Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం to understand and remember the concept easily.
AP Board 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం
→ ఈ భూమికి ముఖ్యమైన, శక్తివంతమైన సహజ కాంతివనరు సూర్యుడు.
→ కాంతి జనకం, అపారదర్శక పదార్థాల వలన నీడలు ఏర్పడతాయి.
→ కాంతి ఋజుమార్గంలో ప్రయాణించును.
→ కాంతి ఏదేని ఉపరితలంపై పడి, తిరిగి అదే యానకంలోకి ప్రయాణించుటను “కాంతి పరావర్తనం” అంటారు.
→ కాంతి పరావర్తన లక్షణాలు :
- పతనకోణం విలువ పరావర్తన కోణం విలువకు సమానం.
- పతన కిరణం, పతన బిందువు వద్ద తలానికి గీసిన లంబం మరియు పరావర్తన కిరణాలు ఒకే తలంలో ఉంటాయి.
→ గోళాకార దర్పణాలనగా పరావర్తన తలం ఉబ్బెత్తుగాను, లోతుగాను ఉంటుంది.
→ గోళాకార దర్పణాలలోని రకాలు :
- కుంభాకార దర్పణం
- పుటాకార దర్పణం మొదలగునవి.
→ గోళాకార దర్పణం యొక్క మధ్య బిందువు (లేదా) జ్యామితీయ కేంద్రాన్ని “దర్పణ కేంద్రం” అంటారు.
→ వక్రతా కేంద్రం మరియు దర్పణకేంద్రం గుండా పోతున్న క్షితిజ సమాంతర రేఖను “ప్రధానాక్షం” అంటారు.
→ దర్పణకేంద్రం మరియు వక్రతా కేంద్రాలకు మధ్యన గల దూరాన్ని దర్పణం యొక్క “వక్రతా వ్యాసార్ధం” అంటారు.
→ వక్రతా వ్యాసార్ధం, నాభ్యంతరానికి రెట్టింపుగా ఉంటుంది. (R = 2f)
→ వస్తువు నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు దర్పణం వల్ల ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి. ఈ బిందువును దర్పణం యొక్క నాభి అంటాం.
→ ప్రతిబింబ పరిమాణానికి, వస్తు పరిమాణానికి గల నిష్పత్తిని “వృద్ధీకరణం” అంటారు.
→ ప్రతిబింబ ఎత్తుకు, వస్తువు ఎత్తుకు గల నిష్పత్తిని “రేఖీయ వృద్ధి” అంటారు.
→ కుంభాకార దర్పణాలను “వికేంద్రీకరణ దర్పణాలు” అంటారు.
→ పుటాకార దర్పణాలను “కేంద్రీకరణ దర్పణాలు” అంటారు.
→ వస్తుస్థానాన్ని బట్టి గోళాకార దర్పణాలలో ప్రతిబింబాలు ఏర్పడతాయి.
→ వస్తు దూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (v) మరియు దర్పణ నాభ్యంతరం (f) అయిన
గోళాకార దర్పణాలకు సంబంధించిన దర్పణ సూత్రం = \(\frac{1}{f}=\frac{1}{u}+\frac{1}{v}\)
→ దర్పణ సూత్రం సంజ్ఞాసంప్రదాయాన్ని పాటించును.
→ దర్పణాలపై కాంతి పరావర్తన లక్షణం వలన మన నిత్యజీవితంలో సోలార్ కుక్కర్లు, టి.వి. డిష్ వంటి ఫ్రేమ తయారీకి వాడెదరు.
→ వక్రతలం : సమతలంగా లేని తలాన్ని వక్రతలం అంటాం.
→ పతనకోణం (∠i) : పతన బిందువు వద్ద పతన కిరణానికి, లంబానికి మధ్యన గల కోణం.
→ పరావర్తన కోణం (∠r) : పతన బిందువు వద్ద పరావర్తన కిరణకోణానికి, లంబానికి మధ్యన గల కోణం.
→ లంబం : పతన కిరణం ఏర్పరచిన పతన కోణం వద్ద తలానికి లంబంగా గీయబడిన రేఖ.
→ వక్రతా కేంద్రం (C) : సాధారణంగా, ఒక గోళాకార దర్పణం యొక్క అంచు వృత్తాకారంగా ఉండును. ఈ వృత్తం యొక్క లంబాలన్నీ కేంద్రీకృతమయ్యే ప్రాంతం.
→ వక్రతా వ్యాసార్థం (R) : గోళాకార దర్పణం యొక్క వ్యాసార్ధాన్ని వక్రతా వ్యాసార్ధం అంటారు. ఇది దర్పణ కేంద్రం నుండి వక్రతా కేంద్రానికి మధ్యన గల దూరమును తెల్పును.
→ ప్రధానాక్షం : వక్రతా కేంద్రం మరియు దర్పణ కేంద్రం గుండా పోతున్నట్లుగా సమాంతరంగా గీయబడిన రేఖ.
→ దర్పణకేంద్రం : ఇది దర్పణం యొక్క మధ్య బిందువు.
→ నాభి : ప్రధానార్థానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కిరణాలు దర్పణం వల్ల పరావర్తనం చెంది ప్రధానార్ధంపై ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడు బిందువు.
→ నాభ్యంతరం : నాభి నుండి దర్పణ కేంద్రానికి గల దూరం.
→ వస్తుదూరం : దర్పణం యొక్క వక్రతా కేంద్రం, వస్తువుకు గల దూరాన్ని “వస్తుదూరం” అంటారు.
→ ప్రతిబింబదూరం : ఇది దర్పణపు వక్రతా కేంద్రం, ప్రతిబింబానికి గల దూరం.
→ మిథ్యా ప్రతిబింబం : ఇది తెరపై పట్టలేని ప్రతిబింబం.
→ నిజప్రతిబింబం : ఇది తెరపై పట్టగల ప్రతిబింబం.
→ కిరణచిత్రం : కటక వ్యవస్థ ద్వారా ప్రత్యేక కిరణాల మార్గాన్ని చూపు చిత్రాన్ని కిరణ చిత్రం అంటారు.
→ ఆవర్తనం/వృద్దీకరణం : ప్రతిబింబ పరిమాణానికి, వస్తు పరిమాణానికి గల నిష్పత్తి.
