AP 10th Class Physical Science Important Questions 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం

These AP 10th Class Physics Important Questions and Answers 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 4th Lesson Important Questions and Answers వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు అవసరమగు పరికరాల జాబితా రాయండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకం, సూర్య కాంతి, చిన్న కాగితం ముక్క, స్కేలు
(లేదా)
కుంభాకార కటకం, V – స్టాండ్, కొవ్వొత్తి, అగ్గిపెట్టె, తెర, స్కేలు.

ప్రశ్న 2.
పటంలో చూపిన విధంగా రెండు రకాల పారదర్శక పదార్థాలతో కుంభాకార కటకాన్ని తయారు చేస్తే ఏర్పడే ప్రతిబింబంలో ఏం మార్పు జరుగుతుంది?

జవాబు:
రెండు రకాల పారదర్శక పదార్థాల వక్రీభవన గుణకాలు వేరువేరుగా వుంటాయి. కావున పటంలో చూపిన కుంభాకార కటకం ద్వారా రెండు వేరు వేరు ప్రతిబింబాలు ఏర్పడుతాయి.

ప్రశ్న 3.
మీరు ఈత కొలనులోని నీటి లోపల ఉన్నారనుకుందాం. మీ స్నేహితుడు ఈత కొలను ఒక చివర అంచు వద్ద నిలుచున్నాడు. అతను మీకు తన ఎత్తు కంటే పొడవుగా కనిపిస్తాడా? పొట్టిగా కనిపిస్తాడా? ఎందుకు?
జవాబు:
స్నేహితుడు పొడవుగా కనిపిస్తాడు కారణం కాంతి వక్రీభవనము.

ప్రశ్న 4.
క్రింద ఇచ్చిన కిరణ రేఖా చిత్రమును పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 5.
ఇవ్వబడిన పటంలోని ప్రతిబింబ స్వభావాన్ని చర్చించండి.
జవాబు:

1. ఇవ్వబడిన చిత్రంలో వస్తువు వక్రతా కేంద్రం (C₂), నాభి (F₂) ల మధ్య ఉంచబడినది కనుక నిజ ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడినది.
2. ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తు పరిమాణం కన్నా ఎక్కువ.
3. ప్రతిబింబం ‘C₁‘ కు ఆవల ఏర్పడినది.

ప్రశ్న 6.
వక్రీభవనం అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక పారదర్శక యానకం నుండి మరొక పారదర్శక యానకంలోకి ,కాంతి ప్రయాణిస్తున్నపుడు రెండు యానకాలను వేరుచేసే తలం వద్ద కాంతివేగం మారడాన్ని కాంతి వక్రీభవనం అంటాం.

ప్రశ్న 7.
సమతల వక్రీభవన తలాలవలె గోళాకార వక్రీభవన తలాలు వక్రీభవన నియమాలను పాటిస్తాయా?
జవాబు:
అవును, గోళాకార వక్రీభవన తలాలు కాంతి వక్రీభవన నియమాలను పాటిస్తాయి.

ప్రశ్న 8.
వక్రీభవన స్నెల్ నియమమును వ్రాయుము.
జవాబు:
పతన కోణపు సైన్ విలువకు, వక్రీభవన కోణపు సైన్ విలువకు గల నిష్పత్తి వరుసగా రెండవ యానకం, మొదటి యానకాల వక్రీభవన గుణకాల నిష్పత్తికి సమానం. దీనినే స్నెల్ నియమం అంటారు.

ప్రశ్న 9.
యానకాల వక్రీభవన గుణకాలు, వస్తుదూరం, ప్రతిబింబదూరం మరియు వక్రతా వ్యాసార్ధాల మధ్య సంబంధంను వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 10.
కటకం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
రెండు ఉపరితలాలతో ఆవృతమైన పారదర్శక పదార్థం యొక్క రెండు తలాలూ లేదా ఏదో ఒక తలం వక్రతలమైతే ఆ పారదర్శక పదార్థాన్ని ‘కటకం’ అంటారు.

ప్రశ్న 11.
కటకపు రకాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకములు ముఖ్యంగా రెండు రకాలు. అవి :
1) కుంభాకార కటకము
2) పుటాకార కటకము

ప్రతి రకపు కటకములో సమతల, ద్వితలపు కటకములు కలవు.

ప్రశ్న 12.
కటకాలలోని రకాల పటాలు గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 13.
కటకాలలో వాడు ముఖ్య పదజాలంను తెల్పుము.
జవాబు:
వక్రతా కేంద్రం – (C) ; వక్రతా వ్యాసార్ధము – (R), నాభి – (F), నాభ్యంతరం – (f)
ప్రధానాక్షము మరియు దృక కేంద్రం మొ||నవి.

ప్రశ్న 15.
కటక నాభి అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక కటకము గుండా కాంతిని ప్రసరింపజేసినపుడు కాంతికిరణాలు కేంద్రీకరింపబడిన బిందువు (లేదా) కాంతికిరణాలు వెలువడుతున్నట్లు కన్పించే బిందువును కటక నాభి (F) అంటారు.

ప్రశ్న 16.
కటక నాభ్యంతరం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
కటక నాభి మరియు దృక కేంద్రంల మధ్య దూరాన్ని కటక నాభ్యంతరం (f) అంటారు.

ప్రశ్న 17.
కిరణ చిత్రాలలో కటకాలను సులభంగా గీయడానికి వాడు గుర్తులను వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 18.
కటకాల ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కాంతికిరణమైనా ఏమగును?
జవాబు:
కటకాల ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతికిరణము విచలనం చెందదు.

ప్రశ్న 19.
కటకాల దృక కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణ లక్షణమును వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకాల దృక కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణాలు విచలనం చెందవు.

ప్రశ్న 20.
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణాల ప్రవర్తన ఏ విధంగా ఉండును?
జవాబు:
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం వక్రీభవనం పొందాక, ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించును.

ప్రశ్న 21.
కటకపు ప్రధానాక్షంకు సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణాల స్వభావంను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకపు ప్రధానాక్షంకు సమాంతరంగా ప్రయాణించు కాంతికిరణాలు నాభి వద్ద కేంద్రీకరింపబడటం కాని, వికేంద్రీకరింపబడటం కాని జరుగును.

ప్రశ్న 22.
కటకపు ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు కటకంపై పతనం చెందితే ఏం జరుగును?
జవాబు:
ప్రధానాక్షంతో ంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు నాభీయతలంపై ఏదేని బిందువు వద్ద . కేంద్రీకరింపబడతాయి (లేదా) వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

ప్రశ్న 23.
వస్తువు అనంతదూరంలో ఉండటం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
కటకపు వక్రతా కేంద్రం (C₂) కు ఆవల (నాభ్యంతరానికి కనీసం 4 రెట్ల కన్నా ఎక్కువ దూరంలో) వస్తువు ఉండుటను అనంతదూరంలో వస్తువుండటంగా భావిస్తాం.

ప్రశ్న 24.
అనంతదూరంలో వస్తువునుంచిన, దాని ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడును?
జవాబు:
అనంతదూరంలో వస్తువునుంచిన, దాని ప్రతిబింబం కటక నాభి (F) వద్ద బిందురూపంలో ఏర్పడును.

ప్రశ్న 25.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై వస్తువునుంచిన ప్రతిబింబం ఏర్పడు స్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై వస్తువునుంచిన తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజప్రతిబింబం F₁ మరియు C₁ ల మధ్య ఏర్పడును.

ప్రశ్న 26.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం వద్ద వస్తువునుంచిన ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక, వస్తువును వక్రతా కేంద్రం (C₂) వద్ద ఉంచినపుడు (C₁) వద్ద సమాన పరిమాణం గల నిజప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడును.

ప్రశ్న 27.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య ఉంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
వస్తువును కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య ఉంచినపుడు నిజప్రతిబింబం మరియు పెద్దదైన ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా C₁కు ఆవల ఏర్పడును.

ప్రశ్న 28.
కుంభాకార కటక నాభి వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
వస్తువును కుంభాకార కటక నాభి వద్ద ఉంచినపుడు ప్రతిబింబం అనంతదూరంలో ఏర్పడును.

ప్రశ్న 29.
కుంభాకార కటక నాభి మరియు కటక దృక కేంద్రం మధ్య వస్తువునుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక నాభి మరియు కటక దృక కేంద్రానికి మధ్య వస్తువునుంచిన నిటారుగా ఉన్న మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువు ఉన్నవైపునే ఏర్పడును.

ప్రశ్న 30.
కటక నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు వాడు సూత్రంను వ్రాసి, దానిలోని పదాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు సూత్రం \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)
ఇందులో u – వస్తుదూరము ; V – ప్రతిబింబదూరము ;  f – కటక నాభ్యంతరము

ప్రశ్న 31.
ద్వికుంభాకార కటకం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
రెండు వక్రతలాలు ఉబ్బెత్తుగా ఉండే కటకాలను ద్వికుంభాకార కటకాలు అంటారు. ఈ కటకాలు చివరల పల్చగానూ, మధ్యలో ఉబ్బెత్తుగానూ ఉంటాయి.

ప్రశ్న 32.
ద్విపుటాకార కటకం అనగానేమి?
జవాబు:
కటకం యొక్క రెండు తలాలు లోపలివైపు వంగివున్న తలాలుగా వుంటే ఆ కటకాన్ని ద్విపుటాకార కటకం అంటారు. ఈ కటకం అంచుల వద్ద మందంగాను, మధ్యలో పలుచగాను ఉంటుంది.

ప్రశ్న 33.
కటక నాభ్యంతరము అనగానేమి?
జవాబు:
కటకంపై పతనమైన సమాంతర కాంతికిరణాలు ప్రధానాక్షంపై ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడినట్లుగాను లేదా ఒక బిందువు నుండి వెలువడుతున్నట్లుగాను కనబడుతాయి. ఈ బిందువును ప్రధాన నాభి అంటారు. ప్రధాన నాభికి, కటక కేంద్రానికి మధ్య గల దూరాన్ని కటక నాభ్యంతరం అంటారు.

ప్రశ్న 34.
కుంభాకార కటకం ద్వారా వృద్ధీకృత – మిథ్యా ప్రతిబింబం ఎప్పుడు ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం కన్నా తక్కువ దూరంలో వస్తువు ఉంచినపుడు లేదా వస్తువును కుంభాకార కటక నాభి, ధృక్ కేంద్రం మధ్య ఉంచినపుడు కుంభాకార కటకం ద్వారా వృద్ధీకృత మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 35.
గాలి కాకుండా ఇతర యానకంలో ఉంచినపుడు కుంభాకార కటకం ఎలా పని చేస్తుంది?
జవాబు:

1. కుంభాకార కటకాన్ని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా తక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినపుడు, అది కేంద్రీకరణ కటకం వలె పని చేస్తుంది.
2. దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా ఎక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినపుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకం వలె పని చేస్తుంది.

ప్రశ్న 36.
కుంభాకార, పుటాకార కటకాలకు కిరణ చిత్రాలు గీయడానికి ఉపయోగించు గుర్తులను వ్రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 37.
కుంభాకార, పుటాకార కటకాలను ఉపయోగించు వివిధ పరికరాల పేర్లను వ్రాయండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాలను ఉపయోగించు వస్తువులు :
సూక్ష్మదర్శిని, దూరదర్శిని, దీర్ఘదృష్టికి వాడు కళ్ళజోడు.

పుటాకార కటకాలను ఉపయోగించు వస్తువులు హ్రస్వ దృష్టికి వాడు కళ్ళజోడు.

ప్రశ్న 38.
నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ. అయిన కటక నాభీయ సామర్థ్యం ఎంత?
జవాబు:
నాభ్యంతరం (f) = 20 సెం.మీ.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఒకే నాభ్యంతరం గల రెండు కుంభాకార కటకాలను ఒక PVC గొట్టం నందు వాటి నాభ్యంతరానికి రెట్టింపు దూరంలో అమర్చారు. ఈ అమరికతో ఒక బాలుడు చంద్రుని పరిశీలిస్తే ఏం గమనిస్తాడో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
చంద్రుని నుండి వచ్చే కాంతి కిరణాలు సమాంతర కాంతి కిరణాలు వాటిని మొదటి కటకం నాభివద్ద కేంద్రీకరిస్తుంది. అదే నాభి రెండవ కటకానికి కూడా నాభి అవుతుంది. కనుక నాభి నుండి వచ్చే కాంతి కిరణాలను రెండవ కటకం సమాంతర కిరణాలుగా మారుస్తుంది.

కావున చంద్రుని కిరణాలలో ఏ మార్పూ జరగదు. కనుక ఈ అమరిక లేకుండా చంద్రుణ్ణి చూసినా ఈ అమరిక గుండా చంద్రుణ్ణి చూసినా ఏ మార్పూ ఉండదు.
(లేదా)

మామూలుగా చూసినప్పుడు చంద్రుడు ఎలా కనిపిస్తాడో ఈ పరికరం నుండి చూసినా అదే విధంగా కనిపిస్తాడు.

ప్రశ్న 2.
పటంలో చూపినట్లు ఒక కుంభాకార కటకం 5 వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడింది. అది ఎన్ని ప్రతి బింబాలను ఏర్పరుస్తుంది? ఎందుకు?
జవాబు:

ఇచ్చిన కుంభాకార కటకం 5 వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడినది. కనుక అవి విభిన్న (వేర్వేరు) A వక్రీభవన గుణకాలు. వేర్వేరు నాభ్యాంతరాలు కలిగి ఉంటాయి. అందువల్ల ‘5’ వేర్వేరు ప్రతిబింబాలు ఏర్పరుస్తుంది.

ప్రశ్న 3.
కింది కిరణ చిత్రాన్ని పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 4.
ఒక కుంభాకార కటక పదార్థం యొక్క వక్రీభవన గుణకం 1.46. బెంజీన్ వక్రీభవన గుణకం 1.5, నీటి వక్రీభవన గుణకం 1 అయిన పై కటకాన్ని నీరు, బెంజీన్లలో ఉంచినపుడు ఆ కటకం ఎలా ప్రవర్తిస్తుందో ఊహించండి.
జవాబు:

1. 1.46 వక్రీభవన గుణకం కలిగిన కుంభాకార కటకాన్ని 1 వక్రీభవన గుణకం గల నీటిలో ఉంచినప్పుడు అది కేంద్రీకరణ కటకంలా పనిచేస్తుంది.
2. దానికి 1.5 వక్రీభవన గుణకం గల బెంజీన్లో ఉంచినప్పుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకంలా పనిచేస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
ఒక కటకం యొక్క నాభ్యంతరం దాని చుట్టూ ఉన్న యానకం మీద ఆధారపడుతుంది. పరిసర యానకంగా ఉపయోగించే ద్రవం యొక్క వక్రీభవన గుణకం కటక పదార్థం యొక్క వక్రీభవన గుణకంతో సమానం అయితే ఏమి జరుగుతుందో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:

1. పరిసరయానక వక్రీభవన గుణకం, కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకంతో సమానం అయితే ఆ కటకం కటక లక్షణాలను కోల్పోతుంది.
2. ఆ కటకం కాంతి కిరణాలను కేంద్రీకరించడం గానీ, వికేంద్రీకరించడం గానీ చేయదు.
3. ఆ కటకంపై పడ్డ కాంతి కిరణం వక్రీభవనం చెందకుండా సరళరేఖ మార్గంలో ప్రయాణిస్తుంది.

ప్రశ్న 6.
సమతల కుంభాకార కటక వక్రతా వ్యాసార్ధం R. కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకం n అయిన దాని నాభ్యంతరం కనుగొనండి.
జవాబు:
ఇచ్చిన కటకము సమతల కుంభాకార కటకము.
కటక వక్రతా వ్యాసార్ధం = R, కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకము = n.

ప్రశ్న 7.
ఒక విద్యార్థి ద్వికుంభాకార కటకంతో ప్రయోగం చేసి ఈ క్రింది టేబుల్ ను రూపొందించాడు.

పై పట్టికలో గల సమాచారం ఆధారంగా క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.
ఎ) పై పట్టికలో నాభ్యాంతరం విలువలు విభిన్నంగా వుండడానికి గల కారణం ఏమై ఉంటుందని అనుకుంటున్నావు?
బి) పై కటక నాభ్యంతరంను ఎలా నిర్ణయిస్తాం? ఆ విలువ ఎంత?
సి) వస్తు దూరం 10 సెం.మీ. అయ్యేట్లు ప్రయోగాన్ని నిర్వహించి ప్రతిబింబ దూరాన్ని కొలవగలరా? ఎందుకు?
డి) పై పట్టిక ప్రకారం u, v, f ల మధ్య మీరు గుర్తించిన సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
ఎ) నాభ్యంతరం విలువలు సరిగా రాలేదంటే ప్రయోగ నిర్వహణలో దోషాలు జరిగి ఉండవచ్చును.
బి) కటక నాభ్యంతరం విలువ, మొత్తం నాభ్యంతరాల సగటు విలువకు సమానం.

సి) ఇది అసాధ్యము, ఎందుకనగా వస్తువును f కంటే ముందు ఉంచిన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది కనుక దాని దూరాన్ని కొలవలేము.

డి) u విలువ తగ్గుతూ ఉంటే ఆ విలువ పెరుగుతూ ఉంటుంది. కాని f విలువ అన్ని సందర్భాలలో దాదాపు స్థిరంగా ఉంటుంది.
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

ప్రశ్న 8.
నీ స్నేహితుడు నీకు క్రింది ఫార్ములాలను చెప్పాడు.
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\) ; \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)
నిన్ను ఇలా అడిగాడు.
ఎ) పై ఫార్ములాలను వాడటంలో తీసుకోవలసిన జాగ్రత్తలు ఏమిటి?
బి) పై రెండు ఫార్ములాలు ఏ సందర్భాల్లో వాడాలి?
జవాబు:
ఎ) పై సూత్రాలను ఉపయోగించినపుడు తప్పక సంజ్ఞా సాంప్రదాయాన్ని పాటించాలి.
బి) \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\) అను సూత్రంను ఏ కటకానికైన వినియోగించవచ్చును.
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)అను సూత్రంను కటకం గాలిలో ఉన్నప్పుడు మాత్రమే వాడాలి.

ప్రశ్న 9.
సంజ్ఞాసంప్రదాయ నియమాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

1. అన్ని దూరాలను పోల్ లేదా దృక కేంద్రం నుండి కొలవాలి.
2. పతన కాంతి దిశలో కొలిచిన దూరాలను ధనాత్మకంగా లెక్కించాలి.
3. పతన కాంతి దిశకు వ్యతిరేకదిశలో కొలిచిన దూరాలను ఋణాత్మకంగా లెక్కించాలి.
4. ప్రధానాక్షంపై గల బిందువుల నుండి పైవైపు కొలిచిన ఎత్తులను ధనాత్మకంగా తీసుకోవాలి.
5. ప్రధానాక్షంపై గల బిందువుల నుండి కిందివైపు కొలిచిన ఎత్తులను ఋణాత్మకంగా తీసుకోవాలి.

ప్రశ్న 10.
వక్రతలాల వద్ద వక్రీభవనమును తెలుపు సూత్రము, సమతలాల వద్ద ఏ విధంగా వినియోగించవచ్చునో తెలుపండి.
జవాబు:
వక్రతలాలకు సంబంధించు సూత్రం n₂/v – n₁/u = (n₂ – n₁)/ R
సమతలాలకు R విలువ అనంతం అవుతుంది. \(\frac{1}{R}\) విలువ ‘0’ కు సమానం అవుతుంది.
n₂/v – n₁/a = 0 ⇒ n₂/v = n₁/u

ప్రశ్న 11.
కటక నాభ్యంతరము పరిసర యానకంపై ఆధారపడుతుందని ఎలా చెప్పవచ్చును? తెలపండి.
జవాబు:
కటకం గాలిలో ఉన్నప్పుడు కనుగొన్న నాభ్యంతరం కంటే, రాయి – కటకం మధ్య దూరం ఎక్కువగా ఉండే విధంగా కటకాన్ని నీటిలో ఉంచితే మనం ప్రతిబింబం చూడగలము. దీనిని బట్టి నీటిలో ఉన్నప్పుడు కటక నాభ్యంతరం పెరిగిందని తెలుస్తుంది. అంటే కటక నాభ్యంతరం పరిసర యానకంపై ఆధారపడుతుందని తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 12.
‘కుంభాకార కటకము ఎప్పుడు కేంద్రీకరణ కటకముగా మరియు వికేంద్రీకరణ కటకముగా పనిచేస్తుందో వివరించండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాన్ని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా తక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినప్పుడు, అది కేంద్రీకరణ కటకం వలె పనిచేస్తుంది. కాని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా ఎక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినప్పుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకం వలె పనిచేస్తుంది.

ప్రశ్న 13.
కుంభాకార, పుటాకార కటకముల మధ్య భేదములను వ్రాయండి.
జవాబు:

కుంభాకార కటకం	పుటాకార కటకం
1. దీని అంచులు పలుచగాను, మధ్యలో మందంగాను ఉంటుంది.	1. దీని అంచులు మందముగాను, మధ్యలో పలుచగాను ఉంటుంది.
2. కాంతి కిరణాలు దీని మీద పడి వక్రీభవనం చెందిన తరువాత కేంద్రీకరించబడతాయి.	2. కాంతి కిరణాలు దీని మీద పడినపుడు వక్రీభవనం తరువాత వికేంద్రీకరణం చెందుతాయి.
3. దీని ద్వారా వస్తువులను చూచినపుడు పెద్దవిగా కనబడతాయి.	3. దీని ద్వారా వస్తువులను చూచినపుడు కుంచించుకొని  పోయినట్లు కనబడతాయి.
4. ఇది సాధారణంగా నిజ ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.	4. ఇది ఎల్లప్పుడు మిథ్యా ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

ప్రశ్న 14.
కుంభాకార, పుటాకార కటకముల లక్షణాలను తెలుసుకొనుటకు ప్రశ్నలను తయారుచేయండి.
జవాబు:

1. ఇచ్చిన కటకం ఏ విధంగా ఉంది?
2. కటకం ద్వారా ప్రతిబింబం తెరపై ఏర్పడినదా?
3. కటకం ముందు వేరు వేరు స్థానాల వద్ద ఉంచినపుడు ప్రతిబింబం పరిమాణం ఏమవుతున్నది?
4. వస్తు పరిమాణం కన్నా కటకంలో ప్రతిబింబ పరిమాణం గమనించినపుడు ఏ విధంగా ఉంటుంది?

ప్రశ్న 15.
సమతలాల వద్ద వక్రీభవనమును, వక్రతలాల వద్ద వక్రీభవనమును నీవు ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
వక్రతలాల వక్రీభవనాన్ని సూక్షదర్శినిలోను, దూరదర్శినిలోను మరియు దృష్టి దోషాల నివారణలోను ఉపయోగిస్తారు. కాబట్టి సమతలాల, వక్రతలాల వక్రీభవనాన్ని అభినందిస్తున్నాను.

ప్రశ్న 16.
కటక సామర్యం అనగానేమి?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం (f) యొక్క విలోమమును “కటక సామర్థ్యం” అంటారు.

S.I. ప్రమాణం – డయాప్టర్ (D)
– కుంభాకార కటకానికి f, P విలువలు ధనాత్మకం (+). – పుటాకార కటకానికి 1. P విలువలు ఋణాత్మకం (-).

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
వస్తువును F, మరియు 2F, ల మధ్య ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబాన్ని సూచిస్తూ, కింది పటాన్ని పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 2.
10 సెం.మీ. నాభ్యాంతరం గల కుంభాకార కటకం ముందు కింద తెలిపిన వివిధ దూరాలలో వస్తువు ఉంచబడింది.
(a) 8 సెం.మీ. (b) 15 సెం.మీ. (c) 20 సెం.మీ. (d) 25 సెం.మీ.
పైన తెలిపిన ఏ స్థానం వద్ద వస్తువును ఉంచినపుడు ప్రతిబింబ లక్షణాలు కింది విధంగా ఉంటాయి? సకారణంగా వివరించండి.
i) వస్తు పరిమాణం కంటే చిన్నదైన, తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజ ప్రతిబింబం
ii) వస్తు పరిమాణం కంటే పెద్దదైన, తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజ ప్రతిబింబం
iii) వస్తు పరిమాణం కంటే పెద్దదైన, నిటారుగా ఉన్న మిథ్యా ప్రతిబింబం
iv) వస్తు పరిమాణానికి సమాన పరిమాణం గల ప్రతిబింబం
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
క్రింది పట్టికలో కుంభాకార కటకం ద్వారా ఏర్పడు ప్రతిబింబంను చూపు కిరణ చిత్రాలు ఇవ్వబడినవి. ఈ పటాల ద్వారా ఈ క్రింది పట్టికను పూరించండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 4.
కుంభాకార కటకంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణాల ప్రవర్తనను ఏవేని 4 సందర్భాలలో వివరించండి.
జవాబు:
1) ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కిరణమైనా విచలనం చెందదు.

2) కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కిరణం :
కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం కూడా విచలనం పొందదు.

3) ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణాలు నాభివద్ద కేంద్రీకరించబడతాయి.

4) నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం వక్రీభవనం చెందిన తరువాత ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
ఒక కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం 4 సెం.మీ. ఆ కటకం ముందు ప్రధానాక్షంపై వస్తువుని
i) 8 సెం.మీ. దూరంలో మరియు
ii) 10 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచినపుడు ప్రతిబింబము ఏర్పడుటను సూచించు కిరణ చిత్రాలను గీచి రెండు సందర్భాలలో ప్రతిబింబ లక్షణాలు రాయుము.
జవాబు:
1) కిరణ చిత్రం :

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
1) వస్తువు పరిమాణానికి ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
2) ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడును.
3) నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడును.
4) ప్రతిబింబం ‘C₁‘ వద్ద ఏర్పడును.

ii) కిరణ చిత్రం :

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
1) ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తువు పరిమాణం కంటే చిన్నది.
2) తలక్రిందులైన ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
3) నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
4) ప్రతిబింబం ‘F₁‘ & ‘C₁‘ ల మధ్య ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 6.
వక్రీభవన గుణకం (n) = 1.5 గా గల ఒక ద్విపుటాకార కటకం గాలిలో ఉంచబడింది. ఈ కటకం యొక్క రెండు వక్రతలాల వక్రతా వ్యాసార్ధాలు వరుసగా R₁ = 20 సెం.మీ., R₂ = 60 సెం.మీ. అయిన కటక నాభ్యంతరంను కనుక్కోండి. ఆ కటకం లక్షణంను పేర్కొనండి.
జవాబు:
దత్తాంశం : n = 1.5; R₁ = 20 సెం.మీ.; R₂ = 60 సెం.మీ.
సంజ్ఞాసాంప్రదాయం ప్రకారం, n = 1.5; R₁ = – 20 సెం.మీ. ; R₂ = 60 సెం.మీ.

కనుక f = – 30 సెం.మీ. (ఇక్కడ ఋణగుర్తు కటకం వికేంద్రీకరణ కటకం అని తెలియజేస్తుంది)

ద్విపుటాకార కటక లక్షణాలు :

1. ఇది వికేంద్రీకరణ కటకం.
2. ఇది మధ్య భాగంలో పలుచగాను, అంచులందు మందంగాను ఉన్నది.

ప్రశ్న 7.
25 సెం.మీ. నాభ్యంతరము గల కుంభాకార కటకం ప్రధానాక్షంపై 50 సెం.మీ. మరియు 75 సెం.మీ. దూరంలలో వస్తువును ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబ లక్షణాలను రాయండి.
జవాబు:
వస్తువును 50 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచినప్పుడు :

1. ప్రతిబింబం 50 సెం.మీ. దూరంలో ఏర్పడుతుంది.
2. వస్తుపరిమాణానికి ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
3. ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
4. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

వస్తువును 75 సెం.మీ. దూధంలో ఉంచినప్పుడు :

1. ప్రతిబింబం F, C ల మధ్య ఏర్పడుతుంది. (37.5 సెం.మీ. వద్ద)
2. వస్తుపరిమాణం కన్నా తక్కువ పరిమాణం గల ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
3. ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
4. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 8.
నిత్యజీవిత వినియోగంలో కటకాల పాత్రను తెలపండి.
జవాబు:
నిత్యజీవితంలో కటకాల పాత్ర :
i) దృష్టి దోషాల్ని సవరించుటకు
ii) భూతద్దంగా
iii) సూక్ష్మ దర్శినిలో
iv) టెలిస్కోప్ లో
v) బైనాక్యులలో
vi) సినిమా ప్రొజెక్టర్లలో
vii) కెమెరాలలో కటకాలను వినియోగిస్తారు.

ప్రశ్న 9.
4 సెం.మీ.ల నాభ్యంతరం గల ద్వి పుటాకార కటకం ముందు 3 సెంమీ., 5 సెం.మీ.ల వద్ద ప్రధానాక్షంపై వస్తువును ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబాలకు కిరణచిత్రాలను గీయండి. ప్రతిబింబాల లక్షణాలు రాయండి.
జవాబు:


ప్రతిబింబ లక్షణాలు :

1. ప్రతిబింబం P, F ల మధ్య ఏర్పడును,
2. వస్తువు కన్నా చిన్న ప్రతిబింబం,
3. నిటారు ప్రతిబింబం,
4. మిథ్యా ప్రతిబింబం.

ప్రశ్న 10.
ద్వికుంభాకార కటకాన్ని ఉపయోగించి దాని ప్రధానాక్షంపై S’ వద్ద బిందురూప ప్రతిబింబం ఏర్పరిచారు. కటక దృశ్యాకేంద్రం P దాని నాభులు ‘F’ మనకు తెలుసనుకుందాం. PF > PS’ అని కూడా తెలుసు. వీటి ఆధారంగా బిందురూప వస్తు స్థానాన్ని గుర్తించే కిరణచిత్రాన్ని గీసి, దానిలో ఇమిడివున్న కారణాలను తెల్పండి.
జవాబు:
ఇచ్చిన కటకము ద్వికుంభాకార కటకము మరియు ఇచ్చిన నియమము PF > PS’ అనగా ప్రతిబింబము దృశ్యాకేంద్రం (P) మరియు నాభి (F)ల మధ్య ఏర్పడును.

స్నెల్ నియమం ప్రకారం ఈ నియమం వస్తువును ‘P’ మరియు ‘F’ ల మధ్య ఉంచినపుడు మాత్రమే సాధ్యపడును. ఎందుకనగా పరావర్తన కిరణాలు విసరణ చెందును కనుక.

ప్రశ్న 11.
ద్వికుంభాకార కటకం వక్రతా వ్యాసార్థాలు సమానం. వాటి ఒక వక్రతా కేంద్రం వద్ద ఒక వస్తువును ఉంచుదాం. కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకం ‘n’. కటకం గాలిలో ఉందని భావించండి. కటక ప్రతి తల వక్రతా వ్యాసార్ధం R అని తీసుకోండి.
a) కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
b) ప్రతిబింబ దూరం ఎంత?
c) ప్రతిబింబ స్వభావాన్ని చర్చించండి.
జవాబు:
ద్వికుంభాకార కటకపు వక్రతా వ్యాసార్ధాలు సమానము కనుక R₁ = R₂ = R

c) పైన ఏర్పడిన ప్రతిబింబము తలక్రిందులైనదిగానూ మరియు v < u గా ఉండును.

ప్రశ్న 12.
ఒక కటకం పదార్థ వక్రీభవన గుణకం 1.5. ఆ కటకం ముందు 30 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువు నుంచిన 20 సెం.మీ. దూరంలో ప్రతిబింబం ఏర్పడింది. అయితే దాని నాభ్యంతరం కనుగొనండి. అది ఏ కటకం ? కటక వక్రతా వ్యాసార్థాలు సమానమైతే ఆ విలువ ఎంత?
జవాబు:
i) ఆ కటకం కుంభాకారం అనుకుంటే :
వస్తు దూరము = u = – 30 సెం.మీ. (కటకంకు ముందున వస్తువు కలదు.)
ప్రతిబింబ దూరము = v = 20 సెం.మీ.

∴ కటక వక్రతా వ్యాసార్ధము విలువ = R = 12, సెం.మీ.

ii) ఆ కటకం పుటాకార కటకం అనకుంటే :

ప్రశ్న 13.
కటక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించుము. (లేదా) \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\) ను ఉత్సాదించుము.
జవాబు:

1) ఒక కుంభాకార కటకానికి ఎదురుగా ప్రధానాక్షంపై OO’ అను వస్తువునుంచుము.
2) కటకానికి రెండోవైపు II’ అనే నిజప్రతిబింబం ఏర్పడిందనుకొనుము.
3) O’ నుండి బయలుదేరి ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కిరణం కటకంపై పతనమై, వక్రీభవనం చెందాక పటంలో చూపిన విధంగా నాభి F₁ గుండా పోతుంది.
4) O’ బిందువు యొక్క ప్రతిబింబం I’ను గుర్తించేందుకు, కటక దృక కేంద్రం (P) గుండా ప్రయాణించే కిరణం విచలనాన్ని పొందదు.
5) OO’ యొక్క ప్రతిబింబం II’ ప్రధానాక్షంపై తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
6) పటంలో PO, PI, PF₁ లు వరుసగా వస్తు, ప్రతిబింబ దూరములు మరియు కటక నాభ్యంతరాలు.

∴ ఈ సమీకరణాన్ని ‘కలక సూత్రము’ అంటాం.

ప్రశ్న 14.
రెండు యానకాల వక్రీభవన గుణకాలు (n₁, n₂), వస్తుదూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (v) మరియు వక్రతా వ్యాసార్ధం (R) ల మధ్య సంబంధంను ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
1) పటంలో చూపినట్లు n,, n. వక్రీభవన గుణకాలు గల రెండు యానకాలను ఒక వక్రతలం వేరు చేస్తుందని భావించండి.
2) ప్రధానాక్షంపై ‘O’ వద్ద ఒక బిందురూప వస్తువునుంచాం.
3) ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కిరణం యానకాలను వేరు చేసే వక్రతలం వద్ద విచలనాన్ని పొందకుండా ధృవం గుండా ప్రయాణిస్తుంది.
4) ప్రధానాక్షంతో ‘∝’ కోణం చేసే రెండో కిరణం వక్రతలాన్ని ‘A’ బిందువు వద్ద తాకుతుంది. అక్కడ పతనకోణం θ₁, ఆ కిరణం విచలనం పొంది రెండో యానకం గుండా AI రేఖ వెంబడి ప్రయాణిస్తుంది. అక్కడ వక్రీభవన కోణం θ₂
5) మొదటి, రెండవ కిరణాలు వక్రీభవన కిరణాలు I వద్ద కలుస్తాయి. అక్కడ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
6) రెండవ వక్రీభవన కిరణం ప్రధానాక్షంతో చేసే కోణం γ, A బిందువు వద్ద గీసిన లంబం ప్రధానాక్షంతో చేసే కోణం β అనుకుందాం.

ప్రశ్న 15.
కటక తయారీ సూత్రం అనగానేమి ? దీనికొక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
కటక తయారీ సూత్రము : \(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

ఉత్పాదన :
1) పలుచని కటకం ప్రధానాక్షంపై ఒక బిందురూప వస్తువు ‘O’ ను ఊహించండి. కటకంను ఉంచిన యానకం వక్రీభవన గుణకం n., కటక వక్రీభవన గుణకం (ny) అనుకోండి.

2) ‘O’ బిందువు నుండి బయలుదేరిన కాంతి కిరణం R₁ వక్రతా వ్యాసార్థం గల ఆ కటకపు ఒక కుంభాకార ఉపరితలంపై ‘A’ బిందువు వద్ద పతనం చెందింది అనుకుందాం.

3) పతన కిరణం A వద్ద వక్రీభవనం పొందుతుంది. కటకానికి రెండవ ఉపరితలం లేకపోతే, వక్రీభవన కిరణం ‘Q’ వద్ద ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది అనుకుందాం.
పటం నుండి PO = – u, PQ = V = x; వక్రతా వ్యాసార్ధం = R₁ ; n₁ = n_a మరియు n₂ = n_b

కానీ, నిజానికి A వద్ద వక్రీభవనం చెందిన కిరణం R, వక్రతా వ్యాసార్ధం గల మరో ఉపరితలంపై B బిందువు వద్ద తిరిగి వక్రీభవనం పొంది I వద్ద ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

4) కటకం యొక్క మొదటి ఉపరితలం వల్ల ఏర్పడిన ప్రతిబింబం ‘Q’ ను కటకం యొక్క రెండవ ఉపరితలానికి వస్తువుగా తీసుకోవాలి. అపుడు పుటాకార ఉపరితలం పరంగా Q యొక్క ప్రతిబింబం I అని చెప్పవచ్చు. పటం నుండి వస్తుదూరం u = PQ = + x
ప్రతిబింబ దూరం v = PI ; వక్రతా వ్యాసార్ధం R = – R₂ ; n₁ = n_b, n₂ = n_a

ప్రశ్న 16.
కుంభాకార కటకముతో వివిధ దూరాలలో వస్తువు నుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబ లక్షణాలను కనుగొను ప్రయోగ పద్దతి, కావలసిన పరికరములను తెలుపండి.
జవాబు:
కావలసిన వస్తువులు : వస్తువు, కుంభాకార కటకం, తెర, V – స్టాండ్.

ప్రయోగ విధానం :

1. దాదాపు 2 మీటర్ల పొడవు గల టేబుల్ మధ్య భాగంలో ఒక V – స్టాండ్ ను ఉంచండి.
2. V – స్టాండకు ఒక కుంభాకార కటకాన్ని అమర్చండి.
3. కటకానికి దూరంగా ప్రధానాక్షంపై కొవ్వొత్తి మంట ఉండేటట్లుగా, కొవ్వొత్తిని పట్టుకొని నిలబడాలి. కటకానికి రెండోవైపు ప్రధానాక్షానికి లంబంగా ఒక తెరను ఏర్పరచాలి.
4. కొవ్వొత్తి ముందుకు జరుపుతూ వేరు వేరు స్థానాల వద్ద ఉంచి తెరమీద ప్రతిబింబాలు ఏర్పరచాలి.
5. ఇదే విధంగా వివిధ వస్తు స్థానాలకు ప్రతిబింబాలను తెరపై ఏర్పరచి లక్షణాలు పరిశీలించాలి.

ప్రశ్న 17.
కటకంపై వివిధ సందర్భాలలో పతనమయ్యే కిరణాల ప్రవర్తన ఎలా ఉంటుందో పటాల ద్వారా వివరించుము.
జవాబు:
1. ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కిరణమైనా విచలనం చెందదు.

2. కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం కూడా విచలనం చెందదు.

3. ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతి . కిరణాలు నాభి వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి లేదా నాభి నుండి వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

4. నాఖి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణాలు వక్రీభవనం పొందాక ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తాయి.

5. ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు :
ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు నాభీయ తలంపై ఏదేని బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి లేదా నాభీయ తలంపై ఏదేని బిందువు నుండి వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

ప్రశ్న 18.
వస్తువు వివిధ స్థానాలలో ఉన్నపుడు కుంభాకార కటకం వలన ప్రతిబింబాలు
జవాబు:
1. వస్తువు అనంతదూరంలో ఉన్నపుడు :
వస్తువు అనంతదూరంలో ఉన్నపుడు, కటక నాభి వద్ద బిందురూప ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

2. వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల, ప్రధానాక్షంపై వస్తువు ఉంచినపుడు :
వస్తువును, వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై ఉంచినపుడు చిన్నదైన, తలకింద్రులుగా ఉన్న నిజప్రతిబింబం. C₁ మరియు F₁ ల మధ్య ఏర్పడుతుంది.

3. వక్రతా కేంద్రం (C₂) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
వక్రతా కేంద్రం (C₂) వస్తువు వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబం, (C₁) వద్ద ఏర్పడుతుంది. ఈ ప్రతిబింబం వస్తు పరిమాణానికి సమానంగాను, తలక్రిందులుగా ఉండే నిజప్రతిబింబం.

4. వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య వస్తువునుంచినపుడు :
వస్తువును వక్రతా కేంద్రం (C₂), నాభి (F₂) ల మధ్య వుంచినపుడు C₁కి ఆవల, వృద్ధీకృతమైన తలక్రిందులుగానున్న నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

5. నాభి వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
నాభి (F₁) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబం అనంతదూరంలో ఏర్పడుతుంది.

6. నాభి (F₂) మరియు కటక దృక్ కేంద్రం (P) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
ప్రతిబింబం వస్తువును నాభికి, కటక దృక్ కేంద్రానికి మధ్య ఉంచినపుడు వృద్ధీకృతమైన, నిటారుగానున్న మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం ½ Mark Important Questions and Answers

1. వక్రతలంకి ధృవంను ఎక్కడ గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
వక్రతలం మధ్యలో

2. వక్రతా కేంద్రం నుండి వక్రతలంపై ఏదైనా బిందువుకి గీసిన రేఖను ఏమందురు?
జవాబు:
లంబం

3. వక్రతా కేంద్రం నుండి ధృవంకి గీసిన రేఖను ఏమందురు?
జవాబు:
ప్రధానాక్షం

4. లంబం గుండా వెళ్లే కాంతి కిరణం ఏ విధంగా వక్రీభవనం చెందుతుంది?
జవాబు:
విచలనం చెందదు

5. వక్రతలాలకి వక్రీభవన సూత్రం రాయండి.
జవాబు:

6. సమతలాలకు కాంతి వక్రీభవన సూత్రం రాయండి.
జవాబు:

7. రెండు ఉపరితలాలతో ఆవృతమైన పారదర్శక పదార్థం యొక్క రెండు తలాలూ లేదా ఏదో ఒక తలం వక్రతలమైతే ఆ పారదర్శక పదార్థాన్ని ఏమని అంటారు?
జవాబు:
కటకం

8. క్రింది ఇవ్వబడిన కటకం ఏ రకమైనది?

జవాబు:
సమతల – కుంభాకార కటకం

9. క్రింది ఇవ్వబడిన కటకం పేరు ఏమిటి?

జవాబు:
ద్విపుటాకార కటకం

10. కటకంనకు కనిష్ఠ వక్రతలాల సంఖ్య
A) 1
B) 2
C) 3
D) 0
జవాబు:
A) 1

11. రెండు తలాలు ఉబ్బెత్తుగా ఉండే కటకం పేరేమిటి?
జవాబు:
ద్వికుంభాకార కటకం

12. ఏ కటకంనకు మధ్యలో పలుచగానూ, అంచుల వద్ద మందంగానూ ఉంటుంది?
జవాబు:
ద్వి పుటాకార కటకం

13. కటకానికి ఎన్ని ధృవాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
1

14. పుటాకార కుంభాకార కటకానికి ఎన్ని సమతలాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
‘0 (సున్న)

15. కటకంనకు ఎన్ని నాభులను గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
‘2’

16. కటక నాభి మరియు నాభ్యంతరాలను ఎలా సూచిస్తారు?
జవాబు:
నాభి = F,
నాభ్యంతరం = f

17. కుంభాకార కటకం మరియు పుటాకార కటకం యొక్క గుర్తులను గీయుము.
జవాబు:

18. ఒక కటకం గుండా కాంతి వెళ్ళినప్పుడు ఎన్నిసార్లు వక్రీభవనం చెందుతుంది?
జవాబు:
రెండు సార్లు

19. సందర్భం – 1 : కటక ప్రధానాక్షం గుండా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
సందర్భం – 2 : కటక ధృవం గుండా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
సందర్భం – 3 : ప్రధానాక్షంకి సమాంతరంగా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
పై ఏ సందర్భంలో కాంతి విచలనం చెందదు?
జవాబు:
సందర్భం 1 మరియు 2

20. ఒక కటకం యొక్క నాభీయతలం ఎలా వుంటుంది?
జవాబు:
ప్రధానాక్షానికి లంబంగా, నాభి గుండా

21. ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా పోయే కాంతిపుంజం ఎక్కడ కేంద్రీకరించబడుతుంది?
జవాబు:
నాభీయతలంపై

22. ఒక వస్తువు నుండి ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా వచ్చే కిరణాలు కుంభాకార కటకంపై పతనమైతే ఎక్కడ కేంద్రీకరించుకుంటాయి?
జవాబు:
నాభి వద్ద

23. ఒక కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడిన సూర్యుని ప్రతిబింబం ఎలా ఉంటుందో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
బిందు పరిమాణంలో

24. ఒక కుంభాకార కటకం వలన నిజ, తలకిందులు మరియు క్షీణ ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ఎక్కడ ఉంచాలి?
జవాబు:
2 F₁కి ఆవల (వక్రతా కేంద్రం ఆవల)

25. శ్రీలత కుంభాకార కటకం ముందు ఒక కొవ్వొత్తిని ఉంచినపుడు, ప్రతిబింబం 2F₁ వద్ద ఏర్పడినది. కొవ్వొత్తి ఎక్కడ ఉందో ఊహించండి.
జవాబు:
2F₂ వద్ద

26. కుంభాకార కటక నాభి వద్ద ఒక వస్తువును ఉంచిన వక్రీభవన కిరణాలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
సమాంతరంగా

27. క్రింది.ఏ సందర్భంలో వస్తువును ఉంచినపుడు ఆవర్ధనం చెందిన ప్రతిబింబం కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడుతుంది?
A) 2F₂ కి ఆవల
B) 2F₂ మీద
C) 2F₂ మరియు F₂ల మధ్య
D) అనంత దూరంలో
జవాబు:
C) 2F₂ మరియు F₂ల మధ్య

28. మిథ్యా, నిటారు, ఆవర్ధనం చెందిన ప్రతిబింబం ఏర్పరుచుటకు నీవు తీసుకునే కటకం ఏమిటి?
జవాబు:
కుంభాకార కటకం

29. పుటాకార కటకం వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏమిటి?
జవాబు:
మిథ్యా, క్షీణించిన ప్రతిబింబం (తక్కువ పరిమాణం).

30. క్రింది పటంలో వినియోగించిన కటకం ఏమిటి?

జవాబు:
కుంభాకార కటకం

31. పై పటంలో ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏమిటి ?
జవాబు:
మిథ్య, నిటారు, ఆవర్ధనం చెందిన

32. పై పటంలో వస్తువు ఎక్కడ ఉంచబడింది?
జవాబు:
కటక దృక్ కేంద్రం, F₂ ల మధ్య

33. పై పటంలో ప్రతిబింబాన్ని తెరపై పట్టగలమా?
జవాబు:
పట్టలేము

34. నిజప్రతిబింబంను తెర లేదా ఇతర వస్తువులపై ఏర్పరచగలమా?
జవాబు:
ఏర్పరచగలము

35. క్రింది ఏ ప్రతిబింబాన్ని చూడగలము?
A) నిజ
B) మిథ్యా
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు.
జవాబు:
C) A మరియు B

36. ఒక కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం 10 సెం.మీ.
a) సమాన పరిమాణం గల ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ఎంత దూరంలో ఉంచాలి?
b) 15 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువును ఉంచితే ప్రతిబింబ లక్షణాలేవి?
జవాబు:
నిజ, ఆవర్ధన, తలకిందులు

37. క్రింది వానిలో సరియైనది. పుటాకార కటకం వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబం
A) క్షీణించినది
B) మిథ్యా
C) నాభికి, దృక్ కేంద్రంకి మధ్య ఏర్పడును
D) పైవన్నియు
జవాబు:

38. UV పద్దతిలో కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం కనుగొనునప్పుడు కొలవవలసిన అంశాలు ఏవి?
జవాబు:
వస్తుదూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (V)

39. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుటకు కనిష్ఠ వస్తుదూరం ఎంత ఉండాలి?
జవాబు:
నాభ్యంతరం అంత వుండాలి

40. కటకంనకు u, v మరియు fల మధ్య సంబంధమేమి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

41. కటక సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

42. ఒక యానకంనకు కటకం యొక్క ఏది స్థిరం?
A) వస్తుదూరం
B) ప్రతిబింబ దూరం
C) నాభ్యంతరం
D) పైవన్నియూ
జవాబు:
C) నాభ్యంతరం

43. క్రింది ఏ యానకంలో కటక నాభ్యంతరం ఎక్కువ?
A) నీరు
B) గాలి
C) సమానం
D) చెప్పలేం
జవాబు:
A) నీరు

44. కటక తయారీ సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\left(n_{b a}-1\right)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

45. గాలిలో వినియోగించు కటక తయారీ సూత్రం ఏమిటి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

46. నీటిలో గాలిబుడగ ఎలా ప్రవర్తించును ? జ. 20 సెం.మీ.
A) కేంద్రీకరణ కటకం వలె
B) వికేంద్రీకరణ కటకం వలె
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు
జవాబు:
B) వికేంద్రీకరణ కటకం వలె

47. ఒక కుంభాకార కటకం యొక్క వక్రీభవన గుణకం 1.5, దానిని 1.33 వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచారు. సమాంతర కిరణాలు పంపించిన ఎలా వక్రీభవనం చెందును?
జవాబు:
కేంద్రీకరింపబడును

48. కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడిన నిజ ప్రతిబింబంనకు u, v మరియు f లకు సంజ్ఞా సాంప్రదాయం ప్రకారం తీసుకోవలసిన గుర్తులు రాయండి.
జవాబు:
-u, + v – f

49. ఒకవేళ ‘V’ ని ఋణాత్మకంగా తీసుకుంటే, ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏది?
జవాబు:
మిథ్యా

50. నిజ మరియు మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పరచు కటకం
జవాబు:
ద్వికుంభాకార

51. అనంతదూరంలో వస్తువు ఉన్నప్పుడు దాని ప్రతిబింబం కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడింది. ఆ ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
నాభి వద్ద

52. ఒక సమతల కుంభాకార కటక నాభ్యంతరం 28 వక్రతా వ్యాసార్ధం R అయిన కటక తయారీకి వాడిన పదార్థ వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
జవాబు:

53. కటక తయారీకి వినియోగించు కొన్ని పదార్థాలు రాయుము.
జవాబు:
నీరు, గాజు, ప్లాస్టిక్ మొదలగునవి.

54. ప్రతిబింబ దూరం, నాభ్యంతరానికి సమానమయినపుడు కుంభాకార కటకంపై పతనమయ్యే కిరణాలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
సమాంతరంగా

55. ప్రయోగశాలలో కటకంను ఉంచుటకు వినియోగించు పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
V – స్టాండ్

56. కటకం వలన ఏర్పడు ప్రతిబింబం దూరంనకు సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(v=\frac{u f}{u+f}\)

57. ఒక కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ., వస్తు దూరం 30 సెం.మీ. అయిన,
a) ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది?
b) ప్రతిబింబం ఆవర్ధనం ఎంత?
జవాబు:

58. క్రింది చిత్రాన్ని పూర్తి చేయుము.

జవాబు:

59. కుంభాకార కటకం యొక్క ఒక ఉపయోగం రాయుము.
జవాబు:
టెలిస్కోపులు, మైక్రోస్కోపులలో వినియోగిస్తారు.

60. పుటాకార కటకం యొక్క ఒక వినియోగం రాయుము.
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి నివారణకు వినియోగిస్తారు.

61. కటక ఆవర్తనం సూత్రం రాయుము.’
జవాబు:
\(\frac{v}{u}\)

62. f = -40 సెం.మీ. అయిన ఆ కటకం ఏ రకానికి చెందినది?
జవాబు:
వికేంద్రీకరణ కటకం (పుటాకార కటకం)

63. ఈ కటకం మూడు వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడింది. దీనికి ఎన్ని నాభ్యంతరాలు ఉంటాయి?

జవాబు:
‘3’

64. ఒక కుంభాకార కటకంపై సగం నల్లని పేపర్ తో కప్పబడి ఉంది. దాని వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబం ఇలా ఉంటుంది.
A) పూర్తిగా
B) సగం
C) ఏర్పడదు
జవాబు:
‘A’

65. ‘n’ వక్రీభవన గుణకం, ‘R’ వక్రతా వ్యాసార్ధం గల ఒక సమతల కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం ఎంత వుంటుంది?
జవాబు:

66. పటంలో చూపిన ప్రయోగంలో రాయిని చూడాలంటే కటకం మరియు రాయి మధ్య దూరం ఎంత ఉండాలి?

A) f కి సమానంగా
B) F కన్నా తక్కువగా
C) f కన్నా ఎక్కువగా
D) f కన్నా ఎక్కువ లేదా తక్కువ
జవాబు:
B) F కన్నా తక్కువగా

67. R₁, R₂ కటక వక్రతా వ్యాసార్థాలు, n వక్రీభవన గుణకం మరియు f నాభ్యంతరం మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

68. క్రింది వానిని జతపర్చుము :
a) వక్రతా వ్యాసార్ధం – 1) R
b) కటక దృక్ కేంద్రం – 2) P
C) వక్రతా కేంద్రం – 3) C
జవాబు:
a – 1, b – 2, C – 3

69. క్రింది వానిని జతపర్చుము : .
a) సమాన పరిమాణ ప్రతిబింబం – 1) వస్తువు 2 F₂ ఆవల
b) ఆవర్తనం చెందిన ప్రతిబింబం – 2) వస్తువు 2 F₂, F₂ మధ్య
c) చిన్న ప్రతిబింబం – 3) వస్తువు 2F₂ పై
జవాబు:
a – 3, b – 2, c – 1

సాధించిన సమస్యలు

1. 10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకాన్ని ఒక గోడ నుండి 12 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచితే గోడపై ప్రతిబింబం ఏర్పడింది. అయిన కటకానికి, వస్తువునకు మధ్య దూరాన్ని లెక్కించండి.
సాధన:
f = 10 సెం.మీ. ⇒ v = 12 సెం.మీ.

∴ వస్తుదూరం 60 సెం.మీ.

2. 20 సెం.మీ. నాభ్యంతరము గల పుటాకార కటకము ముందు 50 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువు నుంచిన ఏర్పడు ప్రతిబింబ లక్షణాలను తెలుపండి. (14.3 సెం.మీ మిథ్యా ప్రతిబింబం, నిలువుగా)
సాధన:

3. ఒక నదిపై ఒక పక్షి 3 మీ ఎత్తులో ఎగురుతున్నది. అదేచోట నది ఉపరితలం నుండి 4 మీ లోతులో చేప ఉంది. అయిన పక్షికి చేప ఎంత లోతులో ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది? అలాగే చేపకు పక్షి ఎంత ఎత్తులో ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది?
(సహాయం n_wa = 4/3) (Ans : 6మీ, 8మీ)
సాధన:
పక్షికి చేప కనిపించే దూరం = \(\frac{3}{4}\) × 4 = 3 సెం.మీ.
చేపకు పక్షి కనిపించే దూరం = \(\frac{4}{3}\) × 3 = 4 సెం.మీ.

అదనపు ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ పుటాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి మార్గాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 2.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోనికి ప్రయాణిస్తూ కుంభాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతికిరణ మార్గాన్ని గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ కుంభాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణ మార్గాన్ని చూపే పటం గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 4.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ పుటాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణ మార్గాన్ని చూపే పటం గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
క్రింది సందర్భాలకు కిరణ చిత్రాలను గీయుము.
a) కుంభాకార కటకం ద్వారా నిటారైన ఆవర్గీకృతమైన ప్రతిబింబం ఏర్పడుట.
b) 20 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకం ముందు 60 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువుంచినపుడు.
c) కుంభాకార కటకం ద్వారా సమాంతర కాంతికిరణ పుంజం ఏర్పడుట.
d) కుంభాకార కటకంతో వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా ఏర్పడడం.
జవాబు:
a) వస్తువును కటక కేంద్రం (P), నాభి (F) ల మధ్య ఉంచినపుడు నిటారైన, ఆవస్థీకృత ప్రతిబింబం ఏర్పడును.

b) కటక నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ.
వస్తు దూరం = 60 సెం.మీ.
వస్తువు వక్రతా కేంద్రం (40 సెం.మీ.) కు ఆవల ఉన్నది.
ప్రతిబింబ F, C ల మధ్య నిజ, తలక్రిందులు మరియు వస్తువుకన్నా చిన్నది ఏర్పడును.

c) కుంభాకార కటకం ద్వారా సమాంతర కాంతి కిరణ పుంజం ఏర్పడాలంటే వస్తువును F వద్ద వుంచాలి.

d) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా ఉండాలంటే వస్తువును C వద్ద వుంచాలి.

ప్రశ్న 6.
కటకాన్ని వాడి ఒక ప్రతిబింబం ఏర్పరచినప్పుడు ఆవర్ధనం + 0.5 అయిన ఎ) ప్రతిబింబ లక్షణాలేవి ? బి) వాడిన కటకమేది ?
జవాబు:
ఎ) ఏర్పడిన ప్రతిబింబం నిటారైన, మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువుకన్నా చిన్నదైన ప్రతిబింబం ఏర్పడును.
కారణం : ఆవర్ధనం విలువ ధనాత్మకం.

బి) వాడిన కటకం పుటాకార కటకం.
కారణం : ఆవర్ధనం +0. 5 అనగా ధనాత్మకం మరియు 1 కన్నా తక్కువ ఈ విలువ కేవలం పుటాకార దర్పణానికే సాధ్యం.

ప్రశ్న 7.
100 మి.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక వికేంద్రీకరణ కటకం ముందు 150 మి.మీ. దూరంలో ఒక వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబ దూరం మరియు ప్రతిబింబ స్వభావాలను కనుగొనుము.
జవాబు:
వస్తు దూరం (u) = -150 మి.మీ.
నాభ్యంతరం (f) = -100 మి.మీ.
ప్రతిబింబ దూరం (v) = ?

∴ కటకం ముందు వస్తువున్న వైపునే 60 మి.మీ. దూరంలో ప్రతిబింబం ఏర్పడును.

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
ప్రతిబింబం నిటారైనది, మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువు కన్నా చిన్నది.

ప్రశ్న 8.
20 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక కేంద్రీకరణ కటకం ముందు క్రింద చూపిన దూరాలలో వస్తువునుంచారు.
a) 40 సెం.మీ.
b) 50 సెం.మీ.
c) 30 సెం.మీ.
d) 15 సెం.మీ. అయిన సందర్భంలో క్రింద చూపిన విధంగా ప్రతిబింబాలు ఏర్పడును?
i) ఆవర్గీకృతమైన నిజ ప్రతిబింబం
ii) అవర్గీకృతమైన మిథ్యా ప్రతిబింబం
iii) వస్తువు కన్నా చిన్నదైన నిజ ప్రతిబింబం
iv) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
జవాబు:
i) ఆవర్గీకృతమైన నిజ ప్రతిబింబం, వస్తువును F, Cల మధ్య వుంచినపుడు ఏర్పడును.
అనగా u =  30 సెం.మీ.

ii) అవర్గీకృతమైన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును F మరియు P ల మధ్య ఉంచాలి.
అనగా 15 సెం.మీ. దూరంలో

iii) వస్తువు కన్నా చిన్నదైన నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ‘C’ కి ఆవల వుంచాలి.
అనగా 50 సెం.మీ. దూరంలో

iv) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా అనగా వుండాలంటే వస్తువును ‘C’ వద్ద వుంచాలి.

ప్రశ్న 9.
10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక కేంద్రీకరణ కటకం ముందు 15 సెం.మీ. దూరంలో 4 సెం.మీ. ఎత్తు గల ఒక వస్తువునుంచారు. అయిన ప్రతిబింబ స్థానం, లక్షణం మరియు ఎత్తులను కనుగొనుము.
జవాబు:
u= 15 సెం.మీ., f = + 10 సెం.మీ.

ప్రశ్న 10.
కుంభాకార కటక ఉపయోగాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాలను

1. భూతద్దాలుగా వాడతారు.
2. దీర్ఘదృష్టి అనే ఒక రకమైన దృష్టిదోషాన్ని నివారించుటకు వాడతారు.
3. మైక్రోస్కోపులు, ప్రొజెక్టర్లు, కెమెరాలు, టెలిస్కోపులలో కుంభాకార కటకాలను వాడుతారు.

ప్రశ్న 11.
పుటాకార కటకం యొక్క ఉపయోగాలను పేర్కొనుము.
జవాబు:
పుటాకార కటకాలను

1. టెలిస్కోపులలో అక్షి కటకంగాను,
2. హ్రస్వదృష్టి అనే ఒక రకమైన దృష్టిదోషాన్ని సవరించుటకు,
3. అత్యంత నాణ్యమైన దృశ్య పరికరాలను తయారుచేయుటకు కుంభాకార కటకాలతో కలిపి వాడుతారు.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. పటంలో చూపబడ్డ కటకం పేరు
A) ద్వికుంభాకార కటకం
B) ద్విపుటాకార కటకం
C) పుటాకార – కుంభాకార కటకం
D) సమతల కుంభాకార కటకం
జవాబు:
B) ద్విపుటాకార కటకం

2. 10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకాన్న నీటిలో ముంచితే దాని నాభ్యంతరం
A) పెరుగుతుంది
B) తగ్గుతుంది
C) మారదు
D) సున్నకు చేరును
జవాబు:
A) పెరుగుతుంది

3. కుంభాకార కటకం యొక్క ప్రధానాక్షంపై వస్తువు ఎక్కడ ఉంచితే మిథ్యా ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది?
A) దృక్’ కేంద్రము మరియు F ల మధ్య
B) F వద్ద
C) F, C ల మధ్య
D) C వద్ద
జవాబు:
A) దృక్’ కేంద్రము మరియు F ల మధ్య

4. కింది పదార్థాలలో కటకం తయారీకి సాధారణంగా ఉపయోగపడేది
A) నీరు
B) గాజు
C) ప్లాస్టిక్
D) పైవన్నీ
జవాబు:
B) గాజు

5. ఈ పటంలో వస్తువు (O) స్థానం ……

A) ‘F’ వద్ద
B) ‘C’ వద్ద
C) ‘C’, ‘F’ ల మధ్య
D) ‘C’ కి ఆవల
జవాబు:
D) ‘C’ కి ఆవల

6. కుంభాకార కటకం నుండి వక్రీభవనం చెందిన కిరణం ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తుంటే, ప్రతిబింబ దూరం ….
A) వస్తుదూరానికి సమానం
B) అనంతం
C) కటక నాభ్యంతరానికి సమానం
D) కటక వక్రతా వ్యాసార్ధానికి సమానం
జవాబు:
B) అనంతం

7. కింది వాటిలో దేని కొరకు పుటాకార కటకాన్ని వినియోగిస్తారు?
A) మైక్రోస్కోలో అక్షి (కంటి) కటకం
B) సూర్యకాంతిని ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరించుటకు
C) దీర్ఘదృష్టిని సవరించడానికి
D) హ్రస్వదృష్టిని సవరించడానికి
జవాబు:
D) హ్రస్వదృష్టిని సవరించడానికి

8. ఎల్లప్పుడు చిన్నదైన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే ఉపయోగించేది
A) కుంభాకార కటకం
B) సమతల కుంభాకార కటకం
C) పుటాకార కటకం
D) పుటాకార దర్పణం
జవాబు:
C) పుటాకార కటకం

9. ఎల్లప్పుడూ మిథ్యా ప్రతిబింబమును ఏర్పరచే కటకం …….
A) పుటాకార
B) కుంభాకార
C) సమతల కుంభాకార
D) పైవన్నీ
జవాబు:
A) పుటాకార

10. “40 సెం.మీ. ల వక్రతా వ్యాసార్థం గల ఒక కుంభాకార కటకం ఎదురుగా 20 సెం.మీ. ల దూరంలో వస్తువు ఉంచబడినది.” అపుడు ప్రతిబింబ స్థానం ………
A) ‘C’ కి ఆవల
B) ‘C’, ‘F’ ల మధ్య న
C) ‘C’ వద్ద
D) అనంత దూరంలో
జవాబు:
D) అనంత దూరంలో

11.

యొక్క పూర్తి రేఖాకిరణ చిత్రం

జవాబు:
C

12. ఒక ద్వికుంభాకార కటకం ప్రధానాక్షంనకు సమాంతరంగా వచ్చిన కిరణాలు 10 సెం.మీ.ల వద్ద కేంద్రీకరింపచేసిన దాని నాభ్యంతరము
A) 5 సెం.మీ.
B) 10 సెం.మీ.
C) 20 సెం.మీ.
D) 25 సెం.మీ.
జవాబు:
B) 10 సెం.మీ.