AP State Board Notes

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు

→ ప్రమాణ ఘనపరిమాణం గల ద్రవ్యరాశిని సాంద్రత అంటారు.
సాంద్రత = ద్రవ్యరాశి / ఘనపరిమాణము

→ సాంద్రత ప్రమాణాలు : గ్రాము/ఘ. సెం.మీ (లేదా) కి.గ్రా/ఘ.మీ.

→ వస్తు సాంద్రతకు, నీటి సాంద్రతకు గల నిష్పత్తిని సాపేక్ష సాంద్రత అంటారు.
వస్తువు యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత = వస్తువు సాంద్రత / నీటి సాంద్రత

→ ప్రయోగాత్మకంగా వస్తువు సాపేక్ష సాంద్రత = వస్తువు ద్రవ్యరాశి / అంతే ఘనపరిమాణం గల నీటి ద్రవ్యరాశి

→ ద్రవాల సాపేక్ష సాంద్రత = ద్రవం ద్రవ్యరాశి / అంతే ఘనపరిమాణం గల నీటి ద్రవ్యరాశి

→ పాల స్వచ్ఛతను కనుగొనుటకు “లాక్టోమీటరు”ను వాడుతారు.

→ ద్రవాల సాపేక్ష సాంద్రతను కనుగొనుటకు “హైడ్రోమీటరు” లేదా “డెన్సిట్ మీటరు” ను వాడుతారు.

→ ఒక ద్రవంలో ఉంచబడిన ఏదైనా వస్తువు యొక్క సాంద్రత, ద్రవం యొక్క సాంద్రతకన్నా తక్కువ ఉన్నపుడు అది ఆ ద్రవంలో తేలుతుంది.

→ వస్తువుపై ఊర్ద్వ దిశలో పనిచేసే నీటిబలం కన్నా దానిపై పనిచేసే భూమ్యాకర్షణ బలం ఎక్కువైతే ఆ వస్తువు నీటిలో మునుగుతుంది, లేనిచో తేలుతుంది.

→ భూఉపరితలంపై నున్న అన్ని వస్తువులపై వాతావరణ పీడనం కలుగజేయబడుతుంది.

→ వాతావరణ పీడనం P₀ = ρhg.

→ ఒక ప్రదేశం యొక్క వాతావరణ పీడనాన్ని ‘భారమితి’ నుపయోగించి కనుగొనవచ్చును.

→ ఒక ద్రవంలో లోతున ఉన్న ప్రదేశం దగ్గర పీడనం ρ_h = P₀ + ρhg
P₀ = వాతావరణ పీడనం ; ρ = ద్రవం యొక్క సాంద్రత ; h = లోతు ; g = గురుత్వ త్వరణము

→ ద్రవంలో ఉన్న వస్తువుపై ఊర్ధ్వ దిశలో కలుగజేయబడే బలాన్ని ఉత్తవన బలం అంటారు.

→ ద్రవంలో ముంచబడిన వస్తువు కొంత బరువు కోల్పోయినట్లనిపిస్తుంది (ఉత్సవన బలం వల్ల).

→ ఏదైనా ఒక వస్తువును ఒక ప్రవాహిలో పూర్తిగాగాని పాక్షికంగాగాని ముంచినపుడు ఆ వస్తువు తొలగించిన ప్రవాహి బరువుకు సమానమైన ఉత్పవన బలం ఆ వస్తువుపై ఊర్ధ్వ దిశలో పనిచేస్తుంది. – ఆర్కిమెడిస్ సూత్రం

→ ఒక వస్తువు ద్రవంపై తేలుతున్నపుడు, ఆ వస్తువు తన బరువుకు సమానమైన బరువుగల ద్రవాన్ని తొలగిస్తుంది. ఆ ద్రవంలో లోతుకు పోయేకొలది పీడనం పెరుగుతుంది.

→ ప్రమాణ ఘనపరిమాణంలో బంధింపబడిన ప్రవాహిపై కలుగజేయబడిన బాహ్య పీడనం ఆ ప్రవాహిలో అన్ని దిశలలో ఒకే విధంగా కలుగజేయబడుతుంది.

→ సాంద్రత : ప్రమాణ ఘనపరిమాణము గల ద్రవ్యరాశిని సాంద్రత అంటారు.
సాంద్రత = ద్రవ్యరాశి / ఘనపరిమాణము
సాంద్రత ప్రమాణములు : గ్రా /ఘ. సెం.మీ (లేదా) కి.గ్రా /ఘ. మీ.

→ సాపేక్ష సాంద్రత / తారతమ్యసాంద్రత : ఒక వస్తువు యొక్క సాంద్రతకు, నీటి సాంద్రతకు గల నిష్పత్తిని సాపేక్ష సాంద్రత అంటారు.
వస్తువు యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత = వస్తువు సాంద్రత/ నీటి సాంద్రత
(లేదా)
వస్తువు యొక్క సాంద్రత = వస్తువు ద్రవ్యరాశి / అంతే ఘనపరిమాణం గల నీటి ద్రవ్యరాశి.

→ లాక్టోమీటరు : పాల స్వచ్చతను కనుగొనడానికి వాడే ఒక పరికరమే లాక్టోమీటరు. ఇది సాపేక్ష సాంద్రత అనే నియమంపై ఆధారపడి పని చేస్తుంది.

→ హైడ్రోమీటరు / డెన్సిట్ మీటరు : ఏ ద్రవ పదార్థం యొక్క సాపేక్ష సాంద్రతనైనా హైడ్రోమీటరు లేదా డెన్సిటీ మీటరును ఉపయోగించి కనుగొనవచ్చును.

→ వాతావరణ పీడనం : భూ ఉపరితలంపై నున్న అన్ని వస్తువులపై గాలి కలుగజేసే పీడనాన్ని వాతావరణ పీడనం అంటారు.
వాతావరణ పీడనం P₀ = ρhg
ρ = గాలి యొక్క సరాసరి సాంద్రత
h = వాతావరణ పొర యొక్క ఎత్తు
g = గురుత్వ త్వరణం

→ భారమితి : వాతావరణ పీడనాన్ని భారమితి సహాయంతో కొలవవచ్చు. పాదరసాన్నుపయోగించి మొట్టమొదటి భారమితిని తయారుచేసినది “టారిసెల్లి”. సాధారణ వాతావరణ పీడనం వద్ద పాదరస స్థంభం ఎత్తు 76 సెం.మీ.

→ ఉత్తవనము : ద్రవంలోనున్న వస్తువుపై ఊర్ధ్వ దిశలో కలుగజేయబడే బలాన్ని ఉల్లేవనము అంటారు. ఈ బలం ఆ వస్తువు వల్ల తొలగింపబడిన ద్రవం బరువుకి సమానం.

→ ఆర్కిమెడిస్ సూత్రం : ఏదైనా ఒక వస్తువును ఒక ప్రవాహిలో పూర్తిగాగాని, పాక్షికంగా గాని ముంచినపుడు ఆ వస్తువు తొలగించిన ప్రవాహి బరువుకు సమానమైన ఉత్తవన బలం ఊర్థ్వ దిశలో పని చేస్తుంది.

→ పాస్కల్ నియమం : ప్రమాణ ఘనపరిమాణంలో బంధింపబడిన ప్రవాహి పై కలుగజేయబడిన బాహ్య పీడనం ఆ ప్రవాహిలో అన్ని దిశలలో ఒకే విధంగా కలుగజేయబడుతుంది.

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ

→ స్థిర వడితో వృత్తాకార మార్గంలో చలించే వస్తువు చలనాన్ని సమవృత్తాకార చలనం అంటాం.

→ వస్తువేగ దిశలో మాత్రమే నిరంతరంగా మార్పు తీసుకొని వచ్చే త్వరణాన్ని అభికేంద్రత్వరణం అంటారు. దీని దిశ ఎల్లప్పుడూ వృత్త కేంద్రం వైపు ఉంటుంది.

→ ఒక వస్తువును సమ వృత్తాకార చలనంలో ఉంచడానికి ప్రయత్నించే ఫలిత బలాన్ని అభికేంద్రబలం అంటాం.
అభికేంద్ర బలం F_c = Mv²/R. ఇందులో M = ద్రవ్యరాశి, V = వడి, R = వ్యాసార్ధం

→ విశ్వంలో ప్రతి వస్తువు మరొక వస్తువును ఆకర్షించును. రెండు వస్తువుల మధ్య ఆకర్షణ బలం వాటి ద్రవ్యరాశుల లబ్దానికి అనులోమానుపాతంలోనూ, వాటి మధ్య దూర వర్గానికి విలోమానుపాతంలోనూ ఉండును.

→ భూ ఉపరితలానికి దగ్గరగా చలించే అన్ని వస్తువులు ఒకే త్వరణాన్ని కలిగి ఉంటాయి. ఆ విలువ 9.8 మీ./సె² కు సమానం.

→ ఒక వస్తువుపై భూమ్యాకర్షణ బలం మాత్రమే పనిచేస్తూ ఉంటే ఆ వస్తువును “స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు” అంటాం.

→ వస్తువుపై పనిచేసే భూమ్యాకర్షణ బలాన్ని “భారం” అంటాం.
W = mg. ఇందులో W = భారం, m = ద్రవ్యరాశి g = గురుత్వ త్వరణం

→ స్వేచ్ఛా పతన స్థితిలో వస్తువు “భారరహిత స్థితి”లో ఉంటుంది.

→ ఒక వస్తువు యొక్క మొత్తం భారం ఏ బిందువు గుండా పనిచేస్తుందో ఆ బిందువునే ఆ వస్తువు యొక్క గురుత్వ కేంద్రం అంటాం.

→ వస్తు గురుత్వ కేంద్రం నుండి గీసిన క్షితిజ లంబం, దాని ఆధారిత వైశాల్య భాగము గుండా పోయినచో ఆ వస్తువు సమతాస్థితిలో లేక స్థిరత్వంలో ఉంటుంది.

→ సమవృత్తాకార చలనం : ఏ వస్తువైనా స్థిరవడితో వృత్తాకార మార్గంలో చలిస్తూ ఉండే వస్తువు చలనం.

→ అభికేంద్ర త్వరణం : వృత్తాకార చలనంలో వస్తు వేగదిశలో మాత్రమే మార్పు తీసుకురాగల త్వరణపు రకము.

→ అభికేంద్ర బలం : వృత్తాకార చలనంలో ఉన్న వస్తువు పై నిరంతరం పనిచేయు బలం.

→ న్యూటన్ విశ్వగురుత్వాకర్షణ : విశ్వంలో ఏ రెండు వస్తువుల మధ్య ఆకర్షణ బలం, వాటి ద్రవ్యరాశుల లబ్దానికి నియమం అనులోమానుపాతంలోనూ, వాటి మధ్య దూర వర్గానికి విలోమానుపాతంలోనూ ఉండును.

→ స్వేచ్ఛా పతనం : ఏ వస్తువు పైన అయితే భూమ్యాకర్షణ బలం మాత్రమే పని చేస్తుందో, ఆ వస్తువు చలనంలో ఉన్న యెడల వస్తు చలనం స్వేచ్ఛా పతన చలనం అగును.

→ గురుత్వ త్వరణం : భూమికి దగ్గరగా ఉండే వస్తువుల్లో భూమ్యాకర్షణ వల్ల కలిగే త్వరణం.

→ భారం : సమతాస్థితిలో ఉన్నటువంటి వస్తువు పై పనిచేసే ఆధారిత బలం.

→ భారరహిత స్థితి : స్వేచ్ఛగా వదలబడిన వస్తువు స్థితి.

→ గురుత కేంద్రం : ఒక వస్తు భారం మొత్తం కేంద్రీకృతమగు బిందువు.

→ స్థిరత్వం : గురుత్వ కేంద్రంపై ఆధారపడి ఉండు వస్తు లక్షణము.

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం

→ ఈ భూమికి ముఖ్యమైన, శక్తివంతమైన సహజ కాంతివనరు సూర్యుడు.

→ కాంతి జనకం, అపారదర్శక పదార్థాల వలన నీడలు ఏర్పడతాయి.

→ కాంతి ఋజుమార్గంలో ప్రయాణించును.

→ కాంతి ఏదేని ఉపరితలంపై పడి, తిరిగి అదే యానకంలోకి ప్రయాణించుటను “కాంతి పరావర్తనం” అంటారు.

→ కాంతి పరావర్తన లక్షణాలు :

1. పతనకోణం విలువ పరావర్తన కోణం విలువకు సమానం.
2. పతన కిరణం, పతన బిందువు వద్ద తలానికి గీసిన లంబం మరియు పరావర్తన కిరణాలు ఒకే తలంలో ఉంటాయి.

→ గోళాకార దర్పణాలనగా పరావర్తన తలం ఉబ్బెత్తుగాను, లోతుగాను ఉంటుంది.

→ గోళాకార దర్పణాలలోని రకాలు :

1. కుంభాకార దర్పణం
2. పుటాకార దర్పణం మొదలగునవి.

→ గోళాకార దర్పణం యొక్క మధ్య బిందువు (లేదా) జ్యామితీయ కేంద్రాన్ని “దర్పణ కేంద్రం” అంటారు.

→ వక్రతా కేంద్రం మరియు దర్పణకేంద్రం గుండా పోతున్న క్షితిజ సమాంతర రేఖను “ప్రధానాక్షం” అంటారు.

→ దర్పణకేంద్రం మరియు వక్రతా కేంద్రాలకు మధ్యన గల దూరాన్ని దర్పణం యొక్క “వక్రతా వ్యాసార్ధం” అంటారు.

→ వక్రతా వ్యాసార్ధం, నాభ్యంతరానికి రెట్టింపుగా ఉంటుంది. (R = 2f)

→ వస్తువు నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు దర్పణం వల్ల ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి. ఈ బిందువును దర్పణం యొక్క నాభి అంటాం.

→ ప్రతిబింబ పరిమాణానికి, వస్తు పరిమాణానికి గల నిష్పత్తిని “వృద్ధీకరణం” అంటారు.

→ ప్రతిబింబ ఎత్తుకు, వస్తువు ఎత్తుకు గల నిష్పత్తిని “రేఖీయ వృద్ధి” అంటారు.

→ కుంభాకార దర్పణాలను “వికేంద్రీకరణ దర్పణాలు” అంటారు.

→ పుటాకార దర్పణాలను “కేంద్రీకరణ దర్పణాలు” అంటారు.

→ వస్తుస్థానాన్ని బట్టి గోళాకార దర్పణాలలో ప్రతిబింబాలు ఏర్పడతాయి.

→ వస్తు దూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (v) మరియు దర్పణ నాభ్యంతరం (f) అయిన
గోళాకార దర్పణాలకు సంబంధించిన దర్పణ సూత్రం = \(\frac{1}{f}=\frac{1}{u}+\frac{1}{v}\)

→ దర్పణ సూత్రం సంజ్ఞాసంప్రదాయాన్ని పాటించును.

→ దర్పణాలపై కాంతి పరావర్తన లక్షణం వలన మన నిత్యజీవితంలో సోలార్ కుక్కర్లు, టి.వి. డిష్ వంటి ఫ్రేమ తయారీకి వాడెదరు.

→ వక్రతలం : సమతలంగా లేని తలాన్ని వక్రతలం అంటాం.

→ పతనకోణం (∠i) : పతన బిందువు వద్ద పతన కిరణానికి, లంబానికి మధ్యన గల కోణం.

→ పరావర్తన కోణం (∠r) : పతన బిందువు వద్ద పరావర్తన కిరణకోణానికి, లంబానికి మధ్యన గల కోణం.

→ లంబం : పతన కిరణం ఏర్పరచిన పతన కోణం వద్ద తలానికి లంబంగా గీయబడిన రేఖ.

→ వక్రతా కేంద్రం (C) : సాధారణంగా, ఒక గోళాకార దర్పణం యొక్క అంచు వృత్తాకారంగా ఉండును. ఈ వృత్తం యొక్క లంబాలన్నీ కేంద్రీకృతమయ్యే ప్రాంతం.

→ వక్రతా వ్యాసార్థం (R) : గోళాకార దర్పణం యొక్క వ్యాసార్ధాన్ని వక్రతా వ్యాసార్ధం అంటారు. ఇది దర్పణ కేంద్రం నుండి వక్రతా కేంద్రానికి మధ్యన గల దూరమును తెల్పును.

→ ప్రధానాక్షం : వక్రతా కేంద్రం మరియు దర్పణ కేంద్రం గుండా పోతున్నట్లుగా సమాంతరంగా గీయబడిన రేఖ.

→ దర్పణకేంద్రం : ఇది దర్పణం యొక్క మధ్య బిందువు.

→ నాభి : ప్రధానార్థానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కిరణాలు దర్పణం వల్ల పరావర్తనం చెంది ప్రధానార్ధంపై ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడు బిందువు.

→ నాభ్యంతరం : నాభి నుండి దర్పణ కేంద్రానికి గల దూరం.

→ వస్తుదూరం : దర్పణం యొక్క వక్రతా కేంద్రం, వస్తువుకు గల దూరాన్ని “వస్తుదూరం” అంటారు.

→ ప్రతిబింబదూరం : ఇది దర్పణపు వక్రతా కేంద్రం, ప్రతిబింబానికి గల దూరం.

→ మిథ్యా ప్రతిబింబం : ఇది తెరపై పట్టలేని ప్రతిబింబం.

→ నిజప్రతిబింబం : ఇది తెరపై పట్టగల ప్రతిబింబం.

→ కిరణచిత్రం : కటక వ్యవస్థ ద్వారా ప్రత్యేక కిరణాల మార్గాన్ని చూపు చిత్రాన్ని కిరణ చిత్రం అంటారు.

→ ఆవర్తనం/వృద్దీకరణం : ప్రతిబింబ పరిమాణానికి, వస్తు పరిమాణానికి గల నిష్పత్తి.

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

→ ఒక అణువు యొక్క సాంకేతికం ద్వారా దానిలో ఉన్న పరమాణువుల సంఖ్యను, అణుభారాన్ని తెలుసుకొనవచ్చు.

→ కంటికి కనిపించే లేదా తాత్కాలిక మార్పులను భౌతిక మార్పులు అంటారు.

→ శాశ్వత మార్పులను రసాయన మార్పులు అంటారు. వీటిలో క్రొత్త పదార్థాలు ఏర్పడతాయి.

→ రసాయన మార్పు స్థిరమైన, శాశ్వతమైన మార్పు.

→ రసాయన చర్యను అతిసూక్ష్మ రూపంలో లేదా సంకేతాలతో తెలియజేస్తే దానిని రసాయన సమీకరణం అంటారు.

→ ఒక చర్యలో ఏ పదార్థాలు రసాయన మార్పు చెందుతాయో వాటిని క్రియాజనకాలు(reactants) అంటారు.

→ రసాయన చర్యలో క్రొత్తగా ఏరడు పదార్థాలను క్రియాజన్యాలు (products) అంటారు.

→ పూర్తి రసాయన సమీకరణం దానిలోని క్రియాజనకాలు, క్రియాజన్యాలు మరియు వాటి భౌతిక స్థితులను తెలుపుతుంది.

→ రసాయన చర్యలో ద్రవ్యరాశి సృష్టించబడదు, నాశనం చెయ్యబడదు. దీనినే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం అంటారు.

→ ఏ సమీకరణంలో క్రియాజనకాలలోని పరమాణువుల సంఖ్య, క్రియాజన్యాలలోని పరమాణువుల సంఖ్యకు సమానంగా ఉంటాయో ఆ సమీకరణాన్ని తుల్య సమీకరణం అంటారు.

→ ఒక సమీకరణాన్ని తుల్యం చేసేటప్పుడు గుణకాలను మాత్రమే మార్చాలి. కానీ ఫార్ములా మార్చకూడదు.

→ ఒక రసాయన సమీకరణం తుల్యమైందని చెప్పటానికి దానిలో వివిధ మూలక పరమాణువుల సంఖ్య ఇరువైపులా సమానంగా ఉండాలి.

→ రసాయన సమీకరణం ఎల్లప్పుడు తప్పనిసరిగా తుల్యమై ఉండాలి.

→ ఏ రసాయన చర్య అయినా సరే శక్తిని గ్రహించటమో లేదా శక్తిని విడుదల చేయడమో జరుగుతుంది.

→ శక్తిని బయటకు విడుదల చేసే చర్యలను ఉష్ణమోచక చర్యలు అంటారు.

→ శక్తిని లోపలకు శోషించే చర్యలను ఉష్ణగ్రాహక చర్యలు అంటారు.

→ రసాయన సంయోగంలో రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ పదార్థాలు కలిసి ఒక క్రొత్త పదార్థం ఏర్పడుటను రసాయన సంయోగం అంటారు.

→ రసాయన సంయోగంలో క్రియాజనకాలు రెండు, క్రియాజన్యం ఒకటి. A + B → AB.

→ రసాయన వియోగంలో ఒక పదార్థం రెండు లేక మూడు పదార్థాలుగా విడిపోతాయి.

→ రసాయన వియోగంలో క్రియాజనకం ఒకటి, క్రియాజన్యాలు రెండు. AB → A + B

→ రసాయన వియోగం ఉష్ణం వలన జరిగితే ఉష్ణ వియోగం అంటారు.

→ రసాయన వియోగం కాంతి వలన జరిగితే కాంతి రసాయన చర్యలు అంటారు.

→ రసాయన వియోగం విద్యుత్ వలన జరిగితే విద్యుత్ విశ్లేషణ అంటారు.

→ అధిక చర్యాశీలత గల లోహాల అవరోహణ క్రమం
K < Na < Ca < Mg < Al < Zn < Fe < Sn < Pb

→ హైడ్రోజన్ లోహం కానప్పటికీ ఎలక్ట్రాన్లను దానం చెయ్యటంలోనూ, వేలన్సీలోనూ లోహాలను పోలి ఉండును. అందువలన లోహాలతో కలుపవచ్చు.

→ చర్యాశీలత తక్కువ గల లోహాల అవరోహణ క్రమం
H < Cu < Hg < Ag < Au < Pt

→ అధిక చర్యాశీలత గల లోహాలు, అల్ప చర్యాశీలత గల లోహాలను స్థానభ్రంశం చెందించగలవు.

→ జింక్ లోహం అధిక చర్యాశీలతతో కాపర్‌ను స్థానభ్రంశం చెందించగలదు.

→ Cu లోహం Zn లోహాన్ని తక్కువ చర్యాశీలత వలన స్థానభ్రంశం చెందించలేదు.

→ రసాయన స్థానభ్రంశచర్యలో ఒక మూలకం, మరొక మూలకాన్ని స్థానభ్రంశం చెందిస్తుంది.

→ రెండు వేర్వేరు మూలక పరమాణువులు లేదా అయానులు, రెండు పదార్థాల మధ్య మార్పు చేసుకొంటే దానిని ద్వంద్వ వియోగం’ అంటారు.

→ రెండు లవణాల మధ్య ద్వంద్వ వియోగ చర్యలు జరుగును.

→ ఆమ్ల, క్షార కలయిక వలన ఏర్పడే తటస్థీకరణ చర్యలు ద్వంద్వ వియోగానికి ఉదాహరణ.

→ ఆక్సిజన్‌ను గ్రహించడం లేదా హైడ్రోజనను తొలగించటం లేదా ఎలక్ట్రానులను పోగొట్టుకొనుటను ఆక్సీకరణం అంటారు.

→ శ్వాసక్రియ ఒక ముఖ్యమైన ఆక్సీకరణ చర్య.

→ హైడ్రోజన్‌ను గ్రహించడం లేదా ఆక్సిజనను తొలగించుట లేదా ఎలక్ట్రానులను పొందటాన్ని క్షయకరణం అంటారు.

→ ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం ఒక రసాయన చర్యలో ఒకేసారి సంభవించటాన్ని రెడాక్స్ చర్యలు అంటారు.

→ ఇనుము తుప్పుపట్టుట ఒక ఆక్సీకరణ చర్య.

→ తుప్పును (Fe₂O₃. 3H₂O) సాంకేతికంతో సూచిస్తారు.

→ కాపర్ ఆక్సెడ్ వేడిచేసినపుడు కాపర్‌గా మారుట ఒక క్షయకరణ చర్య.

→ ఇనుప వస్తువులను ఆక్సీకరణం నుంచి కాపాడటానికి గ్రీజు, నూనెలు, పెయింట్లు పూస్తారు.

→ ఆక్సీకరణాలను మిశ్రమలోహాలు సమర్ధవంతంగా నిరోధించగలవు.

→ తుప్పుపట్టకుండా ఇనుప వస్తువులకు జింక్ పూత వేయటాన్ని గాల్వనీకరణం అంటారు.

→ కొన్ని లోహాలు గాలిలోని తేమ వలన గానీ, ఆమ్లాల సమక్షంలో గానీ ఉంచినపుడు మెరుపును కోల్పోతాయి. దీనినే క్షయం చెందటం అంటారు. ఆ తుప్పుపట్టడం, చిలుముపట్టడం లేదా క్షయం చెందడం వలన లోహ వస్తువులు పాడైపోతాయి.

→ నూనెలతో చేసిన ఆహార పదార్థాలు ఎక్కువ కాలం నిల్వ ఉంచడం వలన ఆక్సీకరణం చెంది రుచి, వాసన మారిపోతాయి. దీనినే ముక్కిపోవటం అంటారు.

→ ముక్కిపోవటం నివారించటానికి విటమిన్ – సి, విటమిన్ – ఇ లాంటి వాటిని కలపాలి.

→ నూనె వస్తువుల ఆక్సీకరణాన్ని నివారించటానికి యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు కలపాలి.

→ కుర్‌కురే, లేస్ వంటి తినే వస్తువులు ఎక్కువ కాలం కరకరలాడటానికి నైట్రోజన్ వాయువును నింపి ప్యాక్ చేస్తారు.

→ క్రియాజనకాలు : ఒక రసాయన చర్యలో ఏ పదార్థాలు రసాయన మార్పుకు గురి అవుతాయో వాటిని క్రియాజనకాలు అంటారు.

→ క్రియాజన్యాలు : ఒక రసాయన చర్యలో క్రొత్తగా ఏర్పడిన పదార్థాలను క్రియాజన్యాలు అంటారు.

→ ఉష్ణమోచక చర్య : రసాయన చర్యలో ఉష్ణశక్తిని బయటకు విడుదల చేసే చర్యలను ఉష్ణమోచక చర్యలు అంటారు. ఉదా : శ్వాసక్రియ.
మెగ్నీషియం గాలిలో మండటం. దీనిని ఈ విధంగా రాస్తారు.
క్రియాజనకం → క్రియాజన్యం + శక్తి

→ ఉష్ణగ్రాహక చర్య : ఒక రసాయన చర్యలో ఉష్ణశక్తిని గ్రహించే చర్యలను ఉష్ణగ్రాహక చర్యలు అంటారు.
దీనిని క్రియాజనకం → క్రియాజన్యం – శక్తి
లేదా
క్రియాజనకం + శక్తి → క్రియాజన్యాలతో సూచిస్తారు.

→ రసాయన సంయోగం : ఒక రసాయన చర్యలో రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ క్రియాజనకాలు చర్య జరిపి, ఒకే ఒక క్రియాజన్యాన్ని ఏర్పరచటాన్ని రసాయన సంయోగం అంటారు.
A + B → AB

→ రసాయన వియోగం : ఒక రసాయన సమ్మేళనం వేడి వలనగానీ, కాంతి వలనగానీ, విద్యుత్ వలనగానీ రెండు ముక్కలుగా విడిపోతే ఆ చర్యను రసాయన వియోగం అంటారు.
AB → A + B

→ రసాయన స్థానభ్రంశం : సమ్మేళనంలో ఒక మూలకం యొక్క స్థానాన్ని అధిక చర్యాశీలత గల మరొక మూలకం ఆక్రమించటాన్ని రసాయన స్థానభ్రంశం అంటారు.
AB + C → AC + B

→ ద్వంద్వ వియోగం : ఒక రసాయన చర్యలో రెండు క్రియాజనకాల ధన, ఋణ ప్రాతిపదికలు మార్పు చెందే చర్యను ద్వంద్వ వియోగచర్య అంటారు.

→ యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు : పదార్థాలు ఆక్సిజన్‌తో కలిసి ఆక్సీకరణం చెందకుండా నిరోధించే పదార్థాలను యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు అంటారు.

→ ఆక్సీకరణం : ఒక సమ్మేళనానికి ఆక్సిజన్ కలుపుట లేదా హైడ్రోజన్ తొలగించటాన్ని లేదా ఎలక్ట్రానులను కోల్పోవటాన్ని ఆక్సీకరణం అంటారు.

→ క్షయకరణం : ఒక సమ్మేళనానికి హైడ్రోజన్ కలుపుట లేదా ఆక్సిజన్ తొలగించుట లేదా ఎలక్ట్రానులను గ్రహించడాన్ని క్షయకరణం అంటారు.

→ తుప్పుపట్టడం : ఇనుము గాలిలోని తేమ, ఆక్సిజన్ తో కలసిపోయి ఆక్సీకరణం చెందటాన్ని తుప్పు (Fe₂O₃ . 3H₂O) పట్టడం అంటారు. ఇనుము తుప్పు పడితే ద్రవ్యరాశి పెరుగును.

→ ముక్కి పోవడం (Rancidity) : నూనె లేదా క్రొవ్వు పదార్థాలు ఎక్కువ కాలం నిల్వ ఉంచడం ద్వారా ఆక్సీకరణం చెంది వాటి రుచిని, వాసనను కోల్పోతాయి. దీనినే ముక్కి పోవడం అంటారు.

→ భౌతిక మార్పులు : కంటికి కనిపించే మార్పులు లేదా రంగులోగానీ, స్థితిలోగానీ, ఉష్ణోగ్రతలోగానీ వచ్చే మార్పులను భౌతిక మార్పులు అంటారు.

→ రసాయన మార్పులు : శాశ్వత మార్పులను లేదా క్రొత్త పదార్థాలను లేదా సంఘటనంలో వచ్చే మార్పులను రసాయన మార్పులు అంటారు.

→ రసాయన సమీకరణం : ఒక రసాయన చర్యను అతిసూక్ష్మ రూపంలో లేదా సంకేతాలతో తెలియజేస్తే దానిని రసాయన సమీకరణం అంటారు.

→ తుల్య సమీకరణం : ఏ రసాయన సమీకరణంలో అయితే క్రియాజనకాల వైపుగల మూలకపు పరమాణువులు, క్రియాజన్యాల వైపుగల మూలక పరమాణువులు సమానంగా ఉండునో ఆ సమీకరణాన్ని తుల్య సమీకరణం అంటారు.

→ ద్రవ్య నిత్యత్వ నియమం : ఒక రసాయన చర్యలో ద్రవ్యరాశి పుట్టదు, నశించదు (neither created nor destroyed). దీనినే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం అంటారు.

→ అవక్షేపం : రెండు సంయోగపదార్థాలు జలద్రావణాలలో ఒకదానితో ఒకటి చర్య జరిపినపుడు ధన, ఋణ ప్రాతిపదికలు మార్పుచెంది నీటిలో కరగని లవణాలు ఏర్పడును. దీనినే
అవక్షేపం అంటారు.

→ S.T.P : సాధారణ ఉష్ణోగ్రత, పీడనాలను S.T.P తో తెలియజేస్తారు. 0°C ఉష్ణోగ్రత, 1 అట్మాస్ఫియర్ పీడనాన్ని S.I.P లేదా N.T.P తో సూచిస్తారు.

→ మోల్‌ : పదార్థం యొక్క S.I. ప్రమాణాన్ని మోల్ అంటారు.

→ మోలార్ ద్రవ్యరాశి : ఏదైనా పరమాణువు యొక్క పరమాణు సంఖ్యను (Z) గ్రాములలో తెల్సితే లేదా అణుభారాన్ని గ్రాములలో (G.M.W) తెల్సితే దానిని మోలార్ ద్రవ్యరాశి అంటారు.

→ మోలార్ ఘనపరిమాణం : ఏదైనా ఒక మోల్ వాయువు 22.4 లీటర్ల ఘనపరిమాణాన్ని ఆక్రమిస్తుంది. దీనినే మోలార్ ఘనపరిమాణం అంటారు.

→ అవగాడ్రో సంఖ్య : ఒక మోల్ పదార్థం 6.023 × 10³³ అణువులను కలిగియుండును. ఈ సంఖ్యను అవగాడ్రో సంఖ్య అంటారు.

→ కాంతి రసాయన చర్యలు : ఒక సమ్మేళనం కాంతి వలన వియోగం చెందితే అటువంటి చర్యలను కొంతి రసాయన చర్యలు అంటారు.

→ ఉష్ణవియోగ చర్యలు : ఒక సమ్మేళనం ఉష్ణం ప్రసరించడం వలన వియోగం చెందితే అటువంటి చర్యలను ఉష్ణవియోగ చర్యలు అంటారు.

→ విద్యుత్ విశ్లేషణ చర్యలు : జలద్రావణంలో సమ్మేళనాలు విద్యుత్ ప్రవహించడం వలన వియోగం చెందితే అటువంటి చర్యలను విద్యుత్ విశ్లేషణ చర్యలు అంటారు.

→ అధిక చర్యాశీలత గల లోహాలు : పొటాషియం (K), సోడియం (Na), కాల్షియం (Ca), మెగ్నీషియం (Mg), అల్యూమినియం (Al), జింక్ (Zn), ఫెర్రస్ (Fe), టిన్ (Sn), లెడ్ (Pb)లను అధిక చర్యాశీలత గల లోహాలు అంటారు.
(K < Na < Ca < Mg < AL < Zn < Fe < Sn < Pb)

→ అల్ప చర్యాశీలత గల లోహాలు : కాపర్ (Cu), పాదరసం (Hg), వెండి (Ag), బంగారం (AU), ప్లాటినం (PI).
Cu > Hg > Ag > Au > Pt

→ మిశ్రమలోహాలు : రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ లోహాలు కలిసి ప్రత్యేక లక్షణాలు గల క్రొత్త లోహాలు ఏర్పడటాన్ని మిశ్రమలోహాలు అంటారు.
ఉదా : స్టెయిన్లెస్ స్టీల్, ఇత్తడి, కంచు.

→ గాల్వనీకరణం : ఇనుము పై తుప్పు పట్టకుండా జింక్ పూతపూసే పద్దతిని గాల్వనీకరణం అంటారు.

→ స్టెయిన్లెస్ స్టీలు : ఫెర్రస్ (Fe) – 83%, కార్బన్ – 1%, క్రోమియం – 15%, నికెల్ – 1% లతో ఏర్పడిన మిశ్రమలోహాన్ని స్టెయిన్లెస్ స్టీలు అంటారు.

→ రెడాక్స్ చర్యలు : ఒక రసాయన చర్యలో ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం ఒకేసారి సంభవించటాన్ని రెడాక్స్ చర్యలు అంటారు.

→ క్షయము చెందడం : కొన్ని లోహాలు తేమగాలిలోగానీ, ఆమ్లాల సమక్షంలో గానీ ఉంచినపుడు లోహ ఆక్సైడులను ఏర్పరచి, మెరుపు కోల్పోవటాన్ని క్షయము చెందడం అంటారు.

→ ఈస్ట్ : 160 రకాల బాక్టీరియా, శిలీంధ్రాలను కలిపి ఈస్ట్ అంటారు.

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది? to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది?

→ పదార్ధము పరమాణువులచే నిర్మించబడింది.

→ డాల్టన్ సిద్ధాంతము ప్రకారం పరమాణువు విభజించడానికి వీలు లేనిది.

→ పరమాణువు విద్యుత్ పరంగా తటస్థం.

→ తరువాత జరిగిన ప్రయోగాలు పరమాణువు విభజించదగినదని తెలియజేశాయి.

→ పరమాణువు కన్నా చిన్నవిగా ఉండి పరమాణువులోనే ఉండే కణాలను పరమాణు ఉపకణాలుగా పిలిచారు. ముఖ్యమైన పరమాణు ఉపకణాలు : ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్.

→ డాల్టన్ చే మొట్టమొదటిగా ఆవిష్కరింపబడి, అధ్యయనం చేయబడిన ఉప పరమాణుకణం ఎలక్ట్రాన్. ఇది పరిగణనలోకి తీసుకోలేనంత స్వల్ప ద్రవ్యరాశిని, ఒక ప్రమాణ ఋణావేశాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

→ ధనావేశం కలిగి ఉండి ఎలక్ట్రాన్ ద్రవ్యరాశి కన్నా 2000 రెట్లు ఎక్కువ ద్రవ్యరాశిని కలిగి ఉన్న కణాలను ప్రోటానులు అంటారు.

→ ప్రోటాన్ ద్రవ్యరాశికి సమాన ద్రవ్యరాశి కలిగి ఉండి ఆవేశంలేని కణాలను న్యూట్రానులు అంటారు. వీటిని చాడ్విక్ కనుగొన్నాడు.

→ ఎలక్ట్రానులుగా మనం పిలిచే ఋణావేశ కణాలను పరమాణువు కలిగి ఉంటుందని థామ్సన్ తెలియజేశాడు. మొత్తం పరమాణువు అంతటా ఆవరించుకున్న ధనావేశిత పదార్థంలో ఎలక్ట్రాన్లు పొదగబడి ఉంటాయని థామ్సన్ పరమాణు నమూనా తెలియజేస్తుంది.

→ రూథర్ ఫర్డ్ చేసిన α కణ పరిక్షేపణ ప్రయోగం పరమాణు కేంద్రక ఆవిష్కరణకి దారి తీసింది.

→ పరమాణువులో చాలాభాగం ఖాళీగా ఉంటుందని, పరమాణు మధ్య భాగంలో అత్యంత చిన్నదైన, దట్టమైన ధనావేశంతో కూడిన కేంద్రకం ఉంటుందని చెప్పడం ద్వారా రూథర్‌ఫర్డ్ పరమాణు నమూనాను ఆధునీకరించాడు. ఇతడు తన ప్రయోగాలు కొనసాగించి కేంద్రకంలో న్యూట్రాన్ల, ప్రోటాన్ల ఉనికిని గుర్తించాడు.

→ రూథర్ ఫర్డ్ నమూనా ప్రకారం ఎలక్ట్రానులు కేంద్రకం చుట్టూ తిరుగుతుంటాయి.

→ పరమాణు స్థిరత్వాన్ని రూథర్ ఫర్డ్ నమూనా వివరించలేకపోయింది.

→ రూథర్ ఫర్డ్ పరమాణు నమూనాని సమీక్షించడం ద్వారా నీల్స్ బోర్, ఎలక్ట్రానులు కేంద్రకం చుట్టూ గల నిర్దిష్ట స్థిర శక్తి స్థాయిలలో ఉంటాయని చెప్పాడు.

→ భారమూలకాల పరమాణు వర్ణపటాన్ని నీల్స్ బోర్ నమూనా వివరించలేకపోయింది.

→ వివిధ కర్పరాలతో ఎలక్ట్రానుల అమరికను వివరించడానికి బోర్ – బ్యురీ కొన్ని నియమాలు ప్రతిపాదించారు. అవి :

1. ఒక కక్ష్యలో ఉండే గరిష్ట ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య 2n² సూత్రం ద్వారా నిర్ణయిస్తాం. ఇక్కడ n కర్పరం సంఖ్య.
2. ప్రతి కర్పరం లేదా ఎలక్ట్రాన్ కక్ష్య తిరిగి ఉపకర్పరాలుగా విభజించబడింది. ఈ ఉపకర్పరాలలో గరిష్టంగా పట్టే ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య 8.
3. తక్కువ శక్తిగల లోపలి కర్పరాలలో ఎలక్ట్రానులు పూర్తిగా నిండనంత వరకు తర్వాత కర్పరాలలో ఎలక్ట్రానులు చేరవు.

→ పరమాణువు యొక్క బాహ్యతమ కక్ష్యలో గల ఎలక్ట్రానుల సంఖ్యనే సంయోజకత అంటారు.

→ ఏదేని మూలకం తన బాహ్యతమ కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రానులు కలిగి ఉంటే ఆ పరమాణువును ‘అష్టకం’ను పొందింది అంటారు.

→ ఒక పరమాణువు బాహ్యతమ కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రానులు ఉన్న పరమాణువు స్థిరమైనది.

→ ఒక పరమాణు కేంద్రకంలోని ప్రోటాన్ల సంఖ్యనే దాని పరమాణు సంఖ్య అంటాం. దీనిని Z తో సూచిస్తాము.

→ ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్ సంఖ్యల మొత్తాన్ని ద్రవ్యరాశి సంఖ్య అంటారు. దీనిని A తో సూచిస్తాము.

→ ఒక మూలకాన్ని దాని పరమాణు సంఖ్య, ద్రవ్యరాశి సంఖ్యలతో క్రింది విధంగా సూచించవచ్చు.
_{(పరమాణు సంఖ్య)p} F ^{19(ద్రవ్యరాశి సంఖ్య)}
న్యూట్రానుల సంఖ్య N = A-Z

→ ఒకే మూలకానికి చెందిన వేరు వేరు పరమాణువులలో సమాన సంఖ్యలో ప్రోటానులు ఉండి, వేరు వేరు న్యూట్రానుల సంఖ్య కలిగి ఉండే వాటిని ఐసోటోపులు అంటారు.

→ రసాయన, వైద్య రహస్యాలను ఛేదించడానికి కొన్ని ఐసోటోపులను ఉపయోగిస్తారు.

→ పరమాణువు : మూలకం యొక్క ఉనికిని తెలియజేసే అతి సూక్ష్మ కణం పరమాణువు.

→ ఉప పరమాణు కణాలు : పరమాణువులను విభజించవచ్చని, అవి అతి చిన్న కణాలతో తయారవుతాయని ప్రయోగ ఫలితాలు ఋజువు చేశాయి. ఆ కణాలు పరమాణువు కన్నా చిన్నవిగా ఉండి పరమాణువులోనే ఉంటాయి. కావున వాటిని ఉప పరమాణు కణాలుగా పిలిచారు. ముఖ్యమైన పరమాణు ఉపకణాలు ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్.

→ ఎలక్ట్రాన్ : మొట్టమొదటిగా ఆవిష్కరింపబడి, అధ్యయనం చేయబడిన ఉపపరమాణుకణం ఎలక్ట్రాన్. దీనిని e తో సూచిస్తారు. ఇది పరిగణనలోనికి తీసుకోలేనంత స్వల్ప ద్రవ్యరాశిని, ఒక ప్రమాణ ఋణావేశాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

→ ప్రోటాన్ : ధనావేశం కలిగి ఉండి, పరమాణు కేంద్రకంలో భాగమైన ఒక పరమాణు ఉపకణాన్ని ప్రోటాన్ అంటారు. దీని ద్రవ్యరాశి ఎలక్ట్రాన్ ద్రవ్యరాశి కన్నా 2000 రెట్లు ఎక్కువ.

→ మ్యాట్రాన్ : ప్రోటాన్లో దాదాపు సమాన ద్రవ్యరాశి కలిగి ఉండి ఆవేశంలేని పరమాణు ఉపకణాన్ని న్యూట్రాన్ అంటారు. దీనిని n తో సూచిస్తారు.

→ కేంద్రకము : పరమాణువులో ధనావేశమంతా కేంద్రకం అనే అతి చిన్న సాంద్ర ప్రాంతంలో ఉంటుంది. ఇందులో ప్రోటాన్లు, న్యూట్రాన్లు ఉంటాయి.

→ పరమాణు ద్రవ్యరాశి (A) : పరమాణువులోని ప్రోటానుల, న్యూట్రానుల మొత్తం విలువ.

→ అణు ద్రవ్యరాశి : అణువు యొక్క సాపేక్ష ద్రవ్యరాశి.

→ పరమాణు సంఖ్య (z) : ఒక పరమాణు కేంద్రకంలోని ప్రోటాన్ల సంఖ్యనే దాని పరమాణు సంఖ్య అంటాం.

→ ద్రవ్యరాశి సంఖ్య : ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్ సంఖ్యల మొత్తాన్ని ద్రవ్యరాశి సంఖ్య అంటారు. ఒక పరమాణువు ద్రవ్యరాశి దగ్గరి సంఖ్యే ఆ పరమాణువు ద్రవ్యరాశి సంఖ్య అవుతుంది.

→ సంయోజకత : పరమాణువు యొక్క బాహ్యతమ కక్ష్యలో గల ఎలక్ట్రానుల సంఖ్యనే సంయోజకత అంటారు. పరమాణు సంయోజకత అది ఇతర మూలకాలతో బంధంలో పాల్గొనగలిగే సామర్థ్యాన్ని తెలియజేస్తుంది.

→ ఐసోటోపులు : ఒకే మూలకానికి చెందిన వేరు వేరు పరమాణువులలో సమాన సంఖ్యలో ప్రోటానులు ఉండి, వేరు వేరు న్యూట్రానుల సంఖ్య కలిగి ఉండే వాటిని ఐసోటోపులు అంటారు.

→ స్థిర అణువు : ఒక పరమాణువు బాహ్యతమ కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రానులు ఉన్న పరమాణువు స్థిరమైనది.

→ అష్టకము : ఏదేని మూలకం తన బాహ్యతమ కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రానులు కలిగి ఉంటే ఆ పరమాణువు ‘అష్టకం’ను పొందినది అని అంటారు.

→ జడ వాయువులు : హీలియం, నియాన్, ఆర్గాన్ వంటి వాయువులు మిగతా మూలకాలలో సంయోగం చెంది సమ్మేళనాలను ఏర్పరచవు. ఈ వాయువులు రసాయన చర్యాశీలత లేనివి. కావున వీటిని జడవాయువులు అంటారు.

→ కర్పరాలు : పరమాణువులో గల ప్రత్యేకమైన స్థిర కక్ష్యలలో మాత్రమే ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి. ఈ స్థిర కక్ష్యలనే శక్తి స్థాయిలు లేదా కర్పరాలు అంటారు.

Students can go through AP Board 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Physical Science Notes 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

→ ఒక రసాయన చర్యలో ద్రవ్యరాశిని సృష్టించలేము, నాశనం చేయలేము. దీనినే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం అంటారు. దీనిని ఆంటోనీ లెవోయిజర్ ప్రతిపాదించాడు.

→ స్థిరానుపాత నియమమును జోసెఫ్ ప్రొస్ట్ ప్రతిపాదించాడు. దీని ప్రకారం ఒక నిర్దిష్ట రసాయన సంయోగ పదార్ధములో ఒకే మూలకాలు స్థిరభార నిష్పత్తిలో ఉంటాయి.

→ డాల్టన్ పరమాణు సిద్ధాంతం ప్రకారం, “పదార్ధము పరమాణువులనే విభజింపవీలులేని కణాలచే నిర్మితమై ఉంటుంది.”

→ ఒకే రకపు పరమాణువులు కలిగియున్న పదార్థమును మూలకము అంటారు.

→ ఒకే రకమయిన మూలక పరమాణువులుగాని, వేర్వేరు మూలక పరమాణువులు గాని సంయోగం చెంది అణువులు ఏర్పడుతాయి.

→ సంకేతం మూలకాన్ని సూచిస్తుంది, సాంకేతికం (ఫార్ములా) అణువులు లేదా సంయోగ పదార్థాలను సూచిస్తుంది. ఈ సంకేతంలో ఒకటి లేదా రెండు ఇంగ్లీషు అక్షరాలు వుంటాయి.

→ ఒక మూలక అణువు ఏర్పడాలంటే ఎన్ని మూలక పరమాణువులు సంయోగం చెంది ఉంటాయో ఆ సంఖ్యను ‘పరమాణుకత’ అంటారు.

→ ఒక మూలక పరమాణువులు వేరొక మూలక పరమాణువులతో సంయోగం చెందే సామర్థ్యమును ఆ మూలక పరమాణువు యొక్క సంయోజకత అంటారు.

→ అయాన్లు ఒక ఆవేశపూరిత పరమాణువును గాని, ఫలిత ఆవేశం కలిగి ఉన్న పరమాణువుల గుంపుగా గాని ఉంటాయి.

→ ఋణావేశిత అయాను ఆనయాన్ అని, ధనావేశిత అయానన్ను కాటయాన్ అని పిలుస్తాం.

→ వివిధ మూలక పరమాణువుల ద్రవ్యరాశులను లెక్కించడానికి శాస్త్రవేత్తలు సాపేక్ష పరమాణు ద్రవ్యరాశిమానంను వాడారు.

→ ఒక మూలక పరమాణువు కార్బన్ – 12 ద్రవ్యరాశిలో 1/12 వ భాగం ద్రవ్యరాశి కంటె ఎన్ని రెట్లు ఎక్కువో తెలిపే సంఖ్యనే ఆ పరమాణువు యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశి అంటాం.

→ సమ్మేళనాల సాంకేతికాలను రాయడానికి క్రిస్క్రాస్ పద్ధతిని వాడతారు.

→ ఒక పదార్థం యొక్క అణుద్రవ్యరాశి ఆ పదార్థపు అణువులోని అన్ని పరమాణువుల యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశుల మొత్తానికి సమానం.

→ ఒక అణువు యొక్క ఫార్ములా యూనిట్ ద్రవ్యరాశి ఆ అణువు యొక్క ఫార్ములా యూనిలోని పరమాణువుల లేదా అయాన్ల మొత్తం ద్రవ్యరాశికి సమానం.

→ ఒక పదార్థ పరమాణు ద్రవ్యరాశి లేదా అణు ద్రవ్యరాశికి సమానమైన పదార్ధంలో ఎన్ని కణాలు (పరమాణువులు, అణువులు, అయాన్లు) ఉంటాయో తెలిపే సంఖ్యనే ‘మోల్’ అంటారు.

→ ఒక మోల్ పదార్థంలో ఉన్న కణాల సంఖ్యను అవగాడ్రో సంఖ్య అంటాం. దీని విలువ ఎల్లప్పుడూ 6.022 × 10²³ కు సమానం.

→ ఒక మోల్ పదార్థం యొక్క ద్రవ్యరాశిని గ్రాముల్లో చెబితే దానిని మోలార్ ద్రవ్యరాశి అంటాం.

→ ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం : ఒక రసాయన చర్యలో ఏర్పడిన క్రియాజన్యాల మొత్తం ద్రవ్యరాశి ఆ చర్యలో పాల్గొన్న క్రియాజనకాల మొత్తం ద్రవ్యరాశికి సమానము.
(లేదా)
ఒక రసాయన చర్యలో ద్రవ్యరాశిని సృష్టించలేము, నాశనం చేయలేము.

→ స్థిరానుపాత నియమము : ఒక నిర్దిష్ట రసాయన సంయోగ పదార్థంలో ఒకే మూలకాలు స్థిరభార నిష్పత్తిలో ఉంటాయి.

→ మూలక పరమాణువు : ఏదైనా పదార్థము యొక్క అన్ని ధర్మాలను ప్రదర్శించే, రసాయన చర్యలో పాల్గొనే అతి సూక్ష్మ కణాన్ని ఆ పదార్థం యొక్క పరమాణువు అంటారు.

→ సంకేతవం : ఒక మూలకాన్ని సూచించడానికి వాడే చిన్న గుర్తునే సంకేతం అంటారు.

→ సాంకేతికం : ఒక సమ్మేళనాన్ని సూచించే సంక్షిప్త రూపాన్ని ఆ సమ్మేళనం యొక్క సాంకేతికం (Formula) అంటారు.

→ పరమాణు ద్రవ్యరాశి : ఏదైనా ఒక మూలక పరమాణువు కార్బన్ – 12 యొక్క ద్రవ్యరాశిలో \(\frac{1}{12}\) వ భాగం కంటె ఎన్ని రెట్లు ఎక్కువ ఉంటుందో దానిని ఆ మూలక పరమాణువు యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశి అంటారు.

→ పరమాణు ద్రవ్యరాశి ప్రమాణం (amu) : కార్బన్ – 12 యొక్క ద్రవ్యరాశిలో సరిగా \(\frac{1}{12}\) వంతును ఒక పరమాణు ద్రవ్యరాశి ప్రమాణం (Atomic Mass Unit) గా నిర్వచిస్తారు.

→ ఏకీకృత ద్రవ్యరాశి (u) : పరమాణు ద్రవ్యరాశి ప్రమాణం (amu) స్థానంలో, పరమాణు ద్రవ్యరాశిని సూచించడానికి వాడే రాణి.

→ సంయోగపదార్థాలు (లేదా) మూలక సమ్మేళనాలు : వేర్వేరు మూలక పరమాణువుల కలయిక వలన ఏర్పడే అణువులను సంయోగ పదార్థాలు లేదా సమ్మేళనాలు అంటారు.

→ అయాన్లు (కాటయాన్ మరియు ఆనయాన్) : అయాన్లు ఒక ఆవేశ పూరిత పరమాణువుగా గాని, ఫలిత ఆవేశం ఉన్న పరమాణువుల గుంపుగా గాని ఉంటాయి.

→ కాటయాన్ : ఇది ధనావేశిత అయాన్.

→ ఆనయాన్ : ఇది ఋణావేశిత అయాన్.

→ పరమాణుకత : ఒక మూలక అణువు ఏర్పడాలంటే ఎన్ని మూలక పరమాణువులు సంయోగం చెంది ఉంటాయో ఆ సంఖ్యయే.

→ సంయోజకత : ఒక మూలక పరమాణువులు వేరొక మూలక పరమాణువులతో సంయోగం చెందే సామర్థ్యమును కలిగి ఉంటాయి. ఈ సంయోగ సామర్థ్యాన్ని ఆ మూలక పరమాణువు యొక్క సంయోజకత అంటారు.
ఉదా : క్లోరిన్ సంయోజకత – 1
కార్బన్ సంయోజకత – 4

→ అణు ద్రవ్యరాశి : ఒక పదార్థం యొక్క అణు ద్రవ్యరాశి. ఆ పదార్థపు అణువులోని అన్ని పరమాణువుల యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశుల మొత్తానికి సమానము.

→ ఫార్ములా యూనిట్ ద్రవ్యరాశి : సమ్మేళనపు అణువు యొక్క అనుభావిక ఫార్ములాలోని ఘటక మూలక పరమాణువుల పరమాణు ద్రవ్యరాశుల మొత్తాన్ని ఫార్ములా ద్రవ్యరాశి అంటారు.

→ మోల్ : గ్రాములలో పరమాణు ద్రవ్యరాశి లేదా అణు ద్రవ్యరాశి ఉన్న పదార్థంలో ఎన్ని కణాలు (పరమాణువులు, అణువులు, అయానులు లేదా ఇతర కణాలు) ఉంటాయో ఆ సంఖ్యను మోల్’ అంటారు.

→ అవగాడ్రో సంఖ్య (N) : ఒక మోల్ ఏ పదార్థంలో అయినా ఉండే కణాల సంఖ్య ఎల్లప్పుడు స్థిరం. దీని విలువ 6.022 × 10²³. దీనినే అవగాడ్రో సంఖ్య అంటారు.

→ మోలార్ ద్రవ్యరాశి : ఒక మోల్ పదార్థం యొక్క ద్రవ్యరాశిని గ్రాములలో చెబితే దానిని మోలార్ ద్రవ్యరాశి అంటారు.

→ అణువు : ఏదైనా మూలకము లేదా సంయోగ పదార్థములో స్వతంత్రంగా ఉండగలిగే పదార్థం యొక్క అన్ని ధర్మాలను ప్రదర్శించే అతి సూక్ష్మకణాన్ని ఆ పదార్థపు ‘అణువు’ అంటారు.

→ మూలక అణువు : ఒకే రకమైన మూలక పరమాణువులు గాని, వేర్వేరు మూలక పరమాణువులు గాని సంయోగం చెంది అణువులు ఏర్పడుతాయి.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 11th Lesson జీవ భౌగోళిక రసాయనిక వలయాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 11th Lesson జీవ భౌగోళిక రసాయనిక వలయాలు

→ భూమి మీద పర్యావరణం నుండి జీవులకు, జీవుల నుండి పర్యావరణానికి పోషకాల ప్రసరణ జరగడంలో ఇమిడి ఉండే నిర్దిష్ట మార్గాలను “జీవ భౌగోళిక వలయాలు” అంటారు.

→ జీవావరణంలోని వివిధ అంశాల మధ్య పదార్ధం, శక్తి బదిలీ కోసం పరస్పర చర్యలు జరుగుతాయి.

→ భూమి మీద పదార్థాల బదిలీ మార్గాన్ని నిర్దేశించేవి జీవ భౌగోళిక రసాయన వలయాలు.

→ నీరు సార్వత్రిక ద్రావణి. జీవకణంలో జరిగే వివిధ చర్యలకు చాలా అవసరం.

→ భూమి మీద ఉన్న నీటిలో దాదాపు 97% నీరు ఉప్పునీటి రూపంలో సముద్రంలో ఉంది. 3% మాత్రమే మంచినీరు.

→ కిరణజన్య సంయోగక్రియ, జీర్ణక్రియ, కణశ్వాసక్రియలతో సహా వివిధ జీవరసాయనిక చర్యలలో నీరు పాల్గొంటుంది.

→ జీవరాశి ఏర్పడడానికి కావలసిన సేంద్రీయ పదార్థాలలో అతిముఖ్యమైన మూలకాలు హైడ్రోజన్, ఆక్సిజన్ నీటి ద్వారానే లభ్యమవుతాయి.

→ వాతావరణంలోని నైట్రోజన్ 78% ఉన్నా మొక్కలు మరియు జంతువులు దీనిని ఆ రూపంలో వినియోగించుకోలేవు.

→ వాతావరణంలో క్రియారహితంగా ఉండే నైట్రోజనను కొన్ని రకాల జీవులు తమ శరీరంలో వివిధ సమ్మేళనాల రూపంలో నత్రజని స్థాపన చేయగలవు.
ఉదా : రైజోబియం, నైట్రో సోమోనాస్.

→ నేలలోని డీనైట్రిఫైయింగ్ బాక్టీరియాలు నైట్రేట్లను అమ్మోనియం రూపంలో మార్చటాన్ని నత్రీకరణం అంటారు.

→ నైట్రోజన్ సంబంధ పదార్థాలు ప్రధానంగా నైట్రేట్స్ లేదా అమ్మోనియం (NH₄⁺) అయాన్లను మొక్కలు, నేల నుండి గ్రహించడం స్వాంగీకరణం.

→ నైట్రేట్స్ మరియు ఇతర నైట్రోజన్ సంబంధ పదార్థాల నుంచి అమ్మోనియా (NH₃) ఉత్పత్తి కావటాన్ని అమ్మోనిఫికేషన్ అంటారు.

→ జంతు, వృక్ష కణాలలోకి చేరిన నైట్రోజన్ తిరిగి వాతావరణంలోకి చేరడాన్ని వినత్రీకరణం లేదా డినైట్రిఫికేషన్ అంటారు.

→ గాలి ఘనపరిమాణంలో కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ 0.04% గా ఉంటుంది.

→ మొక్కలలోనూ, ఇతర జీవులైన ఉత్పత్తిదారులలోనూ కిరణజన్య సంయోగక్రియ ద్వారా జీవరూపంలో కార్బన్ స్థాపన చేయబడుతుంది.

→ వాతావరణంలో ఉండే కార్బన్ డై ఆక్సైడ్, మీథేన్, కార్బన్ మోనాక్సైడ్, నీటి ఆవిరి వంటి గ్రీన్‌హౌజ్ వాయువులు భూమి ఉపరితలం పైనున్న వాతావరణాన్ని వేడెక్కించడాన్ని ‘గ్రీన్‌హౌజ్ ఎఫెక్టు’ అంటారు.

→ వాతావరణంలోకి కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ మరియు ఇతర గ్రీన్‌హౌజ్ వాయువులు ఎక్కువ మొత్తంలో విడుదల కావడం వలన భూ ఉష్ణోగ్రతలు పెరగడాన్ని గ్లోబల్ వార్మింగ్ అంటారు.

→ వాతావరణంలో 21% వరకు ఆక్సిజన్ మూలక రూపంలో ఉంటుంది.

→ వాయు సహిత బాక్టీరియా వ్యర్థ పదార్థాలను కుళ్ళింపచేయడానికి కావలసిన ఆక్సిజన్ మొత్తం పరిమాణాన్ని ‘జీవులకు అవసరమైన ఆక్సిజన్ (BOD) సూచిస్తుంది.

→ భూమి ఉపరితలం నుండి 15-30 కి.మీ దూరంలో వ్యాపించి ఉన్న స్ట్రాటోస్పియర్ లో ఎక్కువ మొత్తం ఓజోన్ పూరిత వాతావరణం ఉంటుంది.

→ ఓజోన్ పొర ప్రధానంగా సూర్యకాంతిలోని అతినీలలోహిత కిరణాలను శోషిస్తుంది.

→ కార్బోహైడ్రేట్లు, ప్రోటీన్లు, న్యూక్లిక్ ఆమ్లాలు మరియు కొవ్వులు వంటి జీవ అణువుల్లో ఆక్సిజన్ అత్యవసరమైన అంశంగా ఉంటుంది.

→ 1987లో ఓజోన్ పొర సంరక్షణ కోసం నిర్దేశించిన విధి విధానము మాట్రియల్ ప్రోటోకాల్ ప్రకారం క్లోరోఫ్లోరో కార్బన్స్ వంటి పదార్థాల ఉత్పత్తి మరియు సరఫరాను నియంత్రించడం.

→ జలచక్రం లేదా హైడ్రాలాజికల్ వలయం : నీరు నిరంతరం పునః చక్రీయం పొందే ప్రక్రియ.

→ నత్రజని వలయం : ఈ వలయంలో జడ స్వభావం కలిగి, వాతావరణంలో అణు రూపంలో ఉండే నైట్రోజన్ (N₂) జీవక్రియలకు ఉపయోగపడే రూపంలోకి మారుతుంది.

→ నత్రజని స్థాపన : వాతావరణంలోని నైట్రోజన్ వాయువు అమ్మోనియం మరియు నైట్రేట్లుగా మారటం.

→ నైట్రిఫికేషన్ : నేలలోని డీనైట్రిఫైయింగ్ బాక్టీరియాలు నైట్రేట్లను అమ్మోనియా రూపంలోకి మార్చటం.

→ స్వాంగీకరణం : నైట్రోజన్ సంబంధ పదార్థాలు, ప్రధానంగా నైట్రేట్స్ లేదా అమ్మోనియం అయాలను మొక్కలు, నేల నుండి గ్రహించడం.

→ అమ్మోనిఫికేషన్ : నైట్రేట్స్ మరియు ఇతర నైట్రోజన్ సంబంధ పదార్థాల నుంచి అమ్మోనియా (NH₃) ఉత్పత్తి కావడం.

→ వినత్రీకరణం : జంతు వృక్ష కణాలలో మనరూపంలో ఉన్న వైబ్రేట్స్ (NO₃^–) వాయు రూపంలో ఉండే (N₂)గా మారటం.

→ కార్బన్ వలయం : ఆవరణ వ్యవస్థలోని ఒక అంశము నుండి మరియొక అంశమునకు కార్బన్ కదలిక. సజీవ జీవులు మరియు నిర్జీవ వాతావరణం మధ్య కార్బన్ కదలిక.

→ గ్రీన్ హౌజ్ ఎఫెక్ట్ (Greenhouse effect : వాతావరణంలోని కార్బన్ డై ఆక్సెడ్, కార్బన్ మోనాక్సైడ్, మీథేన్, నీరు, వాయువులు గాలిలోని పరారుణ కిరణాలను గ్రహించి భూమిని వెచ్చగా ఉంచడం.

→ డీనైట్రిఫికేషన్ : జంతు, వృక్ష కణాలలోకి చేరిన నైట్రోజన్ తిరిగి వాతావరణంలోకి చేరడం విసత్రీకరణం లేదా డీనైట్రిఫికేషన్

→ ఓజోన్ పొర తగ్గటం : కొన్ని పరిశ్రమలు పాటిస్తున్న విధానాలు మరియు ఉత్పాదకాల వలన ఓజోన్ పొర తగ్గటం జరుగుతుంది.

→ గ్లోబల్ వార్మింగ్ : వాతావరణంలోని కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ మరియు ఇతర గ్రీన్ హౌజ్ వాయువులు ఎక్కువ మొత్తంలో విడుదల కావటం వలన భూ ఉష్ణోగ్రతలు పెరగడం.

→ ఆక్సిజన్ వలయం : వాతావరణంలోని ఆక్సిజన్ వివిధ జీవక్రియలకు మరియు వివిధ ఆక్సెలు ఏర్పడడానికి వినియోగించబడి కిరణజన్య సంయోగ క్రియ ద్వారా వాతావరణానికి చేరుతుంది.

→ ద్రవీభవనం : వాయువు ద్రవముగా మారే ప్రక్రియ.

→ అవక్షేపం : ద్రవము నుండి ఘనపదార్థమును వేరుచేసే రసాయన ప్రక్రియ.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 10th Lesson నేల కాలుష్యం to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 10th Lesson నేల కాలుష్యం

→ మనం నివసిస్తున్న భూగోళం నేల, నీటితోపాటు చుట్టూరా వాతావరణాన్ని, ఆకాశాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

→ జలావరణం, శిలావరణం, జీవావరణం, వాతావరణాల మధ్య పరస్పర చర్య ఎన్నో సంవత్సరాలుగా కొనసాగుతున్నది.

→ నేల ప్రకృతి అందించిన ఒక అద్భుతమైన వనరు. నేల లేకుండా జీవనమే లేదు.

→ నేల ఏర్పడడం ఒక సుదీర్ఘమైన సంక్లిష్ట ప్రక్రియ.

→ పంటల నాణ్యత – అది పండే నేల స్వభావంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.

→ నేల ప్రాథమిక ధర్మాలను భౌతిక, రసాయనిక, జీవసంబంధ అనే మూడు రకాల ధర్మాలుగా వర్గీకరించవచ్చు.

→ నేలయందలి జంతు సంబంధ పదార్థాలలో మొక్కల పెరుగుదలకు అవసరమయ్యే నైట్రోజన్, ఫాస్ఫరస్, పొటాషియం మొదలైన పోషకాలు ఉంటాయి.

→ ఒక నేలలో పెరిగే వృక్షజాలం గురించి, జంతుజాలం గురించి తెలుసుకోవాలంటే ఆ నేలకు సంబంధించిన pH విలువను తెలుసుకోవడం అవసరం.

→ భూమి మీద ఉన్న వైవిధ్యభరితమైన ఆవరణ వ్యవస్థలలో నేల ప్రధానమైనది.

→ నేలలో ఉండే సూక్ష్మజీవులు జీవ సంబంధ మూలకాలను అనగా సేంద్రియ స్థితిలో ఉన్న వాటిని నిరింద్రియ పదార్థాలుగా మార్చడాన్ని ఖనిజీకరణం అంటారు.

→ నేలకు గల సారవంతత దానికి నీటిని నిలిపి ఉంచుకునే శక్తి, మొక్కలకు కావలసిన పోషకాలను కలిగి ఉండి అవసరమైన పరిమాణంలో నేరుగా అందించగలగడం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.

→ వ్యవసాయంలో ఎక్కువ దిగుబడులు పొందాలంటే నేల సారవంతతను కాపాడుకునే సరైన యాజమాన్య పద్ధతులు పాటించాలి.

→ వివిధ రకాల వనరుల నుండి తయారయ్యే వ్యర్థాలను రెండు రకాలుగా విభజించవచ్చు. అవి :

1. నేలలో కలసిపోయే చెత్త
2. నేలలో కలసిపోని చెత్త.

→ పదార్ధాలు విచ్ఛిన్నమైన చిన్న చిన్న సరళ పదార్థాలుగా మారిపోవడాన్ని కుళ్ళిపోవడం అంటారు.

→ నేల కాలుష్యం అనగా నేల సారం లేదా నాణ్యతపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపే పదార్థాల చేరిక అని అర్ధం. నేలలో చేరే వ్యర్థాల ఆధారంగా నేల కాలుష్యాన్ని మూడు రకాలుగా వర్గీకరించవచ్చు. అవి :

1. వ్యవసాయం వల్ల నేల కాలుష్యం
2. పారిశ్రామిక ఘన, ద్రవ వ్యర్థాల వల్ల నేల కాలుష్యం
3. పట్టణీకరణవల్ల వెలువడే కాలుష్యం.

→ నేల నాణ్యత, నిర్మాణాన్ని మరియు లవణాలను క్షీణింపచేసే కారకాన్ని, లేదా నేలలోని జీవుల సమతుల్యతను ఆటంకపరచే కారకాన్ని నేల కాలుష్య కారకం అంటారు.

→ శిలీంధ్ర నాశకాలు జంతువులలో మరియు మానవులలో విష ప్రభావాన్ని కలిగించడమే కాకుండా నేలసారాన్ని తగ్గిస్తాయి.

→ అపాయకరమైన రసాయనిక శకలాలు ఆహారపు గొలుసు ద్వారా జీవుల్లోకి ప్రవేశించడాన్ని జైవిక వ్యవస్థాపనం అంటారు.

→ వివిధ చర్యల ద్వారా సమాజం చేత ఒకసారి వాడుకొని పారవేయబడిన కర్బన, అకర్బన పదార్థాలు వ్యర్థాలు అన్నింటిని ఘనరూప వ్యర్థాలు అనవచ్చు. ఘనరూప వ్యర్థాలను అవి ఉత్పత్తి స్థానాన్ని బట్టి మూడు రకాలు. అవి :

1. మున్సిపల్ ఘనరూప వ్యర్థాలు
2. ప్రమాదకరమైన ఘనరూప వ్యర్థాలు
3. సంక్రమణకు గురిచేసే ఘనరూప వ్యర్థాలు.

→ గాలి లేదా నీరు ద్వారా మట్టి పై పొరలు కొట్టుకొనిపోవడం వల్ల మృత్తిక క్రమక్షయం ఏర్పడుతుంది.

→ అడవులు, గడ్డి మైదానాలు నేలను గట్టిగా పట్టి ఉంచడం ద్వారా నేల క్రమక్షయానికి గురి కాకుండా కాపాడుతున్నాయి.

→ తగ్గించడం (Reduce), తిరిగి ఉపయోగించడం (Reuse), మరలా వాడుకునేందుకు (Recycle) వీలుగా మార్చడం, తిరిగి చేయడం (Recover) (4R system) అనే పద్ధతుల ద్వారా ఘనరూప వ్యర్థాలను తగ్గించవచ్చు.

→ ఆక్సిజన్ నియంత్రిత పరిస్థితుల్లో లేదా ఆక్సిజన్ లేకుండా పదార్థాలను మండించడం పైరాలసిస్.

→ ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రత వద్ద పదార్థాలను మండించడం ఇన్‌సినరేషన్.

→ జీవసంబంధ పద్ధతుల ద్వారా కాలుష్య కారకాలను తొలగించడాన్ని జైవిక సవరణీకరణ అంటారు.

→ నేల కాలుష్యం : నేలలో విషరసాయనాలు పేరుకొనిపోవడం, లవణాలు రేడియోధార్మిక పదార్థాలు లేదా వ్యాధులను కలిగించే కారకాలు. మొక్కల పెరుగుదలకు, జంతుజాల ఆరోగ్యాన్ని ఆటంకపరచేవి చేరడం.

→ జైవిక నేల : జీవులను కలిగియున్న నేల.

→ ఖనిజీకరణం : నేలలో ఉండే సూక్ష్మజీవులు జీవసంబంధ మూలకాలను అనగా సేంద్రియ స్థితిలో ఉన్న వాటిని నిరింద్రియ పదార్థాలుగా మార్చే ప్రక్రియ.

→ జైవిక వ్యవస్థాపనం : అపాయకరమైన రసాయనిక శకలాలు ఆహారపు గొలుసు ద్వారా జీవుల్లోకి ప్రవేశించడం.

→ ఘనరూప వ్యర్థాలు : వివిధ చర్యల ద్వారా సమాజం చేత ఒకసారి వాడుకొని పారవేయబడిన కర్బన, అకర్బన పదార్థాలు, వ్యర్థాలు.

→ భూగర్భ కాలుష్యం : భూమిలోపలి పొరలు వివిధ రకాల రసాయన పదార్థములచే కలుషితం కావడం.

→ పైరాలసిస్ : ఆక్సిజన్ నియంత్రిత పరిస్థితుల్లో లేదా ఆక్సిజన్ లేకుండా పదార్థాలను మండించడాన్ని పైరాలసిస్ అంటారు.

→ ఇన్సనరేషన్ : అతి ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రత వద్ద పదార్థములను మండించే ప్రక్రియ.

→ జైవిక సవరణీకరణ : జీవ సంబంధ పద్ధతుల ద్వారా కాలుష్య కారకాలను తొలగించడం.

→ వాతావరణం : భూమి చుట్టూ ఆవరించబడిన గాలి పొర.

→ శిలావరణం : భూమి మీద ఉన్న రాతి పొరల సముదాయం.

→ జలావరణం : భూమి మీద ఉన్న నీటి వనరుల మొత్తం.

→ జీవావరణం : జీవుల మనుగడకు ఆధారాన్నిచ్చే అన్ని మండలాలు.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 9th Lesson వివిధ ఆవరణ వ్యవస్థలలో అనుకూలనాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 9th Lesson వివిధ ఆవరణ వ్యవస్థలలో అనుకూలనాలు

→ అనుకూలనాలు అనగా ఒక నిర్ణీత వాతావరణమునకు అనుగుణంగా ఒక జీవిలో కలిగే శరీర మరియు నిర్మాణాత్మక లక్షణము.

→ ఒక జీవి ప్రకృతిలో తన అవసరాలకు అనుగుణంగా అనుకూలనమైన పరిస్థితులను సృష్టించుకుంటుంది.

→ జీవులు మనుగడ సాగించాలంటే వాటికి ఆవాసము, ఆహారము, కాంతి, గాలి మరియు అనేక అవసరాలు కావాలి.

→ రసభరిత కాండాలు, ఆకులు లేకపోవటం మరియు లోతైన వేరు వ్యవస్థ కలిగి ఉండడం ఎడారి మొక్కలలో అనుకూలనాలు.

→ ఎడారులలో నివసించే జంతువులు కూడా అనుకూలనాలు చూపిస్తాయి.

→ ప్లవకాల లాంటి కిరణజన్య సంయోగక్రియ జరిపే సూక్ష్మజీవులు వాటి కణాలలో ఉండే నూనె బిందువుల సహాయంతో నీటిపై తేలతాయి.

→ ప్రతి సముద్రపు ప్రాణి ఒక నిర్ణీత స్థలంలో ఉండే లవణీయత, ఉష్ణోగ్రత, వెలుతురు లాంటి మార్పులకు అనుగుణంగా అనుకూలనాలు ఏర్పరచుకుంటుంది.

→ కొన్ని సముద్రపు జీవుల్లో శరీర ప్లవనాన్ని సమతాస్థితిలో ఉంచడానికి ఈత తిత్తులు ఉంటాయి.

→ నీటిలో నివసించే జీవులు నీటి యొక్క పీడనాన్ని తట్టుకునే విధంగా అనుకూలనాలు కలిగి ఉంటాయి.

→ సముద్ర పీడనం వైవిధ్యమైన పరిస్థితులు మరియు ఆవాసాలకు అనుకూలించబడినది.

→ సముద్ర ఆవరణ వ్యవస్థలో సహజీవనం, రక్షించుకునే ప్రవర్తన, దాక్కోవడం, ప్రత్యుత్పత్తి వ్యూహాలు, సమాచార సంబంధాలకు అనుకూలనాలు ఉంటాయి.

→ కాంతి ప్రసారం ఆధారంగా సముద్ర ఆవరణ వ్యవస్థను యూఫోటిక్ మండలం, బేత్యల్ మండలం మరియు అబైసల్ మండలాలుగా విభజించారు.

→ మంచినీటి ఆవరణ వ్యవస్థ నందు లిట్టోరల్ మండలం, లిమ్నెటిక్ మండలం మరియు ప్రొఫండల్ మండలం కలవు.

→ పాక్షికంగా నీటిలో మునిగి ఉండే మొక్కల కాండాలు, ఆకులు, వేర్లలో గాలితో నిండిన అనేక ఖాళీ స్థలాలు ఉంటాయి.

→ సమశీతోష్ణ ప్రాంతంలోని మొక్కలు శీతాకాలం ప్రారంభం కాకముందే ఆకులు రాల్చుతాయి.

→ ఉష్ణమండలాల్లోని కొన్ని మొక్కలు వేసవి మొదలుకాకముందే ఆకులు రాల్చుతాయి.

→ శీతల ప్రదేశాలలో నివసించే జీవులు చర్మాల కింద దళసరి కొవ్వు పొరను నిల్వ చేసుకుంటాయి లేదా దళసరి బొచ్చుతో శరీరాలను కప్పి ఉంచుతాయి.

→ అత్యుష్ణ, అతిశీతల పరిస్థితుల నుండి రక్షించుకోవడానికి కొన్ని జంతువులు శీతాకాలపు సుప్తావస్థ మరియు గ్రీష్మకాల సుప్తావస్థను అవలంబిస్తాయి.

→ సముద్ర అడుగు భాగాలలో నివసించే జంతువులు చాలావరకు భక్షకాలు మరియు పారిశుధ్యజీవులు.

→ మడ అడవులు : సముద్ర తీర ప్రాంతాలలో పెరిగే చెట్లు.

→ అనుకూలనాలు : వివిధ పరిస్థితులలో జీవులు జీవించడానికి కొంతకాలం తరువాత వాటికి అనుగుణంగా మారటం.

→ గులకరాళ్ళ మొక్కలు : ఎడారి మొక్కలందు నీటిని నిలవచేసే ఆకులు. ఉదా : బ్రహ్మజెముడు, సాగజెముడు.

→ విశాచరులు : రాత్రి సమయంలో మాత్రమే సంచరించే జంతువులు.

→ ఆవరణ వ్యవస్థలు : జీవావరణం యొక్క ప్రమాణము. దీనిలో నిర్జీవ మరియు సజీవ అంశాలు ఉంటాయి.

→ కిరణజన్య సంయోగక్రియ : స్వయంపోషక జీవులు కార్బన్ డై ఆక్సైడ్, నీరు ఉపయోగించి పత్రహరితము, సూర్యకాంతి సమక్షములో పిండిపదార్థాలను తయారుచేసే జీవక్రియ.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 8th Lesson వ్యవసాయోత్పత్తుల పెంపుదల – మన ముందున్న సవాళ్లు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 8th Lesson వ్యవసాయోత్పత్తుల పెంపుదల – మన ముందున్న సవాళ్లు

→ పెరుగుతున్న జనాభా అవసరాలకు అనుగుణంగా ఆహారోత్పత్తిని పెంచడం భారతదేశానికి ఒక పెద్ద సవాలు వంటి అంశము.

→ అధిక ఆహార ఉత్పత్తి నాటిన విత్తన రకం, నేల స్వభావం, నీటి లభ్యత, ఎరువులు, పోషక పదార్థాల అందుబాటు, వాతావరణం, పంటపై క్రిమికీటకాల దాడి, కలుపు మొక్కల పెరుగుదలను అదుపు చేయడం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.

→ పంటమార్పిడి పద్దతి వలన నేల సారవంతం అవుతుంది.

→ మిశ్రమ పంట విధానం వలన రకరకాల పంటలు పండించటం మాత్రమే కాకుండా, ఉత్పత్తిలో కూడా పెరుగుదల ఉంటుంది.

→ పంట ఉత్పత్తిని పెంచడంలో నీటి పారుదల ముఖ్య పాత్ర వహిస్తుంది.

→ మొక్కలు పిండి పదార్థం తయారుచేయడానికి 0.1 శాతం నీటిని మాత్రమే వినియోగించుకుంటాయి.

→ నీటిలో కరిగిన పోషక పదార్థాలను మాత్రమే మొక్కలు వేళ్ళ ద్వారా గ్రహిస్తాయి.

→ విత్తనములలో మనకు కావలసిన లక్షణాలను పొందడానికి సంకరణ మరియు జన్యు ఇంజనీరింగ్ పద్ధతులు ఉపయోగపడతాయి.

→ పత్ర రంధ్రాల ద్వారా బాష్పోత్సేకము మరియు నీటి సంగ్రహణ జరుగుతుంది.

→ స్థూల పోషకాలు మొక్కలకు అధిక పరిమాణంలో అవసరం.
ఉదా : నత్రజని, భాస్వరము, పొటాషియం మొదలగునవి.

→ సూక్ష్మ పోషకాలు మొక్కలకు తక్కువ పరిమాణంలో అవసరం.
ఉదా : ఇనుము, బోరాన్, మాంగనీసు, జింక్ మొదలగునవి.

→ నీటి వసతి తక్కువగా ఉన్న ప్రాంతాలలో ఆరుతడి పంటలు పండించాలి.

→ చిక్కుడు జాతి మొక్కలందు ఉండు వేరు బుడిపెలు నత్రజనిని మొక్కకు అందిస్తాయి.

→ మొక్కల, జంతువుల విసర్జితాలు కుళ్ళింపచేసినప్పుడు సేంద్రియ ఎరువులు ఏర్పడతాయి.

→ పంటమార్పిడి, సేంద్రియ ఎరువులు మరియు రసాయనిక ఎరువుల ద్వారా పోషకాలు నేలలో చేరతాయి.

→ కొన్ని రకాల పంటలను పండించిన తరువాత వాటిని నేలలో కలిపి దున్నుతారు. వీటిని పచ్చిరొట్ట ఎరువులు అంటారు.

→ వాతావరణము మరియు నేల నుండి సూక్ష్మజీవులు పోషకాలను తయారుచేయడమును జీవ ఎరువులు అంటారు.

→ ఏ మొక్క ఆకులనైనా పచ్చిరొట్ట ఎరువుగా ఉపయోగించవచ్చు.

→ భూమికి సంబంధించిన పరిజ్ఞానమును భూసార పరీక్షా కేంద్రాలు ఇస్తాయి.

→ సేంద్రీయ సేద్యంలో అధిక దిగుబడి సాధించడం కోసం రైతులు రసాయన ఎరువులకు బదులుగా సేంద్రియ ఎరువులను ఉపయోగిస్తారు.

→ సేంద్రియ ఎరువులు వాడడం వల్ల నేలలో హ్యూమస్ చేరి, నీటిని నిల్వ చేసుకునే శక్తి నేలకు పెరుగుతుంది.

→ కీటకనాశనులు, శిలీంధ్రనాశకాలను, కలుపునాశనులు వాడడం వల్ల మానులు నేలలోనే మిగిలిపోతాయి.

→ వర్షాలు పడినప్పుడు నీటిలో కరిగి నీటి వనరులను కలుషితం చేస్తాయి.

→ ఆహారపు గొలుసు : ఆవరణ వ్యవస్థలో పరభక్షి, భక్షక సంబంధాన్ని తెలుపుతుంది. దీనిలో ఉత్పత్తిదారులు, వినియోగదారులు ఉంటారు.

→ పర్యావరణ శాస్త్రం : మొక్కలు, జంతువులు ఒకదానికి మరియొక దానికి మరియు పర్యావరణమునకు కలిగిన సంబంధమును శాస్త్రీయంగా అధ్యయనం చేయటం.

→ ఖరీఫ్ పంటలు : వర్షాకాలము లేదా ఋతుపవన కాలములో పండించబడే పంటలు.
ఉదా : వరి, చెరకు, మొక్కజొన్న మొదలగునవి.

→ మిశ్రమ పంట : ఒకే కాలంలో, ఒకే ప్రాంతంలో రెండు వేరు వేరు పంటలను పండించడాన్ని మిశ్రమ పంట అంటారు.
ఉదా : బఠాణీతో పెసలు.

→ రబీ పంట : చలికాలం నందు విత్తులు జల్లి వేసవికాలం నందు కోతకు వచ్చే పంటలు.
ఉదా : గోధుమ, బార్లి, నువ్వులు మొదలగునవి.

→ ఎరువులు : నేల సారాన్ని మరియు మొక్క పెరుగుదలను ఎక్కువ చేసే పదార్థాలు.

→ స్థూల పోషకాలు : మొక్కలకు ఎక్కువ మొత్తంలో అవసరం అయ్యే పోషకాలు.
ఉదా : నత్రజని, భాస్వరం, పొటాషియం.

→ సూక్ష్మ పోషకాలు : తక్కువ మొత్తం (పరిమాణం)లో అవసరం అయ్యే పోషకాలు.
ఉదా: ఇనుము, మాంగనీస్, బోరాన్, జింక్, కాపర్.

→ పంటమార్పిడి : సంవత్సరాల తరబడి ఒకే పంటను పండించకుండా, ఒక పంట తరువాత వేరే ఇతర పంటను పండించే ప్రక్రియను పంటమార్పిడి అంటారు. ఉదా: వరి పండించిన తరువాత లెగ్యుమినేసి వంటలైన పిల్లిపెసర, శనగ పండించటం.

→ భూసార పరీక్షా కేంద్రాలు : నేల సారవంతమును పరీక్షించే కేంద్రాలు. నేలకు సంబంధించిన విషయాలు తెలుసుకోవచ్చు.

→ జీవ ఎరువులు : సూక్ష్మజీవులు వాతావరణము మరియు నేల నుండి మొక్కలకు తయారుచేసి ఇచ్చే ఎరువులు.

→ పరభక్షక కీటకాలు : ఇతర కీటకాలను తినే కీటకాలు.

→ కీటక నాశనులు : కీటకాలను సంహరించే రసాయన పదార్థాలు.

→ కలుపు మొక్కలు : పంట మొక్కలలో పెరిగే నిరుపయోగమైన మొక్కలు.

→ శిలీంధ్ర నాశనులు : మొక్కలను ఆశించే శిలీంధ్రాలను నాశనము చేయు రసాయన పదార్థాలు.

→ నీటి పారుదల : పంట మొక్కలకు నీటిని అందించే విధానం.

→ పొడి సేద్యం : నీరు సక్రమంగా లభ్యం కాని ప్రదేశాలలో పంటలు పండించే విధానం.

→ కీటకాహారులు : కీటకాలను ఆహారముగా తీసుకునే జీవులు.

→ రోగ నిరోధకత : కీటక నాశనులను ఉపయోగిస్తూ పోతే కీటకాలు వాటిని నాశనం చేసే రసాయనాలకు చనిపోకపోవడం.

→ పత్ర రంధ్రాలు : మొక్క బాహ్య చర్మమునందు ఉండు సూక్ష రంధ్రాలు. బాష్పోత్సేకమునకు సహాయపడతాయి. వాయువుల మార్పిడి వీటి ద్వారా జరుగుతుంది.

→ బాక్టీరియా వర్ధనం : వ్యాధి నిర్ధారణ క్రమంలో బాక్టీరియా బాహ్య రూపము మరియు గుర్తింపునకు వాడే మొదటి మెట్టు.

→ సేంద్రీయ సేద్యం : నేల స్వభావాన్ని, సారవంతాన్ని పెంచే సేద్యం. రైతులు సహజ ఎరువులు వాడడం మరియు సహజ శత్రువులతో కీటకాలను అదుపులో పెట్టడం జరుగుతుంది.

→ వర్మీకంపోస్ట్ : వానపాముల విసర్జితం బలమైన ఎరువుగా ఉపయోగపడుతుంది. దీనినే వర్మీకంపోస్ట్ అంటారు.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 6th Lesson జ్ఞానేంద్రియాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 6th Lesson జ్ఞానేంద్రియాలు

→ కన్ను, చెవి, ముక్కు, నాలుక, చర్మంలు జ్ఞానేంద్రియాలు.

→ జ్ఞానేంద్రియాలు కలిసికట్టుగా పనిచేస్తాయి. ఇంద్రియ జ్ఞానాన్ని అందిస్తాయి.

→ మన శరీరం బాహ్యప్రేరణలను జ్ఞానేంద్రియాల ద్వారా గ్రహిస్తుంది.

→ ప్రకృతిలోని కొన్ని పరిస్థితులు, పదార్థాలు మన శరీరంలో ఇంద్రియ జ్ఞానం కలిగేలా ప్రేరేపిస్తాయి.

→ జ్ఞానేంద్రియాలు చేసే పనులన్నింటికీ కేంద్రం మెదడు.

→ మన కంటిలో కంటి రెప్పలు, కనురెప్ప రోమాలు, కనుబొమ్మలు, కంటిగ్రుడ్డు, అశ్రు గ్రంథులు ఉంటాయి.

→ దృఢస్తరం, రక్తపటలం, నేత్రపటలం అనేవి. కంటిలోని మూడు ముఖ్య పొరలు.

→ తారకకు వెనుక ద్వికుంభాకార కటకం ఉంటుంది. దీనిని సరిచేయవచ్చు.

→ నేత్ర పటలం చిరుకాంతితో చూడడానికి దండాలు, కాంతివంతమైన వెలుతురులో చూడడానికి శంకువులు కలిగి ఉంటుంది.

→ దృక్ నాడి కంటిని దాటి బయటకు వచ్చేచోటు, దృష్టి జ్ఞానం అసలు లేని ప్రాంతమే అంధచుక్క.

→ దృష్టి జ్ఞానం బాగా ఉండే భాగమే ఫోవియా.

→ కన్ను నేత్రపటలంపై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

→ కటకం వల్ల ఏర్పడే ప్రతిబింబంలో ఎడమ కుడిగాను, తలకిందులుగాను ఉంటుంది.

→ హ్రస్వదృష్టి (మయోపియా) నందు ప్రతిబింబం నేత్రపటలం ముందు ఏర్పడుతుంది.

→ దీర్ఘదృష్టి (హైపర్ మెట్రోపియా) నందు ప్రతిబింబం నేత్రపటలం వెనుకగా ఏర్పడుతుంది.

→ అవసరం లేని పదార్థం కంటిలో పడితే వెంటనే అశ్రుగ్రంథులు ప్రేరేపితమై ఆ పదార్థాన్ని బయటకు పంపిస్తాయి.

→ కంటిపాప ఎవరికి వారికే ప్రత్యేకంగా ఉంటాయి. గుర్తింపు కోసం ఉపయోగిస్తారు.

→ కంటికి వచ్చే ముఖ్యమైన వ్యాధులు, లోపాలు : రేచీకటి, పొడిబారిన కళ్ళు, హ్రస్వదృష్టి, దీర్ఘదృష్టి, గ్లూకోమా, కంటిశుక్లం, వర్ణాంధత మొదలైనవి.

→ చెవి వినడానికి, శరీర సమతుల్యతను కాపాడడానికి ఉపయోగపడుతుంది.

→ వెలుపలి చెవి, మధ్య చెవి, అంతర చెవి అనేవి చెవియందలి మూడు భాగాలు.

→ సెరుమినస్ గ్రంథులు మరియు తైలగ్రంథులు వెలుపలి చెవి నందలి శ్రవణకుల్యను మృదువుగా ఉంచటానికి తోడ్పడతాయి.

→ శ్రవణకుల్య చివర కర్ణభేరి ఉంటుంది.

→ మధ్యచెవిలోని ఎముకల గొలుసునందలి కూటకము లేక సుత్తి, దాగలి లేక పట్టెడ, కర్ణాంతరాస్థి లేక అంకవన్నె ఉంటాయి. ఇవి ప్రకంపనాలను పెంచడంలో సహాయపడతాయి.

→ లోపలి చెవిలో త్వచాగహనంను ఆవరించి అస్థి గహనం ఉంటుంది.

→ నాసికా కుహరం నందలి శ్లేష్మసరంలో ఘోణ గ్రాహకాలు ఉంటాయి.

→ సుమారు పదివేల రుచికణికలు నాలుకలో ఉండే సూక్ష్మాంకురాల గోడల్లో ఉంటాయి.

→ సంప్రదాయ నాలుగు రుచులు తీపి, పులుపు, చేదు, ఉప్పునకు అదనముగా ఐదవ రుచి ఉమామిగా పరిగణించబడుతుంది.

→ మెదడులోని ప్రత్యేక భాగాలకు రుచులను తీసుకుపోయే నాడి ‘హాటలైన్’ నాడి.

→ చర్మం నందలి స్పర్శగ్రాహకాలు స్పర్శజ్ఞానాన్ని కలిగిస్తాయి.

→ అన్ని అవయవాల కంటే చర్మం అతి పెద్దది.

→ చర్మం నందలి అంతశ్చర్మం నందు స్వేదగ్రంథులు, తైలగ్రంథులు, రోమపుటికలు, రక్తనాళాలు, కొవ్వులు ఉంటాయి.

→ కంటిచూపులో బలహీనులైన ప్రత్యేకావసరాలు గల విద్యార్థులు స్పర్శ ద్వారా బ్రెయిలీ లిపిని చదువగలరు.

→ ఒక ప్రతిబింబం ముద్ర నేత్రపటలం మీద సుమారు 1/6 సెకన్లు మాత్రమే ఉంటుంది.

→ జ్ఞాన గ్రాహకాలు : జ్ఞాన అవయవములందు ఉండేవి. జీవి అంతర, బాహ్య వాతావరణములందు ప్రేరణలకు ప్రతిస్పందించేవి.

→ అశ్రు గ్రంథులు : అశ్రువులను విడుదల చేయు గ్రంథులు. కంటిలో ఉంటాయి.

→ ప్రేరణ : ఒక పనిని ప్రభావితం చేసే బాహ్యపదార్థాలు.

→ కంటిపొర : కంటి ముందరభాగంలో ఉండే ఉపకళా కణజాలంతో తయారైన పొర.

→ దృఢస్తరం : కంటిని ఆవరించి ఉండు పొర, దళసరిగా, గట్టిగా, తంతుయుతంగా, స్థితిస్థాపకత లేకుండా తెలుపురంగులో బాహ్యంగా ఉండే పొర.

→ శుక్లపటలం : దృఢస్తరం ఉబ్బుట వలన ఏర్పడే భాగం.
కంటిపాప ముందు ఏర్పడే కిటికి వంటి భాగం.

→ కంటిపాప : తారక చుట్టూ రక్తపటలంచే ఏర్పడిన భాగం.

→ తారక : కంటి మధ్యభాగములోనున్న చిన్న, గుండ్రని ప్రదేశము.

→ రక్తపటలం : కంటిని ఆవరించి ఉండు ఆరోపొర. ఈ పొర నలుపురంగులో ఉండి అనేక రక్తనాళాలను కలిగి ఉంటుంది.

→ అవలంబిత స్నాయువులు : తారక వెనుక ఉండే ద్వికుంభాకార కటకమునకు కలుపబడి ఉండేవి.

→ నేత్రోదక కక్ష : కటకంచే రెండుగా విభజింపబడిన కంటిగుడు లోపలి ఒక భాగం. దీనిలో నీరు వంటి ద్రవం ఉంటుంది.

→ కాచావత్ కక్ష : కటకంచే రెండుగా విభజింపబడిన కంటిగుడ్డు లోపలి రెండవ భాగం. దీనిలో జెల్లీ వంటి ద్రవం ఉంటుంది.

→ నేత్రపటలం : కంటి లోపల ప్రతిబింబం ఏర్పడే భాగం. దీనిలో దండాలు. శంకువులు అనే కణాలు, దృష్టిజ్ఞానం లేని అంధచుక్క దృష్టిజ్ఞానం గల పచ్చచుక్క ఉంటాయి.

→ అంధచుక్క : నేత్రపటలంలో దృష్టి జ్ఞానం లేని ప్రదేశం.

→ ఫోవియా : నేత్రపటలంలో మంచి దృష్టి జ్ఞానం కలిగిన ప్రదేశం. దీనిని పచ్చచుక్క లేదా మాక్యులా అని కూడా అంటారు.

→ దృక్ నాడి (దృష్టినాడి) : నాడీకణాలన్నీ కట్టలాగా కలసి ఏర్పడిన నాడి కంటి లోపలికి వచ్చే కాంతి ప్రేరణలను లేదా ప్రచోదనాలను మెదడుకు పంపిస్తుంది.

→ రేచీకటి : ఇది ఒక కంటి వ్యాధి. చిమ్మచీకటి నందు. రాత్రి సమయాలలో వస్తువులను చూడలేకపోవటం.

→ హ్రస్వదృష్టి (మయోపియా) : ఒక రకమైన దృష్టి లోపం. ప్రతిబింబాలు నేత్రపటలానికి ముందుగా ఏర్పడతాయి. దూరపు వస్తువులను సరిగా చూడలేకపోవటం.

→ దీర్ఘదృష్టి (హైపర్ మెట్రోపియా) : ఒక రకమైన కంటి లోపం (దృష్టి లోపం). ప్రతిబింబాలు నేత్రపటానికి వెనుకగా ఏర్పడతాయి. దూరపు వస్తువులు సక్రమముగా కనబడతాయి. దగ్గర వస్తువులు సరిగా కనబడవు.

→ శుక్లం : కంటి వ్యాధి. కంటిపొర పైభాగమున పలుచని పొర ఏర్పడుతుంది. కటకం తెల్లగా మారుతుంది.

→ వర్ణాంధత : ఒక రకమైన దృష్టి లోపం. వివిధ రంగుల మధ్యగల భేదములను గుర్తించలేకపోవటం.

→ పిన్నా : మన తలభాగాన ఇరువైపులా కంటికి కనిపించే చెవి భాగం. దీనిని వెలుపలి చెవి అంటారు.

→ సెరుమినస్ గ్రంథులు (మైనపు గ్రంథులు) : వెలుపలి చెవినందు ఉండే మైనాన్ని స్రవించే గ్రంథులు. శ్రవణ కుహరాన్ని మృదువుగా ఉంచుతుంది.

→ తైలగ్రంథులు : వెలుపలి చెవినందు ఉండే నూనెను స్రవించే గ్రంథులు, శ్రవణ కుహరాన్ని మృదువుగా ఉంచుతుంది.

→ శ్రవణకుల్య : వెలుపలి చెవినందలి కాలువ. దీనిని ‘ఆడిటరీ మీటస్’ అంటారు.

→ కూటకము (లేక) సుత్తి : మధ్య చెవినందుండు ఎముకల గొలుసునందలి మొదటి ఎముక.

→ దాగలి : మధ్య చెవినందుండు ఎముకల గొలుసునందలి రెండవ ఎముక.

→ కర్ణాంతరాస్థి : మధ్య చెవినందుండు ఎముకల గొలుసు నందలి మూడవ ఎముక.

→ కర్ణభేరి : వెలుపలి చెవినందలి శ్రవణకుల్య చివరిలో ఉండే పలుచని పొర. వెలుపలి, మధ్య చెవులకు మధ్యలో ఉంటుంది.

→ పేటిక : అంతర చెవిలో త్వచా గహనంలో ఉండే మొదటి భాగం.

→ అర్ధవర్తులాకార కుల్యలు : అంతర చెవిలో త్వచా గహనంలో ఉండే రెండవ భాగం (అర్ధ వర్తులాకార కుల్యలు)

→ కర్ణావర్తం : అంతర చెవిలో త్వచా గహనంలో ఉండే మూడవభాగం.

→ శ్రవణ నాడి : పేటికానాడి తంతువులు, కర్ణావర్తనాడీ తంతువులు కలసి ఏర్పరచే నాడి.

→ అంతరలసిక : అర్ధవర్తులాకార కుల్యలనందు ఉండే ద్రవం.

→ పరలసిక : కర్ణావర్తం నందలి నాళాలైన స్కాలా వెస్టిబ్యులై, స్కాలాటింపానిలందు ఉండు ద్రవం.

→ రసాయన గ్రాహకాలు : రసాయన పదార్థాలలో ఉండే రుచిని గుర్తించే గ్రాహకాలు.

→ ఘ్రాణ జ్ఞానం : పదార్థాల వాసనను తెలుసుకొనే శక్తి.

→ ఫంగింఫార్మ్ పాపిల్లే : నాలుకపైన గుండ్రంగా కనిపించే నిర్మాణాలు.

→ ఫిలి ఫాం పాపిల్లో : నాలుకపైన పొలుసులు వంటి నిర్మాణాలు.

→ వేలేట్ పాపిల్లే : నాలుక వెనుకవైపు గుండ్రంగా ఉండే పెద్ద నిర్మాణాలు.

→ ఫోలియేట్ పాపిల్లే : నాలుకకు ఇరువైపులా ఉబ్బెత్తుగా ఉండే నిర్మాణాలు.

→ మెలనిన్ : చర్మానికి రంగును కలిగించే వర్ణద్రవ్యం.

→ స్పర్శ గ్రాహకాలు : చర్మమునందు స్పర్శజ్ఞానమును కలిగించేవి.

→ ల్యూకోడెర్మా (బొల్లి) : మెలనిన్ లోపం వలన వచ్చే చర్మవ్యాధి.

→ ఉమామి : మాంసం, సముద్రం నుండి లభించే ఆహారం. జున్నువంటి మాంసకృత్తులు ఉండే ఆహారం నుండి వచ్చే వాసన.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 5th Lesson జీవులలో వైవిధ్యం to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 5th Lesson జీవులలో వైవిధ్యం

→ వైవిధ్యం ప్రకృతి యొక్క సూచిక.

→ జీవుల మధ్య ఉండే పోలికలు, భేదాలను అనుసరించి అవి వివిధ సమూహములుగా ఏర్పడినాయి.

→ ఒకే జాతి జీవుల మధ్య ఉండే తేడాలను వైవిధ్యం అంటారు.

→ జీవించే మొక్కల గింజలలో రెండు దళాలు ఉండే వాటిని ద్విదళబీజాలని, ఒకే దళం ఉంటే ఏకదళ బీజాలు అని అంటారు.

→ ప్రకృతిలో ఏ రెండు జీవులూ ఒకే విధంగా ఉండవు.

→ జీవులు పరిణామము చెందిన విధమును వర్గీకరణమునకు అన్వయించవచ్చు.

→ ప్రకృతిలో ఉన్న జీవుల గురించి క్రమబద్ధమైన అధ్యయనం చేయడానికి తోడ్పడే శాస్త్రంగా వర్గీకరణను చెప్పవచ్చు.

→ జీవులలో ఉండే వైవిధ్యాన్ని వర్గీకరణ ఆవిష్కరింపచేస్తుంది.

→ జీవులను పోల్చడానికి వర్గీకరణ ఉపయోగపడుతుంది.

→ జీవపరిణామ సిద్ధాంతము చార్లెస్ డార్విన్ (1859) ప్రతిపాదించెను. ‘జీవుల పుట్టుక’ అనే గ్రంథమును రచించెను.

→ మొదటి, రెండవ శతాబ్దాలలో చరకుడు, సుశ్రుతుడు మొక్కలను వాటి ఔషధ గుణాలను ఆధారంగా చేసుకుని వర్గీకరించెను.

→ పరాశర మహర్షి ‘వృక్షాయుర్వేద’ అనే గ్రంథంలో మొక్కలను పుష్పాల నిర్మాణం ఆధారంగా వర్గీకరించెను.

→ 1758వ సంవత్సరంలో కరోలస్ లిన్నేయస్ జీవులను ‘అనిమేలియా’ మరియు ‘ప్లాంటే’ గా విభజించెను.

→ విట్టేకర్ అన్ని జీవరాసులను 5 రాజ్యాలుగా వర్గీకరించారు. అవి :
1) మొనీరా 2) పొటిస్టా 3) ఫంజి 4) ప్లాంటే 5) అనిమేలియా

→ ఐదు రాజ్యాలుగా విభజించడంలో పరిగణనలోనికి తీసుకున్న అంశాలు. అవి : నిజకేంద్రక జీవులా? కేంద్రకపూర్వక జీవులా? ఒంటరిగా జీవిస్తాయా? సమూహాలుగా జీవిస్తాయా? కణకవచం ఉందా? స్వయం పోషకాలా?

→ కణములన్నీ ఒక స్వతంత్ర పూర్వీక కణం అయిన లూకా నుండి ఏర్పడినాయని ఊజ్ అనే శాస్త్రవేత్త ప్రతిపాదించాడు.

→ ఈ మధ్యకాలంలో కెవాలియర్ – స్మిత్ (1998) జీవులను 6 రాజ్యాలుగా వర్గీకరించారు.
అవి : 1) బ్యా క్టీరియా 2) ప్రోటోజోవా 3) క్రోమిస్టా 4) ప్లాంటే 5) ఫంగై 6) అనిమేలియా.
మొక్కలను 5 సమూహాలుగా విభజించారు. అవి థాలో ఫైటా, బ్రయోఫైటా, టెరిడోఫైటా, జిమ్నోస్పర్ములు మరియు ఆంజయోస్పర్మ్ లు, జంతువులు 10 సమూహాలుగా చేయబడినాయి. అవి పొరిఫెరా, సీలెంటిరేటా, ప్లాటీ హెల్మంథిస్, నెమటోడ, అనెలిడ, ఆర్రోపోడ, మొలస్కా, ఎకైనోడర్మేట, ప్రోటోకార్డేటా మరియు వర్టిబ్రేటా

→ మొనిరా వర్గజీవులు ఏకకణ కేంద్రకపూర్వ జీవులు.
ఉదా : బాక్టీరియా, అనబినా.

→ ప్రొటిస్టా వర్గజీవులు ఏకకణ లేదా బహుకణ నిజకేంద్రక జీవులు.
స్వయంపోషక లేదా పరపోషక జీవులు. ఉదా : పారమీషియమ్, ఆల్గే, డయాటమ్.

→ శిలీంధ్ర జీవులు కొన్ని ఏకకణ జీవులు మరియు బహుకణ జీవులు. సిద్ధబీజాల సహాయంతో ప్రత్యుత్పత్తి జరుపుతాయి.
ఉదా : రైజోపస్, మ్యూకార్, అగారికస్.

→ పుష్పించని మొక్కలను క్రిప్టోగామ్స్ అంటారు. ఉదా : బ్రయో ఫైటా, శిలీంధ్రాలు

→ పుష్పించే మొక్కలను ఫేనెరోగామ్స్ అంటారు. ఉదా : మామిడి, మందార

→ విత్తనాలు పండ్ల లోపల ఉంటే వాటిని ఆవృత బీజాలు అంటారు. ఉదా : మామిడి

→ విత్తనాలు బయటకు కనిపిస్తూ ఉంటే వివృత బీజాలు అంటారు. ఉదా : పైన్

→ పొరి ఫెర అనగా రంధ్రములు గల జీవులు, స్థిరజీవులు. రంధ్రాలు నాళవ్యవస్థగా పని చేస్తాయి.
ఉదా : యూప్లికీలీయ, సైకాన్, స్పంజీలా

→ సీలెంటిరేటా జీవులు ద్విస్తరిత జీవులు. శరీరకుహరం గలవి. నీటిలో నివసిస్తాయి.
ఉదా : హైడ్రా, జెల్లీఫిష్

→ ప్లాటీ హెల్మింథిస్ జీవుల శరీరం ద్విపార్శ్వ సౌష్టవం కలిగిన త్రిస్తరిత జీవులు. నిజ శరీర కుహరం ఉండదు. చదును పురుగులంటారు.
ఉదా : ప్లనేరియా (స్వతంత్రంగా), టీనియాసోలియమ్ (పరాన్నజీవి) జీవిస్తాయి.

→ నెమటోడ వర్గజీవుల శరీరం ద్విపార్శ్వ సౌష్టవం, త్రిస్తరిత, స్తూపాకార మిధ్యాకుహరం గలిగిన జీవులు.
ఉదా : వుకరేరియ బ్యాంక్రాప్తి, ఆస్కారిస్ లుంబికాయిడ్స్

→ అనెలిడ వర్గజీవుల శరీరం ద్విపార్శ్వ సౌష్టవం, త్రిస్తరిత, ఖనిజ కుహరం గల ఖండిత జీవులు.
ఉదా : వానపాము, జలగ

→ ఆర్థ్రోపోడ వర్గజీవులు ద్విపార్శ్వ సౌష్టవం కలిగిన ఖండిత జీవులు. శరీరకుహరం కలిగి ఉంటాయి. కీళ్ళు గల కాళ్ళు, స్వేచ్ఛాయుత రక్తప్రసరణ కలిగి ఉంటాయి.

→ మొలస్కా జీవుల శరీరం ద్విపార్శ్వ సౌష్టవం కలిగి శరీరకుహరం కుంచించుకుపోయి ఉంటుంది. శరీర విభజన ప్రారంభం అవుతుంది. వృక్కాలు విసర్జనకు తోడ్పడతాయి.
ఉదా : నత్తలు, కోమటి సంచులు (లాలిగా), ఆల్చిప్పలు

→ ఇఖైనోడర్మేటా జీవుల శరీరాలు తీస్తరిత, అనుపార్శ్వ సౌష్ఠవం, ముళ్ళ వంటి చర్మం కలిగినవి. చలనం కోసం నాళికాపాదాలు ఉపయోగించుకుంటాయి.
ఉదా : సముద్ర నక్షత్రం, సీ అర్చిన్లు

→ ప్రొటోకార్డేటా జీవుల శరీరం త్రిస్తరిత, ద్విపార్శ్వ సౌష్టవం, శరీరకుహరం గల జీవులు. సృష్ఠవంశం జీవితంలో ఏదో ఒక ఆశలో తప్పక ఉంటుంది.
ఉదా : బెలనోగ్లోసెస్, హెర్ట్ మానియా మరియు ఏంఫియాక్సస్

→ సకశేరుకాలు నిజమైన శరీర కుహరం, వెన్నెముక అంతర అస్థిపంజరం కలిగి ఉంటాయి.
ఉదా : చేపలు, ఉభయచరాలు మొదలైనవి

→ డాల్ఫిన్, తిమింగలం, నీటిగుర్రాలు జల క్షీరదాలు. వీటిలో మగజీవి పిల్లల్ని కంటుంది.

→ ఒక జీవిని ఒక శాస్త్రీయ నామంతో పిలవడాన్ని ‘నామీకరణం’ అంటారు.

→ ద్వినామీకరణ విధానంలో లిన్నేయస్ ప్రతి జీవికి రెండు పేర్లు ఉండాలని చెప్పాడు. మొదటి పేరు ప్రజాతిని, రెండవ పేరు జాతిని సూచిస్తుంది.

→ వైవిధ్యం : రకరకాల ప్రజలు లేదా వస్తువులు ఒకదాని నుండి మరియొకటి తేడా గలిగినవి. ఒకే జాతి జీవుల మధ్య ఉండే తేడా.

→ జీవ వైవిధ్యం : ఒక నిర్దిష్ట ప్రాంతములో ఉండే రకరకాల జీవ సముదాయం.

→ బీజదళం : విత్తనము నుండి మొలకెత్తే ప్రథమ ఆకు.

→ ఏకదళ బీజాలు : గింజలలో ఒకే బీజదళం కలిగిన మొక్కలు.

→ ద్విదళ బీజాలు : గింజలలో రెండు బీజదళాలు కలిగిన మొక్కలు.

→ వర్గీకరణం : ప్రకృతిలో ఉన్న జీవుల గురించి క్రమబద్ధమైన అధ్యయనం చేయడానికి తోడ్పడే శాస్త్రం

→ శీతల రక్త జంతువులు : పరిసరాల ఉష్ణోగ్రతకు అనుకూలంగా తమ శరీర ఉష్ణోగ్రతను మార్చుకోగల జంతువులు.
ఉదా : చేపలు, పాములు

→ హిప్పోకాంపస్ : నీటిగుర్రం అంటారు. జంతువులా కనిపించే చేప. మగజీవి పిల్లల్ని కంటుంది.

→ నామీకరణ విధానం : ఒక జీవిని ఒక శాస్త్రీయ నామంతో పిలవడం.

→ వృక్ష సముదాయం : ఒక ప్రదేశంలో ఉండే మొక్కల సమూహాలు.

→ జంతు సముదాయం : ఒక ప్రదేశంలో ఉండే జంతువుల సమూహాలు.

→ పరిణామం : క్రమంగా మార్పుచెందడం. మొక్కలు మరియు జంతువులు క్రమంగా సరళము నుండి సంక్లిష్టముగా మార్పుచెందాయని చెప్పే శాస్త్రీయ విధానం.

→ జంతు రాజ్యం : వర్గీకరణలో ఇది అతిపెద్ద స్థాయి. విట్టేకర్ ప్రకారం జంతువులన్నిటినీ 5 రాజ్యాలుగా విభజించారు.

→ రంగం : వర్గీకరణ విధానంలో జీవుల అమరిక రంగం నుండి ప్రారంభమవుతుంది.

→ వర్గం : ఒకటి లేదా ఎక్కువ విభాగాలు కలిసి ఒక వర్గం ఏర్పడుతుంది. చేపలు, ఉభయచరాలు, సరీసృపాలు, పక్షులు, క్షీరదాలు మొదలయిన విభాగాలు ప్రొటోకార్డేటాతో కలిసి కార్డేటా ఏర్పడింది.

→ తరగతి : ఒకే రకపు క్రమాలు కలిసి ఏర్పడినది.

→ క్రమం : ఒకటి లేదా దగ్గర సంబంధాలు గల కుటుంబాలు కలిసి ఏర్పడినది.

→ కుటుంబం : సన్నిహిత సంబంధం కలిగిన కొన్ని ప్రజాతులు కలిగినది.

→ ప్రజాతి : దగ్గర సంబంధం కలిగి, కొన్ని లక్షణాలతో పోలికలున్న జాతులు కలిసి ఏర్పడినది.

→ జాతి : ఒకే రకమైన లక్షణాలు కలిగి ఉండి జంటగా లేదా స్వతంత్రంగా తమ సంతతిని ఉత్పత్తి చేయగల జీవుల సమూహం.

→ ధర్మోఫిల్స్ : వేడినీటి బుగ్గలలో నివసించగలిగే కేంద్రక పూర్వజీవులు.

→ హేలోఫిల్స్ : అతి లవణీయత కలిగిన నీటిలో జీవించగలిగే కేంద్రక పూర్వజీవులు.

→ లూకా కణం : కణములన్ని స్వతంత్ర పూర్వక కణం నుండి ఏర్పడినాయి. లూకా నుండి తర్వాత కాలంలో మూడు రకాల కణాలు పుట్టుకొచ్చాయి.

→ క్రిష్ణోగ్రాములు : పుష్పించని మొక్కలు.

→ ఫెనెరోగామ్స్ : పుష్పించే మొక్కలు.

→ ఉష్ణరక్త జంతువులు : పరిసరాల ఉష్ణోగ్రతకు అనుగుణంగా తమ శరీర ఉష్ణోగ్రతను మార్చుకోలేని జంతువులు.
ఉదా: పక్షులు, క్షీరదాలు

→ ద్వినామీకరణం : ప్రతి జీవికీ రెండు పేర్లు ఉండే విధానం. మొదటి పేరు ప్రజాతిని, రెండవ పేరు జాతిని సూచిస్తుంది.

→ త్రిస్తరిత జీవులు : శరీరం మూడు పొరలుగా విభేదనం చెంది ఉంటుంది.

→ ద్విపార్య సౌష్టవం : శరీర కుడి, ఎడమభాగాలు సమంగా ఉంటాయి.

→ శరీర కుహరం : జీవి శరీరం లోపల ఉండే ఖాళీ ప్రదేశం.

→ మిథ్యాకుహరం : నిజమైన శరీరకుహరం లేకపోవటం.

→ ఆర్థ్రోపాడ : కీళ్ళ గల కాళ్ళు ఉండటం

→ ప్రొటోకార్డేటాలు : ఇవి త్రిస్తరిత జీవులు, ద్విపార్శ్వ సౌష్ఠవం గల జీవులు. శరీర కుహరం గలవి. ఈ జీవుల జీవితంలో పృష్ఠ వంశం ఏదో ఒక దశలో తప్పక ఉంటుంది.

→ పృష్ట వంశం : ఇది ఒక కడ్డీ వంటి నిర్మాణం. శరీరం వెనుకభాగంలో తల నుండి చివరి వరకు వ్యాపించి ఉంటుంది.