క్రియాజన్యాల వైపుగల మూలక పరమాణువులు సమానంగా ఉండునో ఆ సమీకరణాన్ని తుల్య సమీకరణం అంటారు.

→ ద్రవ్య నిత్యత్వ నియమం : ఒక రసాయన చర్యలో ద్రవ్యరాశి పుట్టదు, నశించదు (neither created nor destroyed). దీనినే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ అవక్షేపం : రెండు సంయోగపదార్థాలు జలద్రావణాలలో ఒకదానితో ఒకటి చర్య జరిపినపుడు ధన, ఋణ ప్రాతిపదికలు మార్పుచెంది నీటిలో కరగని లవణాలు ఏర్పడును. దీనినే
అవక్షేపం అంటారు.

→ S.T.P : సాధారణ ఉష్ణోగ్రత, పీడనాలను S.T.P తో తెలియజేస్తారు. 0°C ఉష్ణోగ్రత, 1 అట్మాస్ఫియర్ పీడనాన్ని S.I.P లేదా N.T.P తో సూచిస్తారు.

→ మోల్‌ : పదార్థం యొక్క S.I. ప్రమాణాన్ని మోల్ అంటారు.

→ మోలార్ ద్రవ్యరాశి : ఏదైనా పరమాణువు యొక్క పరమాణు సంఖ్యను (Z) గ్రాములలో తెల్సితే లేదా అణుభారాన్ని గ్రాములలో (G.M.W) తెల్సితే దానిని మోలార్ ద్రవ్యరాశి అంటారు.

→ మోలార్ ఘనపరిమాణం : ఏదైనా ఒక మోల్ వాయువు 22.4 లీటర్ల ఘనపరిమాణాన్ని ఆక్రమిస్తుంది. దీనినే మోలార్ ఘనపరిమాణం అంటారు.

→ అవగాడ్రో సంఖ్య : ఒక మోల్ పదార్థం 6.023 × 1033 అణువులను కలిగియుండును. ఈ సంఖ్యను అవగాడ్రో సంఖ్య అంటారు.

→ కాంతి రసాయన చర్యలు : ఒక సమ్మేళనం కాంతి వలన వియోగం చెందితే అటువంటి చర్యలను కొంతి రసాయన చర్యలు అంటారు.

→ ఉష్ణవియోగ చర్యలు : ఒక సమ్మేళనం ఉష్ణం ప్రసరించడం వలన వియోగం చెందితే అటువంటి చర్యలను ఉష్ణవియోగ చర్యలు అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ విద్యుత్ విశ్లేషణ చర్యలు : జలద్రావణంలో సమ్మేళనాలు విద్యుత్ ప్రవహించడం వలన వియోగం చెందితే అటువంటి చర్యలను విద్యుత్ విశ్లేషణ చర్యలు అంటారు.

→ అధిక చర్యాశీలత గల లోహాలు : పొటాషియం (K), సోడియం (Na), కాల్షియం (Ca), మెగ్నీషియం (Mg), అల్యూమినియం (Al), జింక్ (Zn), ఫెర్రస్ (Fe), టిన్ (Sn), లెడ్ (Pb)లను అధిక చర్యాశీలత గల లోహాలు అంటారు.
(K < Na < Ca < Mg < AL < Zn < Fe < Sn < Pb)

→ అల్ప చర్యాశీలత గల లోహాలు : కాపర్ (Cu), పాదరసం (Hg), వెండి (Ag), బంగారం (AU), ప్లాటినం (PI).
Cu > Hg > Ag > Au > Pt

→ మిశ్రమలోహాలు : రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ లోహాలు కలిసి ప్రత్యేక లక్షణాలు గల క్రొత్త లోహాలు ఏర్పడటాన్ని మిశ్రమలోహాలు అంటారు.
ఉదా : స్టెయిన్లెస్ స్టీల్, ఇత్తడి, కంచు.

→ గాల్వనీకరణం : ఇనుము పై తుప్పు పట్టకుండా జింక్ పూతపూసే పద్దతిని గాల్వనీకరణం అంటారు.

→ స్టెయిన్లెస్ స్టీలు : ఫెర్రస్ (Fe) – 83%, కార్బన్ – 1%, క్రోమియం – 15%, నికెల్ – 1% లతో ఏర్పడిన మిశ్రమలోహాన్ని స్టెయిన్లెస్ స్టీలు అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ రెడాక్స్ చర్యలు : ఒక రసాయన చర్యలో ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం ఒకేసారి సంభవించటాన్ని రెడాక్స్ చర్యలు అంటారు.

→ క్షయము చెందడం : కొన్ని లోహాలు తేమగాలిలోగానీ, ఆమ్లాల సమక్షంలో గానీ ఉంచినపుడు లోహ ఆక్సైడులను ఏర్పరచి, మెరుపు కోల్పోవటాన్ని క్షయము చెందడం అంటారు.

→ ఈస్ట్ : 160 రకాల బాక్టీరియా, శిలీంధ్రాలను కలిపి ఈస్ట్ అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 2

AP 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది? to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

→ పదార్ధము పరమాణువులచే నిర్మించబడింది.

→ డాల్టన్ సిద్ధాంతము ప్రకారం పరమాణువు విభజించడానికి వీలు లేనిది.

→ పరమాణువు విద్యుత్ పరంగా తటస్థం.

→ తరువాత జరిగిన ప్రయోగాలు పరమాణువు విభజించదగినదని తెలియజేశాయి.

→ పరమాణువు కన్నా చిన్నవిగా ఉండి పరమాణువులోనే ఉండే కణాలను పరమాణు ఉపకణాలుగా పిలిచారు. ముఖ్యమైన పరమాణు ఉపకణాలు : ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్.

→ డాల్టన్ చే మొట్టమొదటిగా ఆవిష్కరింపబడి, అధ్యయనం చేయబడిన ఉప పరమాణుకణం ఎలక్ట్రాన్. ఇది పరిగణనలోకి తీసుకోలేనంత స్వల్ప ద్రవ్యరాశిని, ఒక ప్రమాణ ఋణావేశాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

AP 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

→ ధనావేశం కలిగి ఉండి ఎలక్ట్రాన్ ద్రవ్యరాశి కన్నా 2000 రెట్లు ఎక్కువ ద్రవ్యరాశిని కలిగి ఉన్న కణాలను ప్రోటానులు అంటారు.

→ ప్రోటాన్ ద్రవ్యరాశికి సమాన ద్రవ్యరాశి కలిగి ఉండి ఆవేశంలేని కణాలను న్యూట్రానులు అంటారు. వీటిని చాడ్విక్ కనుగొన్నాడు.

→ ఎలక్ట్రానులుగా మనం పిలిచే ఋణావేశ కణాలను పరమాణువు కలిగి ఉంటుందని థామ్సన్ తెలియజేశాడు. మొత్తం పరమాణువు అంతటా ఆవరించుకున్న ధనావేశిత పదార్థంలో ఎలక్ట్రాన్లు పొదగబడి ఉంటాయని థామ్సన్ పరమాణు నమూనా తెలియజేస్తుంది.

→ రూథర్ ఫర్డ్ చేసిన α కణ పరిక్షేపణ ప్రయోగం పరమాణు కేంద్రక ఆవిష్కరణకి దారి తీసింది.

→ పరమాణువులో చాలాభాగం ఖాళీగా ఉంటుందని, పరమాణు మధ్య భాగంలో అత్యంత చిన్నదైన, దట్టమైన ధనావేశంతో కూడిన కేంద్రకం ఉంటుందని చెప్పడం ద్వారా రూథర్‌ఫర్డ్ పరమాణు నమూనాను ఆధునీకరించాడు. ఇతడు తన ప్రయోగాలు కొనసాగించి కేంద్రకంలో న్యూట్రాన్ల, ప్రోటాన్ల ఉనికిని గుర్తించాడు.

→ రూథర్ ఫర్డ్ నమూనా ప్రకారం ఎలక్ట్రానులు కేంద్రకం చుట్టూ తిరుగుతుంటాయి.

→ పరమాణు స్థిరత్వాన్ని రూథర్ ఫర్డ్ నమూనా వివరించలేకపోయింది.

→ రూథర్ ఫర్డ్ పరమాణు నమూనాని సమీక్షించడం ద్వారా నీల్స్ బోర్, ఎలక్ట్రానులు కేంద్రకం చుట్టూ గల నిర్దిష్ట స్థిర శక్తి స్థాయిలలో ఉంటాయని చెప్పాడు.

AP 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

→ భారమూలకాల పరమాణు వర్ణపటాన్ని నీల్స్ బోర్ నమూనా వివరించలేకపోయింది.

→ వివిధ కర్పరాలతో ఎలక్ట్రానుల అమరికను వివరించడానికి బోర్ – బ్యురీ కొన్ని నియమాలు ప్రతిపాదించారు. అవి :

  1. ఒక కక్ష్యలో ఉండే గరిష్ట ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య 2n² సూత్రం ద్వారా నిర్ణయిస్తాం. ఇక్కడ n కర్పరం సంఖ్య.
  2. ప్రతి కర్పరం లేదా ఎలక్ట్రాన్ కక్ష్య తిరిగి ఉపకర్పరాలుగా విభజించబడింది. ఈ ఉపకర్పరాలలో గరిష్టంగా పట్టే ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య 8.
  3. తక్కువ శక్తిగల లోపలి కర్పరాలలో ఎలక్ట్రానులు పూర్తిగా నిండనంత వరకు తర్వాత కర్పరాలలో ఎలక్ట్రానులు చేరవు.

→ పరమాణువు యొక్క బాహ్యతమ కక్ష్యలో గల ఎలక్ట్రానుల సంఖ్యనే సంయోజకత అంటారు.

→ ఏదేని మూలకం తన బాహ్యతమ కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రానులు కలిగి ఉంటే ఆ పరమాణువును ‘అష్టకం’ను పొందింది అంటారు.

→ ఒక పరమాణువు బాహ్యతమ కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రానులు ఉన్న పరమాణువు స్థిరమైనది.

→ ఒక పరమాణు కేంద్రకంలోని ప్రోటాన్ల సంఖ్యనే దాని పరమాణు సంఖ్య అంటాం. దీనిని Z తో సూచిస్తాము.

AP 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

→ ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్ సంఖ్యల మొత్తాన్ని ద్రవ్యరాశి సంఖ్య అంటారు. దీనిని A తో సూచిస్తాము.

→ ఒక మూలకాన్ని దాని పరమాణు సంఖ్య, ద్రవ్యరాశి సంఖ్యలతో క్రింది విధంగా సూచించవచ్చు.
(పరమాణు సంఖ్య)p F 19(ద్రవ్యరాశి సంఖ్య)
న్యూట్రానుల సంఖ్య N = A-Z

→ ఒకే మూలకానికి చెందిన వేరు వేరు పరమాణువులలో సమాన సంఖ్యలో ప్రోటానులు ఉండి, వేరు వేరు న్యూట్రానుల సంఖ్య కలిగి ఉండే వాటిని ఐసోటోపులు అంటారు.

→ రసాయన, వైద్య రహస్యాలను ఛేదించడానికి కొన్ని ఐసోటోపులను ఉపయోగిస్తారు.

→ పరమాణువు : మూలకం యొక్క ఉనికిని తెలియజేసే అతి సూక్ష్మ కణం పరమాణువు.

→ ఉప పరమాణు కణాలు : పరమాణువులను విభజించవచ్చని, అవి అతి చిన్న కణాలతో తయారవుతాయని ప్రయోగ ఫలితాలు ఋజువు చేశాయి. ఆ కణాలు పరమాణువు కన్నా చిన్నవిగా ఉండి పరమాణువులోనే ఉంటాయి. కావున వాటిని ఉప పరమాణు కణాలుగా పిలిచారు. ముఖ్యమైన పరమాణు ఉపకణాలు ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్.

AP 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

→ ఎలక్ట్రాన్ : మొట్టమొదటిగా ఆవిష్కరింపబడి, అధ్యయనం చేయబడిన ఉపపరమాణుకణం ఎలక్ట్రాన్. దీనిని e తో సూచిస్తారు. ఇది పరిగణనలోనికి తీసుకోలేనంత స్వల్ప ద్రవ్యరాశిని, ఒక ప్రమాణ ఋణావేశాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

→ ప్రోటాన్ : ధనావేశం కలిగి ఉండి, పరమాణు కేంద్రకంలో భాగమైన ఒక పరమాణు ఉపకణాన్ని ప్రోటాన్ అంటారు. దీని ద్రవ్యరాశి ఎలక్ట్రాన్ ద్రవ్యరాశి కన్నా 2000 రెట్లు ఎక్కువ.

→ మ్యాట్రాన్ : ప్రోటాన్లో దాదాపు సమాన ద్రవ్యరాశి కలిగి ఉండి ఆవేశంలేని పరమాణు ఉపకణాన్ని న్యూట్రాన్ అంటారు. దీనిని n తో సూచిస్తారు.

→ కేంద్రకము : పరమాణువులో ధనావేశమంతా కేంద్రకం అనే అతి చిన్న సాంద్ర ప్రాంతంలో ఉంటుంది. ఇందులో ప్రోటాన్లు, న్యూట్రాన్లు ఉంటాయి.

→ పరమాణు ద్రవ్యరాశి (A) : పరమాణువులోని ప్రోటానుల, న్యూట్రానుల మొత్తం విలువ.

→ అణు ద్రవ్యరాశి : అణువు యొక్క సాపేక్ష ద్రవ్యరాశి.

AP 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

→ పరమాణు సంఖ్య (z) : ఒక పరమాణు కేంద్రకంలోని ప్రోటాన్ల సంఖ్యనే దాని పరమాణు సంఖ్య అంటాం.

→ ద్రవ్యరాశి సంఖ్య : ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్ సంఖ్యల మొత్తాన్ని ద్రవ్యరాశి సంఖ్య అంటారు. ఒక పరమాణువు ద్రవ్యరాశి దగ్గరి సంఖ్యే ఆ పరమాణువు ద్రవ్యరాశి సంఖ్య అవుతుంది.

→ సంయోజకత : పరమాణువు యొక్క బాహ్యతమ కక్ష్యలో గల ఎలక్ట్రానుల సంఖ్యనే సంయోజకత అంటారు. పరమాణు సంయోజకత అది ఇతర మూలకాలతో బంధంలో పాల్గొనగలిగే సామర్థ్యాన్ని తెలియజేస్తుంది.

→ ఐసోటోపులు : ఒకే మూలకానికి చెందిన వేరు వేరు పరమాణువులలో సమాన సంఖ్యలో ప్రోటానులు ఉండి, వేరు వేరు న్యూట్రానుల సంఖ్య కలిగి ఉండే వాటిని ఐసోటోపులు అంటారు.

→ స్థిర అణువు : ఒక పరమాణువు బాహ్యతమ కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రానులు ఉన్న పరమాణువు స్థిరమైనది.

→ అష్టకము : ఏదేని మూలకం తన బాహ్యతమ కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రానులు కలిగి ఉంటే ఆ పరమాణువు ‘అష్టకం’ను పొందినది అని అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

→ జడ వాయువులు : హీలియం, నియాన్, ఆర్గాన్ వంటి వాయువులు మిగతా మూలకాలలో సంయోగం చెంది సమ్మేళనాలను ఏర్పరచవు. ఈ వాయువులు రసాయన చర్యాశీలత లేనివి. కావున వీటిని జడవాయువులు అంటారు.

→ కర్పరాలు : పరమాణువులో గల ప్రత్యేకమైన స్థిర కక్ష్యలలో మాత్రమే ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి. ఈ స్థిర కక్ష్యలనే శక్తి స్థాయిలు లేదా కర్పరాలు అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది 1

AP 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

→ ఒక రసాయన చర్యలో ద్రవ్యరాశిని సృష్టించలేము, నాశనం చేయలేము. దీనినే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం అంటారు. దీనిని ఆంటోనీ లెవోయిజర్ ప్రతిపాదించాడు.

→ స్థిరానుపాత నియమమును జోసెఫ్ ప్రొస్ట్ ప్రతిపాదించాడు. దీని ప్రకారం ఒక నిర్దిష్ట రసాయన సంయోగ పదార్ధములో ఒకే మూలకాలు స్థిరభార నిష్పత్తిలో ఉంటాయి.

→ డాల్టన్ పరమాణు సిద్ధాంతం ప్రకారం, “పదార్ధము పరమాణువులనే విభజింపవీలులేని కణాలచే నిర్మితమై ఉంటుంది.”

→ ఒకే రకపు పరమాణువులు కలిగియున్న పదార్థమును మూలకము అంటారు.

→ ఒకే రకమయిన మూలక పరమాణువులుగాని, వేర్వేరు మూలక పరమాణువులు గాని సంయోగం చెంది అణువులు ఏర్పడుతాయి.

→ సంకేతం మూలకాన్ని సూచిస్తుంది, సాంకేతికం (ఫార్ములా) అణువులు లేదా సంయోగ పదార్థాలను సూచిస్తుంది. ఈ సంకేతంలో ఒకటి లేదా రెండు ఇంగ్లీషు అక్షరాలు వుంటాయి.

→ ఒక మూలక అణువు ఏర్పడాలంటే ఎన్ని మూలక పరమాణువులు సంయోగం చెంది ఉంటాయో ఆ సంఖ్యను ‘పరమాణుకత’ అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

→ ఒక మూలక పరమాణువులు వేరొక మూలక పరమాణువులతో సంయోగం చెందే సామర్థ్యమును ఆ మూలక పరమాణువు యొక్క సంయోజకత అంటారు.

→ అయాన్లు ఒక ఆవేశపూరిత పరమాణువును గాని, ఫలిత ఆవేశం కలిగి ఉన్న పరమాణువుల గుంపుగా గాని ఉంటాయి.

→ ఋణావేశిత అయాను ఆనయాన్ అని, ధనావేశిత అయానన్ను కాటయాన్ అని పిలుస్తాం.

→ వివిధ మూలక పరమాణువుల ద్రవ్యరాశులను లెక్కించడానికి శాస్త్రవేత్తలు సాపేక్ష పరమాణు ద్రవ్యరాశిమానంను వాడారు.

→ ఒక మూలక పరమాణువు కార్బన్ – 12 ద్రవ్యరాశిలో 1/12 వ భాగం ద్రవ్యరాశి కంటె ఎన్ని రెట్లు ఎక్కువో తెలిపే సంఖ్యనే ఆ పరమాణువు యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశి అంటాం.

→ సమ్మేళనాల సాంకేతికాలను రాయడానికి క్రిస్క్రాస్ పద్ధతిని వాడతారు.

→ ఒక పదార్థం యొక్క అణుద్రవ్యరాశి ఆ పదార్థపు అణువులోని అన్ని పరమాణువుల యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశుల మొత్తానికి సమానం.

AP 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

→ ఒక అణువు యొక్క ఫార్ములా యూనిట్ ద్రవ్యరాశి ఆ అణువు యొక్క ఫార్ములా యూనిలోని పరమాణువుల లేదా అయాన్ల మొత్తం ద్రవ్యరాశికి సమానం.

→ ఒక పదార్థ పరమాణు ద్రవ్యరాశి లేదా అణు ద్రవ్యరాశికి సమానమైన పదార్ధంలో ఎన్ని కణాలు (పరమాణువులు, అణువులు, అయాన్లు) ఉంటాయో తెలిపే సంఖ్యనే ‘మోల్’ అంటారు.

→ ఒక మోల్ పదార్థంలో ఉన్న కణాల సంఖ్యను అవగాడ్రో సంఖ్య అంటాం. దీని విలువ ఎల్లప్పుడూ 6.022 × 1023 కు సమానం.

→ ఒక మోల్ పదార్థం యొక్క ద్రవ్యరాశిని గ్రాముల్లో చెబితే దానిని మోలార్ ద్రవ్యరాశి అంటాం.

→ ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం : ఒక రసాయన చర్యలో ఏర్పడిన క్రియాజన్యాల మొత్తం ద్రవ్యరాశి ఆ చర్యలో పాల్గొన్న క్రియాజనకాల మొత్తం ద్రవ్యరాశికి సమానము.
(లేదా)
ఒక రసాయన చర్యలో ద్రవ్యరాశిని సృష్టించలేము, నాశనం చేయలేము.

→ స్థిరానుపాత నియమము : ఒక నిర్దిష్ట రసాయన సంయోగ పదార్థంలో ఒకే మూలకాలు స్థిరభార నిష్పత్తిలో ఉంటాయి.

→ మూలక పరమాణువు : ఏదైనా పదార్థము యొక్క అన్ని ధర్మాలను ప్రదర్శించే, రసాయన చర్యలో పాల్గొనే అతి సూక్ష్మ కణాన్ని ఆ పదార్థం యొక్క పరమాణువు అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

→ సంకేతవం : ఒక మూలకాన్ని సూచించడానికి వాడే చిన్న గుర్తునే సంకేతం అంటారు.

→ సాంకేతికం : ఒక సమ్మేళనాన్ని సూచించే సంక్షిప్త రూపాన్ని ఆ సమ్మేళనం యొక్క సాంకేతికం (Formula) అంటారు.

→ పరమాణు ద్రవ్యరాశి : ఏదైనా ఒక మూలక పరమాణువు కార్బన్ – 12 యొక్క ద్రవ్యరాశిలో \(\frac{1}{12}\) వ భాగం కంటె ఎన్ని రెట్లు ఎక్కువ ఉంటుందో దానిని ఆ మూలక పరమాణువు యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశి అంటారు.

→ పరమాణు ద్రవ్యరాశి ప్రమాణం (amu) : కార్బన్ – 12 యొక్క ద్రవ్యరాశిలో సరిగా \(\frac{1}{12}\) వంతును ఒక పరమాణు ద్రవ్యరాశి ప్రమాణం (Atomic Mass Unit) గా నిర్వచిస్తారు.

→ ఏకీకృత ద్రవ్యరాశి (u) : పరమాణు ద్రవ్యరాశి ప్రమాణం (amu) స్థానంలో, పరమాణు ద్రవ్యరాశిని సూచించడానికి వాడే రాణి.

→ సంయోగపదార్థాలు (లేదా) మూలక సమ్మేళనాలు : వేర్వేరు మూలక పరమాణువుల కలయిక వలన ఏర్పడే అణువులను సంయోగ పదార్థాలు లేదా సమ్మేళనాలు అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

→ అయాన్లు (కాటయాన్ మరియు ఆనయాన్) : అయాన్లు ఒక ఆవేశ పూరిత పరమాణువుగా గాని, ఫలిత ఆవేశం ఉన్న పరమాణువుల గుంపుగా గాని ఉంటాయి.

→ కాటయాన్ : ఇది ధనావేశిత అయాన్.

→ ఆనయాన్ : ఇది ఋణావేశిత అయాన్.

→ పరమాణుకత : ఒక మూలక అణువు ఏర్పడాలంటే ఎన్ని మూలక పరమాణువులు సంయోగం చెంది ఉంటాయో ఆ సంఖ్యయే.

→ సంయోజకత : ఒక మూలక పరమాణువులు వేరొక మూలక పరమాణువులతో సంయోగం చెందే సామర్థ్యమును కలిగి ఉంటాయి. ఈ సంయోగ సామర్థ్యాన్ని ఆ మూలక పరమాణువు యొక్క సంయోజకత అంటారు.
ఉదా : క్లోరిన్ సంయోజకత – 1
కార్బన్ సంయోజకత – 4

→ అణు ద్రవ్యరాశి : ఒక పదార్థం యొక్క అణు ద్రవ్యరాశి. ఆ పదార్థపు అణువులోని అన్ని పరమాణువుల యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశుల మొత్తానికి సమానము.

→ ఫార్ములా యూనిట్ ద్రవ్యరాశి : సమ్మేళనపు అణువు యొక్క అనుభావిక ఫార్ములాలోని ఘటక మూలక పరమాణువుల పరమాణు ద్రవ్యరాశుల మొత్తాన్ని ఫార్ములా ద్రవ్యరాశి అంటారు.

→ మోల్ : గ్రాములలో పరమాణు ద్రవ్యరాశి లేదా అణు ద్రవ్యరాశి ఉన్న పదార్థంలో ఎన్ని కణాలు (పరమాణువులు, అణువులు, అయానులు లేదా ఇతర కణాలు) ఉంటాయో ఆ సంఖ్యను మోల్’ అంటారు.

→ అవగాడ్రో సంఖ్య (N) : ఒక మోల్ ఏ పదార్థంలో అయినా ఉండే కణాల సంఖ్య ఎల్లప్పుడు స్థిరం. దీని విలువ 6.022 × 1023. దీనినే అవగాడ్రో సంఖ్య అంటారు.

AP 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

→ మోలార్ ద్రవ్యరాశి : ఒక మోల్ పదార్థం యొక్క ద్రవ్యరాశిని గ్రాములలో చెబితే దానిని మోలార్ ద్రవ్యరాశి అంటారు.

→ అణువు : ఏదైనా మూలకము లేదా సంయోగ పదార్థములో స్వతంత్రంగా ఉండగలిగే పదార్థం యొక్క అన్ని ధర్మాలను ప్రదర్శించే అతి సూక్ష్మకణాన్ని ఆ పదార్థపు ‘అణువు’ అంటారు.

→ మూలక అణువు : ఒకే రకమైన మూలక పరమాణువులు గాని, వేర్వేరు మూలక పరమాణువులు గాని సంయోగం చెంది అణువులు ఏర్పడుతాయి.

AP 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 2