AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

SCERT AP Board 7th Class Hindi Study Material 6th Lesson पत्र-लेखन Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 6th Lesson Questions and Answers पत्र-लेखन

7th Class Hindi 6th Lesson पत्र-लेखन Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రములో ఏమేమి కనిపించుచున్నవి?)
उत्तर:
एक आदमी मेज के पास बैठकर पत्र लिख रहा है। मेज पर स्याही की दवात है। वह पक्षी के पंख से लिख रहा है। एक लडका कुर्सी में बैठकर पोस्ट कार्ड को मेज पर रखकर लिख रहा है। एक आदमी कुर्सी पर बैठकर लैपटॉप देख रहा है।
(చిత్రంలో ఒక మనిషి మేజాబల్ల వద్ద కూర్చుని ఉత్తరం వ్రాస్తూ ఉన్నాడు. మేజాబల్లపైన సిరా (ఇంకు) సీసా ఉన్నది. అతడు పక్షి ఈకతో వ్రాస్తున్నాడు. ఒక బాలుడు కుర్చీలో కూర్చుని మేజాబల్లపై పోస్టు కార్డు పెట్టుకుని వ్రాస్తూ ఉన్నాడు. ఒక మనిషి కుర్చీలో కూర్చుని లాప్ టాప్ చూస్తూ ఉన్నాడు.)

प्रश्न 2.
पत्र क्यों लिखा जाता है? (ఉత్తరము ఎందుకు వ్రాయబడుతుంది?)
उत्तर:
सुख या दुःख, समाचार जो भी हो उसे जानने और दूसरों को सूचनाएँ देने और अपनी भावनाएँ दूसरों को पहुँचाने पत्र लिखे जाते हैं।
(సుఖ దు:ఖ సమాచారమును ఏదైనా సరే తెలిసికొనుటకు ఇతరులకు సూచనలను ఇచ్చుటకు మరియు తన భావాలను ఇతరులకు తెలియజేయడానికి ఉత్తరము వ్రాయబడుతుంది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

पत्र लेखन (छुट्टी – पत्र)

रामापुरम,
दिनांक : 20.10.2021

सेवा में,
श्रीमान प्रधानाध्यापक जी,
सरकारी माध्यमिक पाठशाला,
रामापुरमा

महोदय,

सादर प्रणाम। मैं सातवीं कक्षा का छात्र हूँ। मुझे दो दिन से बुखार है। मैं अस्पताल जाना चाहता हूँ। इस कारण से मैं पाठशाला आ नहीं सकता हूँ। इसलिए मुझे दिनांक 20.10.2021 से 22.10.2021 तक तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें।
धन्यवाद।

आपका आज्ञाकारी छात्र,
सुरेश,
क्रमांक – 19,
सातवीं कक्षा।

లేఖ/సెలవు చీటి

రామాపురము,
తారీఖు : 20.10.2021

సేవలో,
శ్రీమాన్ ప్రధానోపాధ్యాయుల వారికి,
ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల,
రామాపురం.

మహోదయా,

సాదర ప్రణామములు. నేను 7వ తరగతి చదువుచున్న విద్యార్థిని. నాకు రెండు రోజుల నుండి జ్వరముగా ఉన్నది. నేను ఆసుపత్రికి వెళ్ళకోరుచుంటిని. ఈ కారణముగా నేను పాఠశాలకు రాలేను. అందువలన నాకు 20-10-2021 నుండి 22-10-2021 వరకు 03 రోజులు సెలవు ఇచ్చుటకు దయ చూపవలెను.
ధన్యవాదములు.

తమ ఆజ్ఞను పాటించు విద్యార్థి,
సురేష్,
క్రమ సంఖ్య – 19,
7వ తరగతి.

LETTER /LEAVE LETTER

Ramapuram,
Dt. 20.10.2021

To
The Head Master,
Govt. Upper Primary School,
Ramapuram.

Dear Sir,

Namaskaram. I am a student of class VII. I have suffering from fever for the last two days. I would like to go to hospital. Because of this reason I am not able to attend school. Hence, I request you to kindly grant me leave for three days, i.e. from 20-10-2021 to 22-10-2021.
Thanking you Sir,

I remain, Yours most obediently,
Suresh,
Roll No. 19

Intext guestion & Answer

प्रश्न 1.
हम पत्र क्यों लिखते हैं? (మనము ఉత్తరము ఎందుకు వ్రాస్తాము?)
उत्तर:
अपने कुशल समाचार देने, किसी विषय पर अपने राय बताने, अपनी भावनाओं को दूसरों तक पहुँचाने के लिए पत्र लिखते हैं। पत्रों से सूचनाएँ मिलती हैं।
(మన క్షేమ సమాచారము తెలుపుటకు, ఏదేని విషయంపై మన అభిప్రాయమును తెలుపుటకు, మన భావాలను ఇతరులకు తెలియజేయుటకు ఉత్తరముల వ్రాస్తాము. ఉత్తరాల ద్వారా సూచనలు, సందేశాలు లభించును.)

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
इस पत्र में कौन अस्वस्थ है? (ఈ ఉత్తరములో ఎవరు అస్వస్థలో ఉన్నారు?)
उत्तर:
इस पत्र में सुरेश अस्वस्थ है। (ఈ ఉత్తరములో సురేష్ అస్వస్థలో ఉన్నారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

प्रश्न 2.
सुरेश ने कितने दिनों की छुट्टी माँगी? (సురేష్ ఎన్ని రోజుల సెలవు కోరెను?)
उत्तर:
सुरेश ने तीन दिन की छुट्टी माँगी। (సురేష్ మూడు రోజుల సెలవు కోరెను.)

प्रश्न 3.
सुरेश किस कक्षा का छात्र है? (సురేష్ ఏ తరగతి విద్యార్థి?)
उत्तर:
सुरेश सातवीं कक्षा का छात्र है। (సురేష్ 7వ తరగతి విద్యార్థి.)

पढ़िए

अ) जोड़ी बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 2

आ) पाठ के आधार पर वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. छुट्टी देने की कृपा करें। [ 5 ]
2. मुझे दो दिनों से बुखार है। [ 2 ]
3. मैं सातवीं कक्षा का छात्र हूँ। [ 1 ]
4. मैं अस्पताल जाना चाहता हूँ। [ 3 ]
5. मैं पाठशाला नहीं आ सकता। [ 4 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 3

ई) नीचे दिये गये वाक्यों में चित्रों से संबंधित शब्दों पर “O” गोला बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 4

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో వ్రాయండి.

1. सुरेश ने किसको पत्र लिखा? (సురేష్ ఎవరికి ఉత్తరం వ్రాసెను?)
उत्तर:
सुरेश ने अपनी पाठशाला के प्रधानाध्यापक के नाम पत्र लिखा।
(సురేశ్ తన పాఠశాల ప్రధానోపాధ్యాయునికి ఉత్తరము వ్రాసెను.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

2. पत्र का विषय क्या है? (ఉత్తరంలోని విషయము ఏమిటి?)
उत्तर:
पत्र का विषय यह है कि सुरेश दो दिनों से बुखार है। वह अस्पताल जाना चाहता है। इस कारण उसे तीन दिन की छुट्टी चाहिए।
(ఉత్తరంలోని విషయము ఏమిటంటే సురేశ్ కు రెండు రోజుల నుండి జ్వరముగా వున్నది. అందువలన అతడు ఆసుపత్రికి వెళ్ళకోరుచుండెను. ఈ కారణముగా అతనికి మూడు రోజులు సెలవు కావలెను.)

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
క్రింద ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము 5 -6 వాక్యములలో వ్రాయండి.

आप अपनी बहन की शादी में जाना चाहते हैं। इसलिए तीन दिन की छुट्टी माँगते हुए प्रधानाध्यापक के नाम पर पत्र लिखिए।
(మీరు తమ సోదరి వివాహమునకు వెళ్ళకోరుచుండిరి. అందువలన మూడు రోజులు సెలవు కోరుతూ మీ ప్రధానోపాధ్యాయునికి ఉత్తరం వ్రాయండి.)
उत्तर:

नेल्लूर,
दिनांक : 24.10.2021

सेवा में,
श्रीमान प्रधानाध्यापक जी,
सरकारी माध्यमिक पाठशाला,
नेल्लूर।
महोदय,

सादर प्रणाम। मैं सातवीं कक्षा का छात्र हूँ। कल तिरुपति में मेरी बहन की शादी होनेवाली है। मैं भी उस शादी में शामिल होना चाहता हूँ। इसलिए मुझे तारीख 25.10.2021 से 27.10.2021 तक तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें।

धन्यवाद।

आपका आज्ञाकारी छात्र,
वेंकटेश
क्रमांक – 10
सातवीं कक्षा।

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. सुरेश सातवीं कक्षा में पढ़ता है। (तीसरी / सातवीं)
उत्तर:
सातवीं

2. मुझे दो दिन से ………. है। (बुखार / हैजा)
उत्तर:
बुखार

3. मैं ………….. जाना चाहता हूँ। (मंदिर/ अस्पताल)
उत्तर:
अस्पताल

4. मैं ……. नहीं आ सकता। (घर / पाठशाला)
उत्तर:
पाठशाला

5. मुझे ……….. दिन की छुट्टी दीजिए। (सात / तीन)
उत्तर:
तीन

ई) चित्र देखकर पाठ संबंधी वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 5
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 6

उ) पत्र के प्रारूप के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों को उनके सही स्थान पर लिखिए।
• आपका आज्ञाकारी
• सेवा मे
• पता
• स्थान
• विषय
• धन्यवाद
• महोदय
• दिनांक
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 7a
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 8

ऊ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. छुट्टी : छ् + उ + ट् + ट् + ई
2. पत्र : …………………….
उत्तर:
प् + अ + त् + र् + अ

3. महोदय : ……………………..
उत्तर:
म् + अ + इ + ओ + द् + अ + य् + अ

4. प्रधानाध्यापक : ……………………..
उत्तर:
प् + र् + अ + ध् + आ + न् + आ + ध् + य् + आ + प् + अ + क् + अ

5. कृपा : …………………………..
उत्तर:
क् + ऋ + प् + आ

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के आधार पर चार शब्द बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 9
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 10

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 11

1. आज्ञाकारी : विनम्र, आज्ञापालक
2. कक्षा : …………………..
उत्तर:
दर्जा, वर्ग

3. दिनांक : ……………………..
उत्तर:
तिथि, तारीख

4. कृपा : ………………………
उत्तर:
करुणा, दया

5. छुट्टी : …………………….
उत्तर:
अवकाश, विश्राम

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

इ) विलोम शब्द लिखिए।

1. सरकारी × गैर सरकारी
2. रात × दिन
3. आना × जाना
4. आज्ञा × अवज्ञा
5. लेना × देना

सृजनात्मकता

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 12

आ) परियोजना कार्य :

पत्र के विभिन्न रूपों को कक्षा में दिखाइए। (ఉత్తరముల యొక్క విభిన్న రూపాలను తరగతి గదిలో ప్రదర్శించింది.)
उत्तर:
पत्र के मुख्यतः दो रूप हैं – जैसे
1) औपचारिक पत्र तथा
2) अनौपचारिक पत्र

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 13

1) औपचारिक पत्र :
औपचारिक पत्रों के अंतर्गत 1) प्रार्थना पत्र 2) व्यावसायिक पत्र 3) सरकारी पत्र 4) कार्यालयी पत्र 5) विभिन्न विभागों के नाम पत्र 6) संपादक को पत्र आदि आते हैं।

अनौपचारिक पत्र :
अनौपचारिक पत्रों में 1) व्यक्तिगत पत्र 2) पारिवारिक पत्र 3) निमंत्रण पत्र आदि आते हैं। व्यक्तिगत पत्रों के अंतर्गत i) बधाई पत्र ii) धन्यवाद पत्र iii) शुभकामना पत्र iv) संवेदना पत्र v) सूचना तथा vi) सद्भावना पत्र आदि आते हैं।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

इ) अनुवाद कीजिए।

1. छात्र खत लिखता है।
उत्तर:
విద్యార్థి ఉత్తరం వ్రాయును.

2. हमारी पाठशाला में दीवार – पत्रिका है।
उत्तर:
మా పాఠశాల (బడి)లో గోడపత్రిక కలదు.

3. हम सब गीत गाते हैं।
उत्तर:
మేమందరము పాట పాడెదము.

4. हमारे घर के पास डाकघर है।
उत्तर:
మా ఇంటి దగ్గర తపాలా కార్యాలయము కలదు.

5. डाकिया चिट्ठी लाता है।
उत्तर:
తపాలా బంట్రోతు ఉత్తరం తెస్తాడు.

व्याकरणांश

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 14
शब्द के जिस रूप से एक या अनेक का बोध होता हो, उसे ‘वचन” कहते हैं।
जिस शब्द से एक का बोध होता है उसे “एक वचन” कहते हैं।
जिस शब्द से दो या दो से अधिक का बोध होता है उसे ‘बहु वचन” कहते हैं।

अ) निम्न लिखित गद्यांश में बहु वचन शब्दों को रेखांकित कीजिए।

हम सातवीं कक्षा के छात्र हैं। हमारी पाठशाला में छात्राएँ और छात्र पढ़ते हैं। हमारी पाठशाला में दस कक्षाएँ हैं। लड़कियाँ और लड़के मैदान में खेलते हैं। ग्रंथालय में कई प्रकार की पुस्तकें हैं।
उत्तर:
हम सातवीं कक्षा के छात्र हैं। हमारी पाठशाला में छात्राएँ और छात्र पढ़ते हैं। हमारी पाठशाला में दस कक्षाएँ हैं। लड़कियाँ और लड़के मैदान में खेलते हैं। ग्रंथालय में कई प्रकार की पुस्तकें हैं।

आ) नीचे दी गयी तालिका के आधार पर चार – पाँच वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 15

उदा : अ) मैं फुटबॉल खेलता हूँ। (एकवचन)
आ) हम फुटबॉल खेलते हैं। (बहुवचन)
उत्तर:
1. अ) यह फुटबॉल खेलता है।
आ) ये फुटबॉल खेलते हैं।

2. अ) वह फुटबॉल खेलता है।
आ) वे फुटबॉल खेलते हैं।

3. अ) मैं फुटबॉल खेलती हूँ।
आ) हम फुटबॉल खेलते हैं।

4. अ) यह फुटबॉल खेलती है।
आ) ये फुटबॉल खेलती हैं।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

ध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

पत्र के विविध प्रकारों के बारे में जानकारी दीजिए।
(ఉత్తరం యొక్క వివిధ రకాల గురించి తెలియజేయండి.)
उत्तर:
पत्र के मुख्यतः दो रूप हैं – जैसे 1) औपचारिक पत्र तथा 2) अनौपचारिक पत्र
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 16

त्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

प्रधानाध्यापक – प्रधानाध्यापिका।
अध्यापक – अध्यापिका
छात्र – छात्रा
शिष्य – शिष्या
पुत्रवान – पुत्रवती
शिक्षक – शिक्षिका
अनुज – अनुजा
स्वामी – स्वामिनी
हितकारी – हितकारिणी
दाता – दात्री
धनवान – धनवती
सुत – सुता
दुल्ह – दुल्हन
वीर – वीरांगना
दर्शक – दर्शिका
वृद्ध – वृद्धा
दास – दासी
महोदय – महोदया

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

भावना – भावनाएँ
पत्र – पत्र
सूचना – सूचनाएँ
प्रणाम – प्रणाम
पाठशाला – पाठशालाएँ
कक्षा – कक्षाएँ
छुट्टी – छुट्टियाँ
सेवा – सेवाएँ
महोदय – महोदय
अस्पताल – अस्पताल
लडकी – लडकियाँ
दिन – दिन
घर – घर
विषय – विषय
लड़का – लडके
डिब्बे – डिब्बा
पाठ – पाठ

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

अपना × पराया
देना × लेना
छोटा × बडा
ऊँचा × नीचा
सरकारी × गैर सरकारी
अच्छा × बुरा
जाना × आना
बहुत × कम
तेज × धीरे
अमीर × गरीब
दूर × पास
धनी × निर्धनी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

बुखार = ज्वर, జ్వరము, fever
छुट्टी = अवकाश, సెలవు, leave
महोदय = महाशय, మహోదయా, sir
कृपा = दया, దయ, kindness
आज्ञाकारी = विनम्र, విధేయత, obedient
कक्षा = वर्ग, తరగతి, classroom
अध्यापक = गुरु, ఉపాధ్యాయుడు, teacher
प्रणाम = नमस्कार, నమస్కారములు, bow
छात्र = विद्यार्थी, విద్యార్ధి, student
अस्पताल = दवाखाना, ఆసుపత్రి, hospital
कारण = वजह, కారణం, cause

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी-अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్టేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 17