Students can go through AP Board 7th Class Science Notes 11th Lesson దారాలు – దుస్తులు to understand and remember the concept easily.
AP Board 7th Class Science Notes 11th Lesson దారాలు – దుస్తులు
→ మేరీనో జాతి గొర్రెలు ఉన్ని కోసం పెంచే గొర్రెలలో ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి గాంచినవి.
→ ఆంధ్రప్రదేశ్, కర్ణాటక, తెలంగాణ రాష్ట్రములలో డెక్కనీ జాతి గొర్రెలు మాంసం మరియు ఉన్ని కోసం పెంచే జాతులలో ముఖ్యమైనవి.
→ ప్రధానంగా గొర్రెల ద్వారా మన రాష్ట్రంలో ఉన్నిని పొందుతున్నాము.
→ ‘అంగోరా’ జాతి మేక ఉన్నిని ఇచ్చే మేకలలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రముఖమైనవి.
→ ‘అంగోరా’ మేక నుండి లభించే ఉన్నిని మొహయిర్ అంటారు.
→ ఫ్లీస్‌తో ఊలు దారం తయారు చేస్తారు.
→ జంతువుల నుండి ఊలును దాని క్రింద ఉన్న పలుచని చర్మపు పొరతో పాటుగా పదునైన బ్లేడ్ లేదా కత్తెర వంటి పరికరాలతో తొలగించే పద్ధతిని ఉన్ని కత్తిరించుట లేదా షీరింగ్ అంటారు.
→ జంతువుల ఉన్ని నుండి ఊలు దారాలు తయారు చేసే ప్రక్రియలో ఉన్నిని శుభ్రపరచడం లేదా స్కోరింగ్, నాణ్యమైన ఉన్నిని వేరు చేయడం లేదా సార్టింగ్, రంగు వేయడం, కార్డింగ్, దువ్వడం, స్పిన్నింగ్ దశలు ఉంటాయి.
→ ఉన్నిని మెలిపెడుతూ పొడవైన దారంగా చేయడాన్ని స్పిన్నింగ్ అంటారు.
→ ఊలు దుస్తులను అల్లడం లేదా నేయడం ద్వారా తయారు చేస్తారు.
→ పట్టు మోత్ జీవిత చక్రంలో 4 దశలు ఉంటాయి. అవి- గ్రుడ్డు, డింభకం, ప్యూపా లేదా కకూన్ మరియు ప్రాఢదశ.
→ డింభకాలు లేదా గొంగళి పురుగులను పట్టు పురుగులు అని అంటారు.
→ పట్టు దారంతో ఏర్పడిన గుళిక వంటి నిర్మాణమును కకూన్ లేదా పట్టు కాయ అంటారు.
→ పట్టు దారం పొందటం కోసం పట్టు పురుగులను పెంచడాన్ని పట్టు సంవర్ధనం లేదా సెరీ కల్చర్ అంటారు.
→ మన దేశంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ పట్టు సంవర్ధనంలో రెండవ స్థానంలో ఉన్నది.
→ మల్బరీ మాత్రమే కాకుండా టసర్, ఈరీ, మూగా అనేవి భారతదేశంలోని వివిధ ప్రదేశాలలో లభ్యమయ్యే వివిధ పట్టు రకాలు.
→ సిప్లింగ్ ప్రక్రియలలో కకూన్లను ఆవిరిలో ఉంచడం ద్వారా దానిలో ఉన్న డింభకమును చంపుతారు.
→ కకూన్ల నుండి పట్టు దారం తీయడాన్ని రీలింగ్ అంటారు.
→ ఒక కకూన్ నుండి 500-1500 మీటర్ల దారం వస్తుంది.
→ పట్టును అందించే మోత్ యొక్క శాస్త్రీయ నామం ‘బొంబిక్స్ మోరీ’.
→ జంతు దారాలను వాటికి ఉన్న ప్రత్యేక లక్షణాల ద్వారా కనుగొనవచ్చు.
→ జంతు దారాలు ప్రోటీన్లతో తయారవుతాయి.
→ ఊలు దారాలలో కెరాటిన్ ప్రోటీన్ ఉండగా పట్టు దారాలు ఫైబ్రాయిన్ ప్రోటీతో తయారవుతాయి.
→ ఆక్రిలిక్, రేయాన్, నైలాన్, పాలిస్టర్ కొన్ని రకములైన కృత్రిమ దారాలు.
→ పట్టు వలే ఉండే ఆకృతి కారణంగా రేయానను కృత్రిమ పట్టు అని కూడా పిలుస్తారు.
→ కృత్రిమ దారాలతో తయారైన దుస్తులు తక్కువ ధరకు లభిస్తాయి. మరియు వాటిని నిర్వహించడం సులభం.
→ జంతు దారాలతో తయారైన దుస్తులను కీటకాల దాడి నుండి కాపాడుకునే విధంగా భద్రపరుచుకోవాలి.
→ జంతు దారాలు కెరాటిన్, ఫైబ్రాయిన్ అనే ప్రోటీన్లతో తయారవుతాయి.
→ కృత్రిమ దారాలు తేలికగా ఉండి, సహజదారాలతో పోల్చితే ఎక్కువ కాలం మన్నుతాయి.
→ పారాచూట్ తాళ్లను పట్టుతో తయారు చేస్తారు. వీటికున్న బలము, సాగేగుణం వలన వీటిని పారాచూటకు వాడతారు.
→ గంజి పెట్టి ఇస్త్రీ చేయటం ద్వారా నూలువస్త్రాలు, రోలింగ్ చేయటం ద్వారా పట్టువస్త్రాలలోని ముడుతలను పోగొట్టవచ్చు.
→ కీటకాల నుండి దుస్తులను రక్షించటానికి ఫినాఫిలిన్, బోరిక్ ఆమ్లం, గంధం నూనె, లావెండర్ నూనె వంటివి వాడతారు.
→ ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (WHO) సూచనల ప్రకారం మూడు పొరలతో తయారైన వస్త్రంతో చేసిన మాస్కులు కోవిడ్ – 19 బారి నుండి రక్షిస్తాయి.
→ సహజ దారాలతో తయారైన దుస్తులు మన సంస్కృతి, సంప్రదాయాలను ప్రతిబింబించటమే కాకుండా పర్యావరణ హితము మరియు చేనేత రంగానికి చేయూత కూడ.
→ మొహయిర్ : అంగోరా మేక నుండి వచ్చే ఉన్నిని మొహయిర్ అంటారు. ఇది నాణ్యమైన ఉన్ని, దీని నుండి శాలువాలు, కోటులు తయారుచేస్తారు.
→ షీరింగ్ : జంతువుల చర్మం నుండి ఉన్నిని కత్తిరించడాన్ని షీరింగ్ అంటారు. దీనికోసం పదునైన కత్తెర వంటి సాధనం వాడతారు. ప్రస్తుతం గన్ వంటి ఆధునిక పరికరాలను షీరింగ్ కోసం వాడుతున్నారు.
→ స్కోరింగ్ : ఉన్నిని శుభ్రం చేసే ప్రక్రియను స్కోరింగ్ అంటారు. ఈ ప్రక్రియలో ఉన్నికి ఉన్న నూనె, గ్రీజు వంటి పదార్థాలను తొలగించటానికి ఉన్నిని వేడినీటి ట్యాంక్ లో ఉంచి డిటర్జెంట్లతో శుభ్రం చేస్తారు.
→ డైయింగ్ : జంతువుల ఉన్ని బ్లీచింగ్ చేయటం వలన తెల్లగా మార్చుతారు. తరువాత వివిధ రంగులు వేసి అందంగా తయారుచేస్తారు. ఉన్నికి రంగులు వేసే ప్రక్రియను డైయింగ్ అంటారు.
→ కార్డింగ్ : ఉన్నిని దువ్వెన వంటి పరికరంతో దువ్వి మెత్తని కుచ్చులతో కూడిన చుట్టలుగా చేయడాన్ని కార్డింగ్ అంటారు. దీని వలన షీలో ఉన్న ముళ్ళ పుల్లలు వంటివి తొలగిపోతాయి.
→ కూంబింగ్ : దువ్వెన పండ్ల వంటి లోహపు యంత్రాల మధ్య నుండి ప్లీసను లాగుతారు. వెంట్రుకలు ఒకదానికొకటి సమాంతరంగా ఉండేలా కూంబింగ్ ప్రక్రియ చేస్తుంది. ఒకరకంగా చెప్పాలంటే ఇది జుట్టు చిక్కు తీయటం వంటిది.
→ స్పిన్నింగ్ : ఉన్నిని మెలిపెడుతూ పొడవైన దారంగా చేయడాన్ని స్పిన్నింగ్ అంటారు.
→ నిట్టింగ్ : ఉన్ని దారాలను అల్లి దుస్తులు తయారుచేసే ప్రక్రియను నిట్టింగ్ అంటారు. కొన్ని సార్లు ఈ ప్రక్రియలో యంత్రాలను మరికొన్నిసార్లు చేతితోను ఈ పని చేస్తారు.
→ కకూన్ : పట్టుపురుగు అభివృద్ధి దశలో తన చుట్టూ గుళిక వంటి నిర్మాణమును ఏర్పర్చుకొంటుంది. దీనినే కకూన్ లేదా పట్టుకాయ అంటారు. దీనిలోపల పట్టుపురుగు తదుపరి మార్పులు పొందుతుంది.
→ సెరీకల్చర్ : పట్టు గుడ్లు ఉత్పత్తి, పట్టుపురుగుల పెంపకాన్ని సెరీకల్చర్ అంటారు.
→ రీలింగ్ : కకూన్ల నుండి పట్టుదారం తీయడాన్ని రీలింగ్ అంటారు. రీలింగ్ చేయటానికి ప్రత్యేక యంత్రాలను ఉపయోగిస్తారు.
→ బ్లీచ్ : పట్టు దారాలను వివర్ణం చేయటానికి వాటికి బ్లీచింగ్ కలుపుతారు. ఈ ప్రక్రియలో అవి రంగును కోల్పోయి తెల్లగా మారతాయి. ఈ ప్రక్రియనే ‘బ్లీచ్’ అంటారు.
→ స్టిప్లింగ్ : కకూన్ల నుంచి దారాలను తీసే ప్రక్రియలో వాటిని వేడినీటిలో వేసి కకూన్ లోపలి గొంగళి పురుగులను చంపేస్తారు. ఈ ప్రక్రియను స్టింగ్ అంటారు. సిప్లింగ్ చేయకపోతే లోపలి మోత్ కకూనను పగులగొట్టుకొని బయటకు వస్తుంది.
→ కెరాటిన్ : ఊలు దారాలలో ఉండే ప్రోటీన్ పదార్థాన్ని ‘కెరాటిన్’ అంటారు. ఈ పదార్థం చర్మకణాల నుండి ఉత్పత్తి, రోమాలు, గోర్లలో చేరుతుంది.
→ ఫైబ్రాయిన్ : పట్టుదారాలలోని ప్రోటీన్ పదార్థాన్ని ఫైబ్రాయిన్ అంటారు. ఇది సులువుగా కరిగే లక్షణాన్ని కల్గి ఉంటుంది.
→ ఆక్రిలిక్, నైలాన్, రేయాన్ పాలిస్టర్ : ఇవన్నీ కృత్రిమ దారాలు. వీటిని పెట్రోలియం నుండి తీసిన రసాయనాలతో తయారు చేస్తారు. వీటి నుండి తయారైన దుస్తులు దృఢంగా ఉండటంతో పాటు ఎక్కువ కాలం మన్నుతాయి. అయితే సహజ దారాల వంటి మృదుత్వం ఉండదు.
→ కృత్రిమ వస్త్రాలు : ఆక్రిలిక్, రేయాన్, నైలాన్, పాలిస్టర్ వంటి కృత్రిమ రసాయనాలతో తయారు చేసిన బట్టలను కృత్రిమ వస్త్రాలు అంటారు. ఇవి మన్నిక కల్గి ఉన్నప్పటికీ మృదుత్వాన్ని కల్గి ఉండవు.
→ రోలింగ్ : పట్టువస్త్రాల ముడుతలను పోగొట్టే ప్రక్రియను రోలింగ్ అంటారు.
→ పునఃచక్రీయం : వస్తువులను, వాటి రూపం మార్చి తిరిగి వాడుకొనే ప్రక్రియ. ఇది భూమిపై వ్యర్థాలను తగ్గిస్తుంది.
1.
2.
