Srinivas

Students can go through AP Board 7th Class Social Notes 7th Lesson మొఘల్ సామ్రాజ్యం to understand and remember the concept easily.

AP Board 7th Class Social Notes 7th Lesson మొఘల్ సామ్రాజ్యం

→ ఢిల్లీ సుల్తానులలో చివరి పాలకుడైన ఇబ్రహీం లోడీని క్రీ.శ. 1526లో పానిపట్టు యుద్ధంలో ఓడించి బాబర్ మొఘల్ సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.

→ క్రీ.శ. 1530లో బాబర్ మరణించెను.

→ మొఘల్ అనే పదం ‘మంగోల్’ అనే పదం నుంచి వచ్చింది.

→ బాబర్ తరువాత అతని కుమారుడు హుమాయూన్ సింహాసనానికి వచ్చెను.

→ షేర్షా క్రీ.శ. 1539లో చౌసా యుద్ధంలో మరియు క్రీ.శ. 1540లో జరిగిన కనౌజ్ యుద్ధంలో హుమాయూనన్ను ఓడించి ఇరాను తరిమివేసెను.

→ క్రీ. శ. 1555లో హుమాయూన్ తిరిగి ఢిల్లీని ఆక్రమించుకొనెను. క్రీ. శ. 1556లో మరణించెను.

→ షేర్షా సూర్ ఒక ఆప్షన్ నాయకుడు.

→ షేర్షా ఢిల్లీలో సూర్ రాజవంశాన్ని స్థాపించాడు.

→ షేర్షా తన సామ్రాజ్యాన్ని కాబూల్ నుండి బెంగాల్ మరియు మాళ్వా వరకు విస్తరించాడు.

→ అక్బర్ సంరక్షకుడు బైరాం ఖాన్.

→ క్రీ. శ. 1556లో రెండవ పానిపట్టు యుద్ధంలో అక్బర్, హేముని ఓడించినాడు.

→ మేవాడ్ పాలకుడైన మహారాణా ప్రతాప్, అక్బతో జీవితాంతం పోరాటం చేసాడు.

→ బీర్బల్, అక్బర్ సన్నిహితుడు. గొప్ప గాయకుడు మరియు కవి.

→ అహ్మద్ నగర్ రాణి అయిన చాంద్ బీబీ అక్బర్ అధికారాన్ని వ్యతిరేకించిన మహిళ.

→ జహంగీర్ అసలు పేరు ‘సలీమ్’.

→ షాజహాన్ జహంగీర్ కుమారుడు.

→ ఔరంగజేబు కాలంలో గురుతేజ్ బహదూర్, గురుగోవింద్ సింగ్ మరియు శివాజీ మొదలగువారు తిరుగుబాట్లు చేశారు.

→ ఔరంగజేబు క్రీ. శ. 1685లో బీజాపూర్, క్రీ.శ. 1687లో గోల్కొండను జయించాడు.

→ మొఘల్లది కేంద్రీకృత పరిపాలన, చక్రవర్తికే అన్ని అధికారాలు ఉండేవి.

→ అక్బర్ తన సామ్రాజ్యాన్ని అనేక సుబాలుగా విభజించి ప్రతి సుబాకు ఒక ‘సుబేదార్’ను నియమించాడు.

→ అక్బర్ తన రాజ్యా న్ని ’15’ సుబాలుగా విభజించాడు.

→ సుబాలను ‘సర్కారులుగా’, సర్కారులను ‘పరగణాలుగా విభజించాడు.

→ అక్బరు భూమిని సర్వే చేయించి, పండించిన పంట ప్రకారం పన్ను నిర్ణయించే వ్యవసాయ పద్ధతిని ప్రవేశపెట్టాడు.

→ భూమిని నాలుగు రకాలుగా విభజించి 1/3వ వంతు పంటను పన్నుగా వసూలు చేశారు.

→ అక్బర్ పాలనలో షేర్షా పరిపాలనా ముద్ర కొంత వరకు ప్రస్ఫుటమవుతుంది.

→ సైనిక విధానంలో అక్బర్ మన్సబ్ దారీ వ్యవస్థను ప్రవేశపెట్టాడు.

→ మన్నబ్ అంటే హోదా లేదా ర్యాంక్. ఇది 1) ర్యాంక్, 2) జీతాలు, 3) సైనిక బాధ్యతలు నిర్ధారించడానికి ఉపయోగించిన గ్రేడింగ్ పద్ధతి.

→ రాజపుత్రులలో ‘శిశోడియా’ వంశస్తులు మొఘలుల అధికారాన్ని అంగీకరించలేదు.

→ ఔరంగజేబు మరణానంతరము సామ్రాజ్యము విచ్ఛిన్నమైంది.

→ మొఘలులు సున్ని మతస్తులు. అక్బర్ మత సహనాన్ని పాటించాడు.

→ జిజియా పన్ను మరియు యాత్రికుల పన్నులను అక్బర్ రద్దు చేసాడు.

→ జిజియా పన్ను మరియు యాత్రికులపై పన్నులను ఔరంగజేబు తిరిగి విధించాడు.

→ ఔరంగజేబు ప్రజల నైతిక జీవనాన్ని పరిశీలించడానికి ‘ముతావాసిబ్’ అనే మతాధికారులను నియమించాడు.

→ అక్బర్ క్రీ. శ. 1575లో ఫతేపూర్ సిక్రీ వద్ద ‘ఇబాదత్ ఖానా’ అనే ప్రార్ధనా మందిరాన్ని నిర్మించాడు.

→ 1582 లో దీన్-ఇ-ఇలాహి అనే నూతన మతాన్ని అక్బర్ ప్రకటించాడు.

→ దీన్-ఇ-ఇలాహి అంటే ‘అందరితో శాంతి’ లేదా ‘విశ్వజనీన శాంతి’,

→ దీన్-ఇ-ఇలాహి మతంలో ’18’ మంది మాత్రమే చేరారు.

→ మొఘలులచే నియమించబడిన ప్రజాపనుల విభాగం సామ్రాజ్యంలో విస్తృతమైన రహదారి వ్యవస్థను రూపొందించింది.

→ వ్యవసాయ పన్ను ద్వారా వచ్చే ఆదాయం ముఖ్యమైన ఆదాయ వనరుగా ఉండేది.

→ షేర్షా సూర్ పాలనలో ప్రవేశపెట్టిన రూపాయి (వెండి నాణెం) మరియు దామ్ (రాగి నాణెం)లను మొఘలులు కొనసాగించారు.

→ మొఘల్ వ్యవస్థలో చెప్పుకోదగినది అక్బర్ కాలం నాటి రెవెన్యూ పాలన ‘జల్ట్’.

→ 1/3వ వంతు నుండి సగం వరకు భూమిశిస్తుగా నిర్ణయించారు.

→ అక్బర్ తన మత గురువు షేక్ సలీం ‘చిస్తి’ గౌరవార్థం రాజధానిని ఆగ్రా నుండి సిక్రీకి మార్చాలనుకున్నాడు.

→ ‘ఫతే’ అనగా విజయం

→ అక్బర్ ‘ఫతేబాద్’ అనే నగరాన్ని నిర్మించాడు. ఇదే ‘ఫతేపూర్ సిక్రి’.

→ అక్బర్ గుజరాత్ విజయాలకు జ్ఞాపకార్థంగా బులంద్ దర్వాజాను నిర్మించాడు.

→ ఎర్రకోట షాజహాన్ కాలం నాటి మొఘలుల సృజనాత్మక శైలికి తార్కాణం.

→ షాజహాన్ తన భార్య అయిన ముంతాజ్ ప్రేమకు గుర్తుగా తాజ్ మహల్ నిర్మించాడు.

→ ఖురాన్, ఫత్వా-ఇ-ఆలంగిరి మొదలైన ఇస్లామిక్ చట్టాలను స్వదేశీ భాషలలో బోధించటానికి ‘మక్తాబ్’ పాఠశాలలను నిర్మించారు మొఘలులు.

→ పర్షియన్ భాష అధికార భాషగా చలామణి అయినది.

→ బాబర్ ‘బాబర్ నామా’ను రచించాడు.

→ అబుల్ ఫజల్ ‘అయిన్-ఇ-అక్బరీ’, ‘అక్బర్ నామా’ అనే గ్రంథాలను రచించాడు.

→ తుజుక్-ఇ-జహంగీరీ అనే గ్రంథం జహంగీర్ ఆత్మకథ.

→ ప్రముఖ హిందీ కవి తులసీదాస్ రామాయణాన్ని ‘రామచరిత మానస్’ అనే పేరుతో హిందీలో రచించాడు.

→ మొఘలుల కాలంలో మినియేచర్ చిత్రకళ ప్రారంభమైంది.

→ అక్బర్ ఆస్థానంలో ‘తాన్ సేన్’ అనే సంగీత కళాకారుడు కలడు.

→ అక్బర్ ఆస్థానంలో 36 మంది సంగీతకారులు ఉన్నట్లు అబుల్ ఫజల్ పేర్కొన్నాడు.

→ మొఘల్ సామ్రాజ్యం క్రీ. శ. 1857లో బహదూర్ షా-II కాలంలో పతనమైంది.

→ జహంగీర్ పోషణలో చిత్రకళ అత్యున్నత స్థాయికి చేరుకుంది.

→ మరాఠా రాజ్య స్థాపకుడు. ‘శివాజీ’.

→ శివాజీ పూనే సమీపంలో శివనేరి కోటలో జన్మించాడు.

→ శివాజీ తండ్రి షాజీ భోంస్లే, తల్లి జిజియా బాయి.

→ శివాజీ సమర్థ రామదాస్ మరియు ఇతర మహారాష్ట్ర సాధువుల బోధనలచే ప్రభావితుడైనాడు.

→ శివాజీ దాదాజీ కొండదేవ్, తానాజీ మాల్ సురే వద్ద యుద్ధ విద్యలనభ్యసించాడు.

→ శివాజీ తన 19వ ఏట బీజాపూర్ సుల్తాన్ మహ్మద్ ఆదిల్ షా మరణానంతరం తోరణదుర్గంను జయించాడు.

→ బీజాపూర్ సుల్తాన్ శివాజీని అణచివేయడానికి తన సేనాధిపతి అఫలాఖానను పంపించాడు. కాని శివాజీ అతనిని సంహరించాడు.

→ ఔరంగజేబు శివాజీని, అణచడానికి తన సేనాని షయిస్తఖానను దక్కను పంపించాడు. కాని శివాజీ ఇతనిని కూడా ఓడించాడు.

→ ఔరంగజేబు తర్వాత రాజా జైసింగ్ నాయకత్వంలో పెద్ద సైన్యాన్ని శివాజీ పైకి పంపగా, శివాజీ ఓడింపబడ్డాడు.

→ రాయగఢ్ లో శివాజీకి ‘ఛత్రపతి’ బిరుదు ఇవ్వబడింది.

→ శివాజీకి పరిపాలనలో అష్టప్రధానులు అనే మంత్రులు సహాయపడ్డారు.

→ అష్టప్రధానులలో ప్రధానమంత్రిని ‘పీష్వా’ అని పిలిచేవారు.

→ శివాజీ మరణానంతరం ఏర్పడిన సంక్షోభంను పీష్వాలు విజయవంతంగా అధిగమించారు.

→ సుబాలు : మొఘల్ సామ్రాజ్యంలోని విభాగాలు (రాష్ట్రాలు).

→ సుబేదార్ : ‘సుబాకు’ అధికారి.

→ సర్కారులు : సుబా యొక్క భాగాలు (జిల్లాలు).

→ పరగణాలు : సర్కారు యొక్క భాగాలు (మండలాలు / తాలూకాలు)

→ రూపాయి : వెండి నాణెం

→ దామ్ : రాగి నాణెం

→ మన్సబ్దార్ : సైనిక హోదా (ర్యాంక్) కలిగి అక్బర్ పరిపాలన బాధ్యతను పంచుకునే అధికారులు.

→ సున్నీ మతం : ఇస్లాంలోని ఒక సంప్రదాయ మతం.

→ జిజియా పన్ను : ముస్లిం పాలనలో హిందువులు’ చెల్లించే పన్ను.

→ ముతావాసిబ్ : ప్రజల నైతిక జీవనాన్ని పరిశీలించడానికి ఔరంగజేబు నియమించిన మత అధికారులు.

→ దీన్-ఇ-ఇలాహి : “అందరితో శాంతి” లేదా “విశ్వజనీన శాంతి”, అక్బర్ ప్రకటించిన నూతన మతము.

→ జబ్త్ : అక్బర్ కాలంలో తోడర్మల్ ప్రవేశపెట్టిన రెవెన్యూ విధానము.

→ ఫతే : ఫతే అనగా విజయం.

→ బులంద్ దర్వాజ : గుజరాత్ విజయాలకు జ్ఞాపకార్థంగా అక్బర్ నిర్మించిన కట్టడము.

→ తాజ్ మహల్ : షాజహాన్ తన భార్య జ్ఞాపకార్థం పాలరాతితో కట్టించిన సమాధి.

→ ఖురాన్ : ఇస్లాంల పవిత్ర గ్రంథము.

→ మక్తాబ్ : ఖురాన్, ఇస్లామిక్ చట్టాలను బోధించే పాఠశాల.

→ నవరత్నాలు : అక్బర్ ఆస్థానంలోని (కవులు) కళాకారులు తొమ్మిది మందిని నవరత్నాలు అంటారు.

→ ఛత్రపతి : శివాజి (మహరాజ్)కి రాయగఢ్ లో ఇవ్వబడిన బిరుదు.

→ పీష్వా : శివాజి పరిపాలనలో ప్రధాన మంత్రిని పీష్వా అంటారు.

→ అష్ట ప్రధానులు : శివాజి పాలనలో సహాయపడే ఎనిమిది మంది మంత్రులు (అధికారులు).

→ రాజపుత్రులు : ఉత్తర భారతదేశంలో ధైర్యసాహసాలు కలిగిన శక్తివంతమైన రాజవంశములు.

→ పోరాట యోధుడు : ధైర్యుడైన లేదా అనుభవజ్ఞుడైన సైనికుడు లేదా పోరాట యోధుడు.

→ రీజెంట్ : ఒక చక్రవర్తి మైనర్ లేదా అసమర్ధుడు అయినప్పుడు ఒక రాష్ట్రాన్ని పరిపాలించడానికి నియమించబడిన వ్యక్తి.

→ మత విశ్వాసి : మత విశ్వాసాన్ని విశ్వసించే లేదా ఆచరించే వ్యక్తి.

→ గెరిల్లా యుద్ధం : కొంత మంది సైనికుల ఆకస్మిక దాడి, ఒక యుద్ధ వ్యూహం.

→ వ్యవసాయిక : వ్యవసాయ భూముల యాజమాన్యం మరియు వాడకానికి సంబంధించినది.

1.

3.

4.

Students can go through AP Board 7th Class Social Notes 6th Lesson విజయనగర సామ్రాజ్యం to understand and remember the concept easily.

AP Board 7th Class Social Notes 6th Lesson విజయనగర సామ్రాజ్యం

→ విజయనగర సామ్రాజ్యం క్రీ.శ. 1336 నుండి క్రీ.శ. 1646 వరకు 200 సంవత్సరాలకు పైగా భారతదేశ చరిత్రలో గొప్ప స్థానాన్ని ఆక్రమించింది.

→ 14, 16 శతాబ్దాలలో మొత్తం దక్షిణ భారతదేశంలో విస్తరించిన, ప్రపంచంలో రెండవ అతి పెద్ద రాజధాని నగరం కల సామ్రాజ్యపు రాజధాని.

→ లండన్, పారిస్ కంటే పెద్దదిగా పేరుగాంచింది. విజయనగర సామ్రాజ్యానికి ‘హంపి’ రాజధానిగా ఉండేది.

→ విజయనగరం ఆ కాలంలో ప్రపంచంలోనే అత్యంత ధనిక రాజ్యం.

→ క్రీ.శ. 1336లో సంగమ వంశానికి చెందిన మొదటి హరిహర రాయలు మొదటి బుక్క రాయలు చేత విద్యారణ్య స్వామి వారి ప్రోత్సాహముతో విజయనగర సామ్రాజ్యం స్థాపించబడింది.

→ మొదటి హరిహర, బుక్కరాయలు మొదటగా వరంగల్లుకు చెందిన కాకతీయ రాజు రెండవ ప్రతాపరుద్రుని ఆస్థానంలో క్రీ.శ. 1323లో పని చేశారు.

→ క్రీ.శ. 1336లో విజయనగరము అనే కొత్త నగరాన్ని ‘తుంగభద్ర’ నదికి దక్షిణ ఒడ్డున స్థాపించారు.

→ హంపి వద్ద ఉన్న శిథిలాలు 1805లో ఇంజనీర్, పూరాతత్వవేత్త అయిన కల్నల్ కొలిన్ మెకంజీ కాలంలో వెలుగులోకి వచ్చాయి.

→ సంగమ రాజవంశంలో గొప్ప పాలకుడు ‘రెండవ దేవరాయలు’.

→ రెండవ దేవరాయలను ప్రౌఢ దేవరాయలు అని కూడా అంటారు.

→ రెండవ దేవరాయలు కళింగ సైన్యాన్ని ఓడించాడు. కొండవీడును స్వాధీనం చేసుకుని రాజమండ్రి వరకు తన అధికారాన్ని సుస్థిరం చేశాడు.

→ సంగమ రాజవంశం తరువాతి రెండవ రాజవంశం సాళువ రాజవంశం.

→ సాళువ వంశం సాళువ నరసింహరాయలచే స్థాపించబడింది.

→ తుళువ రాజవంశం విజయనగర సామ్రాజ్యంలోని మూడవ రాజవంశం.

→ శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు విజయ నగరాన్ని పాలించిన పాలకులలో చాలా శక్తివంతమైన పాలకుడు.

→ తుళువ వంశ స్థాపకుడు వీర నరసింహరాయలు.

→ శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు తుళువ వంశానికి చెందినవాడు.

→ శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు విదేశీ వాణిజ్యం యొక్క ప్రాధాన్యతను అర్థం చేసుకుని ఓడల ద్వారా వ్యాపారాన్ని అభివృద్ధి చేసాడు.

→ ‘దివానీ’ యుద్ధంలో ముస్లిం సైన్యాలు శ్రీకృష్ణదేవరాయల చేత నిర్ణయాత్మకంగా ఓడించబడ్డాయి.

→ క్రీ.శ. 1520లో ఆదిల్ షాను ఓడించి రాయచూర్ నగరాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.

→ శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు పోర్చుగీసు మరియు అరబ్ వ్యాపారులతో స్నేహపూర్వక సంబంధాలు కొనసాగించాడు.

→ సాహిత్యం, కళలను గొప్పగా పోషించి, శ్రీకృష్ణదేవరాయలు ‘ఆంధ్ర భోజుడు’ అని పిలువబడ్డాడు.

→ “దేశ భాషలందు తెలుగు లెస్స” అని శ్రీకృష్ణదేవరాయలు పలికాడు.

→ అష్ట దిగ్గజములు అని పిలువబడే ఎనిమిది మంది ప్రముఖ పండితులు శ్రీకృష్ణదేవరాయల ఆస్థానంలో ఉండేవారు.

→ ‘ఆంధ్ర కవితా పితామహుడు’ అని అల్లసాని పెద్దనను పిలిచేవారు. అతని రచనల్లో ‘మను చరిత్ర’, ‘హరికథాసారం’ ముఖ్యమైనవి.

→ శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు స్వయంగా కవి. తెలుగులో ‘ఆముక్త మాల్యద’ సంస్కృతంలో జాంబవతి కళ్యాణం, ఉషా పరిణయం ఈయన ముఖ్యమైన రచనలు.

→ విజయనగరంలో విఠలస్వామి, హజారా రామస్వామి ఆలయాలను కూడా శ్రీకృష్ణదేవరాయలు నిర్మించాడు.

→ విజయనగరంలో తన తల్లి నాగలాంబ జ్ఞాపకార్థం నాగలాపురం అనే కొత్త నగరాన్ని కూడా నిర్మించాడు.

→ విజయనగర సామ్రాజ్యం యొక్క నాల్గవ మరియు చివరి రాజవంశం అరవీడు / అరవీటి రాజవంశం.

→ తళ్ళికోట యుద్ధం తర్వాత విజయనగర సామ్రాజ్యం క్షీణించింది.

→ విజయనగర రాజుల పాలనలో రాజు సంపూర్ణ అధికారాన్ని కల్గి ఉండేవాడు.

→ ఈ సామ్రాజ్యాన్ని మండలాలు, నాడులు, స్థలాలు, గ్రామాలుగా విభజించారు.

→ మండల పాలకుని ‘మండలేశ్వరుడు’ లేదా ‘నాయక్’ అని పిలిచేవారు.

→ సాధారణంగా ఉత్పత్తిలో 1/6 (ఆరవ వంతు) వ భూమి శిస్తుగా నిర్ణయించారు.

→ సైన్యంలోని ఉన్నత స్థాయి అధికారులను నాయకులు లేదా పాలిగార్లు అని పిలిచేవారు.

→ పాలిగార్ల సేవలకు బదులుగా వారికి భూమి మంజూరు చేయబడింది. ఈ భూములను ‘అమరం’ అని పిలిచేవారు.

→ విజయనగర సామ్రాజ్యంలో కోటలను, సాయుధ దళాలను నియంత్రించే సైనిక అధికారులను అమర నాయకులు అంటారు.

→ సైనికుల జీతాలు సాధారణంగా నగదు రూపంలో చెల్లించేవారు.

→ వీరు యుద్ధంలో విష వాయువులను గుర్తించడానికి “పక్షులను” ఉపయోగించేవారు.

→ కుమార కంపన భార్య గంగాదేవి ‘మధురా విజయం’ అనే ప్రసిద్ధ రచన చేసింది.

→ వ్యవసాయం ప్రజల ప్రధాన వృత్తిగా కొనసాగింది.

→ “వరాహ” అనునది ప్రధాన బంగారు నాణెం.

→ మలబార్ తీరంలో అనేక నౌకాశ్రయాలు ఉండేవి. వాటిలో ప్రధానమైనది ‘కన్ననూర్’.

→ పశ్చిమాన అరేబియా, పర్షియా, దక్షిణాఫ్రికా మరియు పోర్చుగల్ మరియు తూర్పున బర్మా, మలయా ద్వీపకల్పం మరియు చైనాతో వాణిజ్య సంబంధాలు వృద్ధి చెందాయి.

→ పత్తి, పట్టు, సుగంధ ద్రవ్యాలు, బియ్యం, ఇనుము, సురేకారం మరియు చక్కెర ఎగుమతులలో ప్రధాన వస్తువులు.

→ గుర్రాలు, ముత్యాలు, రాగి, పగడము, పాదరసం, చైనా పట్టు మరియు వెల్వెట్ వస్త్రాలను దిగుమతి చేసుకొన్నారు.

→ ఓడల నిర్మాణ కళ అభివృద్ధి చెందింది.

→ శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు కాలంలో పోర్చుగీసు యాత్రికులైన డువార్టే బార్బోసా మరియు డొమింగో పేర్లు విజయనగరాన్ని సందర్శించారు.

→ దేవరాయ-II కాలంలో ఇటాలియన్ యాత్రికుడు నికోలో కాంటి మరియు పర్షియన్ యాత్రికుడు అబ్దుల్ రజాట్లు విజయనగర సామ్రాజ్యాన్ని సందర్శించారు.

→ విఠల స్వామి దేవాలయము, హజారా రామాలయం దేవాలయాలు కాంచీపురంలోని వరద రాజ దేవాలయము మరియు ఏకాంబర నాథ దేవాలయాలు విజయనగర రాజుల నిర్మాణ శైలి గొప్పతనానికి ఉదాహరణలుగా నిలుస్తాయి.

→ తిరుపతిలో శ్రీకృష్ణదేవరాయలు మరియు అతని రాణుల యొక్క లోహ చిత్రాలు లోహాల పనితనానికి ఉదాహరణలు.

→ ఈ కాలంలో కర్ణాటక సంగీత సాంప్రదాయం అభివృద్ధి చెందింది.

→ విద్యారణ్య స్వామి ‘సంగీత సర్వస్వం’ అనే గ్రంథాన్ని రాశారు.

→ ప్రౌఢ దేవరాయలు రాసిన ‘మహానాటక సుధానిధి’ అను రచన కూడా సంగీతానికి చెందినదే.

→ కర్ణాటక సంగీత త్రయం దీక్షితార్, శ్యామశాస్త్రి మరియు త్యాగరాజ స్వామి తంజావూరు ఆస్థానానికి చెందినవారు.

→ భరతనాట్యం భరత ముని చేత పరిచయం చేయబడింది.

→ సిద్ధేంద్ర యోగి ప్రవేశపెట్టిన ‘కూచిపూడి’, ‘పేరిణి’ నాట్యం కూడా ఈ కాలంలో ప్రాచుర్యం పొందాయి.

→ భాగవతం నుండి ప్రత్యేకంగా ఉద్భవించిన ఇతివృత్తాలతో ‘యక్షగానమనే’ నృత్య రూపకం కూడా ప్రజాధరణ పొందింది.

→ ఆళియరామ రాయలు పాలనలో మహ్మదీయ సంయుక్త దళాలు కూటమిగా ఏర్పడి క్రీ.శ. 1565లో ‘తళ్ళికోట’ వద్ద అతనిని ఓడించాయి.

→ తళ్ళికోట యుద్ధాన్నే రాక్షస తంగడి యుద్ధం అని కూడా అంటారు.

→ విజయనగర రాజ్యానికి చివరి పాలకుడు మూడవ శ్రీరంగ రాయలు.

→ రెడ్డి రాజులు క్రీ.శ. 1325 నుండి 1448 వరకు వంద సంవత్సరాల పాటు తీరప్రాంతంతో పాటు మధ్య ఆంధ్రాను పాలించారు.

→ వీరి మొదటి రాజధాని “అద్దంకి’, తరువాత దానిని ‘కొండవీడు’కు మార్చారు.

→ ఆంధ్ర మహాభారతమును రచించిన కవిత్రయములో ఒకరైన ‘ఎర్రాప్రగడ’ ప్రోలయ వేమారెడ్డి ఆస్థాన కవిగా ఉండేవాడు. ఆయనకు ప్రబంధ పరమేశ్వరుడు అనే బిరుదు ఉంది.

→ అల్లావుద్దీన్ బహ్మన్‌షా క్రీ.శ. 1347లో బహమనీ రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.

→ అల్లావుద్దీన్ బహ్మను హసన్ గంగూ అని కూడా పిలుస్తారు. ఇతని రాజధాని ‘గుల్బర్గా’.

→ అహ్మదాలిషా రాజధానిని గుల్బర్గా నుండి ‘బీదర్’కు మార్చాడు.

→ మూడవ మహ్మద్ షా విజయానికి కారణం ఆయన మంత్రి మహమూద్ గవాన్ సేవలు, సలహాలు.

→ మహమూద్ గవాన్ పర్షియన్ వ్యాపారి.

→ మూడవ మహమ్మద్ షా క్రీ.శ. 1482లో మరణించాడు.

→ మూడవ మహమ్మద్ షా తర్వాత బహమనీ సామ్రాజ్యం అహ్మద్ నగర్, బీరార్, బీదర్, బీజాపూర్, గోల్కొండ అనే ఐదు భాగాలుగా విడిపోయింది.

→ దో ఆబ్ (అంతర్వేది) : రెండు నదుల మధ్య ప్రాంతం.

→ అష్ట దిగ్గజములు : శ్రీకృష్ణ దేవరాయల ఆస్థానమంధళి, ఎనిమిది మంది కవులు / పండితులు.

→ మండలేశ్వరుడు : మండల పాలకుడు.

→ అశ్విక దళం : గుర్రాలపై కూర్చొని యుద్ధం చేసే సైన్యంలోని ఒక దళం.

→ పాలిగార్లు : సైన్యంలోని ఉన్నత స్థాయి అధికారులు

→ అమరం : పాలిగార్ల సేవలకు బదులు మంజూరు చేయబడిన భూమి.

→ అమర నాయకులు : కోటలను, సాయుధ దళాలను నియంత్రించే సైనిక అధికారులు.

→ వరాహ : విజయనగర సామ్రాజ్యంలోని బంగారు నాణెం.

→ కన్ననూర్ : మలబార్ తీరంలోని ప్రధానమైన నౌకాశ్రయం.

→ రాయగోపురం : ఎత్తైన ఆలయ ముఖద్వారం.

→ కర్ణాటక సంగీత త్రయం : దీక్షితార్, శ్యామశాస్త్రి మరియు త్యాగరాజ స్వామి.

→ కస్టమ్ సుంకాలు : ఎగుమతులు, దిగుమతులపై పన్నులు.

→ నాడులు : మండలం యొక్క విభాగాలు (ప్రస్తుత జిల్లా స్థాయి)

→ అంతర్వేది : రెండు నదుల మధ్య ఉన్న భూభాగము.

→ ఫిరంగులు : యుద్ధాలలో ఉపయోగించే పెద్ద శక్తివంతమైన తుపాకులు.

→ నాయక : చక్రవర్తి తరపున పౌర మరియు సైనిక విధులను నిర్వర్తించేవారు.

→ వ్యాపారులు : అమ్మకము మరియు కొనుగోళ్ళు చేసేవారు.

→ దండయాత్ర : సాయుధ దళాల దాడి, ఆక్రమణ లేదా ముట్టడి.

1.

2.

3.

4.

Students can go through AP Board 7th Class Social Notes 5th Lesson కాకతీయ రాజ్యం to understand and remember the concept easily.

AP Board 7th Class Social Notes 5th Lesson కాకతీయ రాజ్యం

→ మధ్యయుగ కాలంలో దక్షిణ భారతదేశంలో ఐదు ముఖ్యమైన రాజ్యాలు ఆవిర్భవించాయి. అవి :

→ కల్యాణి చాళుక్యులు, యాదవులు, కాకతీయులు, హోయసల మరియు పాండ్య రాజ్యాలు.

→ కల్యాణి చాళుక్య వంశ స్థాపకుడు రెండవ తైలపుడు. వీరి రాజధాని బీదర్ జిల్లాలో గల బసవ కళ్యాణి.

→ వీరు సంస్కృత, కన్నడ భాషలను ప్రోత్సహించారు.

→ బిల్హణుడు విక్రమాంకదేవ చరిత్రను రాశాడు.

→ రన్నడు అను ప్రసిద్ధ కన్నడ కవి వీరి ఆస్థానానికి చెందినవాడు.

→ కల్యాణి చాళుక్యులు ఘటికులు అనే విద్యా సంస్థలను స్థాపించారు.

→ యాదవులు మొదట కళ్యాణి చాళుక్యుల సామంతులుగా పనిచేశారు.

→ యాదవుల రాజధాని దేవగిరి.

→ బిల్లమ యాదవ రాజవంశం స్థాపకుడు.

→ సింఘన యాదవ రాజులలో సుప్రసిద్ధుడు.

→ హోయసాలుల ద్వారా సముద్రంనకు చెందినవారు.

→ బిత్తుగ విష్ణువర్ధన కాలంలో వీరు ప్రాముఖ్యత పొందారు.

→ ద్వైత సిద్ధాంతం – మధ్వాచార్యులు, విశిష్టాద్వైతము – రామానుజాచార్యులు అనుసరించారు.

→ పాండ్యులు ‘మదురై’ ను రాజధానిగా చేసుకుని పాలించారు.

→ పాండ్య రాజైన కులశేఖరుడు శ్రీలంక వరకు విజయవంతమైన దండయాత్రను పూర్తి చేసాడు.

→ మార్కోపోలో అను వెన్నీసు యాత్రికుడు కులశేఖరుని పాలనా కాలములో సందర్శించి అతని పాలనను ప్రశంసించాడు.

→ కాకతీయులు మొదట్లో రాష్ట్రకూటులు మరియు పశ్చిమ చాళుక్యులకు సామంతులుగా పనిచేశారు.

→ ‘కాకతి’ అనే దేవతను ఆరాధించిన కారణంగా వీరికి కాకతీయులు అను పేరు వచ్చింది.

→ ‘కాకతి’ దుర్గా దేవి యొక్క మరొక రూపం.

→ కాకతీయ రాజవంశం ‘గుంద్యెన’ చేత స్థాపించబడింది.

→ కాకతీయులు తమ మొదటి రాజధానిగా ‘హనుమకొండ’ నుండి పాలన ప్రారంభించారు.

→ కాకతీయ రాజు రుద్రదేవుడు కొత్త రాజధాని ఓరుగల్లును నిర్మించటముతో తమ రాజధానిని హనుమకొండ నుండి ఓరుగల్లుకు మార్చారు.

→ వీరిని ఆంధ్ర రాజులు అని కూడా పిలుస్తారు.

→ మొదటి తెలుగు గ్రంథముగా పిలువబడుతున్న ‘శ్రీమదాంధ్ర మహాభారతం’ రచించిన ‘తిక్కన’ ఈ కాలమునకు చెందినవాడు.

→ కాళేశ్వరము (తెలంగాణ), శ్రీశైలము (రాయలసీమ), ద్రాక్షారామం (తీర ఆంధ్ర ప్రాంతము)లను కలిపి త్రిలింగ దేశం అంటారు.

→ ఓరుగల్లు ప్రస్తుత పేరు వరంగల్, ప్రాచీన నామం – ఏకశిలా నగరం.

→ రెండవ ప్రోలరాజు (క్రీ.శ. 1116-1157) పాలన కాకతీయ చరిత్రలో ముఖ్యమైన మైలురాయి.

→ రుద్రదేవుని (క్రీ.శ. 1158-1195) విజయాలు హనుమకొండ శాసనంలో వివరించబడ్డాయి.

→ రుద్రదేవుడు సంస్కృత భాషలో ‘నీతి సారము’ అనే గ్రంథం రాశాడు.

→ రుద్రదేవుడు హనుమకొండలో వెయ్యి స్తంభాల గుడిని నిర్మించాడు.

→ రుద్రదేవుడు స్థాపించిన ఓరుగల్లు అతని వారసులకు రాజధానిగా మారింది.

→ గణపతి దేవుడు (క్రీ.శ. 1199-1162)కు “మహా మండలేశ్వర” అనే బిరుదు కలదు.

→ కాకతీయ పాలకులలో గణపతి దేవుడు అత్యంత శక్తివంతమైనవాడు.

→ గోదావరి ప్రాంతం నుండి మొదలుకొని చెంగల్పట్టు వరకు మరియు ఎలగందల నుండి సముద్రం వరకు తన సామ్రాజ్యాన్ని (గణపతి దేవుడు) నిర్మించాడు.

→ ‘మోటుపల్లి’ శాసనాన్ని గణపతి దేవుడు జారీ చేశాడు.

→ గణపతి దేవుడు ఓరుగల్లు కోట నిర్మాణమును పూర్తి చేసాడు.

→ ‘అన్నపక్షి’ అనే సంస్కృత పదం పౌరాణిక పక్షి హంసను సూచిస్తుంది.

→ హంస కాకతీయ కళాతోరణం పైన రెండు వైపులా ఉంచబడింది.

→ క్రీ.శ. 1262లో రుద్రమదేవి పాలన ప్రారంభమైంది.

→ రుద్రమదేవి ఆస్థానాన్ని సందర్శించిన ఇటాలియన్ యాత్రికుడు మార్కోపోలో ఆమె పరిపాలనా సామర్థ్యాన్ని ప్రశంసించినాడు.

→ ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో ఉన్న నిడదవోలు పాలకుడు ‘చాళుక్య వీరభద్రుడు’ని వివాహం చేసుకుంది.

→ రుద్రమదేవి తన మనవడు ప్రతాపరుద్రుని తదుపరి వారసుడిగా ప్రకటించింది.

→ రుద్రమదేవికి గల ఇతర పేర్లు రుద్రమాంబ, రుద్రదేవ మహారాజు.

→ కాకతీయుల రాజ్యపాలన సైనిక ప్రాతిపదికగా నిర్వహించబడింది.

→ తమ రాజ్య భాగాలను చిన్న విభాగాలుగా విభజించి నాయంకరులు అనే సైనిక నాయకులను వాటి పరిపాలకులుగా నియమించారు.

→ ప్రతాపరుద్రుని కాలం నాటికి దాదాపు 172’ మంది నాయంకరులు వుండేవారు.

→ గ్రామ పరిపాలన విభాగాలను ‘స్థల’ మరియు ‘నాడు’ అనే రెండు ప్రధాన తరగతులుగా విభజించారు.

→ పది నుండి అరవై వరకు గ్రామాల సమూహాన్ని ‘స్థల’ అంటారు.

→ కొన్ని స్థలాల కలయికతో ఏర్పాటు చేయబడిన ప్రాంతాన్ని ‘నాడు’ అంటారు.

→ ‘ఆయగార్లు’ అని పిలువబడే గ్రామ అధికారులు గ్రామాల పాలనను పర్యవేక్షించేవారు.

→ గ్రామము ప్రాథమిక పరిపాలనా విభాగము.

→ గ్రామంలోని భూమి సంబంధ రికార్డులను పర్యవేక్షించే అధికారి ‘కరణం’.

→ గ్రామ రక్షక భటుడు ‘తలారి’.

→ రాజుకి చెందిన ప్రభుత్వ భూమిని ‘రాచ పొలం’ అంటారు.

→ నీటి వసతి గలిగిన భూమిని వెలిపొలం (వెలిచేను) అనేవారు.

→ వివిధ రకాల పండ్ల చెట్లతో కూడిన భూమి – తోట పొలం (తోట భూమి).

→ ప్రభుత్వ భూమిని కౌలు ప్రాతిపదికన సాగు చేసిన రైతులు ‘అర్ధశిరి’ అని పిలువబడ్డారు.

→ ‘ఇల్లరి’ అనేది కాకతీయుల నాటి గృహ పన్ను.

→ ‘పుల్లరి’ అనేది కాకతీయుల నాటి అటవీ ఉత్పత్తులపై పన్ను.

→ ‘అడ్డపట్టు సుంకం’ అనేది కాకతీయుల నాటి గొర్రెల మందపై విధించిన పన్ను.

→ పన్ను వసూలు కోసం కాకతీయులు ‘సుంకాధికారి’ అనే వారిని నియమించారు.

→ విదేశీ వాణిజ్యం అభివృద్ధి చేసే ఉద్దేశ్యంతో ‘మోటుపల్లి’ నౌకాశ్రయాన్ని అభివృద్ధి చేశారు.

→ నేరుగా చక్రవర్తికి చెల్లించవలసిన పన్నులు. దరిశనం, అప్పనం, ఉపకృతి అను పన్నులు.

→ కాకతీయుల కాలంలో శైవ మతం బాగా ప్రసిద్ది చెందింది.

→ మల్లికార్జున పండితారాధ్యుడు ‘శివతత్వసారము’ అనే గ్రంథాన్ని రచించాడు.

→ కాకతీయుల కాలంలో ‘పేరిణి’ ప్రసిద్ధ నాట్యం. పద్మశ్రీ నటరాజ రామకృష్ణ ఈ నృత్యంలో ప్రఖ్యాతిగాంచారు.

→ పాల్కురికి సోమనాథుడు ‘బసవ పురాణం’ అనే గ్రంథాన్ని రచించాడు.

→ నన్నెచోడుడు ‘కుమారసంభవం’ అనే గ్రంథాన్ని రచించాడు.

→ విద్యానాథుడు సంస్కృతంలో ‘ప్రతాపరుద్రీయము’ అనే గ్రంథాన్ని రచించాడు.

→ జయాపసేనాని సంస్కృతంలో ‘గీత రత్నావళి’ ‘నృత్య రత్నావళి’ అనే గ్రంథాలు రచించాడు.

→ వల్లభరాయుడు తెలుగులో ‘క్రీడాభిరామం’ అనే గ్రంథాన్ని రచించాడు.

→ వెయ్యి స్తంభాల ఆలయాన్ని ‘రుద్రేశ్వర’ ఆలయం అంటారు. ఇది హనుమకొండలో ఉంది.

→ వెయ్యి స్తంభాల ఆలయాన్ని రుద్రదేవుడు నిర్మించాడు. ‘ఏకశిలా’ నంది ఈ ఆలయ ప్రధాన ఆకర్షణ.

→ వరంగల్ ప్రాంతంలోని ‘పాలంపేట’ గ్రామానికి సమీపంలో రామప్ప ఆలయం కలదు.

→ రేచర్ల రుద్రుడు రామప్ప ఆలయాన్ని నిర్మించాడు.

→ ఈ ఆలయంలో విష్ణువు మరియు శివుడులను ఒకే చోట ఆరాధించటం ప్రసిద్ది.

→ ఈ ఆలయంలో నల్ల గ్రానైట్ రాయితో నిర్మించిన విగ్రహాలు కలవు.

→ స్తంభాల పైన చెక్కిన శిల్పాలతో మండప నిర్మాణము, అంతరాలయము మరియు గర్భగుడి నిర్మాణ నమూనాలను అనుసరించారు. ఈ శైలిని ‘త్రికూట పద్ధతి’ అని కూడా అంటారు.

→ క్రీ.శ. 1323లో ఉలుగ్ ఖాన్ నాయకత్వంలో ఢిల్లీ సుల్తానులు కాకతీయ రాజ్యాన్ని ఆక్రమించుకున్నారు. ప్రతాపరుద్రుని ఖైదు చేశారు.

→ ‘విలస’ శాసనము ఢిల్లీ సుల్తానులు, కాకతీయులపై చేసిన దండయాత్రల గురించి, ‘ముసునూరి నాయకుల’ గురించి తెల్పుతుంది.

→ ముసునూరి నాయకుల్లో ఒకరైన ప్రోలయ నాయకుడు ‘రేకపల్లె’ రాజధానిగా అధికారంలోకి వచ్చాడు.

→ ముసునూరి కాపయ నాయకుడు క్రీ.శ. 1336లో తుగ్లక్ పాలనను వరంగల్ నుండి తరిమికొట్టడానికి తిరుగుబాటును నడిపించాడు.

→ ఘటికలు : మధ్యయుగం నాటి విద్యా సంస్థలు / కళాశాలలు.

→ సామంతులు : చక్రవర్తికి కప్పం చెల్లించే రాజులు.

→ ద్వైతము : రెండుగా ఉన్నవి (ఆత్మ, పరమాత్మ).

→ అద్వైతము : ఒక్కటి మాతమ్రే (పరమాత్మ).

→ చరిత్రకారుడు : మానవులకి సంబంధించిన గడచిన సంఘటనల గురించి అధ్యయనం చేసి వ్రాసే వ్యక్తి.

→ పురావస్తు శాస్త్రవేత్త : పురాతన భవనాలు, అవశేషాలు, శిల్పం, శాసనాలు మరియు పురావస్తు త్రవ్వకాల గురించి అధ్యయనం చేసే వ్యక్తి.

→ కాకతీయులు : ‘కాకతి’ అనే దేవతను ఆరాధించిన వారు కాకతీయులు.

→ త్రిలింగ దేశం : కాళేశ్వరము (తెలంగాణ), శ్రీశైలము (రాయలసీమ), ద్రాక్షారామం (కోస్తా ఆంధ్రలను) కలిపి త్రిలింగ దేశం అంటారు.

→ దివిసీమ : కృష్ణానది బంగాళాఖాతంలో కలిసే ముందు రెండు పాయలుగా విడిపోతుంది. ఈ రెండు పాయల మధ్య ప్రాంతమే దివిసీమ.

→ అన్నపక్షి : పౌరాణిక పక్షి ‘హంస’

→ మార్కోపోలో : ఇటాలియన్ యాత్రికుడు రుద్రమదేవి ఆస్థానాన్ని సందర్శించాడు.

→ నాయంకరులు : కాకతీయుల చిన్న విభాగాలకు పరిపాలకులుగా నియమించబడిన సైనిక నాయకులు.

→ స్థల : పది నుండి అరవై వరకు గ్రామాల సమూహం.

→ నాడు : కొన్ని స్థలాల కలయికతో ఏర్పాటు చేయబడిన ప్రాంతం నాడు.

→ ఆయగార్లు : గ్రామ పాలనను పర్యవేక్షించే గ్రామ అధికారులు.

→ కరణం : గ్రామంలోని భూమి సంబంధ రికార్డులను పర్యవేక్షించే అధికారి.

→ రెడ్డి : గ్రామ పెద్ద.

→ తలారి : గ్రామ రక్షక భటుడు.

→ రాచపొలం : రాజుకి చెందిన ప్రభుత్వ భూమి.

→ వెలిపొలం (వెలిచేను) : నీటి వసతి గలిగిన భూమి.

→ తోట పొలం (తోట భూమి) : వివిధ రకాల పండ్ల చెట్లతో కూడిన భూమి.

→ ‘అర్ధశిరి’ : ప్రభుత్వ భూమిని కౌలు ప్రాతిపదికన సాగుచేసిన రైతులు.

→ ‘ఇల్లరి’ : గృహపన్ను.

→ పుల్లరి : అటవీ ఉత్పత్తులపై పన్ను.

→ అడ్డపట్టు సుంకం : గొర్రెల మందపై విధించిన పన్ను.

→ సుంకాధికారి : పన్నులు వసూలు చేయటం కోసం నియమించిన అధికారి.

→ పేరిణి నాట్యం : యుద్ధ సమయంలో ప్రదర్శించే కాకతీయుల నాటి ప్రసిద్ధ నాట్యం.

→ ఏకశిలా నంది : ఒకే రాయిపై చెక్కిన నంది విగ్రహము.

→ సప్త స్వరాలు : ఏడు స్వరములు (స,రి,గ,మ,ప,ద,ని).

→ విలాస శాసనము : ముసునూరి నాయకుల గూర్చి తెలుపు శాసనము.

→ ఇతిహాసాలు : రామాయణం, మహాభారతం భారతదేశ ఇతిహాసాలు.

→ త్రికూట పద్దతి : మండపము, అంతరాలయము మరియు గర్భగుడి ఇలాంటి మూడు నిర్మాణ నమూనాలతో నిర్మితమైన శైలిని త్రికూట పద్ధతి అంటారు.

→ వారసత్వం : పూర్వీకుల నుండి అందించబడినది.

→ రేకపల్లె : పాపికొండల సమీపంలో శబరి నది లోయలో కల్గిన ప్రాంతం.

→ సామంత ప్రభువులు : చక్రవర్తి ఆదేశాలు లేదా సూచనలను విధేయతతో అనుసరిస్తూ అతని అధీనంలో ఉన్నవారు.

→ పోషకులు : సంస్కృతిని మరియు వారసత్వంను పెంపొందించడానికి తమ సహాయాన్ని మద్దతును ఇచ్చిన పాలకులు.

→ వీర శైవం : హిందూ మతం నుండి మధ్య యుగములో నూతనముగా ఆవిర్భవించిన ఒక శాఖ.

→ శాసనం : లిఖించబడిన ఒక చారిత్రక సంఘటన లేదా ఆదేశము.

→ శోభ : ప్రకాశవంతమైన శిల్పకళా ప్రదర్శన.

→ రాజవంశం : ఒకే సంతతికి చెందిన పాలకులు వారసత్వ పాలన చేయుట.

→ సయోధ్య కుదరని సామంత ప్రభువులు : చక్రవర్తికి అవిధేయులుగా ఉన్నవారు.

→ శాంతి ఒప్పందము : యుద్ధము. ముగింపు తరువాత కొనసాగడానికి మరియు అనుసరించడానికి కుదుర్చుకున్న అంగీకారము.

→ వారసుడు : వంశ పారంపర్యంగా బాధ్యతలు చేపట్టే అర్హత కలిగిన వ్యక్తి.

→ తెగ : ఒక సాధారణ పూర్వీకుల నుండి వచ్చిన వారి సమూహం.

1.

2.

3.

4.

Students can go through AP Board 7th Class Social Notes 4th Lesson ఢిల్లీ సుల్తానులు to understand and remember the concept easily.

AP Board 7th Class Social Notes 4th Lesson ఢిల్లీ సుల్తానులు

→ క్రీ. శ. 13వ శతాబ్దము నుండి 16వ శతాబ్దం వరకు ఢిల్లీ సుల్తానులు భారతదేశానికి ఢిల్లీ నగరాన్ని రాజధానిగా చేసుకుని పరిపాలించారు.

→ గతాన్ని అధ్యయనం చేయడమే చరిత్ర.

→ చారిత్రక ఆధారాలను స్థూలంగా రెండు రతాలుగా వర్గీకరించారు. అవి :

1. పురావస్తు ఆధారాలు,
2. వాజ్మయ (లిఖిత) ఆధారాలు.

→ ప్రాచీన యుగం – క్రీ.శ. 8వ శతాబ్దం వరకు
మధ్య యుగం – క్రీ.శ. 8 నుండి 18 శతాబ్దం వరకు
ఆధునిక యుగం – క్రీ.శ. 18వ శతాబ్దం నుండి ప్రస్తుతం

→ తోమార వంశానికి చెందిన రాజపుత్రులు దిల్లిక లేదా దిల్లికాపుర (ప్రస్తుత ఢిల్లీ) నిర్మించి రాజధానిగా చేసుకుని పరిపాలించారు.

→ క్రీ.శ. 1192వ సంవత్సరంలో మహ్మద్ ఘోరి రెండవ తతాయివ్ యుద్ధంలో పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్ ను ఓడించి ఢిల్లీని స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.

→ మహ్మద్ ఘోరి హత్యానంతరం అతని ప్రతినిధి అయిన కుతుబుద్దీన్ ఐబక్ మామ్లుక్ లేదా బానిస వంశాన్ని క్రీ. శ. 1206లో ఢిల్లీ పాలకునిగా ఢిల్లీ సుల్తానుల సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.

→ మొదట లాహోర్ రాజధానిగా ఢిల్లీ సామ్రాజ్యాన్ని ఐబక్ స్థాపించాడు.

→ ఇల్ టుట్ మిష్ కాలంలో రాజధాని ఢిల్లీకి మార్చబడినది.

→ ఇల్ టుట్ మిష్ ఢిల్లీకి తొలి సర్వ స్వతంత్ర పాలకునిగా, ఢిల్లీ సామ్రాజ్యానికి అసలైన స్థాపకునిగా పరిగణింపబడతాడు.

→ ఇల్ టుట్ మిష్ తరువాత ఇతని కుమార్తె రజియా సుల్తానా ఢిల్లీ సింహాసనాన్ని అధిష్టించారు.

→ బానిస వంశ పరిపాలన ‘కైకుబాదు’ కాలంలో ముగిసింది.

→ సుల్తానా రజియా (1236 – 1239) ఢిల్లీని పాలించిన ఏకైక మహిళ.

→ ఖిల్జీ వంశ స్థాపకుడు జలాలుద్దీన్ ఖిల్జీ.

→ అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ (1296- 1316) గూఢచారి వ్యవస్థను స్థాపించాడు.

→ అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ దక్షిణ భారతదేశాన్ని జయించడానికి మాలిక్ కాఫర్ ఆధ్వర్యంలో సైన్యాన్ని పంపించాడు.

→ అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ మార్కెట్ సంస్కరణల్లో భాగంగా వస్తువుల ధరను క్రమబద్ధీకరించాడు.

→ అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ గుర్రాలు బదిలీ కాకుండా వాటిపై ముద్ర వేసే పద్ధతిని ప్రవేశపెట్టాడు.

→ చంగిజ్ ఖాన్ మంగోలియన్లను ఏకం చేసి 1206వ సంవత్సరంలో మంగోల్ రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.

→ మంగోలులు క్రీ.శ. 1221-1368 వరకు భారతదేశంపై అనేక సార్లు దండయాత్ర చేసారు.

→ ఖిల్జీలలో చివరి పాలకుడైన ‘ఖుస్రూ’ పాలనను అంతం చేసి ఘియాసుద్దీన్ తుగ్లక్, తుగ్లక్ వంశాన్ని స్థాపించాడు.

→ మహ్మద్ బీన్ తుగ్లక్ (1324-1351) రాజధానిని ఢిల్లీ నుండి దేవగిరి (దౌలతాబాద్)కి మార్చాడు. రాగి నాణాలు ముద్రించాడు. వ్యవసాయ సంస్కరణలు చేపట్టాడు.

→ సయ్యద్ వంశ స్థాపకుడు కిజర్ ఖాన్.

→ సయ్యద్ వంశ చివరి పాలకుడు ఆలమ్ షా బహలాల్ చేతిలో ఓడిపోవటంతో లోడి వంశ పాలన సంక్రమించింది. ఢిల్లీ సుల్తానులలో చివరి పాలకుడైన ఇబ్రహీం లోడీని మొఘల్ వంశస్థుడైన బాబర్ ఓడించి, భారతదేశంలో మొఘల్ వంశ స్థాపన చేసాడు.

→ తుగ్లక్ వంశ పాలనా కాలంలో క్రీ. శ. 1398వ సంవత్సరంలో తైమూర్ భారతదేశంపై దండయాత్ర చేసి ఢిల్లీని స్వాధీనపరచుకున్నాడు.

→ ఢిల్లీ సుల్తానుల కాలంలో సుల్తాన్ సర్వాధికారి.

→ ఢిల్లీ సుల్తానుల కాలంలో షరియత్ లేదా ఇస్లామిక్ నిబంధనల ప్రకారం పరిపాలన జరుగుతుంది.

→ రాజ్యాన్ని ఇకాలు, పరగణాలు, షికు మరియు గ్రామాలుగా విభజించారు.

→ గ్రామ పరిపాలనలో కేంద్రం జోక్యం చేసుకోదు.

→ ఇల్ టుట్ మిష్ సైనిక అవసరాల కోసం బానిసలను కొనుగోలు చేసేవాడు. పర్షియాలో ఈ పద్ధతిని ‘బందగాన్’ అని పిలుస్తారు.

→ ఇల్ టుట్ మిష్ కాలంలో చిహల్ గని సర్దారులు కీలక పాత్ర పోషించారు.

→ పరిపాలనలో సహకరించడం కోసం టర్కిష్ ప్రభువులతో కూడిన వ్యవస్థనే తుర్కాన్-ఇ-చిహల్ గని లేదా చాలీసా అనేవారు.

→ ఢిల్లీ సుల్తానులు తమ రాజ్యాన్ని ఇకాలుగా విభజించారు.

→ ఇక్తా సైనికాధికారులను ఇక్తాదార్లు లేదా ముకీలు అంటారు.

→ ఇక్తాదార్ పదవి వారసత్వముగా ఉండేది కాదు, తరచుగా బదిలీలు ఉండేవి.

→ వ్యవసాయము ప్రధాన వృత్తి. 1/3వ వంతు శిస్తు చెల్లించాలి.

→ పత్తి, ముత్యాలు, ధాన్యం, నీలిమందు మొదలైనవి ప్రధాన ఎగుమతులు.

→ టంకా (వెండి), జిటాల్ (రాగి) నాణేలు ప్రామాణిక నాణేలుగా వాడుకలో ఉండేవి.

→ ఢిల్లీ సుల్తానుల కాలంలో అరబిక్ మరియు ఇస్లాం శైలుల మిశ్రమంతో కూడిన వాస్తు నిర్మాణాలు, కళలు అభివృద్ధి చెందాయి.

→ స్వదేశీ నిర్మాణాలలో ట్రూబీట్ పద్ధతి తర్వాత అర్క్యుట్ పద్ధతి ప్రవేశపెట్టబడింది.

→ కుతుబ్ మినార్‌ను కువ్వత్-ఉల్-ఇస్లాం మసీదు ఆవరణలో నిర్మించారు.

→ కుతుబ్ మినారను కుతుబుద్దీన్ ఐబక్, ఇల్ టుట్ మిషన్లు కట్టించి సూఫి సన్యాసి అయిన కుతుబుద్దీన్ భక్తియార్ ఖాకీకి అంకితం ఇచ్చారు.

→ అలైదర్వాజాను అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ కువ్వత్-ఉల్-ఇస్లామ్ మసీదుకు దక్షిణ ద్వారం వలే నిర్మించాడు.

→ తారిక్-అల్-హింద్ (భారతదేశ చరిత్ర) అనే గ్రంథాన్ని అల్ బెరూని రచించాడు.

→ అమీర్ ఖుస్రూ అనేక ద్విపద పద్యాలు రచించాడు.

→ అమీర్ ఖుస్రూకు భారతదేశపు చిలుక (టుటి-ఐ-హింద్) అనే బిరుదు కలదు.

→ 1398 తైమూరు దండయాత్రలలో దేశ సంపదని తరలించి వేశారు.

→ క్రీ.శ. 1526లో మొఘల్ పాలకుడైన బాబర్ మొదటి పానిపట్టు యుద్ధంలో ఇబ్రహీం లోడీని ఓడించాడు.

→ బానిస వంశం-కుతుబుద్దీన్ ఐబక్ స్థాపకుడు, కాలం : 1206-1290

→ ఖిల్జీ వంశం-జలాలుద్దీన్ ఖిల్జీ స్థాపకుడు, కాలం : 1290-1320

→ తుగ్లక్ వంశం-ఘియాజుద్దీన్ తుగ్లక్ స్థాపకుడు, కాలం : 1321-1414

→ సయ్యద్ వంశం-కిజరిన్ స్థాపకుడు, కాలం : 1414-1451

→ లోడి వంశం-బహలాల్ లోడి స్థాపకుడు, కాలం : 1451-1526

→ చరిత్ర : గతాన్ని అధ్యయనం చేయడమే చరిత్ర.

→ పురావస్తు ఆధారాలు : పురావస్తు సముదాయములైన (నాణాలు, శాసనాలు, స్మారకాలు, కళాఖండములు) ప్రాచీన నాగరికతా అవశేష సంపద.

→ వాజ్మయ ఆధారాలు : లిఖిత ఆధారాలు, సాహిత్య (సారస్వత) ఆధారాలు.

→ ప్రాచీన యుగం : 8వ శతాబ్దం వరకు

→ మధ్య యుగం : 8 నుండి 18వ శతాబ్దం వరకు

→ ఆధునిక యుగం : 18వ శతాబ్దం నుండి ప్రస్తుతం

→ వజీరులు : ఢిల్లీ సుల్తానుల మంత్రులు

→ సంచార జాతులు : ‘ఒక చోట స్థిర నివాసం ఏర్పరుచుకోని జాతులు. నిరంతరం ఒక ప్రాంతం నుండి మరొక ప్రాంతానికి వెళ్ళేటటువంటివారు.

→ సుల్తాన్ : రాజ్యంలో సర్వాధికారి (రాజు).

→ చిహల్గని : పరిపాలనలో సహకరించడం కొరకు టర్కిష్ ప్రభువులతో కూడిన వ్యవస్థ. దీనిని ఇల్ టుట్ మిష్ ప్రారంభించాడు.

→ బందగాన్ : సైనిక అవసరాల కోసం బానిసలను కొనుగోలు చేసే పద్ధతిని పర్షియాలో బందగాన్ అంటారు.

→ ఇక్షాలు : ఢిల్లీ సుల్తానుల కాలం నాటి రాష్ట్రాలు.

→ ఇక్టాదార్ (ముక్తీలు) : ఇకాల యొక్క సైనికాధికారులు.

→ ట్రూబీట్ శైలి : రెండు నిలువు స్తంభాలపై అడ్డంగా ఒక దూలము పెట్టి దానిపై కప్పులు, తలుపులు, కిటికీలు మొదలైనవి తయారుచేయబడేవి.

→ ఆర్క్యుట్ శైలి : తలుపులు, కిటికీలపై ప్రత్యేకంగా ఉండి వాటిపై గల బరువును మోయునట్లుగా ఆర్చి నిర్మాణం ఉంటుంది.

→ రాజవంశం : వారసత్వంగా వచ్చే పాలకుల పరంపర.

→ ప్రకటన : అధికారికంగా వెల్లడి చేసిన సమాచారం.

→ దోహాలు : రెండు పంక్తులలో వ్రాయబడిన పద్యాలు. వీటిలో పాదంలోని పదాలు, లయ దాదాపు సమానంగా ఉంటాయి.

→ కార్యానా : పరిశ్రమలు / కార్యశాలలు

→ షరియత్ : ఇస్లాం న్యాయ సూత్రాలు

1.

2.

3.

4.

Students can go through AP Board 6th Class Social Notes 12th Lesson సమానత్వం వైపు to understand and remember the concept easily.

AP Board 6th Class Social Notes 12th Lesson సమానత్వం వైపు

→ భారతదేశం అనేక భిన్నత్వాలు కలిగిన దేశం.

→ ప్రజలు మత విశ్వాసాలు, వారి శరీర ఛాయ, వారు ఏ ప్రాంతం నుండి వచ్చారు, వారు ధరించే దుస్తులు వంటి చాలా విషయాలలో పక్షపాతంగా వ్యవహరిస్తారు.

→ వివక్షత రకాలు : కుల, మత, ప్రాంతీయ, జాతి, లింగ, దివ్యాంగ, వివక్షతలు.

→ ప్రపంచంలో ఎనిమిది ప్రధాన మతాలు ప్రాచుర్యంలో ఉండి ఆచరించబడుతున్నాయి.

→ అగ్రకులాల వారు అనుభవించే హక్కులు నిమ్నకులాల వారిని అనుభవించనీయక పోవడమే కుల వివక్షత.

→ దళితులను ప్రభుత్వం షెడ్యూల్డ్ కులాలు (SC) గా పరిగణిస్తుంది.

→ స్త్రీలు (మహిళలు, బాలికల) పట్ల చూపే వివక్షత లింగ వివక్షత.

→ సావిత్రిబాయి పూలే భారతదేశ ప్రథమ మహిళా ఉపాధ్యాయునిగా కీర్తించబడ్డారు.

→ సావిత్రిబాయి ఫూలేను ‘భారతీయ స్త్రీవాద మాతామహి’ అని కీర్తిస్తారు.

→ సావిత్రిబాయి ఫూలే భారతదేశంలోనే ప్రథమ బాలికల పాఠశాలను స్థాపించారు.

→ వ్యక్తి యొక్క చర్మపు రంగు లేదా జాతి లేదా మూలం ఆధారంగా చూపే వివక్షతను జాతి వివక్షత అంటారు.

→ వ్యక్తి నివాస స్థలం లేదా జన్మస్థలం ఆధారంగా చూపే వివక్షత ప్రాంతీయ వివక్షత.

→ PWD చట్టం – 2016 ప్రకారం నడవలేని, చూడలేని, మాట్లాడలేని వ్యక్తులను దివ్యాంగులుగా పరిగణిస్తారు.

→ అవిద్య, అధికారం, నమ్మకాలు, వృత్తులు, సంపద, సంప్రదాయాలు మన సమాజంలో అసమానతలను వివక్షతను. సృష్టించాయి.

→ సతీసహగమనం 1829లో నిషేధించబడింది.

→ భారతదేశపు తొలి మహిళా వైద్యురాలు ఆనందిబాయి జోషి.

→ “దక్షిణాఫ్రికా గాంధీగా” నెల్సన్ మండేలాను పిలుస్తారు. ఈయన 1990లో భారతరత్న అవార్డును స్వీకరించారు.

→ భారత రాజ్యాంగంలోని 14వ నిబంధన ప్రకారం చట్టం ముందు అందరు సమానం.

→ భారత రాజ్యాంగంలోని 16వ నిబంధన ప్రకారం ప్రభుత్వ రంగ ఉద్యోగాలలో అందరికీ సమానావకాశాలు.

→ భారత రాజ్యాంగంలోని 17వ నిబంధన ప్రకారం అంటరానితనాన్ని పాటించడం నిషేధం, నేరం కూడా.

→ 21-(A) ప్రకారం 6-14 సం||రాల వయస్సులోని బాలబాలికలందరికి ఉచిత ప్రాథమిక విద్య.

→ 15(1) ప్రకారం మతం, జాతి, కులం, లింగం, పుట్టిన ప్రదేశం వంటి అంశాల ఆధారంగా రాజ్యం ఏ ఒక్క పౌరుని పట్ల వివక్షత చూపరాదు.

→ ప్రభుత్వం సమానత్వాన్ని సాధించడానికి 1) చట్టాలు 2) సంక్షేమ కార్యక్రమాలనే రెండు మార్గాలను అనుసరిస్తుంది.

→ డాక్టర్ APJ అబ్దుల్ కలాం భారతదేశపు 11వ అధ్యక్షుడిగా ఉన్నారు.

→ డాక్టర్ APJ అబ్దుల్ కలాం ‘వింగ్స్ ఆఫ్ ఫైర్’ అన్న పుస్తకం రాశారు.

→ 2016లో బ్రెజిల్ లోని రియో డి జెనిరో లో జరిగిన పారా ఒలింపిక్స్ లో పురుషుల హైజం లో ‘మరియప్పన్ ఆ తంగవేలు బంగారు పతకాన్ని సాధించారు.

→ ‘సింధుతాయి’ రాష్ట్రపతి రామ్ నాథ్ కోవింద్ చేతులమీదుగా ‘నారీశక్తి’ పురస్కారాన్ని అందుకుంది.

→ లింగ సమానత్వం : స్త్రీ పురుషులను సమానంగా చూడటం.

→ అంటరానితనం : కొందరు తక్కువ కులం వారని అనబడే వాళ్లను దూరంగా ఉంచే దురాచారం.

→ అపార్టీడ్/జాతి వివక్ష : జాతి ఆధారంగా వివక్ష చూపడం.

→ సుస్థిర అభివృద్ధి : భవిష్యత్ తరాల అభివృద్ధి అవకాశాలు దెబ్బతినకుండా ప్రస్తుత తరాల అవసరాలను తీర్చడం.

→ వివక్షత : జాతి, మతం, కులం, లింగం వంటి అంశాల ఆధారంగా కొందరిని అన్యాయంగా అసమానంగా, చూడటం.

→ పక్షపాతం : ఇతరులను ప్రతికూల ధోరణిలోను, నాసిరకం, హీనంగాను చూడటం. తనవారిని ఏ సందర్భంలోనైనా సమర్థించడం.

→ మూసధోరణి : మనం వ్యక్తులను గానీ, సంఘాన్ని గానీ ఒక కోణంలో నుండి మాత్రమే చూడటాన్ని మూసధోరణి అంటారు.

→ మత వివక్షత : కొన్ని ప్రత్యేక మతాలు ఆచరించేవారిని చిన్నచూపు చూడటం వారి ఆచార, సాంప్రదాయాలను విమర్శించడం.

→ కుల వివక్షత : అగ్ర కులాల వారు అనుభవించే హక్కులు, నిమ్న కులాల వారిని అనుభవించనీయక పోవడమే కుల వివక్షత. (కుల ప్రాతిపదిక వివక్షతను చూపడం కుల వివక్షత)

→ లింగ వివక్షత : స్త్రీ, పురుషులలో ఒకరిని ఎక్కువగాను (అంటే పురుషులను ఎక్కువగాను) ఒకరిని తక్కువగాను చూడటాన్ని లింగ వివక్షత అంటారు.

→ అసమానత : రెండింటి మధ్యలో గాని లేదా ఇద్దరి మధ్యగాని తేడా.

→ ప్రాంతీయ వివక్షత : ఒక వ్యక్తి నివాస స్థలం లేదా జన్మ స్థలం ఆధారంగా చూపే వివక్షత.

→ దివ్యాంగుల పట్ల వివక్షత : నడవలేని, చూడలేని, వినలేని, మాట్లాడలేని వ్యక్తుల పట్ల చూపే వివక్షత.

→ ప్రవేశిక : భారత రాజ్యాంగ పీఠిక లేదా ముందుమాట. ఇది రాజ్యాంగం యొక్క లక్ష్యాలను తెలుపుతుంది.

→ సతీసహగమనం : చనిపోయిన భర్త చితిలో భార్య సజీవంగా దూకి ఆత్మాహుతి గావించడం.

→ అణగారిన వర్గాలు : సమాజంలో కింది స్థాయిలో ఉంచబడిన కొన్ని వృత్తుల, కులాలవారు.

→ వైవిధ్యం : వినూత్నంగా / తేడాగా ఉన్నది. మిగతా వాటిలా కాకుండా వేరేగా ఉన్నది.

Students can go through AP Board 7th Class Science Notes 10th Lesson Changes Around Us to understand and remember the concept easily.

AP Board 7th Class Science Notes 10th Lesson Changes Around Us

→ In our daily life we might have noticed many changes,.

→ Changes are of different types.

→ Which changes are brought by nature are called natural changes.

→ Which were taken place by the involvement of human beings are called man made changes.

→ Changes which occur in short duration of time are called feist changes.

→ Changes which takes longer duration of time to happen are called slow changes.

→ The changes in which the formed substance can be converted into their original substance are called Reversible changes.

→ Ice converting to water, water converting to steam are reversible changes.

→ Changes in which we cannot get the original substance by reversing the experimental conditions are called irreversible changes.

→ Ripening of fruits is irreversible change.

→ The changes are repeating at regular intervals of time and which can be predicted are called periodic changes.

→ Formation of day and night, occurrence of seasons are periodic changes.

→ Changes which do not occur at regular intervals of time and which cannot be predicted are called non periodic changes.

→ Flowers changing to fruits and curding of milk are useful changes.

→ The changes that occurs only in size, colour and shape of the substance but not in chemical composition are called physical changes.

→ The process of separating a soluble solid from the solution by heating or evaporating is called crystallization.

→ During a physical change, no new substances are formed. The chemical properties of a substance do not change.

→ A physical change is usually temporary and reversible in nature.

→ In a physical change, the chemical properties of a substance do not change.

→ In a physical change, change in physical properties such as colour, shape and size of a substance may undergo a change.

→ Changes that occur with the formation of new substance with different chemical composition or transformation of a substance into another substance with the evolution or absorption of heat or light energy are termed as chemical changes.

→ During chemical change new substances are formed.

→ Chemical composition of the substance changes.

→ Heat, light may be Released or absorbed.

→ A colour change may take place and sound may be produced.

→ When iron reacts with atmospheric oxygen and moisture it forms a new substance called Iron oxide as rust layer on articles made of Iron. This process is known as rusting.

→ Iron + Oxygen (from air) + Water → Rust (Iron oxide)

→ The process of depositing zinc on metals is called Galvanisation.

→ The process of separating a soluble solid from the solution on heating is called Crystallization.

→ Reversible change : The changes in which the formed substances can be converted into their original substance are called reversible change.

→ Irreversible change : Changes in which we can not get the original substance by reversing the experimental condition.

→ Periodic change : Changes that are repeating at regular intervals of time and -which can be predicted are called periodic changes.

→ Non periodic change : Changes that qre not repeating at regular intervals of time and which cannot be predicted are called non – periodic changes.

→ Physical change : Change occur only in size, colour and shape of the substance and no change in chemical composition.

→ Crystallization : The process of separating a soluble solid from the solution on heating is called crystallization.

→ Chemical change : When a material undergoes a change in its composition, it is called a chemical change.

→ Galvanization : The process of depositing zinc over metals is called Galvanization.

→ Rusting : The process of formation of a reddish yellow coloured coating formed on iron objects when exposed to moist air.

→ Global warming : The drastic increase in the emission of carbon dioxide by the burning of fossil fuels.

Students can go through AP Board 6th Class Social Notes 7th Lesson సామ్రాజ్యాలు, గణతంత్రాల ఆవిర్భావం to understand and remember the concept easily.

AP Board 6th Class Social Notes 7th Lesson సామ్రాజ్యాలు, గణతంత్రాల ఆవిర్భావం

→ హిమాలయాలకు మరియు దక్కన్ పీఠభూమి మధ్య గంగ, యమున నదులు ప్రవహిస్తున్నాయి. దీనిని గంగా నదీలోయ అంటారు.

→ తెగలను సంస్కృతంలో ‘జన’ అని, వారు స్థిరపడిన ప్రాంతాన్ని ‘జనపదం’ అని పిలుస్తారు.

→ గంగా, యమున నదుల వెంట ప్రజలు 2700 సం||రాలలో పెద్ద సంఖ్యలో స్థిరపడటం ప్రారంభించారు.

→ గంగా మైదానంలో ఇనుము యొక్క విస్తృతమైన ఉపయోగం పెద్ద ప్రాదేశిక ప్రాంతాలు ఏర్పడటానికి పరిస్థితులను సృష్టించింది.

→ గ్రామాలు మరియు పట్టణాల యొక్క పెద్ద సమూహాలను ‘మహాజన పదాలు’ లేదా ‘పెద్ద జనపదాలు’ అని పిలిచేవారు.

→ గోదావరి నదీ తీరాన నెలకొన్న జనపదం అస్మిక.

→ గాంధార జనపదం జీలం నదీ తీరాన నెలకొని ఉంది.

→ వేదాలలో ఉపనిషత్తులు ఒక భాగం.

→ మహాజనపదం నాటి వ్యవసాయం చేసే భూ యజమానులను గృహపతి లేదా ‘గహపతి’ అనేవారు.

→ ఇనుప నాగలి వినియోగం, వరి నారు పోసే పద్దతి ఈ కాలంలో వ్యవసాయంలోని రెండు ప్రధాన మార్పులు.

→ బట్టలు మరియు దుప్పట్లు నేసే పనివారిని ‘సాలివారు’ అనేవారు.

→ నాటి మట్టికుండలను ‘పెయింటెడ్ గ్రేవేర్’ అని పిలుస్తారు.

→ చాలా మహాజన పదాలను రాజులు పరిపాలించేవారు.

→ వ్యవసాయం చేసే గృహపతుల నుంచి రాజులు 1/6వ వంతు పంటను పన్నుగా వసూలు చేసేవారు. దీనిని ‘భాగ’ అని పిలిచేవారు.

→ ప్రతీనెల ఒకరోజు ఉచితంగా పనిచేయడం ద్వారా వృత్తిపనివారు, రాజుకు పన్నులు చెల్లించేవారు.

→ ఈ కాలంలోనే నాణేలను ఉపయోగించడం ప్రారంభమైనది.

→ ‘గణ’ అనే పదానికి సమాన హోదా ఉన్నవారు అని అర్థం.

→ ‘సంఘ’ అంటే శాసనసభ.

→ గణ-సంఘాలు ఒక ఉన్నత సమూహం పాలించే ఒక చిన్న భౌగోళిక ప్రాంతమే గణరాజ్యం.

→ రాజ్యం అంటే రాజు లేదా రాణి పాలించే భూభాగం.

→ మహాజన పదాలలో మగధ శక్తివంతమైన రాజ్యం

→ వజ్జి గణ రాజ్యా నికి ఉదాహరణగా చెప్పవచ్చు.

→ గణ రాజ్యంలో ఒకే పరిపాలకుడు కాక, ఒక పరిపాలకుల బృందం ఉండేది.

→ మహిళలకు, బానిసలకు, సేవకులకు గణ సమావేశాలలో పాల్గొనే అవకాశం లేదు.

→ ఈ గణ రాజ్యాలు 1500 సం||రాల పాటు మనగలిగాయి, చివరకు గుప్త రాజులు గణ రాజ్యాలను జయించారు.

→ అలెగ్జాండర్ (గ్రీస్) మాసిడోనియా పాలకుడు.

→ అలెగ్జాండర్ ఈజిప్టు మరియు పశ్చిమ ఆసియా యొక్క భాగాలను జయించి భారత ద్వీపకల్పానికి చేరుకుని బియాస్ నదీతీరం వరకూ వచ్చాడు.

→ గాంధార శిల్పకళ తక్షశిల చుట్టూ ఉన్న ప్రాంతంలో అభివృద్ధి చేయబడింది.

→ గాంధార శిల్పకళ బౌద్ధ (గౌతమ బుద్ధుని చిత్రాలు) మతానికి చెందనది.

→ పురావస్తు శాస్త్రం : పురావస్తు శాస్త్రం అంటే పూర్వీకుల జీవన విధానాలను గురించి శాస్త్రీయంగా విశ్లేషించే ఒక అధ్యయన శాస్త్రం.

→ గణ రాజ్యం : అనేక ప్రాంతాల పాలకులు, సభ్యులు ఉన్న ఒక రాజ్య వ్యవస్థ.

→ సంఘం : ఒక సంస్థ లేదా సంఘం

→ దిగానికాయ : బౌద్ధ వాజ్మయంలోని సుత్త పీఠికలో గల అయిదు నికాయలలో మొదటిది.

→ మధ్యమనికాయ : బౌద్ధ వాజ్మయంలోని సుత్త పీఠికలో గల అయిదు నికాయలలో రెండవది.

→ జనపదం : భారతదేశంలో మొదట్లో గంగా-సింధూ మైదానంలో వ్యవసాయం చేస్తూ అనేక తెగలు స్థిరపడ్డాయి. వీరిని సంస్కృతంలో ‘జన’ అని వారు స్థిరపడిన ప్రాంతాన్ని ‘జనపదం’ అని అంటారు.

→ మహాజనపదం : పెద్ద పెద్ద జనపదాలను మహాజనపదాలు అంటారు.

→ దాసులు : యుద్ధంలో బందీలైనవారు నాడు రైతులకు అమ్మబడేవారు. వారిని బానిసలని, దాసులని అంటారు.

→ భర్తుకా : ఇంటిలోనూ, పొలంలోనూ కూలి తీసుకుని పనిచేసేవారు.

→ గృహపతి : (గహపతి) వ్యవసాయం చేసే భూయజమానిని గృహపతి అంటారు.

→ గణతంత్ర రాజ్యం : ఎన్నుకోబడిన వ్యక్తి పరిపాలించే రాజ్యం.

→ ఉపనిషత్తులు : ‘వచ్చి చేరువగా కూర్చోవడం’ అని అర్థం. ఉపాధ్యాయులు మరియు విద్యార్థుల మధ్య సంభాషణలు.

→ సాలివారు : బట్టలు మరియు దుప్పట్లు నేసే పనివారు

→ కమ్మరి : ఇనుప వస్తువులను తయారు చేసేవారు.

→ కుమ్మరి : కుండలు తయారు. చేసేవారు.

→ పెయింటెడ్ గ్రేవేర్ : నాటి కుమ్మరులు మట్టితో తయారు చేసిన ప్రత్యేక కుండలు, పాత్రలు

→ ఆవిర్భావం : గృహపతుల నుండి రాజు పన్ను రూపంలో వసూలు చేసే పంట భాగం (1/6 వంతు)

→ గాంధార శిల్పకళ : గాంధార శిల్పకళ తక్షశిల చుట్టూ ఉన్న ప్రాంతంలో అభివృద్ధి చేయబడింది. ఇది గ్రీకు కళతో ప్రభావితమైనది.

→ మగధ రాజ్యం : గంగానదికి ఇరువైపుల విస్తరించిన రాజ్యం . అన్ని జనపనదాలలో శక్తివంతమైన రాజ్యం.

Students can go through AP Board 8th Class Social Notes 24th Lesson విపత్తులు – నిర్వహణ to understand and remember the concept easily.

AP Board 8th Class Social Notes 24th Lesson విపత్తులు – నిర్వహణ

→ ప్రపంచంలో విపత్తులకు ఎక్కువ గురయ్యే దేశాలలో భారతదేశం ఒకటి.

→ ఒకే ప్రాంతం అనేక ప్రమాదాలకు గురి అవుతుంటే దానిని ‘పలు ప్రమాదాల ప్రాంతం’ అంటారు.

→ విపత్తులను ఎదుర్కోవటానికి ప్రజలు సిద్ధంగా లేకపోతే నష్ట తీవ్రత ఎక్కువగా ఉంటుంది.

→ విపత్తులపై నియంత్రణ, వాటి నుండి కోలుకునే మార్గాలు అందించటం మొదలైన వాటిని కలిపి విపత్తుల యాజమాన్యం అంటారు.

→ విపత్తుల యాజమాన్యంలో ఉపాధ్యాయులు, విద్యార్ధులు ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తారు.

→ జపాన్ భాషలో ‘సునామీ’ అంటే ‘రేవు అలలు’ అని అర్థం.

→ సునామీ గురించి ముందే హెచ్చరికలు జారీ చేయవచ్చు.

→ కరవు వర్షపాతం లోపం వల్ల ఏర్పడే ప్రకృతి విపత్తు.

→ అధిక లేదా తక్కువ వర్షపాతం అన్నది 70-100 సంవత్సరాల సగటు సాధారణ వర్షపాతంతో పోల్చి చెబుతారు.

→ కొన్ని ప్రాంతాలు అవి ఉన్న భౌగోళిక స్థితుల వల్ల తక్కువ వర్షపాతం పడటానికి ఎక్కువ అవకాశాలు ఉంటాయి. వీటిని కరవు పీడిత ప్రాంతాలు అంటారు.

→ కరవు ప్రభావం మెల్లగా తీవ్ర పరిణామాలకు దారి తీస్తుంది.

→ పట్టణ ప్రాంతాల్లో ఇంటి పైకప్పుపై పడే వర్షపు నీటిని జాగ్రత్తగా నిలువ చేయాలి.

→ కరవు ప్రభావాలను తగ్గించటానికి ప్రభుత్వం కరవు పీడిత ప్రాంతాలలో సమగ్ర వాటర్ షెడ్ యాజమాన్య పథకాలను (IWMP) అమలు చేస్తోంది.

→ పలు ప్రమాదాల ప్రాంతం : ఒక ప్రాంతం అందులోని ప్రజలు ఒకటి కంటే ఎక్కువ ప్రమాదాలకు గురికావచ్చు. ఇటువంటి ప్రాంతాలను పలు ప్రమాదాల ప్రాంతం అంటారు.

→ మానవ నిర్మిత ప్రమాదం : మానవుల చర్యల కారణంగా ఏర్పడే ప్రమాదం. ఉదా : భోపాల్ గ్యాస్ విషాదం.

కరవు : వర్షపాత లోపం వల్ల ఏర్పడే ప్రకృతి వైపరీత్యం.

→ పురుగుల సమస్య : ఉన్నట్టుండి పురుగులు పంటలను ఆశించడం లేదా మిడతలు లాంటివి దాడి చేయటం.

→ పర్యా వరణ క్షీణత : పర్యావరణ అంశాలైన గాలి, నీరు, వాతావరణంలోని సుగుణాత్మక అంశాలు క్షీణించుట.

→ క్షామము : వర్షపాత లోపం వల్ల ఏర్పడే ప్రకృతి విపత్తు

Students can go through AP Board 8th Class Social Notes 23rd Lesson క్రీడలు : జాతీయత, వాణిజ్యం to understand and remember the concept easily.

AP Board 8th Class Social Notes 23rd Lesson క్రీడలు : జాతీయత, వాణిజ్యం

→ ఆటలు అనేక కారణాల వలన ఆడతాం.

→ మన ఊరి ప్రజలు కబడ్డీ ఆడినట్లు ఒకప్పుడు ఇంగ్లాండులోని గ్రామస్తులు ఖాళీ మైదానాలలో క్రికెట్ ను ఆడేవాళ్ళు.

→ సాంప్రదాయ ఆటలకు ప్రజల నుంచి మద్దతు, ప్రోత్సాహం కరువయ్యాయి.

→ క్రికెట్ ను ఇంగ్లాండులో కనుగొన్నారు. బ్రిటిషు పాలిత దేశాలలో ఇది విస్తరించింది.

→ ఫుట్ బాల్, హాకీ వంటివి బృంద ఆటలు.

→ భారతీయులు ఆడిన క్రికెట్ బొంబాయిలో పుట్టింది. దీనిని మొదట చేపట్టినవారు పార్శీలు.

→ మొట్టమొదటి క్రికెట్టు క్లబ్ ను 1848లో బొంబాయిలో స్థాపించారు.

→ పార్శీ జింఖానా ఏర్పాటు భారతదేశంలో మతం ఆధారంగా జింఖానాలు ఏర్పరచింది.

→ 1970 దశకంలో క్రికెట్ మార్పులకు గురయ్యింది.

→ క్రికెట్ ను సొమ్ము చేసుకోగల ఆటగా, పెద్ద ఎత్తున ఆదాయాలు సమకూర్చే ఆటగా, ఆస్ట్రేలియన్ టీ.వీ సామ్రాట్టు అయిన కెర్రీ పాకర్ గుర్తింపు తెచ్చాడు.

→ భారతదేశంలో హాకీ కూడా జనాదరణ పొందింది.

→ క్రీడలు మానసిక వికాసంతో పాటు శారీరకాభివృద్ధిని పెంపొందిస్తాయి.

→ భిన్న సంస్కృతులు కలిగిన మన దేశానికి జాతీయ సమైక్యతను పెంపొందించడానికి క్రీడలు ఇతోధికంగా దోహదం చేస్తున్నాయి.

→ వలస పాలన (క్రీడ) : వలసపాలకుల ద్వారా మన దేశానికి వచ్చిన క్రీడ (క్రికెట్)

→ ప్రపంచ వాణిజ్యం : అంతర్జాతీయంగా జరిగే వాణిజ్యం.

→ జాతీయవాదం : నేను, నా దేశం ఒకే జాతి అనే భావన.

→ ప్రాయోజకులు : ఏదైనా ఒక కార్యక్రమాన్ని సమర్పించినవారు.

Students can go through AP Board 6th Class Social Notes 6th Lesson తొలి నాగరికతలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 6th Class Social Notes 6th Lesson తొలి నాగరికతలు

→ 19వ శతాబ్దం వరకు భారతదేశ చరిత్ర వేదకాలంలోనే ప్రారంభమైనదని విశ్వసించేవారు.

→ 1920 హరప్పా, మొహంజోదారో, ప్రాంతంలో జరిపిన తవ్వకాల వలన మనదేశ చరిత్ర రెండువేల సం॥రాల క్రితమే ప్రారంభమైనట్లు తెలిసింది.

→ హరప్పా నాగరికత క్రీ.పూ. 2500-1700 సం||రాల మధ్య వికసించింది.

→ హరప్పా నాగరికత సుమారు 1500 ప్రదేశాలలో బయటపడింది.

→ హరప్పా నాగరికత కాలం నాటికి నగరాలన్నియు ప్రణాళికాబద్ధంగా నిర్మించబడినవి.

→ హరప్పా నగరంలో ఆరు పెద్ద ధాన్యాగారాలు మరియు కార్మికులకు నివాస సముదాయాలు కలవు.

→ లోథాల్ నగరంలో అతి పెద్ద నౌకాశ్రయం కలదు.

→ సింధు నాగరికత కాలంలో మంచి ప్రణాళికాబద్ధమైన భూగర్భ మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ కలదు.

→ హరప్పా ప్రజలు ఎండిన మరియు బాగా కాల్చిన ఇటుకలతో ఇళ్ళు కట్టుకునేవారు.

→ పత్తి మరియు నూలు వస్త్రాలను నేయడం ఆ కాలంలలోని ప్రధాన వృత్తులు.

→ పత్తిని మొట్టమొదట పండించింది వీరే.

→ లోథాల్ నౌకాశ్రయం ద్వారా మెసపటోమియా, ఈజిప్టు మరియు ఇరాన్ దేశాలతో సింధూ ప్రజలు బాగా వ్యాపారం చేసేవారు.

→ వ్యవసాయం ప్రధాన వృత్తి. గోధుమ, బార్లీ, ఆముదాలు, బఠానీలు, కాయధాన్యాలు పండించేవారు.

→ నాట్యం, చదరంగం ఆడటం, సంగీతం, గోళీలు, పాచికలు ఆడటం సింధూ ప్రజల వినోదాలు.

→ సింధూ ప్రజలు పశుపతి (శివుడు) మరియు అమ్మతల్లిని పూజించేవారు.

→ స్వస్తిక్ (ఈ) గుర్తును సాధారణంగా ఉపయోగించేవారు.

→ సింధూ ప్రజల లిపిని ఇంతవరకు అర్థం చేసుకోలేకపోయారు.

→ ప్రామాణికమైన తూనికలను, కొలతలను మొట్టమొదట ఉపయోగించింది హరప్పా ప్రజలే.

→ ఆర్యుల దండయాత్రలు సింధూ నాగరికత పతనానికి కారణమనే సిద్ధాంతం కలదు. అయితే ‘మార్టిమర్ వీలర్’ అనే చరిత్రకారుడు దీనిని అంగీకరించలేదు.

→ ఆర్యుల పుట్టుపూర్వోత్తరాల గురించి అనేక సిద్ధాంతాలు కలవు.

→ వేద సాహిత్యము ఆవిర్భవించిన కాలాన్ని వేదకాలం అందురు.

→ ఆర్యుల నాగరికత సింధూ మరియు సరస్వతి నదీ మైదాన ప్రాంతాలలో వికసించింది.

→ ఆర్యుల గురించి తెలుసుకోవడానికి ప్రధాన ఆధారం వేద సాహిత్యం.

→ సంస్కృత భాషలో వేదమనగా ఉన్నతమైన జ్ఞానం, ఆత్మజ్ఞానమే వేదము.

→ వేదాలను శృతులు అని కూడా అంటారు.

→ వేద సాహిత్యములో నాలుగు ప్రముఖ వేదాలు కలవు, అవి ఋగ్వేదము, యజుర్వేదము, సామవేదము, అధర్వణ వేదము.

→ ఆధునిక కాలంలో స్వామి దయానంద సరస్వతి “వేదకాలానికే మరలా వెళ్ళాలి” అని పిలుపునిచ్చారు.

→ తొలి వేదకాలము క్రీ.పూ. 1500 – 1000 వరకు.

→ మలి వేదకాలము క్రీ.పూ. 1000 – 600 వరకు.

→ తొలి వేదకాలంలో సమాజానికి ప్రాథమిక అంగం కుటుంబం, తండ్రి కుటుంబానికి పెద్ద. తొలి వేదకాలంలో సమాజంలో స్త్రీలకు గౌరవం ఉండేది. స్త్రీలు వేదాధ్యాయనం చేసేవారు.

→ వాసా (ధోవతి) ఆదివాసా (శరీరము పై భాగానికి కప్పుకొనేది) ప్రస్తుతం మన వేషధారణను పోలి ఉండేవి.

→ మూడు రకాలైన సంగీత వాయిద్యాలు ఉపయోగించేవారు.

→ విద్యకు ఎక్కువ ప్రాధాన్యం ఇచ్చే గురుకులాలు ఉండేవి.

→ ఆర్యులు దేవుడు ఒక్కడే అని నమ్మేవారు.

→ తొలివేదకాలంలో ఎటువంటి వివక్షత లేదు.

→ ఆర్యుల తెగ నాయకుడిని ‘రాజన్’ అంటారు.

→ రాజుకు పరిపాలనా విషయములో సలహాలు ఇచ్చేందుకు ‘సభ’, ‘సమితి’ అను రెండు సభలు ఉండేవి.

→ మలివేదకాలంలో రాజు మరింత శక్తిమంతుడైనాడు, సభ, సమితులు తమ ప్రాధాన్యతను కోల్పోయాయి.

→ మలివేదకాలంలో ఆశ్రమ వ్యవస్థ, వర్ణవ్యవస్థ ప్రారంభమైనవి.

→ రామాయణం, మహాభారతం అనేవి రెండు భారతదేశ గొప్ప ఇతిహాసాలు.

→ రామాయణాన్ని ఆదికావ్యం అంటారు. దానిని సంస్కృతంలో వాల్మీకి రచించారు.

→ మహాభారతాన్ని వేదవ్యాసుడు రచించారు.

→ నాగరికత : మానవుని యొక్క సాంఘిక, సాంస్కృతిక రంగాలలో ఉన్నతమైన స్థితి.

→ ఉపఖండం : ఖండంలో ఉన్న విశాలమైన భాగం

→ వాణిజ్యం : వస్తువులు మరియు సేవల అమ్మకం మరియు కొనుగోలు చేసే ప్రక్రియ.

→ వేదాలు : హిందూ మత పవిత్ర గ్రంథాలు.

→ బ్రాహ్మణాలు : వేదాలపై విపులంగా చేసిన వ్యాఖ్యానాలు.

→ ఉపనిషత్తులు : హిందూ మతం యొక్క పవిత్ర గ్రంథాలు.

→ వస్తు మార్పిడి పద్ధతి : డబ్బుకు బదులు వస్తువులను పరస్పరం మార్చుకొనే విధానం.

→ అమ్మతల్లి : సింధూ ప్రజలు పూజించిన దేవత.

→ గొప్పస్నానవాటిక : ప్రజలు అందరూ స్నానాలు చేయడానికై విశాలమైన కొలను. ఇది మొహంజోదారోలో బయల్పడింది.

→ సరస్వతి నది : థార్ ఎడారిలో ఇంకిపోయిన నదినే సరస్వతి నది అంటారు. ఋగ్వేదంలో సరస్వతి నది గురించి పలుమార్లు ప్రస్తావించడం జరిగింది.

→ అరణ్యకాలు : విద్యావాదము, క్రతువులు, సంస్కారాల గురించి తెలియజేయునవి.

→ తొలి వేదకాలము : క్రీ.పూ. 1500 – 1000 వరకు

→ మలి వేదకాలము : క్రీ.పూ. 1000 – 600 వరకు

→ వాసా : వేదకాలంలోని ధోవతి (దుస్తులు)

→ ఆదివాసా : వేదకాలంలోని శరీరము పై భాగానిని కప్పుకొనేది.

→ రాజన్ : ఆర్యుల తెగ నాయకుడిని రాజన్ అంటారు.

→ సభ, సమితి : రాజుకు పరిపాలనా విషయములో సలహాలు ఇచ్చే రెండు సభలు.

→ సతీసహగమనం : భర్త మరణిస్తే అతనితో పాటు భార్యను కూడా చితిలో కాల్చడం.

→ బహుభార్యత్వము : ఒక మగవాడు ఒకరి కంటే ఎక్కువ భార్యలు కల్గి ఉండటం.

→ వేద కాలం : వేద సాహిత్యము ఆవిర్భవించిన కాలాన్ని వేదకాలం అందురు.

→ ఇతిహాసాలు : రామాయణం, మహాభారతం అనేవి భారతదేశ రెండు గొప్ప ఇతిహాసాలు.

Students can go through AP Board 8th Class Social Notes 22nd Lesson సినిమా – ముద్రణా మాధ్యమాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 8th Class Social Notes 22nd Lesson సినిమా – ముద్రణా మాధ్యమాలు

→ పూర్వకాలంలో నాటకాలే ప్రధాన వినోద మార్గాలుగా ఉండేవి.

→ తెలుగులో వరవిక్రయం, సత్యహరిశ్చంద్ర, కన్యాశుల్కం వంటి నాటకాలను సినిమాలుగా తీశారు.

→ మాటలు లేని సినిమాలను మూకీలని, మాటలున్న వాటిని టాకీలని అనేవారు.

→ తెలుగులో మొదటి మూకీ ‘భీష్మప్రతిజ్ఞు’, మొదటి టాకీ ‘భక్త ప్రహ్లాద’.

→ తెలుగు చిత్ర పరిశ్రమకు రఘుపతి వెంకయ్య ఆద్యుడు.

→ టెలివిజన్ రాకతో సినిమాలు చూడటానికి సినిమాహాళ్ళకి వెళ్ళవలసిన పని లేకుండా పోయింది.

→ అల్లూరి సీతారామరాజు సినిమా వ్యాపారపరంగా ఎంతో లాభాలు ఆర్జించింది.

→ శ్రీరంగం శ్రీనివాసరావు శ్రీశ్రీగా ప్రఖ్యాతి గాంచారు.

→ కొమురం భీం ఆదిలాబాదుకు చెందిన గోండు జాతి ఆదివాసి.

→ సమాజం సినిమాను, సినిమా సమాజాన్ని ప్రభావితం చేస్తున్నాయి.

→ రాష్ట్రంలో 2000కు పైగా సినిమాహాళ్ళు ఉన్నాయి.

→ ముద్రణా మాధ్యమంలో దిన, వార, పక్షం, నెల పత్రికలు ఇంకా అనేక ఇతర పత్రికలు ఉన్నాయి.

→ తెలుగులో మొట్టమొదటి దినపత్రిక ‘కృష్ణా పత్రిక’.

→ బ్రిటిషు పాలనలో సంఘ సంస్కర్తలు సమాజంలో మార్పుల కోసం ఉద్యమించారు.

→ ప్రొజెక్టరు : ఒక తెరపై చిత్రాలను చూపించే స్లెలను ఉంచు పరికరం.

→ వ్యాఖ్యానం : వివరించి చెప్పుట

→ కంపోజ్ : ఏదైనా సంగీతానికి, పద్యానికి లేదా కవితకు సంబంధించి పూర్తిగా కళాత్మకంగా సృష్టించటం.

→ గెజెట్ : (ప్రభుత్వ) జర్నల్ లేదా వార్తాపత్రిక.

→ ప్రచురణ : ఏవేని అంశాలను పత్రికలలోకాని, ఇతర వాటిలో కాని ప్రచురించటం.