AP State Important Questions

These AP 7th Class Hindi Important Questions 4th Lesson अपना प्यारा भारत देश will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 4th Lesson Important Questions and Answers अपना प्यारा भारत देश

7th Class Hindi 4th Lesson अपना प्यारा भारत देश Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

1. ऊँचे शिखरों वाला देश,
चंचल नदियों वाला देशा
सोने, चाँदी, हीरे जैसी,
फसलों वाला प्यारा देशा
प्रश्न:
1. कविता में शिखर कैसे हैं?
उत्तर:
ज. कविता में शिखर ऊँचे हैं।

2. कविता में चंचल शब्द किसके लिए प्रयोग किये हैं?
उत्तर:
कविता में चंचल शब्द नदियों के लिए प्रयोग किये है।

3. ‘फसलें किनके जैसे हैं?
उत्तर:
फ़सले सोने, चाँदी, हीरे जैसे हैं।

4. कविता में किस देश का वर्णन किया गया है?
उत्तर:
कविता में भारत देश का वर्णन किया गया है।

5. यह कवितांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह कवितांश ‘अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से दिया गया है।

2. जग में सबसे ज्यारा देश
अपना प्यारा भारत देश
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई,
की आँखों का तारा देश।
प्रश्न:
1. जग में सबसे न्यारा देश कौनसा है?
उत्तर:
जग में सबसे न्यारा देश भारत है।

2. भारत देश हमें कैसा लगता है?
उत्तर:
भारत देश हमें न्यारा लगता है।

3. भारत में किन धर्मों के लोग रहते हैं?
उत्तर:
भारत में हिंदू, मुस्लिम, सिख, इसाई धर्म के लोग रहते हैं।

4. जग शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
जग = दुनिया

5. यह पद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “अपना प्यारा भारत देश” पाठ से दिया गया है।

3. ऊँचे शिखरों वाला देश,
चंचल नदियों वाला देश।
सोने, चाँदी, हीरे जैसी,
फसलों वाला प्यारा देश ||
प्रश्न:
1. ऊँचे शिखर किस देश में है?
उत्तर:
ऊँचे शिखर भारत देश में हैं।

2. नदियाँ कैसी होती हैं?
उत्तर:
नदियाँ चंचल होती हैं।

3. भारत में किस प्रकार के फसलें उगती हैं?
उत्तर:
भारत में सोने, चाँदी, हीरे जैसी फसलें उगते हैं।

4. “ऊँचा” का विलोम शब्द क्या है?
उत्तर:
ऊँच × नीचा

5. यह पद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से दिया गया।

4. जग में सबसे न्यारा देश,
अपना प्यारा, भारत देश।
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई
की आँखों का तारा देश।
ऊँचे शिखरों वाला देश
चंचल नदियों वाला देश।
प्रश्न:
1. कौन – सा देश जग में सब से न्यारा है?
उत्तर:
भारत देश जग में सब से न्यारा है।

2. शिखर कैसे हैं?
उत्तर:
शिखर ऊँचे हैं।

3. इस पद्यांश में किन धर्मों के नाम आये हैं?
उत्तर:
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई

4. भारत में बहनेवाली नदियों के नाम लिखिए।
उत्तर:
भारत में बहनेवाली नदियाँ हैं – गंगा, सिंधु, यमुना, ब्रह्मपुत्रा, गोदावरी, कृष्णा आदि।

5. यह पद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से दिया गया।

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर विकल्पों से चुनकर लिखिए।

ची-ची-चीं चीं गाती चिड़िया।
इस डाली से उस डाली पर
बैठा करती है उड़ – उड़कर।
सबको खूब सुहाती चिड़िया !
आँगन – आँगन चुगती दाने
नल पर आती बैठ नहाने।
पंख भिगो सुख पाती चिड़िया
प्रश्न:
1. चिड़िया कैसे गाती थी?
A) खी खी खी खी
B) ची – ची – ची – चीं
C) कू कू कू कू
D) टिक टिक टिक टिक
उत्तर:
B) ची – ची – ची – चीं

2. चिड़िया किस पर बैठा करती थी?
A) पेड़ पर
B) पतंग पर
C) डाली पर
D) पर्वत पर
उत्तर:
C) डाली पर

3. चिडिया दाने कहाँ चुगती है?
A) आँगन
B) घर
C) पाठशाला
D) मकान
उत्तर:
A) आँगन

4. चिडिया कहाँ पर नहाने आती है?
A) नल
B) तालाब
C) सागर
D) नदी
उत्तर:
A) नल

5. पंख भीगकर चिड़िया क्या पाती है?
A) दुःख
B) सुख
C) क्रंदन
D) वेदना
उत्तर:
B) सुख

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्नों के उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।
1. कुछ धर्मों के नाम लिखिए। (S.A. I – 2019-20)
(या)
अपना प्यारा भारत देश में किन -किन धर्मों के लोग रहते हैं? (S.A. II – 2017-18 S.A. II – 2016-17)
उत्तर:
भारत में कई धर्मवाले रहते हैं। भारत में हिंदु, मुस्लिम, सिख, इसाई आदि धर्मवाले हैं। हिन्दु, मुस्लिम, इसाई और सिख आदि कुछ धर्मों के नाम हैं।

2. भारत में कैसी फसलें होती है?
उत्तर:
भारत में सोने, चाँदी, हीरे जैसी फ़सले होती है।

3. भारत में उगने वाले कुछ फ़सलों के नाम लिखिए। (S.A. III-2016-17)
उत्तर:
भारत में उगने वाले कुछ फ़सलों के नाम है – चावल, गेहूँ, गन्ना, जवर, मक्का आदि।

1. नीचे कोष्टक में दिये गये शब्दों को उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।

अ. (प्यारा, कण – कण, पावन, धरती)
इसके …1… में संदेश। ऐसा …2… है यह देश।
है …3… का स्वर्ग यहीं। अपना …4… भारत देश।
उत्तर:
1) कण – कण
2) पावन
3) धरती
4) प्यारा

2. नीचे दी गयी कविता पढकर भाव बनाइए।
अ. जग में सब से न्यारा देश,
अपना प्यारा भारत देश।
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई,
की आँखों का तारा देश।

भावार्थ :
कवि भारत देश की महानता का वर्णन करता है। कवि का कहना है कि हमारा भारत विश्व में सब से महान देश है। यह हमारा प्यारा भारत देश है। यहाँ विभिन्न धर्मों के लोग रहते हैं। जैसे हिन्दू, मुस्लिम, सिख, ईसाई। लेकिन इन सबकी आँखों का तारा हमारा प्यारा भारत है ।

आ. इसके कण – कण में संदेश,
ऐसा पावन है यह देश।
है धरती का स्वर्ग यही,
अपना प्यारा भारत देश।

भावार्थ :
कवि भारत देश की महानता का वर्णन करता है। कवि का कहना है कि भारत की मिट्टी अति पवित्र है। इस मिट्टी का हर एक टुकडा अच्छा संदेश देनेवाला है। भारत देश सब विषयों में सर्व प्रमुख है। इसीलिए भारत धरती का स्वर्ग कहलाता है। ऐसा महान है हमारा भारत देश।

पढ़ो

पठित -पद्यांशा

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. जग में सब से न्यारा देश,
अपना प्यारा भारत देश।
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई,
की आँखों का तारा देश।
प्रश्न:
1. जग में सबसे प्यारा देश क्या है?
उत्तर:
जग में सबसे प्यारा देश भारत है।

2. भारत देश हमारे लिए कैसा है?
उत्तर:
भारत देश हमारे लिए प्यारा है।

3. हिंदू, मुस्लिम, सिख, इसाई आदि धर्मों के लोग कहाँ रहते हैं?
उत्तर:
हिंदू – मुस्लिम, सिख, ईसाई आदि धर्मों के लोग भारत में रहते हैं।

4. “न्यारा” शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
“न्यारा” शब्द का अर्थ हैं – अनोखा।

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से लिया गया है।

II. ऊँचे खिशरों वाला देश,
चंचल नदियों वाला देशा
सोने, चाँदी, हीरे जैसी,
फसलों वाला प्यारा देशा
प्रश्न : .
1. शिखर कैसे हैं?
उत्तर:
शिखर ऊँचे हैं।

2. नदियाँ कैसी हैं।
उत्तर:
नदियाँ चंचल हैं।

3. सोने, चाँदी, हीरे जैसी फसलों वाला क्या है?
उत्तर:
सोने, चाँदी, हीरे जैसी फसलोंवाला देश भारत है।

4. ‘फसल’ शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
फसल” शब्द का अर्थ है – उपज।

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से लिया गया है।

III. इसके कण – कण में संदेश,
ऐसा पावन है यह देश।
है धरती का स्वर्ग यही,
अपना प्यारा भारत देश।
प्रश्न:
1. कण – कण में क्या है?
उत्तर:
कण – कण में संदेश है।

2. यह देश कैसा है?
उत्तर:
यह देश पावन है।

3. धरती का स्वर्ग क्या है?
उत्तर:
धरती का स्वर्ग भारत है।

4. ‘पावन” शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
“पावन” शब्द का अर्थ है – पवित्र

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “अपना प्यारा भारत देश” पाठ से लिया गया है।

अपठित – पद्यांश

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. याद शहीदों की देता है, हमें तिरंगा प्यारा,
इस झंडे की रक्षा करना, है कर्तव्य हमारा।
इस झंडे पर नेताजी ने, अपना तन – मन वारा,
एक बार कहो ज़ोर से, जयहिन्द का नारा॥
प्रश्न:
1. एक बार कहो ज़ोर से ………. का नारा॥
A) जयहिन्दी
B) जयहिन्दू
C) जयहिन्द
D) इन सबका
उत्तर:
C) जयहिन्द

2. तिरंगा इनकी याद देता है।
A) शहीदों
B) अफ़सरों
C) गाँधी
D) इन सबकी
उत्तर:
A) शहीदों

3. इस झंडे पर किसने अपना तन – मन वारा है?
A) अशोक
B) गाँधी
C) नेहरू
D) नेताजी
उत्तर:
D) नेताजी

4. हमारा कर्तव्य क्या है?
A) झंडे की रक्षा करना
B) झंडा फहराना
C) झंडे को पेटी में रखना
D) ये सब
उत्तर:
A) झंडे की रक्षा करना

5. “याद” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) स्मरण
B) चिह्न
C) भूल
D) स्मृति
उत्तर:
C) भूल

II. भारत नहीं स्थान का वाचक, गुण विशेष नर का है,
एक देश का नहीं, शील यह भूमंडल भर का है।
जहाँ कहीं एकता अखंडित, जहाँ प्रेम का स्वर है,
देश – देश में वहाँ खडा भारत जीवित भास्वर है।
ताजी
प्रश्न:
1. जीवित भास्वर …………. है।
A) भारत
B) कश्मीर
C) अमेरिका
D) इंग्लैंड
उत्तर:
A) भारत

2. गुण विशेष नर का देश क्या है?
A) आस्ट्रेलिया
B) जांबिया
C) भारत
D) स्वीडन
उत्तर:
B) जांबिया

3. एकता शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) रूपता
B) अनेकता
C) एकरूपता
D) अखंडता
उत्तर:
B) अनेकता

4. भूमंडल भर का शील ……… है।
A) चीन
B) जापान
C) तिब्बत
D) भारत
उत्तर:
D) भारत

5. इस पद्य में ……… देश की महानता के बारे में वर्णन किया गया है।
A) लिबिया
B) अरब
C) भारत
D) इन सबका
उत्तर:
C) भारत

III. माँगन मरन समान है, मत कोई माँगो भीखो।
माँगन से मरना भला, यह सतगुरू की सीख॥
प्रश्न:
1. कोई भी किसे मत माँगना चाहिए?
A) भीख
B) पानी
C) रुपये
D) कपडे
उत्तर:
A) भीख

2. माँगने से यह भला है।
A) खाना
B) पीना
C) मरना
D) सोना
उत्तर:
C) मरना

3. सतगुरु की सीख क्या है?
A) मत माँगना
B) मत खाना
C) मत सोना
D) मत पीना
उत्तर:
A) मत माँगना

4. “सीख” शब्द का अर्थ क्या है?
A) उपाय
B) तेज़
C) भूख
D) शिक्षा
उत्तर:
D) शिक्षा

5. मरना शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) जीना
B) खाना
C) पीना
D) खेलना
उत्तर:
A) जीना

IV. भले बुरे सब एक से, जो लौ बोलत नाहिं।
जान परतु है काक पिक, रितु वसंत के माहि॥
प्रश्न:
1. भले – बुरे सब कैसे होते हैं?
A) अलग – अलग
B) एक से
C) भिन्न – भिन्न
D) इन सब प्रकार के जैसे
उत्तर:
B) एक से

2. “भला’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) बुरा
B) मीठा
C) कडुवा
D) सच
उत्तर:
A) बुरा

3. काक – पिक का जान हमें इस ऋतु में मिलता है।
A) ग्रीष्म
B) हेमंत
C) वर्षा
D) वसंत
उत्तर:
D) वसंत

4. “रितु” शब्द का अर्थ क्या है?
A) ऋतु
B) पेड
C) वसंत
D) काम
उत्तर:
A) ऋतु

5. काक और पिक दोनों कैसे होते हैं?
A) काले रंग के
B) पीले रंग के
C) सफेद रंग के
D) लाल रंग के
उत्तर:
A) काले रंग के

V. माला तो कर में फिरे, जीभ फिरै मुँह माहि।
मनुवां तो दस दिसि फिरै, यह तो सुमिरन नाहिं॥
प्रश्न:
1. माला यहाँ फ़िरता है।
A) कर में
B) मन में
C) गली में
D) हवा में
उत्तर:
A) कर में

2. मुहँ में यह फिरता है।
A) माला
B) जीभ
C) झंडा
D) दुपट्टा
उत्तर:
B) जीभ

3. दस दिसि क्या फिरता है?
A) जीभ
B) माला
C) दुपट्टा
D) मन
उत्तर:
D) मन

4. सुमिरन शब्द का अर्थ क्या है?
A) पानी
B) जीभ
C) स्मरण
D) मरण
उत्तर:
C) स्मरण

5. “कर” शब्द का पर्याय शब्द क्या है?
A) पानी
B) माला
C) पैर
D) हाथ
उत्तर:
D) हाथ

VI. यह तन विष की बेलरी, गुरु अमृत की खान
सीस दिये जो गुरू मिले, तो भी सस्ता जान॥
प्रश्न:
1. “अमृत की खान” कौन है?
A) गुरु
B) शिष्य
C) तन
D) सीस
उत्तर:
A) गुरु

2. यह विष की बेलरी है
A) गुरु
B) शिष्य
C) तन
D) मन
उत्तर:
C) तन

3. सीस दिये जो …… मिलै।
A) अमृत
B) शिष्य
C) तन
D) मन
उत्तर:
D) मन

4. “सीस” शब्द का अर्थ क्या है?
A) मुकुट
B) सिर
C) तन
D) गुरु
उत्तर:
B) सिर

5. “सस्ता” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) आसान
B) मुहँगा
C) जल्दी
D) कष्ट
उत्तर:
B) मुहँगा

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
अ. (का, में, में, की)
जग …1…. सब से न्यारा देश, अपना प्यारा भारत देश । हिन्दू, मुस्लिम, सिख, ईसाई, …2… आँखों का तारा देश । इसके कण-कण …3…. संदेश, है धरती …4…. स्वर्ग यहीं।
उत्तर:
1) में 2) की 3) में 4) का

2. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1) जग में सब से नयारा देश है।
उत्तर:
न्यारा

2) सब की आँकों का तारा देश है।
उत्तर:
आँखों

3) ऊँचे शिकरों वाला देश है।
उत्तर:
शिखरों

4) पसलों वाला प्यारा देश है।
उत्तर:
फसलों

5) यहीं दरती का स्वर्ग है।
उत्तर:
धरती

3. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)

1) जग में सब से न्यारा देश है।
उत्तर:
अनोखा, अलग

2) सबकी आँखों का तारा देश है।
उत्तर:
नयन, चक्षु

3) चंचल नदियोंवाला देश है।
उत्तर:
अस्थिर

4) ऐसा पावन है यह देश।
उत्तर:
पवित्र

5) धरती का स्वर्ग है यहीं।
उत्तर:
पृथ्वी, भूमि

4. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు)

1) यह पहाड तो ऊँचा है।
उत्तर:
नीचा

2) चंचल नदियोंवाला देश, है।
उत्तर:
स्थिर

3) यह एक पावन कार्य है।
उत्तर:
अपवित्र

4) स्वर्ग तो कहीं नहीं यहीं है।
उत्तर:
नरक

5) यह अपना घर है।
उत्तर:
पराया

5. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) जग में प्यारा देश होता है।
उत्तर:
जग में प्यारे देश होते हैं।

2) मेरी आँख दुःख रही है।
उत्तर:
मेरी आँखें दुःख रही हैं।

3) ऊँचा शिखर यहाँ मौजूद है।
उत्तर:
ऊँचे शिखर यहाँ मौजूद हैं।

4) भारत में फसल पैदा होती है।
उत्तर:
भारत में फसलें पैदा होती हैं।

6. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) प्यारा :
भारत हमारा प्यारा देश है।

2) आँखों का तारा :
राम दशरथ की आँखों का तारा है।

3) पावन :
‘हिमालय भारत के पावन पर्वत हैं।

7. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1) 19 (१९) – उन्नीस
2) 36 (३६) – छत्तीस
3) 48 (४८) – अडतालीस
4) 63 (६३) – तिरसठ
5) 85 (८५) – पचासी
6) 94 (९४) – चौरानवे

9. विशेषण शब्द को पहचानकर लिखिए।

1) भारत जग में सब से न्यारा देश है।
उत्तर:
न्यारा

2) यह अपना प्यारा भारत देश है।
उत्तर:
प्यारा

3) भारत ऊँचे शिखरोंवाला देश है।
उत्तर:
ऊँचे

4) भारत चंचल नदियोंवाला देश है ।
उत्तर:
चंचल

5) भारत हमारा पावन देश है।
उत्तर:
पावन

7th Class Hindi 4th Lesson अपना प्यारा भारत देश 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. भारत एक विशाल देश है। (विशेषण शब्द पहचानिए।) (S.A. I – 2019-20)
A) भारत
B) है
C) विशाल
D) देश
उत्तर:
C) विशाल

2. भारत सवर्ग तुल्य है। (सही वर्तनी वाला शब्द पहचानिए।) (S.A. II – 2018-19)
A) स्वर्ग
B) सावर्ग
C) सर्ग 906
D) स्वगर
उत्तर:
A) स्वर्ग

3. भारत में कई पवित्र “नदियाँ” बह रही हैं। रेखांकित शब्द का एकवचन रूप पहचानिए। (S.A. II – 2017-18)
A) नदिया
B) नद
C) नाद
D) नदी
उत्तर:
D) नदी

4. अपना प्यारा भारत देशा (सर्वनाम शब्द पहचानिए।) (S.A. III – 2016-17)
A) अपना
B) प्यारा
C) भारत
D) देश
उत्तर:
A) अपना

5. “जग” शब्द का समानार्थक शब्द क्या है?
A) मग
B) संसार
C) परिवार
D) बारात
उत्तर:
B) संसार

6. भारत में वारणासी पावन क्षेत्र है। (रेखांकित शब्द का पर्यायवाची शब्द क्या है?)
A) पवित्र
B) अपवित्र
C) चंचल
D) पृथ्वी
उत्तर:
A) पवित्र

7. अपना प्यारा भारत देश (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानो)
A) सपना
B) हमारा
C) मेरा
D) पराया
उत्तर:
D) पराया

8. सोना, स्वर्ण, पीतल, कंचन शब्दों में बेमेल शब्द क्या है?
A) सोना
B) स्वर्ण
C) पीतल
D) कंचन
उत्तर:
C) पीतल

9. “फसल” शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) फसल
B) फसलों
C) फसलें
D) फसलियाँ
उत्तर:
C) फसलें

10. हिंदु, मुस्लिम, सिख, ईसाई ये सब क्या हैं?
A) राज्य
B) देश
C) धर्म
D) मत
उत्तर:
C) धर्म

11. चंचल नदियों वाला देश। (रेखांकित शब्द का विपरीतार्थक शब्द लिखो।)
A) अचंचल
B) बहती
C) नचंचल
D) मत चंचल
उत्तर:
A) अचंचल

12. है धरती …… स्वर्ग यही (सही शब्द से रिक्त स्थान भरिये)
A) का
B) की
C) के
D) में
उत्तर:
A) का

13. नयन, चक्षु ये किसके पर्याय शब्द हैं?
A) हाथ
B) सिर
C) आंख
D) नक्षत्र
उत्तर:
C) आंख

14 भारत एक विशाल देश है। वाक्य में विशेषण शब्द क्या है?
A) भारत
B) एक
C) विशाल
D) देश
उत्तर:
C) विशाल

15. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) सिखरों
B) शिखरों
C) शीखरों
D) सीखरों
उत्तर:
B) शिखरों

16. सही वाक्य को पहचानो।
A) प्यारा अपना भारत देश
B) भारत देश अपना प्यारा
C) अपना प्यारा देश भारत
D) अपना प्यारा भारत देश
उत्तर:
D) अपना प्यारा भारत देश

17. “तारा” शब्द का पर्यायवाची शब्द क्या है?
A) सुंदर
B) नक्षत्र
C) चांद
D) सूरज
उत्तर:
B) नक्षत्र

18. जग ……… सबसे न्यारा देश (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो)
A) के
B) का
C) की
D) में
उत्तर:
D) में

19. है धरती का स्वर्ग यही। रेखांकित शब्द का विपरीतार्थक शब्द लिखें।
A) पृथ्वी
B) आकाश
C) नरक
D) आनंद
उत्तर:
C) नरक

20. अपना ……….. भारत देश (उचित शब्द से रिक्त स्थान भरें)
A) न्यारा
B) सारा
C) प्यारा
D) तारा
उत्तर:
C) प्यारा

21. भारत की नदियाँ चंचल हैं। (वाक्य में विशेषण शब्द को चुनो।)
A) भारत
B) नदियाँ
C) चंचल
D) की
उत्तर:
C) चंचल

22. हम भारत देश के ………… हैं। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो।)
A) नागरिक
B) रिश्तेदार
C) शत्रु
D) कुछ नहीं
उत्तर:
A) नागरिक

23. चावल, गन्ना, गेहूँ, तंबाकू आदि …………. हैं। (सही शब्द से रिक्तस्थान भरो)
A) खाद्यपदार्थ
B) फसलें
C) नदियाँ
D) वस्तुएँ
उत्तर:
C) नदियाँ

24. यह विश्व ………. सुंदर देश है। (सही कारक से रिक्त स्थान भरो)।
A) का
B) की
C) के
D) को
उत्तर:
C) के

25. संसार में सब से न्यारा देशा रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) जंगल
B) जग
C) देशक
D) विदेश
उत्तर:
B) जग

26. अपना प्यारा भारत देशा रेखांकित शब्द का पर्याय पहचादिए।
A) प्रिय
B) अप्रिय
C) द्वेष
D) सुप्रिय
उत्तर:
A) प्रिय

27. चंचल नदियों वाला देशा रेखांकित शब्द का वचन पहचानिए।
A) नदियें
B) नदियाँ
C) नदों
D) नदी
उत्तर:
D) नदी

28. आँखों का तारा देशा रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) कान
B) हाथ
C) नयन
D) पाँव
उत्तर:
C) नयन

29. इसके कण – कण में संदेशा इस वाक्य में पुनरुक्ति शब्द क्या है?
A) इसके
B) में
C) संदेश
D) कण – कण
उत्तर:
D) कण – कण

30. फसलों वाला प्यारा देशा रेखांकित शब्द वचन बदलन से
A) फसले
B) फसल
C) फसलियाँ
D) फसलें
उत्तर:
B) फसल

31. “धरती का स्वर्ग यही” रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) पृथ्वी
B) आसमान
C) जल
D) प्रकृति
उत्तर:
A) पृथ्वी

32. जग में सब से न्यारा देशा इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) जग
B) देश
C) न्यारा
D) सब से
उत्तर:
C) न्यारा

33. भारत एक विशाल देश है। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) भारत
B) विशाल
C) एक
D) देश
उत्तर:
B) विशाल

34. आँखों का नक्षत्र देशा रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) तारे
B) तारा
C) उपग्रह
D) नवग्रह
उत्तर:
B) तारा

35. अपना प्यारा भारत देशा रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) परायी
B) स्वदेश
C) देश
D) पडोसी देश
उत्तर:
A) परायी

36. धरती का स्वर्ग यही। इस वाक्य में रेखांकित शब्द का विलोम शब्द को पहचानिए।
A) धरती
B) नभ
C) इंद्रलोक
D) पाताल लोकं
उत्तर:
B) नभ

37. नीचे दिये गये शब्दों में बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) सोने
B) चांदी
C) हीरे
D) फसल
उत्तर:
D) फसल

38. जग में सब से न्यारा देशा रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) अलग
B) लगभग
C) एक
D) ये सब
उत्तर:
A) अलग

39. “ऊँचे शिखरों वाला देश” इस वाक्य में विशेषण शब्द को पहचानिए।
A) ऊँचे
B) शिखर
C) देश
D) वाला
उत्तर:
A) ऊँचे

40. “ऐसा पावन है यह देश” इस वाक्य में विशेषण शब्द को पहचानिए।
A) ऐसा
B) पावन
C) देश
D) यह
उत्तर:
B) पावन

41. अपना प्यारा भारत देशा इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) प्यारा
B) भारत
C) अपना
D) सब
उत्तर:
B) भारत

42. “पावन है यह देश” | इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) पावन
B) देश
C) यह
D) है
उत्तर:
C) यह

43. “सोने, चाँदी, हीरे, जैसी ………..” रेखांकित शब्द का एकवचन रूप पहचानिए।
A) हीरा
B) हीराओं
C) हीराएँ
D) हीरों
उत्तर:
A) हीरा

44. सोने, चाँदी, हीरे, जैसी, …….. । रेखांकित शब्द का समानार्थक शब्द पहचानिए।
A) तँबा
B) पीतल
C) स्वर्ण
D) पंचलोह
उत्तर:
C) स्वर्ण

45. ऊँचे शिखरों वाला देशा रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) पर्वत
B) मैदान
C) बगीचा
D) पत्थर
उत्तर:
A) पर्वत

46. फसलों वाला प्यारा देशा रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) उपज
B) पेड
C) शिखर
D) नदी
उत्तर:
A) उपज

47. धरती का स्वर्ग यही। रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) पृथ्वी
B) धरणी
C) क्षिति
D) ये सब
उत्तर:
D) ये सब

48. भारत पवित्र देश है। शब्द भेद की दृष्टि से रेखांकित शब्द क्या है?
A) विशेषण
B) संज्ञा
C) क्रिया
D) सर्वनाम
उत्तर:
A) विशेषण

49. भारत में हमेशा चंचल नदियाँ बहती है। यह वाक्य किस काल में है?
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) पूर्ण भूत
उत्तर:
C) वर्तमान

50. बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) हिंदू
B) मुस्लिम
C) सिख
D) सोना – चाँदी
उत्तर:
D) सोना – चाँदी

51. इसकी संस्कृति बहुत प्राचीन है। रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
C) विशेषण

52. भारत देश को धरती का स्वर्ग मानते हैं। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) संदिग्ध
उत्तर:
C) वर्तमान

53. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानिए।
A) धरति
B) स्वर्ग
C) प्यरा
D) शिकर
उत्तर:
B) स्वर्ग

54. धरती का स्वर्ग यहीं। इस वाक्य में कारक चिहन पहचानिए।
A) धरती
B) का
C) स्वर्ग
D) यहीं
उत्तर:
B) का

55. आँखों का तारा देशा रेखांकित शब्द का वचन बदलने से
A) आँख
B) आखे
C) आँखों
D) आँखियाँ
उत्तर:
A) आँख

56. भारत चंचल नदियों का देशा इस वाक्य में कारक चिह्न को पहचानिए।
A) चंचल
B) नदियों
C) का
D) देश
उत्तर:
C) का

57. हम सब भारत माता के बच्चे हैं। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) पापा
B) बाप
C) पिता
D) चाचा
उत्तर:
C) पिता

58. है धरती का ……….. यही। रिक्त स्थान को उचित शब्द से भरिए।
A) पावन
B) पवित्र
C) स्वर्ग
D) न्यारा
उत्तर:
C) स्वर्ग

59. यहाँ अनेक भाषाएँ बोली जाती है? रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

These AP 6th Class Telugu Important Questions 10th Lesson త్రిజట స్వప్నం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 10th Lesson Important Questions and Answers త్రిజట స్వప్నం

6th Class Telugu 10th Lesson త్రిజట స్వప్నం Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత పద్యాలు

కింది పరిచిత పద్యాలను చదవండి. అడిగిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. శుద్దాత్ముఁడైన రాముఁడు
శుద్ధాంతపుదేవిఁ గానశుభసూచకముల్
శుద్దమయి తోఁచుచున్నవి
సిద్ధం బీమాట వేదసిద్ధాంతముగాన్
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) రాముడు ఎలాంటివాడు?
జవాబు:
రాముడు పవిత్రమైన ఆత్మ కలవాడు.

ఆ) శుద్ధాంతము అనగా అర్థమేమిటి?
జవాబు:
శుద్దాంతము అనగా అంతఃపురము.

ఇ) శుభములు ఎవరికి కలుగుతాయని త్రిజట అన్నది?
జవాబు:
శుభములు సీతారాములకు కలుగుతాయని త్రిజట అన్నది.

ఈ) తాను చెప్పిన మాట, దేనితో సమానమని త్రిజట అన్నది?
జవాబు:
తాను చెప్పినమాట వేదంతో సమానమని త్రిజట అన్నది.

2. అనుచు దనుజకాంత లంతంత నెడఁబాసి
నిదుర వోయి రంత నదరి సీత
తనకు దిక్కు లేమిఁ దలపోసి దుఃఖింపఁ
బవనసుతుఁడు మనుజ భాషఁ బలికె
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) నిద్రపోయినవారు ఎవరు?
జవాబు:
సీతకు కావలిగా ఉన్న రాక్షస కాంతలు నిద్రపోయారు.

ఆ) సీత ఎందుకు దుఃఖించింది?
జవాబు:
తనను రక్షించే దిక్కులేదని సీత దుఃఖించింది.

ఇ) పవనసుతుడు అనగా ఎవరు?
జవాబు:
పవనమనగా వాయువు. పవనసుతుడు అనగా వాయుపుత్రుడైన హనుమంతుడు.

ఈ) హనుమంతుడు ఏ భాషలో మాట్లాడాడు?
జవాబు:
హనుమంతుడు మానవభాషలో మాట్లాడాడు.

3. ఉన్నాఁడు లెస్స రాఘవుఁ
డున్నాఁ డిదె కపులఁ గూడి, యురుగతి రానై
యున్నాఁడు, నిన్నుఁ గొని పో
నున్నాఁ డిది నిజము నమ్ము ముర్వీతనయా!
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
ఆ) లెస్సగా ఉన్నది ఎవరు?
జవాబు:
లెస్సగా ఉన్నవాడు రాముడు.

ఆ) రాముడు ఎవరితో ఉన్నాడు?
జవాబు:
రాముడు వానర సైన్యంతో ఉన్నాడు.

ఇ) రాముడు వచ్చి ఏం చేస్తాడని హనుమంతుడు చెప్పాడు?
జవాబు:
రాముడు వచ్చి సీతను తీసుకొని వెళతాడని హనుమంతుడు చెప్పాడు.

ఈ) ఉర్వీ తనయ అనగా అర్థమేమిటి?
జవాబు:
ఉర్వి అనగా భూమి. ఉర్వీతనయ అనగా భూమి కూతురైన సీత.

అపరిచిత పద్యాలు

1. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వఱదైన చేను దున్నకు
కరవైనను బంధుజనుల కడ కేగకుమీ,
పరులకు మర్మము సెప్పకు,
పితికికి దళవాయితనము బెట్టకు సుమతీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) వరద వచ్చినపుడు ఏమి చేయకూడదు?
జవాబు:
వరద వచ్చినపుడు పొలములో వ్యవసాయము చేయకూడదు.

ఆ) చుట్టముల దగ్గరకు ఎప్పుడు వెళ్ళకూడదు?
జవాబు:
కరవు వచ్చినపుడు చుట్టముల దగ్గరకు వెళ్ళకూడదు.

ఇ) ఎవరికి ఏం చెప్పగూడదు?
జవాబు:
ఇతరులకు రహస్యము చెప్పగూడదు.

ఈ) పిటికివానికి ఏమి చేయకూడదు?
జవాబు:
పిటికివానికి సేనా నాయకత్వము ఇవ్వకూడదు.

2. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి..

అపకీర్తి పొందుట క
ష్టపుఁ బని గా దొక్క గడియ చాలును గీర్తిన్
నిపుణత వహింపవలయును
జపల గుణము లెల్లఁ బాసి చనఁగఁ గుమారీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఏది కష్టము కాదు?
జవాబు:
అపకీర్తి బొందుట కష్టము కాదు.

ఆ) అపకీర్తి పొందటానికి ఎంత సమయము పడుతుంది?
జవాబు:
అపకీర్తి పొందటానికి ఒక్క నిమిషం చాలును.

ఇ) కీర్తి సంపాదించవలెనంటే ఏమి చేయాలి?
జవాబు:
కీర్తి సంపాదించవలెనంటే చెడ్డ బుద్ధులను వదిలివేయాలి.

ఈ) కీర్తి సంపాదించవలెనంటే ఏమి కావాలి?
జవాబు:
కీర్తి సంపాదించవలెనంటే సుగుణములతో భాసిల్లాలి.

3. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి. .

నీళ్ళలోన మొసలి నిగిడి యేనుగుఁబట్టు
బయట కుక్క చేత భంగపడును
స్థానబలము గాని తన బల్మి గాదయా
విశ్వదాభిరామ ! వినుర వేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) నీటిలో మొసలి ఏం చేయగలదు?
జవాబు:
నీటిలో మొసలి ఏనుగుని కూడా పట్టగలదు.

ఆ) బయట మొసలిని ఎవరు భయపెడతారు?
జవాబు:
బయట కుక్క కూడా మొసలిని భయపెడుతుంది.

ఇ) మనకు ఏ బలము ముఖ్యము?
జవాబు:
స్థానబలము ముఖ్యము.

ఈ) పై పద్యములోని నీతి ఏమిటి?
జవాబు:
స్థానబలమే కాని తన బలము ఎందుకు పనికిరాదని నీతి.

4. క్రింది పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

లావుగల వానికంటెను
భావింపగ నీతిపరుడు బలవంతుండా
గ్రావంబంత గజంబును
మావటి వాడెక్కినట్లు మహిలో సుమతీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) బలవంతుడెవరు?
జవాబు:
నీతిపరుడే బలవంతుడు.

ఆ) కొండంత ఉండేదేది?
జవాబు:
ఏనుగు కొండంత ఉంటుంది.

ఇ) ఏనుగు పైనెక్కి నడిపేవాడెవరు?
జవాబు:
మావటివాడు ఏనుగు పైనెక్కి నడుపుతాడు.

ఈ) పై పద్యం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
నీతిపరుడెవరి కంటె బలవంతుడు?

5. క్రింది పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

అన్ని దానములను నన్నదానమె గొప్ప
కన్నతల్లి కంటె ఘనము లేదు
ఎన్న గురుని కన్న నెక్కుడు లేదయా
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) అన్ని దానాలకంటే ఏ దానం గొప్పది?
జవాబు:
అన్ని దానాల కంటే అన్నదానం గొప్పది.

ఆ) ఎవరి కంటే గొప్పది లేదు?
జవాబు:
తల్లి కంటే గొప్పది లేదు.

ఇ) ఎవరి కంటే గొప్ప వ్యక్తి లేదు?
జవాబు:
గురువుగారి కంటే గొప్ప వ్యక్తి లేడు.

ఈ) పై పద్యం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై పద్యంలో ఎంతమంది గురించి చెప్పారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
త్రిజట పాత్ర స్వభావాన్ని వ్రాయండి.
జవాబు:
త్రిజట రాక్షస స్త్రీ అయినా మంచి స్వభావం కలది. రాముడు రాక్షస విరోధి. అయినా శ్రీరాముని గొప్పతనాన్ని గుర్తించి ఆయనను శుద్దాత్ముడని సంభోదించింది. సీతాదేవిని కూడా ఒక అంతఃపుర స్త్రీగా, మహాపతివ్రతగా భావించింది. ఆమె దృష్టిలో సీతారాములు తమ విరోధులు కారు. సీతను అమ్మా అని గౌరవంగా సంభోదించిన ఉత్తమ సంస్కారం గల స్త్రీ త్రిజట. మిగిలిన రాక్షసులకు కూడా సీతాదేవి పట్ల తప్పుగా ప్రవర్తించవద్దని చెప్పిన త్రిజట పుణ్యాత్మురాలు.

ప్రశ్న 2.
త్రిజటకు అటువంటి కల ఎందుకు వచ్చిందో ఊహించి వ్రాయండి.
జవాబు:
సాధారణముగా మన ఆలోచనలను బట్టి జరగబోయే దానికి సంకేత రూపంలో కలలు వస్తాయి. సీతారాములు పరమ పవిత్రులని త్రిజటకు తెలుసు. రావణాసురుడు పరమ దుర్మార్గుడని కూడా తెలుసు. అందుకే రావణాసురుడు పతనమయినట్లు శ్రీరాముడు ఏనుగు మీద వచ్చినట్లు త్రిజటకు కల వచ్చింది. రావణాసురుని కిరీటాలు నేల రాలినట్లు కల వచ్చింది. అది రావణాసురుని నాశనానికి సంకేతం. అలాగే లంకాద్వీపం సముద్రంలో పడిపోయినట్లు కల వచ్చింది. అంటే లంకా నగరం నాశనమవుతుందని సంకేతం. శ్రీరాముడు ఏనుగుపై వచ్చినట్లు కల వచ్చింది. ఏనుగు శుభానికి సంకేతం. అందుచేత శ్రీరాముడు విజయం సాధిస్తాడని సంకేతం.

ప్రశ్న 3.
సీతాదేవి పట్ల కఠినంగా మాట్లాడవద్దని రాక్షస స్త్రీలతో త్రిజట ఎందుకు అన్నది?
జవాబు:
త్రిజటకు వచ్చిన కల ప్రకారంగా లంకా నగరానికి నాశనం తప్పదు. రావణుడు మొదలైన రాక్షసులంతా మరణిస్తారు. శ్రీరాముడు విజయం సాధిస్తాడు. సీతాదేవిని తీసుకుని వెడతాడు. సీతాదేవిని బాధిస్తే ఆ కోపం మనసులో పెట్టుకుని శ్రీరామునితో చెబితే అప్పుడు ఆయన రాక్షస స్త్రీలకు మరణదండన విధిస్తాడేమోనని త్రిజటకు భయం. అందుచేతనే సీతాదేవితో కఠినంగా మాట్లాడవద్దన్నది. భవిష్యత్తులో ఆమె మాత్రమే తమను రక్షింపగలదని త్రిజట ఉద్దేశ్యము.

ప్రశ్న 4.
‘ఉన్నాడు లెస్స రాఘవుడు’ అని హనుమంతుడు అన్నదానిని బట్టి నీవేమి గ్రహించావు?
జవాబు:
సీతాదేవి లంకలో రాముని కోసం పరితపిస్తోంది. ఆమెను రాక్షసులు చాలా బాధపెడుతున్నారు. రాముడు వచ్చి తనను అయోధ్యకు తీసుకువెడతాడనే ఆశతో జీవిస్తోంది. తన ఎడబాటును భరించలేక రాముడు అనారోగ్యవంతు డయ్యాడో, మరణించాడో అనే అనుమానం, భయం ఆమె మనసులో ఉన్నాయి. శ్రీరాముని దగ్గర నుండి వచ్చిన హనుమంతుని చూడగానే ఆమె భయాలు రెట్టింపయ్యాయి. హనుమంతుడు చాలా తెలివైనవాడు. ఆమెను చూడగానే ఆమెలోని భయాలను గ్రహించాడు. ఆ భయాలు పోగొట్టటానికే “ఉన్నాడు లెస్స ! రాఘవుడు”, అన్నాడు. అంటే రాముడు బాగున్నాడు అని దాని అర్థము. రాముడు ఉన్నాడు అంటే సీతకు బాధ మొత్తం పోయింది. ఆనందం కలిగింది.

ప్రశ్న 5.
ఈ పాఠం ఆధారంగా సీతాదేవి గురించి మీకు తెలిసిన విషయాలు వ్రాయండి.
జవాబు:
సీతాదేవి శ్రీరాముని భార్య. ఆమెను రావణుడు ఎత్తుకు వచ్చాడు. లంకలో ఉంచాడు. ఆమెకు కాపలాగా త్రిజట మొదలైన రాక్షస స్త్రీలను ఉంచాడు. సీతాదేవి చాలా మంచి స్వభావం కలది. అందుచేతనే ఆమె అంటే త్రిజటకు గౌరవం, ఇష్టం. ఆమె ఒంటరితనంతో బాధపడుతోంది. సీతాదేవి తనకెవరూ దిక్కు లేరని బాధపడుతోంది. ఆమె భూదేవి యొక్క పుత్రిక. రాముని బంటైన హనుమంతుని మాటలతో ఆమెకు ఆనందం కలిగింది. ఆమెకు ధైర్యం కలిగింది.

ప్రశ్న 6.
కింది కవితను పొడిగించండి.
లంకను కాల్చిన హనుమయ్య !
సీతను చూచిన హనుమయ్య !
జవాబు:
లంకను కాల్చిన హనుమయ్య
సీతను చూచిన హనుమయ్య
రాముడు మెచ్చిన హనుమయ్య
రాముని బంటువు నీవయ్య
రావణ వైరివి నీవయ్య
వారధి కట్టిన హనుమయ్య
బలముగ పెరిగిన హనుమయ్య
బలమును మాకూ ఇవ్వయ్య
తెలివిని మాకూ నేర్పయ్య
వారిని దూకిన హనుమయ్య
గెంతులు మాకూ నేర్పయ్య
కాపాడు మమ్మూ హనుమయ్య

ప్రశ్న 7.
త్రిజట, సీతల సంభాషణను ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
త్రిజట : అమ్మా ! సీతమ్మా !
సీత : ఏమిటీ గౌరవం? ఎందుకంత భక్తి?
త్రిజట : అమ్మా ! నిన్న రాత్రి కల వచ్చిందమ్మా !
సీత : ఏమని వచ్చింది?
త్రిజట : రావణుడు మరణించినట్లు, లంక మునిగిపోయినట్లూ.
సీత : అయ్యయ్యో !
త్రిజట : శత్రువు పట్ల కూడా జాలి చూపించే నీవు దేవతవమ్మా !
సీత : నాకే కాదమ్మా ! ఎవ్వరికీ కష్టాలు కలగకూడదు.
త్రిజట : నీ కష్టాలు తీరతాయమ్మా ! రాముడు నిన్ను తీసుకొని వెడతాడమ్మా !
సీత : ఆ శుభగడియ వస్తుందా?
త్రిజట : తప్పక వస్తుందమ్మా ! భయపడకు, నీ మంచితనమే నీకు శ్రీరామ రక్ష !
సీత : ఇక చాల్లే. అదిగో ! రావణుడు వస్తున్నాడు. మాట్లాడకు.

III. భాషాంశాలు

1. పర్యాయపదాలు :

స్వప్నం = కల, స్వపనము
శుద్దాంతము = అంతఃపురము, రాణివాసము
వేదము = ఆగమము, ఆమ్నాయము
ఉక్తులు = మాటలు, పలుకులు
మది = మనస్సు, హృదయం
ఇమ్ముగ = సంతోషంగా, ఆనందంగా
కరుణ = దయ, కృప
దనుజులు = రాక్షసులు, అసురులు
సీత = జానకి, మైథిలి
పవనము = గాలి, వాయువు
పవనసుతుడు = హనుమంతుడు, ఆంజనేయుడు
ఉర్వి = భూమి, పుడమి
ఉర్వీతనయ – సీత, మైథిలి
రాముడు = దాశరథి, సీతాపతి
శుద్ధము = పవిత్రం, పునీతం
కఠినం = పరుషము, నిష్టూరము
దిక్కు = శరణు, రక్షణ
వెఱచు = భయపడు, బెదురు
మగడు = భర్త, పతి
కాంత = స్త్రీ, పడతి
ఎడబాసి = విడిచి, వదలి
దుఃఖము = ఏడ్పు, బాధ
సుతుడు = కొడుకు, తనయుడు
మనుజులు = మానవులు, మర్త్యులు
తనయ = సుత, కూతురు

2. ప్రకృతి – వికృతులు :

జట – జడ
ఈశ్వరుడు – ఈసరుడు
శుద్ధము – సుద్దము
కఠినము – కటిక
మతి – మది
దుఃఖము – దూకలి
నిజము – నిక్కము
ద్వీపము – దీవి
రత్నము – రతనము
ఆత్మ – ఆతుమ
అంబ – అమ్మ
నిద్ర – నిదుర
భాష – బాస

3. వ్యతిరేకపదాలు:

వినండి × వినకండి
శుభం × అశుభం
కఠినం × మృదువు
దుఃఖం × సుఖం
శుద్ధము × అశుద్ధము
సిద్ధం × అసిద్ధం
లేమి × కలిమి
నమ్ము × నమ్మకు

4. సంధులు:

వినుడు + ఇంతులు + ఆర = వినుడింతులార – (ఉత్వ సంధి)
ద్వీపము + ఈ = ద్వీపమీ – (ఉత్వ సంధి)
ఉద్వహుండు + ఎలమి = ఉద్వహుండెలమి – (ఉత్వ సంధి)
ద్విపంబు + ఎక్కి = ద్విపంబెక్కి – (ఉత్వ సంధి)
ఏను + ఇపుడే = ఏనిపుడే – (ఉత్వ సంధి)
శుద్ధము + అయి = శుద్దమయి – (ఉత్వ సంధి)
సిద్ధంబు + ఈ మాట = సిద్ధంబీమాట – (ఉత్వ సంధి)
ఆడకుడు + ఇక = ఆడకుడిక – (ఉత్వ సంధి)
దిక్కు + అగు = దిక్కగు – (ఉత్వ సంధి)
మమ్ము + అందఱ = మమ్మందఱ – (ఉత్వ సంధి)
మునుపుము + అమ్మ = మునుపుమమ్మ – (ఉత్వ సంధి)
కాంతలు + అంత = కాంతలంత – (ఉత్వ సంధి)
రాఘవుడు + ఉన్నాడు = రాఘవుడున్నాడు – (ఉత్వ సంధి)
ఉన్నాడు + ఇదె = ఉన్నాడిదె – (ఉత్వ సంధి)
నమ్ముము + ఉర్వి = నమ్ముముర్వి – (ఉత్వ సంధి)
ఆత్ముడు + ఐన = ఆత్ముడైన – (ఉత్వ సంధి)
మిన్నక + ఏను = మిన్నకేను – (ఉత్వ సంధి)
ఉన్న + అట్టి = ఉన్నట్టి – (ఉత్వ సంధి)
పోయిరి + అంత = పోయిరంత – (ఇత్వ సంధి)
ఈ + అబ్ధి = ఈయబ్ది – (యడాగమం)
కావలి + ఉన్న = కావలియున్న – (యడాగమం)
కూడి + ఉరుగతి = కూడియురుగతి – (యడాగమం)
రానై + ఉన్నాడు = రానైయున్నాడు – (యడాగమం)
రఘు + ఉద్వహుడు = రఘూద్వహుడు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
శుద్ధ + అంతము = శుద్ధాంతము – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
శుద్ధ + ఆత్ముడు = శుద్ధాత్ముడు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సిద్ధ + అంతము = సిద్ధాంతము – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
రావణ + ఈశ్వరుడు = రావణేశ్వరుడు – (గుణ సంధి)

5. కింది వ్యతిరేక పదాలు జతపర్చండి.

జవాబు:

6. కింది ప్రకృతులను వికృతులతో జతపర్చండి.

జవాబు:

7. కింది ఖాళీలను పూరించండి.

1) శుద్ధమయి = శుద్ధము + అయి – ఉత్వ సంధి
2) పోయిరంత = పోయిరి + అంత – ఇత్వ సంధి
3) ఉన్నట్టి = ఉన్న + అట్టి – అత్వసంధి
4) ఈయబ్ది = ఈ + అబ్ధి – యడాగమం
5) సీతారాములు = సీతయును, రాముడును – ద్వంద్వ సమాసం
6) అష్టదిక్కులు = అష్టయైన దిక్కులు – ద్విగు సమాసం

8. కింద వాక్యాల రకాలను రాయండి.

1. అన్నం తిన్నావా ?
జవాబు:
ప్రశ్నార్థక వాక్యం

2. నవ్వుతూ, నవ్విస్తూ బతకాలి.
జవాబు:
సంయుక్త వాక్యం

3. ఆహా ! ఎంత రుచి !
జవాబు:
ఆశ్చర్యార్థక వాక్యం

4. రాధ నవ్వుతూ మాట్లాడుతుంది.
జవాబు:
సంక్లిష్ట వాక్యం

5. భారత, భాగవతాలు పవిత్ర గ్రంథాలు.
జవాబు:
సంయుక్త వాక్యం

9. ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. మహారాణులు శుద్ధాంతమున ఉంటారు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) అంతఃపురము
ఆ) పవిత్రమైన గుడి
ఇ) దేవాలయం
జవాబు:
అ) అంతఃపురము

2. ద్విపమునకు సింహమంటే భయం. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) నక్క
ఆ) కుందేలు
ఇ) ఏనుగు
జవాబు:
ఇ) ఏనుగు

3. దిక్కులేని వారికి దేవుడే దిక్కు (అర్థం గుర్తించండి)
అ) దిశ
ఆ) శరణు
ఇ) మ్రొక్కు
జవాబు:
ఆ) శరణు

4. మంచిని తలపోసిన మంచే జరుగుతుంది. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) చూసిన
ఆ) ఆలోచించిన
ఇ) చేసి
జవాబు:
ఆ) ఆలోచించిన

5. ఎవరి తనయ అంటే వారికి ముద్దే. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) కొడుకు
ఆ) ఇల్లు
ఇ) కుమార్తె
జవాబు:
ఇ) కుమార్తె

6. దేవాలయం శుద్ధముగా ఉంటుంది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) పవిత్రం, పునీతం
ఆ) పెద్దది, విశాలమైనది
ఇ) అందం, సొగసు
జవాబు:
అ) పవిత్రం, పునీతం

7. మనుజులు చాలా తెలివైనవారు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) మేధావులు, విజ్ఞులు
ఆ) మానవులు, మర్త్యులు
ఇ) గురువులు, ఒజ్జలు
జవాబు:
ఆ) మానవులు, మర్త్యులు

8. పవనము గట్టిగా వీచింది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గాలి, వాయువు
ఆ) వాన, వర్షం
ఇ) మంట, అగ్ని
జవాబు:
అ) గాలి, వాయువు

9. దనుజులు దుర్మార్గులు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) దేవతలు, సురలు
ఆ) యక్షులు, కిన్నరులు
ఇ) రాక్షసులు, అసురులు
జవాబు:
ఇ) రాక్షసులు, అసురులు

10. సీత జనకుని కుమార్తె. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) ఊర్మిళ, సీత
ఆ) జానకి, మైథిలి
ఇ) పుత్రిక, కూతురు
జవాబు:
ఆ) జానకి, మైథిలి

11. పాఠం శ్రద్ధగా వినండి. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) వినకండి
ఆ) వినాలి
ఇ) వినకపోతే
జవాబు:
అ) వినకండి

12. ప్రతి ఇంటా శుభం జరగాలి. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) అశుభం
ఆ) సంతోషం
ఇ) సుఖం
జవాబు:
అ) అశుభం

13. కఠినంగా మాట్లాడకూడదు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) పరుషం
ఆ) నిష్ఠూరం
ఇ) మృదువు
జవాబు:
ఇ) మృదువు

14. అందరినీ నమ్మకు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) నమ్మకు
ఆ) నమ్ము
ఇ) అనుమానించు
జవాబు:
ఆ) నమ్ము

15. లేమికి భయపడకూడదు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) కలిమి
ఆ) దరిద్రం
ఇ) దీనత్వం
జవాబు:
అ) కలిమి

16. జడలో పూలు పెట్టుకొంటారు. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) సిగ
ఆ) కొప్పు
ఇ) జట
జవాబు:
ఇ) జట

17. ప్రతి దీవిలోనూ మనుషులుంటారు. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) దీవెన
ఆ) ద్వీపము
ఇ) దీప్యము
జవాబు:
ఆ) ద్వీపము

18. దుఃఖము శాశ్వతం కాదు. వికృతిని గుర్తించండి)
అ) దుఖము
ఆ) దుక్కము
ఇ) దూకలి
జవాబు:
ఇ) దూకలి

19. శుద్ధమయిన ఆత్మతో ఉండాలి. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఉత్వ సంధి

20. కాంతలు + అంత – సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి.
అ) కాంతలెంత
ఆ) కాంతలంత
ఇ) కాంతలుంత
జవాబు:
ఆ) కాంతలంత

21. కిందివానిలో అత్వ సంధి పదం గుర్తించండి.
అ) మమ్మందట
ఆ) మనుపుమమ
ఇ) ఉన్నట్టి
జవాబు:
ఇ) ఉన్నట్టి

22. పోయిరంత ముందుగానె – (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఇత్వ సంధి
ఆ) ఉత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఇత్వ సంధి

23. ఈ + అబ్ది – సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి.
అ) ఈ అభి
ఆ) ఈయబ్ది
ఇ) ఈబ్ది
జవాబు:
ఆ) ఈయబ్ది

24. శుద్దాత్ముడు రాముడు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) శుద్ధా + ఆత్ముడు
ఆ) శుద్ధి + ఆత్ముడు
ఇ) శుద్ధ + ఆత్ముడు
జవాబు:
ఇ) శుద్ధ + ఆత్ముడు

25. రావణ, కుంభకర్ణులు రాక్షసులు. (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) సామాన్యం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

26. ఎవ్వరూ రాకండి. (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) అనుమత్యర్థకం
ఆ) నిషేధాకం
ఇ) విధ్యర్థకం
జవాబు:
ఆ) నిషేధాకం

27. రావణుడెవరిని ఎత్తుకెళ్లాడు? (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) విధ్యర్థకం
ఇ) ప్రశ్నార్థకం
జవాబు:
ఇ) ప్రశ్నార్థకం

28. ఆహా ! బూరె ఎంత తియ్యగా ఉందో ! (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) ప్రశ్నార్థకం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
అ) ఆశ్చర్యార్థకం

29. నీవు వచ్చి, వెళ్ళు. (వాక్యం రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) సంయుక్తం
జవాబు:
ఆ) సంక్లిష్టం

30. అరవై సంవత్సరాలు నిండాయి. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వం
ఇ) బహుబ్లిహి
జవాబు:
అ) ద్విగువు

చదవండి – ఆనందించండి

పిచ్చుక నేర్పిన పాఠం

యువకుడొకడు ఒక జ్ఞాని వద్దకు వెళ్ళాడు.

అతడు జ్ఞానితో, ఇలా అన్నాడు. “అయ్యా, ఈ ఊళ్ళో నాకు పని దొరకలేదు. ఇక్కడ నాకు ఆదాయానికి మార్గం ఏదీ లేదు. కాబట్టి నేను సుదూరంలో ఉన్న పెద్ద నగరానికి వెళ్ళి ఉద్యోగం చేసుకుంటాను. అందునిమిత్తం నేడే నేను మన ఊళ్ళోనుండి బయలుదేరుతున్నాను. నేను వెళ్ళే నగరంలో నాకు ఒక మంచి ఉద్యోగం లభించి, అక్కడ నేను జీవితంలో స్థిరపడాలని నన్ను ఆశీర్వదించండి. అలాగే ఆ యువకుణ్ణి, జ్ఞాని మనసారా ఆశీర్వదించి పంపించాడు.

కొన్ని రోజులు గడిచాక జ్ఞాని అదే ఊళ్ళో ఆ యువకుణ్ణి మళ్ళీ చూసి ఆశ్చర్యపోయాడు.

ఆ యువకుడి వద్దకు వెళ్ళి, ఆ జ్ఞాని, “నాయనా ! నువ్వు ఇంకా ఆ నగరానికి బయల్దేరి వెళ్ళలేదా? నువ్వు… నన్ను కలుసుకున్న రోజునే, ఉద్యోగార్థం ఊరు విడిచి వెళుతున్నట్లు చెప్పావే ?” అని అడిగాడు.

అందుకు ఆ యువకుడు ఇలా జవాబిచ్చాడు: “అయ్యా! నేను ఆరోజునే, అప్పుడే బయలుదేరాను. దారిలో నిర్మానుష్యమైన ఎడారి వంటి ప్రాంతం తారసపడ్డది. అక్కడున్న ఒక ఈతచెట్టు నీడన కాసేపు విశ్రాంతి కోసం కూర్చున్నాను.

అక్కడ నేనొక దృశ్యం చూశాను.

నేను కూర్చున్న చోటుకు కాస్త దూరంలో, ఒక చెట్టు కింద కాలు విరిగిన ఒక పిచ్చుక ఆకలితోనూ, అమిత బాధతోనూ నడవలేక తల్లడిల్లి పోతూండడం కంటపడింది. దాన్ని చూసి నేను ‘ఈ పిచ్చుక దానంతట అదే ఎగిరి వెళ్ళి ఆహారం వెతుక్కోవడానికి దారి లేదే! ఇది ఎలా బతకగలదు?” అని ఆలోచిస్తూ ఉండిపోయాను.

“ఇలా నా ఆలోచనలు సాగుతూండగా, ఎక్కణ్ణుంచో ఒక పిచ్చుక ఎగిరి వచ్చింది. అది తన నోటితో ఆహారం తెచ్చి, కాలు విరిగిన పిచ్చుక నోట్లో పెట్టి తినిపించింది.

“అది చూసి నేను, ‘ఆహా! కాలు విరిగిన ఈ పిచ్చుకకు కూడా ఆహారం లభించడానికి, భగవంతుడు ఒక ఏర్పాటు చేసి ఉంచాడే! అలాంటప్పుడు, మనిషినైన నేను జీవించడానికి భగవంతుడు నాకొక ఏర్పాటు చెయ్యకుండా ఉంటాడా?” అని అనుకొని, పయనం రద్దుచేసుకొని, మన ఊరికే తిరిగి వచ్చేశాను.” –

అంతా విన్న ఆ జ్ఞాని, “నాయనా! నువ్వు ఎందుకు ఆ కాలు విరిగిన పిచ్చుకలా ఉండాలని ఆశిస్తున్నావు? తన శ్రమతో తన ఆహారాన్ని సముపార్జించుకొని, మరో పిచ్చుకకు కూడా ఆహారం తీసుకువచ్చిన ఔదార్యం గల ఆ రెండవ పిచ్చుకగా ఉండాలని నువ్వెందుకు అశించడం లేదు?” అని ప్రశ్నించాడు.

ఆ మాటలకు యువకుడికి కనువిప్పు కలిగింది.

‘ఇతరుల శ్రమతో జీవించాలి’ అనుకోవడం హీనాతిహీనం అని గ్రహించి కష్టపడి పనిచేయటం మొదలుపెట్టాడు. తన స్వకీయ శ్రమతో జీవిస్తూ, ఇతరులకు కూడా సహాయపడాలని ఆశించాలి, ఆకాంక్షించాలి. అప్పుడే మనిషి జీవితానికి సార్థకత చేకూరుతుంది.

These AP 7th Class Hindi Important Questions 2nd Lesson सच्चा दोस्त will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 2nd Lesson Important Questions and Answers सच्चा दोस्त

7th Class Hindi 2nd Lesson सच्चा दोस्त Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

• निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

1. एक पेड़ था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था। दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे। हर रोज़ अमर पेड़ के पास जाता था। उसके फल खाता था। उसके पत्ते इकट्ठा करता था। इन पत्तों की माला बनाता था। पेड़ के तने पर चढ़ता था। उसकी शाखाओं से झूलता था।
प्रश्न:
1. पेड़ का दोस्त कौन था?
उत्तर:
‘अमर’ पेड़ का दोस्त था।

2. वह हर रोज कहाँ जाता था?
उत्तर:
वह हर रोज़ पेड़ के पास जाता था।

3. अमर पत्तों से क्या बनाता था?
उत्तर:
अमर पत्तों से माला बनाता था।

4. अमर कहाँ चढ़ता था?
उत्तर:
अमर पेड़ के तने पर चढ़ता था।

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘सच्चा दोस्त’ पाठ से दिया गया है।

2. अमर पेड के पास गया। पेड को अपनी समस्या बतायी। पेड ने कहा – ‘मेरी शाखाएँ काटो। नाव बना लो।’ अमर ने वैसा ही किया। वह शहर चला गया।
प्रश्न:
1. पेड के पास कौन गया?
उत्तर:
अमर पेड के पास गया।

2. पेड ने अमर से क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने अमर से कहा – “मेरी शाखाएँ काटो।”

3. अमर कहाँ चला गया?
उत्तर:
अमर शहर चला गया।

4. ‘शहर’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
उत्तर:
शहर x गाँव

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “सच्चा दोस्ते”, पाठ से दिया गया।

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर वैकल्पिक प्रश्नों के उत्तर दीजिए। सही विकल्प से संबंधित अक्षर चुनकर कोष्ठक में रखिए।

1. एक आदमी के पास एक तोता था। तोते के पंख हरे थे। उसकी चोंच लाल थी। वह बड़ा सुन्दर था। उस आदमी ने उस तोते को ‘इसमें क्या शक है’ बोलना सिखाया। इसके सिवाय वह तोता और कुछ नहीं बोल सकता था।
1. आदमी के पास क्या था?
A) कौआ
B) तोता
C) कबूतर
D) चिड़िया
उत्तर:
B) तोता

2. तोते के पंख कैसे थे?
A) हरे
B) लाल
C) पीले
D) सफेद
उत्तर:
A) हरे

3. चोंच कैसे थे?
A) हरे
B) काला
C) लाल
D) केसरिया
उत्तर:
C) लाल

4. तोता कैसा था?
A) सुंदर
B) असुंदर
C) दुःखी
D) कुरूप
उत्तर:
A) सुंदर

5. आदमी ने तोते को क्या बोलना सिखाया?
A) इसमें शक है
B) इसमें क्या है
C) क्या शक है
D) इसमें क्या शक है
उत्तर:
D) इसमें क्या शक है

2. गाँधीजी का पूरा नाम मोहनदास करमचंद गाँधी था। हम सब गाँधीजी को प्यार से बापूजी कहते हैं। गाँधीजी का जन्म 2 अक्तूबर 1869 ई. को गुजरात के पोरबंदर नामक गाँव में हुआ था। प्रतिवर्ष इस दिन हम गाँधी जयंती मनाते हैं। गाँधीजी एक आदर्श विद्यार्थी थे। वे सदा. सच बोलते थे। समय का पूरा पालन करते थे। बड़ों का आदर करते थे।
प्रश्न:
1. हम गाँधीजी को क्या कहते हैं?
A) नेताजी
B) चाचाजी
C) मामाजी
D) बापूजी
उत्तर:
D) बापूजी

2. गाँधीजी का जन्म किस राज्य में हुआ?
A) दिल्ली में
B) मध्यप्रदेश में
C) गुजरात में
D) महाराष्ट्र में
उत्तर:
C) गुजरात में

3. हम गाँधी जयंती कब मनाते हैं?
A) 2 अक्तूबर को
B) 14 नवंबर को
C) 5 सितंबर को
D) 15 आगस्त को
उत्तर:
A) 2 अक्तूबर को

4. गाँधीजी किनका आदर करते थे?
A) छोटों का
B) बड़ों का
C) विद्यार्थियों का
D) समय का
उत्तर:
B) बड़ों का

5. “विद्यार्थी” – इसका स्त्री लिंग शब्द क्या है?
A) विद्यार्थियाँ
B) विद्यार्थीनी
C) विद्यार्थिनी
D) विद्यर्थिनी
उत्तर:
C) विद्यार्थिनी

3. एक राजा था। उसकी एक ही बेटी थी। राजकुमारी बहुत सुंदर थी। वह राजा की लाडली बेटी थी। वह हँसती तो जैसे फूल झड़ते, बोलती तो घंटियाँ बज उठती। एक दिन राजकुमारी अचानक महल से गायब हो गई। उसका कहीं कुछ पता नहीं चला। पहरेदारों से जब पूछा गया तो उन्होंने | केवल इतना बताया – “धुएँ के बड़े – बड़े बादल महल पर मँडराए और राजकुमारी को उड़ाकर ले गए।”
प्रश्न:
1. राजकुमारी कैसी थी?
A) अनपढ़
B) पढ़ी – लिखी
C) सुंदर
D) असुंदर
उत्तर:
C) सुंदर

2. घंटियाँ कब बजती थीं?
A) हँसती तो
B) रोती तो
C) बोलती तो
D) खाती तो
उत्तर:
C) बोलती तो

3. राजकुमारी को कौन उड़ाकर ले गये?
A) पानी
B) बादल
C) हवा
D) पेड़
उत्तर:
B) बादल

4. राजकुमारी कहाँ से गायब हो गई?
A) घर
B) किला
C) महल
D) मंदिर
उत्तर:
C) महल

5. “राजा” का स्त्री लिंग शब्द पहचानिए।
A) रनी
B) रीनी
C) रानी
D) रानि
उत्तर:
C) रानी

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

• निम्न लिखित प्रश्नों के उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

1. छाया देनेवाले पेड़ों के नाम लिखिए।
उत्तर:
छाया देनेवाले पेडों के नाम हैं – बरगद, नीम, इमली, आम आदि।

2. सच्चा दोस्त पाठ से क्या संदेश मिलता है?
उत्तर:
सच्चा दोस्त पाठ से हमें यह संदेश मिलता है कि हर एक व्यक्ति पेड – पौधों को लगाना चाहिए। पेड – पौधों हमारी रक्षा कवच है। पेड़ – पौधों से प्रकृति में संतुलन रहता है। इन से प्रकृती हरा – भरा रहता है।

पठित – गद्यांशा

• निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. एक पेड़ था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे। हर रोज़ अमर पेड़ के पास जाता था। उसके फल खाता था। उसके पत्ते इकट्ठा करता था। इन पत्तों की माला बनाता था।
प्रश्न :
1. पेड के दोस्त का क्या नाम था?
उत्तर:
पेड के दोस्त का नाम अमर था।

2. दोनों आपस में क्या करते थे?
उत्तर:
दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

3. हर रोज़ अमर किसके पास जाता था?
उत्तर:
हर रोज़ अमर पेड के पास जाता था।

4. अमर क्या इकट्ठा करता था?
उत्तर:
अमर पेड के पत्ते इकट्टा करता था।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “सच्चा दोस्त” पाठ से लिया गया है।

II. समय बीतता गया। अमर बड़ा हो गया। वह नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था। बीच में नदी थी। उसने सोचा नदी को कैसे पार करूँ? सोचते हुए पेड़ के पास गया। पेड़ को अपनी समस्या बतायी।
प्रश्न:
1. कौन बड़ा हो गया?
उत्तर:
अमर बडा हो गया।

2. अमर किसकी तलाश में शहर जाना चाहता था?
उत्तर:
अमर नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था।

3. बीच में क्या थी?
उत्तर:
बीच में नदी थी।

4. अमर ने क्या सोचा?
उत्तर:
अमर ने सोचा कि नदी कैसे पार करूँ?

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘सच्चा दोस्त’ पाठ से लिया गया है।

III. अमर शहर चला गया। वहाँ खूब पैसा कमाया। गाँव लौटा। गाँव लौटने के कुछ दिन पहले | उसके गाँव में तूफ़ान आया था। अमर का घर टूट गया था। वह पेड़ के पास पहुँचा। पेड़ ने कहा – “मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।” अमर ने वैसा ही किया।
प्रश्न:
1. कौन शहर चला गया?
उत्तर:
अमर शहर चला गया।

2. अमर ने शहर में क्या कमाया?
उत्तर:
अमर ने शहर में खूब पैसा कमाया।

3. तूफ़ान कब आया था?
उत्तर:
अमर के गाँव लौटने के कुछ दिन पहले गाँव में तूफ़ान आया था।

4. किसका घर टूट गया था?
उत्तर:
अमर का घर टूट गया था।

5. पेड ने अमर से क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने अमर से कहा कि मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।

IV. बहुत समय बीत गया। अब अमर बूढ़ा हो गया था। वह सर्दी में काँपते हुए पेड़ के पास पहुँचा। पेड़ ने कहा – ‘मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर अपनी सर्दी भगाओ।” अमर ने वैसा ही | किया।

इस तरह पेड़ ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।
प्रश्न:
1. कौन बूढ़ा हो गया था?
उत्तर:
अमर बूढा हो गया था।

2. अमर पेड के पास कैसे पहुँचा?
उत्तर:
अमर सर्दी में काँपते हुए पेड के पास पहुंचा।

3. पेड ने क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने कहा – मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर अपनी सर्दी भगाओ।

4. अमर ने क्या किया?
उत्तर:
अमर ने पेड के कहे अनुसार किया।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “सच्चा दोस्त” पाठ से लिया गया है।

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

1. हर वर्ष छः ऋतुएँ आती हैं – बसंत, ग्रीष्म, वर्षा, शरद, हेमंत और शिशिर। इनमें बसंत को ऋतुओं का राजा कहते हैं। इस समय मौसम बडा सुहावना होता है। बच्चों में और नव युवकों में उल्लास भर जाता है। बूढ़ों में भी जवानी आ जाती है। प्राणि मात्र में नयी शक्ति भर जाती है।
प्रश्न:
1. ऋतुओं का राजा किसे कहते हैं?
A) बसंत को
B) वर्षा को
C) शरद को
D) शिशिर को
उत्तर:
A) बसंत को

2. बसंत के समय मौसम कैसा होता है?
A) गीला
B) सुहावना
C) ठंडा
D) बर्फीला
उत्तर:
B) सुहावना

3. किनमें उल्लास भर जाता है?
A) बच्चों और नवयुवकों में
B) बूढों में
C) बच्चों में
D) विद्यार्थियों में
उत्तर:
A) बच्चों और नवयुवकों में

4. बूढों में क्या आती है?
A) शक्ति
B) उल्लास
C) जवानी
D) बुढ़ापा
उत्तर:
C) जवानी

5. नयी शक्ति किसमें भर जाती है?
A) बूढ़ों में
B) बच्चों में
C) प्राणिमात्र में
D) नव युवकों में
उत्तर:
C) प्राणिमात्र में

II. पोतना ने तेलुगु में “भागवत” ग्रंथ लिखा। इसमें भगवान विष्णु के अवतारों की कथाएँ हैं। इसके पद सरल और मधुर हैं। तेलुगु भाषा आसानी से इनको समझ लेते हैं। आज भी आंध्र प्रदेश में पोतना के भागवत का बड़ा नाम है। भक्त पोतना खेती – बारी करके अपना जीवन यापन करते थे।
प्रश्न:
1. भागवत ग्रंथ किसने लिखा?
A) रामदास
B) मीरा
C) पोतना
D) मल्लन्ना
उत्तर:
C) पोतना

2. भगवान विष्णु के अवतारों की कथाएँ किसमें थीं?
A) भागवत
B) रामायण
C) वेद
D) उपनिषद
उत्तर:
A) भागवत

3. भागवत के पद कैसे हैं?
A) मधुर और ब्रज
B) सरल और मधुर
C) मधुर
D) सरल
उत्तर:
B) सरल और मधुर

4. आंध्रप्रदेश में किसका बड़ा नाम था?
A) राम का
B) पोतना का
C) रामदास का
D) रैदास का
उत्तर:
B) पोतना का

5. पोतना कैसे अपना जीवन यापन करते थे?
A) खेती – बारी करके
B) नौकरी करके
C) मज़दूरी करके
D) भीख माँग के
उत्तर:
A) खेती – बारी करके

III. मनुष्य के लिए स्वस्थ रहना अत्यंत आवश्यक है। तंदुरुस्त रहने से मन प्रसन्न रहता है। मनुष्य दुगुने उत्साह के साथ अपने काम में लग सकता है। इसके विपरीत अस्वस्थ होने से वह उदास हो जाता है। मन नीरस होता है।
प्रश्न:
1. स्वस्थ रहना किसके लिए अत्यंत आवश्यक है?
A) मनुष्य के लिए
B) मन के लिए
C) तन के लिए
D) काम के लिए
उत्तर:
A) मनुष्य के लिए

2. किससे मन प्रसन्न रहता है?
A) पाबंदी से
B) नियमों से
C) तंदुरुस्ती से
D) मनुष्य से
उत्तर:
C) तंदुरुस्ती से

3. मनुष्य किस तरह अपने काम में लग सकता है?
A) उत्साह के साथ
B) उमंग के साथ
C) मन के साथ।
D) नीरस के साथ
उत्तर:
A) उत्साह के साथ

4. अस्वस्थ होने से क्या होता है?
A) उदास
B) उत्साह
C) उल्लास
D) आह्लादकर
उत्तर:
A) उदास

5. अस्वस्थ होने से मन कैसा होता है?
A) उल्लास
B) नीरस
C) उदास
D) आकर्षित
उत्तर:
B) नीरस

IV. एक कुत्ता था। एक बार वह अपने बायें पंजे से कान खुजला रहा था। अचानक चूहों की। तलाश में घूमती – घामती एक बिल्ली उस ओर आयी। कुत्ते की निगाह बिल्ली पर पडी। उसके मुँह में पानी भर आया। फिर भी वह उस पर झपटा नहीं। कुत्ता बडा समझदार था।
प्रश्न:
1. एक बार कुत्ता क्या कर रहा था?
A) कान खुजला रहा था।
B) घूम रहा था।
C) दौड रहा था।
D) भाग रहा था।
उत्तर:
A) कान खुजला रहा था।

2. बिल्ली किनकी तलाश में उस ओर आयी?
A) कुत्तों की
B) मोर की
C) बघों की
D) चूहों की
उत्तर:
D) चूहों की

3. कुत्ते की निगाह किस पर पडी?
A) बिल्ली पर
B) चूहे पर
C) बाघ पर
D) पंजे पर
उत्तर:
A) बिल्ली पर

4. किसके मुँह में पानी भर आया?
A) चील के
B) कुत्ते के
C) बिल्ली के
D) चूहे के
उत्तर:
B) कुत्ते के

5. समझदार जानवार कौन था?
A) कुत्ता
B) बिल्ली
C) चूहा
D) कोई नहीं
उत्तर:
A) कुत्ता

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
1) (के, की, में, को)
अमर नौकरी ….1…. तलाश में शहर जाना चाहता था । बीच …..2….. नदी थी । उसने सोचा नदी …..3….. कैसे पार करूँ? सोचते हुए पेड ….4….. पास गया।
उत्तर:
1) की 2) में 3) को 4) के

2) (के, में, के, के)
पेड और अमर आपस …..1…. बहुत प्यार करते थे । हर रोज़ अमर पेड …2.. पास जाता था । उस …..3….. फल खाता था | उस …4…. फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
1) में 2) के 3) के 4) के।

3) (का, ने, ने, को)
पेड ….1…. अपनी सच्ची दोस्ती निभायी। अपना सब कुछ दान कर दिया। अपने सच्चे दोस्त ……2….. खोकर अमर बडा दुःखी हुआ। उस …..3….. पेड लगाने …..4…. निर्णय लिया।
उत्तर:
1) ने 2) को 3) ने 4) का

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి.)
1) अमर और पेड आपस में बहुत प्यार ……….. थे । (करते / लेते)
उत्तर:
करते

2) रोज़ अमर पेड के ……… जाता था। (पास | दूर)
उत्तर:
पास

3) फूलों की माला ……….. था। (बिगाडता / बनाता)
उत्तर:
बनाता

4) पेड के तने पर …….. था। (चढता | उतरता)
उत्तर:
चढता

5) दोनों आपस में आँख मिचौनी ……. थे। (करते / खेलते)
उत्तर:
खेलते

6) अमर पेड की छांव में ………. था | (जागता | सोता)
उत्तर:
सोता

7) अमर नौकरी की तलाश में ….. जाना चाहता था। (गाँव / शहर)
उत्तर:
शहर

8) अमर ने सोचा नदी को कैसे …….. करूँ? (आर / पार)
उत्तर:
पार

9) मेरा तना काटकर ……. घर बना लो। (पराया | अपना)
उत्तर:
अपना

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1) दोनों आपस में भहुत प्यार करते थे।
उत्तर:
दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

2) अमर पेड के तने पर चडता था।
उत्तर:
अमर पेड के तने पर चढता था।

3) उसकी शाकाओं से झूलता था।
उत्तर:
उसकी शाखाओं से झूलता था।

4) अमर नौकरी की तलाष में शहर गया।
उत्तर:
अमर नौकरी की तलाश में शहर गया।

5) पेड को अपनी समश्या बतायी।
उत्तर:
पेड को अपनी समस्या बतायी।

6) अमर ने कूब पैसे कमाये।
उत्तर:
अमर ने खूब पैसे कमाये।

7) अमर अब बूडा होगया।
उत्तर:
अमर अब बूढा होगया।

8) मेरी सूखी लखड़ियाँ जलाओ।
उत्तर:
मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाओ।

9) पेड ने अपनी सच्ची दोसती निभायी।
उत्तर:
पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।

10) अमर ने पेड़ लगाने का निरणय लिया।
उत्तर:
अमर ने पेड़ लगाने का निर्णय लिया।

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)

1) अमर रोज़ पेड के पास जाता था।
उत्तर:
प्रतिदिन

2) अमर फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
जमा

3) पेड की शाखा से झूलता था।
उत्तर:
डाली

4) पेड की छांव में सो जाता था।
उत्तर:
छाया

5) समय बीतता गया।
उत्तर:
गुज़रता

6) नौकरी की तलाश में अमर गया।
उत्तर:
खोज

7) अमर ने खूब पैसे कमाये।
उत्तर:
बहुत

8) अमर बूढा हो गया।
उत्तर:
वृद्ध

9) पेड ने अपनी दोस्ती निभायी।
उत्तर:
मित्रता

10) अमर ने पेड लगाना ठीक समझा।
उत्तर:
बोना

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए।(వ్యతిరేక పదములు )

1) वह लडका मेरा दोस्त था।
उत्तर:
शतृ

2) राम के पास बहुत पैसे हैं।
उत्तर:
कम

3) बंदर पेड चढ़ रहा है।
उत्तर:
उतर

4) वह देर से सोता है।
उत्तर:
जागता

5) लडका बहुत बड़ा बन गया।
उत्तर:
छोटा

6) मैं शहर जाना चाहता हूँ।
उत्तर:
गाँव

7) राम ने रुपया कमाया।
उत्तर:
खर्च किया

8) उसके पास अपना धन है।
उत्तर:
परायां

9) बहुत समय बीत गया ।
उत्तर:
कम

10) रवि ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।
उत्तर:
झूठी

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) वह एक लडका था।
उत्तर:
वह एक लडकी थी।

2) मैं जल्दी बूढा हो गया हूँ।
उत्तर:
मैं जल्दी बूढी हो गयी हूँ।

3) बच्चा रो रहा था ।
उत्तर:
बच्ची रो रही थी।

4) बालक पाठशाला जा रहा है।
उत्तर:
बालिका पाठशाला जा रही है।

7. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) हमारा दोस्त सहृदयी है।
उत्तर:
हमारे दोस्त सहृदयी हैं।

2) राम ने फल खाया।
उत्तर:
राम ने फल खाये।

3) पेड का फूल ताज़ा है।
उत्तर:
पेड के फूल ताज़े हैं।

4) फूलों की माला सुंदर है।
उत्तर:
फूलों की मालाएँ सुंदर हैं।

5) पेड की शाखा लंबी है।
उत्तर:
पेड की शाखाएँ लंबी हैं।

8. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) दोस्ती = స్నేహము
उत्तर:
राम और श्याम में बडी दोस्ती है।

2) इकट्ठा = ప్రోగుచేయు
उत्तर:
साधु लोग दूसरों के लिए धन इकट्ठा करते हैं।

3) जंगल = అడవి
उत्तर:
जंगल में अनेक पेड – पौधे होते हैं।

4) शाखाएँ = కొమ్మలు
उत्तर:
पेड की अनेक शाखाएँ होती हैं।

5) ‘तलाश = వెతుకులాట, అన్వేషణ
उत्तर:
सीता की तलाश में हनुमान लंका पहुँचा।

9. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1) 19 (१९) – उन्नीस
2) 29 (२९) – उनतीस
3) 39 (३९) – उनतालीस
4) 49 (४९) – उनचास
5) 59 (५९) – उनसठ
6) 69 (६९) – उनहत्तर

10. विशेषण शब्द पहचानकर लिखिए।

1) दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।
उत्तर:
बहुत

2) अमर अब बडा हो गया।
उत्तर:
बडा

3) अमर ने खूब पैसे कमाये।
उत्तर:
खूब

4) गाँव लौटने के कुछ दिन पहले तूफ़ान आया।
उत्तर:
कुछ

5) अब अमर बूढा हो गया था।
उत्तर:
बूढा

6) मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर सर्दी भगाओ।
उत्तर:
सूखी

11. दो वाक्यों को और शब्द से जोडकर एक वाक्य बनाइए।

1) अमर पेड के फल खाता | फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
अमर पेड के फल खाता और फूल इकट्ठा करता था।

2) अमर पेड के तने पर चढता था | उसकी शाखाओं से झूलता था।
उत्तर:
अमर पेड के तने पर चढता और उसकी शाखाओं में झूलता था।

3) अमर शहर चला गया। उसने खूब पैसे कमाया।
उत्तर:
अमर शहर चला गया और खूब पैसे कमाया।

4) पेड ने कहा मेरा तना काट लो। अपना घर बना लो।
उत्तर:
पेड ने कहा मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।

5) पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी। अपना सब कुछ दान कर दिया।
उत्तर:
पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी और सब कुछ दान कर दिया।

12. नीचे कोष्टक में दिये गये शब्द उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।

1. (झूलता, थक, चढ़ता, आपस)
उत्तर:
पेड के तने पर चढ़ता था। उसकी शाखाओं से झूलता था। दोनों आपस में आँख मिचौनी खेलते थे। जब वह थक जाता तो पेड़ की छाया में सो जाता।

2. (नौकरी, नदी, बडा, शहर)
उत्तर:
समय बीतता गया। अमर बडा हो गया था। वह नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था। बीच में नदी थी।

3. (बूढ़ा, समय, पेड, सर्दी)
उत्तर:
बहुत समय बीत गया। अब अमर बूढा हो गया था। वह सर्दी में काँपते हुए पेड के पास पहुंचा।

4. (खोकर, सच्चे, निर्णय, पेड)
उत्तर:
अपने सच्चे दोस्त को खोकर अमर बड़ा दुःखी हुआ। उसने पेड लगाने का निर्णय लिया।

5. (दोस्त, पेड, प्यार, नाम)
उत्तर:
एक पेड था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था। दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

7th Class Hindi 2nd Lesson सच्चा दोस्त 1 Mark Bits

* निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. ‘पेड’ शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) पेडें
B) पेड
C) पेडियाँ
D) पेडों
उत्तर:
B) पेड

2. उसके पत्ते इकट्टा करता था। (रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है?
A) जमा करना
B) बांटना
C) गिरना
D) फाडना
उत्तर:
A) जमा करना

3. तब पेड ………. छाया में सो जाता । (सही शब्द चुनकर लिखें)
A) के
B) का
C) की
D) को
उत्तर:
C) की

4. “पेड” समानार्थक शब्द क्या है?
A) तरु
B) शाखा
C) पत्ता
D) फूल
उत्तर:
A) तरु

5. अमर बडा हो गया। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) बडी
B) कम
C) छोटा
D) मोटा
उत्तर:
C) छोटा

6. बीच में नदी ……….. (सही शब्द से रिक्त स्तान भरो।)
A) था
B) थी
C) थे
D) थाँ
उत्तर:
B) थी

7. शाखा शब्द का बहुवचनं रूप लिखिए।
A) शाखें
B) शाखाओं
C) शाखाएँ
D) शाखा
उत्तर:
C) शाखाएँ

8. उसने सोचा नदी को कैसे पार करूँ? (वाक्य में प्रश्न वाचक शब्द क्या है?)
A) ने
B) को
C) सोचा
D) कैसे
उत्तर:
D) कैसे

9. मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर सर्दी भगाओ। (इस वाक्य में सर्वनाम शब्द क्या है?)
A) सूखी
B) जलाकर
C) भगाओ
D) मेरी
उत्तर:
D) मेरी

10. दोस्त, मित्र, भाई, साथी। – इन शब्दों में भिन्न शब्द पहचानो।
A) मित्र
B) भाई
C) साथी
D) दोस्त
उत्तर:
B) भाई

11. वृक्ष, तरु, पादप ये किसके पर्याय शब्द हैं?
A) घर
B) फूल
C) शाखा
D) पेड़
उत्तर:
D) पेड़

12. वह शहर जाना चाहता था। (सर्वनाम शब्द क्या है?)
A) शहर
B) चाहता
C) जाना
D) वह
उत्तर:
D) वह

13. अमर रोज़ पेड के पास ………. (सही क्रिया शब्द से भरो)
A) चढ़ता
B) खाता
C) जाता
D) गया
उत्तर:
C) जाता

14. पाठ के आधार पर सही वाक्य क्या है?
A) बहुत समय बीत गया।
B) समय बहुत बीत गया।
C) बीत गया बहुत समय।
D) बीत समय बहुत गया।
उत्तर:
A) बहुत समय बीत गया।

15. वहाँ खूब पैसा कमाया। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) खो चुका
B) खर्च किया
C) बेचा
D) खरीदा
उत्तर:
B) खर्च किया

16. “उन्नीस” अंकों में ……….
A) 17
B) 18
C) 19
D) 29
उत्तर:
C) 19

17. शाखा, तालाश, समसया, दोसती इनमें वर्तनी की दृष्टि से सही शब्द ………..
A) शाखा
B) तालाश
C) समसया
D) दोसती
उत्तर:
A) शाखा

18. सूचना के अनुसार लिखिए। मित्र – मित्रता, दोस्त …………
A) दोस्तानी
B) दोस्ती
C) सहेली
D) साथी
उत्तर:
B) दोस्ती

19. एक पेड – अनेक पेड हो तो एक फूल …………… होते हैं।
A) कई फूल
B) अनेक फूलें
C) अनेक फूल
D) बहुत फूल
उत्तर:
C) अनेक फूल

20. मेरा तना काटकर अपना घर बना लो। (रेखांकित शब्द का सामान्य रूप)
A) बनाता
B) बनाऊँ
C) बनो
D) बनाना
उत्तर:
D) बनाना

21. वह सर्दी में काँपते हुये पेड़ के पास पहुँचा। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) गर्मी
B) वर्षा
C) सूखी
D) लू
उत्तर:
A) गर्मी

22. पेड के दोस्त का नाम
A) अकबर
B) अमर
C) मोहन
D) पत्थर
उत्तर:
B) अमर

23. “मेरा तना काटकर अपना घर बना लो”। रेखांकित शब्द का क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) कारक
D) क्रिया
उत्तर:
B) सर्वनाम

24. वह नौकीर की तलाश में शहर गाया रेखांकित शब्द पहचानिए।
A) संज्ञा
B) विशेषण
C) सर्वनाम
D) क्रिया
उत्तर:
C) सर्वनाम

25. क्रिया की विशेषता को प्रकट करनेवाले शब्दों को क्या कहते हैं?
A) क्रिया
B) विशेषण
C) क्रिया विशेषण
D) संज्ञा
उत्तर:
C) क्रिया विशेषण

26. “तलाश” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) कमाना
B) गाना
C) खोज
D) खेलना
उत्तर:
C) खोज

27. “माला” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) फूल
B) हार
C) पंखा
D) शाखा
उत्तर:
B) हार

28. ‘खूब” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) कम
B) अधिक
C) कुछ
D) तोडा
उत्तर:
B) अधिक

29. शहर जाना चाहता है। रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) संज्ञा
B) क्रिया
C) विशेषण
D) सर्वनाम
उत्तर:
B) क्रिया

30. “कहानी” शब्द का वचन बदलिए।
A) कहानियाँ
B) कहानीएँ
C) कहानीये
D) कहानीओ
उत्तर:
A) कहानियाँ

31. ‘सोना’ शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) जागना
B) रोना
C) खाना।
D) पीना
उत्तर:
A) जागना

32. “दान” कर दिया। रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है?
A) देना
B) लेना
C) जाना।
D) सोना
उत्तर:
A) देना

33. 18 – अक्षरों में लिखिए।
A) ग्यारह
B) बीस
C) अठारह
D) पंद्रह
उत्तर:
C) अठारह

34. “बहुत” शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) खूब
B) ज्यादा
C) कम
D) छोटा
उत्तर:
C) कम

35. “दिन’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) कल
B) रात
C) सुबह
D) परसों
उत्तर:
B) रात

36. “एक पेड़ था” रेखांकित शब्द का बहुवचन पहचानिए।
A) एकाएक
B) एकैक
C) अनेक
D) दो
उत्तर:
C) अनेक

37. दिन बीतता गया। रेखांकित शब्द का वचन बदलने पर
A) दिन
B) दिनों
C) दिने
D) दिनियाँ
उत्तर:
A) दिन

38. “बीच” में नदी थी। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) ऊँच
B) नीच
C) मध्य
D) अकरी
उत्तर:
C) मध्य

39. “अंत” शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) आदि
B) नीच
C) आखरी
D) बीच
उत्तर:
A) आदि

40. अमर अच्छा लडका है। (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
D) विशेषण

41. अमर …….. घर टूट गया था। उचित कारक चिह्न से रिक्त स्थान की पूर्ति कीजिए।
A) का
B) के
C) की
D) को
उत्तर:
A) का

42. उसका एक दोस्त था। रेखांकित शब्द का अर्थ लिखिए।
A) मित्र
B) माता
C) पिता
D) बहन
उत्तर:
A) मित्र

43. दोनों बहुत खुश थे। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) आनंद
B) दुःख
C) क्रोध
D) डर
उत्तर:
A) आनंद

44. नौकरी की तलाश में शहर गया। रेखाकित शब्द का प्रत्यय पहचानिए।
A) नौ
B) नौक
C) री
D) ई
उत्तर:
D) ई

45. अमर पेड के साथ खेलता था। रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
D) क्रिया

46. फल, फूल, पत्थर, पेड – बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) पेड
B) पत्थर
C) फूल
D) फल
उत्तर:
B) पत्थर

47. ‘सच्चा’ शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) अच्छा
B) झूठा
C) असली
D) ठंडा
उत्तर:
B) झूठा

48. वे खेलते है। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) वह
B) वे
C) यह
D) मैं
उत्तर:
A) वह

49. अमर शहर चला गया। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत
C) भविष्यत
D) तात्कालिक
उत्तर:
B) भूत

50. “समय बीतता गया” इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) संदिग्ध भविष्यत
उत्तर:
A) भूत

51. अमर सोचता रहा। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) पूर्ण भूत
उत्तर:
C) वर्तमान

52. वह पत्ते इखट्टा करता था। (रेखांकित शब्द की सही वर्तनी पहचानिए।)
A) इकट्ठा
B) इखट्टा
C) इखट्ट
D) ईकठ
उत्तर:
A) इकट्ठा

These AP 6th Class Telugu Important Questions 12th Lesson ఎంత మంచివారమ్మా….! will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 12th Lesson Important Questions and Answers ఎంత మంచివారమ్మా….!

6th Class Telugu 12th Lesson ఎంత మంచివారమ్మా….! Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

పంటల పరిరక్షకునిగా, సంఘశ్రేయస్సు భుజానికెత్తుకున్న యానాది రూపంలో నిర్మలమైన కండ్లు, విండ్లవలె తీరిన కనుబొమలు కనిపిస్తాయి. ఎంత చమురు రాసినా ఎదుగనొల్లని ఎరకల ఉంగరాలు, సన్నని పెదవులు, పలుచని పలుకబారు కట్టె శరీరాలు, పరుగుల్లో గుజ్రాలను కూడా వెనుకవేయగల లేసైన పిక్కలు, సన్నని నడుములు, అందమైన పెదవులను ఎడబాయని చిరునవ్వులు, దక్షిణదేశపు ఆదివాసులందరిలోకి యానాదులే అందగాళ్ళని అనిపిస్తే అందుకు ఎవరూ కినియ బనిలేదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) యానాదుల కళ్ళు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
యానాదుల కళ్ళు నిర్మలంగా ఉంటాయి.

ఆ) యానాదుల పిక్కల ప్రత్యేకత ఏమిటి?
జవాబు:
యానాదుల పిక్కలు పరుగుల్లో గుర్రాలను కూడా వెనుకేయగలవు.

ఇ) యానాదుల పెదవుల ప్రత్యేకత ఏమిటి?
జవాబు:
యానాదుల పెదవుల్లో చిరునవ్వులు ఎప్పుడూ ఎడబాయవు.

ఈ) యానాదుల పాట దేనితో ముగుస్తుంది?
జవాబు:
యానాదుల కనుబొమలను వింటితో పోల్చవచ్చు.

2. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వీరు ప్రదర్శించే యక్షగానం బాగా గ్రామీణులను ఆకర్షిస్తుంది. యానాదుల భాగవతాన్ని చూడడానికి ఐదారుమైళ్ళ దూరం నుండి జనం వస్తారు. స్త్రీ వేషాలను కూడా మగవారే ధరిస్తారు. వేషము యొక్క నాణ్యానికి జోడు గొంతు యొక్క మాధుర్యము పండిత పామరులను సైతం ఆకర్షిస్తుండేవి. యువతుల గొబ్బిపాటలు అంత శ్రావ్యంగాను, ఆటలు మరింత రమ్యంగాను, నటన అంత గంభీరంగాను ఉంటాయి. యానాది స్త్రీలకు తెలిసినన్ని పాటలు ఇతరులకు అంతగా తెలియవు, వారు పాడే పాటల్లో “వస్తా పదరా రస్తా పనికి” అని మొదలు పెట్టి పాడుతూ “ధనము దాచుట దొంగతనము” అని పాటను ముగిస్తుంటారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) యానాదులు ప్రదర్శించే ఏ కళలు ప్రజలను ఆకర్షిస్తాయి?
జవాబు:
యానాదుల యక్షగానం, భాగవతం ప్రజలను బాగా ఆకర్షిస్తాయి.

ఆ) యానాదుల యక్షగానాల్లో స్త్రీ పాత్రలను ఎవరు ధరిస్తారు?
జవాబు:
యానాదుల యక్షగానాల్లో స్త్రీ పాత్రలను పురుషులే ధరిస్తారు.

ఇ) యువతుల గొబ్బిపాటలు ఆటలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
యువతుల గొబ్బిపాటలు శ్రావ్యంగా ఉంటాయి. ఆటలు రమ్యంగా ఉంటాయి.

ఈ) యానాదుల పాట దేనితో ముగుస్తుంది?
జవాబు:
యానాదుల పాట “ధనము దాచుట దొంగతనము” అనే దానితో ముగుస్తుంది.

3. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

భక్తిపరమైన భజనలు, మౌనధ్యానాలు, మంత్రతంత్రాలు యానాదిని ఆకర్షించవు. యానాదుల దైవం వెంకటేశ్వర్లు. ఆయన టెంకాయలతో, తులసిదళాలతో చులకనగా తృప్తిపడతాడని వీరి ఉద్దేశం. వీళ్ళు వేటకు వెళ్ళే ముందు కాట్రాయుడికి మొక్కుతుంటారు. సంక్రామిక వ్యాధులు తటస్థమైనప్పుడు మహాలక్ష్మమ్మ, పోలేరమ్మ వెలిసియుండే చెట్ల దగ్గర, గ్రామ చావిళ్ళ దగ్గర ప్రార్థిస్తుంటారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) యానాదుల దైవం ఎవరు? ఎందుకు?
జవాబు:
యానాదుల ‘దైవం వెంకటేశ్వర్లు. ఆయన టెంకాయతో, తులసిదళాలతో చులకనగా తృప్తి పడతాడని వీరి ఉద్దేశం.

ఆ) యానాదులను ఏవి ఆకర్షించవు?
జవాబు:
యానాదులను భక్తిపరమైన భజనలు, మౌన ధ్యానాలు, మంత్రతంత్రాలు ఆకర్షించవు.

ఇ) వేటకు వెళ్ళేముందు యానాదులు ఎవరికి మొక్కుకుంటారు?
జవాబు:
వేటకు వెళ్ళే ముందు యానాదులు కాట్రాయుడికి మొక్కుకుంటారు.

ఈ) వ్యాధులు వస్తే యానాులు ఎవరిని ప్రార్థిస్తారు?
జవాబు:
వ్యాధులు వస్తే మహాలక్ష్మమ్మ, పోలేరమ్మ వెలసిన చెట్ల దగ్గర, గ్రామ చావిళ్ళ దగ్గర పూజలు చేస్తారు.

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
యానాదుల గురించి పరిశోధన చేసిన రచయిత గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
యానాదుల గురించి పరిశోధన చేసిన వ్యక్తి వెన్నెలకంటి రాఘవయ్యగారు. ఆయన 04.06. 1897 నుండి 24.11. 1981 వరకు జీవించారు. నెల్లూరు గాంధీగా పేరుపొందారు. ఆయన స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు. సంఘ సేవకుడు. చరిత్రకారుడు. సహాయ నిరాకరణోద్యమంలో పాల్గొని 21 నెలలు జైలు శిక్ష అనుభవించారు. ఆయనకు 1973లో భారత ప్రభుత్వం పద్మభూషణ్ ఇచ్చి గౌరవించింది. ఆయన యానాదులు భారతదేశంలో “; ” ఆదివాసులు, అడవిపూలు, నాగులు, చెంచులు, సంచార జాతులూ వంటి 32 పుస్తకాలు రచించారు.

ప్రశ్న 2.
యానాదులు అనాది మానవులని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
ద్రావిడుల కంటే చాలా పూర్వమే తెలుగు ప్రాంతాన్ని అంటిపెట్టుకుని ఉన్న అనాది మానవులే యానాదులు అని అనుకోవచ్చు. దక్షిణాన కొన్నేరు (తమిళనాడు), ఉత్తరాన కృష్ణ (ఆంధ్రప్రదేశ్) మధ్య ప్రాంతమే వీరి తొలిస్థానం. అడవి యానాదులకు జంతువుల జాడలు బాగా పరిచయం. అలాగే పల్లపు ప్రాంతాల యానాదులు మానవుల జాడలు సులువుగా కనిపెట్టగలరు. జాడలు తీయటంలో వీరికున్న తెలివితేటలు అమోఘం. వేటగాళ్ళు యానాదులే తోడ్పాటును వేటలో ఉపయోగించుకుంటారు. పూర్వం జమిందారులు తాము కూర్చున్న మంచాల దగ్గర నుండి పులులను, చిరుతలను, ఎలుగుబంట్లను, అడవి దున్నలను దూరంగా తోలడానికి వీరినే ఉపయోగించేవారు. అడవిలోని మూలికల గురించి, కుండ కషాయాల గురించి యానాదులకు తెలిసినట్లు ఇంకెవ్వరికీ తెలియదు.

ప్రశ్న 3.
యానాదులు అల్పసంతోషులని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
యానాదులు అల్పసంతోషులు దేనికీ ఆశపడరు. వారి జీవితాలలో నిరాశా నిస్పృహలు, ఈర్ష్యా ద్వేషాలు, అసూయ కనిపించవు. వారికి కోపం వచ్చినా ఎక్కువకాలం ఉండదు. పస్తుకు, పండుగకు భేదం ఉండదు. జీవితంలో ఒడిదుడుకులకు అవకాశం లేదు. వారు తక్కువగా మాట్లాడతారు. అందుచేత అధిక ప్రసంగాలు, పరనిందారోపణలు. ఇరుగు పొరుగు వారితో తగాదాలు వారికి ఉండవు. పరుగెత్తి పాలు తాగే కంటే నిలబడి నీళ్ళు తాగడం మేలనుకొనే స్వభావం యానాదులది. వీరికి మొహమాటం ఎక్కువ. సుగుణము, అమాయకత్వము, మర్యాద, ఆదరము, అతిథి సత్కారము ఇవన్నీ యానాదులకు ఉగ్గు పాలతోనే అలవడతాయి. ఎప్పుడూ చిరునవ్వుతో ఉంటారు. వీరికి మత్తుపదార్థాలు గానీ, దౌర్జన్యాలు గానీ ఇష్టముండదు. ధనము దాచుట దొంగతనము అని వీరు పాడుకొనే పాటను బట్టి వీరు అల్ప సంతోషులని, ఆశలేని వారని తెలుస్తోంది.

ప్రశ్న 4.
యానాదుల కళాపోషణ గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
యానాదులకు తిరునాళ్ళు, భాగవతాలు, తోలుబొమ్మలాటలు, జాతరలు, ఊరేగింపులు అంటే చాలా ఇష్టం. యానాదులలో చాలామంది కళాకారులు ఉన్నారు. వీరు ప్రదర్శించే యక్షగానాలంటే గ్రామీణులకు చాలా ఇష్టం. యానాదుల భాగవతాన్ని చూడడానికి ఐదారు మైళ్ళ దూరం నుండి జనాలు వస్తారు. స్త్రీ వేషాలను కూడా మగవారే ధరిస్తారు. వీరి వేషము, గొంతులోని మాధుర్యము పండితులను, పామరులను ఆకర్షిస్తాయి. గొబ్బి పాటలను చాలా శ్రావ్యంగా పాడతారు. గొబ్బెమ్మలను చాలా రమ్యంగా ఆడతారు. వీరి నటన గంభీరంగా ఉంటుంది. యానాది స్త్రీలకు తెలిసినన్ని పాటలు ఇతరులకు తెలియవనడం అతిశయోక్తి కాదు. వీరు తెల్లవారకముందే వాకిండ్లను చిమ్మి కళ్ళాపు జల్లుతారు. రంగవల్లిని, పచ్చీసును, తెల్లటి పిండి ముగ్గులతో అందంగా చిత్రీకరిస్తారు.

ప్రశ్న 5.
యానాదుల జీవన విధానం గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
అడవులలో దొరికే తేనె, చారపప్పు, వైద్యానికి అవసరమయిన మూలికలు సేకరించి అమ్ముకుంటారు. కలప, వెదురు మొదలైనవి అమ్మి తమకవసరమైన తిండి గింజలను, బట్టలను, నూనెలను కొనుక్కుంటారు. పొలాలలో పంటల కాపలా, చేపలు పట్టటం కూడా వీరి వృత్తులే.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 11th Lesson త్రిజట స్వప్నం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 11th Lesson Important Questions and Answers డూడూ బసవన్న

6th Class Telugu 11th Lesson డూడూ బసవన్న Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పరిచిత గద్యభాగాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

గంగిరెద్దాట చాలా ప్రాచీనమయిందని చెప్పుకోవచ్చు. పరమేశ్వరుడంతటివాడు తన నందిచేత ఈ ఆట ఆడించాడు. మరి మహాచక్రవర్తులూ, యవన రాజులూ, రాజులూ, దేశమంతా చిత్తువత్తుగా ఉన్న రోజుల్లో ఈ ఆట మరింత దేదీప్యమానంగా ఉండేదేమో ! ఎందుకనంటే, అప్పట్లో వెలువడిన పుస్తకాలు చూస్తూ ఉంటే వాటిల్లోని రాకుమారులూ, ‘రాజకుమార్తెలూ ఈ గంగిరెద్దాటలు చూసి ఆనందించిన ఘట్టాలు కనిపిస్తాయి. ప్రారంభంలో ఇదొక వినోద క్రీడగా మొదలయినా, రానురాను గంగిరెద్దును ఆడించడం వొక వృత్తిగా మార్పు చెందింది. ఇప్పుడా వృత్తికి తిలోదకాలివ్వవలసి వచ్చిందంటున్నాడు బసవయ్య.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పరమేశ్వరుడు దేని చేత గంగిరెద్దాట ఆడించాడు?
జవాబు:
పరమేశ్వరుడు నంది చేత గంగిరెద్దాట ఆడించాడు.

ఆ) గంగిరెద్దాట ఎప్పుడు దేదీప్యమానంగా ఉండేది?
జవాబు:
మహా చక్రవర్తులూ, యవనరాజులూ, రాజులూ, దేశమంతా చిత్తువత్తుగా ఉన్న రోజుల్లో గంగిరెద్దాట దేదీప్యమానంగా ఉండేది.

ఇ) ప్రారంభంలో గంగిరెద్దాట ఎలా ఉండేది?
జవాబు:
ప్రారంభంలో గంగిరెద్దాట వినోదక్రీడగా ఉండేది.

ఈ) గతంలో ఉన్న పుస్తకాలు చూస్తే ఏమి తెలుస్తుంది?
జవాబు:
గతంలో ఉన్న పుస్తకాలు చూస్తే రాకుమారులు, రాజ కుమార్తెలూ గంగిరెద్దాట చూసి ఆనందించినట్లు తెలుస్తుంది.

2. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“పోలేరమ్మ గుడి దగ్గరో, బొడ్డురాయి దగ్గరో ‘గడి’ వేసే వాళ్ళమండి. రెండుమూడు వందలమంది దాకా, చుట్టూ చేరేవారు. ఎద్దుచేత రకరకాల మోళీలు వేయించేవాడు మా నాన్న. ఆ ఎద్దు ముంగాళ్ళు వంచి, ముందుకు నడుస్తుంది. వెనక్కు జరుగుతుంది. ఒంటికాలితో దణ్నం పెడుతుంది. ‘కాదు’, ‘అవును’ అని తలతో సైగ చేసేది. రాండోలు వాయిద్యానికి అనుగుణంగా గంతులు వేసేది, అలిగేది, కోపగించుకొనేది. ఆనందంతో చిందులు తొక్కేది. కోపంతో కాలు దువ్వి, తోకమట్ట ఎగబట్టి, రంకెలు వేసేది. ఏ పని చేయమంటే, ఆ పని, సుబ్బరంగా చేసేదండీ” అన్నాడు బసవయ్య.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గడి ఎక్కడ వేసేవాళ్ళు?
జవాబు:
గడి పోలేరమ్మ గుడిదగ్గరో, బొడ్డురాయి దగ్గరో వేసేవారు.

ఆ) బసవయ్య నాన్న ఎద్దు చేత ఏమి వేయించేవాడు?
జవాబు:
బసవయ్య నాన్న ఎద్దుచేత మోళీలు వేయించేవాడు.

ఇ) ఎద్దు దేనికి అనుగుణంగా గంతులు వేసేది?
జవాబు:
ఎద్దు రాండోలు వాయిద్యానికి అనుగుణంగా గంతులు వేసేది.

ఈ) గంగిరెద్దు చేసే రెండు పనులు చెప్పండి.
జవాబు:
గంగిరెద్దు ముంగాళ్ళు వంచి ముందుకు, వెనక్కు జరుగుతుంది. ఒంటికాలితో దణ్ణం పెడుతుంది.

3. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“పోటీలుపడి ఆడించే వాళ్ళు బాబయ్యా ! పాతపంచెలు, ఉత్తరీయాలు, చొక్కాలు, చీరెలు, రవికెలు, మూటెడు దొరికేవి. గంగిరెద్దుకీ, ఆవుకూ మేతా, దాణా – ఊరివాళ్ళు పోటీలమీద పంపించేవారు… క్రమంగా, చూస్తూ చూస్తూ ఉండగానే ఆ కాలం కళ్ళముందే దాటిపోయిందండీ ! బస్తీల మొఖం చూసి, ఎన్నేళ్ళయిందోనండీ ! మరీ మారుమూల పల్లెటూళ్ళను పట్టుకుని వేళ్ళాడుతున్నాం. ఇదివరకు చాటలో గింజలు పెట్టేవాళ్ళు. ఇప్పుడు గుప్పెళ్ళతో వేస్తున్నారు. లేదా 5 పైసలో 10 పైసలో పడేస్తున్నారు. నా తమ్ముళ్ళందరూ, కూలిపనో, నాలిపనో చేసుకుంటున్నారు. ఇదిగో నేనూ, మా లింగమయ్యా మాత్రం, ఇంకా బసవదేవుల్ని నమ్ముకొని బతుక్కొస్తున్నాం….
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గంగిరెద్దుల వాళ్ళకు ఏమి పంపించేవారు?
జవాబు:
గంగిరెద్దుల వాళ్ళకు పాతపంచెలు, ఉత్తరీయాలు, చొక్కాలు, చీరెలు, రవికెలు మొదలయినవి పంపేవారు.

ఆ) బసవయ్య దేని ముఖం చూడలేదని బాధపడ్డాడు?
జవాబు:
బసవయ్య బస్తీ ముఖం చూడలేదని బాధపడ్డాడు.

ఇ) గంగిరెద్దు వాళ్ళకు ఇప్పుడెంత డబ్బు పడేస్తున్నారు?
జవాబు:
గంగిరెద్దువాళ్ళకు ఇప్పుడు 5 పైసలో, 10 పైసలో పడేస్తున్నారు.

ఈ) బసవయ్యతో పాటు గంగిరెద్దును నమ్ముకొని బతికేది ఎవరు?
జవాబు:
బసవయ్యతో పాటు లింగమయ్య గంగిరెద్దును నమ్ముకొని బతుకుతున్నాడు.

అపరిచిత గద్యాలు

1. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

దేశం అభివృద్ధి చెందడమంటే అద్దాల మేడలు, రంగుల గోడలు నిర్మించడం కాదు. పౌరుని నైతిక అభివృద్ధి నిజమైన దేశాభివృద్ధి. ఆలోచనలే ప్రగతిని సాధిస్తాయి. భవిష్యత్తును దివ్యంగా దర్శింపచేస్తాయి. ఆలోచనా రహితంగా వుండటమే వ్యక్తిని గాని, సంస్థను గాని, దేశాన్ని గాని నాశనం చేస్తాయి. జాగృతపరచబడిన యువత మేధాబలమే దేశాన్ని తీర్చిదిద్దడానికి కావలసిన అత్యంత శక్తివంతమైన ఐశ్వర్యం.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) దేశాభివృద్ధి ఎలా లభిస్తుంది?
జవాబు:
పౌరుని నైతిక అభివృద్ది నిజమైన దేశాభివృద్ధి.

ఆ) ఏవి ప్రగతిని సాధిస్తాయి?
జవాబు:
ఆలోచనలు ప్రగతిని సాధిస్తాయి.

ఇ) ఆలోచనా రహితంగా ఉంటే ఏమౌతుంది?
జవాబు:
ఆలోచనా రహితంగా వుండటమే వ్యక్తిని గాని, సంస్థను గాని, దేశాన్ని గాని నాశనం చేస్తాయి.

ఈ) అత్యంత శక్తివంతమైన ఐశ్వర్యం ఏమిటి?
జవాబు:
జాగృతపరచబడిన యువత మేధాబలమే అత్యంత శక్తివంతమైన ఐశ్వర్యం.

2. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

అంధుల ప్రపంచానికి లిపి ద్వారా చిరస్మరణీయుడు “లూయీ బ్రెయిల్”. లూయీ మేధాసంపత్తికి, ఆయన | చేసిన అవిరళ కృషికి ఫ్రాన్స్ వారు ఆయన లిపిని అధికార లిపిగా గుర్తించారు. 1852 సంవత్సరంలో తమ దేశపు గొప్పబిడ్డగా ఫ్రాన్సి జాతి నివాళులు అర్పించింది. బ్రెయిల్ లిపి నేటికి 160 సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకుంది. అన్ని దేశాలలోను బ్రెయిలీ లిపినే ఉపయోగిస్తున్నారు. అంధుల లిపి కోసం లూయీ బ్రెయిల్ చేసిన కృషి చిరస్మరణీయం.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) అంధుల ప్రపంచానికి ఎవరు చిరస్మరణీయుడు?
జవాబు:
అంధుల ప్రపంచానికి “లూయీ బ్రెయిల్” తన లిపి ద్వారా చిరస్మరణీయుడు.

ఆ) ఏ సంవత్సరంలో ఫ్రాన్స్ జాతి లూయీకి నివాళులర్పించింది?
జవాబు:
1852వ సంవత్సరంలో తమ దేశపు గొప్ప బిడ్డగా ఫ్రాన్స్ జాతి నివాళులర్పించింది.

ఇ). బ్రెయిలీ లిపి నేటికి ఎన్ని సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకుంది?
జవాబు:
బ్రెయిల్ లిపి నేటికి 160 సంవత్సరాలు పూర్తిచేసుకుంది.

ఈ) ఎక్కడ బ్రెయిలీ లిపిని ఉపయోగిస్తున్నారు?
జవాబు:
అన్ని దేశాలవారు బ్రెయిల్ లిపిని ఉపయోగిస్తున్నారు.

3. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కావేరీ నది పడమటి కనుమలలో ‘మెర్కారా’ వద్ద పుట్టి 500 మైళ్ళు తూర్పుగా ప్రవహించి బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది. సాగర సంగమానికి ముందుగా 125 మైళ్ళ దూరాన పాయలై డెల్టాగా ఏర్పడింది. కావేరీ డెల్టా శిఖరానికి 18 మైళ్ళ ఎగువన ఈ నది రెండు పాయలయింది. ఉత్తర ముఖంగా వెళ్ళిన పాయను ‘కానిరూన్’ అని, దక్షిణ పాయను ‘కావేరి’ అని పిలుస్తారు. 20 మైళ్ళు ప్రవహించిన తరువాత ఈ కానిరూన్ శాఖ తిరిగి కావేరి శాఖలో కలిసిపోతుంది. ఈ శాఖ విడిపోయిన స్థలం నుండి కలిసిన చోటుకు మధ్య ‘శ్రీరంగ’ మనే ద్వీపం ఏర్పడింది.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) కావేరినది ఎక్కడ పుట్టింది?
జవాబు:
కావేరీ నది పడమటి కనుమలలో మెర్కారా వద్ద పుట్టింది.

ఆ) కావేరినది ఎంత దూరం ప్రవహిస్తుంది?
జవాబు:
కావేరీ నది 500 మైళ్ళు ప్రవహించి బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది.

ఇ) కావేరినది రెండు పాయల పేర్లేమి?
జవాబు:
ఉత్తర ముఖంగా వెళ్ళిన పాయ ‘కానిరూన్’, దక్షిణ ముఖంగా వెళ్ళిన పాయ ‘కావేరి’.

ఈ) కావేరి శాఖ విడిపోయి మళ్ళీ కలిసిన చోటుకు మధ్యలో ఏర్పడిన ద్వీపమేమిటి?
జవాబు:
శ్రీరంగ ద్వీపము.

4. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వర్తమానంలోని ప్రతీ క్షణాన్ని ఆనందంగా శ్వాసిస్తూ జీవిస్తే గుండె పదిలంగా ఉంటుందని బ్రౌన్ విశ్వవిద్యాలయ పరిశోధకులు పేర్కొంటున్నారు. ఆ క్షణంలో తాము చేసే పనిపట్ల అంటే తినే తిండి, మాట్లాడే మాటా, ఉద్యోగ బాధ్యతల్ని నిర్వర్తించడం ఇలా ఏదైనా గానీ దానిపట్ల పూర్తి స్పృహను కలిగి ఉండాలి. జీవించే ప్రతీ క్షణాన్ని ఆస్వాదించాలి. అంటే తమ జీవన విధానం గురించి పూర్తి అవగాహనను కలిగి ఉండాలి అంటున్నారు. అలా ఉండేవాళ్ళలో ఎలాంటి ఒత్తిడి ఉండదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గుండె ఎలా ఉంటే పదిలంగా ఉంటుంది?
జవాబు:
ప్రతీక్షణాన్ని ఆనందంగా శ్వాసిస్తూ జీవిస్తే గుండె పదిలంగా ఉంటుంది.

ఆ) అలాగని ఎవరు చెప్పారు?
జవాబు:
బ్రౌన్ విశ్వవిద్యాలయ పరిశోధకులు చెప్పారు.

ఇ) దేనిపట్ల స్పృహ కలిగి ఉండాలి?
జవాబు:
చేసే ఏ పని పట్ల ఐనా పూర్తి స్పృహ కలిగి ఉండాలి.

ఈ) దేని గురించి అవగాహన కలిగి ఉండాలి?
జవాబు:
తమ జీవన విధానం గురించి అవగాహన కలిగి ఉండాలి.

5. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

టీ 20 క్రికెట్ అక్కడ ఆటగాళ్ళస్థాయితో సంబంధం లేదు. కొమ్ములు తిరిగిన బౌలర్లకు కూడా, కొత్తగా వచ్చిన కుర్రాళ్ళు చుక్కలు చూపిస్తారు. బాల్ ఏదైనా అవలీలగా బ్యాట్స్మ న్ బౌండరీ దాటించేస్తారు. బంతిని చూడు సిక్సర్ కొట్టు ఇదే ఆటగాళ్ళ మంత్రం. ఇదే ట్వంటీ ట్వంటీ నినాదం. 13 సంవత్సరాలలో ఆటగాళ్ళు టీ 20 ద్వారా సూపర్ స్టార్లు అయ్యారు. నత్తనడకన సాగే క్రికెట్ రాకెట్ వేగాన్ని అందుకుంది.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) దేనికి ఆటగాళ్ళ స్థాయితో సంబంధం లేదు?
జవాబు:
టీ 20 క్రికెట్ కు ఆటగాళ్ళ స్థాయితో సంబంధం లేదు.

ఆ) ఎవరు ఎవరికి చుక్కలు చూపిస్తారు?
జవాబు:
కొత్తగా వచ్చిన కుర్రాళ్ళు కొమ్ములు తిరిగిన బౌలర్లకి చుక్కలు చూపెడతారు.

ఇ) టీ ట్వంటీ నినాదం ఏమిటి?
జవాబు:
బంతిని చూడు సిక్సర్ కొట్టు.

ఈ) నత్తనడకన సాగే క్రికెట్ ఇపుడు ఎలాగ ఉంది?
జవాబు:
నత్త నడకన సాగే క్రికెట్ ఇపుడు రాకెట్ వేగాన్ని అందుకుంది.

6. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కొన్ని కుటుంబాలు, కొందరు గ్రామస్తులూ కోట్ల రూపాయలు అందుకోవడం కొంత ఆశ్చర్యమనిపించినా ఇది నిజం. గుజరాత్ రాష్ట్రంలోని అహ్మదాబాద్ దగ్గర్లో ఉన్న సనంలో ఇలాంటివారెందరో. ఊళ్ళో ఒకళ్ళిద్దరు కోటీశ్వరులుండటం గొప్ప. కానీ ఈ గ్రామంలో నాలుగు వందల మంది కోటీశ్వరులున్నారు. వీరిలో నూట ఇరవై మంది వరకూ మహిళలున్నారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) ఏమిటి ఆశ్చర్యము?
జవాబు:
కొన్ని కుటుంబాలు, కొందరు గ్రామస్తులు కోట్ల రూపాయలు అందుకోవడం కొంత ఆశ్చర్యం.

ఆ) సనంలో ఎంతమంది కోటీశ్వరులున్నారు?
జవాబు:
సనంద్ లో నాలుగు వందల మంది కోటీశ్వరులున్నారు.

ఇ) ఎంతమంది మహిళా కోటీశ్వరులున్నారు?
జవాబు:
సనంలో నూట ఇరవై మంది మహిళా కోటీశ్వరులున్నారు.

ఈ) సనంద్ గ్రామం ఏ రాష్ట్రంలో ఉంది?
జవాబు:
సనంద్ గ్రామం గుజరాత్ రాష్ట్రంలో ఉంది.

7. క్రింది పేరా చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

వర్తమానంలోని ప్రతీ క్షణాన్ని ఆనందంగా శ్వాసిస్తూ జీవిస్తే గుండె పదిలంగా ఉంటుందని బ్రౌన్ విశ్వ విద్యాలయ పరిశోధకులు పేర్కొంటున్నారు. ఆ క్షణంలో తాము చేసే పనిపట్ల అంటే తినే తిండి, మాట్లాడే మాటా, ఉద్యోగ బాధ్యతల్ని నిర్వర్తించడం ఇలా ఏదైనా గానీ దానిపట్ల పూర్తి స్పృహను కలిగి ఉండాలి. జీవించే ప్రతి క్షణాన్ని ఆస్వాదించాలి. అంటే తమ జీవనవిధానం గురించి పూర్తి అవగాహనను కలిగి ఉండాలి అంటున్నారు. ఇలా ఉండే వాళ్లలో ఎలాంటి ఒత్తిడి ఉండదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గుండె గురించి పరిశోధన చేసిన విశ్వవిద్యాలయమేది?
జవాబు:
గుండె గురించి బ్రౌన్ విశ్వవిద్యాలయం పరిశోధనలు చేసింది.

ఆ) మనం తినే తిండి పట్ల ఎలా ఉండాలి?
జవాబు:
మనం తినే తిండి పట్ల స్పృహ కలిగి ఉండాలి.

ఇ) దేనిని ఆస్వాదించాలి?
జవాబు:
ప్రతి క్షణాన్ని ఆస్వాదించాలి.

ఈ) పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్నను తయారు చేయండి.
జవాబు:
జీవనవిధానంపై అవగాహన కలిగి ఉండడం వలన ప్రయోజనం ఏమిటి?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
డూడూ బసవన్న పాఠ్యభాగ రచయితను గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
‘డూడూ బసవన్న’ పాఠము రావూరి భరద్వాజ గారు రచించిన ‘జీవన సమరం’ అనే ‘వ్యధాప్త జీవుల యథార్థ గాథలు’ అనే పుస్తకం నుంచి గ్రహించబడింది. ఆయన 05.07.1927న గుంటూరు జిల్లా తాడికొండలో జన్మించారు. ఆయన 37 కథా సంపుటాలు, 43 పిల్లల కథలు, 17 నవలలు రచించారు. ఆయన రచించిన ‘పాకుడురాళ్ళు’ నవలకు ‘జ్ఞానపీఠ పురస్కారం లభించింది. ఆయనకు కళాప్రపూర్ణ, కేంద్రసాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం, కళారత్న మొదలైన పురస్కారాలు అనేకం లభించాయి.

ప్రశ్న 2.
బసవయ్య గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
బసవయ్యది చాలా పెద్ద కుటుంబం. ఆరుగురు అన్నదమ్ములలో బసవయ్య పెద్దవాడు. తండ్రి వెంట ఊరూరూ తిరిగేవాడు. తండ్రిని చాలా జాగ్రత్తగా గమనించేవాడు. తండ్రి మాటలను, పద్ధతుల్ని చిన్నతనం నుండి అనుకరించేవాడు. గంగిరెద్దాటలోని మెలుకువలన్నీ నేర్చుకున్నాడు. గంగిరెద్దు చేత తండ్రి మోళీ వేయిస్తుంటే బసవయ్య ఆ మోళీకి అనుగుణంగా రాండోలు వాయించేవాడు. రాండోలును వాయించటానికి రెండు చేతులలోను రెండు కర్రలను పట్టుకునేవాడు. ఒక కర్రతో డోలు చర్మాన్ని రాపాడించేవాడు. మరో కర్రతో రెండో వైపున వరసలు వాయించేవాడు. తన తండ్రి, తన చిన్నాన్నలతో కలిసి ‘బసవయ్య కొన్ని వందల ఊళ్ళు తిరిగాడు. బసవయ్య సన్నాయి కూడా వాయించేవాడు.

ప్రశ్న 3.
గంగిరెద్దుల్ని ఎలా తయారుచేసేవారు?
జవాబు:
సాధారణంగా గంగిరెద్దుల్ని కొనరు. తప్పుడు సుడులున్న గిత్తల్ని, పొగరుబోతు గిత్తల్ని, పోట్ల కోడెల్ని గంగిరెద్దుల .. వాళ్ళకు ఇచ్చేస్తారు. దానికి గంగిరెద్దుల వాళ్ళు ముక్కుతాడు వేస్తారు. మూతికి చిక్కం కడతారు. కాళ్ళకు బంధాలు వేసి దానిని తమదారికి తెచ్చుకుంటారు. ఒక్కొక్క గిత్తకు మూడు నాలుగు నెలలకు విద్యలన్నీ వస్తాయి. కొన్ని పొగరుబోతు గిత్తలు గంగిరెద్దుగా తయారు కావడానికి ఏడెనిమిది నెలలు కూడా పడుతుంది. కొన్ని ఎద్దులయితే, పూర్తిగా గంగిరెద్దాట నేర్చుకుని కూడా ప్రదర్శించేటపుడు మొండికేస్తాయి.

ప్రశ్న 4.
‘ఈ విద్య నాతోనే ఆఖరు సార్’, అని బసవయ్య పలికిన దానిని బట్టి నీవేమి గ్రహించావు?
జవాబు:
గంగిరెద్దాటకు ఈ రోజులలో ఆదరణ లేదు. వారికి బ్రతకటమే కష్టమౌతోంది. పల్లెటూళ్ళల్లో కూడా పట్నపు వాతావరణం వచ్చేస్తోంది. గంగిరెద్దులను ఆడించేవారిని చులకనగా చూస్తున్నారు. వారిని కూడా సామాన్యమైన బిచ్చగాళ్ళ వలె పరిగణిస్తున్నారు. బసవయ్యకు తన తండ్రి నుంచి గంగిరెద్దాట వారసత్వంగా వచ్చింది. కానీ ప్రస్తుత పరిస్థితులలో అతని పిల్లలెవరూ గంగిరెద్దాటను వృత్తిగా స్వీకరించటానికి అంగీకరించి ఉండరు. అందుచేతనే . ‘ఈ విద్య నాతోనే ఆఖరు సార్’ అని అన్నాడు.

ప్రశ్న 5.
రచయితతో మాట్లాడుతున్నప్పుడు బసవయ్య కళ్ళు నీటితో ఎందుకు నిండిపోయాయి?
జవాబు:
తన తండ్రి దగ్గర గంగిరెద్దాటను నేర్చుకునేందుకు బసవయ్య చాలా కష్టపడ్డాడు. గంగిరెద్దాటతో చాలా ఊళ్ళు తిరిగాడు. ఆ విద్యతో ఎంతోమందిని ఆనందపరిచాడు. ఎంతోమంది అభిమానాన్ని సంపాదించాడు. విలువయిన బహుమతులు పొందాడు. గంగిరెద్దాట వలన ఎన్నో ఊళ్ళల్లో ఎంతోమందితో పరిచయాలు ఏర్పడ్డాయి. తన తమ్ముళ్ళను తీర్చిదిద్దాడు. తండ్రికి ఆసరాగా నిలబడ్డాడు. కుటుంబాన్ని పోషించుకున్నాడు. తన పిల్లలను తీర్చి దిద్దుకున్నాడు. తనను బ్రతికించిన కళకు ఆదరణ లేదని తెలిసేసరికి తట్టుకోలేకపోయాడు. తన తరువాతి తరాలలో కూడా, ఎవ్వరూ ఆ కళను నేర్చుకోకపోవడంతో నిరాశ చెందాడు. మహోన్నతమైన గంగిరెద్దాట తన వంశంలో తనతోటే అంతమయిపోతోందని తెలుసుకొని అతని గుండె తల్లడిల్లింది. అతని కళ్ళు నీటితో నిండాయి.

ప్రశ్న 6.
మీకు నచ్చిన ఒక కళాకారుడి గురించి మీ మిత్రునకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 7.
ఒక ‘జానపద కళాకారుడి ఆత్మకథ రాయండి.
జవాబు:
జానపద కళాకారుడు

పిల్లలూ ! నేనొక జానపద కళాకారుడిని. ఈ ఆధునిక పోకడలతో మమ్మల్నెవ్వరూ పట్టించుకొనేవారే లేరు. ఇప్పుడు పూటగడవడమే కష్టంగా ఉంది. పూర్వకాలం అయితే మాకు చాలా ఆదరణ ఉండేది. మా ప్రదర్శన రీతుల గురించి, మా సంప్రదాయాల గురించి ఎవ్వరూ పెద్దగా పట్టించుకోలేదు. పరిశోధకులు కూడా తాము పట్టాలు సంపాదించడానికి అవసరమైనంతవరకు పరిశోధించారు. మేము కిన్నెర తంత్రీవాద్యం, కడ్డీ తంత్రీ వాద్యం, నాగస్వరం, చర్మవాద్యం, విల్లుపాద్యం ఇవన్నీ మన తెలుగువారి ప్రత్యేక వాద్యాలు. వీటిని ఉపయోగించి నాలుగైదు రోజులు కథలు చెప్పేవాళ్లం. అందులో పురాణాలు, చరిత్రలూ చాలా చెప్పేవాళ్లం. సర్లెండి. మా గురించి ఎన్నాళైనా చెబుతాను. బాగా చదువుకోండి. మీరైనా మా గురించి పూర్తిగా పరిశోధించండి.

III. భాషాంశాలు

1. పర్యాయపదాలు:

ప్రభువు = పరిపాలకుడు, పాలకుడు
బాధ = దుఃఖం, వ్యధ
క్రీడ ఆ = ఆట, కేళి
చర్మం = తోలు, అజినము
గింజ = బీజం, విత్తనం
వినోదం = ఉల్లాసం, సంతోషం
చేయి = హస్తము, కరము చర్మం
ఎద్దు = వృషభం, అనడ్వాహము

2. ప్రకృతి – వికృతులు :

పుస్తకము – పొత్తము
కష్టము – కస్తి
వృద్దు – పెద్ద
ధర్మము – దమ్మము

3. వ్యతిరేకపదాలు:

ఇస్తారు × ఇవ్వరు
కొత్త × పాత
బాధ × సంతోషం
మొదలు × చివర
కష్టం × సుఖం
ముందుకు × వెనుకకు
విద్య × అవిద్య
పెరుగుతుంది × తగ్గుతుంది
ఆచారం × అనాచారం
ప్రాచీనం × నవీనం
పెద్ద × చిన్న
తెలుసు × తెలియదు
కోపం × శాంతం

4. సంధులు:

ఇస్తారు + అంటూ = ఇస్తారంటూ – ఉత్వ సంధి
పెరుగుతు + ఉన్నపుడు = పెరుగుతున్నపుడు – ఉత్వ సంధి
మరుగు + అవుతాయి గంగిరెద్దు = మరుగవుతాయి – ఉత్వ సంధి
గంగిరెద్దు + ఆట = గంగిరెద్దాట – ఉత్వ సంధి
మొదలు + అయినా = మొదలయినా – ఉత్వ సంధి
ఇప్పుడు + ఆ = ఇప్పుడా – ఉత్వ సంధి
తిలోదకాలు + ఇవ్వడం = తిలోదకాలివ్వడం – ఉత్వ సంధి
అవగతము + అయ్యాయి = అవగతమయ్యాయి – ఉత్వ సంధి
వాయించడము + అంటే = వాయించడమంటే – ఉత్వ సంధి
వాడు + అట = వాడట – ఉత్వ సంధి
తిరిగాము + అన్నాడు = తిరిగామన్నాడు – ఉత్వ సంధి
పోలేరు + అమ్మ = పోలేరమ్మ – ఉత్వ సంధి
జరగదు + అన్నాడు = జరగదన్నాడు – ఉత్వ సంధి
వారు + అట = వారట – ఉత్వ సంధి
ఏడు + ఎనిమిది = ఏడెనిమిది – ఉత్వ సంధి
బాబు + అయ్యా = బాబయ్యా – ఉత్వ సంధి
ఎన్నేళ్లు + అయిందో = ఎన్నేళ్లయిందో – ఉత్వ సంధి
తమ్ముళ్లు + అందరూ = తమ్ముళ్లందరూ – ఉత్వ సంధి
ఊరు + అంటూ = ఊరంటూ – ఉత్వ సంధి
ప్రభువులు + ఉంటే = ప్రభువులంటే – ఉత్వ సంధి
వచ్చింది + అంటున్నారు = వచ్చిందంటున్నారు – ఇత్వ సంధి
మరి + ఓ = మరో – ఇత్వ సంధి
పోయింది +అండీ = పోయిందండీ – ఇత్వ సంధి
ఎన్ని + ఏళ్లు = ఎన్నేళ్లు – ఇత్వ సంధి
వాడికి + ఒక = వాడికొక – ఇత్వ సంధి
మరి + ఒక = మరొక – ఇత్వ సంధి
ఇది + ఒక = ఇదొక – ఇత్వ సంధి
జరగదు + అన్నాడు = జరగదన్నాడు – ఉత్వ సంధి
బసవ + అన్న = బసవన్న – అత్వ సంధి
ఉన్న + అప్పుడు = ఉన్నప్పుడు – అత్వ సంధి
బసవ + అయ్య = బసవయ్య – అత్వ సంధి
చిన్న +అప్పటి = చిన్నప్పటి – అత్వ సంధి
మూట + ఎడు = మూటెడు – అత్వ సంధి

5. ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. ప్రాచీనకాలంలో ఇప్పుడున్న సదుపాయాలేవీ లేవు. (అర్థాన్ని గుర్తించండి)
అ) నవీనకాలం
ఆ) పూర్వకాలం
ఇ) ఆధునిక కాలం
జవాబు:
అ) నవీనకాలం

2. గంగిరెద్దు ముంగాళ్ల మీద వంగుతుంది. (అర్థాన్ని గుర్తించండి)
అ) ముందరి కాళ్లు
ఆ) మోకాళ్లు
ఇ) వెనుక కాళ్లు
జవాబు:
అ) ముందరి కాళ్లు

3. జీవితం ఒక క్రీడ. (అర్థాన్ని గుర్తించండి)
అ) ఆట
ఆ) పాట
ఇ) కళ
జవాబు:
అ) ఆట

4. కష్టం వచ్చినపుడు బాధతో కుంగిపోకూడదు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) లేమి, దరిద్రం
ఆ) అప్పు, ఋణం
ఇ) వ్యధ, దుఃఖం
జవాబు:
ఇ) వ్యధ, దుఃఖం

5. చేయి కాలాక ఆకులు పట్టుకోవడం వృథా. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) హస్తము, కరము
ఆ) కాలు, పాదం
ఇ) పని, ఇల్లు
జవాబు:
అ) హస్తము, కరము

6. కొందరికి చర్మం పెళుసుగా ఉంటుంది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) ఎముక, అస్థి
ఆ) తోలు, అజినము
ఇ) తోలు, ముఖం
జవాబు:
ఆ) తోలు, అజినము

7. మన ఆచారం మనం వదలకూడదు. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) సదాచారం
ఆ) దురాచారం
ఇ) అనాచారం
జవాబు:
ఇ) అనాచారం

8. కొత్త ఒక వింత. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) పాత
ఆ) సరికొత్త
ఇ) నవీనం
జవాబు:
అ) పాత

9. విద్య కోసం ఎంత కష్టమైనా భరించాలి. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) అవిద్య
ఆ) నిరక్షరాస్యులు
ఇ) అక్షరాస్యులు
జవాబు:
అ) అవిద్య

10. పుస్తకములను జాగ్రత్తగా ఉంచుకోవాలి. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) పుత్తకము
ఆ) పొత్తము
ఇ) పొత్తకము
జవాబు:
ఆ) పొత్తము

11. పెద్దవారిని గౌరవించాలి. (ప్రకృతిని గుర్తించండి)
అ) తండ్రి
ఆ) తాత
ఇ) వృద్ధు
జవాబు:
ఇ) వృద్ధు

12. కష్టమునకు తగిన ఫలితం ఎప్పుడూ ఉంటుంది. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) కస్తి
ఆ) కట్టము
ఇ) కష్టము
జవాబు:
అ) కస్తి

13. ఎవరో ఇస్తారని ఆశించకు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఇస్తార + అని
ఆ) ఇస్తారు + అని
ఇ) ఇస్తా + రని
జవాబు:
ఆ) ఇస్తారు + అని

14. ఎన్నేళ్లు ఎదురుచూశానో ! (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) ఉత్వ సంధి
ఇ) ఇత్వ సంధి
జవాబు:
ఇ) ఇత్వ సంధి

15. బసవన్న అంటే నందీశ్వరుడే. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) ఉత్వ సంధి
జవాబు:
అ) అత్వ సంధి

16. అనాథ శరణాలయమునకు విరాళం ఇవ్వాలి. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) శరణా + లయం
ఆ) శరణా + ఆలయం
ఇ) శరణ + ఆలయం
జవాబు:
ఇ) శరణ + ఆలయం

17. రావణ + ఈశ్వరుడు మరణించాడు. (సంధి కలిపిన రూపం గుర్తించండి)
అ) రావణీశ్వరుడు
ఆ) రావణేశ్వరుడు
ఇ) రావణాఈశ్వరుడు
జవాబు:
ఆ) రావణేశ్వరుడు

18. డబ్బు వలన సుఖశాంతులు రావు. (సమాసం పేరును గుర్తించండి)
అ) ద్వంద్వ సమాసం
ఆ) ద్విగు సమాసం
ఇ) బహువ్రీహీ
జవాబు:
అ) ద్వంద్వ సమాసం

19. ఆంధ్రుల కీర్తి దశదిశలూ వ్యాపించాలి. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) బహువ్రీహి
ఆ) ద్వంద్వం
ఇ) ద్విగువు
జవాబు:
ఇ) ద్విగువు

20. అటు వెళ్లకండి. (ఇది ఏ వాక్యమో గుర్తించండి)
అ) ప్రశ్నార్థకం
ఆ) నిషేధార్థకం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
ఆ) నిషేధార్థకం

21. దీర్ఘాయుష్మాన్ భవ ! (ఇది ఏ వాక్యమో గుర్తించండి)
అ) ఆశీరర్థకం
ఆ) విధ్యర్థకం
ఇ) నిషేధార్థకం
జవాబు:
అ) ఆశీరర్థకం

22. అక్కడికి వెళ్లావా? (ఇది ఏ రకం వాక్యమో గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) అనుమత్యర్థకం
ఇ) ప్రశ్నార్థకం
జవాబు:
ఇ) ప్రశ్నార్థకం

23. నీవు హాయిగా ఆడుకోవచ్చు. (ఇది ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) అనుమత్యర్థకం
ఆ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఇ) ఆశీరకం
జవాబు:
అ) అనుమత్యర్థకం

24. ఆహా ! ప్రకృతి ఎంత అందంగా ఉందో ! (ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) అనుమత్యర్థకం
ఆ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఇ) ఆశీరర్థకం
జవాబు:
ఆ) ఆశ్చర్యార్థకం

25. రాము పాఠశాలకు వచ్చి వెళ్లాడు. (ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) సంయుక్తం
ఆ) చేదర్థకం
ఇ) సంశ్లిష్టం
జవాబు:
ఇ) సంశ్లిష్టం

26. అన్నదమ్ములు కలిసి ఉండాలి. (ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంశ్లిష్టం
ఇ) చేదర్థకం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

27. కత్తితో యుద్ధం చేస్తారు. (విభక్తి ప్రత్యయం గుర్తించండి)
అ) తో
ఆ) యుద్ధం
ఇ) చేస్తారు
జవాబు:
అ) తో

28. రాముడు బాణాలతో రావణుని చంపాడు. (క్రియను గుర్తించండి)
అ) తో
ఆ) రాముడు
ఇ) చంపాడు
జవాబు:
ఇ) చంపాడు

29. అతను చాలా మంచివాడని అన్నారు. (సర్వనామం గుర్తించండి)
అ) చాలా
ఆ) అతను
ఇ) అన్నారు
జవాబు:
ఆ) అతను

30. కిందివానిలో అసమాపక క్రియను గుర్తించండి.
అ) చేసి
ఆ) చేశాను
ఇ) చేస్తాను
జవాబు:
అ) చేసి

చదవండి – ఆనందించండి

గురి

పూర్వం విదర్భ దేశాన్ని విక్రమసేనుడు అనే రాజు పరిపాలించేవాడు. ఆయన మంత్రి రాంభట్టు ఎంతో తెలివైన వాడే కాకుండా సమయస్ఫూర్తి కలవాడు. విక్రమసేనుడు అన్ని విషయాల్లో మంత్రి సలహాలను తీసుకునేవాడు.

విక్రమసేనుడికి వేటంటే చాలా ఇష్టం. సంవత్సరంలో ఏదో ఒక నెల అడవికి వెళ్లి జంతువులను వేటాడుతూ గడిపేవాడు. ఒకసారి తన పరివారాన్ని వెంటబెట్టుకుని రాజ్యానికి తూర్పు దిక్కున వున్న దట్టమైన అడవికి వెళ్లాడు. ఆయనతో పాటు మంత్రి రాంభట్టు కూడా ఉన్నాడు.

ఆ రోజు ఎంత తిరిగినా ఒక్క జంతువు కూడా కనబడలేదు. విక్రమసేనుడికి ఎంతో నిరాశగానూ, విసుగ్గానూ అని పించింది. వాళ్ళు గుడారానికి తిరిగి వస్తుండగా పచ్చిక బయలులో ఒక లేడిపిల్ల కనిపించింది. విక్రమసేనుడు వెంటనే విల్లు ఎక్కుపెట్టి గురి చూసి బాణం వదిలాడు. రివ్వున విల్లు నుండి దూసుకెళ్ళిన బాణం లేడిపిల్లకు తగులకుండా కొన్ని అంగుళాల దూరంలో చెట్టుకు తగిలింది. ప్రమాదం పసిగట్టి లేడిపిల్ల పారిపోయింది.

“భలే గురి” అంటూ ఒక సైనికాధికారి అలవాటుగా చప్పట్లు చరిచి అన్నాడు.

అసలే కోపంతో ఉన్న విక్రమసేనుడు మరింత ఉగ్రుడయ్యాడు. “నన్నే ఎగతాళి చేస్తున్నావా? ఎంత ధైర్యం” అంటూ కళ్ళెర్ర చేశాడు.

ఆ సైనికాధికారి బిక్కచచ్చిపోయాడు. తనకు శిక్ష ఖాయమనుకొని గజగజా వణికాడు. పరిస్థితిని అంచనా వేసిన రాంభట్టు కల్పించుకుని “అతను ఎగతాళి చేయడం లేదు మహారాజా! నిజమే చెప్పాడు” అని అన్నాడు.

“మీ బాణం ఎప్పుడూ క్రూర మృగాల వైపే ఎక్కుపెట్టి ఉంటుంది. అమాయకమైన చిన్న చిన్న జంతువులను మీరు వేటాడరు. ఆ లేడిపిల్లను పారిపొమ్మని మీరు బాణం వేసారు. మీ గురి తప్పకుండా బాణం లేడిపిల్లకు తగలకుండా సరిగా లేడిపిల్ల ప్రక్కనే వున్న చెట్టుకు తగిలింది. అదే మీలోని చాతుర్యం” అని వివరించాడు. దానితో విక్రమసేనుడి కోపం పోయి సంతోషంగా నవ్వాడు. తనను రక్షించినందుకు రాంభట్టు వైపు కృతజ్ఞతగా చూసాడు సైనికాధికారి.

These AP 7th Class Telugu Important Questions 10th Lesson ప్రకటన will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Telugu 10th Lesson Important Questions and Answers ప్రకటన

7th Class Telugu 10th Lesson ప్రకటన Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

కింది పరిచిత గేయాన్ని చదివి, ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు – జవాబులు రాయండి.

1. “ప్రజలు తండోపతండాలుగా విరగబడుతున్నారు
కంగారుతో భయంతో గుసగుసలాడుతున్నారు
కావ్యచర్చలు కళాలయాలు ఆకర్షించటం లేదు
స్వార్థజీవనులు గభాలున రొమ్ములు బాదుకుంటున్నారు
సిద్ధాంతాలు చర్చలు ఎవరూ చేయడం లేదు
సిరా యింకకుండానే ఎగ్రిమెంట్లు చింపేస్తున్నారు”
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) ఎవరు ఎలా విరగబడుతున్నారు?
జవాబు:
ప్రజలు తండోపతండాలుగా విరగబడుతున్నారు.

ఆ) ఎందుకు గుసగుసలాడుతున్నారు?
జవాబు:
కంగారుతో, భయంతో గుసగుసలాడుతున్నారు.

ఇ) ప్రజల్ని ఆకర్షించనివేవి?
జవాబు:
కావ్యచర్చలు, కళాలయాలు ప్రజల్ని ఆకర్షించడం లేదు.

ఈ) ఎవరు రొమ్ములు బాదుకుంటున్నారు?
జవాబు:
స్వార్థ జీవనులు గభాలున రొమ్ములు బాదు కుంటున్నారు.

2. “అపార కృపాతరంగితాలైన నయనాంచలాలు
ఆనందం జాలువారే స్నిగ్ధ దరహాస పరిమళాలు
సంస్కారపు కేశపాశంలో తురిమిన అనురాగపు గులాబి
సదా ప్రజాహితైషిణి సుభాషిణి గర్వంలేని రాణి
కల్లనీ క్రౌర్యాన్ని కాలుష్యాన్ని తిరస్కరిస్తుంది
తెల్లని పావురాల్ని సరదాగా ఎగరేస్తుంది.
చల్లని తల్లి చక్కని చెల్లి ఆమె పేరు శాంతి”
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ)’ ‘దయతో కూడిన కనుగొలకులు’ అని భావం వచ్చే గేయపంక్తి ఏది?
జవాబు:
‘అపార కృపాతరంగితాలైన నయనాంచలాలు’ – అనే గేయపంక్తి పై భావాన్ని ఇస్తుంది.

ఆ) శాంతి రాణి సద్గుణాలు పేర్కొనండి.
జవాబు:
శాంతిరాణి ఎప్పుడూ ప్రజల మేలును కోరుతుంది. చక్కగా మాట్లాడుతుంది. ఆమె గర్వం లేని రాణి.

ఇ) శాంతి రాణి వేటిని ఎగరేస్తుంది?
జవాబు:
శాంతి రాణి, తెల్లని పావురాల్ని సరదాగా ఎగరేస్తుంది. ..

ఈ) శాంతి కేశపాశంలో ఏమి అలంకరించుకొంది?
జవాబు:
శాంతి తన కొప్పులో, ప్రేమ గులాబిని అలంక రించుకొంది.

ఈ క్రింది అపరిచిత పద్యాలను చదివి, ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. గిరులందు మేరు వౌదువు
సురలందున నింద్రుఁ డౌదువు చుక్కలలోనన్
బరమాత్మ చంద్రుఁ డౌదువు
నరులందున నృపతి వోదు నయమున కృష్ణా.
ప్రశ్నలు :
అ) గిరులలో శ్రీ కృష్ణుడే మౌతాడు?
జవాబు:
గిరులలో శ్రీకృష్ణుడు మేరువు.

ఆ) సురలలో ఇంద్రుడెవరు?
జవాబు:
సురలలో ఇంద్రుడు శ్రీకృష్ణుడు

ఇ) చుక్కలలో చంద్రుడెవరు?
జవాబు:
శ్రీకృష్ణుడు చుక్కలలో చంద్రుడు.

ఈ) నరులలో రాజు ఎవరు?
జవాబు:
నరులలో రాజు శ్రీకృష్ణుడు.

2. ఉప్పు కప్పురంబు నొక్క పోలిక నుండుఁ
జూడఁ జూడ రుచుల జాడవేరు
పురుషులందుఁ బుణ్య పురుషులు వేరయా
విశ్వదాభిరామ ! వినుర వేమ !
ప్రశ్నలు :
అ) ఉప్పు – కర్పూరం ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
ఉప్పు – కర్పూరం పైకి చూడటానికి తెల్లగా ఒకే విధంగా ఉంటాయి.

ఆ) ఉప్పు – కర్పూరం రుచి ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
ఉప్పు – కర్పూరం చప్పరించి చూస్తే రుచులు వేరుగా ఉంటాయి.

ఇ) మానవులు ఎలా ఉంటారు?
జవాబు:
మానవులందరూ ఒకేలా ఉంటారు.

ఈ) మానవులు ఎలాంటివారో ఎలా తెలుస్తుంది?
జవాబు:
మానవుల గుణాల్ని బట్టి మంచివారెవరో, చెడ్డ వారెవరో తెలిసిపోతుంది.

3. తన కోపమే తన శత్రువు
తన శాంతమె తనకు రక్ష, దయ చుట్టంబౌఁ
తన సంతోషమె స్వర్గము
తన దుఃఖమె నరకమండ్రు, తథ్యము సుమతీ!
ప్రశ్నలు:
అ) మనకు ఏమిటి శత్రువు?
జవాబు:
మన కోపమే మనకు శత్రువు.

ఆ) శాంతము ఎటువంటిది?
జవాబు:
శాంతము రక్షించేది.

ఇ) స్వర్గము ఎలా ఉంటుంది?
జవాబు:
సంతోషంగా ఉంటే స్వర్గంలా ఉంటుంది.

ఈ) దుఃఖం ఎటువంటిది?
జవాబు:
దుఃఖము నరకము వంటిది.

4. కంటికి తెప్ప విధంబున
బంటుగ దాయనుచు నన్నుఁ బాయక నెపుడున్
జంటను నీవుండుటచే
కంటకనుగు పాపములను గడిచితి కృష్ణా.
ప్రశ్నలు:
అ) మనం ఎవరికి బంటులము?
జవాబు:
మనం కృష్ణునికి బంటులము.

ఆ) కృష్ణుడు మనల్ని ఎలా కాపాడుతాడు?
జవాబు:
కృష్ణుడు మనల్ని కంటి టెప్పలా కాపాడుతాడు.

ఇ) మనం ఎటువంటి పాపాలను దాటుతాం?
జవాబు:
మనం ముండ్ల వంటి పాపాలను దాటుతాం.

ఈ) మనకు ఎవరి అండ గొప్పది?
జవాబు:
మనకు శ్రీకృష్ణుని అండ గొప్పది.

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
పాఠం చిత్రం చూడండి. దీని ఆధారంగా పాఠంలోని విషయాన్ని ఊహించండి.
జవాబు:
పాఠంలో రెండు చిత్రాలున్నాయి. మొదటి చిత్రంలో సైనికులు యుద్ధం చేస్తున్నారు. ప్రజలు నేలమీదికి ఒరిగిపోతున్నారు. ఫిరంగులు పేలుస్తున్నారు. తుపాకులతో కాలుస్తున్నారు. యుద్ధ భీభత్సానికి భయపడి శాంతి దేవత రెక్కలు కట్టుకొని దూరంగా పారిపోతూ ఉంది. పాఠంలో విషయం : కవి యుద్ధాలు మంచివి కావని, శాంతి కావాలని ఈ పాఠంలో చెప్తూ ఉంటాడు.

ప్రశ్న2.
‘చల్లని తల్లి చక్కని తల్లి’ అని శాంతిని ఉద్దేశిస్తూ “ప్రకటన’ కవితను రచించిన కవిని గురించి రాయండి.
జవాబు:
దేవరకొండ బాలగంగాధర తిలక్ ప్రకటన కవితను రాశాడు. ఈ కవిత ఆయన రచించిన ‘అమృతం కురిసిన రాత్రి’ అనే కవితా సంకలనంలోది. తిలక్ పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా తణుకు తాలూకా మండపాక గ్రామంలో 1921లో జన్మించాడు. ఈయన. అమృతం కురిసిన రాత్రి, గోరువంకలు, తిలక్ కథలు రచించాడు. 1971లో ఈయన అమృతం కురిసిన రాత్రి అనే కవిత సంకలనానికి కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ బహుమతి లభించింది.

7th Class Telugu 10th Lesson ప్రకటన 1 Mark Bits

III. భాషాంశాలు

పదాలు – అర్ధాలు :
సూచన : ఈ కింది వాక్యాలలో గీత గీసిన పదాలకు అర్థం గుర్తించండి.

1. సాగరంలో అలలు ఎగసి పడుతున్నాయి.
ఎ) కాలువ
బి) నది
సి) సముద్రం
డి) చెరువు
జవాబు:
సి) సముద్రం

2. శాంతికి గుర్తుగా కపోతాలను ఎగరవేద్దాం.
ఎ) చిలుక
బి) ఎలుక
సి) పావురం
డి) గ్రద్ధ
జవాబు:
సి) పావురం

3. ఆనందం జాలువారే దరహాస పరిమళాలు ఇవే.
ఎ) కాంతులు
బి) సువాసనలు
సి) మధురిమలు
డి) కెరటాలు
జవాబు:
బి) సువాసనలు

4. అడుగు జాడల్ని కూపీ తియ్యండి.
ఎ) గుర్తు
బి) ఆరా
సి) పరిశీలన
డి) అడ్డు
జవాబు:
బి) ఆరా

5. పారావారంలో రత్నాలు ఉంటాయి.
ఎ) సముద్రం
బి) కూపం
సి) చెరువు
డి) నీరు
జవాబు:
ఎ) సముద్రం

6. సముద్రంలో తరంగాలు ఉంటాయి.
ఎ) నీరు
బి) అలలు
సి) రత్నాలు
డి) తీరాలు
జవాబు:
బి) అలలు

7. పిల్లల దరహాసం చూడ ముచ్చటగా ఉంది.
ఎ) అందం
బి) దుఃఖం
సి) ఆకారం
డి) చిరునవ్వు
జవాబు:
డి) చిరునవ్వు

8. కల్ల పలుకరాదు.
ఎ) అబద్ధం
బి) అనాగరికం
సి) అన్యాయం
డి) అసంబద్ధం
జవాబు:
ఎ) అబద్ధం

పర్యాయపదాలు :

9. దేవాలయంలో దేవుడి విగ్రహాలుంటాయి. కోవెలలో నేడు పూజలు చేస్తారు.
పై వాక్యాలలో సమానార్థక పదాలను గుర్తించండి.
ఎ) దేవాలయం, దేవుడు
బి) కోవెల, పూజలు
సి) విగ్రహాలు, కోవెల
డి) దేవాలయం, కోవెల
జవాబు:
డి) దేవాలయం, కోవెల

10. సర్వేంద్రియాణాం నయనం ప్రధానం’ – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.
ఎ) కన్ను, చెవి
బి) నేత్రము, కన్ను
సి) నయనము, నాసిక
డి) కన్ను, ముక్కు
జవాబు:
బి) నేత్రము, కన్ను

11. గూఢచారులు రహస్యంగా కూపీ లాగుతారు-వాళ్ళు ఆరా తీయడంలో నేర్పరులు. పై వాక్యాల్లో సమానార్థకాలు గుర్తించండి.
ఎ) గూఢచారులు, కూపీ
బి) ఆరా, నేర్పరులు
సి) కూపీ, ఆరా
డి) రహస్యం, కూపీ
జవాబు:
సి) కూపీ, ఆరా

12. పూల పరిమళం అద్భుతం. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలను గుర్తించండి
ఎ) పసందు, పనస
బి) సుగంధం, సువాసన
సి) సుగంధం, సున్నితం
డి) లావు, తావి
జవాబు:
బి) సుగంధం, సువాసన

13. భక్తులపై కృప చూపాలి. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలను గుర్తించండి.
ఎ) దయ, కరుణ
బి) హితం, హితం
సి) దయ, నిర్దయ
డి) అహితం, కరుణ
జవాబు:
ఎ) దయ, కరుణ

14. దేవాలయంలో ఉన్నాను. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలను గుర్తించండి.
ఎ) గుడి, గుడిసె
బి) మందిరం, మాయ
సి) కోవెల, గుడి
డి) కోవెల, కోనేరు
జవాబు:
సి) కోవెల, గుడి

15. సముద్రం అందమైనది. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలను గుర్తించండి.
ఎ) అంబుధి, అంతరం
బి) నిధి, నిరవధి
సి) అమృతం, అంతరిక్షం
డి) సాగరం, జలధి
జవాబు:
డి) సాగరం, జలధి

16. జలం మానవులకు ప్రాణాధారం. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలను గుర్తించండి.
ఎ) ఉదకం, కాసారం
బి) క్షీరం, సుధ
సి) నీరు, వారి
డి) గరశం, గంగ
జవాబు:
సి) నీరు, వారి

ప్రకృతి – వికృతులు :

17. నదిలోని నీరంలో చెట్లు ఉన్నాయి – గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) నీరు
బి) జలధి
సి) వారి
డి) జలం
జవాబు:
ఎ) నీరు

18. నేను రోజూ దేవాలయం దగ్గరకు వెడతాను – గీత గీసిన పదానికి వికృతిని గుర్తించండి.
ఎ) కోవెల
బి) దేవళం
సి) గుడి
డి) ఆలయం
జవాబు:
బి) దేవళం

19. నేను నిత్యము తోటకు వెడతా – గీత గీసిన పదానికి వికృతిని గుర్తించండి.
ఎ) నిత్తెం
బి) నిత్తము
సి) నిచ్చలు
డి) నేడు
జవాబు:
సి) నిచ్చలు

20. నా మిత్రుడు సంద్రంలోకి దూకుతానన్నాడు – గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతిని గుర్తించండి.
ఎ) సంద్రము
బి) పారావారము
సి) సముద్రం
డి) ఉదధి
జవాబు:
సి) సముద్రం

21. సముద్ర తీరములో వెదకండి – గీత గీసిన పదం వికృతిని గుర్తించండి.
ఎ) దరి
బి) తీరం
సి) గట్టు
డి) తీర్థం
జవాబు:
ఎ) దరి

22. మానవులు కార్యం చేపట్టాలి – గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) కరిజము
బి) కరియం
సి) కర్ణం
డి) కరము
జవాబు:
సి) కర్ణం

23. పక్షి ఎగిరింది – గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) పచ్చ
బి) పక్కి
సి) గచ్చ
డి) పచ్చి
జవాబు:
బి) పక్కి

24. ఆహారం స్వీకరించాలి – గీత గీసిన పదానికి వికృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) ఆయారం
బి) ఆరామం
సి) ఓగిరం
డి) ఆకారం
జవాబు:
సి) ఓగిరం

వ్యతిరేక పదాలు :
సూచన : ఈ కింది వాక్యాల్లో గీత గీసిన పదానికి వ్యతిరేకపదాన్ని గుర్తించండి.

25. ప్రజలు నీతి మార్గంలో నడవాలి.
ఎ) అవినీతి
బి) పరనీతి
సి) సునీతి
డి) అనునీతి
జవాబు:
ఎ) అవినీతి

26. ప్రజలు కష్టం పొందరాదు.
ఎ) సుకష్టం
బి) అనంతం
సి) వికష్టం
డి) సుఖం
జవాబు:
డి) సుఖం

27. అందరు శాంతి పొందాలి.
ఎ) ప్రశాంతి
బి) విశాంతి
సి) అశాంతి
డి) అనుశాంతి
జవాబు:
సి) అశాంతి

28. పెద్దలు గర్విగా ఉండరు.
ఎ) సుగర్వి
బి) నిగర్వి
సి) పరగర్వి
డి) అనుగర్వి
జవాబు:
బి) నిగర్వి

29. నేను ఏ విషయమైనా జాగ్రత్తగా పరిశీలిస్తాను.
ఎ) అజాగ్రత్తగా
బి) శ్రద్ధగా
సి) రహస్యంగా
డి) అశ్రద్ధగా
జవాబు:
ఎ) అజాగ్రత్తగా

30. వాడు నిర్భయంగా యుద్ధం చేస్తాడు.
ఎ) అభయం
బి) సభయం
సి) భయంగా
డి) భయంతో
జవాబు:
సి) భయంగా

31. స్వార్థంతో జీవించకు. పరోపకారం చెయ్యి.
ఎ) అస్వార్థం
బి) నిస్స్వార్థం
సి) స్వార్థరహితం
డి) ఉపకారం
జవాబు:
బి) నిస్స్వార్థం

32. మీకు అనంగీకారం అయితే మేము వెడతాం.
ఎ) అంగీకారం
బి) అంగీకృతి
సి) ఇష్టం
డి) అయిష్టం
జవాబు:
ఎ) అంగీకారం

సంధులు :

33. ‘ఊరూరు‘ – గీత గీసిన పదాన్ని విడదీయండి.
ఎ) ఊర్ + ఊరు
బి) ఊరు + ఉరు
సి) ఊరు + ఊరు
డి) ఊర + ఊరు
జవాబు:
సి) ఊరు + ఊరు

34. ఆహాహా – గీత గీసిన పదం ఏ సంధి?
ఎ) వృద్ధి సంధి
బి) ఆమ్రేడిత సంధి
సి) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
డి) అత్వసంధి
జవాబు:
బి) ఆమ్రేడిత సంధి

35. ‘అనురాగపు గులాబి‘ – గీత గీసిన పదాన్ని . విడదీయండి.
ఎ) అనురాగం + గులాబి
బి) అనురాగపు + గులాబి
సి) అనురాగము + గులాబి
డి) అనురా + గపు గులాబి
జవాబు:
సి) అనురాగము + గులాబి

36. ద్విరుక్తము యొక్క పరిరూపాన్ని ఏమంటారు?
ఎ) ఆమ్రేడితం
బి) శబ్దపల్లవం
సి) త్రికం
డి) ధాత్వరం
జవాబు:
ఎ) ఆమ్రేడితం

37. ఎంతెంత జరగాలి – దీనిని విడదీయండి.
ఎ) ఎంతె + ఎంతె
బి) ఎంత + ఎంత
సి) ఎంతు + ఎంత
డి) ఎంత + ఇంత
జవాబు:
బి) ఎంత + ఎంత

38. సవర్ణదీర్ఘసంధికి ఉదాహరణను గుర్తించండి.
ఎ) ఎందుకెంత
బి) ఊరూరు
సి) దేవాలయం
డి) పుణ్యాలోకం
జవాబు:
సి) దేవాలయం

39. యుగ + అంతం – దీనిని కలిపి రాయడం గుర్తించండి.
ఎ) యుగేంతం
బి) యుగంతం
సి) యుగౌంతం
డి) యుగాంతం
జవాబు:
డి) యుగాంతం

40. ఉత్వసంధికి ఉదాహరణను గుర్తించండి.
ఎ) ఏమేమి
బి) మరిది
సి) అత్తటి
డి) తరంగితాలైన
జవాబు:
డి) తరంగితాలైన

సమాసాలు :

41. ‘ప్రజాపారావారం’ – గీత గీసిన సమాసానికి విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) ప్రజలు అనే పారావారం
బి) ప్రజలు, పారావారం
సి) ప్రజలు పారావారంగా కలది
డి) ప్రజల యొక్క పారావారం
జవాబు:
ఎ) ప్రజలు అనే పారావారం

42. ‘అనురాగపు గులాబి‘ – గీత గీసిన ‘ పదం ఏ సమాసం?
ఎ) షష్ఠీ తత్పురుష
బి) రూపక సమాసం
సి) ద్వంద్వ సమాసం
డి) ద్విగు సమాసం
జవాబు:
బి) రూపక సమాసం

43. ‘నయనాంచలాలు‘ – గీత గీసిన పదం ఏ సమాసమో గుర్తించండి.
ఎ) షష్ఠీ తత్పురుష
బి) ద్వంద్వ సమాసం
సి) ద్విగు సమాసం
డి) బహుప్రీహి సమాసం
జవాబు:
ఎ) షష్ఠీ తత్పురుష

44. హితైషిణి – దీనికి విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) జానపదునితో జాబు వ్రాయించుకొనెను
బి) జానపదుడు జాబు వ్రాసుకొనలేదు
సి) జాబు వ్రాయించుకొనలేదు ఎవరితోను
డి) జానపదుడు జాబు రాయలేదు
జవాబు:
ఎ) జానపదునితో జాబు వ్రాయించుకొనెను

45. ‘కృప చేత తరంగితం – దీనిని సమాస పదం గుర్తించండి.
ఎ) అనుకృప తరంగితం
బి) కృపా తరంగితం
సి) ప్రతికృప తరంగితం
డి) తరంగిత కృప
జవాబు:
బి) కృపా తరంగితం

46. షష్ఠీ తత్పురుషకు ఉదాహరణను గుర్తించండి.
ఎ) విద్యాహీనుడు
బి) దొంగభయం
సి) కళాలయాలు
డి) కార్యనిపుణుత
జవాబు:
సి) కళాలయాలు

47. దేవాలయం వెళ్ళారు – విగ్రహవాక్యాన్ని గుర్తించండి.
ఎ) దేవతల ఆలయం
బి) దేవుని యొక్క ఆలయం
సి) దేవుని కొరకు ఆలయం
డి) దేవతల కొరకు ఆలయం
జవాబు:
బి) దేవుని యొక్క ఆలయం

48. సముద్ర తీరాలు – దీనికి విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) సముద్రాల చేత తీరాలు
బి) సముద్రము కొరకు తీరాలు
సి) సముద్రము యొక్క తీరాలు
డి) సముద్రము నందు తీరాలు
జవాబు:
సి) సముద్రము యొక్క తీరాలు

వాక్య ప్రయోగాలు :

49. పల్లెలు కనువిందు చేస్తాయి – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం ఏది?
ఎ) పల్లెలు కన్నుల విందుగా ఉంటాయి
బి) ఉండవచ్చు పల్లెలు కనువిందుగా
సి) పల్లెలు కనువిందు చేయవు
డి) పరీక్షలో తప్పినా మరోసారి రాయవచ్చు
జవాబు:
సి) పల్లెలు కనువిందు చేయవు

50. పల్లెలో వర్షం కురిసింది – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం ఏది?
ఎ) పల్లెల్లో వర్షం తప్పక కురవకూడదు
బి) పల్లెల్లో వర్షం కురవలేదు
సి) పల్లెల్లో వర్షం కురవాలి
డి) పల్లెల్లో వర్షం కురవకపోవచ్చు
జవాబు:
బి) పల్లెల్లో వర్షం కురవలేదు

51. జానపదుడు జాబు రాశాడు – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం ఏది?
ఎ) హితాన్ని కోరునది
బి) హితము నందు కోరునది
సి) హితం వలన కోరునది
డి) హితం చేత కోరునది
జవాబు:
డి) హితం చేత కోరునది

52. చిరకాల కోరిక తీరింది – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) చిరకాల కోరిక తీరలేదు
బి) చిరకాల కోరిక తీరకూడదు
సి) చిరకాల కోరిక తీరకుండదు.
డి) చిరకాల కోరిక తీరకపోవచ్చు
జవాబు:
ఎ) చిరకాల కోరిక తీరలేదు

53. రావడం ఆలస్యం కాలేదు . – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) రావడం ఆలస్యం కాకపోవచ్చు
బి) రావడం ఆలస్యం కాకూడదు
సి) రావడం ఆలస్యం అయింది
డి) రావడం ఆలస్యం కావచ్చు
జవాబు:
సి) రావడం ఆలస్యం అయింది

54. సైకిలు దొరికింది. దొంగ దొరకలేదు – దీనికి సంయుక్త వాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) సైకిలు దొరక్కపోయినా దొంగ దొరికాడు
బి) దొంగ, సైకిలు దొరికాయి
సి) సైకిలు దొరికింది కాని దొంగ దొరకలేదు
డి) దొంగతో పాటు సైకిలు దొరికింది
జవాబు:
సి) సైకిలు దొరికింది కాని దొంగ దొరకలేదు

55. పరీక్షలు బాగా రాశాడు. పరీక్ష తప్పాడు – దీనికి సంయుక్త వాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) పరీక్షలు బాగా రాశాడు గాని తప్పాడు
బి) పరీక్షలు బాగా రాయకపోవడం వల్ల తప్పాడు
సి) పరీక్షలు బాగా రాస్తే పరీక్ష తప్పాడు
డి) పల్లెలు విందు చేస్తాయి కన్నుల విందువుగా
జవాబు:
ఎ) పరీక్షలు బాగా రాశాడు గాని తప్పాడు

56. పిల్లలు పల్లెలకు వెళ్ళవచ్చు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) ప్రార్థనార్థక వాక్యం
బి) అనుమత్యర్థక వాక్యం
సి) అభ్యర్థక వాక్యం
డి) ప్రశ్నార్థక వాక్యం
జవాబు:
బి) అనుమత్యర్థక వాక్యం

57. రైతులు పండించగలరు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) విధ్యర్థక వాక్యం
బి) శత్రర్థక వాక్యం
సి) సామర్థ్యార్థక వాక్యం
డి) హేత్వర్థక వాక్యం
జవాబు:
సి) సామర్థ్యార్థక వాక్యం

58. పల్లెలకు మేలు కలుగుగాక – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) అప్యర్థక వాక్యం
బి) హేత్వర్థక వాక్యం
సి) నిశ్చయార్థక వాక్యం
డి) ఆశీర్వార్థక వాక్యం
జవాబు:
డి) ఆశీర్వార్థక వాక్యం

59. నదులలోని నీరు ప్రవహించును – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) నిషేధార్థక వాక్యం
బి) తద్ధర్మార్థక వాక్యం
సి) ప్రశ్నార్థక వాక్యం
డి) విధ్యర్థక వాక్యం
జవాబు:
బి) తద్ధర్మార్థక వాక్యం

60. మీరు వెళ్ళాల్సిందే – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) విధ్యర్థక వాక్యం
బి) నిషేధాక వాక్యం
సి) అప్యర్థక వాక్యం
డి) తద్ధర్మార్థక వాక్యం
జవాబు:
ఎ) విధ్యర్థక వాక్యం

61. ఆహా ! ఎంత బాగుంది ! – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) నిషేధక వాక్యం
బి) నిశ్చయార్థక వాక్యం
సి) ఆశ్చర్యార్థక వాక్యం
డి) ఆత్మార్థక వాక్యం
జవాబు:
సి) ఆశ్చర్యార్థక వాక్యం

విభక్తి ప్రత్యయాలు – భాషాభాగాలు – పురుషలు :

62. విద్యతో హీనుడు – గీత గీసిన పదం ఏ విభక్తి ప్రత్యయం?
ఎ) తృతీయ
బి) సప్తమి
సి) షష్ఠీ
డి) చతుర్థీ
జవాబు:
ఎ) తృతీయ

63. ఫలితంను పొందాలి – గీత గీసిన పదం ఏ విభక్తి ప్రత్యయం?
ఎ) ప్రథమా
బి) సప్తమీ
సి) షష్ఠీ
డి) ద్వితీయ
జవాబు:
డి) ద్వితీయ

64. సాగరంలో నీరు ఉంది – గీత గీసిన పదం ఏ విభక్తి?
ఎ) ద్వితీయా విభక్తి
బి) సప్తమీ విభక్తి
సి) ప్రథమా విభక్తి
డి) షష్ఠీ విభక్తి
జవాబు:
డి) షష్ఠీ విభక్తి

65. వారు ఇంటికి వెళ్ళారు – గీత గీసిన పదం ఏ భాషాభాగ, ప్రత్యయం?
ఎ) సర్వనామం
బి) క్రియ
సి) విశేషణం
డి) అవ్యయం
జవాబు:
ఎ) సర్వనామం

66. ఆహా ! భళా ! ఎంత మధురం – గీత గీసిన పదం ఏ భాషాభాగ, పదం?
ఎ) నామవాచకం
బి) క్రియ
సి) అవ్యయం
డి) విశేషణం
జవాబు:
సి) అవ్యయం

67. మీరు అన్నం తిన్నారా? – గీత గీసిన పదం ఏ పురుషకు చెందినది?
ఎ) మధ్యమ పురుష
బి) ప్రథమ పురుష
సి) అధమ పురుష
డి) ఉత్తమ పురుష
జవాబు:
ఎ) మధ్యమ పురుష

68. ఉత్తమ పురుషకి చెందిన ప్రత్యయాలను గుర్తించండి.
ఎ) వాడు, వారు
బి) నీవు, మీరు
సి) నేను, మేము
డి) కలరు, కలది
జవాబు:
సి) నేను, మేము

69. నేను వచ్చాను – గీత గీసిన పదం ఏ పురుష ప్రత్యయం?
ఎ) ప్రథమ పురుష
బి) అధమ పురుష
సి) మధ్యమ పురుష
డి) ఉత్తమ పురుష
జవాబు:
డి) ఉత్తమ పురుష

సొంతవాక్యాలు:
సూచన : క్రింది పదాలను ఉపయోగించి సొంతవాక్యాలు రాయండి.

70. తండోపతండాలు : జాతరకు ప్రజలు తండోపతండాలుగా విరగబడి వచ్చారు.
71. గుసగుసలాడు : బడిలో అందరూ కృష్ణయ్యను చూసి ఎందుకో గుసగుసలాడుతున్నారు.
72. రొమ్ములు బాదుకొను : తన పిల్లవాడు పోయాడని, కాంతమ్మ రొమ్ములు బాదుకొని ఏడ్చింది.
73. విరగపడు: విపక్ష నాయకులు ప్రభుత్వంపై విమర్శలతో విరగపడుతున్నారు.
74. పరీక్షించండి : విద్యార్థుల ప్రతిభను నిశితంగా పరీక్షించండి.
75. నిరూపిస్తున్నది : ధర్మం సత్యాన్ని నిరూపిస్తున్నది.
76. ఆకర్షించడం : నాయకులు వాగ్దానాలతో ప్రజలను ఆకర్షించడం అనుసరించారు.
77. విరుచుకుపడు : సముద్రంలో అలలు విరుచుకు పడుతున్నాయి.
78. నిస్వార్థం : నాయకులు నిస్వార్థంతో పనిచేయాలి.
79. పరిమళం : మల్లెపూల పరిమళం అందరిని ఆకట్టుకుంటుంది.

These AP 7th Class Hindi Important Questions 5th Lesson आसमान गिरा will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 5th Lesson Important Questions and Answers आसमान गिरा

7th Class Hindi 5th Lesson आसमान गिरा Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

I. एक खरगोश था। वह पेड़ के नीचे सो रहा था। अचानक ज़ोर की आवाज़ हुई “धम्म’ खरगोश उठ बैठा। वह बोला, ‘अरे ! क्या गिरा?’ खरगोश ने इधर – उधर देखा। उसे कुछ | दिखायी नहीं दिया। उसे लगा कि, आसमान गिर रहा है। खरगोश डर गया और भागने लगा।
प्रश्न:
1. खरगोश कहाँ सो रहा था?
उत्तर:
खरगोश पेड़ के नीचे सो रह था।

2. अचानक कैसी आवाज़ हुई?
उत्तर:
अचानक जोर की आवाज हुई – ‘धम्म!

3. खरगोश को क्या दिखायी दिया?
उत्तर:
खरगोश को कुछ दिखायी नहीं दिया।

4. खरगोश भागने लगा क्यों?
उत्तर:
खरगोश को लगा कि आसमान गिर रहा है। इसलिए डर कर वह भागने लगा।

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘आसमान गिरा’ पाठ से दिया गया है।

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्न का उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

1. जंगल में कौन – कौन से जानवर रहते हैं? (S.A. I – 2018-19, S.A. II-2016-17)
उत्तर:
जंगल में साधारण जानवरों से लेकर खूनख्वार जानवर तक रहते हैं। जंगल में गेंडा, जंगली सुअर, सियार, खरगोश, भालू, हाथी, हरिणी, गधे, शेर आदि जानवर रहते हैं।

1. नीचे दिये गये संकेतों के आधार पर चार वाक्य लिखिए।

उत्तर:

1. खरगोश पेड के नीचे सो रहा था।
2. इतने में धम्म की आवाज़ हुई।
3. खरगोश को इधर-उधर कुछ नहीं दिखाई दिया।
4. खरगोश ने समझा कि आसमान गिर रहा है।

पढ़ो

पठित – गद्यांशा

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. एक खरगोश था। वह पेड़ के नीचे सो रहा था। अचानक ज़ोर की आवाज़ हुई “धम्म’ खरगोश उ बैठा। वह बोला, ‘अरे ! क्या गिरा?’ खरगोश ने इधर – उधर देखा। उसे कुछ दिखायी नहीं दिया। उसे लगा आसमान गिर रहा है। खरगोश डर गया और भागने लगा।
प्रश्न:
1. खरगोश कहाँ सो रहा था?
उत्तर:
खरगोश पेड के नीचे सो रहा था।

2. अचानक कैसी आवाज़ हुई?
उत्तर:
अचानक “धम्म” की आवाज़ हुई।

3. खरगोश क्या बोला?
उत्तर:
खरगोश बोला – अरे क्या गिरा?

4. खरगोश को क्या लगा?
उत्तर:
खरगोश को लगा कि आसमान गिर रहा है।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘आसमान गिरा” पाठ से लिया गया है।

II. भागते – भागते उसे एक लोमड़ी मिली। उसके पूछा – ‘खरगोश भाई, कहाँ जा रहे हो? ज़रा सुनो तो।’

खरगोश भागते – भागते बोला – ‘आसमान गिर रहा है, भागो ! भागो! जल्दी भागो !’ लोमडी भी भागने लगी। आगे जाकर उन्हें एक भालू मिला। भालू बोला – ‘ठहरो, ठहरो! कहाँ भागे जा रहे हो ?
प्रश्न:
1. भागते – भागते खरगोश को कौन मिला?
उत्तर:
भागते – भागते खरगोश को एक लोमडी मिली।

2. लोमडी ने खरगोश से क्या पूछा?
उत्तर:
लोमडी ने खरगोश से पूछा – खरगोश भाई, कहाँ जा रहे हो?

3. खरगोश भागते क्या बोला?
उत्तर:
खरगोश भागते बोला – आसमान गिर रहा है भागो, भागो जल्दी भागो।

4. आगे जाकर उन्हें कौन मिला?
उत्तर:
आगे जाकर, उन्हें एक भालू मिला।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘आसमान गिरा” पाठ से लिया गया है।

III. भालू बोला – ‘आसमान गिर रहा है, तुम भी भागो।’ हाथी भी भागने लगा। सब भाग रहे थे – आगे आगे खरगोश, उसके पीछ – पीछे लोमड़ी, उसके पीछे भालू और सबके पीछी हाथी। भागते – भागते उन्हें शेर मिला। उसने पूछा – ‘तुम सब क्यों भागे जा रहे हो?’
प्रश्न:
1. भालू क्या बोला?
उत्तर:
भालू बोला – आसमान गिर रहा है, तुम भी भागो।

2. हाथी क्या करने लगा?
उत्तर:
हाथी भी भागने लगा।

3. सब जानवरों के पीछे कौन था?
उत्तर:
सब जानवरों के पीछे हाथी था।

4. भागते जानवरों को कौन मिला?
उत्तर:
भागते जानवरों को एक शेर मिला।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “आसमान गिरा” पाठ से लिया गया है।

IV. वे सब उस पेड़ के नीचे गये। सबने पेड़ के नीचे देखा। वहाँ एक बड़ा – सा फल गिरा पड़ा था। तभी वैसा ही एक और फल गिरा – धम्म ! खरगोश चौंक गया।

शेर बोला -‘तो यही तुम्हारा आसमान था। लो फिर आसमान गिरा भागो ! और सभी हँसने लगे।
प्रश्न:
1. सब जानवर कहाँ गये?
उत्तर:
सब जानवर पेड के नीचे गये।

2. वहाँ क्या गिरा पड़ा था?
उत्तर:
वहाँ एक बडा – सा फल गिर पडा था।

3. तभी क्या हुआ?
उत्तर:
तभी वैसा ही एक और फल गिरा।

4. शेर क्या बोला?
उत्तर:
शेर बोला – तो यही तुम्हारा आसमान था। लो फिर आसमान गिरा। भागो।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “आसमान गिरा” पाठ से लिया गया है।

अपठित – गद्यांशी

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. किसी गाँव में एक गरीब औरत रहती थी। वह मटके बनाकर बेचती थी। वह मटके लेकर शहर, जाती थी। वहाँ उन्हें बेचती थी। मटके बेचकर वह शहर से घरेलू ज़रूरत की चीजें खरीदकर लाती थी। एक दिन वह मटके लेकर शहर जा रही थी। वह रास्ते में एक छायादार पेड़ के नीचे आरम करने के लिए बैठ गई। उसने अपनी पोटली खोली और उसमें से रोटियाँ निकाल कर खाई।
प्रश्न:
1. गरीब औरत क्या काम करती थी?
A) भीख माँगती
B) कागज चुनती
C) मटके बेचती
D) तरकारी बेचती
उत्तर:
C) मटके बेचती

2. गरीब औरत उन्हें कहाँ बेचती?
A) शहर में
B) गाँव में
C) रेल में
D) बस में
उत्तर:
A) शहर में

3. गरीब औरत कहाँ बैठ गई?
A) घर में
B) चौराहे में
C) जंगल में
D) पेड के नीचे
उत्तर:
D) पेड के नीचे

4. गरीब औरत शहर से क्या लाती?
A) कपडे
B) घरेलू चीज़े
C) बरतन
D) चावल
उत्तर:
B) घरेलू चीज़े

5. उसने पेड के नीचे क्या किया?
A) सोई
B) रोटियाँ खाई
C) फल खाई
D) चावल खाई
उत्तर:
B) रोटियाँ खाई

II. मिजोराम जंगल में एक बारहसींगा रहता था। एक दिन वह तालाब के किनारे खडा स्वच्छ जल में अपनी परछाई देख रहा था। उसने मन ही मन सोचा – “मेरे सींग कितने सुंदर हैं। अन्य किसी जानवर के ऐसे सुंदर सींग नहीं है”। किंतु अपने टांगों को देखकर मुझे बडा दुःख होता है ये कितनी पतली और कमज़ोर है। उसी समय उसने एक बाघ की गुर्राहट सुनी वह उससे कुछ ही दूर पर था।
प्रश्न:
1. बारहसींगा कहाँ रहता था?
A) कान्हा जंगल
B) मदुमलाई जंगल
C) काजीरंगा जंगल
D) मिजोराम जंगल में
उत्तर:
D) मिजोराम जंगल में

2. बारह सींगा अपनी परछाई कहाँ देख रहा था?
A) धूप में
B) दर्पण में
C) जल में
D) चांदनी में
उत्तर:
C) जल में

3. बारह सींगा अपने सींगों के बारे में क्या सोचा?
A) सुंदर हैं
B) कुरूप हैं
C) तेज़ हैं
D) छोटे हैं
उत्तर:
A) सुंदर हैं

4. उसके टाँग कैसे हैं?
A) कमज़ोर
B) मज़बूत
C) सुंदर
D) लंबे हैं
उत्तर:
A) कमज़ोर

5. उसी समय उसने किसकी गुर्राहट सुनी?
A) शेर की
B) बाघ की
C) चीता की
D) भालू की
उत्तर:
B) बाघ की

III. छोटी – सी इंदिरा उन दिनों इलाहाबाद में अपने आनंद भवन नामक बड़े घर में रहती थीं। घर | में क्रांतिकारी आते – जाते रहते थे। देश को आजाद कराने के लिए नई – नई योजनाएँ बनती रहती थीं। सभी लोग देश के लिए कुछ – न – कुछ कार्य करना चाहते थे। इंदिरा ने भी छोटे – छोटे बच्चों की टोली बनाई। उसे वह वानर सेना कहती थी।
प्रश्न:
1. छोटी सी इंदिरा कहाँ रहती थी?
A) दिल्ली में
B) हैदराबाद में
C) इलाहाबाद में
D) चेन्नै में
उत्तर:
C) इलाहाबाद में

2. घर में कौन आते – जाते रहते थे?
A) क्रांतिकारी
B) मज़दूर
C) नेता
D) भक्त
उत्तर:
A) क्रांतिकारी

3. नयी – नयी योजनाएँ क्यों बनती रहती थीं ?
A) आज़ादी के लिए
B) गुलामी के लिए
C) लूटने के लिए
D) मारने के लिए
उत्तर:
A) आज़ादी के लिए

4. सभी लोग किसके लिए कुछ न कुछ कार्य करना चाहते थे?
A) अपने लिए
B) दूसरों के लिए
C) रिश्तेदार के लिए
D) देश के लिए
उत्तर:
D) देश के लिए

5. बच्चों की टोली को वह क्या कहती थी?
A) वायु सेना
B) नर सेना
C) वानर सेना
D) देव सेना
उत्तर:
C) वानर सेना

IV. बगदाद शहर में एक नाई रहता था। वह तरह – तरह के बाल काटना जानता था। इसलिए उसकी दुकान पर हमेशा भीड लगी रहती थी। एक दिन नाई दुकान के बाहर खडा था। उसे एक लकडहारा आता दिखाई दिया। नाई को रसोई के लिए लकड़ियाँ चाहिए। इसलिए उसने लकडहारे को पुकारा।
प्रश्न:
1. नाई कहा रहता था?
A) अलंपुरी में
B) बगदाद
C) अहमदाबाद
D) घजियाबाद
उत्तर:
B) बगदाद

2. नाई क्या जानता था?
A) तरह – तरह के लकडी काटना
B) कपडे सीना
C) बाजे बजाना
D) तरह – तरह के बाल काटना
उत्तर:
D) तरह – तरह के बाल काटना

3. नाई की दुकान पर हमेशा क्या लगी रहती थी?
A) मेला
B) भीड
C) शोर
D) सन्नाटा
उत्तर:
B) भीड

4. एक दिन उसे क्या दिखाई दिया?
A) लकडहारा
B) ग्वाला
C) भेडिया
D) किसान
उत्तर:
A) लकडहारा

5. उसने लकडहारे को क्यों पुकारा?
A) लकडी खरीदने
B) लकडी बेचने
C) लकडहारे को देखने
D) बाल काटने
उत्तर:
A) लकडी खरीदने

व्याकरण काय

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए।
(సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.) (ने, को, के, की)
खरगोश पेड …1…. नीचे सो रहा था। अचानक ज़ोर …2… आवाज़ हुई – धम्म। खरगोश ….3…. इधर-उधर देखा। उस ….4….. कुछ दिखाई नहीं दिया।
उत्तर:
1) के 2) की 3) ने 4) को

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి.)

1) खरगोश ने इधर-उधर ……….। (झाँका / देखा)
उत्तर:
देखा

2) भागते-भागते उसे लोमड़ी ………। (खिली / मिली)
उत्तर:
ज) मिली

3) भालू भी उनके साथ ……. लगा। (भागने | भीगने)
उत्तर:
भागने

4) खरगोश बोला आसमान ……… रहा है। (गिर / फिर)
उत्तर:
गिर

5) लो फिर आसमान गिरा …….। (भागो | जागो)
उत्तर:
भागो

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1) खरगोश को कुछ नहीं दिकायी दिया।
उत्तर:
खरगोश को कुछ नहीं दिखायी दिया।

2) खरगोश ने कहा आशमान गिर रहा है।
उत्तर:
खरगोश ने कहा आसमान गिर रहा है।

3) तुम सब टहरो कुछ बताओ तो।
उत्तर:
तुम सब ठहरो कुछ बताओ तो।

4) शेर ने धहाड कर कहा।
उत्तर:
शेर ने दहाड़ कर कहा।

5) यह सुनकर खरगोश छौंक गया।
उत्तर:
यह सुनकर खरगोश चौंक गया।

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)

1) अचानक ज़ोर की आवाज़ हुई।
उत्तर:
एकदम

2) आसमान गिर रहा है।
उत्तर:
आकाश, गगन

3) भागते-भागते उन्हें एक शेर मिला।
उत्तर:
सिंह, केसरी

4) अचानक ज़ोर की आवाज़ हुई।
उत्तर:
ध्वनि, शब्द

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द के लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు)

1) वह पेड के नीचे सो रहा था।
उत्तर:
के ऊपर

2) खरगोश ने इधर देखा।
उत्तर:
उधर

3) आगे-आगे खरगोश भागने लगा।
उत्तर:
पीछे – पीछे

4) आसमान गिर रहा है, भागो।
उत्तर:
ठहरो

5) पास से वह निकल पड़ा।
उत्तर:
दूर

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) हाथी भी उसके साथ भागने लगा।
उत्तर:
हथिनी भी उसके साथ भागने लगी।

2) शेर दहाडकर पूछ बैठा।
उत्तर:
शेरनी दहाडकर पूछ बैठी।

3) खरगोश भाई कहाँ जा रहे हो?
उत्तर:
खरगोश बहिन कहाँ जा रही हो?

7. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) अचानक ज़ोर की आवाज़ हुयी।
उत्तर:
अचानक ज़ोर की आवाजें हुयीं।

2) वहाँ एक हाथी था।
उत्तर:
वहाँ अनेक हाथी थे।

3) शेर तो दहाडकर बोला।
उत्तर:
शेर तो दहाडकर बोले।

4) वहाँ बडा फल गिरा पडा था।
उत्तर:
वहाँ बडे फल गिरे पेडे थे।

8. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) अचानक : आसमान से अचानक एक तारा गिर पडा।
2) आसमान : आसमान तो नीला रहता है।
3) भागते-भागते : लड़का भागते-भागते थक गया।
4) के साथ : मैं पिताजी के साथ जाता हूँ।
5) दहाडना : शेर की गर्जना को दहाडना कहते हैं।
6) चुप रहना : अध्यापक की बात सुनकर हम चुपरह गये।
7) चौंक उठना : जंगल में सामने शेर को देखकर खरगोश चौंक उठा।
8) दिखाई देना : खरगोश को कुछ नहीं दिखाई दिया।

9. अंकों को अक्षरों में लिखिए।
1) 15 (१५) – पंद्रह
2) 29 (२९) – उनतीस
3) 45. (४५) – पैंतालीस
4) 9 (९) – नौ
5) 17 (१७) – सत्रह
6) 36 (३६) – छत्तीस

10. संज्ञा शब्दों को पहचानकर लिखिए।

1) अचानक खरगोश उठ बैठा।
उत्तर:
खरगोश

2) वह बोला आसमान गिर रहा है।
उत्तर:
आसमान

3) शेर ने दहाडकर कहा।
उत्तर:
शेर

4) सब ने पेड़ के नीचे देखा।
उत्तर:
पेड

5) वहाँ बडा सा फल गिरा पडा था।
उत्तर:
फल

11. दो वाक्यों को और / कर शब्द से जोडकर एक वाक्य बनाइए।

1) एक खरगोश था। वह पेंड के नीचे सो रहा था।
उत्तर:
एक खरगोश था और वह पेड के नीचे सो रहा था।

2) खरगोश डर गया। खरगोश भागने लगा।
उत्तर:
खरगोश डरकर भागने लगा।

3) खरगोश चुप रहा। शेर बोल उठा।
उत्तर:
खरगोश चुप रहा और शेर बोल उठा।

4) एक बडा फल गिर पडा। खरगोश चौंक गया।
उत्तर:
एक बडा फल गिर पड़ा और खरगोश चौंक गया।

5) सब ने सच जान लिया। सब हँसने लगे।
उत्तर:
सब सच जानकर हँसने लगे।

12. नीचे दिये गये वाक्यों में अशुद्ध वाक्य पहचानकर कोष्ठक में (✗) लगाइए।

अ) 1) खरगोश डर गया । ( ) 2) रास्ते में लोमडी मिली। ( )
3) हाथी ने बोला। (). 4) आसमान गिर रहा है। ( )
उत्तर:
3

आ) 1) हाथी भी भागने लगा। ( ) 2) लोमडी भी भागने लगा। ( )
3) भालू भी भागने लगा। ( ) 4) खरगोश भी भागने लगा। ( )
उत्तर:
2

इ) 1) एक बडा फल गिर पडा। ( ) 2) आसमान गिर रहा है। ( )
3) पेड तो गिर पडा । ( ) 4) हम सब हँस पडा। ( )
उत्तर:
4

ई) 1) सीता ने रोटी खायी। ( ) 2) राम ने फल खाया। ( )
3) रवि ने किताब दिया। ( ) 4) गोपी ने गेंद देखा। ( )
उत्तर:
3

13. अशुद्ध वर्तनीवाले कोष्टक में (✗) लगाइए।

अ) 1) खरगोश ( ) 2) भालू ( ) 3) हाथी ( ) 4) सेर ( )
उत्तर:
4

आ) 1) भागना ( ) 2) उठना ( ) 3) पूचना ( ) 4) रुकना ( )
उत्तर:
3

इ) 1) इधर ( ) 2) किदर ( ) 3) उधर ( ) 4) हलधर ( )
उत्तर:
2

ई) 1) तुमहारा ( ) 2) जल्दी ( ) 3) अकसर ( ) 4) अचानक ( )
उत्तर:
1

14. अंकों में लिखिए।

अ) 1) आठ – 8
2) अठारह – 18
3) उन्चास – 49
4) तैंतीस – 33
5) छियालीस – 46
6) सत्ताईस – 27

7th Class Hindi 5th Lesson आसमान गिरा 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. खरगोश डर कर भागने लगा। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए। (S.A. I – 2018-19)
A) प्यार
B) द्वेष
C) क्रोध
D) भय
उत्तर:
D) भय

2. ‘धम्म’ की आवाज सुनकर खरगोश उठ बैठा। (रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।) (S.A. II – 2018-19)
A) ध्वनि
B) तलाश
C) टूटना
D) तरंग
उत्तर:
A) ध्वनि

3. सब से आगे खरगोश दौड़ने लगा। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।) (S.A. II – 2018-19)
A) पास
B) पीछे
C) दूरे
D) ऊपर
उत्तर:
B) पीछे

4. गगन, आकाश किस शब्द के पर्यायवाची शब्द हैं?
A) भूमि
B) पेड
C) मेघ
D) आसमान
उत्तर:
D) आसमान

5. ‘हाथी’ शब्द का समानार्थक शब्द लिखें।
A) गज
B) हाथ
C) दांत
D) जंगल
उत्तर:
A) गज

6. “दहाडना” शब्द का अर्थ क्या है?
A) दौडना
B) सोना
C) गरजना
D) देखना
उत्तर:
C) गरजना

7. तरु, वृक्ष किस शब्द के पर्यायवाची शब्द हैं?
A) आकाश
B) जानवर
C) पेड
D) जंगल
उत्तर:
C) पेड

8. खरगोश डर गया और भागने लगा। (रेखांकित शब्द का उल्टे अर्थवाला शब्द लिखें।)
A) हँसना
B) डरपोक
C) बेडर
D) निडर
उत्तर:
D) निडर

9. कहानी शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) कहानियाँ
B) कहानी
C) कहानें
D) कहानों
उत्तर:
A) कहानियाँ

10. भागते – भागते उन्हें शेर मिला । (रेखांकित शब्द का स्त्रीलिंग रूप लिखिए।)
A) नरशोर
B) शेरनी
C) शेरन
D) शेर
उत्तर:
B) शेरनी

11. खरगोश ने इधर – उधर देखा। (रेखांकित शब्द क्या है?) अर्थ
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

12. लोमडी होशियार जानवर है। (वाक्य में विशेषण शब्द क्या है?)
A) लोमडी
B) होशियार
C) जानवर
D) है
उत्तर:
B) होशियार

13. भागते – भागते उसे एक लोमडी मिली। (वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानो।)
A) भागते – भागते
B) उसे
C) लोमडी
D) मिली
उत्तर:
B) उसे

14. वह पेड के नीचे सो रहा था । (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
C) क्रिया

15. सही शब्द को पहचानो।
A) खरघोश
B) करघोश
C) खरगोश
D) करगोश
उत्तर:
C) खरगोश

16. सही वाक्य को पहचानो।
A) उनके साथ भी भालू भागने लगा।
B) भालू भी उनके साथ भागने लगा।
C) भागने लगा भालू भी उनके साथ
D) भागने लगा उनके साथ भालू भी।
उत्तर:
B) भालू भी उनके साथ भागने लगा।

17. जंगल, वन, अरण्य, आकाश (इनमें बेमेल शब्द पहचानो।)
A) जंगल
B) वन
C) अरण्य
D) आकाश
उत्तर:
D) आकाश

18. तुम सब क्यों भागे जा रहे हो? (वाक्य में प्रश्नार्थक शब्द क्या है?)
A) तुम
B) क्यों
C) भागे
D) जा रहें
उत्तर:
B) क्यों

19. शेर ………… दहाडकर कहा – (रिक्त स्थान सही शब्द से भरें।)
A) ने
B) से
C) को
D) में
उत्तर:
A) ने

20. भागो ! और सभी जानवर ………….. लगे। (सही क्रिया से रिक्त स्थान भरो)
A) रोने
B) सोने
C) हँसने
D) सोचने
उत्तर:
C) हँसने

21. “सो रहा था पेड़ के नीचे वह” (इस वाक्य का सही रूप पहचानो।)
A) पेड के नीचे सो रहा था वह
B) वह पेड़ के नीचे सो रहा था।
C) पेड के सो रह था वह नीचे।
D) वह नीचे पेड के सो रहा था।
उत्तर:
B) वह पेड़ के नीचे सो रहा था।

22. निम्न में से पालतू जानवर को पहचानो।
A) भालू
B) लोमडी
C) खरगोश
D) शेर
उत्तर:
C) खरगोश

23. नामवाले शब्द को किसी व्यक्ति, वस्तु,स्थान आदि के बारे में बतलाते हैं। उन्हें ……….. कहते हैं।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
A) संज्ञा

24. वह पेड़ के नीचे सो रहा था। रेखंकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) वृक्ष
B) जंगले
C) बादल
D) आसमान
उत्तर:
A) वृक्ष

25. “एक खरगोश था” इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) एक
B) खरगोश
C) था
D) कोई नहीं
उत्तर:
B) खरगोश

26. भागते – भागते उसे एक लोमडी मिली ? रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) एकाएक
B) अनेक
C) एकैक
D) बहुत
उत्तर:
B) अनेक

27. तुम सब क्यों भागे जा रहे हो? रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) विशेषण
C) क्रिया
D) सर्वनाम
उत्तर:
D) सर्वनाम

28. भालू बोला “ठहरो – ठहरो” कहाँ भागे जा रहे हो? इस वाक्य में पुनरुक्ति वाला शब्द क्या है?
A) भालू
B) ठहरो – ठहरो
C) भागो
D) बोलना
उत्तर:
B) ठहरो – ठहरो

29. सभी हँसने लगे। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) रोना
B) दौडना
C) भागना
D) गिरना
उत्तर:
A) रोना

30. खरगोश, हाथी, भालू, मोर – इनमें से बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) खरगोश
B) हाथी
C) भालू
D) मोर
उत्तर:
D) मोर

31. भालू भागते – भागते एक हाथी के पास से निकले। रेखांकित शब्द का लिंग बदलने से यह हो सकता है?
A) हाथिनी
B) हाथियाँ
C) हाथियों
D) हाथी
उत्तर:
A) हाथिनी

32. “आसमान” गिर रहा है। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) तारा
B) जमीन
C) आकाश
D) सूरज
उत्तर:
B) जमीन

33. खरगोश पेड़ के नीचे सो रहा था। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) अंदर
B) बाहर
C) ऊपर
D) दूर
उत्तर:
C) ऊपर

34. एक खरगोश था। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) एकाएक
B) अनेक
C) एकैक
D) अकेला
उत्तर:
B) अनेक

35. खरगोश भाई, कहाँ जा रहे हो? रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) माता
B) पिता
C) बहन
D) दादा
उत्तर:
C) बहन

36. शेर बोला – तो यही तुम्हारा आसमान था। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) सिंह
B) सिंहनी
C) शेरनी
D) शोरमी
उत्तर:
C) शेरनी

37. शेर जंगल का राजा हैं। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) राजों
B) रानी
C) औरत
D) आदमी
उत्तर:
B) रानी

38. बेमेल शब्द पहचानिए।
A) फल
B) फूल
C) शाखाएँ
D) जानवर
उत्तर:
D) जानवर

39. अचानक जोर की आवाज हुई “धम्म” रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) एकैक
B) एकदम
C) एक
D) धीरे धीरे
उत्तर:
B) एकदम

40. आसमान गिरा एक कहानी है। रेखांकित शब्द का बहुवचन पहचानिए।
A) कहानियों
B) कहनियाँ
C) कहानिए
D) कहानीये
उत्तर:
B) कहनियाँ

41. “तभी वैसा ही एक और फल गिरा” रेखांकित शब्द का वचन बदलने से
A) फलें
B) फलों
C) फलायें
D) फल
उत्तर:
D) फल

42. भागते – भागते उन्हें शेर मिला। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) भागना
B) शेर
C) मिला
D) उन्हें
उत्तर:
B) शेर

43. तुम सब क्यों भागे जा रहे हो? इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) रहे
B) क्यों
C) तुम
D) जाना
उत्तर:
C) तुम

44. वह पेड के नीचे सो रहा था। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) नीचे
B) सोना
C) वह
D) पेड
उत्तर:
C) वह

45. तुम भी भागो। आसमान गिर रहा है। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) आसमान
B) गिरना
C) भागना
D) तुम
उत्तर:
D) तुम

46. अचानक जोर की आवाज हुई। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) अचानक
B) आवाज
C) जोर
D) धम्म
उत्तर:
C) जोर

47. शेर होशियार जानवर है। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) शेर
B) जानवर
C) कोई नहीं
D) होशियार
उत्तर:
D) होशियार

48. खरगोश चौंक गया। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान काल
B) भूतकाल
C) भविष्यत काल
D) तत्कालिक वर्तमान काल
उत्तर:
B) भूतकाल

49. “वह पेड़ के नीचे सो रहा है।” इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत
C) भविष्यत
D) असन्न भूत
उत्तर:
A) वर्तमान

50. खरगोश सोचा आसमान गिर रहा है। इस वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए।
A) आसमान
B) सोच
C) खरगोश
D) रहना
उत्तर:
B) सोच

51. खरगोश चौंक गया। रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
C) क्रिया

52. सब से पहले इसी ने कहा था। रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) क्रिया
B) संज्ञा
C) विशेषण
D) सर्वनाम
उत्तर:
A) क्रिया

53. वर्तनी की दृष्टि से शुद्ध शब्द को पहचानिए।
A) असमन
B) चैंक
C) दहाड
D) भग
उत्तर:
C) दहाड

54. बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) पेड
B) फल
C) पत्ते
D) खरगोश
उत्तर:
D) खरगोश

55. बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) जंगल
B) वन
C) अरण्य
D) जानवर
उत्तर:
D) जानवर

56. बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) पेड
B) तरु
C) वृक्ष
D) फूल
उत्तर:
D) फूल

57. अचानक शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) एकदम
B) हरदिन
C) हर पल
D) धीरे – धीरे
उत्तर:
A) एकदम

These AP 6th Class Telugu Important Questions 9th Lesson ధర్మ నిర్ణయం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 9th Lesson Important Questions and Answers ధర్మ నిర్ణయం

6th Class Telugu 9th Lesson ధర్మ నిర్ణయం Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పరిచిత గద్యభాగాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

రథానికి కట్టిన గుర్రాలు వాయువేగంతో పరుగిడుతున్నాయి. మెరుపు వేగంతో క్షణంలోనే ఆ ప్రదేశాన్ని దాటిపోయింది రథం. ఆ రథచక్రాల కిందపడి ఒక యువకుడు అసువులు బాశాడు. ప్రజలందరూ చుట్టూ చేరి తమ సానుభూతిని తెలియచేసారు. ఇంతలో అక్కడికి చేరుకుంది ఆ యువకుని తల్లి, కొడుకు ఆకస్మిక మరణానికి ఆ తల్లి గుండె పగిలింది. ఈలోపు సూర్యుడు అస్తమించాడు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) గుర్రాలు ఏ వేగంతో పరుగెడుతున్నాయి?
జవాబు:
గుర్రాలు వాయువేగంతో పరుగిడుతున్నాయి.

ఆ) యువకుడు ఎందుకు మరణించాడు?
జవాబు:
యువకుడు రథచక్రాల కింద పడడం వల్ల మరణించాడు.

ఇ) మెరుపు వేగంతో వెళ్ళింది ఏది?
జవాబు:
మెరుపు వేగంతో వెళ్ళింది రథం.

ఈ) తల్లి గుండె ఎందుకు పగిలింది?
జవాబు:
కొడుకు ఆకస్మిక మరణానికి తల్లి గుండె పగిలింది.

2. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

న్యాయమూర్తులు సుదీర్ఘంగా విచారించారు. నగరవీధిలో పసివారుంటారు, నిస్సహాయులెందరో. ఉంటారు. మదించిన గుర్రాలను కట్టిన రథంపై రాకుమారుడు నగర వీధులలోకి పోకూడదు.

ప్రాణాపాయం కలుగుతుంది. యువరాజు ఎక్కిన రధం వేగానికి ఒక ప్రాణం బలి అయింది. మరణశిక్ష తప్ప దీనికి మరో మార్గం లేదు. న్యాయశాసనాలకు రాజకుమారుడని కాని, సామాన్యుడని కాని భేదముండదు. ఇక్కడ బంధుప్రీతికి చోటు లేదు అని న్యాయమూర్తులు చెప్పారు. తీర్పు వింటున్నంత సేపూ మహారాజు ముఖం ప్రశాంతంగానే ఉంది. మధ్యాహ్న సమయం సూచిస్తూ గంట మోగింది. సభ చాలించాడు. సింహాసనం దిగాడు. సింహాసనంపై ఉన్నంతసేపూ గంభీరంగా ఉన్నాడు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) నగరవీధుల్లో ఎవరెవరు ఉంటారని న్యాయమూర్తులు అన్నారు?
జవాబు:
నగర వీధుల్లో పసివారు, నిస్సహాయులెందరో ఉంటారని న్యాయమూర్తులు అన్నారు.

ఆ) రాకుమారునికి న్యాయమూర్తులు ఏ శిక్ష విధించారు?
జవాబు:
రాకుమారునికి న్యాయమూర్తులు మరణశిక్ష విధించారు.

ఇ) శాసనాలకు ఏ భేదం ఉండదు?
జవాబు:
న్యాయశాసనాలకు రాజకుమారుడని గాని, సామాన్యుడని గాని భేదం ఉండదు.

ఈ) తీర్పు విన్న మాధవవర్మ ఎలా ఉన్నాడు?
జవాబు:
తీర్పు వింటున్నంత సేపూ మాధవవర్మ ముఖం ప్రశాంతంగా, గంభీరంగా ఉంది.

3. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఆ సాయంకాలమే ఆ శిక్షను అమలు చేశారు. “ధర్మో రక్షతి రక్షితః” – ధర్మాన్ని మనం రక్షిస్తే అది మనల్ని రక్షిస్తుంది అన్న సూక్తికి నిదర్శనంగా దుర్గామాత తన భక్తుడైన మాధవవర్మ పట్ల ప్రసన్నురాలైంది. ప్రభువు ధర్మ నిరతికి సంతోషపడింది. ఇంతలో హఠాత్తుగా కొండపై ఓ గర్జింపుతో వాన మొదలైంది.

జలజలా కురుస్తోంది.

గలగలా కురుస్తోంది. ఆశ్చర్యం !

ఘడియపాటు ఎడతెరపి లేకుండా విజయవాడ నగరమంతా బంగారు కాసుల వాన కురిసింది. బిలబిలమంటూ ప్రజలు వీధులలోనికి పరుగెత్తారు. అలా కనకవర్షం కురిపించిన దుర్గాదేవిని ఆనాటినుంచి కనకదుర్గగా పిల్చుకుంటున్నారు ప్రజలు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) “ధర్మోరక్షతి రక్షితః” అనే సూక్తికి అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
ధర్మాన్ని మనం రక్షిస్తే, ధర్మం మనలను రక్షిస్తుంది – అని ఈ సూక్తికి అర్థం.

ఆ) దుర్గాదేవి ఎందుకు ప్రసన్నురాలైంది?
జవాబు:
దుర్గాదేవి మాధవవర్మ ధర్మనిరతికి సంతోషపడి ప్రసన్నురాలైంది.

ఇ) కాసులవాన ఎలా కురిసింది?
జవాబు:
కాసులవాన జలజలా, గలగలా ఘడియపాటు కురిసింది.

ఈ) దుర్గాదేవిని కనకదుర్గగా ఎందుకు పిలుస్తున్నారు?
జవాబు:
విజయవాడలో ఘడియపాటు బంగారు కాసుల వాన కురిపించడం వలన దుర్గా దేవిని కనకదుర్గగా పిలుస్తున్నారు.

అపరిచిత గద్యాలు

1. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

మానవుడు స్వేచ్ఛాజీవి. కొన్నాళ్ళు అన్నపానీయాలు లేకపోయినా తట్టుకోగలడేమో కానీ, స్వేచ్చ లేకపోతే భరించలేడు. ఆత్మాభిమానం, ఆత్మవిశ్వాసం అనే బలాలతో మానవజాతి నిరంతర ప్రగతిని సాధించింది. ఈనాడు మనం స్వేచ్ఛగా సుఖసంతోషాలతో హాయిగా జీవిస్తున్నామంటే, దానివెనుక మన పూర్వీకుల కృషి ఎంతైనా ఉంది. దాన్ని తెలుసుకోవలసిన అవసరం కూడా ఉంది. చరిత్రలో మన భారతీయుల కృషిని అధ్యయనం చేసినట్లయితే వెనుకటి తరాలవారి ముందుచూపు తెలుస్తుంది. వ్యక్తి ‘అశాశ్వతుడు, వ్యవస్థ శాశ్వతం.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మానవుడు ఏమి లేకపోతే తట్టుకోలేడు?
జవాబు:
మానవుడు స్వేచ్ఛ లేకపోతే తట్టుకోలేడు.

ఆ) పై పేరాకు శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
పై పేరాకు ‘స్వేచ్ఛ’ అని శీర్షిక పెట్టవచ్చు.

ఇ) చరిత్రను అధ్యయనం చేస్తే ఏమి తెలుస్తుంది?
జవాబు:
చరిత్రను అధ్యయనం చేస్తే వెనుకటి తరాలవారి ముందుచూపు తెలుస్తుంది.

ఈ) పై గద్యాన్ని చదివి, ఏదైనా ఒక ప్రశ్నను తయారుచేయండి.
జవాబు:
‘వ్యక్తి – వ్యవస్థ’ వీటిలో శాశ్వతమైనదేది?

2. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

రాయలసీమ రత్నం, తెలుగుజాతి గర్వించదగిన ఆణిముత్యం ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి.

తెల్లదొరల పాలననుంచి మన దేశాన్ని విముక్తంచేసి స్వాతంత్ర్యం సాధించాలన్న గొప్ప తలంపుతో ఎందరో మహానుభావులు తమ సర్వస్వాన్ని ఒడ్డారు. అలాంటి త్యాగధనుల్లో అగ్రేసరుడు ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి. దేశ స్వాతంత్ర్యం కొరకు ఆత్మార్పణ గావించిన వీరాధివీరుడు. తెల్లదొరలను గజగజలాడించిన పరాక్రమశాలి. ఎంతటి పరాక్రమవంతుడో అంతటి కరుణామయుడు. వీర, శాంత గుణాల కలగలుపే ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) తెలుగుజాతి గర్వించదగిన ఆణిముత్యం ఎవరు?
జవాబు:
తెలుగుజాతి గర్వించదగిన ఆణిముత్యం ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి.

ఆ) పై పేరాకు శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
పై పేరాకు ‘వీరాధివీరుడు’ అని శీర్షిక పెట్టవచ్చు.

ఇ) ఏయే గుణాల కలగలుపే ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి?
జవాబు:
వీర, శాంత గుణాల కలగలుపే ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి.

ఈ) ఇవ్వబడిన గద్యాన్ని చదివి, ఏదైనా ఒక ప్రశ్నను తయారుచేయండి.
జవాబు:
ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి ఏ ప్రాంతం వాడు?

3. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

తెల్లదొరల నిరంకుశపాలన మనుషులనే కాదు పశువులను కూడా క్రూరంగా హింసించింది. పశువులను అడవులలో పెరిగే గడ్డి మేపుకోవడానికి పన్ను చెల్లించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చట్టం చేసింది. దీనిని పుల్లరి అంటారు. సహాయ నిరాకరణోద్యమ కాలంలో భూమి పన్నులు, పశువుల పుల్లరి చెల్లించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చేసిన శాసనాన్ని ఎదిరించి పోరాడిన వీరుడు, సాహసి, దీక్షాపరుడు, కృషీవలుడు కన్నెగంటి హనుమంతు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం ఏమని చట్టం చేసింది?
జవాబు:
పశువులను అడవులలో పెరిగే గడ్డి మేపుకోవడానికి పన్ను చెల్లించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చట్టం చేసింది.

ఆ) ఈ పేరాకు శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
ఈ పేరాకు ‘పుల్లరి’ అని శీర్షిక పెట్టవచ్చు.

ఇ) పశువుల పుల్లరి చెల్లించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చేసిన శాసనాన్ని ఎదిరించి పోరాడిన వీరుడు ఎవరు?
జవాబు:
కన్నెగంటి హనుమంతు.

ఈ) ఇవ్వబడిన గద్యాన్ని చదివి, ఏదైనా ఒక ప్రశ్నను తయారుచేయండి.
జవాబు:
తెల్లదొరల నిరంకుశపాలన ఎట్టిది?

4. క్రింది కరపత్రం చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పై కరపత్రం ఎవరు విడుదల చేశారు?
జవాబు:
ప్రత్యేక అవసరాలున్నవారి ప్రోత్సాహక కమిటీవారు పై కరపత్రాన్ని విడుదల చేశారు.

ఆ) ప్రత్యేక అవసరాలున్నవారు దేనిలో భాగస్వాములు కావాలి?
జవాబు:
సమాజ అభివృద్ధిలో ప్రత్యేక అవసరాలున్నవారు భాగస్వాములు కావాలి.

ఇ) వాళ్ళూ మనవాళ్ళే అన్నారు కదా ! వాళ్ళెవరు?
జవాబు:
ప్రత్యేక అవసరాలున్న వాళ్ళు.

ఈ) పై కరపత్రం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారుచేయండి.
జవాబు:
పై కరపత్రంలో ఎవరి గురించి చెప్పారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
‘అతివేగం ప్రమాదకరం’ అనే వాక్యాన్ని మీ పాఠం ఆధారంగా సమర్థించండి.
జవాబు:
విజయవాడను మాధవవర్మ అనే రాజు పరిపాలించేవాడు. ఆయన కొడుకు యువరాజు పదివేల బంగారు నాణేలతో అరేబియా దేశానికి చెందిన మేలుజాతి గుర్రాలను కొన్నాడు. ఆ గుర్రాలను కట్టిన రథంపై విహారానికి బయలుదేరాడు. అతనికి పట్టాభిషేకం జరగబోతోంది. ఒళ్ళు తెలియని ఉత్సాహంతో గుర్రాలను పరిగెత్తించాడు. కోటవీధిలో సాయంకాలం సమయంలో జనం – తిరుగుతున్నారు. అయినా పట్టించుకోలేదు. గుర్రాలు వాయువేగంతో పరిగెడుతున్నాయి. రథం మెరుపువేగంతో దూసుకుపోతోంది. రథ చక్రాల కిందపడి ఒక యువకుడు మరణించాడు. ఆ యువకుని మరణానికి మితిమీరిన వేగంతో రథాన్ని నడపడమే కారణం. ఒళ్ళు తెలియని వేగం వలన అనవసరంగా ఒక యువకుడు బలైపోయాడు. దీన్ని విచారించిన మాధవవర్మ తన కుమారునికి కూడా మరణదండన విధించాడు. అందుచేత మితిమీరిన వేగం ఇతరులకు, తమకు కూడా ప్రమాదమని గుర్తించాలి.

ప్రశ్న 2.
వృద్ధురాలు మాధవవర్మతో మాట్లాడిన మాటలను బట్టి మీరేమి గ్రహించారు?
జవాబు:
మాధవవర్మ కుమారుని రథం క్రిందపడి వృద్ధురాలి కొడుకు మరణించాడు. ఆ మరణానికి ఆ తల్లి గుండె తల్లడిల్లింది. మరునాడు ఉదయం రాజు కొలువులోకి ప్రవేశించింది. ఆమె కన్నీరు మున్నీరుగా విలపిస్తోంది. రక్తంతో అట్టలు కట్టిన కొడుకు మృతదేహాన్ని రాజు ముందు ఉంచింది. తనకు ఒక్కడే కొడుకని రాజుకు చెప్పింది. తన కుటుంబానికి అతనే ఆధారమని వివరించింది. తన కుమారుని మరణానికి రాజకుమారుడే కారణమని చెప్పింది. ఏ దిక్కూలేని తనకు న్యాయం చేయమని ప్రార్థించింది. దీనిని బట్టి ఆ ముసలి తల్లి బాధ మాకు అర్థమయ్యింది.

ప్రశ్న 3.
ధర్మ నిర్ణయం ఎవరు చేశారు ? ఆ ధర్మ నిర్ణయం ఏమిటి?
జవాబు:
న్యాయమూర్తులు సుదీర్ఘంగా యువకుని మరణం గురించి విచారించారు. నగరవీధులలో పసిపిల్లలు, నిస్సహాయులు, సామాన్యులు చాలామంది తిరుగుతూ ఉంటారు. అటువంటి చోట మదించిన గుర్రాలను కట్టిన రథంపై రాజ కుమారుడు వెళ్ళడం తప్పని తేల్చారు. వెళ్ళినా మితిమీరిన వేగంతో వెళ్ళటం చాలా తప్పని తేల్చారు. యువకుని మరణానికి ఖచ్చితంగా రాజకుమారుడే కారణమని తేల్చారు. న్యాయ శాసనాలకు రాజకుమారుడని, సామాన్యులని భేదముండదన్నారు. బంధుప్రీతికి అవకాశం లేదని ఖచ్చితంగా చెప్పారు. న్యాయసూత్రాల ప్రకారం రాజకుమారునికి మరణదండన విధించాలని ధర్మ నిర్ణయం చేశారు.

ప్రశ్న 4.
‘ధర్మో రక్షతి రక్షితః’ ఈ పాఠం ఆధారంగా వ్యాఖ్యానించండి.
జవాబు:
ధర్మో రక్షతి రక్షితః అంటే ధర్మాన్ని మనం రక్షిస్తే ధర్మమే మనల్ని రక్షిస్తుంది అని అర్థం. రథాన్ని అతివేగంగా రాజకుమారుడు నడిపాడు. ఒక యువకుని మరణానికి కారణమయ్యాడు. న్యాయాధికారులు అతనికి మరణశిక్ష విధించాలన్నారు. రాజయిన మాధవవర్మకు రెండు సమస్యలు వచ్చాయి. తన పుత్రునకు తానే మరణశిక్ష విధించాలి. కానీ తండ్రిగా కుమారుని మరణానికి తను కారణం కావడం ధర్మం కాదు. రెండవది ఒక రాజుగా తప్పు చేసిన వాడికి శిక్ష విధించాలి. ధర్మాన్ని కాపాడాలి. ఈ పరిస్థితిలో కుటుంబ ధర్మం కంటే రాజధర్మం గొప్పది. అందుకే రాజధర్మానికి కట్టుబడి యువరాజుకి మరణదండన విధించాడు. అందుకే అతని ధర్మనిరతిని జగన్మాతయైన దుర్గాదేవి కూడా మెచ్చుకుంది. బంగారు వర్షం కురిపించింది. మరణించిన వారిని (రాజకుమారుని, యువకుని) బ్రతికించింది.

ప్రశ్న 5.
మీకు తెలిసిన ఒక ధర్మాత్ముని గురించి మిత్రునకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 6.
ముసలమ్మకు, మాధవవర్మకు మధ్య జరిగిన సంభాషణ రాయండి.
జవాబు:
ముసలమ్మ : రాజుగారూ ! దండాలండీ.
మాధవవర్మ : ఏమైంది ? ఎందుకేడుస్తున్నావు?
ముసలమ్మ : నా కొడుకు చచ్చిపోయాడు బాబూ !
మాధవవర్మ : అయ్యయ్యో ! నీకేం పరవాలేదు. నేనున్నాను. ఎలా చచ్చిపోయాడు?
ముసలమ్మ : రథం కింద పడిపోయాడండీ !
మాధవవర్మ : ఆ రథం ఎవరిది? చూశావా?
ముసలమ్మ : చూశానండీ ! యువరాజు గారి రథమండి.
మాధవవర్మ : ఆఁ …… ? విచారణ చేయిస్తాను. దోషిని శిక్షిస్తాను. నీకు న్యాయం చేస్తాను.
ముసలమ్మ : ధర్మప్రభువులండీ ! తమరు ! !
మాధవవర్మ : ఇక నీవు వెళ్లవచ్చు. (ముసలమ్మ వెళ్లిపోతుంది)

III. భాషాంశాలు.

1. పర్యాయపదాలు :

కుమారుడు = కొడుకు, తనయుడు
గుఱ్ఱము = తురగము, అశ్వము .
మేఘం = పయోధరము, జీమూతము
శోకము = ఏడ్పు, రోదనము
హృదయం = ఎద, ఎడద
సువర్ణము = బంగారము, కనకము
రథం = తేరు, స్యందనము
వదనం = ముఖము, ఆననము
సభ = కొలువు, సదస్సు

2. ప్రకృతి – వికృతులు :

కోట్టము – కోట
వీథి – వీది
కుమారుడు – కొమరుడు
మేఘము – మొగులు
ప్రజ – పజ
న్యాయం – నాయం
శాసనము – చట్టము
పుత్రుడు – బొట్టెడు
మంత్రి – మంతిరి
కార్యము – కర్ణము
ధర్మము – దమ్మము
భటుడు – బంటు
రథము – అరదము
మూర్తి – మూరితి
వృద్ధు – పెద్ద
ఆజ్ఞ – ఆన
బంధువులు – బందుగులు
హృదయం – ఎద
అంతఃపురము – అంతిపురము
సంతోషము – సంతసము

3. సంధులు:

నాణేలను + ఇచ్చి = నాణేలనిచ్చి – (ఉత్వ సంధి)
ప్రజలు + అందరూ = ప్రజలందరూ – (ఉత్వ సంధి)
ముందు + ఉంచింది = ముదుంచింది – (ఉత్వ సంధి)
ఇతడు + ఒక్కడే = ఇతడొక్కడే – (ఉత్వ సంధి)
వారు + ఉంటారు = వారుంటారు – (ఉత్వ సంధి)
కుమారుడు + అని = కుమారుడని – (ఉత్వ సంధి)
భేదము + , ఉండదు = భేదముండదు – (ఉత్వ సంధి)
పరవశుడు + అయ్యాడు = పరవశుడయ్యాడు – (ఉత్వ సంధి)
భక్తుడు + ఐన = భక్తుడైన – (ఉత్వ సంధి)
ఆనతి + ఇచ్చాడు = ఆనతిచ్చాడు – (ఇత్వ సంధి)
ఉన్న + అంత = ఉన్నంత – (అత్వ సంధి)
పట్ట + అభిషేకం = పట్టాభిషేకం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
న్యాయ + అధికారి = న్యాయాధికారి – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సింహ + ఆసనం = సింహాసనం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
కార్య + ఆచరణ = కార్యాచరణ – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సు + ఉక్తి = సూక్తి – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)

4. కింద గీతగీసిన పదాలకు అర్థాలు రాయండి. వాటితో సొంత వాక్యాలు రాయండి.

1. చెట్టు పడిపోతే పెద్ద ధ్వని వచ్చింది.
జవాబు:
ధ్వని = శబ్దం
అనవసరంగా శబ్దం చేయకు.

2. దేవుడు రథంపై ఊరేగుతున్నాడు.
జవాబు:
రథం = తేరు
అర్జునుని తేరును చూస్తే శత్రువులకు భయం.

3. మొన్న ప్రమాదంలో ఒకనికి నెత్తురు వచ్చింది.
జవాబు:
నెత్తురు = రక్తం
రక్తం ఎర్రగా ఉంటుంది.

5. కింది వ్యతిరేక పదాలు జతపర్చండి.

జవాబు:

6. కింది ప్రకృతులను వికృతులతో జతపర్చండి.

జవాబు:

7. కింది ఖాళీలను పూరించండి.

1. ప్రజలందరూ = ప్రజలు + అందరూ – ఉత్వ సంధి
2. ఏమన్నారు = ఏమి + అన్నారు – ఇత్వ సంధి
3. అక్కడెక్కడో = అక్కడ + ఎక్కడో – అత్వ సంధి
4. మంచి చెడులు = మంచియును, చెడుయు – ద్వంద్వ సమాసం
5. త్రిమూర్తులు = ముగ్గురైన మూర్తులు – ద్విగు సమాసం
6. నవరసాలు = తొమ్మిదైన (నవ సంఖ్య గల) రసాలు = ద్విగు సమాసం
7. రామలక్ష్మణులు మహావీరులు. ఇది సంయుక్త వాక్యం
8. అన్నం తిని బడికి వెళ్లాను. ఇది సంక్లిష్ట వాక్యం
9. లతకు చదవడం రాయడం వచ్చును. ఇది సంయుక్త వాక్యం.

8. ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. ఎండలో తిరిగితే వదనం కందిపోయింది. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) ముఖం
ఆ) వందనం
ఇ) శరీరం
జవాబు:
అ) ముఖం

2. శాసనం అతిక్రమించకూడదు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) మాట
ఆ) కారణం
ఇ) చట్టం
జవాబు:
ఇ) చట్టం

3. గురువుల సూక్తిని పాటించాలి. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) మాట
ఆ) మంచిమాట
ఇ) పాఠం
జవాబు:
ఆ) మంచిమాట

4. శోకము అనర్థదాయకం. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) ఏడ్పు
ఆ) బాధ
ఇ) కంగారు
జవాబు:
అ) ఏడ్పు

5. రథంపై దేవుడు వస్తాడు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గుర్రం, అశ్వం
ఆ) పల్లకి, పల్యంకిక
ఇ) తేరు, స్యందనం
జవాబు:
ఇ) తేరు, స్యందనం

6. మేఘం వస్తే వాన వస్తుంది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) పయోధరము, జీమూతము
ఆ) శీతలం, చల్లగాలి
ఇ) చినుకు, జడి
జవాబు:
అ) పయోధరము, జీమూతము

7. దశరథుని కుమారుడు రాముడు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) కొడుకు, కూతురు
ఆ) పుత్రి, బిడ్డ
ఇ) కొడుకు, తనయుడు
జవాబు:
ఇ) కొడుకు, తనయుడు

8. హృదయంలో మంచి మాత్రమే ఉండాలి. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గుండె, కండరం
ఆ) ఎడద, ఎద
ఇ) మనస్సు, ఆలోచన
జవాబు:
ఆ) ఎడద, ఎద

9. కోట చుట్టూ సైన్యం ఉంది. (ప్రకృతిని గుర్తించండి)
అ) కోటరము
ఆ) కోట్టము
ఇ) కొట్టము
జవాబు:
ఆ) కోట్టము

10. భటుడు కాపలా ఉంటాడు. వికృతిని గుర్తించండి)
అ) బంటు
ఆ) భట్టు
ఇ) పటము
జవాబు:
అ) బంటు

11. కృష్ణమూర్తిని చూచి మొక్కాము. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) మూర్తము
ఆ) అమూర్తము
ఇ) మూరితి
జవాబు:
ఇ) మూరితి

12. కుమారుడు తల్లిదండ్రులను చూడాలి. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) కుమ్మరుడు
ఆ) కొమరుడు
ఇ) కొమారులే
జవాబు:
ఆ) కొమరుడు

13. ప్రజలందరూ తీర్పు వినడానికి వచ్చారు. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) అత్వ సంధి
ఇ) ఇత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఉత్వ సంధి

14. రాజు ఆనతిచ్చాడు – సంధి పేరు గుర్తించండి.
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
ఆ) ఇత్వ సంధి

15. ఉన్నంతలో దానం చేయాలి. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఉండి + అంత
ఆ) ఉంటు + అంత
ఇ) ఉన్న + అంత
జవాబు:
ఇ) ఉన్న + అంత

16. పంచపాండవులు ధర్మం వైపు నిలిచారు. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వం
ఇ) బహువ్రీహి
జవాబు:
అ) ద్విగువు

17. బ్రహ్మకు చతుర్ముఖములు ఉంటాయి. (విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి)
అ) నలువ ముఖాలు
ఆ) నాలుగైన ముఖాలు
ఇ) నాలుగు వేదాలు
జవాబు:
ఆ) నాలుగైన ముఖాలు

18. మూడైన (త్రిఐన) మూర్తులు – సమాసపదం గుర్తించండి.
అ) త్రిదశలు
ఆ) త్రిలోకాలు
ఇ) త్రిమూర్తులు
జవాబు:
ఇ) త్రిమూర్తులు

19. పాటలూ పద్యాలూ నేర్చుకొన్నది. (ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

20. ఆడుతూపాడుతూ బ్రతకాలి. (ఏ రకమైన వాక్యం )
అ) సంయుక్తం
ఆ) సామాన్యం
ఇ) సంక్లిష్టం
జవాబు:
ఇ) సంక్లిష్టం

21. కిందివానిలో సంయుక్తం గుర్తించండి.
అ) వచ్చి, చూశారు
ఆ) వెళ్లకండి
ఇ) అన్నదమ్ములు
జవాబు:
ఇ) అన్నదమ్ములు

22. మాధవవర్మ ధర్మంగా, న్యాయంగా జీవించాడు. (వాక్య రకం)
అ) సంక్లిష్టం
ఆ) సంయుక్తం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
ఆ) సంయుక్తం

23. రామారావు, నాగేశ్వరరావు సినిమా నటులు. (వాక్య రకం)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) విధ్యర్థకం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

24. నలుగురూ వచ్చి వెళ్లాలి. (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) విధ్యర్థకం
ఆ) సంయుక్తం
ఇ) సంక్లిష్టం
జవాబు:
ఇ) సంక్లిష్టం

25. కిందివానిలో పంచమీ విభక్తి ప్రత్యయం గుర్తించండి.
అ) కొఱకు
ఆ) వలన(న్)
ఇ) యొక్క
జవాబు:
ఆ) వలన(న్)

26. కిందివానిలో సప్తమీ విభక్తి ప్రత్యయం గుర్తించండి.
అ) అందు(న్)
ఆ) గూర్చి
ఇ) తోడు
జవాబు:
అ) అందు(న్)

27. కిందివానిలో సర్వనామం గుర్తించండి.
అ) బాగు
ఆ) రాముడు
ఇ) ఆమె
జవాబు:
ఇ) ఆమె

28. కిందివానిలో అవ్యయం గుర్తించండి.
అ) సీత
ఆ) అబ్బ
ఇ) బాగుంది
జవాబు:
ఆ) అబ్బ

29. ఆమె చాలా పొడవుగా ఉందని సీత అన్నది. (విశేషణం గుర్తించండి)
అ) ఆమె
ఆ) సీత
ఇ) పొడవు
జవాబు:
ఇ) పొడవు

30. నామవాచకానికి బదులుగా వాడేది గుర్తించండి.
అ) సర్వనామం
ఆ) నామవాచకం
ఇ) అవ్యయం
జవాబు:
అ) సర్వనామం

చదవండి – ఆనందించండి

నేరము – శిక్ష

ఓరోజు మా నాన్న, తనని బస్తీలో జరిగే ఒక సమావేశానికి కారులో తీసుకెళ్ళమనడంతో, ఎగిరి గంతేశాను. ఎలానూ బస్తీకెళ్తున్నాను కాబట్టి, మా అమ్మ తనకవసరమైన సరుకులపట్టీ ఇచ్చింది. పైగా రోజంతా బస్తీలోనే ఉండాలి కనుక, కారు సర్వీసింగ్ తో పాటుగా చేయాల్సిన ఇతర పనులు కూడా మా నాన్న అప్పగించారు. ఆ ఉదయం మా నాన్నను దిగబెట్టాక, “సాయంత్రం 5 గంటలకు మళ్ళీ ఇక్కడికే రా, కలసి ఇంటికి వెళ్లాం…” అన్నారు నాన్న.

హడావిడిగా పనులన్నీ ముగించుకుని, నేరుగా దగ్గరలోని సినిమాహాల్ కి వెళ్ళాను. సినిమాలో జాన్ వేన్ చేసిన ద్విపాత్రాభినయంలో లీనమవ్వడంతో సమయం గుర్తులేదు. నాకు గుర్తొచ్చేప్పటికి సాయంత్రం 5.30 గంటలయింది. నేను గారేజ్ కి పరిగెత్తుకెళ్ళి, కారు తీసుకుని, నాకోసమే ఎదురుచూస్తున్న మా నాన్నను చేరేటప్పటికి సాయంత్రం 6.30 గంటలయ్యింది. ‘ఎందుకు ఆలస్యమయింది?” అని ఆత్రుతతో నాన్న అడిగారు. జాన్ వేన్ సినిమా చూశానని ఆయనకు చెప్పటానికి సిగ్గుపడ్డ నేను, ఆయన అప్పటికే గారేజ్ వారితో మాట్లాడి ఉన్న విషయం తెలియక, ‘కారు సిద్ధం కాలేదు, నేను వేచి ఉండాల్సి వచ్చింది’ అన్నాను.

అబద్ధం చెప్తూ పట్టుబడ్డ నాతో ఆయన, ‘నాతో నిజం చెప్పేందుకు ధైర్యం లేకపోయింది నీకు. నిన్ను పెంచటంలో నేనేదో తప్పు చేశాను. నేను ఎక్కడ తప్పుచేశానో తెలుసుకునేందుకు 18 మైళ్ళు నడిచి ఇంటికి వెళ్తున్నాను. దాని గురించి ఆలోచించు’ అన్నారు. సూటూ, బూటూ వేసుకుని దర్జాగా ఉన్న ఆయన, చీకట్లో, దీపాలు లేని, ఆ గతుకుల రోడ్డు మీద నడవడం ప్రారంభించారు.

ఆయనను వదిలి వెళ్ళలేని నేను, బుద్ధి తక్కువగా నేను ఆడిన అబద్ధం వల్ల ఆయన అనుభవిస్తున్న ఆవేదనను చూస్తూ, ఐదున్నర గంటలపాటు ఆయన వెనకే, కారు నడుపుకుంటూ వెళ్ళాను. అప్పటికప్పుడే, అక్కడికక్కడే ఇక మళ్ళీ అబద్ధమాడకూడదని గట్టిగా నిర్ణయించుకున్నాను.

మనం మన పిల్లలను తిట్టీ కొట్టి శిక్షించే పద్ధతిలో ఆయన నన్ను శిక్షించి ఉంటే, నేనీ పాఠాన్ని నేర్చుకుని వుండేవాడనా? అని అప్పుడప్పుడు ఈ సంఘటనను గురించి ఆలోచిస్తూ ఆశ్చర్యపోతుంటాను. నేర్చుకుని ఉండేవాడను కానని నా నమ్మకం. ఆ శిక్షను అనుభవించి, మళ్ళీ ఎప్పటిలాగే అదే పని చేసి ఉండేవాడిని. కానీ, ఈ ఒక్క అహింసాచర్య ఎంత శక్తిమంతమైనదంటే, అది నిన్ననే జరిగినట్లుగా అనిపిస్తుంది. అహింసకున్న శక్తి అటువంటిది.

These AP 7th Class Telugu Important Questions 5th Lesson తెలుగు వెలుగు will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Telugu 5th Lesson Important Questions and Answers తెలుగు వెలుగు

7th Class Telugu 5th Lesson తెలుగు వెలుగు Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

1. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. దీనికి నాలుగు ప్రశ్నలు తయారుచేయండి.

ఎవరి మాతృభాష వారికి కన్నతల్లి లాంటిది. మన తెలుగుభాష మనకు అమృతం కదూ ! మనం తెలుగులోనే ఆలోచిస్తాం. తెలుగులోనే మాట్లాడతాం. తెలుగులోనే జీవిస్తాం! మా స్నేహితులను ఇలానే ప్రోత్సహిస్తాం. మీ స్నేహితులనే కాదు. అందరినీ, అన్ని అవసరాలకూ తెలుగుభాషనే వాడమని ప్రోత్సహించాలి. తెలుగు గొప్పదనాన్ని పద్యాల్లో గేయాల్లో, పాటల్లోనూ నలుదిక్కులా పాడి వినిపించాలి. తెలుగుభాష ఆరాధ్యభాష అయ్యేలా చూడాలి.
జవాబు:
అ) ఏది ఎవరికి కన్నతల్లి లాంటిది?
ఆ) మనం ఏమిచేస్తాం?
ఇ) స్నేహితులనూ, ఇతరులనూ ఏమని ప్రోత్సహించాలి?
ఈ) నలుదిక్కులా ఏమి పాడి వినిపించాలి?

2. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. దీనిపై నాలుగు ప్రశ్నలు రాయండి.

“కప్పను గని ఫణివరుండు గడగడ వణికెన్”

అనే పంక్తితో మా పుస్తకంలో ఒక గమ్మత్తు పద్యం ఉంది. వాటిని సమస్యాపూరణలు అంటారు. ఇవి సాధారణంగా అవధాన ప్రక్రియల్లో ఉంటాయి. అష్టావధానం అంటే అదేనా ? ఔను అష్టావధానంలో సమస్యాపూరణం అనేది, ఒక విషయం, శతావధానం, సహస్రావధానం అనేవి కూడా ఉన్నాయి. ఇది కూడా తెలుగులో ఒక అద్భుత
విధానం:
కవి ఏకాగ్రతనూ, ధారణనూ, ప్రతిభనూ తెలుసుకోదగిన ప్రక్రియ ఇది.
జవాబు:
అ) పుస్తకంలోని గమ్మత్తు పద్యంలోని పంక్తి ఏది?
ఆ) సమస్యా పూరణలు ఏ ప్రక్రియల్లో ఉంటాయి?
ఇ) అవధానాలలో రకాలను పేర్కొనండి.
ఈ) అవధానాలు ఎటువంటి ప్రక్రియలు?

3. కింది వాక్యాలు ఏ రకమైన వాక్యాలో పేర్లు రాయండి.

1. ఎవరా పైడి బొమ్మ?
జవాబు:
ప్రశ్నార్థక వాక్యం

2. నువ్వు నోరు మూస్తావా? ముయ్యవా?
జవాబు:
సందేహార్థక వాక్యం

3. సీత బడికెళ్ళిందా? లేదా?
జవాబు:
సందేహార్థక వాక్యం

4. శ్రీ మహాలక్ష్మీ ! కరుణ జూపవమ్మా !
జవాబు:
ప్రార్థనార్థక వాక్యం

5. ఆకాశవాణిలో విషయం ప్రకటించండి.
జవాబు:
ప్రార్థనార్థక వాక్యం

6. నీవు గుడికి వెళ్ళవచ్చు.
జవాబు:
అనుమత్యర్థక వాక్యం

7. నేను బడికి వెళ్ళగలను.
జవాబు:
సామర్థ్యార్థక వాక్యం

8. కేబుల్ గ్రామ్ పంపించు.
జవాబు:
విధ్యర్థక వాక్యం

9. నీవు బడికి రావద్దు.
జవాబు:
నిషేధార్థక వాక్యం

ఈ క్రింది అపరిచిత గద్యాలను చదివి ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. గాంధీజీ తన ప్రసంగాలలో సత్యం, అహింస అనే రెండు తరచుగా ఉపయోగించేవారు. అయితే ఈ రెంటిలో మొదటిదానికే ప్రాధాన్యమిచ్చారు. అతడు సత్యాన్వేషకుడే కాదు. సత్యాన్ని ఆరాధించిన భక్తుడు. తన జీవితాన్ని “సత్యమార్గంతో పరిశోధనలు”గా అభివర్ణించారు. ప్రారంభంలో భగవంతుడే సత్యమని ప్రకటించారు. కానీ, చివరకు “సత్యమే భగవంతుడు” అని ప్రకటించే స్థితికి వచ్చారు. “ఎందుకంటే భగవంతుని ఉనికిని నిరాకరించవచ్చు. కానీ, సత్యమును కాదనడం కష్టం”
ప్రశ్నలు:
అ) గాంధీ తన ప్రసంగాలలో తరచుగా ఉపయోగించేవి ఏవి?
జవాబు:
సత్యం, అహింస.

ఆ) ఆయన తన జీవితాన్ని ఏమని అభివర్ణించారు?
జవాబు:
సత్యమార్గంతో పరిశోధనలు.

ఇ) ప్రారంభంలో ఆయన దేనిని సత్యమని ప్రకటించారు?
జవాబు:
భగవంతుడే సత్యం.

ఈ) చివరకు ఆయన దేనిని భగవంతునిగా ప్రకటించే స్థితికి వచ్చారు?
జవాబు:
సత్యమే భగవంతుడు.

2. భాష నేర్చుకోవడం రెండు రకాలు. భాష కోసం భాష. విషయం కోసం భాష, భాషా స్వరూప స్వభావాలను సమగ్రంగా అధ్యయనం చేయడం మొదటి రకంలోనిది. శాస్త్ర సాంకేతిక విషయాలను, సాహిత్య సాంస్కృతిక విషయాల వంటి వాటిని అధ్యయనం చెయ్యడం రెండవ రకంలోనిది. అలాగే భాష కూడా రెండు రకాలుగా తయారయింది. ప్రాచీన కావ్య) భాష, ఆధునిక (ప్రామాణిక) భాష, సాహిత్యంలో తరతరాల వారసత్వాన్ని అవగాహన చేసుకొని ఆనందించడానికి ప్రాచీన భాష ఉపయోగిస్తుంది. కాని, దాన్ని గురించి చెప్పడానికీ, రాయడానికి ఆధునిక భాషే కావాలి. ఎందువల్లనంటే ఏ కాలంలో జీవించేవాడి ఆలోచన, అలవాట్లూ ఆ కాలం నాటి భాషలోనే సాగుతుంటాయి. కనుక ప్రాచీన భాష ప్రయోజనం పరిమితం. ఆధునిక భాష ప్రయోజనం అపరిమితం. వివిధ శాస్త్ర విషయాలను వివరించడానికే కాదు, పూర్వ భాషా సాహిత్యాలను వివరించడానికి కూడా ఆధునిక భాషే కావాలి.
ప్రశ్నలు:
అ) భాషను ఏ యే రకాలుగా నేర్చుకొంటాము?
జవాబు:
భాషను భాష కోసం, విషయం కోసం నేర్చుకుంటాము.

ఆ) భాష ఎన్ని రకాలుగా తయారయింది?
జవాబు:
భాషలో ప్రాచీన భాష (కావ్య), ఆధునిక భాష (ప్రామాణిక) అని రెండు రకాలు.

ఇ) ప్రాచీన భాష ఎందుకు ఉపయోగపడుతుంది?
జవాబు:
ప్రాచీన భాష సాహిత్యంలోని తరతరాల వారసత్వాన్ని అవగాహన చేసుకోవడానికి ఉపయోగపడుతుంది.

ఈ) ఆధునిక భాష ఉపయోగం ఏమిటి?
జవాబు:
ఆధునిక భాష సాహిత్యంలో తరతరాల గురించి చెప్పడానికి, రాయడానికి ఉపయోగపడుతుంది.

3. పరభాషల ద్వారా కాక మాతృభాష ద్వారా విద్యాబోధన చేయుటయే సహజమైన పద్ధతి అని వాదించి వంగభాషలో బాలురకు ఉపయుక్తములగు వాచకములను, శాస్త్ర గ్రంథములను రచించిన విద్యావేత్త ఈశ్వరచంద్రుడు.

అతనివలే ఒకవైపు సంఘ సంస్కరణ చేయుచు, మరొకవైపు భాషా సేవ చేసిన మహనీయుడు మన వీరేశలింగం పంతులు గారు. పంతులుగారికి దక్షిణదేశ విద్యాసాగరుడను బిరుదు కలదు. విద్యాసాగరుడు పంతులుగారు పరస్పరం ఉత్తరములు రాసుకొనేవారు. ఈశ్వరచంద్రుని వలన వంగదేశము, పంతులుగారి వలన తెలుగుదేశము వాసిగాంచినవి.
ప్రశ్నలు:
అ) విద్యాబోధన చేయుటకు సహజమైన పద్ధతి ఏది?
జవాబు:
మాతృభాష ద్వారా విద్యాబోధన చేయుట సహజమైన పద్ధతి.

ఆ) ఈశ్వరచంద్రుడు ఏ భాషలో వాచకములను రాసెను?
జవాబు:
ఈశ్వరచంద్రుడు వంగభాషలో వాచకములను రాసెను.

ఇ) పంతులుగారి బిరుదు ఏమిటి?
జవాబు:
‘దక్షిణ దేశ విద్యాసాగరుడు’ అనేది పంతులుగారికి గల బిరుదు.

ఈ) ఈశ్వరచంద్రుని వలన ఏ దేశము వాసిగాంచెను?
జవాబు:
ఈశ్వరచంద్రుని వలన వంగదేశము వాసి గాంచెను.

4. మేధా సంపత్తి విషయంలో స్త్రీలకు, పురుషులకు భేదం లేదన్నది వైజ్ఞానిక వాస్తవం. స్త్రీ విద్యావంతురాలైతే కుటుంబం అంతా విద్యావంతమవుతుంది అనేది ఎంతయినా యథార్థం. ఒక దేశం యొక్క సంస్కృతి, వికాసం, ప్రగతి ఆ దేశంలోని స్త్రీలందరూ విద్యావంతులా, కాదా అనే దాని మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. ఆధునిక యుగంలో విద్య మానవునికి ఒక ముఖ్యమైన జీవితావసరంగా కూడా మారింది. నిరక్షరాస్యతా నిర్మూలన, పేదరికం తొలగింపు ఒక ప్రాథమిక అవసరంగా భావించి వాటిని రాజ్యాంగంలో పొందుపరచడమైనది.
ప్రశ్నలు:
అ) యథార్థమైనది ఏది?
జవాబు:
స్త్రీ విద్యావంతురాలైతే కుటుంబమంతా విద్యావంతమవుతుంది.

ఆ) ఒక దేశ సంస్కృతి, ప్రగతి దేనిమీద ఆధారపడి ఉంటుంది?
జవాబు:
ఒక దేశ సంస్కృతి, ప్రగతి ఆ దేశంలోని స్త్రీలందరూ విద్యావంతులా. కాదా అనే దాని మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.

ఇ) రాజ్యాంగంలో పొందుపరచిన ప్రాథమిక అవసరాలేవి?
జవాబు:
నిరక్షరాస్యతా నిర్మూలన, పేదరికం తొలగింపు అనే ప్రాథమిక అవసరాలు రాజ్యాంగంలో పొందుపరచబడ్డాయి.

ఈ) వైజ్ఞానిక వాస్తవం ఏమిటి?
జవాబు:
మేధాసంపత్తి విషయంలో స్త్రీలకు, పురుషులకు భేదం లేదన్నది వైజ్ఞానిక వాస్తవం.

5. ఈ కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదివి, ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

జంధ్యాల గారు అన్నట్లుగా హాస్యం అనేది చక్కని వంటకంలో ఉప్పులాంటిది. ఉప్పులేని కూర ఎంత చప్పగా ఉంటుందో సున్నిత హాస్యం లేని ప్రసంగం కూడా అలాగే ఉంటుంది. అంటే జోక్ చెప్తున్నట్లుగా చెప్పకూడదు. అది ప్రసంగంలో భాగమైపోవాలి. మాట్లాడే మాటలు ప్రాంతాన్ని బట్టి అర్థం మారిపోతుంది. ఒక పెద్దాయన వచ్చి ‘ఈ వాల్ పోస్టర్లు అంటించండి !’ ఆ పెద్దాయన సహాయకులు వెంటనే రంగంలోకి దూకి తగులబెట్టారు. అంటించండి అంటే అతికించండి అని ఆయన ఉద్దేశ్యం.
ప్రశ్నలు:
1. హాస్యం ఎలాంటిది?
జవాబు:
చక్కని వంటకంలో ఉప్పులాంటిది

2. ఉప్పులేని కూర ఎలా వుంటుంది?
జవాబు:
చప్పగా ఉంటుంది.

3. పై పేరాలో హాస్యం గురించి మాట్లాడినది ఎవరు?
జవాబు:
జంధ్యాలగారు

4. పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
ప్రసంగంలో ఏది ఉండాలి?

6. ఈ కింది అపరిచిత గేయాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

గోరంత దీపమ్ము కొండంత వెలుగు
మా యింటి పాపాయి మా కంటి వెలుగు
వెచ్చని సూరీడు పగలంత వెలుగు
చల్లని చంద్రుడు రాత్రంత వెలుగు
ముత్యమంత పసుపు ముఖమంత వెలుగు
మంచి చదువులతో మన భవిష్యత్తు వెలుగు.
ప్రశ్నలు:
1. కొండంత వెలుగును ఇచ్చేది ఏది?
జవాబు:
గోరంతదీపం

2. రాత్రి వెలుగు ఇచ్చేది ఎవరు?
జవాబు:
చంద్రుడు

3. మన భవిష్యత్తు వెలుగుకు ఏం కావాలి?
జవాబు:
మంచి చదువు

4. పై గేయం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై గేయంలో ఉన్న అలంకారం ఏది?

II. వ్యక్తీకరణ-సృజనాత్మకత

1 భాష వల్ల కలిగే ప్రయోజనాలను వివరించండి.
జవాబు:
భాషాప్రయోజనాలు :
మనలోని భావాన్ని, ఇతరులకు తెలపడానికి మానవులు రూపొందించుకున్న ప్రధాన సాధనం “భాష”. భాష లేకపోతే, మనిషికీ, పశువుకు తేడా ఉండదు. జంతువులు తమ అభిప్రాయాన్ని ఇతరులకు చెప్పలేవు. మనిషికి భాష ఉంది కాబట్టి తన అభిప్రాయాన్ని ఇతరులకు అర్థం అయ్యేలా చెపుతున్నాడు. ప్రపంచంలో భాషలేని మనుషులు లేరు.

భావాలను వ్యక్తీకరించే సంకేతాల వ్యవస్థ భాష. సమస్త కళలు, సకల శాస్త్రాలు భాష లేకపోతే నిర్జీవాలే. భాష మన మనోభావాలను వెలువరించగలదు. దాచగలదు. వక్రీకరించగలదు. మానవుడు మానవుడనిపించుకొన్నది. భాషను ఉపయోగించడం తెలిసినప్పటి నుండి మాత్రమే. భాష యోచనకు ఉపయోగపడే వాహనమే కాదు, అదొక గొప్ప శక్తివంతమైన ఆలోచనల సాధనం. భాష సంస్కృతికి పునాది. అది లేనిదే ఏ విద్యను నేర్వడం, నేర్పడం కుదరదు.

ఇలా ఎన్నో ప్రయోజనాలు భాష వల్ల మనకు కలుగుతాయి.

2. తెలుగు భాషా గొప్పతనం గురించి, దానిని కాపాడడాన్ని గురించి మిత్రునికి లేఖ రాయండి.
జవాబు:

7th Class Telugu 5th Lesson తెలుగు వెలుగు 1 Mark Bits

1. శ్రీనిధి చూడచక్కని బంగారు బొమ్మ. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
ఎ) పసుపు – కుంకుమ
బి) అన్నము – సున్నము
సి) గాలి – పవనము
డి) పసిడి – కనకం
జవాబు:
డి) పసిడి – కనకం

2. భరత్ పాఠము చదివెను. (ఇది ఏ కాలము గుర్తించండి)
ఎ) వర్తమానకాలం
బి) భూతకాలం
సి) భవిష్యత్ కాలం
డి) తద్దర్మకాలం
జవాబు:
బి) భూతకాలం

3. పుస్తకాలు చదవడం వల్ల, విజ్ఞానం వస్తుంది. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
ఎ) వివేకం
బి) అజ్ఞానం
సి) సంతోషం
డి) వినయం
జవాబు:
బి) అజ్ఞానం

4. కోకిల పాట పాడింది. (ఏ క్రియో గుర్తించండి)
ఎ) అసమాపక
బి) సమాపక
సి) ఉభయమాపక
డి) సమ అసమాపక
జవాబు:
బి) సమాపక

5. కిందివానిలో జంట పదాలను గుర్తించండి.
ఎ) అన్నం – నీరు
బి) ఆడుట – తినుట
సి) ధర్మం – మోక్షము
డి) కలిమి – లేమి
జవాబు:
డి) కలిమి – లేమి

6. రవి తన తల్లి కోసం కళ్ళు కాయలు కాచేలా ఎదురుచూశాడు. ( జాతీయాన్ని గుర్తించండి)
ఎ) రవి తల్లి
బి) కళ్ళు కాయలు కాచేలా
సి) తల్లికోసం
డి) ఎదురు చూశాడు.
జవాబు:
బి) కళ్ళు కాయలు కాచేలా

7. తెలుగు భాష మధురమైనది. (వికృతిని గుర్తించండి)
ఎ) బాస
బి) భావం
సి) తెనుగు
డి) తీపి
జవాబు:
ఎ) బాస

8. “దేశము నందలి భాషలు” (సమాసమును గుర్తించండి)
ఎ) సప్తమీ తత్పురుష
బి) ద్విగు సమాసం
సి) ద్వంద్వ సమాసం
డి) బహుబ్లి హి సమాసం
జవాబు:
ఎ) సప్తమీ తత్పురుష

9. శకుంతలకు లెక్కలు చేయుట కొట్టిన పిండి. దానికై సాధన చేసింది. జాతీయాన్ని గుర్తించండి)
ఎ) లెక్కలు చేయుట
బి) కొట్టిన పిండి
సి) శకుంతల
డి) సాధనచేయుట
జవాబు:
బి) కొట్టిన పిండి

10. రామయ్య వ్యవసాయం చేయడంలో తలపండినవాడు. కాబట్టి ప్రతి ఏటా మంచి పంట పండిస్తున్నాడు. (జాతీయాన్ని గుర్తించండి.)
ఎ) వ్యవసాయం చేయడం
బి) తలపండినవాడు
సి) ప్రతి ఏటా
డి) పంట పండించుట
జవాబు:
బి) తలపండినవాడు

11. ‘ఆహాహా ! అమరావతి ఎంత అందంగా ఉంది. (సంధి నామం గుర్తించండి)
ఎ) ఇత్వసంధి
బి) ఉత్వసంధి
సి) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
డి) ఆమ్రేడిత సంధి
జవాబు:
డి) ఆమ్రేడిత సంధి

12. తెలుగు అనే పేరుగల భాష మధురంగా ఉంటుంది.(సమాస పదం గుర్తించండి.)
ఎ) తెలుగు భాష
బి) తెలుగు అనేది భాష
సి) తెలుగు పేరు భాష
డి) భాష తెలుగు
జవాబు:
ఎ) తెలుగు భాష

III. భాషాంశాలు

పదాలు – అర్థాలు:
సూచన : ఈ కింది వాక్యాలలో గీత గీసిన ‘పదాల అర్థం గుర్తించండి.

13. మీ తాతయ్య ఎన్నో పద్యాలు నెమరువేస్తుంటారు.
ఎ) నమిలి మ్రింగడం
బి) జ్ఞప్తికి తెచ్చుకోవటం
సి) నోట్లోకి తెచ్చుకోవటం
డి) జీర్ణం చేసుకోవడం
జవాబు:
బి) జ్ఞప్తికి తెచ్చుకోవటం

14. నా మిత్రుడు ఆశువుగా పద్యాలు చెపుతాడు.
ఎ) అప్పటికప్పుడు ఊహించుకొని చెప్పడం
బి) నెమ్మదిగా చెప్పడం
సి) వేగముగా చెప్పడం
డి) అర్థంలేనివి చెప్పడం
జవాబు:
సి) వేగముగా చెప్పడం

15. సినిమా పాటలు ఆబాలగోపాలాన్నీ అలరిస్తాయి.
ఎ) పిల్లలు పెద్దలు
బి) పిల్లల నుండి పెద్దలను
సి) పిల్లల నుండి ఆవుల వరకు
డి) గోవుల నుండి
జవాబు:
బి) పిల్లల నుండి పెద్దలను

16. విద్యార్థులకు సామర్ధ్యం ఉండాలి.
ఎ) విన్యాసం
బి) సమర్థత
సి) వినోదం
డి) వివేకం
జవాబు:
బి) సమర్థత

17. మనుషుల తీరు మారాలి.
ఎ) విరామం
బి) తరము
సి) విధము
డి) తమర
జవాబు:
సి) విధము

18. గ్రామంలో వేడుక జరిగింది
ఎ) వారము
బి) పనస
సి) వరిము
డి) పండుగ
జవాబు:
డి) పండుగ

19. వివేకానందుడు యువతను జాగృతం చేశాడు
ఎ) జాతర
బి) మేలుకొల్పడం
సి) జేగండ
డి) నిద్రపుచ్చడం
జవాబు:
బి) మేలుకొల్పడం

20. ప్రజలు పంక్తిలో వేచియున్నారు
ఎ) పనస
బి) విరుద్ధం
సి) నిలబడి
డి) వరుస
జవాబు:
డి) వరుస

పర్యాయపదాలు:
సూచన : ఈ క్రింది వాక్యాలలో గీత గీసిన పదాలకి పర్యాయపదాలు గుర్తించండి.

21. శ్రీని న్యాయ మార్గంలో సాధించాలి.
ఎ) సంపద, విత్తం
బి) గిరి, వరి
సి) సిరి, సరి
డి) సరి, చరణం
జవాబు:
ఎ) సంపద, విత్తం

22. స్త్రీని గౌరవించాలి.
ఎ) సంపది, ఉవిద
బి) సంపద, కరం
సి) చామాత, సంపద
డి) మహిళ, వనిత
జవాబు:
డి) మహిళ, వనిత

23. మాత పూజ్యురాలు
ఎ) జామాత, జనని
బి) జగతి, జాగృతి
సి) జనని, అమ్మ
డి) జగతి, జనత
జవాబు:
సి) జనని, అమ్మ

24. ఆర్జన సంపాదించాలి.
ఎ) సంపద, ధనము
బి) ఆజ్ఞ, ఆన
సి) గని, గిరి
డి) సరి, వారి
జవాబు:
ఎ) సంపద, ధనము

25. స్నేహితుడు హితం కోరాడు.
ఎ) వైరి, విరోధి
బి) విరోధి, మిత్రుడు
సి) నెయ్యం, కయ్యం
డి) మిత్రుడు, సఖుడు
జవాబు:
డి) మిత్రుడు, సఖుడు

26. బంగారంతో నగలు చేస్తారు.
ఎ) భృంగారం, లోహం
బి) హేమం, సువర్ణం
సి) రజితం, రంజితం
డి) రజతం, సువర్ణం
జవాబు:
బి) హేమం, సువర్ణం

27. విద్యార్థులకు చదువుపై ఆకాంక్ష ఉందాలి.
ఎ) చామరం, కరం
బి) కరం, కరి
సి) కోరిక, ఇచ్ఛ
డి) చరణం, పాదం
జవాబు:
సి) కోరిక, ఇచ్ఛ

28. అయోధ్యకు రాజు దశరథుడు.
ఎ) సామి, భూమి
బి) పతి, చంద్రుడు
సి) ఇంద్రుడు, చంద్రుడు
డి) నృపుడు, భూపాలుడు
జవాబు:
డి) నృపుడు, భూపాలుడు

ప్రకృతి – వికృతులు :

29. నాన్న ప్రయాణం చేశాడు – దీనికి వికృతిపదం గుర్తించండి.
ఎ) పెయనం
బి) పయనం
సి) సయనం
డి) పాయసం
జవాబు:
బి) పయనం

30. తల్లి సంతసం పొందింది – ప్రకృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ)సంగతం
బి) సంతోషం
సి) వందనం
డి) సంబరం
జవాబు:
బి) సంతోషం

31. పెద్దలపట్ల గారవం చూపాలి – వికృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) గరవం
బి) గౌరవం
సి) గౌరవం
డి) గారెవం
జవాబు:
బి) గౌరవం

32. రాత్రి నిద్రపోయాడు – దీనికి వికృతిపదం గుర్తించండి.
ఎ) రాతరి
బి) రేయి
సి) రతరి
డి) రాగ్రి
జవాబు:
బి) రేయి

33. ఒజ్జను గౌరవించాలి – ప్రకృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) అరాచికం
బి) ఉపాధ్యాయుడు
సి) గురువు
డి) ఆచార్యుడు
జవాబు:
బి) ఉపాధ్యాయుడు

34. అందరు పద్యం చదవాలి – వికృతిపదం గుర్తించండి.
ఎ) పదియం
బి) పరెము
సి) పద్దెము
డి) పబ్లేము
జవాబు:
సి) పద్దెము

35. స్త్రీని గౌరవించాలి – వికృతిపదం గుర్తించండి.
ఎ) సిరి
బి) ఈదు
సి) సరి
డి) ఇంతి
జవాబు:
డి) ఇంతి

36. మీ అమ్మ ఎక్కడ ఉంది? – గీతగీసిన పదం ప్రకృతిని గుర్తించండి.
ఎ) ఆర్య
బి) అంబ
సి) అం
డి) మాత
జవాబు:
బి) అంబ

37. ఈ పుస్తకము ఎక్కడ కొన్నావు? – గీతగీసిన పదానికి వికృతిని గుర్తించండి.
ఎ) పుస్తకం
బి) గ్రంథము
సి) కావ్యము
డి) పొత్తము
జవాబు:
డి) పొత్తము

38. ‘తెలుగు భాష మధురమైనది’ – గీతగీసిన పదం వికృతిని గుర్తించండి.
ఎ) భాష్
బి) భాష
సి) బాస
డి) మాట
జవాబు:
సి) బాస

వ్యతిరేక పదాలు :

39. నా తమ్ముడు నిగర్విగా పేరుపొందాడు.
ఎ) సగర్వి
బి) అగర్వి
సి) గర్వి
డి) గర్విష్టి
జవాబు:
సి) గర్వి

40. తెలుగు అచ్చులతో అంతమయ్యే భాష
ఎ) అంత్యము
బి) చివర
సి) ముగింపు
డి) ఆరంభము
జవాబు:
డి) ఆరంభము

41. కవి మేలుకొనియున్నాడు
ఎ) కూర్చొను
బి) ఆనందించు
సి) నిద్రపోవు
డి) ఆరాధించు
జవాబు:
సి) నిద్రపోవు

42. తూర్పున సూర్యుడు ఉదయించాడు.
ఎ) ఈశాన్యం
బి) దక్షిణం
సి) పడమర
డి) ఉత్తరం
జవాబు:
సి) పడమర

43. నరుడు జీవించాడు.
ఎ) రక్షించు
బి) మరణించు
సి) భక్షించు
డి) త్యాగించు
జవాబు:
బి) మరణించు

44. కృతజ్ఞత చూపాలి.
ఎ) కృప
బి) మణ్యద
సి) కృతఘ్నత
డి) సంతసం
జవాబు:
సి) కృతఘ్నత

45. మొదటపని జరగాలి.
ఎ) మధ్య ము
బి) ఆది
సి) చివర
డి) రసాయణ
జవాబు:
సి) చివర

46. ప్రాచీన కాలంలో సంస్కృతి ఉంది.
ఎ) ప్రతిచీనం
బి) సనాతన
సి) అనుచీనం
డి) నవీనం
జవాబు:
డి) నవీనం

సంధులు:

47. ఇత్వసంధికి ఉదాహరణను గుర్తించండి.
ఎ) పరోపకరము
బి) పచ్చిదొకటి
సి) ముందడుగు
డి) అచ్చుతానంద
జవాబు:
బి) పచ్చిదొకటి

48. సహస్రావధానం – ఇది ఏ సంధి?
ఎ) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
బి) గుణసంధి
సి) త్రికసంధి
డి) యణాదేశసంధి
జవాబు:
ఎ) సవర్ణదీర్ఘ సంధి

49. ఏ, ఓ, అర్ లను ఏమంటారు?
ఎ) పరుషాలు
బి) యణ్ణులు
సి) త్రికాలు
డి) గుణాలు
జవాబు:
డి) గుణాలు

50. యణాదేశ సంధికి ఉదాహరణను గుర్తించండి.
ఎ) ప్రత్యేకం
బి) గణేశుడు
సి) పరోపకారం
డి) పరాపకారం
జవాబు:
ఎ) ప్రత్యేకం

51. అయ్యయ్యో ఎక్కడకు వెళ్ళావు? – గీత గీసిన పదాన్ని విడదీసి చూపండి.
ఎ) ఆ + అయ్యో
బి) అయ్య + యో
సి) అయ్యో + అయ్యో
డి) అయ్య + అయ్యో
జవాబు:
సి) అయ్యో + అయ్యో

52. పట్టపగలు దొంగతనం జరిగింది – గీత గీసిన పదం ఏ సంధియో గుర్తించండి?
ఎ) అత్వ సంధి
బి) ద్విరుక్తటకార సంధి
సి) టుగాగమ సంధి
డి) ఆమ్రేడిత సంధి
జవాబు:
డి) ఆమ్రేడిత సంధి

53. అష్టావదానం నిన్న జరిగింది – గీత గీసిన పదం విడదీయండి.
ఎ) అష్టా + వధానం
బి) అష్టావ + ధానం
సి) అష్ఠ + అవధానం
డి) అష్ట + వధానం
జవాబు:
సి) అష్ఠ + అవధానం

54. ‘ఓరోరి‘ ఎక్కడ నుండి వచ్చావు? – గీత గీసిన పదం ఏ సంధి?
ఎ) ఆమ్రేడిత సంధి
బి) అత్వసంధి
సి) ఇత్వసంధి
డి) రుగాగమసంధి
జవాబు:
ఎ) ఆమ్రేడిత సంధి

55. పని విషయంలో ఏకాగ్రత్త అవసరం – గీత గీసిన పదాన్ని విడదీయండి
ఎ) ఏకే + అగ్రత
బి) ఏక + అగ్రత
సి) ఏవ + అగ్రత
డి) ఐక + అగ్రత
జవాబు:
బి) ఏక + అగ్రత

56. క్రింది వానిలో బహుళ సంధిని గుర్తించండి.
ఎ) ఉత్వసంధి
బి) త్రికసంధి
సి) అత్వసంధి
డి) ఇత్వసంధి
జవాబు:
సి) అత్వసంధి

సమాసాలు :

57. సంఖ్యా శబ్దం పూర్వంగా కలిగిన సమాసం గుర్తించండి
ఎ) అవ్యయీభావం
బి) బహువ్రీహి
సి) ద్వంద్వము
డి) ద్విగు
జవాబు:
డి) ద్విగు

58. శాస్త్రజ్ఞుడు – ఇది ఏ సమాసం?
ఎ) చతుర్థి తత్పురుష
బి) సప్తమీ తత్పురుష
సి) ద్వితీయా తత్పురుష
డి) బహువ్రీహి
జవాబు:
సి) ద్వితీయా తత్పురుష

59. నల్లకాకి – దీనికి విగ్రహ వాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) నల్లదైన కాకి
బి) నల్లయందు కాకి
సి) నల్లతో కాకి
డి) నల్లను కాకి
జవాబు:
ఎ) నల్లదైన కాకి

60. సంభావనా పూర్వపద కర్మధారయ సమాసమునకు ఉదాహరణను గుర్తించండి.
ఎ) తెలుగుభాష
బి) నలుమూలలు
సి) కొత్తపదం
డి) చతుర్ముఖుడు
జవాబు:
ఎ) తెలుగుభాష

61. బతుకమ్మ పాటలు – దీనికి విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) బతుకమ్మ యందు పాటలు
బి) బతుకమ్మ కొరకు పాటలు
సి) బతుకమ్మ యొక్క పాటలు
డి) బతుకమ్మతో పాటలు
జవాబు:
సి) బతుకమ్మ యొక్క పాటలు

62. ద్వంద్వ సమాసమునకు ఉదాహరణను గుర్తించండి.
ఎ) మంచిపనులు
బి) నలుమూలలు
సి) గందరగోళము
డి) అందచందాలు
జవాబు:
డి) అందచందాలు

63. దేశము నందలి భాషలు మధురం – గీత గీసిన వాక్యానికి సమాసపదం గుర్తించండి.
ఎ) దేశభాషలు
బి) భాషాదేశాలు
సి) భాషదేశాలు
డి) ప్రతి భాషదేశము
జవాబు:
ఎ) దేశభాషలు

64. పదసంపదను సాధించాలి – విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) పదాలయందు సంపద
బి) పదముల యొక్క సంపద
సి) పదాలచేత సంపద
డి) పదాల కొరకు సంపద
జవాబు:
బి) పదముల యొక్క సంపద

వాక్యప్రయోగాలు :

65. ఒక గొప్ప ధ్వని పుట్టింది – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) ఒక గొప్ప ధ్వని పుట్టాలి
బి) ఒక గొప్ప తక్కువగా పుట్టాలి
సి) ఒక గొప్ప ధ్వని పుట్టలేదు
డి) ఒక గొప్ప ధ్వని పుట్టలేకపోవచ్చు
జవాబు:
సి) ఒక గొప్ప ధ్వని పుట్టలేదు

66. పద్యం రాగంతో పాడాలి – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం ఏది.?
ఎ) పద్యం రాగంతో పాడకపోవచ్చు
బి) పద్యం రాగంతో పాడితీరాలి
సి) పద్యం రాగంతో పాడకూడదు
డి) పద్యం రాగంతో చదివి తీరాలి
జవాబు:
సి) పద్యం రాగంతో పాడకూడదు

67. ‘సకాలంలో పని చేయాలి – దీనికి వ్యతిరేకార్థక వాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) సకాలంలో పనిచేయకూడదు
బి) సకాలంలో పనిచేసి తీరాలి
సి) సకాలంలో పని చేయకపోవచ్చు
డి) సకాలంలో పని తక్కువ చేయాలి
జవాబు:
ఎ) సకాలంలో పనిచేయకూడదు

68. వర్షాలు పడినాయి. బావుల్లో నీరు లేదు – దీనికి సంయుక్త వాక్యం ఏది?
ఎ) బావుల్లో నీరు లేకపోవడానికి వర్షాలే కారణం
బి) వర్షాలు కురవడం వల్ల బావుల్లో నీరులేదు
సి) వర్షాలు కురవడం వల్ల బావుల్లో నీరు అందలేదు
డి) వర్షాలు పడినాయి గాని బావుల్లో నీరు లేదు
జవాబు:
డి) వర్షాలు పడినాయి గాని బావుల్లో నీరు లేదు

69. బస్సు వచ్చింది. ప్రయాణికులు దిగలేదు – దీనికి సంయుక్త వాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) బస్సు దిగాలి ప్రయాణీకులందరు
బి) బస్సు వచ్చిందేగాని ప్రయాణీకులు దిగలేరు
సి) బస్సు వచ్చింది గాని ప్రయాణీకులు దిగలేదు
డి) బస్సు వచ్చినందు వల్ల ప్రయాణికులు దిగలేరు
జవాబు:
సి) బస్సు వచ్చింది గాని ప్రయాణీకులు దిగలేదు

70. హనుమంతుడు సముద్రం దాటగలడు – ఇది ఏరకమైన వాక్యం?
ఎ) సామర్థ్యార్థక వాక్యం
బి) అభ్యర్థక వాక్యం
సి) హేతుర్థక వాక్యం
డి) ధాత్వర్థక వాక్యం,
జవాబు:
బి) అభ్యర్థక వాక్యం

71. హనుమంతు తప్పక వస్తాడు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) తద్ధర్మార్థక వాక్యం
బి) నిశ్చయార్థక వాక్యం
సి) ప్రార్ధనార్థక వాక్యం
డి) హేత్వర్థక వాక్యం
జవాబు:
బి) నిశ్చయార్థక వాక్యం

72. బాగా చదవడం వల్ల మార్కులు వచ్చాయి – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) తుమున్నర్థక వాక్యం
బి) ఆశ్చర్యార్థక వాక్యం
సి) హేత్వర్థక వాక్యం
డి) అప్యర్థక వాక్యం
జవాబు:
సి) హేత్వర్థక వాక్యం

73. మీరు దొంగతనం చేయవద్దు – ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) అభ్యర్థక వాక్యం
బి) కర్తరి వాక్యం
సి) కర్మణి వాక్యం
డి) నిషేథాథక వాక్యం
జవాబు:
డి) నిషేథాథక వాక్యం

74. దేవా ! నన్ను దీవించు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) తుమున్నర్థక వాక్యం
బి) ప్రార్థనార్థక వాక్యం
సి) అప్యర్థక వాక్యం
డి) తద్ధర్మార్థక వాక్యం
జవాబు:
బి) ప్రార్థనార్థక వాక్యం

75. నీరు పల్లంగా ప్రవహించును – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) అప్యర్థక వాక్యం
బి) తద్ధర్మార్థక వాక్యం
సి) హేత్వర్థక వాక్యం
డి) గుణ్మాతక వాక్యం
జవాబు:
బి) తద్ధర్మార్థక వాక్యం

76. మానవుడు కళలు నేర్చి కీర్తి పొందాలి – గీత గీసిన పదం ఏ క్రియా పదం?
ఎ) క్త్వార్థకం
బి) తద్ధర్మార్థకం
సి) అప్యర్థతకం
డి) చేదర్థకం
జవాబు:
ఎ) క్త్వార్థకం

77. అల్లరి చేస్తే దెబ్బలు తప్పవు – గీత గీసిన పదం ఏ క్రియా పదం?
ఎ) భావార్థకం
బి) తద్ధర్మార్థకం
సి) చేదర్థకం
డి) అభ్యర్థకం
జవాబు:
సి) చేదర్థకం

78. లత పని చేస్తూ వెళ్తుంది – గీత గీసిన పదం ఏ క్రియా పదం?
ఎ) శత్రర్థకం
బి) భావార్థకం
సి) హేత్వర్తకం
డి) క్వార్థకం
జవాబు:
ఎ) శత్రర్థకం

79. నీవు ఇంటి వెళ్ళవచ్చు. ఇది ఏ అర్థక వాక్యం?
ఎ) సామర్థ్యార్థక వాక్యం
బి) ప్రార్థనార్థక వాక్యం
సి) విధ్యర్థకం
డి) అనుమత్యర్థక వాక్యం
జవాబు:
డి) అనుమత్యర్థక వాక్యం

80. ‘ఎవరా పైడిబొమ్మ’ – ఇది ఏ అర్థక వాక్యం?
ఎ) ప్రశ్నార్థక వాక్యం
బి) అనుమత్యక వాక్యం
సి) సందేహార్థక వాక్యం
డి) విధ్యర్థక వాక్యం
జవాబు:
ఎ) ప్రశ్నార్థక వాక్యం

విభక్తి ప్రత్యయాలు – భాషాభాగాలు – పురుషలు :

81. ‘ఆమె పాట పాడింది’ – గీత గీసిన పదం ఏ భాషాభాగం?
ఎ) నామవాచకం
బి) విశేషణం
సి) అవ్యయము
డి) సర్వనామము
జవాబు:
డి) సర్వనామము

82. వాక్యాలు తీసుకొని ఆడుకోండి – గీత గీసిన పదం ఏ విభక్తి ప్రత్యయం?
ఎ) ద్వితీయా
బి) ప్రథమా
సి) తృతీయా
డి) షష్టీ
జవాబు:
బి) ప్రథమా

83. వసతి కొరకు ప్రయత్నించాను – ఇది ఏ విభక్తి ప్రత్యయం?
ఎ) షష్టీ
బి) తృతీయా
సి) పంచమీ
డి) చతుర్డీ
జవాబు:
డి) చతుర్డీ

84. పాసం వలన భయం పొందారు – ఇది ఏ విభక్తి ప్రత్యయం?
ఎ) షష్ఠీవిభక్తి
బి) చతుర్థి విభక్తి
సి) తృతీయావిభక్తి
డి) పంచమీవిభక్తి
జవాబు:
డి) పంచమీవిభక్తి

85. ఆమె అడవికి వెళ్ళింది – ఇది ఏ భాషాభాగం?
ఎ) నామవాచకం
బి) సర్వనామం
సి) క్రియ
డి) అవ్యయం
జవాబు:
బి) సర్వనామం

86. సైనికులు యుద్ధం చేశారు – గీత గీసిన పదం ఏ భాషాభాగం?
ఎ) అవ్యయం
బి) నామవాచకం
సి) సర్వనామం
డి) క్రియ
జవాబు:
బి) నామవాచకం

87. ఎదుటివానికి తెలియజేయు – ఏ పురుష?
ఎ) ప్రథమపురుష
బి) మధ్యమపురుష
సి) అధమపురుష
డి) ఉత్తమపురుష
జవాబు:
బి) మధ్యమపురుష

88. నీవు అక్కడ ఉన్నావు – ఇది ఏ పురుషను చెందినది?
ఎ) క్త్వార్ధపురుష
బి) మధ్యమపురుష
సి) ఉత్తమపురుష
డి) ప్రథమపురుష
జవాబు:
బి) మధ్యమపురుష

సొంతవాక్యాలు :

89. భగీరథ ప్రయత్నం : మా ఊరికి కుళాయిలు పెట్టించాలని, భగీరథ ప్రయత్నం చేశాను.
90. తలలో నాలుక : నా మిత్రుడు గురువులందరికీ తలలో నాలుకలా ఉంటాడు.
91. కళ్ళు కాయలు కాయటం : మా అమ్మను చూడాలని కళ్ళు కాయలు కాసేలా ఎదురు చూశాను.
92. వీనులవిందు : నా స్నేహితురాలు శైలజ, వీనుల విందుగా పాడుతుంది.
93. గుండె కరిగింది : అన్నార్తులను చూడగానే థెరిస్సాకు గుండె కరిగింది.
94. తలపండిన : నరేంద్రమోదీ దేశంలో తలపండిన నాయకుడు.
95. కంటికి కాపలా : సైనికుల కంటికి కాపలా కాసినట్లు సరిహద్దులు రక్షిస్తున్నారు.
96. కాలికి బుద్ది చెప్పు : పోలీసులను చూడగానే దొంగ కాలికి బుద్ధి చెప్పడం చూశాను.
97. బయటపడు : రైలు ప్రమాదం నుండి రాము సురక్షితంగా బయటపడ్డాడు.
98. ఏరుకోను : రైతు బజారులో కూరలను ఏరుకొనడం చేయరు.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 7th Lesson మమకారం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 7th Lesson Important Questions and Answers మమకారం

6th Class Telugu 7th Lesson మమకారం Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పరిచిత గద్యభాగాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మన భాష అన్నది మన సంస్కృతికీ, మన జీవన విధానానికి ప్రతీక అని నా నిశ్చితాభిప్రాయం. మేము పిల్లల్లో ‘అమ్మనాన్న’లనే పిలిపించుకుంటున్నాం. అది నా సంస్కృతిగా, నా జీవన విధానంగా భావిస్తాను. నా తండ్రిని నేను ‘నాన్నా’ అంటూ పిలిచినపుడు; ఆయనకు కలిగిన ఆనందం, వాత్సల్యం – ఈ పొద్దు నా పిల్లలు నన్ను ‘నాన్నా’ అని పిలిచినపుడు నాకు కలగాలి. చదువుకోసం, ఉద్యోగం కోసం ఇంగ్లీషు అవసరమైతే నేర్చుకుంటాం, అంతేకానీ వాళ్ళ ఆచార వ్యవహారాలూ, వాళ్ళ జీవనశైలీ మనకు అనవసరం అన్నది నా వాదన.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) భాష దేనికి ప్రతీక?
జవాబు:
భాష సంస్కృతికి, జీవన విధానానికి ప్రతీక.

ఆ) రచయిత తన తండ్రిని ఏమని పిలుస్తాడు?
జవాబు:
రచయిత తన తండ్రిని ‘నాన్నా’ అని పిలుస్తాడు.

ఇ) ‘నాన్నా’ అని పిలిస్తే ఏమి కలుగుతాయి?
జవాబు:
‘నాన్నా’ అని పిలిస్తే ఆనందం, వాత్సల్యం కలుగుతాయి.

ఈ) ఇంగ్లీషు ఎందుకు నేర్చుకోవాలి?
జవాబు:
ఇంగ్లీషు చదువు కోసం, ఉద్యోగం కోసం నేర్చు కోవాలి.

2. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఎందుకో గాని సత్యం గుర్తుకురాగానే వెంటనే ఇంగ్లీషే జ్ఞాపకానికి వస్తుంది. అతను గుంటూరు, ఆంధ్ర క్రిష్టియన్ కాలేజీలో బి.ఏ., చదివాడు. దాంతో అనర్గళంగా ఇంగ్లీషు మాట్లాడ్డం అలవడింది. ఇంక అతను పెళ్ళి చేసుకున్న అమ్మాయి బెంగుళూరులో ఇంగ్లీషు దొరసానుల పెంపకంలో చదువుకున్న మలయాళ స్త్రీ. ఇంక ఆ ఇంట్లో తెలుగు పలుకుకు చోటు’ ఎక్కడుంటుంది? ఆంధ్రదేశంలో ఇంగ్లీషు మాట్లాడే కుటుంబాన్ని చూడాలన్న ఉబలాటం బయల్దేరింది నాలో.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) రచయితకు సత్యం గుర్తుకు రాగానే ఏది గుర్తుకు వచ్చింది?
జవాబు:
రచయితకు సత్యం గుర్తుకురాగానే ఇంగ్లీషు జ్ఞాపకం వచ్చింది.

ఆ) సత్యం ఎక్కడ చదువుకున్నాడు?
జవాబు:
సత్యం గుంటూరు ఆంధ్ర క్రిస్టియన్ కాలేజీలో చదువుకున్నాడు.

ఇ) సత్యం భార్య ఏ భాషకు చెందినది?
జవాబు:
సత్యం భార్య మలయాళ భాషకు చెందినది.

ఈ) రచయితకు గల ఉబలాటం ఏది?
జవాబు:
ఆంధ్రదేశంలో ఇంగ్లీషు మాట్లాడే కుటుంబాన్ని చూడాలని రచయిత ఉబలాటం.

3. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“నాకు తెలుసు నువ్వు రాజు మామవని.. పొద్దున్న నాన్న ఆల్బంలో నీ ఫోటో చూపించి, నువ్వు అనంతపురం నించి ఇక్కడికి వచ్చినావని చెప్పినాడు” అన్నాడు నవ్వు మొగంతో. తొణుకూ బెణుకూ లేకుండా వాడు అట్లా మట్లాడుతూ ఉంటే నాకు ఒకటే ఆశ్చర్యం. అంతకన్నా ఆశ్చర్యం, కేవలం మిత్రుడిని మాత్రమే అయిన నన్ను ‘మామ’ ను చేయడం. వాళ్ళ పేర్లు అడిగాను చెరో బిస్కెట్టు పేకెట్ అందిస్తూ. ‘ పెద్దాడు బుజ్జీ అనీ, చిన్నోడు చిన్న అనీ చెప్పారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పిల్లలు రచయితను ఎలా గుర్తుపట్టారు?
జవాబు:
పిల్లలు తమ నాన్న ఆల్బంలో చూపిన ఫోటో చూడడం వల్ల రచయితను గుర్తుపట్టారు.

ఆ) పిల్లలు రచయితను ఏమని సంబోధించారు?
జవాబు:
పిల్లలు రచయితను ‘మామా’ అని సంబోధించారు.

ఇ) పిల్లల పేర్లు ఏవి?
జవాబు:
పిల్లల పేర్లు బుజ్జి, చిన్న.

ఈ) రచయిత పిల్లలకు ఏమి బహూకరించాడు?
జవాబు:
రచయిత పిల్లలకు చెరొక బిస్కెట్టు ప్యాకెట్ బహూకరించాడు.

అపరిచిత గద్యాలు

1. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మనకు విలువలు లేకపోయినా, భాషకు విలువలు లేకపోయినా జాతికి దుర్గతి తప్పదు. అచ్చ తెలుగు మాట్లాడటానికి ప్రజలు పండితులు కానక్కరలేదు. విద్యావంతులు కానక్కరలేదు. మనిషి పుట్టినప్పటి నుండి పెరిగే కొద్దీ మాతృభాషను తనకు తానే నేర్చుకుంటాడు. భాష సంస్కారపు పొలిమేరలు దాటకూడదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఎవరికి విలువలు లేకపోతే జాతికి దుర్గతి పడుతుంది?
జవాబు:
మనకు, భాషకు విలువలు లేకపోతే జాతికి దుర్గతి పడుతుంది.

ఆ) అచ్చ తెలుగు మాట్లాడాలంటే ఎవరు కానక్కరలేదు?
జవాబు:
అచ్చ తెలుగు మాట్లాడటానికి పండితులు, విద్యావంతులు కానక్కరలేదు.

ఇ) మనిషి దేనిని తనకు తానే నేర్చుకుంటాడు?
జవాబు:
మనిషి మాతృభాషను తనకు తానే నేర్చుకుంటాడు.

ఈ) భాష దేనిని దాటకూడదు?
జవాబు:
భాష సంస్కారపు పొలిమేరలు దాటకూడదు.

2. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మన రాష్ట్రంలో ప్రవహించే నదులలో గోదావరి, కృష్ణ ముఖ్యమైనవి. కృష్ణానదీ తీరంలో శ్రీశైలం, విజయవాడ వంటి పుణ్యక్షేత్రాలు, నాగార్జునసాగర్, అమరావతి వంటి చారిత్రక ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. గోదావరీ తీరంలో అనేక పుణ్యక్షేత్రాలు, రాజమండ్రి వంటి చారిత్రక ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. తెలుగు రాష్ట్రాలలో గోదావరి 770 కిలోమీటర్లు, కృష్ణానది. 720 కిలోమీటర్లు ప్రవహిస్తాయి.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మన రాష్ట్రంలో ప్రవహించే ముఖ్యమైన నదులు ఏవి?
జవాబు:
మన రాష్ట్రంలో ప్రవహించే ముఖ్యమైన నదులు గోదావరి, కృష్ణ.

ఆ) కృష్ణానదీ తీరంలోని పుణ్యక్షేత్రాలు ఏవి?
జవాబు:
కృష్ణానదీ తీరంలో శ్రీశైలం, విజయవాడ వంటి పుణ్యక్షేత్రాలు ఉన్నాయి.

ఇ) గోదావరీ తీరంలో ఏ చారిత్రక ప్రదేశం ఉంది?
జవాబు:
గోదావరి నదీ తీరంలో రాజమండ్రి అనే చారిత్రక ప్రదేశం ఉంది.

ఈ) తెలుగు రాష్ట్రాలలో గోదావరి, కృష్ణ ఎంతదూరం ప్రవహిస్తాయి?
జవాబు:
తెలుగు రాష్ట్రాలలో గోదావరి 770 కిలోమీటర్లు, కృష్ణ 720 కిలోమీటర్లు ప్రవహిస్తాయి.

3. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

చిన్నారుల ఆకలి మంటలూ, రైతుల ఆకలి చావులతో ఒకప్పుడు వణికిపోయిన నేల ఇప్పుడు పంట పొలాలతో సుభిక్షంగా వర్ధిల్లుతోంది. రోజుకి ఒక్కసారైనా నాలుగువేళ్ళూ నోట్లోకి వెళ్తే చాలనుకున్న కుటుంబాలు, ఇప్పుడు నాలుగు రాష్ట్రాలకు తమ ఉత్పత్తులను ఎగుమతి చేస్తున్నాయి. త్రాగడానికి గుక్కెడు నీళ్ళు లేక అల్లాడిన 51 గ్రామాలు ఆ రాష్ట్రానికి నీటి సంరక్షణ పాఠాలు చెబుతున్నాయి. ఈ విషయాలన్నీ ఈ ఏడాది పద్మశ్రీ అందుకున్న సైమన్ ఒరేన్ అనే శ్రామికుడి కష్టానికి దక్కిన ఫలితమే.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఇపుడు పంటపొలాలతో సుభిక్షంగా ఉన్న నేల ఒకప్పుడు ఎలా ఉండేది?
జవాబు:
చిన్నారుల ఆకలి మంటలతో, రైతుల ఆకలి చావులతో వణికిపోయేది

ఆ) రోజుకి నాలుగు మెతుకులు నోట్లోకి వెళ్తే చాలనుకున్న కుటుంబాలు ఇప్పుడు ఏం చేస్తున్నాయి?
జవాబు:
తమ ఉత్పత్తులను నాలుగు రాష్ట్రాలకు ఎగుమతి చేస్తున్నాయి.

ఇ) త్రాగడానికి నీళ్ళు లేక అల్లాడిన 51 గ్రామాలు ఇప్పుడు ఏం చేస్తున్నాయి?
జవాబు:
ఆ రాష్ట్రానికి నీటి సంరక్షణ పాఠాలు చెబుతున్నాయి.

ఈ) ఈ విజయాలన్నిటికి ఎవరు కారణం?
జవాబు:
ఈ విషయాలన్నింటికి కారణం ఈ ఏడాది పద్మశ్రీ అందుకున్న సైమన్ ఒరేన్ అనే శ్రామికుడు.

4. కింది ప్రకటన చూడండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) వస్త్ర దుకాణం పేరేమిటి?
జవాబు:
వస్త్ర దుకాణం పేరు శ్రీరస్తు.

ఆ) శ్రీరస్తు దేనికి ప్రత్యేకం?
జవాబు:
పెళ్లిబట్టలకు ప్రత్యేకం.

ఇ) శ్రీరస్తు ఎక్కడ ఉంది?
జవాబు:
శ్రీరస్తు రాజమండ్రిలో ఉంది.

ఈ) పై ప్రకటన ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై ప్రకటనను ఎవరు విడుదల చేశారు?

5. కింది పేరా చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వాగ్రూప భాష అంటే మాట్లాడే భాష. మాట్లాడే భాష వలన చాలా ప్రయోజనాలున్నాయి. అసలు భాష యొక్క మొదటి ప్రయోజనం మాట్లాడడమే. దీని వలన మన భావాలు వ్యక్తపరచవచ్చు. ఇతరుల’ భావాలను గ్రహించవచ్చు. మన మాటలలో లోకోక్తులు, జాతీయాలు, సామెతలు, చేర్చినందు వలన గౌరవం పెరుగుతుంది. హాస్యం, చమత్కారం చేరిస్తే ఎదుటివారిని వశం చేసుకోవచ్చును. ”నోరు మంచిదైతే ఊరు. మంచిదౌతుంది’ అన్నట్లు చక్కని భాషనుపయోగించి మాట్లాడితే దేనినైనా సాధించవచ్చు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) వాగ్రూప భాష అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
వాగ్రూప భాష అంటే మాట్లాడే భాష,

ఆ) మన మాటలకు దేని వలన గౌరవం పెరుగుతుంది?
జవాబు:
మన మాటలలో లోకోక్తులు, జాతీయాలు, సామెతలు చేర్చడం వలన గౌరవం పెరుగుతుంది.

ఇ) మాట్లాడే భాష వలన ప్రయోజనమేమి?
జవాబు:
భాష వలన మన భావాలు వ్యక్తపరచవచ్చు. ఇతరుల భావాలను గ్రహించవచ్చు.

ఈ) పై పేరాలో ఉన్న సామెతను గుర్తించండి.
జవాబు:
పై పేరాలో ఉన్న సామెత “నోరు మంచిదైతే ఊరు మంచి దౌతుంది”.

6. కింది పేరా చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

లేఖ రాయడానికి కొన్ని నియమాలు పాటించాలి. కుడిచేతి వైపు కాగితం పైన ఊరి పేరు రాయాలి. పక్కన కామా పెట్టాలి. దాని కింద తేదీ వేయాలి. పక్కన చుక్క పెట్టాలి. దానికింద వరుసలో ఎడమవైపున కాగితం మొదట సంబోధన రాయాలి. పెద్దవారికి పూజ్యులని, చిన్నవారికి, మిత్రులకు ప్రియమైన అని రాయాలి. ప్రక్కన వారితో వరుస (అన్న, అక్క, రాణి ….. మొ||వి) రాయాలి.

విషయం రాయాలి. కింద ఎడమవైపు ‘ఇట్లు’ రాసి, బంధుత్వం రాసి, సంతకం చేయాలి. ఎవరికి రాస్తున్నామో వారి చిరునామా ఎడమవైపు రాయాలి.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఇట్లు, అని రాసిన తర్వాత ఏం రాయాలి?
జవాబు:
ఇట్లు, అని రాసిన తర్వాత బంధుత్వం రాయాలి.

ఆ) పూజ్యులు అని ఎవరికి రాయాలి?
జవాబు:
పెద్దవారికి పూజ్యులు అని రాయాలి.

ఇ) చిరునామా ఎక్కడ రాయాలి?
జవాబు:
లేఖ చివర ఎడమవైపున చిరునామా రాయాలి.

ఈ) పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న రాయండి.
జవాబు:
పై పేరాలో దేని గురించి చెప్పారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
రచయిత దేనిని భరించలేకపోయాడు? ఎందుకు?
జవాబు:
రచయిత ఒక ఆదివారం ఉదయం తన అత్తవారింటికి బళ్ళారి వెళ్ళాడు. అక్కడ తన భార్య సీత చెల్లెళ్ళు, వాళ్ళ భర్తలు, పిల్లలు, సీత తమ్ముళ్ళు, వాళ్ళ భార్యలు, పిల్లలు ఉన్నారు. ఇల్లంతా సందడిగా ఉంది. కానీ అక్కడున్న పిల్లల్లో రచయితకు ఒక కొత్త వాతావరణం కనిపించింది. వాళ్ళు చిన్నాయన, పిన్ని, మామ, అత్త అని ఎవరినీ పిలవటం లేదు. ఆంటీ, అంకుల్ అని పిలుస్తున్నారు. వాళ్లు తన మరదళ్ళ పిల్లలు. రచయితకు ఆ పిలుపులు రుచించలేదు. వాళ్ళలా పిలవడాన్ని భరించలేకపోయాడు.

ప్రశ్న 2.
రచయితకు ఆయన భార్య ఎందుకు వార్నింగ్ ఇచ్చింది?
జవాబు:
రచయిత తన మరదళ్ళ పిల్లలు ఆంటీ, అంకుల్ అని పిలవటాన్ని భరించలేకపోయాడు. చక్కగా తెలుగులో వరసలు పెట్టి పిలిస్తే బాగుంటుందనుకున్నాడు. అదే విషయాన్ని ఒక రోజు సాయంత్రం వరండాలో కూర్చుని కాఫీలు తాగుతున్న సమయంలో తన మరదళ్ళకు చెప్పాడు. వాళ్ళు మొహాలు మాడ్చుకున్నారు. అనంతపురం వచ్చాక రచయిత భార్య సీత తన చెల్లెళ్ళు బాధపడిన విషయాన్ని రచయితకు చెప్పింది. రచయితతో మాట్లాడాలంటేనే ‘ తన చెల్లెళ్ళు భయపడుతున్నారని చెప్పింది. ఇంకెప్పుడూ వాళ్ళనేమీ అనవద్దని వార్నింగ్ ఇచ్చింది.

ప్రశ్న 3.
సత్యం కుటుంబం గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
సత్యానికి ఇద్దరు మగపిల్లలు, భార్య. సత్యం అనర్గళంగా ఇంగ్లీష్ మాట్లాడతాడు. అతని భార్యది బెంగుళూరు. ఆమె ఇంగ్లీష్ దొరసానుల పెంపకంలో పెరిగింది. ఇంగ్లీష్ భాషను నేర్చుకుంది…ఆమె మలయాళ స్త్రీ. కానీ ఆ ఇంట్లో ఆయన పిల్లలు చక్కటి తెలుగులో వరసలు పెట్టి పిలుస్తూ మాట్లాడతారు. సత్యం, ఆయన భార్య ఒక స్వచ్ఛంద సంస్థ నడుపుతున్నారు. వాళ్ళిద్దరూ కూడా తెలుగులోనే మాట్లాడతారు.

ప్రశ్న 4.
మమకారం పాఠం ఎవరు రచించారు? ఆయన గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
మమకారం పాఠాన్ని చిలుకూరి దేవపుత్రగారు రచించారు. ఆయన రచించిన ‘ఆరు గ్లాసులు’ అనే కథా సంపుటిలోని కథ ఇది. ఆయన అనంతపురం జిల్లా కాల్వపల్లెలో 24-04-1952న జన్మించారు. ఆయన 18-10-2016 వరకూ జీవించారు. ఆయన రచించిన పంచమం నవలకు ఆటా (అమెరికా తెలుగు అసోసియేషన్) వారి బహుమతి లభించింది. ఆయన పొట్టి శ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయంవారి ధర్మనిధి పురస్కారం, చా.సో. స్ఫూర్తి సాహితీ సత్కారం, గుర్రం జాషువా పురస్కారం అందుకున్నారు. ఆయన ఏకాకి నౌక చప్పుడు, చివరి మనుషులు, బందీ మొదలైన కథాసంపుటాలు, రెండు నవలలు రచించారు.

ప్రశ్న 5.
కింది కవితను పొడిగించండి.
మా తల్లి తెలుగుతల్లి
అనురాగాల కల్పవల్లి ……….
జవాబు:
మా తల్లి తెలుగు తల్లి
అనురాగాల కల్పవల్లి
పాడిపంటలతో విలసిల్లి
సిరిసంపదలతో భాసిల్లి
అయ్యింది భరతమాతకు పెద్ద చెల్లి

ప్రశ్న 6.
తెలుగుతల్లి ఏకపాత్రాభినయం రాయండి.
జవాబు:

తెలుగుతల్లి

పిల్లలూ ! నేనర్రా తెలుగు తల్లిని. అంటే మీరు మాట్లాడే తెలుగుభాషను. ఎందుకర్రా ! ఈ మధ్య అమ్మా నాన్నలను మమ్మీ డాడీ అంటున్నారు. చక్కగా అమ్మా నాన్న అంటే ఎంత ముద్దుగా ఉంటుంది. ఆంటీ, అంకుల్ కూడా బాగోవు. చక్కగా మామయ్యా”అత్తా, పిన్నీ-బాబాయి అని పిలపండి. ఆంగ్లం నేర్చుకోండి. వద్దనడంలేదు. అమ్మ లాంటి తెలుగుభాషను మరిచిపోకండి. మీ తెలుగు ఉపాధ్యాయులు చూడండి. తెలుగును ఎంత చక్కగా మాట్లాడతారో ! మీరు కూడా అలా స్పష్టంగా మాట్లాడడం నేర్చుకోండి. మీ తాతగారిని అడగండి. ఎన్నో కథలు చెబుతారు. పద్యాలు చెబుతారు. మీ మామ్మగారు చక్కటి పాటలు పాడతారు. నేర్పుతారు. నేర్చుకోండి. ఈసారి మంచికథ చెబుతానేం, మళ్ళీ కలుద్దాం.

III. భాషాంశాలు

1. పర్యాయపదాలు :

సీత = జానకి, మైథిలి
చెల్లెలు = సహోదరి, సోదరి
తమ్ముడు = సోదరుడు, సహోదరుడు
ఏడుపు = రోదన, ఆక్రందనము
అమ్మ = తల్లి, జనని
మిత్రుడు = స్నేహితుడు, చెలికాడు
బట్టలు = వస్త్రాలు, ఉడుపులు
పల్లె = జనపదం, గ్రామం
మొగం = ముఖం, వదనం
మమకారం = ప్రేమ, అనురాగం
ఆదివారం = భానువారం, రవివారం
భర్త = పెనిమిటి, మగడు
భార్య = పత్ని, సతి
స్వర్గం = నాకము, దివి
నాన్న = తండ్రి, పిత
కొడుకు = సుతుడు, తనయుడు
ఆశ్చర్యం = వింత, విస్మయం
సమాధానం = జవాబు, ఉత్తరం
కరము = చెయ్యి, హస్తము
నీరు = జలం, ఉదకం

2. వ్యతిరేకపదాలు:

ఎండ వాన
సరసం × విరసం
చిన్న × పెద్ద
అవసరం × అనవసరం
ప్రత్యక్షం × పరోక్షం
ముందుకు × వెనుకకు
రాజు × బంటు
వెనుక × ముందు
దగ్గర × దూరం
పిల్లలు × పెద్దలు
స్వర్గం × నరకం
అర్థం × అనర్థం
ఆచారం × అనాచారం
రమ్మనడం × పొమ్మనడం
కాదు × ఔను
లోపల × బైట
శబ్దం × నిశ్శబ్దం

3. ప్రకృతి – వికృతులు:

భాష – బాస
సంతోషం – సంతసం
ఆశ్చర్యం – అచ్చెరువు
శబ్దం – సద్దు
విధము – వితము
ప్రశ్న – పన్నము
ప్రజ – పజ

4. సంధులు:

సెలవులకు + అని = సెలవులకని – (ఉత్వ సంధి)
పిల్లలు + ఇద్దరు = పిల్లలిద్దరు – (ఉత్వ సంధి)
సెలవులు + అన్న = సెలవులన్న – (ఉత్వ సంధి)
తమ్ముళ్లు + ఇద్దరూ = తమ్ముళ్లరూ – (ఉత్వ సంధి)
అర్థము + అయింది = అర్థమయింది – (ఉత్వ సంధి)
లేవు + అని = లేవని – (ఉత్వ సంధి)
అవసరము + ఐతే = అవసరమైతే – (ఉత్వ సంధి)
రమ్ము + అన్నాడు = రమ్మన్నాడు – (ఉత్వ సంధి)
వివరము + అడిగాను = వివరమడిగాను – (ఉత్వ సంధి)
కలుస్తాను + అని = కలుస్తానని – (ఉత్వ సంధి)
చిన్నవాడు + అయి = చిన్నవాడయి – (ఉత్వ సంధి)
ఎవరు + అనుకుంటున్నాడో = ఎవరనుకుంటున్నాడో – (ఉత్వ సంధి)
నువ్వు + అనుకొంటున్న = నువ్వనుకొంటున్న – (ఉత్వ సంధి)
మామవు + అని = మామవని – (ఉత్వ సంధి)
మేము + ఇద్దరం = మేమిద్దరం – (ఉత్వ సంధి)
రకరకాలు + అయిన = రకరకాలయిన – (ఉత్వ సంధి)
సమాధానము + ఇస్తూ = సమాధానమిస్తూ – (ఉత్వ సంధి)
ముద్దు + ఆడాను = ముద్దాడాను – (ఉత్వ సంధి)
మరి + ఒక = మరొక – (ఇత్వ సంధి)
అది + ఏమిటి + ఆ = అదేమిటా – (ఇత్వ సంధి)
మమ్మల్ని + అందర్నీ = మమ్మల్నందర్నీ – (ఇత్వ సంధి)
మాట్లాడాలి + అంటే = మాట్లాడాలంటే – (ఇత్వ సంధి)
సంతోషాన్ని + ఇస్తుంది = సంతోషాన్నిస్తుంది – (ఇత్వ సంధి)
ఇస్తుంది + అని =ఇస్తుందని – (ఇత్వ సంధి)
చూడాలి + అన్న = చూడాలన్న – (ఇత్వ సంధి)
పూర్తి + అవదు = పూర్తవదు – (ఇత్వ సంధి)
చేయాలి + అంటే = చేయాలంటే – (ఇత్వ సంధి)
ఏమి + అనకు = ఏమనకు – (ఇత్వ సంధి)
ఎక్కడ + అయితే = ఎక్కడయితే – (అత్వ సంధి)
అక్కడ + ఉన్న = అక్కడున్న – (అత్వ సంధి)
చిన్న + ఆయన = చిన్నాయన – (అత్వ సంధి)
ఎట్లాగ + అంటే = ఎట్లాగంటే – (అత్వ సంధి)
పిలిచిన + అపుడు = పిలిచినపుడు – (అత్వ సంధి)
ఉన్న + అట్లు = ఉన్నట్లు – (అత్వ సంధి)
ఎక్కడ + ఉంటుంది = ఎక్కడుంటుంది – (అత్వ సంధి)
ఇంక + ఎప్పుడూ = ఇంకెప్పుడూ – (అత్వ సంధి)
వాత + ఆవరణం = వాతావరణం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
ఆప్యాయత + అనురాగాలు = ఆప్యాయతానురాగాలు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
నిశ్చిత + అభిప్రాయం = నిశ్చితాభిప్రాయం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)

5. సమాసాలు

6. కింద గీత గీసిన పదాలకు అర్థాలను రాయండి. వాటితో సొంతవాక్యాలు రాయండి.

1. కొంతమంది అనర్గళంగా మాట్లాడతారు.
జవాబు:
అనర్గళంగా = ధారాళంగా
తెలుగులో ధారాళంగా మాట్లాడడం నేర్చుకోవాలి.

2. తల్లి ప్రేమకు తుల్యం ఏదీకాదు.
జవాబు:
తుల్యం = సమానం
అమ్మానాన్నలు దేవతలతో సమానం.

3. అహింసకు ప్రతీకగా భారత్ నిలిచింది.
జవాబు:
ప్రతీక = గుర్తు
వాడు మంచితనానికి గుర్తు అనేలా జీవించాలి.

7. కింది ప్రకృతి – వికృతులను జతపరచండి.

జవాబు:

8. కింది వ్యతిరేక పదాలను జతపరచండి.

జవాబు:

9. కింది సంక్లిష్ట వాక్యాలను సామాన్య వాక్యాలుగా మార్చి రాయండి.

1. ఆమె పాట పాడుతూ నడుస్తోంది.
జవాబు:
ఆమె పాట పాడుతోంది. ఆమె నడుస్తోంది.

2. వర్షం వచ్చి బట్టలు తడిపింది.
జవాబు:
వర్షం వచ్చింది. వర్షం బట్టలు తడిపింది.

3. బస్సు వచ్చి దుమ్ము లేపింది.
జవాబు:
బస్సు వచ్చింది. బస్సు దుమ్ము లేపింది.

కింద గీత గీసిన వానికి సరైన జవాబులను గుర్తించి, బ్రాకెట్లలో రాయండి.

1. తల్లి ప్రేమకు ఏదీ తుల్యం కాదు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) సమాసం
ఆ) పోలిక
ఇ) పోటీ
జవాబు:
అ) సమాసం

2. కొందరికి తొందరగా డబ్బు సంపాదించాలనే ఉబలాటం ఎక్కువ. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) దురాశ
ఆ) ప్రయత్నం
ఇ) ఆత్రుత
జవాబు:
ఇ) ఆత్రుత

3. మునుపు అందరూ స్నేహంగా ఉండేవారు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) మొన్న
ఆ) పూర్వం
ఇ) భవిష్యత్తు
జవాబు:
ఆ) పూర్వం

4. సీత మహా పతివ్రత. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి).
అ) జానకి, మైథిలి
ఆ) జనని, తల్లి
ఇ) అమ్మ, మాత
జవాబు:
అ) జానకి, మైథిలి

5. రాముని భార్య సీతమ్మ. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) సఖి, చెలికత్తె
ఆ) పత్ని, సతి
ఇ) ప్రాణం, అశువు
జవాబు:
ఆ) పత్ని, సతి

6. నాన్న చెప్పినట్లు వినాలి. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) అమ్మ, నాన్న
ఆ) జనకుడు, జన్యుడు
ఇ) తండ్రి, పిత
జవాబు:
అ) అమ్మ, నాన్న

7. అర్థం లేకుండా మాట్లాడకు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) అనర్థం
ఆ) భావం
ఇ) శబ్దం
జవాబు:
అ) అనర్థం

8. ఆచారం విడువకు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) దురాచారం
ఆ) సదాచారం
ఇ) అనాచారం
జవాబు:
ఇ) అనాచారం

9. దేవుడు ప్రత్యక్షం అయ్యాడు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) అధ్యక్షుడు
ఆ) పరోక్షం
ఇ) నిరీక్షణ
జవాబు:
ఆ) పరోక్షం

10. ప్రశ్న వేయడమే కష్టం. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) పన్నము
ఆ) పరిప్రశ్న
ఇ) సరిప్రశ్న
జవాబు:
అ) పన్నము

11. శబ్దం చేయవద్దు. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) శబదం
ఆ) శపథం
ఇ) సద్దు
జవాబు:
ఇ) సద్దు

12. ఏ విధముగా చూసినా యుద్ధం మంచిదికాదు. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) విధానం
ఆ) వితము
ఇ) పద్ధతి
జవాబు:
ఆ) వితము

13. సెలవులకని మా ఊరు వెళ్లాను. ‘(సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఉత్వ సంధి

14. లేవని అనకూడదు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) లేవు + అని
ఆ) లేవ + అని
ఇ) లేవ + ని
జవాబు:
అ) లేవు + అని

15. మామవు + అని (సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) మామవేన
ఆ) మామవుని
ఇ) మామవని
జవాబు:
ఇ) మామవని

16. మమ్మల్నందర్నీ రమ్మన్నారు. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
ఆ) ఇత్వ సంధి

17. అమ్మను చూడాలన్న కోరిక ఎక్కువైంది. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) చూడాలి + అన్న
ఆ) చూడాల + అన్న
ఇ) చూడా + లన్న
జవాబు:
అ) చూడాలి + అన్న

18. పూర్తి + అవదు – (సంధి కలిపిన రూపం గుర్తించండి)
అ) పూర్తవదు
ఆ) పూర్తిగా అవదు
ఇ) పూర్తవదు
జవాబు:
ఇ) పూర్తవదు

19. పిలిచినపుడు రావాలి. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) ఉత్వ సంధి
జవాబు:
అ) అత్వ సంధి

20. ఉన్నది ఉన్నట్లు చెప్పాలి. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఉన్న + ఇట్లు
ఆ) ఉన్న + అట్లు
ఇ) ఉన్న + ఎట్లు
జవాబు:
ఆ) ఉన్న + అట్లు

21. ఎక్కడ + ఉంటుంది (సంధి కలిపిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఎక్కడో ఉంటుంది
ఆ) ఎక్కడ ఉంటుంది
ఇ) ఎక్కడుంటుంది
జవాబు:
ఇ) ఎక్కడుంటుంది

22. అక్కడయున్నది ఇలా తేవాలి. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) యడాగమం
ఇ) ఇత్వ సంధి
జవాబు:
ఆ) యడాగమం

23. మా + ఊరు – (యడాగమ రూపం గుర్తించండి)
అ) మాయూరు
ఆ) మాఊరు
ఇ) మావూరు
జవాబు:
అ) మాయూరు

24. ఏమి యున్నది (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఏమి + ఉన్నది
ఆ) ఏమి + యున్నది
ఇ) ఏమియు + న్నది
జవాబు:
అ) ఏమి + ఉన్నది

25. ఆప్యాయతానురాగాలు కలిగి జీవించాలి. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వ
ఇ) బహుజొహి
జవాబు:
ఆ) ద్వంద్వ

26. అమ్మానాన్నలు నన్ను మెచ్చుకున్నారు. (విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి)
అ) అమ్మతో నాన్న
ఆ) అమ్మ యొక్క నాన్న
ఇ) అమ్మయును, నాన్నయును
జవాబు:
ఇ) అమ్మయును, నాన్నయును

27. బావయును మరిదియును (సమాస పదం గుర్తించండి)
అ) బావమరిది
ఆ) బావామరుదులు
ఇ) బావ, మరదలు
జవాబు:
ఆ) బావామరుదులు

28. పాఠం చదివి మాట్లాడండి. ( ఏరకమైన వాక్యం)
అ) సంక్లిష్టం
ఆ) సంయుక్తం
ఇ) చేదర్థకం
జవాబు:
అ) సంక్లిష్టం

29. మా ఊరు వెళ్లాను. కూరలు తెచ్చాను. (ఈ రెండు కలిపితే ఏర్పడేది)
అ) మా ఊరు వెడుతూ కూరలు తెచ్చాను
ఆ) మా ఊరు వెడితే కూరలు తెచ్చాను
ఇ) మా ఊరు వెళ్లి కూరలు తెచ్చాను
జవాబు:
ఇ) మా ఊరు వెళ్లి కూరలు తెచ్చాను

30. ఒక సమాపక క్రియ, ఒకటి లేక అంతకన్నా ఎక్కువ అసమాపక క్రియలతో వాక్యాలను కలిపితే ఏర్పడేది?
అ) సంయుక్త వాక్యం
ఆ) సంక్లిష్ట వాక్యం
ఇ) సామన్య వాక్యం
జవాబు:
ఆ) సంక్లిష్ట వాక్యం

చదవండి – ఆనందించండి
(“అమ్మ ఉత్తరం”)

(ఉద్యోగాల పేరుతో సుదూర తీరాలకు వలసపక్షుల్లా ఎగిరిపోతున్న కన్న కొడుకులకు…..)

కన్నా !
ఎన్నాళ్ళయిందిరా నిన్ను చూసి. తలుచుకుంటే ఇప్పటికీ కళ్ళకు కట్టినట్లుగా ఉంటావు. అయిదేళ్ళనాడు రమ కూతురి పెళ్ళికి వచ్చావు. అంతే మళ్ళీ యిక రానేలేదు. కానక కన్న సంతానంలా నిన్ను నలుగురమ్మాయిల మధ్య కనుపాపలాగా చూసుకొని పెంచుకున్నాను. నిన్ను యిల్లు దాటి వెళ్ళనివ్వలేదు. ఆ చదువుల సరస్వతి నిన్ను వెంటేసుకుని వెళ్ళింది. అంతా చదువుకొన్నవాళ్ళేగా ! నా కన్న చదువుకొనక పోతేనేం సంస్కారం వచ్చింది. చదవనూ రాయనూ నేర్చుకున్నాడు చాలు. వద్దు అన్నాను. వినలేదు. తరువాత ఉద్యోగ లక్ష్మి ఊళ్ళేలిస్తోంది. ఎక్కడున్నా నువ్వు నా కొడుకువే. నీ సారస్వత సంఘాలూ, నీ సాంఘిక సేవలూ అన్నీ పేపర్ల ద్వారా, కోడలి ఉత్తరాల ద్వారా తెలుస్తూనే ఉన్నాయి. కానీ ఏం లాభంరా తండ్రీ !

నీవూ నీ పిల్లలూ యింట్లో కాలికి చేతికి అడ్డంగా తిరుగుతూ ఉంటే కోడలి చేత్తో చేయించి పెడుతూ వుంటే సాగిపోయే జీవితం ఎలా వుంటుంది ? ఏమో ? అది నాకు ‘కల’ అయిపోయిందిరా బాబూ. ఇంత యింట్లో ఒంటరిగా బతుకుతున్నాను. నాకెంత కావాలి ? పిడికెడు ఉడకేసుకుంటే చాలు… వెళ్ళిపోతుంది కానీ, ఆసక్తి పోయింది. ఎలా తింటే కడుపు నిండదు ! అలాగే నడుస్తోంది.

జీవితంలో పొద్దువాటారిపోతోంది. ఇంకెన్నాళ్ళు అనిపిస్తోంది ! మీ నాన్నగారూ హఠాత్తుగా పోయారు. నీకు కడసారి చూపులు కూడా దక్కలేదు. అప్పుడాయన దగ్గర్లో నేనున్నాను. గొంతుకలో గరగర లాడుతున్నప్పుడు నేను ఇన్ని నీళ్ళు పోశాను. నా దిగులల్లా అలా నాకు జరిగితే ఈ గొంతులో ఇంత తులసి తీర్థం పోసేవాళ్ళు కూడా వుండరే అని. నలుగురు కూతుళ్ళు ఒక కొడుకు, పండ్రెడుగురు మనుమలు, మనవరాళ్ళు. వున్నా నా గొంతు తడిపేవాళ్ళు వుండరేమో అని దిగులుపడుతున్నాను.

నువ్వు నన్ను అక్కడికే రమ్మని అంటావు. నిజమే ! వచ్చేయొచ్చు. కానీ రాలేను. రాను ! ఈ యిల్లు, ఈ పొలాలు, ఈ గాలి, ఈ వాతావరణం వీటిని వదలి రాలేను. మీ నాన్నగారు ఇక్కడే పోయారు, నేను ఇక్కడే పిడికెడు బూడిదైపోవాలి. అదే నా ఆశ !

ఈ మట్టికీ, మనిషికీ ఉండే ఆత్మీయత అంతేనేమో ! ఎంత చదివినా, ఎంత సాధించినా, ఏం చేసినా ఆఖరికి మనిషి ఈ మట్టిలో కలసిపోవాలి. అలానే ఆ మట్టి తనను కన్నవూరి మట్టి కావాలని ఆరాటపడతాడు మనిషి. ఇది నా ఊరు… ఇది నా ఇల్లు…. ఇది నాది… ఈ మమతానుబంధాలు లేని రోజున మానవత్వమే నశిస్తుందేమో! అందుకే అనాదిగా ఈ మమకారాలు ఇలాగే నిలిచిపోయాయి. రాజులు పోయారు, రాజ్యాలు పోయాయి, మహా మహా నిర్మాణాలు మట్టిచాటుకు పోయాయి. కానీ మానవత మాసిపోలేదురా బాబు ! అందుకే ఈ ప్రపంచం ఇంకా సాగుతోంది !

నేను అంత దూరం రాలేను. ఈ ఊరు విడవలేను. ఈ ప్రాణం తట్టెడా ! పుట్టెడా ! ఎప్పుడో హరీ అంటుంది. నాకు తెలుసు. నాది ఎలాగు దిక్కులేని చావే అవుతుంది. ఎప్పుడయితే ఆయన పోయారో – అప్పుడే నేను . ఒంటరిదాననై పోయాను. కానీ పోయేలోగా నువ్వు ఇక్కడికి వచ్చి నాలుగురోజులు గడిపి పో. కన్న తల్లిగా నేను అంతకంటే ఇంకేమీ కోరను. కోడలిని పిల్లలని కూడా తీసుకురా ! ఇక ఉంటాను ఆశీస్సులతో ….

నీ తల్లి
కాంతమ్మ.

మాతా గురుతరా భూమేః (తల్లి భూమి కంటే గొప్పది)

These AP 7th Class Telugu Important Questions 8th Lesson నిజం-నిజం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Telugu 8th Lesson Important Questions and Answers నిజం-నిజం

7th Class Telugu 8th Lesson నిజం-నిజం Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

ఈ కింది పరిచిత గద్యాలను చదవండి ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. మధ్యమధ్య వీడు ఏవో కుర్రతనపు చేష్టలు చేస్తుంటాడు. ఎంతో జాగ్రత్తగా కనిపెట్టి చూస్తూ ఉన్నా, మొన్న దసరా సెలవులకు ఇంటికి వెళ్ళాడు, వెళ్ళినవాడు స్కూలు తెరవటంతోనే రాక నాలుగు రోజులు ఆలస్యంగా వచ్చాడు. ఎందుకురా ఇంత ఆలస్యంగా వచ్చావు అని అడిగితే, “నాన్న ఉండమన్నాడు మామయ్యా”, అన్నాడు. సెలవు చీటీ తెచ్చావురా అంటే తెచ్చానుగాని ఎక్కడో పారవేశానన్నాడు. నిజమో, అబద్దమో, చెప్పలేనుగాని మొత్తంమీద వాడు అబద్దాలు ఆడుతున్నాడని మాత్రం నాకు అనుమానం కలిగింది.
ప్రశ్నలు:
అ) మధ్యమధ్యన ఏ చేష్టలు చేస్తున్నాడు?
జవాబు:
మధ్యమధ్యన కుర్రతనపు చేష్టలు చేస్తున్నాడు.

ఆ) ఏ సెలవులకు ఇంటికి వచ్చాడు?
జవాబు:
దసరా సెలవులకు ఇంటికి వచ్చాడు.

ఇ) ఎన్ని రోజులు ఆలస్యంగా వచ్చాడు?
జవాబు:
నాలుగు రోజులు ఆలస్యంగా వచ్చాడు.

ఈ) ఎటువంటి అనుమానం కలిగింది?
జవాబు:
అబద్దం ఆడుతున్నాడని అనుమానం కలిగింది.

2. తమాషాగా ఆరోజు సాయంత్రమే బజారులో హఠాత్తుగా మా రంగయ్య కనపడ్డాడు. ఆయన ఏదో తొందర పనిమీద బెజవాడ వెడుతున్నాడు. మేమిద్దరం కొంచెంసేపే మాట్లాడాం. పిల్లవాడి చదువు సంగతీ అదీ వచ్చింది. చదువు ఎల్లా ఉన్నా, కుర్రవాడు చెడ్డసహవాసాలు చేస్తున్నట్లు నాకు అనుమానంగా ఉందని కూడా చెప్పాను. ఆయన నాచెయ్యి పట్టుకొని “కుర్రవాడిని బాగుచేసే బాధ్యత నీదిరా అబ్బాయి. మరి నీ ఇంట్లో ఉంచింది. ఎందుకూ! కాస్త మంచీ చెడ్డా చూస్తావనికదూ! వాడిని ఒకదారిని పెట్టాలినీవు. పన్నెండేళ్ళ వెధవ. ఇప్పుడే నీవు వాడిని సన్మార్గంలోకి దింపు. అంతా నీదే భారం”, అంటూ బస్సు ఎక్కాడు.
ప్రశ్నలు
అ) రంగయ్య హఠాత్తుగా ఎక్కడ కనిపించాడు?
జవాబు:
రంగయ్య హఠాత్తుగా బజారులో కనిపించాడు.

ఆ) కుర్రవాడు ఏ సహవాసం చేస్తున్నాడని అనుమానం వచ్చింది?
జవాబు:
కుర్రవాడు చెడ్డ సహవాసం చేస్తున్నాడని అనుమానం వచ్చింది.

ఇ) ఏ మార్గంలో దింపాలి?
జవాబు:
సన్మార్గంలో దింపాలి.

ఈ) రంగయ్య తొందర పనిమీద ఎక్కడికి వెళ్ళాడు?
జవాబు:
రంగయ్య తొందర పనిమీద బెజవాడ వెళ్ళాడు.

3. ఒక్క విషయంమటుకు తేలిపోయింది. శీను అబద్దం ఆడాడు. రేపు ఇంకా ఎన్ని అయినా ఆడుతాడు! దాని తరువాత దొంగతనాలు నేర్చుకొంటాడు! ఇక ఆపైన స్కూలు ఎగగొట్టి ఎందుకూ పనికిరాకుండా పాడయిపోతాడు. ఏదో కాస్త గట్టి ఏర్పాటుచెయ్యాలి. చెయ్యి చేసుకోవలసిన అవసరం ఉండదనుకొంటాను. శీను ఇంకా భయభక్తులలోనే ఉన్నాడు. ఈ దఫా గట్టిగా చీవాట్లు వేస్తే చాలుననుకొన్నాను. నేను ఇంటికి వెళ్ళటంతోనే “ఒరే, శీనూ, మీ నాన్న కనపడ్డాడు. నిన్ను రమ్మనలేదుట! అబద్దాలాడుతున్నావు! వెధవా!” అని కోప్పడలేదు. ఏమి జరుగుతుందో, ఇంకా ఏమంటాడో చూద్దామని ఊరుకొన్నాను.
ప్రశ్నలు:
అ) అబద్దం ఆడింది ఎవరు?
జవాబు:
అబద్దం ఆడింది శీను.

ఆ) ఏది చేసుకోవలసిన అవసరం ఉంది.
జవాబు:
చేయి చేసుకోవలసిన అవసరం ఉంది.

ఇ) శీను ఇంకా ఎలా ఉన్నాడు?
జవాబు:
శీను ఇంకా భయభక్తులతో ఉన్నాడు.

ఈ) వేటిని వేస్తే చాలనుకున్నాడు?
జవాబు:
గట్టిగా చీవాట్లు వేస్తే చాలనుకున్నాడు.

4. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదివి, ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

శీనుకు పశ్చాత్తాపం కలిగినట్లు నాకు బాగా నమ్మకం కలిగింది. ఇక వాడు ఎప్పుడూ అబద్ధం చెప్పడు. ఒక కుర్రవాడిని సన్మార్గంలోకి తిప్పగలిగానని నాకు చాలా సంతోషం కలిగింది. కాని ఒక్క విషయం నన్ను చాలా బాధ పెట్టింది. వాడు ఇన్ని అబద్ధాలు ఎందుకు ఆడినట్లు ! ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం కోసం నేను చాలా సేపు ఆలోచించాను. ఇంటికి వెళ్ళాలని ఆదుర్దాపడి ఉంటాడు. అంతకు పూర్వం నాలుగు రోజుల క్రితమే పది రోజులు తల్లిదండ్రుల దగ్గర ఉండి వచ్చినవాడికి, అంత ఆరాటం ఎందుకో వాడినే అడగాలని అనుకొన్నాను. పది గంటలకు శీను గదిలోకి వెళ్ళాను. వాడు ఖిన్నుడై కుర్చీలో కూర్చుని ఏదో పుస్తకం వంక చూస్తున్నాడు. నేను వెళ్ళగానే లేచి నుంచున్నాడు. వాడి మీద చెయ్యివేసి మెల్లగా వాణి నాగదిలోకి నడిపించుకొని వచ్చి, కుర్చీలో కూర్చోబెట్టి, బుజ్జగించి అడిగాను.
ప్రశ్నలు:
1. రచయితకు ఎందుకు సంతోషం కలిగింది?
జవాబు:
ఆ కుర్రవాడిని సన్మార్గంలోకి తిప్పగలిగానని.

2. రచయితకు బాధ కలిగించిన విషయం ఏది?
జవాబు:
అబద్ధాలు ఆడటం.

3. శీను అబద్దం ఆడి ఎక్కడికి వెళ్ళి వచ్చాడు?
జవాబు:
తల్లిదండ్రుల దగ్గరకు వెళ్ళి వచ్చాడు.

4. పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
ఎక్కడికి వెళ్ళాలని ఆదుర్దా పడ్డాడు?

5. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదివి, ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

శీను విషయమే ఆలోచిస్తూ నడుస్తున్నాను. వీణ్ణి ఇక జన్మలో అబద్దం ఆడకుండా చెయ్యాలి. బహుశః వాడు ఆ నిశ్చయానికే వచ్చివుంటాడని తోచింది. కాని వాడెవరో ఆ సీతన్న స్నేహంలో పడ్డాడో ! నేను చేసిన పని అంతా వ్యర్థమైపోతుంది. అందుకని ఆ సీతన్నతో ఇకముందు ఎప్పుడూ కూడా సహవాసం చెయ్యవద్దని గట్టిగా చెప్పితే, నేను ఈ కుర్రవాడిని బాగుచేసినవాడిని అవుతానని అనుకొన్నాను. అందుకని అన్నాను. ‘ఒరే శీనూ, నీవు ఇకనుంచి బుద్ధిమంతుడివిగా ఉండాలి. ఆ సీతన్న వర్డి వెధవ ! వీధులవెంట తిరిగే వెధవ ! వాడు వట్టి అబద్ధాలకోరు. వాడు మీవూరువాడు అయినాసరే ఎప్పుడుగాని వాడితో మాట్లాడకు. ” “అదికాదు మామయ్యా !”. “ఏది కాదురా వెధవా ! సీతన్నను నేను ఎరగననుకొన్నావా ?”
ప్రశ్నలు :
1. మామయ్య ఎవరి విషయం ఆలోచిస్తూ నడుస్తున్నాడు?
జవాబు:
శ్రీను విషయం

2. శీనును ఎవరితో స్నేహం చేయవద్దని మామయ్య అంటున్నాడు?
జవాబు:
సీతన్నతో

3. “నీవు ఇక నుంచి బుద్ధిమంతుడిగా ఉండాలి” అని ఎవరన్నారు?
జవాబు:
మామయ్య

4. పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
‘వర్ధి’ అంటే ఏమిటి?

ఈ క్రింది అపరిచిత గద్యాలను చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. ఆరోగ్య పరిరక్షణకు మహిళలు ప్రత్యేక శ్రద్ధ తీసుకోవాలి. 35 ఏళ్ళు దాటాక మరింత జాగ్రత్తగా ఉండాలి. కుటుంబానికి ఆయువు పట్టు మహిళలే. మహిళ ఆరోగ్యంగా ఉంటేనే ఆ కుటుంబం ఆరోగ్యంగా ఉంటుంది. ఆసుపత్రికి వెళ్ళి పరీక్షలు చేయించుకోవాలి. దానివలన రుగ్మతలను ముందుగానే తెలుసుకోవచ్చును. వ్యాధులు ముదిరిన తర్వాత తెలుసుకొంటే వైద్యం కష్టమవుతుంది.
ప్రశ్నలు:
అ) ఏ వయసు మహిళలు ఆరోగ్యం గురించి చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలి?
జవాబు:
35 సం||లు దాటినవారు ఆరోగ్యం గురించి చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలి.

ఆ) కుటుంబానికి ఆయువు పట్టు ఎవరు?
జవాబు:
మహిళ కుటుంబానికి ఆయువు పట్టు.

ఇ) “రుగ్మత” అంటే అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
రుగ్మత అంటే రోగం అని అర్థం.

ఈ) వ్యాధులు ముదిరితే ఏమవుతుంది?
జవాబు:
వ్యాధులు ముదిరితే వైద్యం దొరకడం కష్టమవుతుంది.

2. మానవాళికి ప్రాణాధారమైన నీటిని కాపాడుకోవాలి. ప్రతి ఒక్కరూ బాధ్యతగా నీటిని కాపాడుకోవాలి. దీని గురించి అందరికీ అవగాహన ఏర్పడాలి. దీనికి మంచి మార్గం భూగర్భజలాలను పెంపొందించుకోవాలి. ఇంకుడు గుంటలు ఎక్కువగా ఏర్పరచుకొంటే భూగర్భజలాలు అడుగంటిపోవు. వర్షపునీరు, వాడిన నీరు ఇంకుడు గుంటలోకి ఇంకేలా చేయాలి. ఇంకుడు గుంటలో ఇసుక, కంకర వేయాలి.
ప్రశ్నలు :
అ) మానవులకు ప్రాణాధారమేది?
జవాబు:
మానవులకు నీరు ప్రాణాధారం.

ఆ) నీటిని కాపాడడం ఎవరి బాధ్యత?
జవాబు:
నీటిని కాపాడడం అందరి బాధ్యత.

ఇ) ఇంకుడు గుంటలెందుకు నిర్మించాలి?
జవాబు:
భూగర్భజలాల రక్షణ కోసం ఇంకుడు గుంటలు నిర్మించాలి.

ఈ) పై పేరాకు తగిన శీర్షికను పెట్టండి.
జవాబు:
జలరక్షణ

3. ఆంధ్రులకు ప్రీతిపాత్రుడైన కాటన్ ఆంధ్రుడు కాడు. కనీసం భారతదేశంలోనైనా జన్మించలేదు. ‘హెన్రీ’, ‘కాల్వెలీ కాటన్’ అనే ఆంగ్ల దంపతులకు పదవ కుమారుడు ఆర్డర్ థామస్ కాటన్, క్రీ.శ. 1803వ సంవత్సరం మే 15న ‘కాంబర్ మిర్రిబీ’ అనే గ్రామంలో జన్మించాడు. ఆయన ధవళేశ్వరం బ్యారేజీని నిర్మించారు. దానివలన పంటలకు నీరందుతోంది. నేల సస్యశ్యామలమైంది.
ప్రశ్నలు:
అ) కాటన్ తల్లిదండ్రులెవరు?
జవాబు:
ఆయన తల్లి హెన్రీ, తండ్రి కాల్వెలీ కాటన్.

ఆ) కాటన్ సోదరులెంతమంది?
జవాబు:
కాటనకు తొమ్మిదిమంది సోదరులు.

ఇ) కాటన్ అంటే ఆంధ్రులకెందుకిష్టం?
జవాబు:
కాటన్ ధవళేశ్వరం వద్ద ఆనకట్ట కట్టి, చేలకు నీరందించాడు.

ఈ) పై పేరాకు తగిన శీర్షికను పెట్టండి.
జవాబు:
కాటన్.

4. భోజరాజు తఱచుగా రాత్రివేళల్లో మాఱువేషం వేసుకొని తిరుగుతూ నగర ప్రజల పరిస్థితిని గమనిస్తూండేవాడు. ఒకనాటి అర్ధరాత్రి ఇలాగే తిరుగుతున్న వేళలో ఒక ఇంటిలో దొంగతనం జరుగుతున్నట్టు ఆయనకు అనిపించింది. ఆ యింటిలోని వారెవ్వరూ కొన్ని రోజులుగా ఊళ్ళో లేనట్టుంది. ఆ కారణంగా ఈ దొంగలకి ఈ ఇల్లు మణింత అనుకూల మన్పించిందని భోజ రాజుకి తోచింది. ఇంట్లో ఎవరూ లేని కారణంగా వాళ్ళు చేయవలసిన దొంగతనాన్ని చాలా శ్రద్ధగా చేసి ఆ దొంగసొత్తుని ఊరి వెలుపల ఉన్న మామిడి తోపులోకి పట్టుకుపోయి పంచుకోవాలని నిశ్చయించుకుని బయటికి రాబోయే సరికి నగరంలో గస్తీ తిరుగుతున్న రక్షక భటుల నగారాధ్వనులు వినిపించాయి.
ప్రశ్నలు:
అ) ఎవరు మాఱువేషంలో ఎప్పుడు నగర ప్రజల పరిస్థితిని గమనించేవారు?
జవాబు:
భోజరాజు. మాఱువేషంలో రాత్రివేళ నగర ప్రజల పరిస్థితిని గమనించేవాడు.

ఆ) ఒకనాటి అర్ధరాత్రి భోజరాజుకి ఏమనిపించింది?
జవాబు:
ఒకనాటి అర్ధరాత్రి భోజరాజుకు ఒక ఇంటిలో దొంగతనం. జరుగుతున్నట్టు అనిపించింది.

ఇ) ఏ కారణంగా దొంగలకు ఇల్లు అనుకూలమన్పించింది?
జవాబు:
ఇంటిలోని వారు ఎవ్వరూ లేని కారణంగా ఇల్లు దొంగలకు అనుకూలమన్పించింది.

ఈ) దొంగలు సొత్తుని ఎక్కడ పంచుకోవాలనుకున్నారు?
జవాబు:
దొంగలు సొత్తుని ఊరి వెలుపల ఉన్న మామిడి తోపులోకి పట్టుకుపోయి పంచుకోవాలని నిశ్చయించుకున్నారు.

5. ఈ కింది అపరిచిత గేయాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.
మనిషిగా పుట్టిన దెందుకురా ?
మంచిని పెంచేటందుకురా !
బడికి వెళ్ళే దెందుకురా ?
చదువులు నేర్చేటందుకురా !
చదువులు నేర్చే దెందుకురా ?
జ్ఞానం పొందేటందుకురా !
జ్ఞానం పొందే దెందుకురా ?
ప్రగతిని పెంచేటందుకురా !
ప్రశ్నలు:
1. మనం జ్ఞానం పొందాలంటే ఏం చెయ్యాలి?
జవాబు:
శ్రద్ధగా చదవాలి.

2. ‘ప్రగతి’ అంటే నీవేమనుకుంటున్నావు?
జవాబు:
మంచి గతిని, కల్గించేది.

3. మనిషి జీవితానికి పరమార్థం ఏది?
జవాబు:
మంచిగా జీవించడమే.

4. పై గేయం ఆధారంగా ప్రశ్న తయారు చెయ్యండి.
జవాబు:
‘ఓడి’ పర్యాయపదాలు రాయండి.

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

1. అబద్ధాలు ఆడడానికి అలవాటు పడిన శ్రీను లాంటి వాళ్ళకు మామయ్య చెప్పిన విషయాలు ఏవి?
జవాబు:
అబద్దాలు ఆడటానికి అలవాటుపడిన శ్రీను లాంటి వాళ్ళకోసం మామయ్య ఇలా చెప్పారు. అవి …….

ఆ ఇవాళ అబద్దాలు ఆడినవాడు రేపు దొంగతనాలు, ఆ పైన స్కూలు ఎగగొట్టి ఎందుకూ పనికి రాకుండా పాడయిపోతాడు. కొడితే ఏం ప్రయోజనం ? వాడికి అబద్దం ఆడడం తప్పని నచ్చచెప్పాలి. ప్రాణం పోయినా సరే అబద్దం ఆడకూడదని, హరిశ్చంద్రుని ఆదర్శంగా తీసుకోవాలని, “ఆయన ఎప్పుడూ అబద్దం ఆడలేదు, ఎన్ని కష్టాలు వచ్చినా ఓర్చుకున్నాడే తప్ప అబద్దమాడలేద”ని మామయ్య చెప్పాడు.

“చెడ్డ పిల్లలతో సావాసం చేయకూడదు. ‘వాళ్ళు సినిమాలకూ, షికార్లకు తీసుకెళ్ళి నిమిషంలో మనల్ని పాడు చేస్తారు. దానివల్ల మన చదువూ పాడైపోతుంది”అని మామయ్య చెప్పాడు.

ఆయన ఉద్దేశ్యంలో “పిల్లలకు చదువు వస్తే వస్తుంది. లేకపోతే లేదు. పిల్లల ప్రవర్తన బాగుపడాలని” అని.

7th Class Telugu 8th Lesson నిజం-నిజం 1 Mark Bits

1. పిల్లలు అల్లరి చేసినప్పుడు బుజ్జగించడం తరచూ జరుగుతూ ఉంటుంది. (అర్థాన్ని గుర్తించండి)
ఎ) లాలించడం
బి) ఏడిపించడం
సి) కవ్వించడం
డి) నవ్వించడం
జవాబు:
ఎ) లాలించడం

2. విద్యార్థులు క్రమశిక్షణ కలిగి ఉండుట వలన మంచి ఫలితాలు వస్తాయి. (విభక్తిని గుర్తించండి)
ఎ) పంచమీ విభక్తి
బి) షష్ఠీ విభక్తి
సి) సప్తమీ విభక్తి
డి) ద్వితీయా విభక్తి
జవాబు:
ఎ) పంచమీ విభక్తి

3. పెద్దలు పిల్లలను సన్మార్గంలో పెట్టాలి. ……….. గా పెంచకూడదు (వ్యతిరేక పదం)
ఎ) సుమార్గం
బి) మంచి మార్గం
సి) సద్మార్గం
డి) దుర్మార్గం
జవాబు:
డి) దుర్మార్గం

4. తల్లిదండ్రులను పూజించాలి. (సమాసమును గుర్తించండి.)
ఎ) ద్విగుసమాసం
బి) షష్టీతత్పురుషసమాసం
సి) ద్వంద్వసమాసం
డి) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయసమాసం
జవాబు:
సి) ద్వంద్వసమాసం

III. భాషాంశాలు

పదాలు – ఆరాలు :
సూచన : ఈ కింది వాక్యాలలో గీత గీసిన పదాలకు అర్థం గుర్తించండి.

5. అటువంటి వాళ్ళతో సహవాసం వద్దు.
ఎ) స్నేహం
బి) ఆట
సి) తగవు
డి) కలిసి ఉండడం
జవాబు:
ఎ) స్నేహం

6. శీనుకు పశ్చాత్తాపం కలిగినట్లు నాకు నమ్మకం కలిగింది.
ఎ) బాధ
బి) చేసింది తప్పని బాధపడడం
సి) ఏడ్పు
డి) బుద్ధి
జవాబు:
బి) చేసింది తప్పని బాధపడడం

7. సంగతి అందరికి తెలుసు.
ఎ) విచారం
బి) విలాపం
సి) విషయం
డి) వినోదం
జవాబు:
సి) విషయం

8. హఠాత్తుగా తుఫాను వచ్చింది.
ఎ) మంచిగా
బి) మెల్లిగా
సి) తరచుగా
డి) ఒక్కసారిగా
జవాబు:
డి) ఒక్కసారిగా

9. సఖ్యం మంచివారితో చేయాలి.
ఎ) శాంతి
బి) స్నేహం
సి) విరామం
డి) వైరం
జవాబు:
బి) స్నేహం

10. పెద్దలపట్ల విధేయత చూపాలి.
ఎ) విందు
బి) వినయం
సి) పొందు
డి) విచారం
జవాబు:
బి) వినయం

11. బిడియం ఉండరాదు.
ఎ) సిగ్గు
బి) విరామం
సి) ఆనందం
డి) అపచారం
జవాబు:
ఎ) సిగ్గు

12. సన్మార్గంలో వెళ్ళాలి.
ఎ) చెడుమార్గం
బి) మధ్య మార్గం
సి) మంచి మార్గం
డి) అధమ మార్గం
జవాబు:
సి) మంచి మార్గం

పర్యాయపదాలు :

13. నీవు అబద్దాలు చెప్పకు. కల్లలు పలికితే నరకాలు వస్తాయి.
పై వాక్యాలలో సమానార్థక పదాలను గుర్తించండి.
ఎ) అబద్దాలు, కల్లలు
బి) అబద్ధాలు, నరకాలు
సి) కల్లలు, నరకాలు
డి) అబద్దాలు, పలికితే
జవాబు:
ఎ) అబద్దాలు, కల్లలు

14. ‘నిజం నిలకడ మీద తెలుస్తుంది’ – గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలను గుర్తించండి.
ఎ) సత్యం, అసత్యం
బి) అబద్ధం, కల్ల
సి) సత్యం, యథాథం
డి) కల్ల, యథార్థం
జవాబు:
సి) సత్యం, యథాథం

15. చేయి తడపాలి. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలు గుర్తించండి.
ఎ) కరి, కారం
బి) పాదం, చరణం
సి) నాశిక, జిహ్వ
డి) కరము, హస్తం
జవాబు:
డి) కరము, హస్తం

16. కోపం తగదు. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలు గుర్తించండి.
ఎ) కినుక, ఆగ్రహం
బి) అలుక, ఆదరం
సి) ధర్మం, అశని
డి) అపదేశం, ఆదేశం
జవాబు:
ఎ) కినుక, ఆగ్రహం

17. నాన్న బడికి వెళ్ళాడు. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ – పదాలు గుర్తించండి.
ఎ) విధాత, విరించి
బి) పిత, మాత
సి) తండ్రి, జనకుడు
డి) జామాత, పితామహా
జవాబు:
సి) తండ్రి, జనకుడు

18. మంచి మార్గంలో నడవాలి. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలు గుర్తించండి.
ఎ) మావు, మాదారి
బి) పంక, పయనం
సి) పథం, దారి
డి) త్రోవ, తార
జవాబు:
సి) పథం, దారి

19. అందరు ఇంటిలో ఉన్నారు. గీత గీసిన పదానికి పర్యాయ పదాలు గుర్తించండి.
ఎ) సద్యం, సేచన
బి) సదనం, గేహం
సి) మందిరం, మమత
డి) గృహం, గ్వహ
జవాబు:
బి) సదనం, గేహం

ప్రకృతి – వికృతులు :

20. ‘నాకు చాలా సంతోషం కల్గింది’ – గీత గీసిన పదానికి వికృతిని గుర్తించండి.
ఎ) ఆనందం
బి) సంతసం
సి) దుఃఖం
డి) సాంత్వనం
జవాబు:
బి) సంతసం

21. నాకు చాలా అచ్చెరువు కల్గింది – గీత గీసిన పదానికి ప్రకృతిని గుర్తించండి.
ఎ) ఆచెరువు
బి) ఆచర్యం
సి) ఆశ్చర్యము
డి) హాస్యము
జవాబు:
సి) ఆశ్చర్యము

22. దవీయంగా వెళ్ళాలి – వికృతిని గుర్తించండి.
ఎ) దాపరికం
బి) దవ్వు
సి) దన్ను
డి) దావు
జవాబు:
బి) దవ్వు

23. అందరు ఆశ్చర్యం పొందారు – వికృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) అచ్చెరువు
బి) ఆచారువు
సి) అచ్చొరువు
డి) అక్కరువు
జవాబు:
ఎ) అచ్చెరువు

24. కొందరు ప్రయాణం చేశారు. – వికృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) పయాణం
బి) పయనం
సి) ప్రయాణం
డి) ప్రొయాణం
జవాబు:
బి) పయనం

25. బ్రహ్మ వర్ధిల్లాలి – వికృతి పదం గుర్తించండి.
ఎ) బామ్మ
బి) బెమ్మ
సి) బమ్మ
డి) బొమ్మ
జవాబు:
సి) బమ్మ

వ్యతిరేక పదాలు :
సూచన : గీత గీసిన పదాలకు వ్యతిరేక పదాలను గుర్తించండి.

26. ఇల్లు దగ్గరగా ఉంది
ఎ) దూరం
బి) మధ్య
సి) అందం
డి) ఆలి
జవాబు:
ఎ) దూరం

27. అందరు జాగ్రత్తగా వెళ్ళాలి.
ఎ) పరిజాగ్రత్త
బి) సుజాగ్రత్త
సి) అజాగ్రత్త
డి) అనుజాగ్రత్త
జవాబు:
సి) అజాగ్రత్త

28. కొందరు ఆలస్యంగా వచ్చారు.
ఎ) ముందర
బి) ఆదారం
సి) తొందర
డి) ఆరోగ్యం
జవాబు:
సి) తొందర

29. ప్రయత్నంతో సిద్ధించింది.
ఎ) నిష్ప్రయత్నం
బి) గతయత్నం
సి) సుప్రయత్నం
డి) అప్రయత్నం
జవాబు:
డి) అప్రయత్నం

30. వెనక్కు వచ్చారు.
ఎ) అంతానికి
బి) ముందుకు
సి) మధ్యకు
డి) అంతరాళానికి
జవాబు:
బి) ముందుకు

31. నిజం పలకాలి.
ఎ) అనాగరికం
బి) అబద్దం
సి) అనాచారం
డి) ఆలాపం
జవాబు:
బి) అబద్దం

32. ఇంటి బయట ఉన్నారు.
ఎ) ఆది
బి) మధ్య
సి) లోపల
డి) అంతరాళం
జవాబు:
సి) లోపల

33. విద్య అవసరం ఉంది.
ఎ) అనువసరం
బి) అనవసరం
సి) ఆరాచం
డి) ప్రత్యవసరం
జవాబు:
బి) అనవసరం

34. నీవు వాడిని సన్మార్గంలోకి దింపు.
ఎ) అపమార్గం
బి) మంచి మార్గం
సి) దుర్మార్గం
డి) అసన్మార్గం
జవాబు:
సి) దుర్మార్గం

35. వాడికి ధైర్యం లేకపోయింది.
ఎ) సాహసం
బి) పిరికితనం
సి) భీతి
డి) అధైర్యం
జవాబు:
డి) అధైర్యం

సంధులు:

36. ‘అప్లైశ్వర్యాలు వాడికున్నాయి’ – గీత గీసిన పదాన్ని విడదీయండి.
ఎ) అష్ట + ఐశ్వర్యాలు
బి) అష్టై + శ్వర్యాలు
సి) అష్టైశ్వ + ర్యాలు
డి) అష్టైశ్వర్య + ఆలు
జవాబు:
ఎ) అష్ట + ఐశ్వర్యాలు

37. ‘సూర్యోదయం‘ – గీత గీసిన పదం ఏ సంధి?
ఎ) సవర్ణదీర్ఘ సంధి
బి) యణాదేశసంధి
సి) గుణసంధి
డి) వృద్ధి సంధి
జవాబు:
సి) గుణసంధి

38. ‘మాతౄణం‘ – గీత గీసిన పదం ఏ సంధి?
ఎ) సవర్ణదీర్ఘసంధి
బి) గుణసంధి
సి) వృద్ధి సంధి
డి) అత్వసంధి
జవాబు:
ఎ) సవర్ణదీర్ఘసంధి

39. ‘అభ్యుదయం‘ మీకు కలిగింది – గీతగీసిన పదాన్ని – విడదీసి చూపండి.
ఎ) అభి + యుదయం
బి) అభి + ఉదయం
సి) అభ్యు + దయం
డి) అ + యుద్యమం
జవాబు:
బి) అభి + ఉదయం

40. భయపడి వెళ్ళారు – ఇది ఏ సంధి పదం?
ఎ) త్రికసంధి
బి) అత్వసంధి
సి) ఉత్వసంధి
డి) పడ్వాదిసంధి
జవాబు:
డి) పడ్వాదిసంధి

41. కింది సంధులలో సంస్కృత సంధిని గుర్తించంఢి.
ఎ) పడ్వాదిసంధి
బి) త్రికసంధి
సి) ఉత్వసంధి
డి) అనునాసిక సంధి
జవాబు:
డి) అనునాసిక సంధి

42. అనునాసిక సంధికి ఉదాహరణను గుర్తించండి.
ఎ) సజ్జనుడు
బి) సన్మార్గం
సి) హరిశ్చంద్రుడు
డి) దుర్మార్గం
జవాబు:
బి) సన్మార్గం

43. సీతన్న వచ్చాడు – దీనిని విడదీయండి.
ఎ) సీతా + యన్న
బి) సీతే + అన్న
సి) సీ + తాన్న
డి) సీత + అన్న
జవాబు:
డి) సీత + అన్న

సమాసాలు:

44. వాడికి తల్లిదండ్రులపై మంచి గౌరవం ఉంది – గీత గీసిన పదం సమాసం పేరు
ఎ) ద్వంద్వ సమాసం
బి) ద్విగు సమాసం
సి) బహువ్రీహి సమాసం
డి) అవ్యయీభావ సమాసం
జవాబు:
ఎ) ద్వంద్వ సమాసం

45. నాలుగు రోజులు సెలవు పెట్టాను – గీత గీసిన పదం ఏ సమాసం?
ఎ) కర్మధారయ సమాసం
బి) ద్విగు సమాసం
సి) ద్వంద్వ సమాసం
డి) బహువ్రీహి సమాసం
జవాబు:
బి) ద్విగు సమాసం

46. పెద్దలపై పిల్లలకు భయభక్తులు ఉండాలి – గీత గీసిన పదానికి విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) భయము యొక్క భక్తి
బి) భయము చేత భక్తి
సి) భయమును, భక్తియును
డి) భక్తి వల్ల భయము
జవాబు:
సి) భయమును, భక్తియును

47. ద్విగు సమాసానికి ఉదాహరణ గుర్తించండి.
ఎ) నిశాసతి
బి) నాలుగు రోజులు
సి) అన్నదమ్ములు
డి) చతుర్ముఖుడు
జవాబు:
బి) నాలుగు రోజులు

48. ఉభయ పదార్థ ప్రాధాన్యం గల సమాసం ఏది?
ఎ) కర్మధారయం
బి) ద్వంద్వము
సి) బహుజొహి
డి) తత్పురుష
జవాబు:
బి) ద్వంద్వము

49. చెడ్డపిల్లలు తగ్గారు – ఇది ఏ సమాసం?
ఎ) విశేషణ ఉత్తరపద కర్మధారయం
బి) విశేషణ పరపద కర్మధారయం
సి) ఉపమాన పూర్వపద కర్మధారయం
డి) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయం
జవాబు:
డి) విశేషణ పూర్వపద కర్మధారయం

50. అప్రయోజనంగా వెళ్ళారు – విగ్రహవాక్యాన్ని గుర్తించండి.
ఎ) ప్రమోదంతో కూడినది
బి) ప్రయోజనం లేనిది
సి) ప్రయోజనంతో కూడినది
డి) ప్రయోజనం కొరకు అయినది
జవాబు:
బి) ప్రయోజనం లేనిది

51. మంచి ప్రవర్తన అవసరం – విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి.
ఎ) మంచిదైన ప్రవర్తన
బి) మంచితో ప్రవర్తన
సి) ప్రవర్తనతో మంచి
డి) మంచి కొరకు ప్రవర్తన
జవాబు:
ఎ) మంచిదైన ప్రవర్తన

వాక్య ప్రయోగాలు :

52. రవి నడుస్తూ వెళ్తున్నాడు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) శత్రర్థక వాక్యం
బి) నిశ్చయార్థక వాక్యం
సి) తద్ధర్మార్థక వాక్యం
డి) హేత్వర్థక వాక్యం
జవాబు:
ఎ) శత్రర్థక వాక్యం

53. మీరందరు వెళ్ళవచ్చు – ఇది ఏ రకమైన వాక్యం?
ఎ) తద్ధర్మార్థక వాక్యం
బి) అనుమత్యర్థక వాక్యం
సి) ప్రార్ధనార్థక వాక్యం
డి) సందేహార్థక వాక్యం
జవాబు:
బి) అనుమత్యర్థక వాక్యం