Srinivas – Page 49 – AP Board Solutions

AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 8 हमारे त्यौहार

July 12, 2023July 11, 2023 by Srinivas

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson हमारे त्यौहार Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson हमारे त्यौहार

7th Class Hindi 8th Lesson हमारे त्यौहार Textbook Questions and Answers

सोचो-बोलो
AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 8 हमारे त्यौहार 1
प्रश्न-उत्तर

प्रश्न 1.
चित्र में क्या दिखाई दे रहा है? (చిత్రంలో ఏమి కనపడుతూ ఉన్నది?)
उत्तर:
चित्र में कुछ महिलाएँ और लडकियाँ गौरी पूजा के रूप में बतुकम्मा त्यौहार मना रही हैं।

प्रश्न 2.
कुछ त्यौहारों के नाम बताओ। (కొన్ని పండుగల పేర్లు తెలుపుము.)
उत्तर:
हमारे पवित्रं भारत देश में विभिन्न प्रांत हैं। सारे देश में अनेक त्यौहार मनाये जाते हैं। वे हैं – दीवाली, संक्रांती, दशहरा, होली, उगादि, विनायक चतुर्थी, श्रीरामनवमी, मोहर्रम, रमज़ान, ईद, क्रिसमस, गुडफ्रइडे, बतुमम्मा, नागुला चविति, तीज, बोनालु, धनतेरस, रक्षा बंधन!

प्रश्न 3.
स्त्रियाँ क्या गा रही होंगी? (స్త్రీలు ఏమి పడుతూ ఉండవచ్చు?)
उत्तर:
स्त्रियाँ सब गौरी पूजा के रूप में बतुकम्मा त्यौहार मना रही हैं। इसी दौरान वे बतुकम्मा, बतुकम्मा उय्यालो, बंगारु मा तल्ली उय्यालो गीत गा रही होंगी।

Improve Your Learning

सुनो-बोलो

प्रश्न 1.
त्यौहार क्यों मनाते हैं?? (పండుగలు ఎందుకు జరుపుకొంటారు?)
उत्तर:
व्यक्ति, समाज और राष्ट्र के जीवन में त्यौहारों का अपना विशेष महत्व होता है | सभी के लिए त्यौहारों से विशेष प्रयोजन होता है । ज़िम्मेदारियाँ और नित्य की एकरसता व्यक्ति के जीवन में नीरसता उत्पन्न करती हैं | रोज़ एक जैसी जीवन चर्या, एक ही तरह का भोजन, वही कपडे, आदि से मानव जीवन यांत्रिक जीवन बन जाता है । ऐसी स्थिति में त्यौहारों से हमारी नित्य की नीरसता दूर होकर कुछ मानसिक उत्साह बढ़ता है । हमारा जीवन नयी उमंगों से भर जाता है । इसलिए नित्य की एकरसता से उत्पन्न नीरसता को दूर करके मानसिक उल्लास पाने विविध त्यौहार मनाये जाते हैं ।

प्रश्न 2.
महिलाओं व लडकियों द्वारा मनाये जानेवाले कुछ विशेष त्यौहारों के नाम बताओ। (స్త్రీలు, బాలికల ద్వారా జరుపుకొనబడెడి కొన్ని ప్రత్యేక పండుగల పేర్లు తెలుపుము.)
उत्तर:
हमारे पवित्र भारत में कई पर्व मनाये जाते हैं | उनमें ख़ासकर महिलाएँ और लडकियों द्वारा मनाये जानेवाले त्यौहार कुछ हैं । उनमें प्रमुख हैं – बतुकम्मा, अट्ला तद्दी, नागुल चविती, रक्षाबन्धन, बोनालु, यमविदिया आदि।

प्रश्न 3.
तुम्हारे गाँव या शहर में दशहरा कैसे मनाते हैं? (మీ గ్రామంలో / పట్టణంలో దసరా ఎలా జరుపుకుంటారు?)
उत्तर:
हिन्दुओं के प्रमुख त्यौहारों में दशहरे का अपना विशिष्ट स्थान है। हर साल आश्विन मास के महालय अमावास्या से लेकर दस दिन तक दशहरा मनाया जाता है । हमारे शहर में माता कनकदुर्गा का मंदिर है । दशहरे के दिनों में हर दिन नये – नये अलंकारों से दुर्गा माता दर्शन देती है । माता का विशेष अलंकार करते हैं । विशेष उत्सवों के साथ कई सांस्कृतिक कार्यक्रमों का आयोजन होता है । रात में बिजली की बत्तियों की जगमगाहट में मंदिर बहुत मनोहर दिखाई पडता है । विचित्र वेश धारणों से भक्त लोग माता की पूजा में तत्पर रहते हैं। दसवें दिन नदी में तेप्पोत्सव रूप में माता दुर्गा और स्वामी शंकर भगवान के नौका विहार का आयोजन बडे पैमाने पर किया जाता है।

पढ़ो

अ) किसने कहा? (ఎవరన్నారు?)

1. इसे ही मेहंदी या झूले का त्यौहार भी कहते हैं।
उत्तर:
यह वाक्य शारदा ने रशीदा से कहा।

2. सुबह विसर्जन करते हैं।
उत्तर:
यह वाक्य शारदा ने रशीदा से कहा।

3. हमारे पडोस में बुतकम्मा खेलते हैं।
उत्तर:
यह वाक्य रशीदा ने कहा।

लिखो

अ) दशहरे के दिनों में क्या होता है? (దసరా రోజులలో ఏం జరుగుతుంది?)
उत्तर:
दशहरा हिन्दुओं का प्रमुख त्यौहार है । यह त्यौहार आश्विन मास में मनाया जाता है । इसे देवी नवरात्रुलु, शरन्नवरात्रुलु भी कहते हैं । इन दिनों सर्वलोक जननी आदिशक्ति की पूजा की जाती है । एक एक दिन माँ को एक – एक रूप में सजाकर पूजा करते हैं । तीनों दिनों में पहले दिन दुर्गाष्टमी, दूसरे दिन महानवमी तीसरे दिन विजयदशमी मनाते हैं | इन दिनों जो काम शुरू किया जाता है वह ज़रूर सफल होता है । इसलिए सभी लोग भक्ति भावना से माँ की पूजा करते हैं । हथियारों की पूजा, शमी पूजा आदि भी होते हैं।

आ) धार्मिक दृष्टि से लोक उत्सवों का क्या महत्व है? (మతపరంగా ప్రాంతీయ పండుగల విలువ ఏమిటి?)
उत्तर:
हमारे पवित्र भारत में अनेक प्रांत हैं | हर प्रांत में अपने – अपने धर्म के अनुसार उत्सव मनाने की परंपरा है। साथ ही लोक उत्सव मनाने की प्रथा भी यहाँ है । लोक उत्सव माने विभिन्न प्रांतों में विभिन्न संदर्भो में मनाये जानेवाले सांप्रदायक उत्सव हैं । इन्हें मनाने से मानव संबन्धों में घनिष्टता बढती है । ये एकता और बन्धुत्व के सूत्र में बाँधते हैं । इनसे भाईचारे की भावना बढकर यह धारणा सुदृढ होती है कि हम सब एक ही है।

इ) बतुकम्मा और अट्ला तद्दी त्यौहार कैसे मनाये जाते हैं? (బతుకమ్మ, అట్లతద్ధి పండుగలు ఎలా జరుపుకొనబడుతాయి?)
उत्तर:
बतुकम्मा और अट्ला तद्दी दोनों गौरी पूजा के ही त्यौहार हैं। ये त्यौहार औरतें और लडकियाँ बडी’ श्रद्धा से मनाती हैं | बतुकम्मा को गौरी माँ का रूप मानकर औरतें विविध फूलों से थालियों में पिरामिड जैसी एक आकृति बनाती हैं। बीच में गौरी माँ को बिठाती हैं । उन फूलों से सजी थालियों को एक जगह रखकर उनके चारों ओर गीत गाती घूमती हैं। औरतें और लडकियाँ तालियाँ बजाती घूमती है । दसवें दिन गौरी माँ की पूजा करके नदी में या कुएँ में विसर्जन करती हैं। अट्ला तद्दी के दिन औरतें और अविवाहित लडकियाँ बगीचों में जाती हैं। वहाँ अट्लु बनाकर खाती हैं । झूला झूलती हैं । इस प्रकार ये त्यौहार मनाकर औरतें अपने सौभाग्य की रक्षा करने की विनती माँ से करती हैं।

शब्द भंडार

अ) वर्ग पहेली में से त्यौहारों के नाम चुनकर लिखो।
AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 8 हमारे त्यौहार 2
उदाहरण
उदाहरण :

दीपावली
संक्रांति
रमज़ान
ओणम
क्रिसमस
होली

भाषा की बात

अ) नीचे दिये गये वाक्य और चित्र ध्यान से देखो। (క్రింద ఇవ్వబడిన వాక్యములను, బొమ్మలను శ్రద్ధగా చూడుము.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 8 हमारे त्यौहार 3

ऊपर दिये गये वाक्यों में रेखांकित शब्द सर्वनाम कहलाते हैं। (పైన ఇవ్వబడిన వాక్యములలో గీత గీసిన శబ్దములు సర్వనామములు అనబడును.)

सर्वनाम (సర్వనామము) :
संज्ञा के स्थान पर आनेवाले शब्दों को ‘सर्वनाम’ कहते हैं । (నామవాచకమునకు బదులుగా వచ్చెడి శబ్దములను సర్వనామము అందురు.)

जैसे :
मैं (నేను), तू (నీవు), तुम (నీవు), आप (తమరు, మీరు), यह (ఇది, ఇతను, ఈమె, ఈ), वह (అది, అతడు, ఆమె, ఆ), ये (వీరు, ఇవి, ఈ), वे (వారు, అవి, ఆ), हम ( మేము /మనము) आदि మొ.నవి.
AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 8 हमारे त्यौहार 5

सृजनात्मक अभिव्यक्ति

अपने मनपसंद किसी त्यौहार की शुभकामनाएं देते हुए छोटा सा (S.M.S.) बनाइए। (మీ మనస్సుకి నచ్చిన పండుగ శుభాకాంక్షలు తెలుపుతూ చిన్న ఎస్.ఎమ్.ఎస్ తయారుచేయండి.)
उत्तर:
“दीवाली की शुभकामनाएँ

परियोजना कार्यमा

लोक उत्सव गीत इकट्ठा करो । चार्ट पर चिपकाओ । कक्षा में सुनाओ । (ప్రాంతీయ పండుగల పాటలు సేకరించుము. చార్టు మీద అంటించుము. తరగతి గదిలో పాడుము.)
जैसे :
बतुकम्मा बतुकम्मा उय्यालो, बंगारु गौरम्मा उय्यालो ।
मा ऊरु कोच्चिंदी उय्यालो, मा इंटिकोच्चिंदी उय्यालो ||
ఉదా :
బతుకమ్మ బతుకమ్మ ఉయ్యాలో.
బంగారు గౌరమ్మ ఉయ్యాలో.
మా ఊరుకొచ్చింది ఉయ్యాలో.
మా ఇంటి కొచ్చింది ఉయ్యాలో
उत्तर:
विद्यार्थी कृत्य

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

त्यौहार =పండుగ, festival
छुट्टियाँ = సెలవులు, holidays
बातचीत = సంభాషణ, conversation
मनाना = జరుపుకొనుట, to celebrate
अच्छी तरह = బాగుగా మంచిగా, with pleasure
जगह-जगह = అనేక చోట్ల, many places
सजाना = అలంకరించుట, to decorate
महिलाएँ = స్త్రీలు, women
सामूहिक रूप से = సామూహికంగా, together
चारों ओर = నలువైపుల, around
घूमना = తిరుగుట, to wander
मेहंदी = గోరింటాకు, henna

झूला = ఊయల, a swing
विशेषकर = ప్రత్యేకంగా, specially
कुवांरी = పెళ్ళికాని అమ్మాయి, unmarried girl
लडकी = బాలిక, girl
अट्लु = అట్లు, dosas
विसर्जन = వదిలివేయుట, to leave
भिन्न – भिन्न = వేరు వేరు, different
लोक उत्सव = ప్రాంతీయ పండుగ, religious festival
लोक गीत = గ్రామ్యగీతాలు, folk songs
शोभा = అందము/ సౌందర్యము, radiance
बढना = పెరుగుట, to increase

हमारे त्यौहार తెలుగు సారాంశం

శారద, రషీదా స్నేహితురాళ్ళు, వారు ఒకే స్కూలులో చదువుచున్నారు. దసరా సెలవుల తరువాత కలిశారు. మాట్లాడుకుంటూ నడుస్తున్నారు.

రషీదా : ఎలా ఉన్నావు శారద?

శారద : నేను బాగున్నాను. నీవు ఎలా ఉన్నావు?

రషీదా : నేను కూడా బాగున్నాను. నీవు దసరా ఎలా జరుపుకున్నావు?

శారద: చాలా బాగా.

రషీదా : దసరాపండుగ ఎక్కడెక్కడ జరుపుకుంటారు?

శారద : దసరా పండుగ దేశమంతటా జరుపుకొనబడుతుంది. ఈ రోజులలో అనేక చోట్ల గౌరీపూజ చేయబడుతుంది.

రషీదా : గౌరీపూజ ఏ పండుగ రూపంలో జరుపుకుంటారు?

శారద: మా ప్రాంతంలో గౌరీ పూజ రూపంలో బతుకమ్మ పండుగ, అట్లతద్ది పండుగలు జరుపు కుంటారు.

రషీదా : అవును. నాకు తెలుసు. మా ఇరుగుపొరుగున బతుకమ్మ ఆడుతారు. అనేక రకాల పూలతో అలంకరించిన బతుకమ్మ అందంగా ఉంటుంది.

శారద : నీవు నిజం చెప్పావు. స్త్రీలు, బాలికలు సామూహికంగా పాటలు పాడుతూ బతుకమ్మ చుట్టూ తిరుగుతారు. బతుకమ్మను గౌరీదేవి రూపంగా భావిస్తారు.

రషీదా : గౌరీపూజ రూపంలో ఇంకా ఏ పండుగను జరుపుకుంటారు?

శారద : అట్లతద్ది కూడా గౌరీపూజ యొక్క పండుగే. దీన్ని గోరింట లేదా ఉయ్యాల పండుగ అని కూడా అంటారు. ఇది దసరా తరువాత జరుపబడుతుంది.

రషీదా : ఈ రోజు ఏమి చేయబడుతుంది?

శారద: ఈ రోజు మహిళలు, ప్రత్యేకించి కన్యలు తోటలకు వెళ్తారు. అక్కడ అట్లు వేసుకుని తింటారు. ఉయ్యాల ఊగుతారు. సాయంత్రం గౌరీ అమ్మవారి పూజ చేస్తారు. ప్రొద్దున సమాప్తి చేస్తారు.

రషీదా : అవును శారదా. నీవు సరిగ్గా చెప్పావు. భిన్నభిన్న ప్రాంతీయ ఉత్సవాలు మరియు ప్రాంతీయ గీతాలతో భారతదేశ శోభ ఇంకా పెరుగుతున్నది.

AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 4 अपना प्यारा भारत देश

July 12, 2023July 11, 2023 by Srinivas

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हिंदी दिवस Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson अपना प्यारा भारत देश

7th Class Hindi 4th Lesson अपना प्यारा भारत देश Textbook Questions and Answers

सोचो-बोलो
AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 4 अपना प्यारा भारत देश 1
प्रश्न-उत्तर

प्रश्न 1.
चित्र में क्या दिखाई दे रहा है? (చిత్రంలో ఏమి కనపడుతూ ఉన్నది??)
उत्तर:
चित्र में तिरंगा झंडा हाथ में लिये भारत माता और छोटे-छोटे झंडे हाथों में लिए नारे लगाते बालक बालिकाएँ, नारे लगाना दिखाई दे रहा है।

प्रश्न 2.
सब बच्चे कौनसे नारे लगा रहे होंगे? (పిల్లలు అందరూ ఎటువంటి నినాదాలు చేస్తూ ఉండవచ్చు?)
उत्तर:
सब बच्चे खुशी से भारत माता की जय, एक आत्मा हो भारतवासी, आज़ादी सदा सलामत रहे, सारे जहाँ से अच्छा हिंदोस्ताँ हमारा जैसे नारे लगा रहे होंगे।

प्रश्न 3.
नारे लगाते बच्चों के मन में कौनसे भाव होंगे? (నినాదాలు చేస్తున్న పిల్లల మనస్సులో ఏ భావాలు ఉండవచ్చు?)
उत्तर:
नारे लगाते बच्चों के मन में आज़ादी की खुशी, समानता, सहृदयता, स्वच्छता, प्यार की भावना, देश भक्ति, उल्लासमय उत्साह आदि भाव होंगे।

Improve Your Learning

सुनो-बोलो

प्रश्न 1.
भारत देश तुम्हें क्यों प्यारा है? (భారతదేశము నీకు ఎందుకు ప్రియమైనది?)
(या)
भारत देश हमे प्यारा लगता है। क्यों? अपने विचार व्यक्त कीजिए।
उत्तर:
मेरा जन्म सौभाग्य से इस पवित्र भारत देश में हुआ है । मैं यहाँ बिना किसी तकलीफ़ के सुख से जीवन बिता सकता हूँ । यहाँ सब प्रकार के खाद्यान्न मिलते हैं । पवित्र नदियों का जल मिलता है । जीवन बिताने के अनेक सुविधाएँ मिलती हैं । ख़ासकर भाईचारे की भावना है । अपने जन्म को सार्थक बनाने और धर्म मार्ग में चलने के संदेश इस देश की मिट्टी से मिलते हैं । इसलिए भारत देश मुझे बहुत प्यारा लगता है।

प्रश्न 2.
कविता में भारत को “धरती का स्वर्ग” क्यों कहा गया है? (కవితలో భారత్ ‘భూలోక స్వర్గము’ అని ఎందుకు చెప్పబడింది?)
(या)
भारत देश धरती का स्वर्ग क्यों माना जाता है?
उत्तर:
पवित्र इस भारत देश की मिट्टी बहुत उपजाऊ है। यहाँ हमारे लिए आवश्यक सब प्रकार की फसलें पैदा होती हैं। पवित्र नदियाँ बहती हैं । देश में अनेक ऊँचे पर्वत हैं | ख़ासकर हिमालय पर्वत । इनसे देश की रक्षा होती है । इस देश की मिट्टी का हर कण हमें बहुत पवित्र है । जग में ऐसी सुख – सुविधाएँ मिलनेवाला देश सिर्फ हमारा भारत ही है । इसलिए धरती का स्वर्ग है भारत, यह सच है।

पढ़ो

अ) कविता पढो और निम्नलिखित भाव किन पंक्तियों में आये हैं, उन पंक्तियों को लिखो। (కవిత చదువుము, క్రింద వ్రాసిన భావములు ఏ పంక్తులలో వచ్చాయో ఆ పంక్తులను వ్రాయుము.)
– हमारा भारत देश पवित्र है, क्योंकि इसके कण – कण में संदेश है।
उत्तर:
इसके कण – कण में संदेश,
ऐसा पावन है यह देश।

– संसार भर में भारत सबसे न्यारा देश है।
उत्तर:
जग में सब से न्यारा देश, अपना प्यारा भारत देश।

आ) कविता में पहले क्या आया है? उसे क्रम 1, 2, 3, 4 दो ।
AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 4 अपना प्यारा भारत देश 2

लिखो

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर लिखो | (క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయుము.)

1. हमारा देश किन – किन कारणों से सुंदर लगता है? (మన దేశము ఏ ఏ కారణముల వలన అందమైనదని అనిపిస్తుంది?)
(या)
भारत सबसे न्यारा देश है। इस विषय के बारे में अपने विचार व्यक्त कीजिए।
(या)
भारत को सुंदर देश कहते हैं? क्यों?
उत्तर:
भारत पवित्र और विशाल देश है । हमें हमेशा हर प्रकार का वातावरण मिलता है । सब प्रकार की फसलें यहाँ पैदा होती हैं । यहाँ न मिलनेवाला कोई फल नहीं है । भारत के तीनों ओर सागर हैं । उत्तर में हिमालय पहाड हैं । ये भारत के लिए मुकुट जैसे हैं । भारत देश सदा हरा-भरा रहता है । हरियाली सदा बनी रहती है । यहाँ पहाड की तराइयाँ भी हैं । अनेक प्रकार के पेड़ – पौधों से भरे जंगल हैं । ख़ासकर सब धर्मों के लोगों के बीच एकता की भावना बनी रहती है । लोग सुख-शांति से जीवन बिताते हैं । इन सभी कारणों से भारत हमें बहुत सुंदर लगता है।

2. हमारे देश को धरती का स्वर्ग बनानेवाली बातें कौनसी हैं? (మన భారత భూభాగాన్ని స్వర్గతుల్యం చేసే విషయములు ఏమి?)
उत्तर:
हमारे पवित्र भारत देश में पवित्र जीव नदियाँ बहती हैं । मिट्टी सारवान है । सब प्रकार की फसलें यहीं पैदा होती हैं | सुन्दर पर्वत हैं । पर्वतों की तराइयों में पेड-पौधों की हरियाली बनी रहती है । अनेक पवित्र और सुन्दर प्रदेश हैं । यहाँ हर प्रकार का मौसम पा सकते हैं । हिमालय पर्वतों में अनेक पुण्य क्षेत्र हैं। ख़ासकर भाईचारे की भावना यहाँ बनी हुयी है । साथ ही सब भारतीय श्रम करके जीवन बिताने वाले हैं । हर हालत को वे अपने लिए सुखी बना लेते हैं । अहिंसावादी हैं | स्वेच्छा पूर्वक जीवन बिताते हैं। धर्मावलंबी हैं । भारत में मिलनेवाली एकता की भावना संसार में और कहीं नहीं मिल सकता है । भारत का कण-कण संदेश देनेवाला है । इन सभी कारणों से भारत को धरती का स्वर्ग बताया गया है।

शब्द भंडार

अ) डिब्बे में से एक जैसे अर्थवाले शब्दों की तालिका बनाओ। (పెట్టెలో నుండి ఒకే రకమైన అర్థము కలిగిన శబ్దముల పట్టిక ఏర్పరుచుము.)

उदा- भूमि	धरती
आँखें	नयन
तारा	नक्षत्र
पवित्र	पावन
दुनिया	जग
स्वर्ण	सोना
ऊँचे	बडे

AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 4 अपना प्यारा भारत देश 3

भाषा की बात

अ) रेखांकित शब्द पढो – समझो | (గీత గీయబడిన శబ్దములు చదువు తెలుసుకో.)

भारत एक विशाल देश है । इसकी संस्कृति बहुत प्राचीन है । इसकी गरिमा महान है । यह विश्व का सुंदर देश है | यहाँ अनेक भाषाएँ बोली जाती हैं ।

जो शब्द संज्ञा, सर्वनाम की विशेषता बताते हैं, उन्हें विशेषण कहते हैं। जैसे – मोटा, चतुर, गरीब, खट्टा, आधा, पूरा, एक, दस, दूसरा, थोडा, बहुत आदि।

1) विशाल = విశాలమైన
2) प्राचीन = పురాతన
3) महान = గొప్ప
4) सुंदर = అందమైన
5) अनेक = చాలా (ఇవి అన్నియు విశేషణ శబ్దములు. )

सृजनात्मक अभिव्यक्ति

अ) देश भक्ति से संबंधित दो नारे बनाकर लिखो। (దేశభక్తికి సంబంధించిన రెండు నినాదాలు తయారుచేసి వ్రాయుము.)
1……………………………..
2…………………………….
उत्तर:
1. धरती का प्यारा – प्यारा है,
2. चाहें जान चले जाए, खुशियों का भारत हमारा है।।
भारत पर आँच न आए।

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

जग = ప్రపంచము, world
न्यारा = గొప్ప దైన, unique, greatest
प्यारा = ప్రియమైన, dearest
तारा = నక్షత్రము, star
आँखों का तारा = కనుపాప, కంటిపాప, the pupillar of the eye
शिखर = శిఖరము, peak
चंचल = అస్థిరమైన, trembling
सोना = బంగారము, నిద్రించుట, gold, to sleep
चाँदी = 3o&, silver
हीरे = వజ్రములు, diamonds
फसल = పంట, crop
कण = అణువు, a particle
पावन = పవిత్రమైన, holy
धरती = భూమి, the earth
स्वर्ग = స్వర్గము, heaven
अपना = మన, ours

अपना प्यारा भारत देश తెలుగు సారాంశం

ప్రపంచంలో అన్నిటికన్నా గొప్ప దేశము,
మన ప్రియమైన భారతదేశము.
హిందు, మహమ్మదీయ, సిక్కు, క్రైస్తవుల
కంటిపాప ఈ దేశము.

ఎత్తైన పర్వత శిఖరము గల దేశము,
చంచలమైన నదులు గల దేశము.
బంగారము, వెండి, వజ్రముల వంటి
పంటలు ఉన్న ప్రియమైన దేశము.

దీని అణువణువునా సందేశము,
అటువంటి పవిత్రమైనది ఈ దేశము.
భూలోక స్వర్గము ఇదే,
మన ప్రియ భారతదేశము.

AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 3 हिंदी दिवस

July 12, 2023July 11, 2023 by Srinivas

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson हिंदी दिवस Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson हिंदी दिवस

7th Class Hindi 3rd Lesson हिंदी दिवस Textbook Questions and Answers

सोचो-बोलो
AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 3 हिंदी दिवस 1
प्रश्न-उत्तर

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రంలో ఏమేమి కనపడుతూ ఉన్నవి?)
उत्तर:
चित्र में एक मंच पर एक आदमी खडा कोई भाषण दे रहा है | मंच पर की कुर्सियों में दो आदमी बैठे भाषण सुन रहे हैं । मंच के सामने भी लोग बैठे भाषण सुन रहे हैं ।

प्रश्न 2.
बाजू देख रहा लडका किसके बारे में क्या पूछ रहा होगा? (ప్రక్కకు చూస్తున్న బాలుడు దేని గురించి ఏమి అడుగుతూ ఉండవచ్చు?)
उत्तर:
बाजू देख रहा लडका मंच पर आसीन व्यक्तियों के बारे में, पूछ रहा होगा कि हिन्दी प्रचार में उनका क्या योगदान है?

प्रश्न 3.
मंच पर खडा आदमी क्या बोल रहा होगा? (వేదిక మీద నిలబడ్డ వ్యక్తి ఏమి మాట్లాడుతూ ఉండవచ్చు?)
उत्तर:
मंच पर खडा हुआ आदमी हिन्दी भाषा का महत्व बोल रहा होगा । साथ ही हिन्दी दिवस मनाने की ज़रूरत भी स्पष्ट कर रहा होगा।

Improve Your Learning

सुनो बोलो

प्रश्न 1.
विद्यालय में हिन्दी दिवस के कार्यक्रम में क्या – क्या हुआ होगा? (విద్యాలయంలో హిందీ దినోత్సవ కార్యక్రమంలో ఏమేమి జరిగి ఉండవచ్చు?)
उत्तर:
विद्यालय में हिन्दी दिवस के कार्यक्रम के अंतर्गत (संदर्भ) एक सभा का आयोजन हुआ होगा | उसमें प्रधानाध्यापक अध्यक्ष रहे होंगे | मान्य अतिथि गण और छात्र – छात्राएँ भाग लिये होंगे । प्रार्थना गीत के साथ सभा आरंभ हुयी होगी । प्रधानाध्यापक और अन्य लोगों ने हिन्दी के महत्व पर भाषण दिये होंगे। इस संदर्भ में प्रतियोगिताओं में भाग लिये हुए छात्रों को पुरस्कार भी दिये गये होंगे | सब लोगों ने राष्ट्र भाषा और राजभाषा हिन्दी का महत्व जान लिया होगा | हिन्दी ज़रूर सीखने का प्रण किया होगा।

प्रश्न 2.
हिन्दी सीखने से क्या – क्या लाभ हैं? (హిందీ నేర్చుకోవటం వలన ఏమేమి లాభాలు ఉన్నాయి?)
उत्तर:
संपूर्ण राष्ट्र की मान्यता प्राप्त करनेवाली भाषा राष्ट्रभाषा कहलाती है । भारत की राष्ट्रभाषा हिन्दी है। हिन्दी हमारे देश की भाषा है । हिन्दी सीखना और पढना बहुत आसान है | सारे भारत में आसानी से घूम सकते हैं । इस भाषा का साहित्य बहुत पुराना और विशिष्ट है । हिन्दी भाषा के माध्यम से हमारे देश की संस्कृति और सभ्यता का ज्ञान हमें मिलता है । भाईचारे की भावना बढ़ सकती है । देश की एकता और अखंडता बनी रहती है । इसकी लिपि देवनागरी है । इसकी विशेषता है कि जो लिखा जाता है वही पढा जाता है।

प्रश्न 3.
तुम अपने विद्यालय में हिन्दी दिवस कैसे मनाओगे? (నీవు మీ విద్యాలయంలో హిందీ దినోత్సవము ఎలా జరుపుకుంటావు?)
उत्तर:
मैं हिन्दी भाषा का महत्व जानता हूँ | इसलिए सितंबर 14 को हिन्दी दिवस मनाने का एक योजना की तैयारी करूँगा । इस संदर्भ में अध्यापकों की राय लेकर हिन्दी संबंधी कुछ प्रतियोगिताओं का आयोजन करूँगा । सितंबर 14 को हिन्दी दिवस मनाने का आयोजन करूँगा | प्रार्थना गीत के साथ सभा का आरंभ करूँगा । देश भक्ति संबंधी गीतों का गायन होगा । छात्रों से हिन्दी सीखने का प्रण कराऊँगा। प्रतियोगिताओं में भाग लिये हुए छात्रों को पुरस्कार दिलाऊँगा । अंत में राष्ट्र गान के साथ सभा का समापन करूँगा । प्रधानाध्यापक और अन्य हिन्दी अध्यापक हिन्दी सीखने की ज़रूरत पर भाषण देंगे |

पढ़ो

अ. किसने क्या कहा? लिखो। (ఎవరు ఏమి అన్నారు? వ్రాయుము.)

1. मैं तुम्हें सुनाती हूँ।
उत्तर:
सरिता 14 सितंबर के दिन हिन्दी गीत गाना चाहती है । इसलिए रोज़ी से कहने पर रोज़ी सरिता से कहती है – मैं तुम्हें सुनाती हूँ । ध्यान से सुनो और सीख लो ।

2. लेकिन तुम भी तो बताओ, तुम भाषण में क्या कहोगी?
उत्तर:
सरिता हिन्दी दिवस की सभा में बोलना चाहती है । इसलिए रोज़ी, सरिता से पूछती है – तुम भी तो बताओ तुम भाषण में क्या कहोगी?

3. कल एक विशेष कार्यक्रम है।
उत्तर:
रोज़ी सरिता से पूछती है कि क्या बात है सरिता? तुम आज बड़ी खुश हो । कहाँ से आ रही हो? सरिता कहती है – अपने विद्यालय में कल एक विशेष कार्यक्रम है।

4. हिन्दी सीखो, हिन्दी बोलो, हिन्दी को अपनाओ।
उत्तर:
रोज़ी से सरिता हिन्दी दिवस के कार्यक्रम में गीत गाना चाहती है। तब रोज़ी गीत सिखाती कहती है हिन्दी सीखो, हिन्दी बोलो, हिन्दी को अपनाओ।

5. क्या बात है सरिता?
उत्तर:
सरिता और रोज़ी दोनों सहेलियाँ हैं | रास्ते में मिलती हैं । बातचीत करते चलती हैं | सरिता बडी खुश नज़र आती है । इसलिए रोज़ी सरिता से पूछती है – क्या बात है सरिता? तुम आज बडी खुश हो।

6. उसी की तैयारी चल रही है।
उत्तर:
रोज़ी सरिता को खुश नज़र आते देखकर पूछती है कि क्या बात है सरिता ? इस.पर सरिता कहती है – अपने विद्यालय में कल एक विशेष कार्यक्रम है । उसी की तैयारी चल रही है।

7. कहाँ से आ रही हो?
उत्तर:
सरिता अपने विद्यालय से आ रही है । रास्ते में रोज़ी मिलती है। दोनों बातचीत करते चलती हैं । तब रोज़ी सरिता से पूछती है – क्या बात है सरिता? तुम आज बडी खुश हो । कहाँ से आ रही हो?

आ) रोज़ी ने सरिता को हिंदी के बारे में क्या-क्या बताया? (రోజీ, సరితకి హిందీ గురించి ఏమేమి చెప్పింది?)
उत्तर:
सरिता ने रोज़ी को बताया कि कल हमारे विद्यालय में हिन्दी दिवस मनाया जा रहा है। कल 14 सितंबर है। उसी दिन हमारे भारत की संविधान ने हिन्दी को राजभाषा के रूप में घोषित किया। क्योंकि भारत देश में हिन्दी बोलनेवालों की संख्या अधिक है। हिन्दी भारत की राष्ट्रभाषा और राजभाषा है। इसे सीखना बहुत ज़रूरी है। इसलिए हिन्दी सीखो, हिन्दी बोलो और हिन्दी को अपनाओ।

लिखो

अ) नीचे दिये प्रश्नों के उत्तर लिखो।

1. हिन्दी सीखने के लिए तुम क्या – क्या करोगे? (హిందీ నేర్చుకోవటానికి నీవు ఏమేమి చేస్తావు?)
(या)
हिन्दी सीखने के लिए क्या करना चाहिए?
उत्तर:
मैं एक विद्यार्थी हूँ | मुझे मालूम है कि हिन्दी हमारी राष्ट्रभाषा है और राजभाषा भी । इसलिए मैं हिन्दी सीखना ज़रूरी समझता हूँ। इसे सीखने मैं रोज़ नियमपूर्वक विद्यालय जाऊँगा। हिन्दी अध्यापक के बताये विषयों को मन लगाकर सुनूँगा और पढूँगा | मित्रों से सहपाठियों से हिन्दी में बोलने की कोशिश करूँगा। हिन्दी के बारे में और भी जानकारी पाने हिन्दी संबंधी परीक्षाएँ लिखने की तैयारी करूँगा। इसके लिए हिन्दी सीलूँगा, बोलूँगा और हिन्दी को अपनाऊँगा।

2. हिन्दी कार्यक्रम किन – किन चैनलों पर देख सकते हैं? (హిందీ కార్యక్రమాలు ఏయే ప్రసార మాధ్యమాల ద్వారా చూడగలుగుతాము?)
उत्तर:
आजकल हिन्दी का प्रचार व प्रसार बहुत बढ़ गया है । अख़बार, पत्रिका, विज्ञापन, किताब आदि अनेक रूपों में हिन्दी का प्रचार बढ़ रहा है । इनके साथ दूरदर्शन में भी अनेक चैनलों द्वारा हिन्दी कार्यक्रम प्रसारित हो रहे हैं | उनमें ज़ी न्यूस, जी.टि.वी., स्टार प्लस, सोनी माक्स, एन.डी.टि.वि, आज तक, नेशनल, मेट्रो आदि चैनलों पर हम कार्यक्रम देख सकते हैं ।

शब्द भंडार

अ) वर्गपहेली में कुछ भाषाओं के नाम दिये गये हैं । चुनकर लिखो।
AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 3 हिंदी दिवस 2
जैसे : तेलुगु हिन्दी मलयालम सिंधी उर्दू गुजराती पंजाबी कन्नड

भाषा की बात

रेखांकित शब्द पढ़ो और समझो । (గీత గీసిన శబ్దములు చదువు అర్థం చేసుకో.)

इधर आओ बच्चो! (ఇటురండి పిల్లల్లారా !)	बच्चों ने रेल यात्र की। (పిల్లలు రైతు యాత్ర చేశారు.)
भाइयो ! यह हमारा अधिकार है। (సోదరులారా ! ఇది మన హక్కు.)	उसके भाइयों ने सहायता की । (అతని / ఆమె సోదరులు సహాయం చేశారు.)
बहनो! यह देश तुम्हारा ऋणी है \| (సోదరీమణులారా! ఈ దేశము మీకు ఋణపడి ఉన్నది.)	उसकी बहनों ने रंगोली बनायी । (అతని / ఆమె సోదరీమణులు ముగ్గులు వేశారు.)

इसी प्रकार के तीन – तीन वाक्य लिखो | ( ఇదే విధమైన మూడు – మూడు వాక్యాలు వ్రాయుము.)
उत्तर:

मन लगाकर पढो बच्चो ! (మనసు పెట్టి చదవండి పిల్లల్లారా!)	बच्चों ने खूब मेहनत की। (పిల్లలు బాగా కష్టపడ్డారు.)
भाइयो ! बेटी बचाओ। (సోదరులారా ! ఆడపిల్లను కాపాడండి.)	उनके भाइयों ने अच्छा काम किया। (వారి సోదరులు మంచి పని చేశారు.)
बहनो ! पढो। आगे बढो। (సోదరీమణులారా! చదవండి ! ముందడుగు వేయండి.)	मेरी बहनों ने मीठी भात बनायी। (నా సోదరీమణులు పరమన్నాం వండారు.)

सृजनात्मक अभिव्यक्ति । “तेलुगु भाषा दिवस” के लिए एक छोटा सा भाषण लेख लिखिए। (“తెలుగు భాషా దినోత్సవం” కోసం ఒక చిన్న ఉపన్యాస వ్యాసము వ్రాయండి.)
उत्तर:
आन्ध्र प्रांत की मातृभाषा तेलुगु है। आन्ध्र प्रांतवालों का इतिहास 2500 वर्षों का प्राचीन और महोन्नत है। आज 15 करोड लोगों की मातृभाषा तेलुगु है। हमारे पवित्र भारत देश में इसका स्थान दूसरा है। सरकारी भाषाओं में तो इसका स्थान पंद्रहवाँ है।

तेलुगु भाषा मधुर, सुस्वर और प्रभावशाली है। ऐसी महोन्नत भाषा की उन्नति व प्रचार में अनेक महान व्यक्तियों का योगदान प्रशंसनीय रहा। प्रचलित सार्थक बात है कि तेलुगुवाले का जन्म लेना, तेलुगु भाषा बोलना, महान तपस्या करने से ही मिलनेवाला फल है। काकतीय प्रतापी राजा श्रीकृष्णदेवराय ने ही गौरवान्वित किया कि ‘देश भाषालंदु तेलुगु लेस्सा’। यह प्रभावशाली वाक्य से ही तेलुगु भाषा संस्कृति की महोन्नती एकदम याद में आकर मन प्रफुल्ल हो जाता है।

ऐसी तेलुगु भाषा दिवस 29 अगस्त के दिन मनाया जाता है। यह दिवस व्यावहारिक भाषोद्यम पितामह गिडुगु राममूर्ति जी की जयंति के सिलसिले में मनाया जाता है। राममूर्ति जी का सहयोग तेलुगु भाषा की उन्नति में प्रशंसनीय रहा है। सारे आंध्रप्रदेश में यह दिवस बडे वैभव से अनेक प्रधान आशयों को साकार करके महान लक्ष्य सिद्धि प्राप्त के लिए मनाया जाता है। यह तो मुनासिब ही है।

परियोजना कार्य

हिन्दी सीखने हेतु कुछ नारे कागज़ पर लिखो । कक्षा में चिपकाओ। ‘(హిందీ నేర్చుకోవడానికిగాను కొన్ని నినాదాలు కాగితంపై రాయి. తరగతి గదిలో అతికించు.)
जैसे : हिन्दी में बोलिए । देश को जोडिए | (హిందీలో మాట్లాడండి, దేశాన్ని ఒకటి చేయండి.)
(या)
हिंदी दिवस पर बच्चे नारे लगाते हैं। हिंदी भाषा संबंधी नारे लिखिए।
उत्तर:

हिन्दी से मन जोडो | दिल से भेदभाव भगाओ।
हिन्दी को अपनाओ | दिल में एकता बढाओ।

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

दिवस = దినము / రోజు, particular day
सहेलियाँ = స్నేహితురాళ్ళు, female friends
बातचीत = సంభాషణ, conversation
अपना = తన / తమ, one’s own
कल = నిన్న / రేపు, yesterday / tomorrow
विशेष = ప్రత్యేక, special
मनाया जाना = జరుపుకొనబడును, to celebrate
बुलाना = పిలుచుట, to call
सिखाना = నేర్పించుట, make to learn
ठीक = సరే, true / correct
ध्यान से = శ్రద్ధగా, attentively
अपनाना = స్వీకరించుట, to adopt
संविधान = రాజ్యాంగము, constitution
राजभाषा = రాజభాష, state/administrative language
इसलिए = ఎందువలన, therefore
हर साल = ప్రతి సంవత్సరము, every year
चुनना = ఎన్నుకొనుట, to elect
क्योंकि = ఎందుకంటే, because
सबसे = అందరితో, with all
भाषण = ఉపన్యాసము, speech
अभिनय करना = నటించుట, to act
एवं = మరియు, thus/so
हार्दिक = హృదయపూర్వక, heartful
बधाई = congratulations
बहुत = చాలా, many
ज़रूरी = అవసరము, necessary

हिंदी दिवस తెలుగు సారాంశం

(సరిత, రోజీ ఇరువురు స్నేహితురాళ్ళు. దారిలో కలిసి మాట్లాడుకుంటూ నడుస్తున్నారు.)

రోజీ : ఏంటి సంగతి సరిత? నీవు ఈ రోజు చాలా సంతోషంగా ఉన్నావు? ఎక్కడనుంచి వస్తూ

సరిత : మా విద్యాలయం నుండి. రేపు ఒక ప్రత్యేకమైన కార్యక్రమము ఉన్నది. దాని ఏర్పాటు జరుగుతూ ఉన్నది.

రోజ : అలాగా, అయితే మీ విద్యాలయంలో కూడ హిందీ దినోత్సవము జరుపబడుతూ ఉన్నదా?

సరిత : అవును. రేపు సెప్టెంబరు 14 కదా, అందువలననే నేను నిన్ను పిలుస్తూ ఉన్నాను. నాకు కూడ పాట నేర్పించవా………………

రోజ : అలాగే, నేను నీకు వినిపిస్తాను. శ్రద్ధగా విను, నేర్చుకో. హిందీ నేర్చుకో, హిందీ మాట్లాడు, హిందీని నీదిగా చేసుకో. రండి, అందరు కలిసి పాడండి, హిందీ దినోత్సవం జరుపుకోండి.

సరిత : హిందీ దినోత్సవాన్ని సెప్టెంబరు 14 ననే ఎందుకు జరుపుకుంటారు?

రోజీ : సెప్టెంబరు 14, 1949 న రాజ్యాంగములో హిందీ రాజభాషగా స్వీకరించబడినదని మా ఉపాధ్యాయులు చెప్పియున్నారు.

సరిత : అర్థమయింది. ఇందువల్లనే ప్రతి సంవత్సరము ఈ రోజున హిందీ దినోత్సవము జరుపబడుతుంది. కాని హిందీయే దేశపు రాజభాషగా ఎందుకు ఎన్నుకొనబడినది?

రోజ : ఎందుకంటే హిందీ మాట్లాడేవారు మనదేశంలో చాలా ఎక్కువమంది ఉన్నారు. కాని నీవు కూడా చెప్పు, నీవు ఉపన్యాసములో ఏం చెబుతావు?

సరిత : అయితే విను (అభినయిస్తూ చెపుతుంది) ప్రధానోపాధ్యాయులు మరియు గురుజనులు, సోదర ……….. సోదరీమణులారా మీకందరికీ హిందీ దినోత్సవ హృదయపూర్వక అభినందనలు. హిందీ మన దేశపు రాజభాష. దీనిని నేర్చుకోవడం మనందరికి చాలా అవసరం. (సరిత ఉపన్యాసములో ఇంకా ఏమేమి చెప్పి ఉండవచ్చు?)

AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 7 चारमीनार

July 12, 2023July 11, 2023 by Srinivas

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson चारमीनार Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson चारमीनार

7th Class Hindi 7th Lesson चारमीनार Textbook Questions and Answers

सोचो-बोलो
AP Board 7th Class Hindi Solutions Chapter 7 चारमीनार 1
प्रश्न-उत्तर

प्रश्न 1.
यहाँ कौन – कौन से चित्र हैं? (ఎక్కడ ఏమేమి చిత్రాలు ఉన్నాయి?)
उत्तर:
यहाँ विश्व विख्यात ताजमहल और चारमीनार के चित्र हैं।

प्रश्न 2.
यह सफ़ेद रंग में क्यों दिखाई देता है? (ఇది తెల్లని రంగులో ఎందుకు కనపడుతుంది?)
उत्तर:
क्योंकि यह संगमरमर से बना है।

प्रश्न 3.
इसकी सुंदरता के बारे में दो वाक्य बोलो। (దీని సౌందర్యము గురించి రెండు వాక్యములు చెప్పు.)
उत्तर:
1) ताजमहल :
यह ताजमहल बादशाह शाहजहाँ द्वारा बनाया गया इमारत है। ऐतिहासिक ख्याति प्राप्त यह यमुना नदी के किनारे पर है। यह सफेद संगमरमर का बनाया इमारत विश्व में अपनी सुंदरता का अत्युत्तम नमूना है।

2) चारमीनार :
यह ऐतिहासिक ख्याति प्राप्त इमारत है। मुहम्मद कुली कुतुबशाह ने इसका निर्माणि करवाया। गगनचुंबी इसकी मीनारें, सुंदर नक्काशी से अद्वितीय हैं। यह मानवता का सच्चा प्रतीक है।

Improve Your Learning

सुनो-बोलो

प्रश्न 1.
हैदराबाद को कुली कुतुबशाह के सपनों का नगर क्यों कहा जाता है? (హైదరాబాద్ కులీ కుతుబ్షా స్వప్ననగరము అని ఎందుకు పిలువబడుతున్నది?)
उत्तर:
मुहम्मद कुली कुतुबशाह ने हैदराबाद नगर की नींव डाली । अपने समय में उन्होंने इस नगर की बडी उन्नति की । उसने भागमती नामक एक हिन्दू स्त्री से शादी कर ली । उसीके नाम पर इस नगर को भाग्य नगर भी कहते हैं । कुली कुतुबशाह ने गोलकोंडा को अपनी राजधानी बना ली | अपने समय में चारमीनार और दारूशिफ़ा नामक इमारतों को बनवाया । अपने और अपनी प्रेयसी के सपनों को साकार करने उन्होंने इस नगर को बसाया । इसीलिए हैदराबाद को कुतुबशाह के सपनों का नगर कहते हैं ।

प्रश्न 2.
हैदराबाद के बारे में बताओ। (హైదరాబాద్ గురించి తెలుపుము.)
उत्तर:

तेलंगाणा की राजधानी हैदराबाद भारत का एक महानगर है ।
चार सौ वर्ष पूर्व मुहम्मद कुली कुतुबशाह ने इस नगर की नींव डाली । इसे भाग्य नगर भी कहते हैं।
कुतुबशाही वंश के शासकों ने गोलकोंडा को अपनी राजधानी बनायी । ।
ऐतिहासिक दृष्टि से गोलकोंडा का दुर्ग, कुतुबशाही समाधियाँ, चारमीनार आदि प्रमुख दर्शनीय स्थान हैं।

प्रश्न 3.
चारमीनार के बारे में तुम क्या जानते हो? (చార్మినార్ గురించి నీవు ఏమి ఎరుగుదువు?)
(या)
चारमीनार के बारे में आप क्या जानते हैं?
उत्तर:
मुहम्मद कुली कुतुबशाह ने चारमीनार इमारत को बनवाया था । यह चार सौ साल पहले बनायी गयी इमारत थी। इसके निर्माण में सुलतान कुली कुतुबशाह की सहृदयता और एकता की भावना दिखायी देती हैं । यह इमारत अपनी भव्यता के लिए विश्व प्रसिद्ध है । इसके चार मीनारें चार धर्मों के प्रतीक हैं । इसका यह अर्थ है कि धर्म कितने भी रहें मगर हम सब एक ही हैं | सचमुच इसका निर्माण एक आसाधारण प्रक्रिया है।

पढ़ो

अ) नीचे दी गयी पंक्तियाँ पढो । उनसे जुडी कविता की पंक्तियाँ सुनाओ। (క్రింద ఇవ్వబడిన పంక్తులు చదువు. వాటితో ముడిపడిన కవితా పంక్తులను వినిపించు.)

1. कुली कुतुबशाह ने चारमीनार का निर्माण करवाया । सबको मानवता का पाठ पढाया।
उत्तर:
जिसने चारमीनार बनवाया, मानवता का पाठ पढाया।

2. चारमीनार की मीनारें बहुत ऊँची हैं, इसकी दीवारें मिट्टी से बनी हैं और बहुत मज़बूत हैं।
उत्तर:
आसमान को छूती मीनारें, मिट्टी की मज़बूत दीवारें।

3. चारमीनार के निर्माण के चार सौ वर्ष हो चुके हैं, किंतु आज भी ऐसी सुंदर नक्काशी कहीं और नहीं मिलती।
उत्तर:
इसकी नक्काशी बेमिसाल, इसकी उम्र चार सौ साल।

लिखो

अ) चारमीनार के बारे में पाँच वाक्य लिखो। (చార్మినార్ గురించి ఐదు వాక్యాలు వ్రాయుము.)
(या)
चारमीनार के बारे में लिखिए।
उत्तर:
सुलतान मुहम्मद कुली कुतुबशाह ने हैदराबाद नागर की नींव डाली | कुली कुतुबशाह के मन में कला और कलाकारों के प्रति बडी श्रद्धा थी । इसी कारण से उन्होंने चारमीनार नामक एक इमारत को । बनवाया । यह हैदराबाद के पुराने शहर के बीच बनाया हुआ है । यह चारमीनार अपनी भव्यता के लिए विश्व भर में प्रसिद्ध है । इसके चार मीनारें है । वे बहुत ऊँची हैं | चारमीनार की नक्काशी अद्वितीय है। ऊपर जाकर देखने से सारे शहर का दृश्य बडा मनोहर लगता है।

आ) हमारे देश में हिन्दू, मुस्लिम, सिख, ईसाई मिलजुलकर रहते हैं । इनके प्रार्थना स्थल के बारे में एक – एक वाक्य लिखो। (మన దేశంలో హిందువులు, మహమ్మదీయులు, సిక్కులు, క్రైస్తవులు కలిసి మెలిసి నివసిస్తున్నారు. వీరి ప్రార్ధనా ప్రదేశాల గురించి ఒక్కొక్క వాక్యము వ్రాయుము.)
उत्तर:
भारत एक विशाल और जनतांत्रिक देश है । अनेकता में एकता का दर्शन भारत में ही होता है । यहाँ अनेक धर्म और जातियों के लोग रहते हैं । वे सभी मिलजुलकर रहते हैं । उनमें हिन्दू, मुस्लिम, सिख, ईसाई आदि हैं । इन सब धर्मों के अलग-अलग प्रार्थना स्थल हैं।
हिन्दू : हिन्दुओं का प्रार्थना स्थल मंदिर/देवालय है।
मुस्लिम : मुस्लमानों का प्रार्थना स्थल मसजिद है।
सिख : सिखों का प्रार्थना स्थल गुरुद्वार है।
ईसाई : ईसाइयों का प्रार्थना स्थल गिरिजाघर है।

इ) प्राचीन काल में राजाओं ने कई ऐतिहासिक इमारतों का निर्माण किया। कुछ इमारतों और राजाओं के नाम लिखो।
(ప్రాచీన కాలంలో రాజులు ఎన్నో చారిత్రాత్మక భవనములను నిర్మించిరి. కొన్ని భవనములు, రాజుల పేర్లు వ్రాయుము.)
उत्तर:
इमारत (భవనము) – राजा (రాజు)

उदाहरण (ఉదా) :
ताजमहल – शाहजहाँ
1) चारमीनार – कुली कुतुबशाह
2) लालकिला – शाहजहाँ
3) गोल्कोंडा किला – कुली कुतुबशाह
4) इबादत खाना – अकबर

शब्द भंडार

अ) निर्देश के अनुसार लिखो। (సూచన ప్రకారం వ్రాయుము.)

1) एक नया शहर आबाद किया। (रेखांकित शब्द का विलोम लिखकर वाक्य फिर से लिखो।)
उत्तर:
एक पुराना शहर आबाद किया।

2) इसकी चार मीनारें हैं । (रेखांकित शब्द के स्थान पर ‘एक’ लिखकर वाक्य फिर से लिखो।)
उत्तर:
इसकी एक मीनार है।

3) आसमान को छूती मीनारें। (रेखांकित शब्द का पर्याय लिखकर वाक्य फिर से लिखो।)
उत्तर:
आकाश (अंबर, गगन) को छूती मीनारें।

भाषा की बात

अ. समझो और पढो । (అర్థం చేసుకో, చదువు.)

कहलाया (పిలువబడెను) – कहलवाता (పిలువబడుతూ)
बनवाता (నిర్మించెను) – बनवाया (నిర్మిస్తూ)
पढाया (బోధించెను) – पढाता (బోధిస్తూ)

सजनात्मक अभिव्यक्ति

चारमीनार का वर्णन करते हुए मित्र को पत्र लिखो | ( చార్మినార్ ను వర్ణిస్తూ మిత్రునికి ఉత్తరము వ్రాయుము.)
उत्तर:

तेनाली,
दि. x x x x,

प्रिय मित्र रवि कुमार,

मैं यहाँ कुशल हूँ | समझता हूँ कि तुम भी वहाँ कुशल पूर्वक हो । मैं खूब पढता हूँ और परीक्षाएँ अच्छी तरह लिख रहा हूँ । पिछले महीने मैं अपने मित्रों से मिलकर हैदराबाद शहर देखने गया । वहाँ हमने कई ऐतिहासिक स्थान देखें । उनमें मुझे चारमीनार बहुत अच्छा लगा । अब मैं इसके बारे में कुछ लिख रहा हूँ । ध्यान दो । चारमीनार ऐतिहासिक इमारत है । इसे सुलतान कुली कुतुबशाह ने बनवाया । यह इमारत चार सौ वर्ष पुराना है । यह अपनी भव्यता और सौंदर्य के लिए विश्व भर में विख्यात है । इसकी चार मीनारें हैं। ये बहुत ऊँची हैं । ऊपर चढने के लिए सीढियाँ रहती हैं । हमने ऊपर पहुंचकर देखा तो सारा शहर बहुत सुन्दर दीख पडा । हम तो उसकी नक्काशी के काम से बहुत प्रभावित हुए । सचमुच यह एक अद्भुत इमारत है । इसके साथ हमने और कई दर्शनीय स्थान देखे । हमारी यात्रा सफल रही । हो सके तो तुम भी एक बार देखने जाओ।

माता – पिता को मेरे प्रणाम कहना।

तुम्हारा प्रिय मित्र,
xxxx,

पता :
वी. रवि कुमार,
घ.न. 3-6-34/2,
मंदिर वीधि,
श्रीशैलम।

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

आबाद = అభివృద్ధిపరచుట, to build up
कहलाना = పిలువబడుట, named
सपना = కల, dream
हर = ప్రతి ఒక్క every
डगर = దారి, మార్గము, way
छूना = తాకుట, to touch
मीनार = స్తంభము, pillar
मज़बूत = గట్టి, బలిష్టమైన, strong
मक्काशी = చెక్కడపు పని, carving
बेमिसाल = పోలిక లేని, unsimilar
उम्र = వయస్సు, age
बनवाना = తయారు చేయించుట, to cause to be made
मानवता = మానవత్వము, humanity
हिंदू = హిందూ , hindu
मुस्लिम = మహమ్మదీయ, muslim
सिख = సిక్కు a sikh
ईसाई = క్రైస్తవ, christian

चारमीनार తెలుగు సారాంశం

ఒక నగరము అభివృద్ధిపరచబడినది,
హైదరాబాద్ అనబడింది.
కులీ కుతుబ్ షా స్వప్న నగరం,
ఇక్కడి ప్రతిదారి అందమైనది.
ఆకాశాన్ని అంటుతున్న స్తంభాలు,
బలిష్టమైన మట్టి గోడలు.
దీని నిర్మాణము అద్వితీయము,
దీని వయస్సు నాలుగు వందల సంవత్సరములు.
చార్మినార్ నిర్మించిన అతను,
మానవత్వపు పాఠము బోధించెను.
దీని స్తంభాలు నాలుగు సోదరా,
హిందూ, మహమ్మదీయ, సిక్కు, క్రైస్తవ.

AP 10th Class Social Notes Chapter 8 ప్రజలు – వలసలు

July 12, 2023July 11, 2023 by Srinivas

Students can go through AP Board 10th Class Social Notes 8th Lesson ప్రజలు – వలసలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Social Notes 8th Lesson ప్రజలు – వలసలు

→ ఒక వ్యక్తి పుట్టిన స్థానాన్ని ‘జన్మస్థానం’ అంటాం.

→ ఆడవాళ్లలో వలస వెళ్లడానికి వివాహం ప్రధాన కారణం కాగా పురుషులలో ఉపాధి ప్రధాన కారణం.

→ గ్రామీణ ప్రాంతాలలో తగినన్ని ఉపాధి అవకాశాలు లేనందున తగినంత ఆదాయం లేనందున వలస వెళుతున్నారు.

→ పట్టణాలలో ఉపాధి లభించుటకు పరిచయాలు, సంబంధాలు చాలా కీలకం.

→ జాతీయ సర్వేలలో వలస కాలపరిమితి కనీసం ఆరునెలలుగా నిర్ణయించారు.

→ మహారాష్ట్రలో కొయినా ఆనకట్ట నిర్మించిన తరువాత 1970 దశాబ్ద ఆరంభం నుండి పెద్ద ఎత్తున చెరుకు సాగు ప్రారంభించారు.

→ వలస వెళ్లిన వారిపై వలస ప్రభావం తీవ్రంగా ఉంటుంది. వాతావరణం, ఆహారం, సామాజిక రంగాల్లో మార్పులు తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపుతాయి.

→ భారతదేశంలోని కొన్ని ప్రాంతాలలో 1/3 వంతు కుటుంబాలు వలస సభ్యులు పంపించే డబ్బుపై ఆధారపడతారు.

→ భారతదేశం నుండి పశ్చిమాసియాకు వెళుతున్న 30 లక్షల వలస వ్యక్తులలో ఎక్కువ మంది సౌదీ అరేబియా, యు.ఏ.ఇ దేశాలకు వెళుతున్నారు. వీరిలో కేరళ, ఆంధ్రప్రదేశ్, తమిళనాడు రాష్ట్రాల వారు అధికం.

→ కేరళ మొత్తం ఆదాయంలో అయిదింట ఒక వంతు పశ్చిమాసియాలో పనిచేస్తున్న వారు పంపించే డబ్బుతో సమకూరుతుంది.

→ భారతదేశీయులు విదేశాలకు వలస వెళ్లి పనిచేయటాన్ని 1983 వలసల చట్టం పర్యవేక్షిస్తుంది.

→ సాంకేతిక నైపుణ్యం, వృత్తి అనుభవం గల భారతీయులు ఎక్కువగా అమెరికా, కెనడా, ఇంగ్లాండు, ఆస్ట్రేలియాతో పాటు జర్మనీ, నార్వే, జపాన్, మలేషియా వంటి దేశాలకు కూడా వలస వెళుతున్నారు.

→ వలస : విద్య, ఉపాధి, మెరుగైన అవకాశాల కోసం ఒక ప్రాంతంలోని ప్రజలు మరో ప్రాంతానికి ఆరు నెలలకు తక్కువ కాకుండా వెళ్లడాన్ని వలస అంటాం.

→ విదేశాలకు వలస : ఒక దేశం నుండి మరో దేశానికి వలస వెళ్ళడాన్ని విదేశాలకు వలస అంటాం.

→ అంతరరాష్ట్ర వలస : ఒక రాష్ట్రం నుండి మరో రాష్ట్రానికి వలస వెళ్ళటాన్ని అంతర రాష్ట్ర వలస అంటాం.

→ కాలానుగుణ వలస : తాత్కాలిక వలస.

→ దేశ సరిహద్దు : ఒక దేశ జాతీయ సరిహద్దునే ఆ దేశ సరిహద్దు అంటాం.

AP 10th Class Social Notes Chapter 7 ప్రజలు – నివాస ప్రాంతాలు

July 12, 2023July 11, 2023 by Srinivas

Students can go through AP Board 10th Class Social Notes 7th Lesson ప్రజలు – నివాస ప్రాంతాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Social Notes 7th Lesson ప్రజలు – నివాస ప్రాంతాలు

→ ఒక ప్రదేశంలో మన నివాస స్థలాన్ని, మన జీవితాలను ఏర్పరచుకున్న పద్ధతినే నివాస ప్రాంతం అంటాం.

→ నివాసప్రాంతంలో విద్య, మతపర, వాణిజ్యం వంటి విభిన్న కార్యక్రమాలు ఉంటాయి.

→ మానవులు సుమారుగా 1.8 లక్షల సంవత్సరాలపాటు వేటగాళ్లుగా గుంపులుగా జీవించారు. అప్పుడు వారు వ్యవసాయం చేసేవారు కాదు.

→ మానవుడు 10,000 సంవత్సరాల క్రిందట వ్యవసాయానికి, ఆహార ఉత్పత్తికి పూనుకున్నాడు. స్థిరనివాసం ఏర్పరచుకున్నాడు.

→ వ్యవసాయం అభివృద్ధి చెందుతున్న కొద్దీ ప్రకృతిలోని రీతులను అర్థం చేసుకోవడం, ఆకాశంలో గ్రహాల కదలికలు వంటివి గమనించడానికి వాళ్లకు తీరికసమయం చిక్కింది. జనాభా కూడా పెరిగింది.

→ వృత్తి పనివారు వలసలు రావటంతో వ్యవసాయం చేయని ప్రజలు ఉండే ప్రాంతాలు పట్టణ ప్రాంతాలుగా అభివృద్ధి చెందాయి.

→ ప్రతి నగరానికి వివిధ రకాల ప్రాంతాలు రూపొందించడానికి, కేటాయించడానికి రూపొందించేదే మాస్టర్ ప్రణాళిక.

→ ఉపాధి కోసం నగరానికి వచ్చిన వారు భూమిని ఆక్రమించుకోవడం (నదీ తీరాలు, చెరువు గట్లు, ప్రభుత్వ భూములు మొదలగునవి), ఎవరి సహకారం లేకుండా, సదుపాయాలు లేకుండా నివాసాలు ఏర్పాటు చేసుకొనేవారు.

→ 19వ శతాబ్దంలో విశాఖపట్టణంపై ఆధిపత్యం కోసం బ్రిటిష్.. ఫ్రెంచ్ దేశాలు నావికా యుద్ధానికి దిగాయి.

→ గ్రామాలలో జరిగే వారం సంతలు ఇతర ప్రాంతాలతో సంబంధాలకు ముఖ్య వేదికలయ్యాయి.

→ నివాసప్రాంత లక్షణాలలో వైవిధ్యత పెరుగుతున్న కొద్దీ వాటిలోని సంక్లిష్టత పెరుగుతుంది.

→ భారతదేశంలో జనాభాలో మూడింట ఒక వంతు పట్టణాలు, నగరాలలో నివసిస్తున్నారు.

→ భారతదేశంలో కోటి జనాభా దాటిన నగరాలు ముంబై, ఢిల్లీ, కోల్‌కతా.

→ పట్టణీకరణ పెరుగుతున్నప్పటికీ ఇందుకు అనుగుణంగా అవసరమైన మౌలిక సదుపాయాలు కల్పించలేదు.

→ పట్టణ ప్రాంతాలలో పేదరికస్థాయి తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ అధిక ఆదాయం , తక్కువ ఆదాయం, మధ్య వ్యత్యాసం ఎక్కువగా ఉంది.

→ భారతదేశంలో రూపుదిద్దుకుంటున్న విమానాశ్రయ నగరాలు – బెంగళూరు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం, ఇందిరా గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం (ఢిల్లీ), రాజీవ్ గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం (హైదరాబాదు).

→ నివాస ప్రాంతం : ఒక ప్రదేశంలో మన నివాస స్థలాన్ని, మన జీవితాలను ఏర్పరచుకున్న పద్ధతినే ‘నివాస ప్రాంతం’ అంటాం.

→ స్థలం : స్థలం లేదా ప్రదేశం ఒక ప్రాంత లక్షణాలను తెలియజేస్తుంది. మిట్టపల్లాలు, సముద్ర మట్టానికి ఎంత ఎత్తులో ఉంది, నీటి లభ్యత, నేల రకాలు, భద్రత, ప్రకృతి శక్తుల నుండి రక్షణ వంటివి.

→ పరిస్థితి : ‘పరిస్థితి’ ఆ ప్రాంతానికి (గ్రామం/పట్టణం) ఇతర ప్రదేశాలతో సంబంధాన్ని తెలియజేస్తుంది.

→ పట్టణ : 5000 నుంచి ఒక లక్ష మధ్య గల జనాభా ఉన్న ప్రాంతాన్ని ‘పట్టణం’ అంటాం.

→ గ్రామీణ : 5000 కంటే తక్కువ జనాభా గల ప్రాంతం.

→ తరతమస్థాయి : ఇద్దరి మధ్య గాని ఎక్కువమంది మధ్యగాని ఉండే స్థాయీ భేదం.

→ మహానగరాలు : జనాభా కోటిని మించి గల నగరాలు
ఉదా : ముంబై, ఢిల్లీ, కోల్ కతా.

→ విమానాశ్రయ నగరాలు : పెద్ద విమానాశ్రయాల చుట్టూ ఏర్పడుతున్న కొత్తరకపు నివాస ప్రాంతాలను విమానాశ్రయ నగరాలు అంటాం.

→ పట్టణీకరణ : ప్రజలు ఎక్కువగా వ్యవసాయేతర పనులను చేపడుతూ నగరాలు, పట్టణాలలో నివాసం ఏర్పరచుకుంటున్నారు. దీనినే ‘పట్టణీకరణ’ అంటాం.

→ మెట్రోపాలిటన్ నగరం : పది లక్షలు నుండి కోటి మధ్య జనాభా ఉన్న నగరాలను మెట్రోపాలిటన్ నగరం అంటాం.
ఉదా : చెన్నై, హైదరాబాదు, అహ్మదాబాదు.

→ సాంప్రదాయ జీవనోపాధులు: ప్రజలు తరతరాలుగా జీవనం కోసం కొనసాగిస్తున్న వృత్తులను సంప్రదాయ జీవనోపాధులు అంటాం.
ఉదా : పాల కోసం గేదెలను పెంచడం, మట్టి కుండల తయారీ, వెదురుతో బుట్టలు అల్లడం మొదలగునవి.

AP 10th Class Social Notes Chapter 6 ప్రజలు

July 12, 2023July 11, 2023 by Srinivas

Students can go through AP Board 10th Class Social Notes 6th Lesson ప్రజలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Social Notes 6th Lesson ప్రజలు

→ మనం ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలన్నింటికీ ‘జనాభా పెరుగుదల’ను నిందిస్తుంటాం.

→ దేశంలోని జనాభాకు సంబంధించిన సమాచారాన్ని భారతదేశ జన గణన అందిస్తుంది.

→ ‘సెన్సెస్ ఆఫ్ ఇండియా’ అనే కేంద్ర ప్రభుత్వ సంస్థ ఈ సమాచార సేకరణ, నమోదులను నిర్వహిస్తుంది.

→ 2011లో భారతదేశ జనాభా 121,01,93,422. వీరిలో పురుషులు 62,37,24,248 మంది, స్త్రీలు 58,64,69,174 మంది.

→ ఒక దేశ జనాభాను వయస్సును బట్టి పిల్లలు (15 సం||ల లోపువారు), పనిచేసేవారు (15-59 సం||లు), వృద్ధులు (59 సం||లు పైబడినవారు) గా విభజిస్తారు.

→ జనాభాలో ప్రతి వెయ్యిమంది పురుషులకు ఎంతమంది స్త్రీలు ఉన్నారో తెలియజేసేది లింగ నిష్పత్తి.

→ ఏడేళ్లు పైబడి ఉండి ఏదైనా భాషలో అర్థవంతంగా చదవటం, రాయటం చేయగలిగితే వారిని అక్షరాస్యులంటాం.

→ భారతదేశానికి 1947లో స్వాతంత్ర్యం వచ్చినపుడు జనాభాలో 12 శాతమే అక్షరాస్యులు.

→ ఒక దేశంలో లేదా ప్రాంతంలో ఒక నిర్దిష్ట కాలంలో ప్రజల సంఖ్యలో మార్పుని జనాభాలో మార్పు అంటాం.

→ ప్రతి దశాబ్దానికి అదనంగా చేరిన మనుషుల సంఖ్య, జనాభా పెరుగుదలను సూచిస్తుంది.

→ 1900 సం||తో పోల్చితే నేడు మరణాల శాతం గణనీయంగా తగ్గింది. జననాల శాతం ఎక్కువగా ఉండడానికి తగ్గుతున్న మరణాల శాతం తోడై జనాభా వేగంగా పెరగసాగింది.

→ మహిళలు పునరుత్పత్తి చివరి వరకు జీవించియుండి, ప్రస్తుత తీరు ప్రకారం పిల్లలను కంటే పుట్టే మొత్తం పిల్లలను “ఫెర్టిలిటీ శాతం” అంటాం. భారతదేశ ప్రస్తుత ఫెర్టిలిటీ శాతం 2.7, ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఇది 1.9 శాతం.

→ 2011లో భారతదేశ జనసాంద్రత 382.

→ ఐరోపా ఖండం జనాభా రానున్న శతాబ్దాలలో తగ్గనుందని భావిస్తున్నారు.

→ జనాభా పెరుగుదల : ఒక దశాబ్దానికి చేరిన అదనపు మనుషుల సంఖ్యను “జనాభా పెరుగుదల” అంటాం.
ఉదా : 2011 జనాభా నుండి 2001 జనాభాను తీసివేయగా వచ్చు జనాభాను జనాభా పెరుగుదల అంటాం.

→ జనసాంద్రత : ఒక చదరపు కిలోమీటరుకు సగటున నివసించే జనాభాను “జనసాంద్రత” అంటాం.

→ లింగ నిష్పత్తి : జనాభాలో ప్రతి వెయ్యిమంది పురుషులకు ఎంత మంది స్త్రీలు ఉన్నారో తెలియజేసేది లింగ నిష్పత్తి.
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం భారతదేశంలో స్త్రీ, పురుష నిష్పత్తి 940 : 1000
– ఆంధ్రప్రదేశ్ లో 970 : 1000
– అమెరికా 1050 : 1000

→ ఫెర్టిలిటీ శాతం : ఒక మహిళ పునరుత్పత్తి వయస్సు చివరి వరకు జీవించి ఉండి, పుట్టే మొత్తం పిల్లలను “ఫెర్టిలిటీ శాతం” అంటాం.

→ జనాభా విస్తరణ : జనాభా ఏయే ప్రాంతాల్లో ఏ రకంగా ఉన్నదో తెలిపేదే జనాభా విస్తరణ. ఒక ప్రాంత జనసాంద్రత మనకు ఆ ప్రాంత జనాభా విస్తరణలో తెలియజేస్తుంది.

→ అక్షరాస్యత శాతం : ఏడేళ్ల పైన ఉండి ఏదైనా ఒక భాషలో అర్థవంతంగా చదవగలగడం / రాయగలగడం చేస్తే వారిని అక్షరాస్యులంటారు. జనాభాలో వీరి శాతాన్ని “అక్షరాస్యతా శాతం” అంటారు.

→ భ్రూణహత్య : మగ పిల్లవాడు కావాలనుకోవడం వలన గర్భంలో ఉంది ఆడపిల్ల అని తెలిస్తే గర్భంలోనే చంపేయడాన్ని “భ్రూణహత్య (అబార్షన్)” అంటాం.

AP 7th Class Hindi Important Questions Chapter 6 छुट्टी पत्र

July 11, 2023July 10, 2023 by Srinivas

These AP 7th Class Hindi Important Questions 6th Lesson छुट्टी पत्र will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 6th Lesson Important Questions and Answers छुट्टी पत्र

7th Class Hindi 6th Lesson छुट्टी पत्र Important Questions and Answers

1. निम्न लिखित वाक्य ध्यान से पढिए । रेखांकित शब्द उचित चित्र के नीचे लिखिए।
(క్రింది వాక్యములను శ్రద్ధగా చదవండి, గీత గీసిన శబ్దములను సరియైన చిత్రము క్రింద వ్రాయండి.)
1) मेरी दीदी की शादी हैदराबाद में है।
2) श्री प्रधानाध्यापकजी, सादर प्रणाम।
3) चिट्ठी लिखकर आपको सूचित कर रहा हूँ।
4) आपकी आज्ञाकारी छात्रा।
AP 7th Class Hindi Important Questions Chapter 6 छुट्टी पत्र 1

2. नीचे कोष्ठक में दिये गये शब्दों को उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।
(शादी, कृपा, विवाह, चाहती)

मेरी दीदी का ….1… हैदराबाद में है। सब …2… में जा रहे हैं। मैं भी जाना …3… हूँ। मुझे तीन दिन की …4… देने की कृपा करें।
उत्तर:
1) विवाह
2) शादी
3) चाहती
4) छुट्टी

3. नीचे दिये गये वाक्यों में शब्द उचित क्रम में रखिए।

1) है विवाह का हैदराबाद दीदी मेरी में।
उत्तर:
मेरी दीदी का विवाह हैदराबाद में है।

2) जा सब में हैं शादी रहे ।
उत्तर:
सब शादी में जा रहे हैं।

3) हूँ मैं जाना भी चाहती।
उत्तर:
मैं भी जाना चाहती हूँ।

4) करें देने मुझे की छुट्टी कृपा।
उत्तर:
मुझे छुट्टी देने की कृपा करें।

4. नीचे दिये गये संकेतों के आधार पर चार वाक्य लिखिए।
AP 7th Class Hindi Important Questions Chapter 6 छुट्टी पत्र 2
उत्तर:

श्री प्रधानाध्यापकजी।
मेरी दीदी का विवाह है।
शादी में भाग लेने हैदराबाद जाना है।
मुझे तीन दिन की छुट्टी दिलाइए।

पढ़ो

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. अब्दुल हमीद एक दिन अपने पिता के साथ दुकान में बैठा था। उसके गाँव का एक सिपाही कपडे सिलवाने उसकी दुकान पर आ पहुँचा। अब्दुल हमीद फौज की वरदी पहने उस सैनिक को देखता रहा। उसके पिता खाना खाने घर चले गये तो अब्दुल हमीद ने कहा : “भैया ! तुम तो इस वरदी में बहुत अच्छे लग रहे हो।”
प्रश्न:
1. अब्दुल हमीद किसके साथ दुकान में बैठा था?
A) माता के साथ
B) दोस्त के साथ
C) भाई के साथ
D) पिता के साथ
उत्तर:
D) पिता के साथ

2. सिपाही दुकान पर क्यों पहुँचा?
A) कपडे सिलवाने
B) कपडे बेचने
C) हमीद को देखने
D) उसके पिता से मिलने
उत्तर:
A) कपडे सिलवाने

3. अब्दुल हमीद किसे देखता रहा?
A) पिता को
B) कपडे को
C) लोगों को
D) फौजी वरदी पहने सैनिक को
उत्तर:
D) फौजी वरदी पहने सैनिक को

4. पिता घर क्यों चले गये?
A) खाना खाने के लिए
B) सोने के लिए
C) आराम करने के लिए
D) पत्नी से मिलने के लिए
उत्तर:
A) खाना खाने के लिए

5. “सैनिक” शब्द में प्रत्यय क्या है?
A) से
B) निक
C) इक
D) सैनि
उत्तर:
C) इक

II. शिवनेर के किले में सन् 1630 में बालक शिवा का जन्म हुआ था। उनके पिता शाहजी बिजापुर दरबार में एक नवाब के दरबारी थे। शिवा का बचपन माता जीजाबाई के साथ बीता। उनका पूरा नाम शिवाजी भोंसले था। माँ उन्हें वीर पुरुषों की कहानियाँ सुनातीं।
प्रश्न:
1. बालक शिवा का जन्म कब हुआ?
A) 1630
B) 1632
C) 1316
D) 1930
उत्तर:
A) 1630

2. शिवा के पिताजी कहाँ के दरबारी थे?
A) शिवनेर
B) बिजापुर
C) बगदाद
D) शिवा के
उत्तर:
B) बिजापुर

3. शिवा का बचपन किसके साथ बीता?
A) भाई के साथ
B) पिता के साथ
C) माता के साथ
D) दोस्तों के साथ
उत्तर:
C) माता के साथ

4. शिवाजी का पूरा नाम क्या था?
A) शिवाजी भोंसले
B) शिवाजी गेक्वाड
C) शिवाजी राथोड
D) चत्रपति शिवाजी
उत्तर:
A) शिवाजी भोंसले

5. माँ उन्हें क्या सुनाती?
A) वीर पुरुषों की कहानियाँ
B) तेनाली राम की कहानियाँ
C) नीतिपरक कहानियाँ
D) कायल लोगों की कहानियाँ
उत्तर:
A) वीर पुरुषों की कहानियाँ

III. हमारे झंडे में तीन रंग हैं। सबसे ऊपर केसरी, बीच में सफेद और नीचे हरा रंग। इन तीनों | रंगों के कारण इसे तिरंगा भी कहते हैं। इसके मध्यभाग में 24 तीलियों वाला एक चक्र है। झंडे
का यह रूप सन् 1931 में भारतीय कांग्रेस द्वारा स्वीकार किया गया था।
प्रश्न:
1. हमारे झंडे में कितने रंग हैं?
A) चार
B) दो
C) तीन
D) कई
उत्तर:
C) तीन

2. तीन रंग क्रम में क्या – क्या हैं?
A) केसरी, सफ़ेद, हरा
B) हरा, केसरी, सफ़ेद
C) सफ़ेद, हरा, केसरी
D) केसरी, हरा, सफ़ेद
उत्तर:
A) केसरी, सफ़ेद, हरा

3. हमारे झंडे को क्या कहते हैं?
A) सतरंगा
B) तिरंगा
C) द्विरंगा
D) इंद्रधनुष
उत्तर:
B) तिरंगा

4. मध्यभाग के चक्र में कितने तीलियाँ हैं?
A) बीस
B) तीस
C) चौंतीस
D) चौबीस
उत्तर:
D) चौबीस

5. झंडे के रूप को कब भारतीय कांग्रेस द्वारा स्वीकार किया गया?
A) सन् 1928 में
B) सन् 1930 में
C) सन् 1931 में
D) सन् 1947 में
उत्तर:
C) सन् 1931 में

IV. आज से लगभग 500 वर्ष पहले की बात थी। इटली के जेनेवा नगर में कोलंबस का जन्म हुआ था। बडा होने पर कोलंबस समुद्र – तट पर जाने लगा। वह घंटों समुद्र और समुद्र में चलती नावों को देखा करता था। वह सोचता था कि किसी नौका में बैठकर दूर – दूर तक समुद्र में घूम सकता तो कितना अच्छा होता?
प्रश्न:
1. कितने वर्ष पहले की बात थी?
A) 300
B) 400
C) 500
D) 600
उत्तर:
C) 500

2. कोलंबस का जन्म कहाँ हुआ था?
A) जेनेवा में
B) फ्रांस में
C) जापान में
D) चीन में
उत्तर:
A) जेनेवा में

3. बडा होने पर कोलंबस कहाँ जाने लगा?
A) नदी के पास
B) तालाब के पास
C) हवाई अड्डे के पास
D) समुद्र तट पर
उत्तर:
D) समुद्र तट पर

4. वह घंटों तक किसे देखा करता था?
A) लोगों को
B) नावों को
C) मछुआरों को
D) लहरों को
उत्तर:
B) नावों को

5. समुद्र शब्द का पर्यायवाची शब्द पहचानिए।
A) लहर
B) पानी
C) सागर
D) नदी
उत्तर:
C) सागर

V. प्रसिद्ध वैज्ञानिक डार्विन ने कहा था कि पहले मनुष्य की पूँछ होती थी। जब वह लंबे समय तक इस्तेमाल नहीं की गई तो धीरे – धीरे गायब हो गई। यह कहा जा सकता है जो चीज़ काम में नहीं लाई जाती वह गायब हो सकती है। एक छोटी सी सोच मनुष्य में नई प्रेरणा, नई आशा,। नई शक्ति भर सकती है। एक बार जानवरों की गोष्ठी में पूंछ के बारे में विचार किया गया।
प्रश्न:
1. मनुष्य की पूँछ के बारे में किसने कहा था?
A) कोलंबस
B) डार्विन
C) पावलाव
D) माल्थस
उत्तर:
B) डार्विन

2. मनुष्य की पूँछ धीरे – धीरे क्यों गायब हो गई?
A) अधिक उपयोग करने से
B) काटने से
C) जलने से
D) इस्तेमाल न करने से।
उत्तर:
D) इस्तेमाल न करने से।

3. किस प्रकार की चीज़ गायब हो सकती है?
A) उपयोग न करने की
B) अधिक उपयोग करने की
C) उपयोग करने की
D) कई बार धोने की
उत्तर:
A) उपयोग न करने की

4. एक छोटी सी सोच मनुष्य में क्या – क्या भर सकती है?
A) प्रेरणा, आशा, शक्ति
B) लालच, आशा
C) क्षमा, लालच
D) प्रेरणा, क्षमा
उत्तर:
A) प्रेरणा, आशा, शक्ति

5. एक बार पूँछ के बारे में कहाँ विचार किया गया?
A) मनुष्यों की गोष्ठी में
B) जानवरों की गोष्ठी में
C) दरबार में
D) सभा में
उत्तर:
B) जानवरों की गोष्ठी में

व्याकरण कार्य

* सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
(की, का, में, से)
मेरी दीदी …..1…. विवाह हैदराबाद में है। सब शादी …..2….. जा रहे हैं । इस कारण मुझे 14-08-2012 ….3….. 16-08-2012 तक तीन दिन की छुट्टी देने …..4….. कृपा करें।
उत्तर:
1) का 2) में 3) से 4) की

2. सही क्रिया रूप से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి.)
1) मेरी दीदी का विवाह हैदाराबाद में …….। (था / है)
उत्तर:
है

2) सब शादी में ……. रहे हैं । (जा | आ)
उत्तर:
जा

3) मैं भी जाना ……… हूँ। (सोचती / चाहती)
उत्तर:
चाहती

4) तीन दिन की छुट्टी ……. की कृपा करें। (लेने / देने)
उत्तर:
देने

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।
1) श्री प्रधानाद्यपक जी।
उत्तर:
श्री प्रधानाध्यापक जी।

2) मेरी धीधी का विवाह है।
उत्तर:
मेरी दीदी का विवाह है।

3) सब षादी में जा रहे हैं।
उत्तर:
सब शादी में जा रहे हैं।

4) तीन दिन की चुट्टी देने की कृपा करें।
उत्तर:
तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें।

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए | (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)
1) दीदी का विवाह हैदराबाद में है।
उत्तर:
शादी, ब्याह

2) सब शादी में जा रहे हैं।
उत्तर:
विवाह, व्याह

3) मुझे दिनांक को जाना है।
उत्तर:
तारीख

4) छुट्टी देने की कृपा करें।
उत्तर:
दया, करुणा

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు)
1) सब शादी में जा रहे हैं।
उत्तर:
आ

2) तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें।
उत्तर:
लेने

3) यह सरकारी पाठशाला है।
उत्तर:
गैर सरकारी

4) यह उन्नत पाठशाला है।
उत्तर:
निम्न

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) आप हमारे प्रधानाध्यापक जी हैं |
उत्तर:
आप हमारी प्रधानाध्यापिका जी हैं।

2) मेरी दीदी का विवाह है।
उत्तर:
मेरे जीजु का विवाह है।

3) आपकी आज्ञाकारी छात्रा है।
उत्तर:
आपका आज्ञाकारी छात्र है।

7th Class Hindi 6th Lesson छुट्टी पत्र 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “छात्रा” शब्द का समानार्थक शब्द पहचानिए।
A) छात्र
B) शिष्या
C) शिष्य
D) दीदी
उत्तर:
B) शिष्या

2. आज्ञा को पालन करनेवाले को क्या कहते हैं?
A) अज्ञाकारी
B) अज्ञकरी
C) आज्ञाकारी
D) अज्ञानी
उत्तर:
C) आज्ञाकारी

3. “शादी” शब्द का अर्थ क्या है?
A) छात्र
B) विवाह
C) पढ़ना
D) पति और पत्नी
उत्तर:
B) विवाह

4. विद्यार्थिनी, शिष्या (ये किसके पर्यायवाची शब्द हैं?)
A) छात्र
B) पुत्र
C) पुत्रिका
D) छात्रा
उत्तर:
D) छात्रा

5. “सरकारी” शब्द का विपरीतार्थक शब्द क्या है?
A) असरकारी
B) गैर सरकारी
C) सामान्य
D) पालक
उत्तर:
B) गैर सरकारी

6. “महोदय” शब्द का स्त्री लिंग शब्द क्या है?
A) मोहदय
B) महोदयी
C) महोदया
D) महोदये
उत्तर:
C) महोदया

7. “पाठशाला” शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) पाठशालाएँ
B) पाठशालें
C) पाठशालाओं
D) पाठशाला
उत्तर:
A) पाठशालाएँ

8. पत्र में “धन्यवाद” यहाँ लिखते हैं
A) दिनांक के बाद
B) स्थान के बाद
C) संबोधन के बाद
D) विषय के बाद
उत्तर:
D) विषय के बाद

9. संबोधन में पूज्य के बाद इस प्रकार लिखते हैं
A) मित्र
B) भाई
C) बहन
D) पिताजी
उत्तर:
D) पिताजी

10. दिन में ………. घंटे होते हैं। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरें)
A) सात
B) चौबीस
C) बारह
D) साठ
उत्तर:
B) चौबीस

11. छुट्टी देने …….. कृपा करें। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरें)
A) कि
B) की
C) के
D) को
उत्तर:
B) की

12. सब शादी ………… जा रहे हैं। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरें)
A) में
B) को
C) पर
D) की
उत्तर:
A) में

13. मेरी दीदी का विवाह हैदराबाद में होनेवाला है। (वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानो।)
A) दीदी
B) विवाह
C) मेरी
D) होनेवाला
उत्तर:
C) मेरी

14. सही शब्द पहचानो।
A) प्रदानाध्यपक
B) पधानादयापक
C) प्रदानाद्यापक
D) प्रधानाध्यापक
उत्तर:
D) प्रधानाध्यापक

15. एक घंटे में …….. मिनट होते हैं। (रिक्त स्थान भरो)
A) साठ
B) चौबीस
C) सात
D) बारह
उत्तर:
A) साठ

16. मेधा अपनी दीदी की शादी में क्यों जाना चाहती है? (वाक्य में प्रश्न वाचक शब्द क्या है?)
A) मेधा
B) अपनी
C) शादी
D) क्यों
उत्तर:
D) क्यों

17. स्कूल, विद्यालय किस शब्द के पर्यायवाची शब्द हैं?
A) दफ़्तर
B) गाँव
C) पाठशाला
D) बस स्टैंड
उत्तर:
C) पाठशाला

18. तीन दिन की छुट्टी दीजिए। (वाक्य में क्रिया शब्द पहचानोl)
A) तीन
B) दिन
C) छुट्टी
D) दीजिए
उत्तर:
D) दीजिए

19. सही वाक्य पहचानो।
A) आपका आज्ञाकारी छात्रा
B) आपकी आज्ञाकारी छात्रा
C) आपकी आज्ञाकारी छात्र
D) आपकी आज्ञाकारी छत्र
उत्तर:
B) आपकी आज्ञाकारी छात्रा

20. तीन दिन छुट्टी देने की ………… करें। (रिक्त स्थान भरों)
A) धन्यवाद
B) कृपा
C) साहस
D) प्रयास
उत्तर:
B) कृपा

21. मेधा अनंतपूर में रहती है। रेखांकित शब्द का शब्द भेद पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

22. मेरी दीदी का विवाह हैदराबाद में होने वाला है। रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) विशेषण
B) संज्ञा
C) सर्वनाम
D) क्रिया
उत्तर:
B) संज्ञा

23. मेधा अपनी दीदी की शादी को जा रही है। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) शादी
B) जाना
C) विवाह
D) मेधा
उत्तर:
D) मेधा

24. मैं भी जाना चाहती हूँ। रेखांकित शब्द का शब्द भेद पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
B) सर्वनाम

25. इस कारण मुझे छुट्टी देने की कृपा करें। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) कारण
B) छुट्टी
C) मुझे
D) देने
उत्तर:
C) मुझे

26. आपकी आज्ञाकारी छात्रा, रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
B) सर्वनाम

27. मेरी दीदी का विवाह हैदराबाद में होनेवाला है। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) शादी
B) जन्मदिन
C) संस्मरण
D) उत्सव
उत्तर:
A) शादी

28. मेधा सरकारी माध्यमिक पाठशाला में पढ़ रही है। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) डाकघर
B) विद्यालय
C) रेल्वे स्टेश्न
D) वृध्द आश्राम
उत्तर:
B) विद्यालय

29. तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) दया
B) प्रेम
C) द्वेष
D) घृणा
उत्तर:
A) दया

30. आपकी आज्ञाकारी छात्रा। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) विनम्र
B) विरोधी
C) विपक्षी
D) अविधेय
उत्तर:
A) विनम्र

31. आपकी आज्ञाकारी छात्रा। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) माता
B) विद्यार्थिनी
C) बहन
D) लडका
उत्तर:
B) विद्यार्थिनी

32. तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करे। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) खोना
B) पाना
C) लेना
D) जाना
उत्तर:
C) लेना

33. मुझे छुट्टी चाहिए। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) आपको
B) तुझको
C) हमको
D) सबको
उत्तर:
B) तुझको

34. मेधा सरकारी माध्यमिक पाठशाला में पढ़ती है? रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) दूसरी सरकारी
B) विदेशी सरकारी
C) गौर सरकारी
D) कोई नहीं
उत्तर:
C) गौर सरकारी

35. मेधा प्रधानाध्यापक को पत्र लिखी। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) प्रधानाध्यापिका
B) प्रधानाध्यापकनी
C) प्रधानाध्यापकी
D) आध्यापक
उत्तर:
A) प्रधानाध्यापिका

36. बहन का विवाह होनेवाली है। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) बहनी
B) बहनोई
C) भाई
D) बहना
उत्तर:
C) भाई

37. तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) छुट्टीएँ
B) छुट्टीयों
C) छुट्टीये
D) छुट्टियाँ
उत्तर:
D) छुट्टियाँ

38. सरकारी माध्यमिक पाठशाला में पढ़ाई ठीक है। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) पाठशाले
B) पाठशालाएँ
C) पाठशालों
D) पाठशालाओं
उत्तर:
B) पाठशालाएँ

39. मैं भी जाना चाहती हूँ। इस वाक्य में रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
D) क्रिया

40. मेधा अच्छी पढती है। रेखांकित शब्द का शब्द भेद पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
C) क्रिया

41. दीदी का विवाह हैदराबाद में होनेवाला है। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत काल
C) पूर्ण भूत
D) भविष्यत
उत्तर:
D) भविष्यत

42. मेधा विवाह को जा रही है। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत
C) असन्न भूत
D) भविष्यत
उत्तर:
A) वर्तमान

43. सब शादी में जा रहे हैं। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत
C) भविष्यत
D) पूर्ण भूत
उत्तर:
A) वर्तमान

44. मैं भी हैदराबाद पहुँच गया। वाक्य किस काल में है?
A) भूत
B) वर्तमान
C) भविष्यत
D) तात्कालिक वर्तमान
उत्तर:
A) भूत

45. मेधा कल हैदराबाद जायेगी। व्याकरण की दृष्टि से रेखांकित शब्द क्या है? (S.A. I – 2018-19)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

AP 7th Class Hindi Important Questions Chapter 4 अपना प्यारा भारत देश

July 11, 2023July 10, 2023 by Srinivas

These AP 7th Class Hindi Important Questions 4th Lesson अपना प्यारा भारत देश will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 4th Lesson Important Questions and Answers अपना प्यारा भारत देश

7th Class Hindi 4th Lesson अपना प्यारा भारत देश Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

1. ऊँचे शिखरों वाला देश,
चंचल नदियों वाला देशा
सोने, चाँदी, हीरे जैसी,
फसलों वाला प्यारा देशा
प्रश्न:
1. कविता में शिखर कैसे हैं?
उत्तर:
ज. कविता में शिखर ऊँचे हैं।

2. कविता में चंचल शब्द किसके लिए प्रयोग किये हैं?
उत्तर:
कविता में चंचल शब्द नदियों के लिए प्रयोग किये है।

3. ‘फसलें किनके जैसे हैं?
उत्तर:
फ़सले सोने, चाँदी, हीरे जैसे हैं।

4. कविता में किस देश का वर्णन किया गया है?
उत्तर:
कविता में भारत देश का वर्णन किया गया है।

5. यह कवितांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह कवितांश ‘अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से दिया गया है।

2. जग में सबसे ज्यारा देश
अपना प्यारा भारत देश
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई,
की आँखों का तारा देश।
प्रश्न:
1. जग में सबसे न्यारा देश कौनसा है?
उत्तर:
जग में सबसे न्यारा देश भारत है।

2. भारत देश हमें कैसा लगता है?
उत्तर:
भारत देश हमें न्यारा लगता है।

3. भारत में किन धर्मों के लोग रहते हैं?
उत्तर:
भारत में हिंदू, मुस्लिम, सिख, इसाई धर्म के लोग रहते हैं।

4. जग शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
जग = दुनिया

5. यह पद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “अपना प्यारा भारत देश” पाठ से दिया गया है।

3. ऊँचे शिखरों वाला देश,
चंचल नदियों वाला देश।
सोने, चाँदी, हीरे जैसी,
फसलों वाला प्यारा देश ||
प्रश्न:
1. ऊँचे शिखर किस देश में है?
उत्तर:
ऊँचे शिखर भारत देश में हैं।

2. नदियाँ कैसी होती हैं?
उत्तर:
नदियाँ चंचल होती हैं।

3. भारत में किस प्रकार के फसलें उगती हैं?
उत्तर:
भारत में सोने, चाँदी, हीरे जैसी फसलें उगते हैं।

4. “ऊँचा” का विलोम शब्द क्या है?
उत्तर:
ऊँच × नीचा

5. यह पद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से दिया गया।

4. जग में सबसे न्यारा देश,
अपना प्यारा, भारत देश।
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई
की आँखों का तारा देश।
ऊँचे शिखरों वाला देश
चंचल नदियों वाला देश।
प्रश्न:
1. कौन – सा देश जग में सब से न्यारा है?
उत्तर:
भारत देश जग में सब से न्यारा है।

2. शिखर कैसे हैं?
उत्तर:
शिखर ऊँचे हैं।

3. इस पद्यांश में किन धर्मों के नाम आये हैं?
उत्तर:
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई

4. भारत में बहनेवाली नदियों के नाम लिखिए।
उत्तर:
भारत में बहनेवाली नदियाँ हैं – गंगा, सिंधु, यमुना, ब्रह्मपुत्रा, गोदावरी, कृष्णा आदि।

5. यह पद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से दिया गया।

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर विकल्पों से चुनकर लिखिए।

ची-ची-चीं चीं गाती चिड़िया।
इस डाली से उस डाली पर
बैठा करती है उड़ – उड़कर।
सबको खूब सुहाती चिड़िया !
आँगन – आँगन चुगती दाने
नल पर आती बैठ नहाने।
पंख भिगो सुख पाती चिड़िया
प्रश्न:
1. चिड़िया कैसे गाती थी?
A) खी खी खी खी
B) ची – ची – ची – चीं
C) कू कू कू कू
D) टिक टिक टिक टिक
उत्तर:
B) ची – ची – ची – चीं

2. चिड़िया किस पर बैठा करती थी?
A) पेड़ पर
B) पतंग पर
C) डाली पर
D) पर्वत पर
उत्तर:
C) डाली पर

3. चिडिया दाने कहाँ चुगती है?
A) आँगन
B) घर
C) पाठशाला
D) मकान
उत्तर:
A) आँगन

4. चिडिया कहाँ पर नहाने आती है?
A) नल
B) तालाब
C) सागर
D) नदी
उत्तर:
A) नल

5. पंख भीगकर चिड़िया क्या पाती है?
A) दुःख
B) सुख
C) क्रंदन
D) वेदना
उत्तर:
B) सुख

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्नों के उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।
1. कुछ धर्मों के नाम लिखिए। (S.A. I – 2019-20)
(या)
अपना प्यारा भारत देश में किन -किन धर्मों के लोग रहते हैं? (S.A. II – 2017-18 S.A. II – 2016-17)
उत्तर:
भारत में कई धर्मवाले रहते हैं। भारत में हिंदु, मुस्लिम, सिख, इसाई आदि धर्मवाले हैं। हिन्दु, मुस्लिम, इसाई और सिख आदि कुछ धर्मों के नाम हैं।

2. भारत में कैसी फसलें होती है?
उत्तर:
भारत में सोने, चाँदी, हीरे जैसी फ़सले होती है।

3. भारत में उगने वाले कुछ फ़सलों के नाम लिखिए। (S.A. III-2016-17)
उत्तर:
भारत में उगने वाले कुछ फ़सलों के नाम है – चावल, गेहूँ, गन्ना, जवर, मक्का आदि।

1. नीचे कोष्टक में दिये गये शब्दों को उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।

अ. (प्यारा, कण – कण, पावन, धरती)
इसके …1… में संदेश। ऐसा …2… है यह देश।
है …3… का स्वर्ग यहीं। अपना …4… भारत देश।
उत्तर:
1) कण – कण
2) पावन
3) धरती
4) प्यारा

2. नीचे दी गयी कविता पढकर भाव बनाइए।
अ. जग में सब से न्यारा देश,
अपना प्यारा भारत देश।
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई,
की आँखों का तारा देश।

भावार्थ :
कवि भारत देश की महानता का वर्णन करता है। कवि का कहना है कि हमारा भारत विश्व में सब से महान देश है। यह हमारा प्यारा भारत देश है। यहाँ विभिन्न धर्मों के लोग रहते हैं। जैसे हिन्दू, मुस्लिम, सिख, ईसाई। लेकिन इन सबकी आँखों का तारा हमारा प्यारा भारत है ।

आ. इसके कण – कण में संदेश,
ऐसा पावन है यह देश।
है धरती का स्वर्ग यही,
अपना प्यारा भारत देश।

भावार्थ :
कवि भारत देश की महानता का वर्णन करता है। कवि का कहना है कि भारत की मिट्टी अति पवित्र है। इस मिट्टी का हर एक टुकडा अच्छा संदेश देनेवाला है। भारत देश सब विषयों में सर्व प्रमुख है। इसीलिए भारत धरती का स्वर्ग कहलाता है। ऐसा महान है हमारा भारत देश।

पढ़ो

पठित -पद्यांशा

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. जग में सब से न्यारा देश,
अपना प्यारा भारत देश।
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई,
की आँखों का तारा देश।
प्रश्न:
1. जग में सबसे प्यारा देश क्या है?
उत्तर:
जग में सबसे प्यारा देश भारत है।

2. भारत देश हमारे लिए कैसा है?
उत्तर:
भारत देश हमारे लिए प्यारा है।

3. हिंदू, मुस्लिम, सिख, इसाई आदि धर्मों के लोग कहाँ रहते हैं?
उत्तर:
हिंदू – मुस्लिम, सिख, ईसाई आदि धर्मों के लोग भारत में रहते हैं।

4. “न्यारा” शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
“न्यारा” शब्द का अर्थ हैं – अनोखा।

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘अपना प्यारा भारत देश’ पाठ से लिया गया है।

II. ऊँचे खिशरों वाला देश,
चंचल नदियों वाला देशा
सोने, चाँदी, हीरे जैसी,
फसलों वाला प्यारा देशा
प्रश्न : .
1. शिखर कैसे हैं?
उत्तर:
शिखर ऊँचे हैं।

2. नदियाँ कैसी हैं।
उत्तर:
नदियाँ चंचल हैं।

3. सोने, चाँदी, हीरे जैसी फसलों वाला क्या है?
उत्तर:
सोने, चाँदी, हीरे जैसी फसलोंवाला देश भारत है।

4. ‘फसल’ शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
फसल” शब्द का अर्थ है – उपज।

III. इसके कण – कण में संदेश,
ऐसा पावन है यह देश।
है धरती का स्वर्ग यही,
अपना प्यारा भारत देश।
प्रश्न:
1. कण – कण में क्या है?
उत्तर:
कण – कण में संदेश है।

2. यह देश कैसा है?
उत्तर:
यह देश पावन है।

3. धरती का स्वर्ग क्या है?
उत्तर:
धरती का स्वर्ग भारत है।

4. ‘पावन” शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
“पावन” शब्द का अर्थ है – पवित्र

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “अपना प्यारा भारत देश” पाठ से लिया गया है।

अपठित – पद्यांश

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. याद शहीदों की देता है, हमें तिरंगा प्यारा,
इस झंडे की रक्षा करना, है कर्तव्य हमारा।
इस झंडे पर नेताजी ने, अपना तन – मन वारा,
एक बार कहो ज़ोर से, जयहिन्द का नारा॥
प्रश्न:
1. एक बार कहो ज़ोर से ………. का नारा॥
A) जयहिन्दी
B) जयहिन्दू
C) जयहिन्द
D) इन सबका
उत्तर:
C) जयहिन्द

2. तिरंगा इनकी याद देता है।
A) शहीदों
B) अफ़सरों
C) गाँधी
D) इन सबकी
उत्तर:
A) शहीदों

3. इस झंडे पर किसने अपना तन – मन वारा है?
A) अशोक
B) गाँधी
C) नेहरू
D) नेताजी
उत्तर:
D) नेताजी

4. हमारा कर्तव्य क्या है?
A) झंडे की रक्षा करना
B) झंडा फहराना
C) झंडे को पेटी में रखना
D) ये सब
उत्तर:
A) झंडे की रक्षा करना

5. “याद” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) स्मरण
B) चिह्न
C) भूल
D) स्मृति
उत्तर:
C) भूल

II. भारत नहीं स्थान का वाचक, गुण विशेष नर का है,
एक देश का नहीं, शील यह भूमंडल भर का है।
जहाँ कहीं एकता अखंडित, जहाँ प्रेम का स्वर है,
देश – देश में वहाँ खडा भारत जीवित भास्वर है।
ताजी
प्रश्न:
1. जीवित भास्वर …………. है।
A) भारत
B) कश्मीर
C) अमेरिका
D) इंग्लैंड
उत्तर:
A) भारत

2. गुण विशेष नर का देश क्या है?
A) आस्ट्रेलिया
B) जांबिया
C) भारत
D) स्वीडन
उत्तर:
B) जांबिया

3. एकता शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) रूपता
B) अनेकता
C) एकरूपता
D) अखंडता
उत्तर:
B) अनेकता

4. भूमंडल भर का शील ……… है।
A) चीन
B) जापान
C) तिब्बत
D) भारत
उत्तर:
D) भारत

5. इस पद्य में ……… देश की महानता के बारे में वर्णन किया गया है।
A) लिबिया
B) अरब
C) भारत
D) इन सबका
उत्तर:
C) भारत

III. माँगन मरन समान है, मत कोई माँगो भीखो।
माँगन से मरना भला, यह सतगुरू की सीख॥
प्रश्न:
1. कोई भी किसे मत माँगना चाहिए?
A) भीख
B) पानी
C) रुपये
D) कपडे
उत्तर:
A) भीख

2. माँगने से यह भला है।
A) खाना
B) पीना
C) मरना
D) सोना
उत्तर:
C) मरना

3. सतगुरु की सीख क्या है?
A) मत माँगना
B) मत खाना
C) मत सोना
D) मत पीना
उत्तर:
A) मत माँगना

4. “सीख” शब्द का अर्थ क्या है?
A) उपाय
B) तेज़
C) भूख
D) शिक्षा
उत्तर:
D) शिक्षा

5. मरना शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) जीना
B) खाना
C) पीना
D) खेलना
उत्तर:
A) जीना

IV. भले बुरे सब एक से, जो लौ बोलत नाहिं।
जान परतु है काक पिक, रितु वसंत के माहि॥
प्रश्न:
1. भले – बुरे सब कैसे होते हैं?
A) अलग – अलग
B) एक से
C) भिन्न – भिन्न
D) इन सब प्रकार के जैसे
उत्तर:
B) एक से

2. “भला’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) बुरा
B) मीठा
C) कडुवा
D) सच
उत्तर:
A) बुरा

3. काक – पिक का जान हमें इस ऋतु में मिलता है।
A) ग्रीष्म
B) हेमंत
C) वर्षा
D) वसंत
उत्तर:
D) वसंत

4. “रितु” शब्द का अर्थ क्या है?
A) ऋतु
B) पेड
C) वसंत
D) काम
उत्तर:
A) ऋतु

5. काक और पिक दोनों कैसे होते हैं?
A) काले रंग के
B) पीले रंग के
C) सफेद रंग के
D) लाल रंग के
उत्तर:
A) काले रंग के

V. माला तो कर में फिरे, जीभ फिरै मुँह माहि।
मनुवां तो दस दिसि फिरै, यह तो सुमिरन नाहिं॥
प्रश्न:
1. माला यहाँ फ़िरता है।
A) कर में
B) मन में
C) गली में
D) हवा में
उत्तर:
A) कर में

2. मुहँ में यह फिरता है।
A) माला
B) जीभ
C) झंडा
D) दुपट्टा
उत्तर:
B) जीभ

3. दस दिसि क्या फिरता है?
A) जीभ
B) माला
C) दुपट्टा
D) मन
उत्तर:
D) मन

4. सुमिरन शब्द का अर्थ क्या है?
A) पानी
B) जीभ
C) स्मरण
D) मरण
उत्तर:
C) स्मरण

5. “कर” शब्द का पर्याय शब्द क्या है?
A) पानी
B) माला
C) पैर
D) हाथ
उत्तर:
D) हाथ

VI. यह तन विष की बेलरी, गुरु अमृत की खान
सीस दिये जो गुरू मिले, तो भी सस्ता जान॥
प्रश्न:
1. “अमृत की खान” कौन है?
A) गुरु
B) शिष्य
C) तन
D) सीस
उत्तर:
A) गुरु

2. यह विष की बेलरी है
A) गुरु
B) शिष्य
C) तन
D) मन
उत्तर:
C) तन

3. सीस दिये जो …… मिलै।
A) अमृत
B) शिष्य
C) तन
D) मन
उत्तर:
D) मन

4. “सीस” शब्द का अर्थ क्या है?
A) मुकुट
B) सिर
C) तन
D) गुरु
उत्तर:
B) सिर

5. “सस्ता” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) आसान
B) मुहँगा
C) जल्दी
D) कष्ट
उत्तर:
B) मुहँगा

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
अ. (का, में, में, की)
जग …1…. सब से न्यारा देश, अपना प्यारा भारत देश । हिन्दू, मुस्लिम, सिख, ईसाई, …2… आँखों का तारा देश । इसके कण-कण …3…. संदेश, है धरती …4…. स्वर्ग यहीं।
उत्तर:
1) में 2) की 3) में 4) का

2. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1) जग में सब से नयारा देश है।
उत्तर:
न्यारा

2) सब की आँकों का तारा देश है।
उत्तर:
आँखों

3) ऊँचे शिकरों वाला देश है।
उत्तर:
शिखरों

4) पसलों वाला प्यारा देश है।
उत्तर:
फसलों

5) यहीं दरती का स्वर्ग है।
उत्तर:
धरती

3. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)

1) जग में सब से न्यारा देश है।
उत्तर:
अनोखा, अलग

2) सबकी आँखों का तारा देश है।
उत्तर:
नयन, चक्षु

3) चंचल नदियोंवाला देश है।
उत्तर:
अस्थिर

4) ऐसा पावन है यह देश।
उत्तर:
पवित्र

5) धरती का स्वर्ग है यहीं।
उत्तर:
पृथ्वी, भूमि

4. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు)

1) यह पहाड तो ऊँचा है।
उत्तर:
नीचा

2) चंचल नदियोंवाला देश, है।
उत्तर:
स्थिर

3) यह एक पावन कार्य है।
उत्तर:
अपवित्र

4) स्वर्ग तो कहीं नहीं यहीं है।
उत्तर:
नरक

5) यह अपना घर है।
उत्तर:
पराया

5. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) जग में प्यारा देश होता है।
उत्तर:
जग में प्यारे देश होते हैं।

2) मेरी आँख दुःख रही है।
उत्तर:
मेरी आँखें दुःख रही हैं।

3) ऊँचा शिखर यहाँ मौजूद है।
उत्तर:
ऊँचे शिखर यहाँ मौजूद हैं।

4) भारत में फसल पैदा होती है।
उत्तर:
भारत में फसलें पैदा होती हैं।

6. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) प्यारा :
भारत हमारा प्यारा देश है।

2) आँखों का तारा :
राम दशरथ की आँखों का तारा है।

3) पावन :
‘हिमालय भारत के पावन पर्वत हैं।

7. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1) 19 (१९) – उन्नीस
2) 36 (३६) – छत्तीस
3) 48 (४८) – अडतालीस
4) 63 (६३) – तिरसठ
5) 85 (८५) – पचासी
6) 94 (९४) – चौरानवे

9. विशेषण शब्द को पहचानकर लिखिए।

1) भारत जग में सब से न्यारा देश है।
उत्तर:
न्यारा

2) यह अपना प्यारा भारत देश है।
उत्तर:
प्यारा

3) भारत ऊँचे शिखरोंवाला देश है।
उत्तर:
ऊँचे

4) भारत चंचल नदियोंवाला देश है ।
उत्तर:
चंचल

5) भारत हमारा पावन देश है।
उत्तर:
पावन

7th Class Hindi 4th Lesson अपना प्यारा भारत देश 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. भारत एक विशाल देश है। (विशेषण शब्द पहचानिए।) (S.A. I – 2019-20)
A) भारत
B) है
C) विशाल
D) देश
उत्तर:
C) विशाल

2. भारत सवर्ग तुल्य है। (सही वर्तनी वाला शब्द पहचानिए।) (S.A. II – 2018-19)
A) स्वर्ग
B) सावर्ग
C) सर्ग 906
D) स्वगर
उत्तर:
A) स्वर्ग

3. भारत में कई पवित्र “नदियाँ” बह रही हैं। रेखांकित शब्द का एकवचन रूप पहचानिए। (S.A. II – 2017-18)
A) नदिया
B) नद
C) नाद
D) नदी
उत्तर:
D) नदी

4. अपना प्यारा भारत देशा (सर्वनाम शब्द पहचानिए।) (S.A. III – 2016-17)
A) अपना
B) प्यारा
C) भारत
D) देश
उत्तर:
A) अपना

5. “जग” शब्द का समानार्थक शब्द क्या है?
A) मग
B) संसार
C) परिवार
D) बारात
उत्तर:
B) संसार

6. भारत में वारणासी पावन क्षेत्र है। (रेखांकित शब्द का पर्यायवाची शब्द क्या है?)
A) पवित्र
B) अपवित्र
C) चंचल
D) पृथ्वी
उत्तर:
A) पवित्र

7. अपना प्यारा भारत देश (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानो)
A) सपना
B) हमारा
C) मेरा
D) पराया
उत्तर:
D) पराया

8. सोना, स्वर्ण, पीतल, कंचन शब्दों में बेमेल शब्द क्या है?
A) सोना
B) स्वर्ण
C) पीतल
D) कंचन
उत्तर:
C) पीतल

9. “फसल” शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) फसल
B) फसलों
C) फसलें
D) फसलियाँ
उत्तर:
C) फसलें

10. हिंदु, मुस्लिम, सिख, ईसाई ये सब क्या हैं?
A) राज्य
B) देश
C) धर्म
D) मत
उत्तर:
C) धर्म

11. चंचल नदियों वाला देश। (रेखांकित शब्द का विपरीतार्थक शब्द लिखो।)
A) अचंचल
B) बहती
C) नचंचल
D) मत चंचल
उत्तर:
A) अचंचल

12. है धरती …… स्वर्ग यही (सही शब्द से रिक्त स्थान भरिये)
A) का
B) की
C) के
D) में
उत्तर:
A) का

13. नयन, चक्षु ये किसके पर्याय शब्द हैं?
A) हाथ
B) सिर
C) आंख
D) नक्षत्र
उत्तर:
C) आंख

14 भारत एक विशाल देश है। वाक्य में विशेषण शब्द क्या है?
A) भारत
B) एक
C) विशाल
D) देश
उत्तर:
C) विशाल

15. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) सिखरों
B) शिखरों
C) शीखरों
D) सीखरों
उत्तर:
B) शिखरों

16. सही वाक्य को पहचानो।
A) प्यारा अपना भारत देश
B) भारत देश अपना प्यारा
C) अपना प्यारा देश भारत
D) अपना प्यारा भारत देश
उत्तर:
D) अपना प्यारा भारत देश

17. “तारा” शब्द का पर्यायवाची शब्द क्या है?
A) सुंदर
B) नक्षत्र
C) चांद
D) सूरज
उत्तर:
B) नक्षत्र

18. जग ……… सबसे न्यारा देश (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो)
A) के
B) का
C) की
D) में
उत्तर:
D) में

19. है धरती का स्वर्ग यही। रेखांकित शब्द का विपरीतार्थक शब्द लिखें।
A) पृथ्वी
B) आकाश
C) नरक
D) आनंद
उत्तर:
C) नरक

20. अपना ……….. भारत देश (उचित शब्द से रिक्त स्थान भरें)
A) न्यारा
B) सारा
C) प्यारा
D) तारा
उत्तर:
C) प्यारा

21. भारत की नदियाँ चंचल हैं। (वाक्य में विशेषण शब्द को चुनो।)
A) भारत
B) नदियाँ
C) चंचल
D) की
उत्तर:
C) चंचल

22. हम भारत देश के ………… हैं। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो।)
A) नागरिक
B) रिश्तेदार
C) शत्रु
D) कुछ नहीं
उत्तर:
A) नागरिक

23. चावल, गन्ना, गेहूँ, तंबाकू आदि …………. हैं। (सही शब्द से रिक्तस्थान भरो)
A) खाद्यपदार्थ
B) फसलें
C) नदियाँ
D) वस्तुएँ
उत्तर:
C) नदियाँ

24. यह विश्व ………. सुंदर देश है। (सही कारक से रिक्त स्थान भरो)।
A) का
B) की
C) के
D) को
उत्तर:
C) के

25. संसार में सब से न्यारा देशा रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) जंगल
B) जग
C) देशक
D) विदेश
उत्तर:
B) जग

26. अपना प्यारा भारत देशा रेखांकित शब्द का पर्याय पहचादिए।
A) प्रिय
B) अप्रिय
C) द्वेष
D) सुप्रिय
उत्तर:
A) प्रिय

27. चंचल नदियों वाला देशा रेखांकित शब्द का वचन पहचानिए।
A) नदियें
B) नदियाँ
C) नदों
D) नदी
उत्तर:
D) नदी

28. आँखों का तारा देशा रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) कान
B) हाथ
C) नयन
D) पाँव
उत्तर:
C) नयन

29. इसके कण – कण में संदेशा इस वाक्य में पुनरुक्ति शब्द क्या है?
A) इसके
B) में
C) संदेश
D) कण – कण
उत्तर:
D) कण – कण

30. फसलों वाला प्यारा देशा रेखांकित शब्द वचन बदलन से
A) फसले
B) फसल
C) फसलियाँ
D) फसलें
उत्तर:
B) फसल

31. “धरती का स्वर्ग यही” रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) पृथ्वी
B) आसमान
C) जल
D) प्रकृति
उत्तर:
A) पृथ्वी

32. जग में सब से न्यारा देशा इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) जग
B) देश
C) न्यारा
D) सब से
उत्तर:
C) न्यारा

33. भारत एक विशाल देश है। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) भारत
B) विशाल
C) एक
D) देश
उत्तर:
B) विशाल

34. आँखों का नक्षत्र देशा रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) तारे
B) तारा
C) उपग्रह
D) नवग्रह
उत्तर:
B) तारा

35. अपना प्यारा भारत देशा रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) परायी
B) स्वदेश
C) देश
D) पडोसी देश
उत्तर:
A) परायी

36. धरती का स्वर्ग यही। इस वाक्य में रेखांकित शब्द का विलोम शब्द को पहचानिए।
A) धरती
B) नभ
C) इंद्रलोक
D) पाताल लोकं
उत्तर:
B) नभ

37. नीचे दिये गये शब्दों में बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) सोने
B) चांदी
C) हीरे
D) फसल
उत्तर:
D) फसल

38. जग में सब से न्यारा देशा रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) अलग
B) लगभग
C) एक
D) ये सब
उत्तर:
A) अलग

39. “ऊँचे शिखरों वाला देश” इस वाक्य में विशेषण शब्द को पहचानिए।
A) ऊँचे
B) शिखर
C) देश
D) वाला
उत्तर:
A) ऊँचे

40. “ऐसा पावन है यह देश” इस वाक्य में विशेषण शब्द को पहचानिए।
A) ऐसा
B) पावन
C) देश
D) यह
उत्तर:
B) पावन

41. अपना प्यारा भारत देशा इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) प्यारा
B) भारत
C) अपना
D) सब
उत्तर:
B) भारत

42. “पावन है यह देश” | इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) पावन
B) देश
C) यह
D) है
उत्तर:
C) यह

43. “सोने, चाँदी, हीरे, जैसी ………..” रेखांकित शब्द का एकवचन रूप पहचानिए।
A) हीरा
B) हीराओं
C) हीराएँ
D) हीरों
उत्तर:
A) हीरा

44. सोने, चाँदी, हीरे, जैसी, …….. । रेखांकित शब्द का समानार्थक शब्द पहचानिए।
A) तँबा
B) पीतल
C) स्वर्ण
D) पंचलोह
उत्तर:
C) स्वर्ण

45. ऊँचे शिखरों वाला देशा रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) पर्वत
B) मैदान
C) बगीचा
D) पत्थर
उत्तर:
A) पर्वत

46. फसलों वाला प्यारा देशा रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) उपज
B) पेड
C) शिखर
D) नदी
उत्तर:
A) उपज

47. धरती का स्वर्ग यही। रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) पृथ्वी
B) धरणी
C) क्षिति
D) ये सब
उत्तर:
D) ये सब

48. भारत पवित्र देश है। शब्द भेद की दृष्टि से रेखांकित शब्द क्या है?
A) विशेषण
B) संज्ञा
C) क्रिया
D) सर्वनाम
उत्तर:
A) विशेषण

49. भारत में हमेशा चंचल नदियाँ बहती है। यह वाक्य किस काल में है?
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) पूर्ण भूत
उत्तर:
C) वर्तमान

50. बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) हिंदू
B) मुस्लिम
C) सिख
D) सोना – चाँदी
उत्तर:
D) सोना – चाँदी

51. इसकी संस्कृति बहुत प्राचीन है। रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
C) विशेषण

52. भारत देश को धरती का स्वर्ग मानते हैं। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) संदिग्ध
उत्तर:
C) वर्तमान

53. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानिए।
A) धरति
B) स्वर्ग
C) प्यरा
D) शिकर
उत्तर:
B) स्वर्ग

54. धरती का स्वर्ग यहीं। इस वाक्य में कारक चिहन पहचानिए।
A) धरती
B) का
C) स्वर्ग
D) यहीं
उत्तर:
B) का

55. आँखों का तारा देशा रेखांकित शब्द का वचन बदलने से
A) आँख
B) आखे
C) आँखों
D) आँखियाँ
उत्तर:
A) आँख

56. भारत चंचल नदियों का देशा इस वाक्य में कारक चिह्न को पहचानिए।
A) चंचल
B) नदियों
C) का
D) देश
उत्तर:
C) का

57. हम सब भारत माता के बच्चे हैं। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) पापा
B) बाप
C) पिता
D) चाचा
उत्तर:
C) पिता

58. है धरती का ……….. यही। रिक्त स्थान को उचित शब्द से भरिए।
A) पावन
B) पवित्र
C) स्वर्ग
D) न्यारा
उत्तर:
C) स्वर्ग

59. यहाँ अनेक भाषाएँ बोली जाती है? रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

AP 6th Class Telugu Important Questions Chapter 10 త్రిజట స్వప్నం

July 11, 2023July 10, 2023 by Srinivas

These AP 6th Class Telugu Important Questions 10th Lesson త్రిజట స్వప్నం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 10th Lesson Important Questions and Answers త్రిజట స్వప్నం

6th Class Telugu 10th Lesson త్రిజట స్వప్నం Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత పద్యాలు

కింది పరిచిత పద్యాలను చదవండి. అడిగిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. శుద్దాత్ముఁడైన రాముఁడు
శుద్ధాంతపుదేవిఁ గానశుభసూచకముల్
శుద్దమయి తోఁచుచున్నవి
సిద్ధం బీమాట వేదసిద్ధాంతముగాన్
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) రాముడు ఎలాంటివాడు?
జవాబు:
రాముడు పవిత్రమైన ఆత్మ కలవాడు.

ఆ) శుద్ధాంతము అనగా అర్థమేమిటి?
జవాబు:
శుద్దాంతము అనగా అంతఃపురము.

ఇ) శుభములు ఎవరికి కలుగుతాయని త్రిజట అన్నది?
జవాబు:
శుభములు సీతారాములకు కలుగుతాయని త్రిజట అన్నది.

ఈ) తాను చెప్పిన మాట, దేనితో సమానమని త్రిజట అన్నది?
జవాబు:
తాను చెప్పినమాట వేదంతో సమానమని త్రిజట అన్నది.

2. అనుచు దనుజకాంత లంతంత నెడఁబాసి
నిదుర వోయి రంత నదరి సీత
తనకు దిక్కు లేమిఁ దలపోసి దుఃఖింపఁ
బవనసుతుఁడు మనుజ భాషఁ బలికె
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) నిద్రపోయినవారు ఎవరు?
జవాబు:
సీతకు కావలిగా ఉన్న రాక్షస కాంతలు నిద్రపోయారు.

ఆ) సీత ఎందుకు దుఃఖించింది?
జవాబు:
తనను రక్షించే దిక్కులేదని సీత దుఃఖించింది.

ఇ) పవనసుతుడు అనగా ఎవరు?
జవాబు:
పవనమనగా వాయువు. పవనసుతుడు అనగా వాయుపుత్రుడైన హనుమంతుడు.

ఈ) హనుమంతుడు ఏ భాషలో మాట్లాడాడు?
జవాబు:
హనుమంతుడు మానవభాషలో మాట్లాడాడు.

3. ఉన్నాఁడు లెస్స రాఘవుఁ
డున్నాఁ డిదె కపులఁ గూడి, యురుగతి రానై
యున్నాఁడు, నిన్నుఁ గొని పో
నున్నాఁ డిది నిజము నమ్ము ముర్వీతనయా!
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
ఆ) లెస్సగా ఉన్నది ఎవరు?
జవాబు:
లెస్సగా ఉన్నవాడు రాముడు.

ఆ) రాముడు ఎవరితో ఉన్నాడు?
జవాబు:
రాముడు వానర సైన్యంతో ఉన్నాడు.

ఇ) రాముడు వచ్చి ఏం చేస్తాడని హనుమంతుడు చెప్పాడు?
జవాబు:
రాముడు వచ్చి సీతను తీసుకొని వెళతాడని హనుమంతుడు చెప్పాడు.

ఈ) ఉర్వీ తనయ అనగా అర్థమేమిటి?
జవాబు:
ఉర్వి అనగా భూమి. ఉర్వీతనయ అనగా భూమి కూతురైన సీత.

అపరిచిత పద్యాలు

1. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వఱదైన చేను దున్నకు
కరవైనను బంధుజనుల కడ కేగకుమీ,
పరులకు మర్మము సెప్పకు,
పితికికి దళవాయితనము బెట్టకు సుమతీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) వరద వచ్చినపుడు ఏమి చేయకూడదు?
జవాబు:
వరద వచ్చినపుడు పొలములో వ్యవసాయము చేయకూడదు.

ఆ) చుట్టముల దగ్గరకు ఎప్పుడు వెళ్ళకూడదు?
జవాబు:
కరవు వచ్చినపుడు చుట్టముల దగ్గరకు వెళ్ళకూడదు.

ఇ) ఎవరికి ఏం చెప్పగూడదు?
జవాబు:
ఇతరులకు రహస్యము చెప్పగూడదు.

ఈ) పిటికివానికి ఏమి చేయకూడదు?
జవాబు:
పిటికివానికి సేనా నాయకత్వము ఇవ్వకూడదు.

2. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి..

అపకీర్తి పొందుట క
ష్టపుఁ బని గా దొక్క గడియ చాలును గీర్తిన్
నిపుణత వహింపవలయును
జపల గుణము లెల్లఁ బాసి చనఁగఁ గుమారీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఏది కష్టము కాదు?
జవాబు:
అపకీర్తి బొందుట కష్టము కాదు.

ఆ) అపకీర్తి పొందటానికి ఎంత సమయము పడుతుంది?
జవాబు:
అపకీర్తి పొందటానికి ఒక్క నిమిషం చాలును.

ఇ) కీర్తి సంపాదించవలెనంటే ఏమి చేయాలి?
జవాబు:
కీర్తి సంపాదించవలెనంటే చెడ్డ బుద్ధులను వదిలివేయాలి.

ఈ) కీర్తి సంపాదించవలెనంటే ఏమి కావాలి?
జవాబు:
కీర్తి సంపాదించవలెనంటే సుగుణములతో భాసిల్లాలి.

3. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి. .

నీళ్ళలోన మొసలి నిగిడి యేనుగుఁబట్టు
బయట కుక్క చేత భంగపడును
స్థానబలము గాని తన బల్మి గాదయా
విశ్వదాభిరామ ! వినుర వేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) నీటిలో మొసలి ఏం చేయగలదు?
జవాబు:
నీటిలో మొసలి ఏనుగుని కూడా పట్టగలదు.

ఆ) బయట మొసలిని ఎవరు భయపెడతారు?
జవాబు:
బయట కుక్క కూడా మొసలిని భయపెడుతుంది.

ఇ) మనకు ఏ బలము ముఖ్యము?
జవాబు:
స్థానబలము ముఖ్యము.

ఈ) పై పద్యములోని నీతి ఏమిటి?
జవాబు:
స్థానబలమే కాని తన బలము ఎందుకు పనికిరాదని నీతి.

4. క్రింది పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

లావుగల వానికంటెను
భావింపగ నీతిపరుడు బలవంతుండా
గ్రావంబంత గజంబును
మావటి వాడెక్కినట్లు మహిలో సుమతీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) బలవంతుడెవరు?
జవాబు:
నీతిపరుడే బలవంతుడు.

ఆ) కొండంత ఉండేదేది?
జవాబు:
ఏనుగు కొండంత ఉంటుంది.

ఇ) ఏనుగు పైనెక్కి నడిపేవాడెవరు?
జవాబు:
మావటివాడు ఏనుగు పైనెక్కి నడుపుతాడు.

ఈ) పై పద్యం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
నీతిపరుడెవరి కంటె బలవంతుడు?

5. క్రింది పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

అన్ని దానములను నన్నదానమె గొప్ప
కన్నతల్లి కంటె ఘనము లేదు
ఎన్న గురుని కన్న నెక్కుడు లేదయా
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) అన్ని దానాలకంటే ఏ దానం గొప్పది?
జవాబు:
అన్ని దానాల కంటే అన్నదానం గొప్పది.

ఆ) ఎవరి కంటే గొప్పది లేదు?
జవాబు:
తల్లి కంటే గొప్పది లేదు.

ఇ) ఎవరి కంటే గొప్ప వ్యక్తి లేదు?
జవాబు:
గురువుగారి కంటే గొప్ప వ్యక్తి లేడు.

ఈ) పై పద్యం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై పద్యంలో ఎంతమంది గురించి చెప్పారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
త్రిజట పాత్ర స్వభావాన్ని వ్రాయండి.
జవాబు:
త్రిజట రాక్షస స్త్రీ అయినా మంచి స్వభావం కలది. రాముడు రాక్షస విరోధి. అయినా శ్రీరాముని గొప్పతనాన్ని గుర్తించి ఆయనను శుద్దాత్ముడని సంభోదించింది. సీతాదేవిని కూడా ఒక అంతఃపుర స్త్రీగా, మహాపతివ్రతగా భావించింది. ఆమె దృష్టిలో సీతారాములు తమ విరోధులు కారు. సీతను అమ్మా అని గౌరవంగా సంభోదించిన ఉత్తమ సంస్కారం గల స్త్రీ త్రిజట. మిగిలిన రాక్షసులకు కూడా సీతాదేవి పట్ల తప్పుగా ప్రవర్తించవద్దని చెప్పిన త్రిజట పుణ్యాత్మురాలు.

ప్రశ్న 2.
త్రిజటకు అటువంటి కల ఎందుకు వచ్చిందో ఊహించి వ్రాయండి.
జవాబు:
సాధారణముగా మన ఆలోచనలను బట్టి జరగబోయే దానికి సంకేత రూపంలో కలలు వస్తాయి. సీతారాములు పరమ పవిత్రులని త్రిజటకు తెలుసు. రావణాసురుడు పరమ దుర్మార్గుడని కూడా తెలుసు. అందుకే రావణాసురుడు పతనమయినట్లు శ్రీరాముడు ఏనుగు మీద వచ్చినట్లు త్రిజటకు కల వచ్చింది. రావణాసురుని కిరీటాలు నేల రాలినట్లు కల వచ్చింది. అది రావణాసురుని నాశనానికి సంకేతం. అలాగే లంకాద్వీపం సముద్రంలో పడిపోయినట్లు కల వచ్చింది. అంటే లంకా నగరం నాశనమవుతుందని సంకేతం. శ్రీరాముడు ఏనుగుపై వచ్చినట్లు కల వచ్చింది. ఏనుగు శుభానికి సంకేతం. అందుచేత శ్రీరాముడు విజయం సాధిస్తాడని సంకేతం.

ప్రశ్న 3.
సీతాదేవి పట్ల కఠినంగా మాట్లాడవద్దని రాక్షస స్త్రీలతో త్రిజట ఎందుకు అన్నది?
జవాబు:
త్రిజటకు వచ్చిన కల ప్రకారంగా లంకా నగరానికి నాశనం తప్పదు. రావణుడు మొదలైన రాక్షసులంతా మరణిస్తారు. శ్రీరాముడు విజయం సాధిస్తాడు. సీతాదేవిని తీసుకుని వెడతాడు. సీతాదేవిని బాధిస్తే ఆ కోపం మనసులో పెట్టుకుని శ్రీరామునితో చెబితే అప్పుడు ఆయన రాక్షస స్త్రీలకు మరణదండన విధిస్తాడేమోనని త్రిజటకు భయం. అందుచేతనే సీతాదేవితో కఠినంగా మాట్లాడవద్దన్నది. భవిష్యత్తులో ఆమె మాత్రమే తమను రక్షింపగలదని త్రిజట ఉద్దేశ్యము.

ప్రశ్న 4.
‘ఉన్నాడు లెస్స రాఘవుడు’ అని హనుమంతుడు అన్నదానిని బట్టి నీవేమి గ్రహించావు?
జవాబు:
సీతాదేవి లంకలో రాముని కోసం పరితపిస్తోంది. ఆమెను రాక్షసులు చాలా బాధపెడుతున్నారు. రాముడు వచ్చి తనను అయోధ్యకు తీసుకువెడతాడనే ఆశతో జీవిస్తోంది. తన ఎడబాటును భరించలేక రాముడు అనారోగ్యవంతు డయ్యాడో, మరణించాడో అనే అనుమానం, భయం ఆమె మనసులో ఉన్నాయి. శ్రీరాముని దగ్గర నుండి వచ్చిన హనుమంతుని చూడగానే ఆమె భయాలు రెట్టింపయ్యాయి. హనుమంతుడు చాలా తెలివైనవాడు. ఆమెను చూడగానే ఆమెలోని భయాలను గ్రహించాడు. ఆ భయాలు పోగొట్టటానికే “ఉన్నాడు లెస్స ! రాఘవుడు”, అన్నాడు. అంటే రాముడు బాగున్నాడు అని దాని అర్థము. రాముడు ఉన్నాడు అంటే సీతకు బాధ మొత్తం పోయింది. ఆనందం కలిగింది.

ప్రశ్న 5.
ఈ పాఠం ఆధారంగా సీతాదేవి గురించి మీకు తెలిసిన విషయాలు వ్రాయండి.
జవాబు:
సీతాదేవి శ్రీరాముని భార్య. ఆమెను రావణుడు ఎత్తుకు వచ్చాడు. లంకలో ఉంచాడు. ఆమెకు కాపలాగా త్రిజట మొదలైన రాక్షస స్త్రీలను ఉంచాడు. సీతాదేవి చాలా మంచి స్వభావం కలది. అందుచేతనే ఆమె అంటే త్రిజటకు గౌరవం, ఇష్టం. ఆమె ఒంటరితనంతో బాధపడుతోంది. సీతాదేవి తనకెవరూ దిక్కు లేరని బాధపడుతోంది. ఆమె భూదేవి యొక్క పుత్రిక. రాముని బంటైన హనుమంతుని మాటలతో ఆమెకు ఆనందం కలిగింది. ఆమెకు ధైర్యం కలిగింది.

ప్రశ్న 6.
కింది కవితను పొడిగించండి.
లంకను కాల్చిన హనుమయ్య !
సీతను చూచిన హనుమయ్య !
జవాబు:
లంకను కాల్చిన హనుమయ్య
సీతను చూచిన హనుమయ్య
రాముడు మెచ్చిన హనుమయ్య
రాముని బంటువు నీవయ్య
రావణ వైరివి నీవయ్య
వారధి కట్టిన హనుమయ్య
బలముగ పెరిగిన హనుమయ్య
బలమును మాకూ ఇవ్వయ్య
తెలివిని మాకూ నేర్పయ్య
వారిని దూకిన హనుమయ్య
గెంతులు మాకూ నేర్పయ్య
కాపాడు మమ్మూ హనుమయ్య

ప్రశ్న 7.
త్రిజట, సీతల సంభాషణను ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
త్రిజట : అమ్మా ! సీతమ్మా !
సీత : ఏమిటీ గౌరవం? ఎందుకంత భక్తి?
త్రిజట : అమ్మా ! నిన్న రాత్రి కల వచ్చిందమ్మా !
సీత : ఏమని వచ్చింది?
త్రిజట : రావణుడు మరణించినట్లు, లంక మునిగిపోయినట్లూ.
సీత : అయ్యయ్యో !
త్రిజట : శత్రువు పట్ల కూడా జాలి చూపించే నీవు దేవతవమ్మా !
సీత : నాకే కాదమ్మా ! ఎవ్వరికీ కష్టాలు కలగకూడదు.
త్రిజట : నీ కష్టాలు తీరతాయమ్మా ! రాముడు నిన్ను తీసుకొని వెడతాడమ్మా !
సీత : ఆ శుభగడియ వస్తుందా?
త్రిజట : తప్పక వస్తుందమ్మా ! భయపడకు, నీ మంచితనమే నీకు శ్రీరామ రక్ష !
సీత : ఇక చాల్లే. అదిగో ! రావణుడు వస్తున్నాడు. మాట్లాడకు.

III. భాషాంశాలు

1. పర్యాయపదాలు :

స్వప్నం = కల, స్వపనము
శుద్దాంతము = అంతఃపురము, రాణివాసము
వేదము = ఆగమము, ఆమ్నాయము
ఉక్తులు = మాటలు, పలుకులు
మది = మనస్సు, హృదయం
ఇమ్ముగ = సంతోషంగా, ఆనందంగా
కరుణ = దయ, కృప
దనుజులు = రాక్షసులు, అసురులు
సీత = జానకి, మైథిలి
పవనము = గాలి, వాయువు
పవనసుతుడు = హనుమంతుడు, ఆంజనేయుడు
ఉర్వి = భూమి, పుడమి
ఉర్వీతనయ – సీత, మైథిలి
రాముడు = దాశరథి, సీతాపతి
శుద్ధము = పవిత్రం, పునీతం
కఠినం = పరుషము, నిష్టూరము
దిక్కు = శరణు, రక్షణ
వెఱచు = భయపడు, బెదురు
మగడు = భర్త, పతి
కాంత = స్త్రీ, పడతి
ఎడబాసి = విడిచి, వదలి
దుఃఖము = ఏడ్పు, బాధ
సుతుడు = కొడుకు, తనయుడు
మనుజులు = మానవులు, మర్త్యులు
తనయ = సుత, కూతురు

2. ప్రకృతి – వికృతులు :

జట – జడ
ఈశ్వరుడు – ఈసరుడు
శుద్ధము – సుద్దము
కఠినము – కటిక
మతి – మది
దుఃఖము – దూకలి
నిజము – నిక్కము
ద్వీపము – దీవి
రత్నము – రతనము
ఆత్మ – ఆతుమ
అంబ – అమ్మ
నిద్ర – నిదుర
భాష – బాస

3. వ్యతిరేకపదాలు:

వినండి × వినకండి
శుభం × అశుభం
కఠినం × మృదువు
దుఃఖం × సుఖం
శుద్ధము × అశుద్ధము
సిద్ధం × అసిద్ధం
లేమి × కలిమి
నమ్ము × నమ్మకు

4. సంధులు:

వినుడు + ఇంతులు + ఆర = వినుడింతులార – (ఉత్వ సంధి)
ద్వీపము + ఈ = ద్వీపమీ – (ఉత్వ సంధి)
ఉద్వహుండు + ఎలమి = ఉద్వహుండెలమి – (ఉత్వ సంధి)
ద్విపంబు + ఎక్కి = ద్విపంబెక్కి – (ఉత్వ సంధి)
ఏను + ఇపుడే = ఏనిపుడే – (ఉత్వ సంధి)
శుద్ధము + అయి = శుద్దమయి – (ఉత్వ సంధి)
సిద్ధంబు + ఈ మాట = సిద్ధంబీమాట – (ఉత్వ సంధి)
ఆడకుడు + ఇక = ఆడకుడిక – (ఉత్వ సంధి)
దిక్కు + అగు = దిక్కగు – (ఉత్వ సంధి)
మమ్ము + అందఱ = మమ్మందఱ – (ఉత్వ సంధి)
మునుపుము + అమ్మ = మునుపుమమ్మ – (ఉత్వ సంధి)
కాంతలు + అంత = కాంతలంత – (ఉత్వ సంధి)
రాఘవుడు + ఉన్నాడు = రాఘవుడున్నాడు – (ఉత్వ సంధి)
ఉన్నాడు + ఇదె = ఉన్నాడిదె – (ఉత్వ సంధి)
నమ్ముము + ఉర్వి = నమ్ముముర్వి – (ఉత్వ సంధి)
ఆత్ముడు + ఐన = ఆత్ముడైన – (ఉత్వ సంధి)
మిన్నక + ఏను = మిన్నకేను – (ఉత్వ సంధి)
ఉన్న + అట్టి = ఉన్నట్టి – (ఉత్వ సంధి)
పోయిరి + అంత = పోయిరంత – (ఇత్వ సంధి)
ఈ + అబ్ధి = ఈయబ్ది – (యడాగమం)
కావలి + ఉన్న = కావలియున్న – (యడాగమం)
కూడి + ఉరుగతి = కూడియురుగతి – (యడాగమం)
రానై + ఉన్నాడు = రానైయున్నాడు – (యడాగమం)
రఘు + ఉద్వహుడు = రఘూద్వహుడు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
శుద్ధ + అంతము = శుద్ధాంతము – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
శుద్ధ + ఆత్ముడు = శుద్ధాత్ముడు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సిద్ధ + అంతము = సిద్ధాంతము – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
రావణ + ఈశ్వరుడు = రావణేశ్వరుడు – (గుణ సంధి)

5. కింది వ్యతిరేక పదాలు జతపర్చండి.

1) వినండి	అ) అశుభం
2) శుభం	ఆ) కలిమి
3) లేమి	ఇ) వినకండి

జవాబు:

1) వినండి	ఇ) వినకండి
2) శుభం	అ) అశుభం
3) లేమి	ఆ) కలిమి

6. కింది ప్రకృతులను వికృతులతో జతపర్చండి.

1) ద్వీపము	అ) ఆతుమ
2) ఆత్మ	ఆ) మది
3) మతి	ఇ) దీవి

జవాబు:

1) ద్వీపము	ఇ) దీవి
2) ఆత్మ	అ) ఆతుమ
3) మతి	ఆ) మది

7. కింది ఖాళీలను పూరించండి.

1) శుద్ధమయి = శుద్ధము + అయి – ఉత్వ సంధి
2) పోయిరంత = పోయిరి + అంత – ఇత్వ సంధి
3) ఉన్నట్టి = ఉన్న + అట్టి – అత్వసంధి
4) ఈయబ్ది = ఈ + అబ్ధి – యడాగమం
5) సీతారాములు = సీతయును, రాముడును – ద్వంద్వ సమాసం
6) అష్టదిక్కులు = అష్టయైన దిక్కులు – ద్విగు సమాసం

8. కింద వాక్యాల రకాలను రాయండి.

1. అన్నం తిన్నావా ?
జవాబు:
ప్రశ్నార్థక వాక్యం

2. నవ్వుతూ, నవ్విస్తూ బతకాలి.
జవాబు:
సంయుక్త వాక్యం

3. ఆహా ! ఎంత రుచి !
జవాబు:
ఆశ్చర్యార్థక వాక్యం

4. రాధ నవ్వుతూ మాట్లాడుతుంది.
జవాబు:
సంక్లిష్ట వాక్యం

5. భారత, భాగవతాలు పవిత్ర గ్రంథాలు.
జవాబు:
సంయుక్త వాక్యం

9. ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. మహారాణులు శుద్ధాంతమున ఉంటారు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) అంతఃపురము
ఆ) పవిత్రమైన గుడి
ఇ) దేవాలయం
జవాబు:
అ) అంతఃపురము

2. ద్విపమునకు సింహమంటే భయం. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) నక్క
ఆ) కుందేలు
ఇ) ఏనుగు
జవాబు:
ఇ) ఏనుగు

3. దిక్కులేని వారికి దేవుడే దిక్కు (అర్థం గుర్తించండి)
అ) దిశ
ఆ) శరణు
ఇ) మ్రొక్కు
జవాబు:
ఆ) శరణు

4. మంచిని తలపోసిన మంచే జరుగుతుంది. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) చూసిన
ఆ) ఆలోచించిన
ఇ) చేసి
జవాబు:
ఆ) ఆలోచించిన

5. ఎవరి తనయ అంటే వారికి ముద్దే. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) కొడుకు
ఆ) ఇల్లు
ఇ) కుమార్తె
జవాబు:
ఇ) కుమార్తె

6. దేవాలయం శుద్ధముగా ఉంటుంది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) పవిత్రం, పునీతం
ఆ) పెద్దది, విశాలమైనది
ఇ) అందం, సొగసు
జవాబు:
అ) పవిత్రం, పునీతం

7. మనుజులు చాలా తెలివైనవారు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) మేధావులు, విజ్ఞులు
ఆ) మానవులు, మర్త్యులు
ఇ) గురువులు, ఒజ్జలు
జవాబు:
ఆ) మానవులు, మర్త్యులు

8. పవనము గట్టిగా వీచింది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గాలి, వాయువు
ఆ) వాన, వర్షం
ఇ) మంట, అగ్ని
జవాబు:
అ) గాలి, వాయువు

9. దనుజులు దుర్మార్గులు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) దేవతలు, సురలు
ఆ) యక్షులు, కిన్నరులు
ఇ) రాక్షసులు, అసురులు
జవాబు:
ఇ) రాక్షసులు, అసురులు

10. సీత జనకుని కుమార్తె. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) ఊర్మిళ, సీత
ఆ) జానకి, మైథిలి
ఇ) పుత్రిక, కూతురు
జవాబు:
ఆ) జానకి, మైథిలి

11. పాఠం శ్రద్ధగా వినండి. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) వినకండి
ఆ) వినాలి
ఇ) వినకపోతే
జవాబు:
అ) వినకండి

12. ప్రతి ఇంటా శుభం జరగాలి. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) అశుభం
ఆ) సంతోషం
ఇ) సుఖం
జవాబు:
అ) అశుభం

13. కఠినంగా మాట్లాడకూడదు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) పరుషం
ఆ) నిష్ఠూరం
ఇ) మృదువు
జవాబు:
ఇ) మృదువు

14. అందరినీ నమ్మకు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) నమ్మకు
ఆ) నమ్ము
ఇ) అనుమానించు
జవాబు:
ఆ) నమ్ము

15. లేమికి భయపడకూడదు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) కలిమి
ఆ) దరిద్రం
ఇ) దీనత్వం
జవాబు:
అ) కలిమి

16. జడలో పూలు పెట్టుకొంటారు. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) సిగ
ఆ) కొప్పు
ఇ) జట
జవాబు:
ఇ) జట

17. ప్రతి దీవిలోనూ మనుషులుంటారు. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) దీవెన
ఆ) ద్వీపము
ఇ) దీప్యము
జవాబు:
ఆ) ద్వీపము

18. దుఃఖము శాశ్వతం కాదు. వికృతిని గుర్తించండి)
అ) దుఖము
ఆ) దుక్కము
ఇ) దూకలి
జవాబు:
ఇ) దూకలి

19. శుద్ధమయిన ఆత్మతో ఉండాలి. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఉత్వ సంధి

20. కాంతలు + అంత – సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి.
అ) కాంతలెంత
ఆ) కాంతలంత
ఇ) కాంతలుంత
జవాబు:
ఆ) కాంతలంత

21. కిందివానిలో అత్వ సంధి పదం గుర్తించండి.
అ) మమ్మందట
ఆ) మనుపుమమ
ఇ) ఉన్నట్టి
జవాబు:
ఇ) ఉన్నట్టి

22. పోయిరంత ముందుగానె – (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఇత్వ సంధి
ఆ) ఉత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఇత్వ సంధి

23. ఈ + అబ్ది – సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి.
అ) ఈ అభి
ఆ) ఈయబ్ది
ఇ) ఈబ్ది
జవాబు:
ఆ) ఈయబ్ది

24. శుద్దాత్ముడు రాముడు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) శుద్ధా + ఆత్ముడు
ఆ) శుద్ధి + ఆత్ముడు
ఇ) శుద్ధ + ఆత్ముడు
జవాబు:
ఇ) శుద్ధ + ఆత్ముడు

25. రావణ, కుంభకర్ణులు రాక్షసులు. (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) సామాన్యం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

26. ఎవ్వరూ రాకండి. (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) అనుమత్యర్థకం
ఆ) నిషేధాకం
ఇ) విధ్యర్థకం
జవాబు:
ఆ) నిషేధాకం

27. రావణుడెవరిని ఎత్తుకెళ్లాడు? (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) విధ్యర్థకం
ఇ) ప్రశ్నార్థకం
జవాబు:
ఇ) ప్రశ్నార్థకం

28. ఆహా ! బూరె ఎంత తియ్యగా ఉందో ! (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) ప్రశ్నార్థకం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
అ) ఆశ్చర్యార్థకం

29. నీవు వచ్చి, వెళ్ళు. (వాక్యం రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) సంయుక్తం
జవాబు:
ఆ) సంక్లిష్టం

30. అరవై సంవత్సరాలు నిండాయి. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వం
ఇ) బహుబ్లిహి
జవాబు:
అ) ద్విగువు

చదవండి – ఆనందించండి

పిచ్చుక నేర్పిన పాఠం

యువకుడొకడు ఒక జ్ఞాని వద్దకు వెళ్ళాడు.

AP 6th Class Telugu Important Questions Chapter 10 త్రిజట స్వప్నం 1
అతడు జ్ఞానితో, ఇలా అన్నాడు. “అయ్యా, ఈ ఊళ్ళో నాకు పని దొరకలేదు. ఇక్కడ నాకు ఆదాయానికి మార్గం ఏదీ లేదు. కాబట్టి నేను సుదూరంలో ఉన్న పెద్ద నగరానికి వెళ్ళి ఉద్యోగం చేసుకుంటాను. అందునిమిత్తం నేడే నేను మన ఊళ్ళోనుండి బయలుదేరుతున్నాను. నేను వెళ్ళే నగరంలో నాకు ఒక మంచి ఉద్యోగం లభించి, అక్కడ నేను జీవితంలో స్థిరపడాలని నన్ను ఆశీర్వదించండి. అలాగే ఆ యువకుణ్ణి, జ్ఞాని మనసారా ఆశీర్వదించి పంపించాడు.

కొన్ని రోజులు గడిచాక జ్ఞాని అదే ఊళ్ళో ఆ యువకుణ్ణి మళ్ళీ చూసి ఆశ్చర్యపోయాడు.

ఆ యువకుడి వద్దకు వెళ్ళి, ఆ జ్ఞాని, “నాయనా ! నువ్వు ఇంకా ఆ నగరానికి బయల్దేరి వెళ్ళలేదా? నువ్వు… నన్ను కలుసుకున్న రోజునే, ఉద్యోగార్థం ఊరు విడిచి వెళుతున్నట్లు చెప్పావే ?” అని అడిగాడు.

అందుకు ఆ యువకుడు ఇలా జవాబిచ్చాడు: “అయ్యా! నేను ఆరోజునే, అప్పుడే బయలుదేరాను. దారిలో నిర్మానుష్యమైన ఎడారి వంటి ప్రాంతం తారసపడ్డది. అక్కడున్న ఒక ఈతచెట్టు నీడన కాసేపు విశ్రాంతి కోసం కూర్చున్నాను.

అక్కడ నేనొక దృశ్యం చూశాను.

నేను కూర్చున్న చోటుకు కాస్త దూరంలో, ఒక చెట్టు కింద కాలు విరిగిన ఒక పిచ్చుక ఆకలితోనూ, అమిత బాధతోనూ నడవలేక తల్లడిల్లి పోతూండడం కంటపడింది. దాన్ని చూసి నేను ‘ఈ పిచ్చుక దానంతట అదే ఎగిరి వెళ్ళి ఆహారం వెతుక్కోవడానికి దారి లేదే! ఇది ఎలా బతకగలదు?” అని ఆలోచిస్తూ ఉండిపోయాను.

“ఇలా నా ఆలోచనలు సాగుతూండగా, ఎక్కణ్ణుంచో ఒక పిచ్చుక ఎగిరి వచ్చింది. అది తన నోటితో ఆహారం తెచ్చి, కాలు విరిగిన పిచ్చుక నోట్లో పెట్టి తినిపించింది.

“అది చూసి నేను, ‘ఆహా! కాలు విరిగిన ఈ పిచ్చుకకు కూడా ఆహారం లభించడానికి, భగవంతుడు ఒక ఏర్పాటు చేసి ఉంచాడే! అలాంటప్పుడు, మనిషినైన నేను జీవించడానికి భగవంతుడు నాకొక ఏర్పాటు చెయ్యకుండా ఉంటాడా?” అని అనుకొని, పయనం రద్దుచేసుకొని, మన ఊరికే తిరిగి వచ్చేశాను.” –

అంతా విన్న ఆ జ్ఞాని, “నాయనా! నువ్వు ఎందుకు ఆ కాలు విరిగిన పిచ్చుకలా ఉండాలని ఆశిస్తున్నావు? తన శ్రమతో తన ఆహారాన్ని సముపార్జించుకొని, మరో పిచ్చుకకు కూడా ఆహారం తీసుకువచ్చిన ఔదార్యం గల ఆ రెండవ పిచ్చుకగా ఉండాలని నువ్వెందుకు అశించడం లేదు?” అని ప్రశ్నించాడు.

ఆ మాటలకు యువకుడికి కనువిప్పు కలిగింది.

‘ఇతరుల శ్రమతో జీవించాలి’ అనుకోవడం హీనాతిహీనం అని గ్రహించి కష్టపడి పనిచేయటం మొదలుపెట్టాడు. తన స్వకీయ శ్రమతో జీవిస్తూ, ఇతరులకు కూడా సహాయపడాలని ఆశించాలి, ఆకాంక్షించాలి. అప్పుడే మనిషి జీవితానికి సార్థకత చేకూరుతుంది.

AP 7th Class Hindi Important Questions Chapter 2 सच्चा दोस्त

July 11, 2023July 10, 2023 by Srinivas

These AP 7th Class Hindi Important Questions 2nd Lesson सच्चा दोस्त will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 2nd Lesson Important Questions and Answers सच्चा दोस्त

7th Class Hindi 2nd Lesson सच्चा दोस्त Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

• निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

1. एक पेड़ था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था। दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे। हर रोज़ अमर पेड़ के पास जाता था। उसके फल खाता था। उसके पत्ते इकट्ठा करता था। इन पत्तों की माला बनाता था। पेड़ के तने पर चढ़ता था। उसकी शाखाओं से झूलता था।
प्रश्न:
1. पेड़ का दोस्त कौन था?
उत्तर:
‘अमर’ पेड़ का दोस्त था।

2. वह हर रोज कहाँ जाता था?
उत्तर:
वह हर रोज़ पेड़ के पास जाता था।

3. अमर पत्तों से क्या बनाता था?
उत्तर:
अमर पत्तों से माला बनाता था।

4. अमर कहाँ चढ़ता था?
उत्तर:
अमर पेड़ के तने पर चढ़ता था।

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘सच्चा दोस्त’ पाठ से दिया गया है।

2. अमर पेड के पास गया। पेड को अपनी समस्या बतायी। पेड ने कहा – ‘मेरी शाखाएँ काटो। नाव बना लो।’ अमर ने वैसा ही किया। वह शहर चला गया।
प्रश्न:
1. पेड के पास कौन गया?
उत्तर:
अमर पेड के पास गया।

2. पेड ने अमर से क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने अमर से कहा – “मेरी शाखाएँ काटो।”

3. अमर कहाँ चला गया?
उत्तर:
अमर शहर चला गया।

4. ‘शहर’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
उत्तर:
शहर x गाँव

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “सच्चा दोस्ते”, पाठ से दिया गया।

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर वैकल्पिक प्रश्नों के उत्तर दीजिए। सही विकल्प से संबंधित अक्षर चुनकर कोष्ठक में रखिए।

1. एक आदमी के पास एक तोता था। तोते के पंख हरे थे। उसकी चोंच लाल थी। वह बड़ा सुन्दर था। उस आदमी ने उस तोते को ‘इसमें क्या शक है’ बोलना सिखाया। इसके सिवाय वह तोता और कुछ नहीं बोल सकता था।
1. आदमी के पास क्या था?
A) कौआ
B) तोता
C) कबूतर
D) चिड़िया
उत्तर:
B) तोता

2. तोते के पंख कैसे थे?
A) हरे
B) लाल
C) पीले
D) सफेद
उत्तर:
A) हरे

3. चोंच कैसे थे?
A) हरे
B) काला
C) लाल
D) केसरिया
उत्तर:
C) लाल

4. तोता कैसा था?
A) सुंदर
B) असुंदर
C) दुःखी
D) कुरूप
उत्तर:
A) सुंदर

5. आदमी ने तोते को क्या बोलना सिखाया?
A) इसमें शक है
B) इसमें क्या है
C) क्या शक है
D) इसमें क्या शक है
उत्तर:
D) इसमें क्या शक है

2. गाँधीजी का पूरा नाम मोहनदास करमचंद गाँधी था। हम सब गाँधीजी को प्यार से बापूजी कहते हैं। गाँधीजी का जन्म 2 अक्तूबर 1869 ई. को गुजरात के पोरबंदर नामक गाँव में हुआ था। प्रतिवर्ष इस दिन हम गाँधी जयंती मनाते हैं। गाँधीजी एक आदर्श विद्यार्थी थे। वे सदा. सच बोलते थे। समय का पूरा पालन करते थे। बड़ों का आदर करते थे।
प्रश्न:
1. हम गाँधीजी को क्या कहते हैं?
A) नेताजी
B) चाचाजी
C) मामाजी
D) बापूजी
उत्तर:
D) बापूजी

2. गाँधीजी का जन्म किस राज्य में हुआ?
A) दिल्ली में
B) मध्यप्रदेश में
C) गुजरात में
D) महाराष्ट्र में
उत्तर:
C) गुजरात में

3. हम गाँधी जयंती कब मनाते हैं?
A) 2 अक्तूबर को
B) 14 नवंबर को
C) 5 सितंबर को
D) 15 आगस्त को
उत्तर:
A) 2 अक्तूबर को

4. गाँधीजी किनका आदर करते थे?
A) छोटों का
B) बड़ों का
C) विद्यार्थियों का
D) समय का
उत्तर:
B) बड़ों का

5. “विद्यार्थी” – इसका स्त्री लिंग शब्द क्या है?
A) विद्यार्थियाँ
B) विद्यार्थीनी
C) विद्यार्थिनी
D) विद्यर्थिनी
उत्तर:
C) विद्यार्थिनी

3. एक राजा था। उसकी एक ही बेटी थी। राजकुमारी बहुत सुंदर थी। वह राजा की लाडली बेटी थी। वह हँसती तो जैसे फूल झड़ते, बोलती तो घंटियाँ बज उठती। एक दिन राजकुमारी अचानक महल से गायब हो गई। उसका कहीं कुछ पता नहीं चला। पहरेदारों से जब पूछा गया तो उन्होंने | केवल इतना बताया – “धुएँ के बड़े – बड़े बादल महल पर मँडराए और राजकुमारी को उड़ाकर ले गए।”
प्रश्न:
1. राजकुमारी कैसी थी?
A) अनपढ़
B) पढ़ी – लिखी
C) सुंदर
D) असुंदर
उत्तर:
C) सुंदर

2. घंटियाँ कब बजती थीं?
A) हँसती तो
B) रोती तो
C) बोलती तो
D) खाती तो
उत्तर:
C) बोलती तो

3. राजकुमारी को कौन उड़ाकर ले गये?
A) पानी
B) बादल
C) हवा
D) पेड़
उत्तर:
B) बादल

4. राजकुमारी कहाँ से गायब हो गई?
A) घर
B) किला
C) महल
D) मंदिर
उत्तर:
C) महल

5. “राजा” का स्त्री लिंग शब्द पहचानिए।
A) रनी
B) रीनी
C) रानी
D) रानि
उत्तर:
C) रानी

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

• निम्न लिखित प्रश्नों के उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

1. छाया देनेवाले पेड़ों के नाम लिखिए।
उत्तर:
छाया देनेवाले पेडों के नाम हैं – बरगद, नीम, इमली, आम आदि।

2. सच्चा दोस्त पाठ से क्या संदेश मिलता है?
उत्तर:
सच्चा दोस्त पाठ से हमें यह संदेश मिलता है कि हर एक व्यक्ति पेड – पौधों को लगाना चाहिए। पेड – पौधों हमारी रक्षा कवच है। पेड़ – पौधों से प्रकृति में संतुलन रहता है। इन से प्रकृती हरा – भरा रहता है।

पठित – गद्यांशा

• निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. एक पेड़ था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे। हर रोज़ अमर पेड़ के पास जाता था। उसके फल खाता था। उसके पत्ते इकट्ठा करता था। इन पत्तों की माला बनाता था।
प्रश्न :
1. पेड के दोस्त का क्या नाम था?
उत्तर:
पेड के दोस्त का नाम अमर था।

2. दोनों आपस में क्या करते थे?
उत्तर:
दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

3. हर रोज़ अमर किसके पास जाता था?
उत्तर:
हर रोज़ अमर पेड के पास जाता था।

4. अमर क्या इकट्ठा करता था?
उत्तर:
अमर पेड के पत्ते इकट्टा करता था।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “सच्चा दोस्त” पाठ से लिया गया है।

II. समय बीतता गया। अमर बड़ा हो गया। वह नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था। बीच में नदी थी। उसने सोचा नदी को कैसे पार करूँ? सोचते हुए पेड़ के पास गया। पेड़ को अपनी समस्या बतायी।
प्रश्न:
1. कौन बड़ा हो गया?
उत्तर:
अमर बडा हो गया।

2. अमर किसकी तलाश में शहर जाना चाहता था?
उत्तर:
अमर नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था।

3. बीच में क्या थी?
उत्तर:
बीच में नदी थी।

4. अमर ने क्या सोचा?
उत्तर:
अमर ने सोचा कि नदी कैसे पार करूँ?

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘सच्चा दोस्त’ पाठ से लिया गया है।

III. अमर शहर चला गया। वहाँ खूब पैसा कमाया। गाँव लौटा। गाँव लौटने के कुछ दिन पहले | उसके गाँव में तूफ़ान आया था। अमर का घर टूट गया था। वह पेड़ के पास पहुँचा। पेड़ ने कहा – “मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।” अमर ने वैसा ही किया।
प्रश्न:
1. कौन शहर चला गया?
उत्तर:
अमर शहर चला गया।

2. अमर ने शहर में क्या कमाया?
उत्तर:
अमर ने शहर में खूब पैसा कमाया।

3. तूफ़ान कब आया था?
उत्तर:
अमर के गाँव लौटने के कुछ दिन पहले गाँव में तूफ़ान आया था।

4. किसका घर टूट गया था?
उत्तर:
अमर का घर टूट गया था।

5. पेड ने अमर से क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने अमर से कहा कि मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।

IV. बहुत समय बीत गया। अब अमर बूढ़ा हो गया था। वह सर्दी में काँपते हुए पेड़ के पास पहुँचा। पेड़ ने कहा – ‘मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर अपनी सर्दी भगाओ।” अमर ने वैसा ही | किया।

इस तरह पेड़ ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।
प्रश्न:
1. कौन बूढ़ा हो गया था?
उत्तर:
अमर बूढा हो गया था।

2. अमर पेड के पास कैसे पहुँचा?
उत्तर:
अमर सर्दी में काँपते हुए पेड के पास पहुंचा।

3. पेड ने क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने कहा – मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर अपनी सर्दी भगाओ।

4. अमर ने क्या किया?
उत्तर:
अमर ने पेड के कहे अनुसार किया।

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

1. हर वर्ष छः ऋतुएँ आती हैं – बसंत, ग्रीष्म, वर्षा, शरद, हेमंत और शिशिर। इनमें बसंत को ऋतुओं का राजा कहते हैं। इस समय मौसम बडा सुहावना होता है। बच्चों में और नव युवकों में उल्लास भर जाता है। बूढ़ों में भी जवानी आ जाती है। प्राणि मात्र में नयी शक्ति भर जाती है।
प्रश्न:
1. ऋतुओं का राजा किसे कहते हैं?
A) बसंत को
B) वर्षा को
C) शरद को
D) शिशिर को
उत्तर:
A) बसंत को

2. बसंत के समय मौसम कैसा होता है?
A) गीला
B) सुहावना
C) ठंडा
D) बर्फीला
उत्तर:
B) सुहावना

3. किनमें उल्लास भर जाता है?
A) बच्चों और नवयुवकों में
B) बूढों में
C) बच्चों में
D) विद्यार्थियों में
उत्तर:
A) बच्चों और नवयुवकों में

4. बूढों में क्या आती है?
A) शक्ति
B) उल्लास
C) जवानी
D) बुढ़ापा
उत्तर:
C) जवानी

5. नयी शक्ति किसमें भर जाती है?
A) बूढ़ों में
B) बच्चों में
C) प्राणिमात्र में
D) नव युवकों में
उत्तर:
C) प्राणिमात्र में

II. पोतना ने तेलुगु में “भागवत” ग्रंथ लिखा। इसमें भगवान विष्णु के अवतारों की कथाएँ हैं। इसके पद सरल और मधुर हैं। तेलुगु भाषा आसानी से इनको समझ लेते हैं। आज भी आंध्र प्रदेश में पोतना के भागवत का बड़ा नाम है। भक्त पोतना खेती – बारी करके अपना जीवन यापन करते थे।
प्रश्न:
1. भागवत ग्रंथ किसने लिखा?
A) रामदास
B) मीरा
C) पोतना
D) मल्लन्ना
उत्तर:
C) पोतना

2. भगवान विष्णु के अवतारों की कथाएँ किसमें थीं?
A) भागवत
B) रामायण
C) वेद
D) उपनिषद
उत्तर:
A) भागवत

3. भागवत के पद कैसे हैं?
A) मधुर और ब्रज
B) सरल और मधुर
C) मधुर
D) सरल
उत्तर:
B) सरल और मधुर

4. आंध्रप्रदेश में किसका बड़ा नाम था?
A) राम का
B) पोतना का
C) रामदास का
D) रैदास का
उत्तर:
B) पोतना का

5. पोतना कैसे अपना जीवन यापन करते थे?
A) खेती – बारी करके
B) नौकरी करके
C) मज़दूरी करके
D) भीख माँग के
उत्तर:
A) खेती – बारी करके

III. मनुष्य के लिए स्वस्थ रहना अत्यंत आवश्यक है। तंदुरुस्त रहने से मन प्रसन्न रहता है। मनुष्य दुगुने उत्साह के साथ अपने काम में लग सकता है। इसके विपरीत अस्वस्थ होने से वह उदास हो जाता है। मन नीरस होता है।
प्रश्न:
1. स्वस्थ रहना किसके लिए अत्यंत आवश्यक है?
A) मनुष्य के लिए
B) मन के लिए
C) तन के लिए
D) काम के लिए
उत्तर:
A) मनुष्य के लिए

2. किससे मन प्रसन्न रहता है?
A) पाबंदी से
B) नियमों से
C) तंदुरुस्ती से
D) मनुष्य से
उत्तर:
C) तंदुरुस्ती से

3. मनुष्य किस तरह अपने काम में लग सकता है?
A) उत्साह के साथ
B) उमंग के साथ
C) मन के साथ।
D) नीरस के साथ
उत्तर:
A) उत्साह के साथ

4. अस्वस्थ होने से क्या होता है?
A) उदास
B) उत्साह
C) उल्लास
D) आह्लादकर
उत्तर:
A) उदास

5. अस्वस्थ होने से मन कैसा होता है?
A) उल्लास
B) नीरस
C) उदास
D) आकर्षित
उत्तर:
B) नीरस

IV. एक कुत्ता था। एक बार वह अपने बायें पंजे से कान खुजला रहा था। अचानक चूहों की। तलाश में घूमती – घामती एक बिल्ली उस ओर आयी। कुत्ते की निगाह बिल्ली पर पडी। उसके मुँह में पानी भर आया। फिर भी वह उस पर झपटा नहीं। कुत्ता बडा समझदार था।
प्रश्न:
1. एक बार कुत्ता क्या कर रहा था?
A) कान खुजला रहा था।
B) घूम रहा था।
C) दौड रहा था।
D) भाग रहा था।
उत्तर:
A) कान खुजला रहा था।

2. बिल्ली किनकी तलाश में उस ओर आयी?
A) कुत्तों की
B) मोर की
C) बघों की
D) चूहों की
उत्तर:
D) चूहों की

3. कुत्ते की निगाह किस पर पडी?
A) बिल्ली पर
B) चूहे पर
C) बाघ पर
D) पंजे पर
उत्तर:
A) बिल्ली पर

4. किसके मुँह में पानी भर आया?
A) चील के
B) कुत्ते के
C) बिल्ली के
D) चूहे के
उत्तर:
B) कुत्ते के

5. समझदार जानवार कौन था?
A) कुत्ता
B) बिल्ली
C) चूहा
D) कोई नहीं
उत्तर:
A) कुत्ता

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
1) (के, की, में, को)
अमर नौकरी ….1…. तलाश में शहर जाना चाहता था । बीच …..2….. नदी थी । उसने सोचा नदी …..3….. कैसे पार करूँ? सोचते हुए पेड ….4….. पास गया।
उत्तर:
1) की 2) में 3) को 4) के

2) (के, में, के, के)
पेड और अमर आपस …..1…. बहुत प्यार करते थे । हर रोज़ अमर पेड …2.. पास जाता था । उस …..3….. फल खाता था | उस …4…. फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
1) में 2) के 3) के 4) के।

3) (का, ने, ने, को)
पेड ….1…. अपनी सच्ची दोस्ती निभायी। अपना सब कुछ दान कर दिया। अपने सच्चे दोस्त ……2….. खोकर अमर बडा दुःखी हुआ। उस …..3….. पेड लगाने …..4…. निर्णय लिया।
उत्तर:
1) ने 2) को 3) ने 4) का

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి.)
1) अमर और पेड आपस में बहुत प्यार ……….. थे । (करते / लेते)
उत्तर:
करते

2) रोज़ अमर पेड के ……… जाता था। (पास | दूर)
उत्तर:
पास

3) फूलों की माला ……….. था। (बिगाडता / बनाता)
उत्तर:
बनाता

4) पेड के तने पर …….. था। (चढता | उतरता)
उत्तर:
चढता

5) दोनों आपस में आँख मिचौनी ……. थे। (करते / खेलते)
उत्तर:
खेलते

6) अमर पेड की छांव में ………. था | (जागता | सोता)
उत्तर:
सोता

7) अमर नौकरी की तलाश में ….. जाना चाहता था। (गाँव / शहर)
उत्तर:
शहर

8) अमर ने सोचा नदी को कैसे …….. करूँ? (आर / पार)
उत्तर:
पार

9) मेरा तना काटकर ……. घर बना लो। (पराया | अपना)
उत्तर:
अपना

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1) दोनों आपस में भहुत प्यार करते थे।
उत्तर:
दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

2) अमर पेड के तने पर चडता था।
उत्तर:
अमर पेड के तने पर चढता था।

3) उसकी शाकाओं से झूलता था।
उत्तर:
उसकी शाखाओं से झूलता था।

4) अमर नौकरी की तलाष में शहर गया।
उत्तर:
अमर नौकरी की तलाश में शहर गया।

5) पेड को अपनी समश्या बतायी।
उत्तर:
पेड को अपनी समस्या बतायी।

6) अमर ने कूब पैसे कमाये।
उत्तर:
अमर ने खूब पैसे कमाये।

7) अमर अब बूडा होगया।
उत्तर:
अमर अब बूढा होगया।

8) मेरी सूखी लखड़ियाँ जलाओ।
उत्तर:
मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाओ।

9) पेड ने अपनी सच्ची दोसती निभायी।
उत्तर:
पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।

10) अमर ने पेड़ लगाने का निरणय लिया।
उत्तर:
अमर ने पेड़ लगाने का निर्णय लिया।

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)

1) अमर रोज़ पेड के पास जाता था।
उत्तर:
प्रतिदिन

2) अमर फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
जमा

3) पेड की शाखा से झूलता था।
उत्तर:
डाली

4) पेड की छांव में सो जाता था।
उत्तर:
छाया

5) समय बीतता गया।
उत्तर:
गुज़रता

6) नौकरी की तलाश में अमर गया।
उत्तर:
खोज

7) अमर ने खूब पैसे कमाये।
उत्तर:
बहुत

8) अमर बूढा हो गया।
उत्तर:
वृद्ध

9) पेड ने अपनी दोस्ती निभायी।
उत्तर:
मित्रता

10) अमर ने पेड लगाना ठीक समझा।
उत्तर:
बोना

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए।(వ్యతిరేక పదములు )

1) वह लडका मेरा दोस्त था।
उत्तर:
शतृ

2) राम के पास बहुत पैसे हैं।
उत्तर:
कम

3) बंदर पेड चढ़ रहा है।
उत्तर:
उतर

4) वह देर से सोता है।
उत्तर:
जागता

5) लडका बहुत बड़ा बन गया।
उत्तर:
छोटा

6) मैं शहर जाना चाहता हूँ।
उत्तर:
गाँव

7) राम ने रुपया कमाया।
उत्तर:
खर्च किया

8) उसके पास अपना धन है।
उत्तर:
परायां

9) बहुत समय बीत गया ।
उत्तर:
कम

10) रवि ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।
उत्तर:
झूठी

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) वह एक लडका था।
उत्तर:
वह एक लडकी थी।

2) मैं जल्दी बूढा हो गया हूँ।
उत्तर:
मैं जल्दी बूढी हो गयी हूँ।

3) बच्चा रो रहा था ।
उत्तर:
बच्ची रो रही थी।

4) बालक पाठशाला जा रहा है।
उत्तर:
बालिका पाठशाला जा रही है।

7. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) हमारा दोस्त सहृदयी है।
उत्तर:
हमारे दोस्त सहृदयी हैं।

2) राम ने फल खाया।
उत्तर:
राम ने फल खाये।

3) पेड का फूल ताज़ा है।
उत्तर:
पेड के फूल ताज़े हैं।

4) फूलों की माला सुंदर है।
उत्तर:
फूलों की मालाएँ सुंदर हैं।

5) पेड की शाखा लंबी है।
उत्तर:
पेड की शाखाएँ लंबी हैं।

8. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) दोस्ती = స్నేహము
उत्तर:
राम और श्याम में बडी दोस्ती है।

2) इकट्ठा = ప్రోగుచేయు
उत्तर:
साधु लोग दूसरों के लिए धन इकट्ठा करते हैं।

3) जंगल = అడవి
उत्तर:
जंगल में अनेक पेड – पौधे होते हैं।

4) शाखाएँ = కొమ్మలు
उत्तर:
पेड की अनेक शाखाएँ होती हैं।

5) ‘तलाश = వెతుకులాట, అన్వేషణ
उत्तर:
सीता की तलाश में हनुमान लंका पहुँचा।

9. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1) 19 (१९) – उन्नीस
2) 29 (२९) – उनतीस
3) 39 (३९) – उनतालीस
4) 49 (४९) – उनचास
5) 59 (५९) – उनसठ
6) 69 (६९) – उनहत्तर

10. विशेषण शब्द पहचानकर लिखिए।

1) दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।
उत्तर:
बहुत

2) अमर अब बडा हो गया।
उत्तर:
बडा

3) अमर ने खूब पैसे कमाये।
उत्तर:
खूब

4) गाँव लौटने के कुछ दिन पहले तूफ़ान आया।
उत्तर:
कुछ

5) अब अमर बूढा हो गया था।
उत्तर:
बूढा

6) मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर सर्दी भगाओ।
उत्तर:
सूखी

11. दो वाक्यों को और शब्द से जोडकर एक वाक्य बनाइए।

1) अमर पेड के फल खाता | फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
अमर पेड के फल खाता और फूल इकट्ठा करता था।

2) अमर पेड के तने पर चढता था | उसकी शाखाओं से झूलता था।
उत्तर:
अमर पेड के तने पर चढता और उसकी शाखाओं में झूलता था।

3) अमर शहर चला गया। उसने खूब पैसे कमाया।
उत्तर:
अमर शहर चला गया और खूब पैसे कमाया।

4) पेड ने कहा मेरा तना काट लो। अपना घर बना लो।
उत्तर:
पेड ने कहा मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।

5) पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी। अपना सब कुछ दान कर दिया।
उत्तर:
पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी और सब कुछ दान कर दिया।

12. नीचे कोष्टक में दिये गये शब्द उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।

1. (झूलता, थक, चढ़ता, आपस)
उत्तर:
पेड के तने पर चढ़ता था। उसकी शाखाओं से झूलता था। दोनों आपस में आँख मिचौनी खेलते थे। जब वह थक जाता तो पेड़ की छाया में सो जाता।

2. (नौकरी, नदी, बडा, शहर)
उत्तर:
समय बीतता गया। अमर बडा हो गया था। वह नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था। बीच में नदी थी।

3. (बूढ़ा, समय, पेड, सर्दी)
उत्तर:
बहुत समय बीत गया। अब अमर बूढा हो गया था। वह सर्दी में काँपते हुए पेड के पास पहुंचा।

4. (खोकर, सच्चे, निर्णय, पेड)
उत्तर:
अपने सच्चे दोस्त को खोकर अमर बड़ा दुःखी हुआ। उसने पेड लगाने का निर्णय लिया।

5. (दोस्त, पेड, प्यार, नाम)
उत्तर:
एक पेड था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था। दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

7th Class Hindi 2nd Lesson सच्चा दोस्त 1 Mark Bits

* निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. ‘पेड’ शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) पेडें
B) पेड
C) पेडियाँ
D) पेडों
उत्तर:
B) पेड

2. उसके पत्ते इकट्टा करता था। (रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है?
A) जमा करना
B) बांटना
C) गिरना
D) फाडना
उत्तर:
A) जमा करना

3. तब पेड ………. छाया में सो जाता । (सही शब्द चुनकर लिखें)
A) के
B) का
C) की
D) को
उत्तर:
C) की

4. “पेड” समानार्थक शब्द क्या है?
A) तरु
B) शाखा
C) पत्ता
D) फूल
उत्तर:
A) तरु

5. अमर बडा हो गया। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) बडी
B) कम
C) छोटा
D) मोटा
उत्तर:
C) छोटा

6. बीच में नदी ……….. (सही शब्द से रिक्त स्तान भरो।)
A) था
B) थी
C) थे
D) थाँ
उत्तर:
B) थी

7. शाखा शब्द का बहुवचनं रूप लिखिए।
A) शाखें
B) शाखाओं
C) शाखाएँ
D) शाखा
उत्तर:
C) शाखाएँ

8. उसने सोचा नदी को कैसे पार करूँ? (वाक्य में प्रश्न वाचक शब्द क्या है?)
A) ने
B) को
C) सोचा
D) कैसे
उत्तर:
D) कैसे

9. मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर सर्दी भगाओ। (इस वाक्य में सर्वनाम शब्द क्या है?)
A) सूखी
B) जलाकर
C) भगाओ
D) मेरी
उत्तर:
D) मेरी

10. दोस्त, मित्र, भाई, साथी। – इन शब्दों में भिन्न शब्द पहचानो।
A) मित्र
B) भाई
C) साथी
D) दोस्त
उत्तर:
B) भाई

11. वृक्ष, तरु, पादप ये किसके पर्याय शब्द हैं?
A) घर
B) फूल
C) शाखा
D) पेड़
उत्तर:
D) पेड़

12. वह शहर जाना चाहता था। (सर्वनाम शब्द क्या है?)
A) शहर
B) चाहता
C) जाना
D) वह
उत्तर:
D) वह

13. अमर रोज़ पेड के पास ………. (सही क्रिया शब्द से भरो)
A) चढ़ता
B) खाता
C) जाता
D) गया
उत्तर:
C) जाता

14. पाठ के आधार पर सही वाक्य क्या है?
A) बहुत समय बीत गया।
B) समय बहुत बीत गया।
C) बीत गया बहुत समय।
D) बीत समय बहुत गया।
उत्तर:
A) बहुत समय बीत गया।

15. वहाँ खूब पैसा कमाया। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) खो चुका
B) खर्च किया
C) बेचा
D) खरीदा
उत्तर:
B) खर्च किया

16. “उन्नीस” अंकों में ……….
A) 17
B) 18
C) 19
D) 29
उत्तर:
C) 19

17. शाखा, तालाश, समसया, दोसती इनमें वर्तनी की दृष्टि से सही शब्द ………..
A) शाखा
B) तालाश
C) समसया
D) दोसती
उत्तर:
A) शाखा

18. सूचना के अनुसार लिखिए। मित्र – मित्रता, दोस्त …………
A) दोस्तानी
B) दोस्ती
C) सहेली
D) साथी
उत्तर:
B) दोस्ती

19. एक पेड – अनेक पेड हो तो एक फूल …………… होते हैं।
A) कई फूल
B) अनेक फूलें
C) अनेक फूल
D) बहुत फूल
उत्तर:
C) अनेक फूल

20. मेरा तना काटकर अपना घर बना लो। (रेखांकित शब्द का सामान्य रूप)
A) बनाता
B) बनाऊँ
C) बनो
D) बनाना
उत्तर:
D) बनाना

21. वह सर्दी में काँपते हुये पेड़ के पास पहुँचा। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) गर्मी
B) वर्षा
C) सूखी
D) लू
उत्तर:
A) गर्मी

22. पेड के दोस्त का नाम
A) अकबर
B) अमर
C) मोहन
D) पत्थर
उत्तर:
B) अमर

23. “मेरा तना काटकर अपना घर बना लो”। रेखांकित शब्द का क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) कारक
D) क्रिया
उत्तर:
B) सर्वनाम

24. वह नौकीर की तलाश में शहर गाया रेखांकित शब्द पहचानिए।
A) संज्ञा
B) विशेषण
C) सर्वनाम
D) क्रिया
उत्तर:
C) सर्वनाम

25. क्रिया की विशेषता को प्रकट करनेवाले शब्दों को क्या कहते हैं?
A) क्रिया
B) विशेषण
C) क्रिया विशेषण
D) संज्ञा
उत्तर:
C) क्रिया विशेषण

26. “तलाश” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) कमाना
B) गाना
C) खोज
D) खेलना
उत्तर:
C) खोज

27. “माला” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) फूल
B) हार
C) पंखा
D) शाखा
उत्तर:
B) हार

28. ‘खूब” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) कम
B) अधिक
C) कुछ
D) तोडा
उत्तर:
B) अधिक

29. शहर जाना चाहता है। रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) संज्ञा
B) क्रिया
C) विशेषण
D) सर्वनाम
उत्तर:
B) क्रिया

30. “कहानी” शब्द का वचन बदलिए।
A) कहानियाँ
B) कहानीएँ
C) कहानीये
D) कहानीओ
उत्तर:
A) कहानियाँ

31. ‘सोना’ शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) जागना
B) रोना
C) खाना।
D) पीना
उत्तर:
A) जागना

32. “दान” कर दिया। रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है?
A) देना
B) लेना
C) जाना।
D) सोना
उत्तर:
A) देना

33. 18 – अक्षरों में लिखिए।
A) ग्यारह
B) बीस
C) अठारह
D) पंद्रह
उत्तर:
C) अठारह

34. “बहुत” शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) खूब
B) ज्यादा
C) कम
D) छोटा
उत्तर:
C) कम

35. “दिन’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) कल
B) रात
C) सुबह
D) परसों
उत्तर:
B) रात

36. “एक पेड़ था” रेखांकित शब्द का बहुवचन पहचानिए।
A) एकाएक
B) एकैक
C) अनेक
D) दो
उत्तर:
C) अनेक

37. दिन बीतता गया। रेखांकित शब्द का वचन बदलने पर
A) दिन
B) दिनों
C) दिने
D) दिनियाँ
उत्तर:
A) दिन

38. “बीच” में नदी थी। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) ऊँच
B) नीच
C) मध्य
D) अकरी
उत्तर:
C) मध्य

39. “अंत” शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) आदि
B) नीच
C) आखरी
D) बीच
उत्तर:
A) आदि

40. अमर अच्छा लडका है। (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
D) विशेषण

41. अमर …….. घर टूट गया था। उचित कारक चिह्न से रिक्त स्थान की पूर्ति कीजिए।
A) का
B) के
C) की
D) को
उत्तर:
A) का

42. उसका एक दोस्त था। रेखांकित शब्द का अर्थ लिखिए।
A) मित्र
B) माता
C) पिता
D) बहन
उत्तर:
A) मित्र

43. दोनों बहुत खुश थे। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) आनंद
B) दुःख
C) क्रोध
D) डर
उत्तर:
A) आनंद

44. नौकरी की तलाश में शहर गया। रेखाकित शब्द का प्रत्यय पहचानिए।
A) नौ
B) नौक
C) री
D) ई
उत्तर:
D) ई

45. अमर पेड के साथ खेलता था। रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
D) क्रिया

46. फल, फूल, पत्थर, पेड – बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) पेड
B) पत्थर
C) फूल
D) फल
उत्तर:
B) पत्थर

47. ‘सच्चा’ शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) अच्छा
B) झूठा
C) असली
D) ठंडा
उत्तर:
B) झूठा

48. वे खेलते है। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) वह
B) वे
C) यह
D) मैं
उत्तर:
A) वह

49. अमर शहर चला गया। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत
C) भविष्यत
D) तात्कालिक
उत्तर:
B) भूत

50. “समय बीतता गया” इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) संदिग्ध भविष्यत
उत्तर:
A) भूत

51. अमर सोचता रहा। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) पूर्ण भूत
उत्तर:
C) वर्तमान

52. वह पत्ते इखट्टा करता था। (रेखांकित शब्द की सही वर्तनी पहचानिए।)
A) इकट्ठा
B) इखट्टा
C) इखट्ट
D) ईकठ
उत्तर:
A) इकट्ठा

AP 6th Class Telugu Important Questions Chapter 12 ఎంత మంచివారమ్మా….!

July 11, 2023July 10, 2023 by Srinivas

These AP 6th Class Telugu Important Questions 12th Lesson ఎంత మంచివారమ్మా….! will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 12th Lesson Important Questions and Answers ఎంత మంచివారమ్మా….!

6th Class Telugu 12th Lesson ఎంత మంచివారమ్మా….! Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

పంటల పరిరక్షకునిగా, సంఘశ్రేయస్సు భుజానికెత్తుకున్న యానాది రూపంలో నిర్మలమైన కండ్లు, విండ్లవలె తీరిన కనుబొమలు కనిపిస్తాయి. ఎంత చమురు రాసినా ఎదుగనొల్లని ఎరకల ఉంగరాలు, సన్నని పెదవులు, పలుచని పలుకబారు కట్టె శరీరాలు, పరుగుల్లో గుజ్రాలను కూడా వెనుకవేయగల లేసైన పిక్కలు, సన్నని నడుములు, అందమైన పెదవులను ఎడబాయని చిరునవ్వులు, దక్షిణదేశపు ఆదివాసులందరిలోకి యానాదులే అందగాళ్ళని అనిపిస్తే అందుకు ఎవరూ కినియ బనిలేదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) యానాదుల కళ్ళు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
యానాదుల కళ్ళు నిర్మలంగా ఉంటాయి.

ఆ) యానాదుల పిక్కల ప్రత్యేకత ఏమిటి?
జవాబు:
యానాదుల పిక్కలు పరుగుల్లో గుర్రాలను కూడా వెనుకేయగలవు.

ఇ) యానాదుల పెదవుల ప్రత్యేకత ఏమిటి?
జవాబు:
యానాదుల పెదవుల్లో చిరునవ్వులు ఎప్పుడూ ఎడబాయవు.

ఈ) యానాదుల పాట దేనితో ముగుస్తుంది?
జవాబు:
యానాదుల కనుబొమలను వింటితో పోల్చవచ్చు.

2. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వీరు ప్రదర్శించే యక్షగానం బాగా గ్రామీణులను ఆకర్షిస్తుంది. యానాదుల భాగవతాన్ని చూడడానికి ఐదారుమైళ్ళ దూరం నుండి జనం వస్తారు. స్త్రీ వేషాలను కూడా మగవారే ధరిస్తారు. వేషము యొక్క నాణ్యానికి జోడు గొంతు యొక్క మాధుర్యము పండిత పామరులను సైతం ఆకర్షిస్తుండేవి. యువతుల గొబ్బిపాటలు అంత శ్రావ్యంగాను, ఆటలు మరింత రమ్యంగాను, నటన అంత గంభీరంగాను ఉంటాయి. యానాది స్త్రీలకు తెలిసినన్ని పాటలు ఇతరులకు అంతగా తెలియవు, వారు పాడే పాటల్లో “వస్తా పదరా రస్తా పనికి” అని మొదలు పెట్టి పాడుతూ “ధనము దాచుట దొంగతనము” అని పాటను ముగిస్తుంటారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) యానాదులు ప్రదర్శించే ఏ కళలు ప్రజలను ఆకర్షిస్తాయి?
జవాబు:
యానాదుల యక్షగానం, భాగవతం ప్రజలను బాగా ఆకర్షిస్తాయి.

ఆ) యానాదుల యక్షగానాల్లో స్త్రీ పాత్రలను ఎవరు ధరిస్తారు?
జవాబు:
యానాదుల యక్షగానాల్లో స్త్రీ పాత్రలను పురుషులే ధరిస్తారు.

ఇ) యువతుల గొబ్బిపాటలు ఆటలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
యువతుల గొబ్బిపాటలు శ్రావ్యంగా ఉంటాయి. ఆటలు రమ్యంగా ఉంటాయి.

ఈ) యానాదుల పాట దేనితో ముగుస్తుంది?
జవాబు:
యానాదుల పాట “ధనము దాచుట దొంగతనము” అనే దానితో ముగుస్తుంది.

3. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

భక్తిపరమైన భజనలు, మౌనధ్యానాలు, మంత్రతంత్రాలు యానాదిని ఆకర్షించవు. యానాదుల దైవం వెంకటేశ్వర్లు. ఆయన టెంకాయలతో, తులసిదళాలతో చులకనగా తృప్తిపడతాడని వీరి ఉద్దేశం. వీళ్ళు వేటకు వెళ్ళే ముందు కాట్రాయుడికి మొక్కుతుంటారు. సంక్రామిక వ్యాధులు తటస్థమైనప్పుడు మహాలక్ష్మమ్మ, పోలేరమ్మ వెలిసియుండే చెట్ల దగ్గర, గ్రామ చావిళ్ళ దగ్గర ప్రార్థిస్తుంటారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) యానాదుల దైవం ఎవరు? ఎందుకు?
జవాబు:
యానాదుల ‘దైవం వెంకటేశ్వర్లు. ఆయన టెంకాయతో, తులసిదళాలతో చులకనగా తృప్తి పడతాడని వీరి ఉద్దేశం.

ఆ) యానాదులను ఏవి ఆకర్షించవు?
జవాబు:
యానాదులను భక్తిపరమైన భజనలు, మౌన ధ్యానాలు, మంత్రతంత్రాలు ఆకర్షించవు.

ఇ) వేటకు వెళ్ళేముందు యానాదులు ఎవరికి మొక్కుకుంటారు?
జవాబు:
వేటకు వెళ్ళే ముందు యానాదులు కాట్రాయుడికి మొక్కుకుంటారు.

ఈ) వ్యాధులు వస్తే యానాులు ఎవరిని ప్రార్థిస్తారు?
జవాబు:
వ్యాధులు వస్తే మహాలక్ష్మమ్మ, పోలేరమ్మ వెలసిన చెట్ల దగ్గర, గ్రామ చావిళ్ళ దగ్గర పూజలు చేస్తారు.

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
యానాదుల గురించి పరిశోధన చేసిన రచయిత గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
యానాదుల గురించి పరిశోధన చేసిన వ్యక్తి వెన్నెలకంటి రాఘవయ్యగారు. ఆయన 04.06. 1897 నుండి 24.11. 1981 వరకు జీవించారు. నెల్లూరు గాంధీగా పేరుపొందారు. ఆయన స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు. సంఘ సేవకుడు. చరిత్రకారుడు. సహాయ నిరాకరణోద్యమంలో పాల్గొని 21 నెలలు జైలు శిక్ష అనుభవించారు. ఆయనకు 1973లో భారత ప్రభుత్వం పద్మభూషణ్ ఇచ్చి గౌరవించింది. ఆయన యానాదులు భారతదేశంలో “; ” ఆదివాసులు, అడవిపూలు, నాగులు, చెంచులు, సంచార జాతులూ వంటి 32 పుస్తకాలు రచించారు.

ప్రశ్న 2.
యానాదులు అనాది మానవులని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
ద్రావిడుల కంటే చాలా పూర్వమే తెలుగు ప్రాంతాన్ని అంటిపెట్టుకుని ఉన్న అనాది మానవులే యానాదులు అని అనుకోవచ్చు. దక్షిణాన కొన్నేరు (తమిళనాడు), ఉత్తరాన కృష్ణ (ఆంధ్రప్రదేశ్) మధ్య ప్రాంతమే వీరి తొలిస్థానం. అడవి యానాదులకు జంతువుల జాడలు బాగా పరిచయం. అలాగే పల్లపు ప్రాంతాల యానాదులు మానవుల జాడలు సులువుగా కనిపెట్టగలరు. జాడలు తీయటంలో వీరికున్న తెలివితేటలు అమోఘం. వేటగాళ్ళు యానాదులే తోడ్పాటును వేటలో ఉపయోగించుకుంటారు. పూర్వం జమిందారులు తాము కూర్చున్న మంచాల దగ్గర నుండి పులులను, చిరుతలను, ఎలుగుబంట్లను, అడవి దున్నలను దూరంగా తోలడానికి వీరినే ఉపయోగించేవారు. అడవిలోని మూలికల గురించి, కుండ కషాయాల గురించి యానాదులకు తెలిసినట్లు ఇంకెవ్వరికీ తెలియదు.

ప్రశ్న 3.
యానాదులు అల్పసంతోషులని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
యానాదులు అల్పసంతోషులు దేనికీ ఆశపడరు. వారి జీవితాలలో నిరాశా నిస్పృహలు, ఈర్ష్యా ద్వేషాలు, అసూయ కనిపించవు. వారికి కోపం వచ్చినా ఎక్కువకాలం ఉండదు. పస్తుకు, పండుగకు భేదం ఉండదు. జీవితంలో ఒడిదుడుకులకు అవకాశం లేదు. వారు తక్కువగా మాట్లాడతారు. అందుచేత అధిక ప్రసంగాలు, పరనిందారోపణలు. ఇరుగు పొరుగు వారితో తగాదాలు వారికి ఉండవు. పరుగెత్తి పాలు తాగే కంటే నిలబడి నీళ్ళు తాగడం మేలనుకొనే స్వభావం యానాదులది. వీరికి మొహమాటం ఎక్కువ. సుగుణము, అమాయకత్వము, మర్యాద, ఆదరము, అతిథి సత్కారము ఇవన్నీ యానాదులకు ఉగ్గు పాలతోనే అలవడతాయి. ఎప్పుడూ చిరునవ్వుతో ఉంటారు. వీరికి మత్తుపదార్థాలు గానీ, దౌర్జన్యాలు గానీ ఇష్టముండదు. ధనము దాచుట దొంగతనము అని వీరు పాడుకొనే పాటను బట్టి వీరు అల్ప సంతోషులని, ఆశలేని వారని తెలుస్తోంది.

ప్రశ్న 4.
యానాదుల కళాపోషణ గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
యానాదులకు తిరునాళ్ళు, భాగవతాలు, తోలుబొమ్మలాటలు, జాతరలు, ఊరేగింపులు అంటే చాలా ఇష్టం. యానాదులలో చాలామంది కళాకారులు ఉన్నారు. వీరు ప్రదర్శించే యక్షగానాలంటే గ్రామీణులకు చాలా ఇష్టం. యానాదుల భాగవతాన్ని చూడడానికి ఐదారు మైళ్ళ దూరం నుండి జనాలు వస్తారు. స్త్రీ వేషాలను కూడా మగవారే ధరిస్తారు. వీరి వేషము, గొంతులోని మాధుర్యము పండితులను, పామరులను ఆకర్షిస్తాయి. గొబ్బి పాటలను చాలా శ్రావ్యంగా పాడతారు. గొబ్బెమ్మలను చాలా రమ్యంగా ఆడతారు. వీరి నటన గంభీరంగా ఉంటుంది. యానాది స్త్రీలకు తెలిసినన్ని పాటలు ఇతరులకు తెలియవనడం అతిశయోక్తి కాదు. వీరు తెల్లవారకముందే వాకిండ్లను చిమ్మి కళ్ళాపు జల్లుతారు. రంగవల్లిని, పచ్చీసును, తెల్లటి పిండి ముగ్గులతో అందంగా చిత్రీకరిస్తారు.

ప్రశ్న 5.
యానాదుల జీవన విధానం గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
అడవులలో దొరికే తేనె, చారపప్పు, వైద్యానికి అవసరమయిన మూలికలు సేకరించి అమ్ముకుంటారు. కలప, వెదురు మొదలైనవి అమ్మి తమకవసరమైన తిండి గింజలను, బట్టలను, నూనెలను కొనుక్కుంటారు. పొలాలలో పంటల కాపలా, చేపలు పట్టటం కూడా వీరి వృత్తులే.