AP State Important Questions

These AP 10th Class Physics Chapter Wise Important Questions 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 9th Lesson Important Questions and Answers విద్యుత్ ప్రవాహం

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
వలయంలో ప్రవహించే విద్యుత్ పరిమాణము కనుగొనండి.
జవాబు:

పటంలో మూడు నిరోధాలు శ్రేణి సంధానంలో ఉన్నాయి.
R₁ = 3Ω, R₂ = 5Ω, R₃ = 2Ω
ఫలిత నిరోధం R = R₁ + R₂ + R₃ = 3Ω + 5Ω + 2Ω
R= 10Ω, V = 1.5
విద్యుత్ I = \(\frac{V}{R}\) = \(\frac{1.5}{10}\) = 0.15 A

ప్రశ్న 2.
పటంలో చూపిన విధంగా రవి, A, B, C నిరోధాలను వలయంలో కలిపాడు. ప్రతీ నిరోధం 18 W సామర్థ్యాన్ని వినియోగించుకుంటుంది. ఒక్కొక్క నిరోధం గుండా ప్రవహించే విద్యుత్ ను కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
ఒక విద్యుత్ వలయంలో వలయాన్ని ఏర్పరచుటకు వాడిన వాహక తీగనే ఉపయోగించి తయారు చేసిన ఫ్యూజ్ ను అమర్చితే ఏమి జరుగుతుందో ఊహించండి.
జవాబు:
ఆ ఫ్యూజ్ పని చేయదు. కావున అధిక ఓల్టేజ్. ఏర్పడినప్పుడు వలయం తెరువబడదు. కనుక వలయంలో విద్యుత్ సాధనాలు పాడైపోతాయి.

ప్రశ్న 4.
బ్యాటరీ, ఓల్ట్ మీటర్, అమ్మీటర్, నిరోధము మరియు వాహక తీగలను ఉపయోగించి విద్యుత్ వలయాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
ఓమీయ, అఓమీయ వాహకాల మధ్య ఏవేని రెండు భేదాలు రాయండి.
జవాబు:

1. ఓమీయ వాహకాలు ఓమ్ నియమాన్ని పాటిస్తాయి. అఓమీయ వాహకాలు ఓమ్ నియమాన్ని పాటించవు.
2. ఓమీయ వాహకాలు విద్యుత్ వాహకాలు, అఓమీయ వాహకాలు అర్ధవాహకాలు.
3. ఓమీయ వాహకాలకు V-I గ్రాఫ్ సరళరేఖగా ఉంటుంది.
   అఓమీయ వాహకాలకు V-I గ్రాఫ్ సరళరేఖగా ఉండదు.

ప్రశ్న 6.
గృహాల విద్యుత్ వలయంలో విద్యుత్ ఉపకరణాలను శ్రేణిలో కలిపితే ఏమగును?
జవాబు:
గృహాల విద్యుత్ వలయంలో విద్యుత్ ఉపకరణాలను శ్రేణిలో కలిపితే

1. ఏదేని ఒక ఉపకరణం పాడైపోతే మొత్తం వలయంలో విద్యుత్ సరఫరా నిలిచిపోతుంది.
2. వలయంలో నిరోధం పెరిగిపోయి విద్యుత్ ప్రవాహం తగ్గుతుంది.
3. ఒక ఉపకరణాన్ని ఉపయోగించడానికి స్విచ్ ఆన్ చేస్తే మిగిలిన అన్ని ఉపకరణాలు కూడా పనిచేస్తూ అనవసరంగా ఎక్కువ విద్యుత్ ను వినియోగిస్తాయి. తద్వారా విద్యుత్ బిల్లు, విద్యుత్ నష్టం ఎక్కువగును.

ప్రశ్న 7.
“అధిక వోల్టేజి – ప్రమాదం” అనే బోర్డులను తరచుగా చూస్తుంటాం. కాని ‘అధిక విద్యుత్-ప్రమాదం’ అని ఎందుకు ఉంచటం లేదు. ఊహించి సమాధానం రాయండి.
జవాబు:
అధిక వోల్టేజ్ – అని రాయబడి ఉన్న తీగలకు ఏదైనా వస్తువు / మనిషి కలుపబడితే ఆ వస్తువులో తీగలకు తగిలిన రెండు బిందువుల మధ్య అధిక పొటనియల్ భేదం ఏర్పాటు చేయబడుతుంది. అయితే వస్తువులో ఎంత విద్యుత్ ప్రవాహం ఏర్పడుతుందనేది ఆ వస్తువు తయారైన పదార్థ స్వభావం, నిరోధంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. అన్ని సందర్భాలలో ఒకే విధమైన అధిక విద్యుత్ ప్రవాహం ఉంటుందని చెప్పలేము. కనుక అధిక విద్యుత్ ప్రవాహం – ప్రమాదం అని రాయరు.

ప్రశ్న 8.
వాహక పొడవు, నిరోధం మధ్య సంబంధాన్ని గుర్తించే ప్రయోగాన్ని నిర్వహించడానికి కావలసిన పరికరాలను తెల్పండి.
జవాబు:
వాహక పొడవు, నిరోధం మధ్య ఉన్న సంబంధాన్ని గుర్తించు ప్రయోగాన్ని నిర్వహించేందుకు ఈ క్రింది పరికరాలు అవసరం.

1. ఒకే మధ్యచ్ఛేదం కలిగి వేర్వేరు పొడవులు గల ఇనుప చువ్వలు,
2. బ్యాటరీ
3. అమ్మీటర్
4. కీ
5. రాగి తీగలు.

ప్రశ్న 9.
విద్యుత్ వాహకాలంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏ పదార్థాలైతే తమ గుండా విద్యుత్ ను ప్రసరింపజేస్తాయో వాటిని విద్యుత్ వాహకాలంటారు.
ఉదా : లోహాలు

ప్రశ్న 10.
విద్యుత్ బంధకాలంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏ పదార్థాలైతే తమ గుండా విద్యుత్ ను ప్రసరింపచేయలేవో వాటిని విద్యుత్ నిబంధకాలంటారు.
ఉదా : చెక్క రబ్బరు.

ప్రశ్న 11.
విద్యుత్ ప్రవాహం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్ క్రమమైన చలనాన్ని విద్యుత్ ప్రవాహం అంటాము (లేదా) ఆవేశాల క్రమ చలనమును విద్యుత్ ప్రవాహం అంటారు.

ప్రశ్న 12.
విద్యుత్ ప్రవాహంకు సమీకరణంను వ్రాయుము.
జవాబు:
‘t’ కాలవ్యవధిలో ఒక వాహకంలోని ఏదేని మధ్యచ్ఛేదంను దాటి వెళ్ళే ఆవేశం (Q)ను విద్యుత్ ప్రవాహం (I) అంటారు.
విద్యుత్ ప్రవాహం (I) = \(\frac{Q}{t}\) అగును.

ప్రశ్న 13.
విద్యుత్ ప్రవాహానికి ప్రమాణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
SI పద్దతిలో విద్యుత్ ప్రవాహానికి ప్రమాణము ఆంపియర్.

ప్రశ్న 14.
డ్రిఫ్ట్ లేదా అపసర వడిని నిర్వచించుము.
జవాబు:
ఒక వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్ల స్థిర సరాసరి వడిని డ్రిఫ్ట్ లేదా అపసర వడి అంటాము.

ప్రశ్న 15.
విద్యుత్ ప్రవాహంను కొలుచుటకు వాడు పరికరం ఏది?
జవాబు:
అమ్మీటరు విద్యుత్ ప్రవాహంను కొలుచుటకు వాడతారు. దీనిని ఎల్లప్పుడు శ్రేణి సంధానంలో కలుపుతారు.

ప్రశ్న 16.
పొటెన్షియల్ భేదంను నిర్వచించుము. దాని ప్రమాణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

1. వాహకంలో ఒక బిందువు నుండి మరొక బిందువుకు ప్రమాణ ధనావేశంను కదల్చటానికి విద్యుత్ బలం చేసిన పనిని ఆ రెండు బిందువుల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం అంటారు.
2. దీనికి SI ప్రమాణం “ఓల్ట్”.

ప్రశ్న 17.
పొటెన్షియల్ భేదంను, విద్యుచ్చాలక బలంను కొల్చుటకు వాడు పరికరం ఏది?
జవాబు:
పొటెన్షియల్ భేదంను విద్యుచ్చాలక బలంను కొలుచుటకు ఓల్ట్ మీటర్‌ను వాడతారు. దీనిని వలయంలో సమాంతర సంధానంలో కలుపుతారు.

ప్రశ్న 18.
విద్యుచ్చాలక బలంను నిర్వచించుము.
జవాబు:

1. ప్రమాణ ఋణావేశంను ధనధృవం నుండి ఋణధృవంకు కదిలించడానికి రసాయన బలం చేసిన పనిని విద్యుచ్చాలక బలం అంటారు.
2. దీనికి SI ప్రమాణం “ఓల్ట్”.

ప్రశ్న 19.
వాహకాల యొక్క V – I గ్రాఫ్ ఆకృతిని గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 20.
అర్ధవాహకాల యొక్క V – I గ్రాఫ్ ఆకృతిని గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 21.
ఓమ్ నియమమును నిర్వచించుము.
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద, వాహకం యొక్క రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం వాహకం గుండా ప్రవహించు విద్యుత్ ప్రవాహానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.
V ∝ I ⇒ \(\frac{V}{I}\) =R

ప్రశ్న 22.
ఓమ్ నియమము యొక్క షరతులేవి?
జవాబు:

1. లోహ వాహకాలు ఓమ్ నియమంను పాటిస్తాయి.
2. వాయు వాహకాలకు ఓమ్ నియమం వర్తించదు.
3. అర్ధ వాహకాలకు ఓమ్ నియమం వర్తించదు. ‘.

ప్రశ్న 23.
పదార్థ నిరోధాన్ని ప్రభావితం చేయు అంశాలు ఏవి?
జవాబు:

1. వాహక పదార్థపు నిరోధము దాని ఉష్ణోగ్రతపై
2. పదార్థ స్వభావంపై
3. వాహకపు పొడవుపై
4. వాహకపు మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యంపై ఆధారపడి ఉండును.

ప్రశ్న 24.
విద్యుత్ వలయం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
బ్యాటరీ, వాహక తీగలతో ఎలక్ట్రాన్లు ప్రవహించడానికి అనుకూలంగా ఏర్పరచిన సంవృత మార్గాన్ని వలయం అంటారు.

ప్రశ్న 25.
కిర్ఛాఫ్ జంక్షన్ నియమంను వ్రాయుము.
జవాబు:
వలయంలో విద్యుత్ ప్రవాహం విభజింపబడే ఏ జంక్షన్ వద్దనైనా, జంక్షన్ ను చేరే విద్యుత్ ప్రవాహాల మొత్తం ఆ జంక్షనను వీడిపోయే విద్యుత్ ప్రవాహాల మొత్తంకు సమానము.

ప్రశ్న 26.
కిర్ఛాఫ్ లూప్ నియమంను వ్రాయుము.
జవాబు:
ఒక మూసిన వలయంలోని వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలలో పెరుగుదల, తగ్గుదల బీజీయ మొత్తం శూన్యము.

ప్రశ్న 27.
విద్యుత్ సామర్థ్యం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
విద్యుత్ ప్రవాహం, పొటెన్షియల్ భేదాల లబ్దాన్ని విద్యుత్ సామర్థ్యం అంటారు. దీనికి SI ప్రమాణం వాట్.

ప్రశ్న 28.
60 W, 120 V అని ముద్రించబడియున్న బల్బు యొక్క నిరోధమెంత?
జవాబు:

ప్రశ్న 29.
రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిరోధకాలు శ్రేణిలో ఉన్నాయని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిరోధాల గుండా ఒకేరకమైన విద్యుత్ ప్రవాహము ఉన్నప్పుడు, అవి శ్రేణిలో కలుపబడి ఉన్నాయని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 30.
రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిరోధాలు సమాంతరంగా కలుపబడి ఉన్నాయని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిరోధాల ద్వారా ఒకే విధమైన పొటెన్షియల్ భేదమున్నపుడు ఆ నిరోధాలను సమాంతరంగా కలిపామని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 31.
“లాటిస్” అనగానేమి?
జవాబు:
లోహాల వంటి వాహకాలలో అధిక సంఖ్యలో స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్లు ధనాత్మక అయాన్లు నిర్దిష్ట స్థానాలలో ఉంటాయి. ఈ ధనాత్మక అయాన్ల అమరికను “లాటిస్” అంటారు.

ప్రశ్న 32.
వాహకం రెండు చివరల బ్యాటరీకి కలిపితే దానిలో ఎలక్ట్రాన్లు నిర్దిష్ట దిశలోనే ఎందుకు కదులుతాయి?
జవాబు:
వలయంలో బ్యాటరీ లేనప్పుడు వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్లు ‘క్రమరహిత’ చలనంలో ఉంటాయి. కాని వలయంలో బ్యాటరీని కలిపితే, వాహకమంతా ఒక సమ విద్యుత్ క్షేత్రం ఏర్పడుతుంది. ఈ క్షేత్రమే ఎలక్ట్రాన్లను నిర్దిష్ట దిశలలో కదిలిస్తుంది.

ప్రశ్న 33.
మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం 10^-6 m² గా గల రాగి తీగ గుండా 14 విద్యుత్ ప్రవాహం ఉన్నప్పుడు ఎలక్ట్రాన్ అపసర వడిని కనుగొనండి.
జవాబు:
రాగి ఎలక్ట్రాన్ సాంద్రత n = 8.5 × 10²⁸ m^-3
q_e = 1.602 × 10^-19c
మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం A = 10^-6 m²
విద్యుత్ ప్రవాహము I = 1A

ప్రశ్న 34.
 A, B ల మధ్య ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
4Ω, 4Ω లు శ్రేణి సంధానంలో ఉన్నాయి. కనుక
R= R₁ + R₂ ∴ R = 4Ω + 4Ω = 8Ω ఫలిత నిరోధం R = 8Ω

ప్రశ్న 35.
P, Q ల మధ్య ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
5Ω, 5Ω లు సమాంతర సంధానంలో ఉన్నాయి. కనుక

ప్రశ్న 36.
మన ఇంటిలోని విద్యుత్ వలయంలో ఫ్యూను సమాంతరంగా కలపాలా? శ్రేణిలో కలపాలా? ఎందుకు?
జవాబు:

1. మన ఇంటిలోని విద్యుత్ వలయంలో ఫ్యూజ్ ను శ్రేణిలో కలపాలి.
2. ఎందుకనగా, శ్రేణిలో ఫ్యూజ్ ను కలపడం వలన వలయంలో ఓవర్ లోడ్ సంభవించినప్పుడు వలయం తెరువబడి, విద్యుత్ ప్రవాహం ఆగిపోవును.
3. దీని వలన వలయంలో అన్ని పరికరాలు పాడవకుండా ఉంటాయి.

ప్రశ్న 37.
విద్యుత్ వల్ల కలిగే రెండు దుష్ఫలితాలు తెలుపుము.
జవాబు:

1. ఎవరైనా వ్యక్తులు విద్యుత్ ప్రవహించే తీగను తాకితే, విద్యుత్ షాక్ తగిలి ఒక్కోసారి ప్రాణాలు పోయే ప్రమాదం కూడా వుంది.
2. విద్యుత్ లఘువలయం ఏర్పడడం వల్ల ఒక్కోసారి అగ్ని ప్రమాదాలు సంభవిస్తూ ఉంటాయి.

ప్రశ్న 38.
విద్యుత్ లఘువలయం ఏర్పడిన చోట మెరుపు ఎందుకు వస్తుంది? ఆ కాంతి తెల్లగా ఎందుకుంటుంది?
జవాబు:
లఘువలయం ఏర్పడినపుడు విద్యుత్ నిరోధం తగ్గి, అధిక మొత్తంలో విద్యుత్ ప్రవహించడం వల్ల తీగ వేడెక్కుతుంది. ఆ వేడికి తీగను తయారుచేసిన లోహం ఆవిరిగా మారి మెరుపులాగా కనిపిస్తుంది. అధికవేడి వల్ల ఆ కాంతి తెల్లగా . కనిపిస్తుంది.

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఒక విద్యుత్ వాహకం యొక్క VII విలువ స్థిరమని నిరూపించేందుకు నిర్వహించే ప్రయోగానికి సంబంధించిన పరికరాల అమరికను పటం గీచి చూపండి.
లేదా
ఓమ్ నియమాన్ని సరిచూచు ప్రయోగాల పటం గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 2.
ఫ్యూజ్ ల తయారీలో లెడ్ తీగను వాడటానికి కారణాలు తెల్పండి.
జవాబు:

1. ఫ్యూజ్ ల తయారీలో లెడ్ తీగను వాడుటకు గల కారణము లెడ్ కు ద్రవీభవన స్థానం తక్కువ మరియు నిరోధత్వం విలువ తక్కువ.
2. ఈ పదార్థం ద్వారా తయారు చేసిన తీగ గుండా విద్యుత్ ప్రవహించిన, అది ఒక ఉష్ణోగ్రత వద్ద వేడెక్కి కరుగును. దీని వలన వలయం తెరచుకొని ఇంటిలోని ఇతర పరికరాలకు విద్యుత్ ప్రవాహం ఆగును.

ప్రశ్న 3.

వలయాన్ని పటంలో చూపటం జరిగింది. A, B ల మధ్య ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
A, B ల మధ్య ‘R’ నిరోధం గల మూడు నిరోధకాలు సమాంతరంగా కలుపబడ్డాయి. వీటికి ‘R’ నిరోధకం శ్రేణిలో కలుపబడినది.

1) సమాంతరంగా కలుపబడ్డ మూడు నిరోధకాల ఫలిత నిరోధం

ప్రశ్న 4.

వలయాన్ని పటంలో చూపటం జరిగింది. A, B ల మధ్య ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
మూడు నిరోధాలు సమాంతరంగా అనుసంధానంలో ‘కలవు. కావున వాటి ఫలిత నిరోధం R_P అగును.

ప్రశ్న 5.
ఒక పెట్టెలో రెండు నిరోదాలను అనుసంధానించారు. కాని ఎలా పెట్టెలో అనుసంధానం చేసారో తెలియదు. నిరోధ విలువలు సమానం. A, B ల మధ్య 10V బ్యాటరీని ఉంచారు. C, D ల మధ్య వోల్టు మీటర్ కలిపిన, వోల్టుమీటరు 5V గా చూపింది. మరల C, D ల మధ్య 10V బ్యాటరీని కలిపి A, B ల మధ్య వోల్టుమీటరు రీడింగు తీసుకున్నారు. ఆ రీడింగు 10V అయింది. ఆ నిరోధాలను పెట్టెలో ఎలా కలిపితే పై విలువ వస్తాయో తెలపండి.

జవాబు:

V_AB = 10V అయితే R₁// R₂ కనుక ఫలిత నిరోధం = \(\frac{R}{2}\)
∴ V_CD = 5V
V_CD = 10V అయితే V_AB = V అగును.
R₁ R₂ లు శ్రేణిలో ఉండును. R₂ = 10V

ప్రశ్న 6.
కారు హెడ్ లైట్ తక్కువకాంతి విడుదలయ్యేటప్పుడు ; అవి 40 W సామర్థ్యాన్ని, ఎక్కువ కాంతి విడుదలచేసేటప్పుడు అవి 50 W సామర్థ్యాన్ని వినియోగించుకుంటున్నాయి. ఏ సందర్భంలో హెడ్ లైట్ నిరోధం ఎక్కువగా ఉంటుంది? చర్చించండి.
జవాబు:
విద్యుత్ సామర్ధ్యం అనేది నిరోధానికి, విద్యుత్ ప్రవాహానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. కనుక రెండవ సందర్భంలో హెడ్ లైట్ నిరోధం ఎక్కువగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 7.
క్రింది వాటి గుర్తులు రాయుము.
1) బ్యాటరీ 2) నిరోధం 3) అమ్మీటర్ 4) వోల్ట్ మీటర్ 5) ప్లగ్ కీ 6) రియోస్టాట్ 7) టాప్ కీ
జవాబు:

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద సమానమయిన మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం గల వాహకం యొక్క నిరోధం, దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుందనే అంశాన్ని మీరెలా సరిచూస్తారో తెల్పండి.
జవాబు:

• వాహకం యొక్క పొడవుకు, దాని నిరోధానికి గల సంబంధాన్ని సరిచూడవలసి ఉన్నది. కావున ఒకే పదార్థంతో తయారై సమాన మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం కలిగియుండి వివిధ పొడవులు గల లోహపు తీగలు లేదా సువ్వలను కొన్నింటిని తీసుకోవాలి.
• బ్యాటరీ, అమ్మీటరు, స్విచ్ (కీ) మరియు వాహక తీగలను ఉపయోగించి వలయాన్ని ఏర్పాటు చేయాలి. ఈ వలయంలో వివిధ పొడవులు గల సువ్వలను కలిపేందుకు వాహక తీగ మధ్యలో కొంత ఖాళీలని వదలాలి.
• ఎంచుకున్న సువ్వలను ఒక్కొక్కటిగా వలయంలో కలుపుతూ అమ్మీటరు సహాయంతో వలయంలో ప్రవహించే విద్యుత్ ను కొలవాలి. సువ్వల పొడవు, విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని నమోదు చేయాలి.
• మనం ఉపయోగించిన సువ్వల పొడవులు పెరిగే క్రమంలోనే వలయంలో విద్యుత్ ప్రవాహం తగ్గితే (నిరోధం పెరిగితే), వాహకం యొక్క నిరోధం దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో ఉన్నదని గుర్తించవచ్చు.

ప్రశ్న 2.
విద్యుత్ వాహక నిరోధమును ప్రభావితం చేసే కారకాలు ఏవి? ఏవేని రెండు కారకాల ప్రభావమును వివరించండి.
జవాబు:
విద్యుత్ వాహక నిరోధమును ప్రభావితం చేయు కారకాలు

1. పదార్థ స్వభావము,
2. ఉష్ణోగ్రత,
3. వాహక పొడవు,
4. వాహక మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యము

వివరణ :

1. వాహక ఉష్ణోగ్రత పెరిగిన దాని నిరోధము కూడా పెరుగును.
2. వేర్వేరు పదార్థాలకు వేర్వేరు నిరోధములుండును.
3. పదార్థ వాహకము యొక్క నిరోధము దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో ఉండును.
   (T మరియు A లు స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు) ∴ R ∝ l
4. పదార్ధ వాహకము యొక్క నిరోధము దాని మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యము (A) కు విలోమానుపాతంలో ఉండును.
   (1 మరియు T లు స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు) ∴ R ∝ \(\frac{1}{A}\)

ప్రశ్న 3.
5Ω, 15Ω, 20Ω మరియు 10Ω నిరోధాలు వలయంలో క్రింద చూపబడిన విధంగా కలుపబడినాయి. అయిన వలయంలో ఫలిత నిరోధంను కనుగొనుము.

జవాబు:
a) వలయంలో 5Ω మరియు 15Ω నిరోధాలు శ్రేణిలో కలుపబడి ఉన్నాయి.
వీటి ఫలిత నిరోధం (R_i) = 5Ω + 15Ω [∵ R = R₁ + R₂] = 20Ω

b) వలయంలో R_i మరియు 20Ω లు సమాంతరంగా ఉన్నాయి.

c) వలయంలో R_ii మరియు 10 Ω లు శ్రేణిలో ఉన్నాయి.
వీటి ఫలిత నిరోధం (R_iii) = 10 Ω + 10 Ω = 20 Ω.
కావున ఇచ్చిన వలయంలో ఫలిత నిరోధం = 20 Ω.

ప్రశ్న 4.
వాహకం పొడవు, వాహక నిరోధముల మధ్య సంబంధం ఏమిటి? ఈ సంబంధంను పరిశీలించుటకు చేయు ప్రయోగ విధానం రాయుము.
జవాబు:

• పొటెన్షియల్ భేదం స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు వాహక నిరోధం, దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.
• ఒకే మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం, వివిధ పొడవులు గల కొన్ని ఇనుప చువ్వలను తీసుకోవాలి.
• ఒక ఇనుప చువ్వ, బ్యాటరీ, ఆమ్మీటర్, స్విచ్ లను శ్రేణిలో కలుపుతూ వలయాన్ని పూర్తి చేయాలి.
• వలయంలో విద్యుత్ ప్రవహింపజేసి ఆమ్మీటర్ రీడింగ్ ని నమోదు చేయాలి.
• ఈ విధంగా వివిధ పొడవులు గల ఇనుప చువ్వలను మార్చి ఆమ్మీటర్ రీడింగ్లను నమోదు చేయాలి.
• రీడింగ్ లను అనుసరించి ఇనుప చువ్వ పొడవు పెరిగితే ఆమ్మీటర్ రీడింగ్ తగ్గుతుంది. దీనిని బట్టి వాహక తీగ పొడవు పెరిగితే నిరోధం పెరిగిందని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 5.
60 V బ్యాటరీని మూడు నిరోధాలు R₁ = 10 Ω R₃ = 20 Ω మరియు R₃ = X Ω లను వలయంలో శ్రేణిలో కలిపారు. వలయంలో 1 ఆంపియర్ విద్యుత్ ప్రవహిస్తున్నప్పుడు కిర్కాఫ్ లూప్ నియమాన్ని ఉపయోగించి R₃ యొక్క నిరోధంను కనుగొనుము.
జవాబు:

లూప్ నియమం ప్రకారం 60 – 10I – 20I – XI = 0
I = 1 ఆంపియర్ విలువను పై సమీకరణంలో ప్రతిక్షేపించగా
60 – 10 – 20 – x = 0 = X ⇒ 30
∴ R₃ = 30 Ω

ప్రశ్న 6.
కిర్ ఛాఫ్ “లూప్ నియమము” ను నిర్వచించి, వివరించండి.
జవాబు:
లూప్ నియమం :
ఒక మూసిన వలయంలోని వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలలో పెరుగుదల, తగ్గుదల బీజీయ మొత్తం శూన్యం.

వివరణ :
ఒక మూసిన వలయంలోని ప్రారంభంలో గల రెండు బిందువుల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాన్ని, ఒక నిర్దిష్ట విలువగా భావించండి. ఆ వలయంలో ఉపయోగించిన వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలను కొలుస్తూ పోతే, వలయంలో ఉపయోగించిన బ్యాటరీ, నిరోధాలను బట్టి పొటెన్షియల్ భేదం పెరగవచ్చు లేదా తగ్గవచ్చు. కానీ మనం వలయం అంతటా ప్రయాణించి తిరిగి ప్రారంభ బిందువును చేరితే, పొటెన్షియల్ భేదంలో ఫలిత మార్పు శూన్యమవుతుంది. అంటే పొటెన్షియల్ భేదాలలో మార్పుల బీజీయ మొత్తం శూన్యము.

ప్రశ్న 7.
ఒక ఇంటిలో మూడు ట్యూబ్ లైటులు, రెండు ఫ్యానులు, ఒక టెలివిజన్‌ను వాడుతున్నారు. ప్రతి ట్యూబ్ లైట్ 40 W విద్యుత్ ను వినియోగిస్తుంది. టెలివిజన్ 60 W, ఫ్యాన్ 80 W విద్యుత్ ను వినియోగిస్తున్నాయి. సుమారు ప్రతి ట్యూబ్ లైట్ ను ఐదు గంటల చొప్పున, ప్రతి ఫ్యానును 12 గంటల చొప్పున, టెలివిజనను 5 గంటల చొప్పున ప్రతిరోజూ వినియోగిస్తున్నారు. ఒక యూనిట్ (KWH) కు 3 రూ॥ చొప్పున విద్యుత్ ఛార్జి చేస్తే 30 రోజుల్లో చెల్లించాల్సిన సొమ్ము ఎంత?
మొత్తం 30 రోజులలో వినియోగించిన విద్యుత్
జవాబు:

ఒక యూనిట్ (KWH) కు ఛార్జీ = 3 రూ.
కావున 84.6 KWH కు చెల్లించవలసిన మొత్తం సొమ్ము = 84.6 × 3 = 253.80 రూ.

ప్రశ్న 8.
ఒక విద్యుత్ వలయంలో 12 V బ్యాటరీకి 4 Ω, 12 Ω ల నిరోధాలను సమాంతరంగాను, దీనికి 3 Ω ల నిరోధమును శ్రేణిలోను కలుపబడ్డాయి. ఈ దత్తాంశానికి సరిపడు విద్యుత్ వలయాలు గీయండి. ఈ వలయంలో విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
విద్యుత్ నిరోధం పదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడి ఉంటుందని చూపు ప్రయోగంనకు కావల్సిన పరికరాలు తెలిపి ప్రయోగ విధానము రాయండి.
జవాబు:
కావలసిన పరికరాలు :
బ్యాటరీ, సమాన పొడవు – సమాన మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం గల వేరు వేరు లోహాలతో తయారు చేసిన తీగలు, సంధాన తీగలు, టాప్ కీ, అమ్మీటర్.

ప్రయోగ విధానం :

1. పటంలో చూపిన విధంగా పరకరాలను అమర్చండి.
2. పటంలోని P మరియు Q ల మధ్య ఎంపిక చేసుకొన్న ఒక లోహపు తీగను అమర్చండి. అమ్మీటర్ రీడింగ్ గుర్తించండి.
3. ఇదేవిధంగా P మరియు Q ల మధ్యలో వేరు వేరు తీగలను (ఎంపిక చేసుకున్న అన్ని తీగలను) అమర్చి అమ్మీటర్ లోని రీడింగ్ గ్లను పరిశీలించండి.
4. పై విధంగా నిర్వహించిన ప్రయోగంలో అమ్మీటర్ రీడింగ్ ప్రతిసారీ వేరు వేరుగా వస్తుంది.
   దీనిని బట్టి విద్యుత్ వాహక నిరోధం పదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడి ఉంటుందని చెప్పవచ్చును.

ప్రశ్న 10.
ఒక విద్యార్ధి దీర్ఘఘనాకార కడ్డీని తీసుకొని దాని కొనల మధ్య ఒకే పొటెన్షియల్ భేదాన్ని అనువర్తింపజేస్తే కింది విద్యుత్ విలువలు లెక్కించాడు. పొడవు, వెడల్పు, ఎత్తు కొనల మధ్య

పై సమాచారం ఆధారంగా మూడు సందర్భాల్లో పొడవు, వెడల్పు, ఎత్తుల నిష్పత్తిని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 11.
నీ స్నేహితుడికి 10Ω నిరోధం అవసరమయింది. నీ దగ్గరకు వచ్చి అడిగాడు. కాని నీ దగ్గర 40Ω ల నిరోధాలున్నవి.
i) కనీసం ఎన్ని నిరోధాలను నీ స్నేహితుడు నిన్ను అడుగుతాడు?
ii) తీసుకున్న వాటిని ఎలా సంధానించాలి?
iii) వాటి ఫలితనిరోధం 10Ω అని చూపండి.
జవాబు:
i) దాదాపు 4 నిరోధాలు,
ii) తీసుకున్న వాటిని సమాంతర సంధానం చేయాలి.
iii) నిరోధాలను సమాంతర సంధానం చేసినపుడు ఫలిత నిరోధం

ప్రశ్న 12.
ఎలక్ట్రాన్ల అపసరవడి కనుగొనడానికి ఒక సమీకరణమును ఉత్పాదించుము.
జవాబు:

1. A మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం గల వాహకం రెండు చివరలను బ్యాటరీకి కలిపితే, దానిలో విద్యుత్ ప్రవహిస్తుంది. ఆవేశాల అపసరవడి V_d అనుకుందాం.
2. వాహకంలోని ఏకాంక ఘనపరిమాణంలో గల ఆవేశాల సంఖ్య (ఆవేశాల సాంద్రత) n అనుకుందాం.
3. ఒక సెకను కాలంలో ప్రతీ ఆవేశం కదిలిన దూరం V_d అవుతుంది. ఈ దూరానికి సంబంధించిన వాహక ఘనపరిమాణం AV_d అవుతుంది.
4. ఆ ఘనపరిమాణంలోనున్న ఆవేశాల సంఖ్య n.A.V_d కి సమానం.
5. ఒక్కొక్క వాహక కణం యొక్క ఆవేశం q అనుకుంటే, ఒక సెకనుకాలంలో D వద్ద గల మధ్యచ్ఛేదాన్ని దాటివెళ్ళే మొత్తం ఆవేశం ng AV_d అవుతుంది. ఇది విద్యుత్ ప్రవాహానికి సమానం.
   

ప్రశ్న 13.
వాహకంలో విద్యుత్ ప్రవాహదిశను మనం ఎలా నిర్ణయిస్తాం?
జవాబు:

1. I = nqAV_d అని మనకు తెలుసు. దీనిలో n. A విలువలు ధనాత్మకం. కావున ఆవేశం q డ్రిఫ్ట్ వడి V, గుర్తులపై విద్యుత్ ప్రవాహదిశ ఆధారపడి ఉంటుంది.
2. ఋణావేశాలకు q విలువ ఋణాత్మకం, V_d విలువ ధనాత్మకం ఐతే q.V_d ల లబ్దం ఋణాత్మకం అవుతుంది. అనగా విద్యుత్ ప్రవాహ దిశ ఋణావేశ ప్రవాహ దిశకు వ్యతిరేక దిశలో ఉంటుంది.
3. ధనావేశాలకు q విలువ ధనాత్మకం, V_d విలువ ధనాత్మకం ఐతే q.V_d ల లబ్దం ధనాత్మకం. అనగా విద్యుత్ ప్రవాహ దిశ ధనావేశ ప్రవాహదిశలోనే ఉంటుంది.

ప్రశ్న 14.
కొంతదూరంలో వేరుచేయబడిన రెండు బిందువుల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాన్ని కనుగొనడానికి సూత్రాన్ని ఉత్పాదించండి.
జవాబు:
1) వాహక తీగ రెండు చివరలను బ్యాటరీకి కలిపితే వాహక విద్యుత్ క్షేత్ర దిశ మంతటా విద్యుత్ క్షేత్రం ఏర్పడుతుంది. ఈ విద్యుత్ క్షేత్రం ఎలక్ట్రాన్ (ఆవేశం)పై F అనే బలాన్ని కలుగజేస్తుంది.
2) ఈ బలం, స్వేచ్ఛ, ఆవేశాలను కొంతదూరం కదిలించ డానికి కొంత ‘పని’ చేస్తుంది.

ప్రశ్న 15.
ఒక బ్యాటరీ యొక్క విద్యుచ్ఛాలక బలాన్ని కనుగొనుటకు ఒక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
ఏకాంక ధనావేశాన్ని ఋణ ధృవం నుండి ధనధృవానికి కదిలించడానికి రసాయన బలం చేసిన పనినే “విద్యుచ్ఛాలక బలం” అంటారు.
1) రసాయన బలం F_c అనుకుందాం.
2) ఈ రసాయన బలం, ‘q’ పరిమాణం గల ఋణావేశాన్ని విద్యుత్ బలానికి వ్యతిరేకంగా ధనధృవం నుండి ఋణదృవానికి కదిలించడానికి చేసిన పని ‘W’ అనుకుందాం.

ప్రశ్న 16.
మల్టీమీటర్‌ను గురించి వివరించుము.
జవాబు:
మల్టీమీటర్ అనేది ఒక ఎలక్ట్రానిక్ పరికరం. ఇది నిరోధం, ఓల్ట్జ్, కరెంట్ వంటి వివిధ విలువలను కొలవగలుగుతుంది. దీనితో కొలిచిన విలువలను ఇది సంఖ్యాత్మకంగా చూపిస్తుంది. మల్టీమీటర్ లో ప్రధానంగా 3 విభాగాలుంటాయి.

డిస్సే (Display) :
మల్టీమీటరు 4 ‘డిజిట్స్’ (Digits) చూపగలిగే డిస్పే ఉంటుంది. ఇది ఋణగుర్తు (nega tive symbol) ను కూడా చూపగలుగుతుంది.

సెలక్షన్ నాబ్ (Selection knob) :
ఓల్టేజ్ (V), నిరోధం (R) మొదలగు అంశాలలో దేనిని కొలవాలో, దానికి అనుగుణంగా మల్టీమీటరును అమర్చుకోడానికి సెలక్షన్ నాబ్ ఉపయోగపడుతుంది.

పోర్ట్ (Ports) :
మల్టీమీటరుకు సాధారణంగా రెండు పోర్టులుంటాయి. ఒకదానివద్ద COM (common or ground port) అని రాసి ఉంటుంది. దీనిలో నలుపురంగు తీగను (test lead) ను అమర్చాలి. రెండవ దానివద్ద mAVI2 అని రాసి ఉంటుంది. ఇందులో ఎరుపు తీగను అమర్చాలి.

హెచ్చరిక :
సాధారణంగా మల్టీమీటర్లు ‘AC’ వ్యవస్థల విలువలను కూడా కొలవగలవు. కానీ AC’ వలయాలు ప్రమాదకరమైనవి. కావున మల్టీమీటరును DC విలువలను కొలవడానికి మాత్రమే వినియోగించండి.

ప్రశ్న 17.
విద్యుత్ సామర్థ్యం కనుగొనడానికి ఒక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించండి.
జవాబు:

1) పటంలో చూపినట్లు A బిందువు నుండి B బిందువును t పొటెన్షియల్ భేదం (V) సెకన్ల కాలంలో Q కులూంటే ఆవేశం ప్రవహించింది. అనుకొనుము.
2) A, B ల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం V అనుకుంటే, t కాలంలో
విద్యుత్ క్షేత్రం చేసిన పని W = QV – (1)
3) ఈ ‘పని’ వాహకంలో ప్రవహిస్తున్న Q ఆవేశం కోల్పోయిన శక్తికి సమానం.

ప్రశ్న 18.
ఒక వలయాన్ని పటంలో చూపటం జరిగింది.
A వద్ద వలయంలోనికి ప్రవేశించే విద్యుత్ I.

a) C, D బిందువుల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం ఎంత?
b) A, B బిందువుల మధ్య వలయఫలిత నిరోధం ఎంత?
c) C, D ల గుండా ప్రవహించే విద్యుత్ ఎంత?
జవాబు:
a) కిర్కాఫ్ లూప్ నియమం ప్రకారం ఒక మూసిన వలయంలోని వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలలో పెరుగుదల, తగ్గుదల బీజీయ మొత్తం శూన్యం.

కావున C, Dల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం శూన్యం కారణం ఇది ఒక మూసిన లూప్.

b) ఇక్కడ 20 Ω, 5 Ω లు ఒకదానికొకటి సమాంతరంగా కలవు. వాటి ఫలితాలు ఒకదానికొకటి శ్రేణిలో ఉండును.
20 Ω మరియు 5 Ω ల ఫలిత నిరోధం విలువ

ప్రశ్న 19.

పటాన్ని గమనించండి. A, B, C వద్ద పొటెన్షియల్ విలువలు 70 V, 0 V, 10V
a) D వద్ద పొటెన్షియల్ ఎంత?
b) AD, DB, DC లలో ప్రవహించే విద్యుత్ ప్రవాహాలు నిష్పత్తిని కనుగొనండి.
జవాబు:
a) ఓమ్ నియమం ప్రకారం పొటెన్షియల్ భేదం (V) = IR
ఇవ్వబడిన వలయంలో జంక్షన్ నియమాలను పాటించగా
‘D’ జంక్షన్ వలె ప్రవర్తించుచున్నది. కావున, I = I₁ + I₂
‘D’ వద్ద పొటెన్షియల్ భేదం V₀ అనుకొనుము.

ప్రశ్న 20.
వలయాన్ని పటంలో గమనించండి. R₁ = R₂ = R₃ = 200 Ω.

వోల్టుమీటరు రీడింగు = 100 V,
వోల్టుమీటరు నిరోధం = 1000 Ω అయితే
బ్యాటరీ విద్యుచ్ఛాలక బలం ‘E’ ను కనుగొనండి.
జవాబు:
ఇవ్వబడిన విలువలు R₁ = R₂ = R₃ = 200 Ω
వోల్ట్ మీటరు రీడింగు = 100 V.
వోల్ట్ మీటరు నిరోధపు విలువ = 1000 Ω
ఇవ్వబడిన వలయంలో R₂ మరియు R₃ లు శ్రేణిలో కలవు. కనుక ఫలిత నిరోధం విలువ
R= R₂ + R₃ = 200 + 200 = 400 Ω.
ఫలిత నిరోధం (400 2) మరియు వోల్ట్ మీటరు నిరోధం (1000 Ω) లు సమాంతరంగా కలవు. కావున

ప్రశ్న 21.
ఒక రాగి తీగతో ప్రక్కపటంలో చూపిన విధంగా వలయాన్ని ఏర్పరిచారు. వాహక నిరోధం దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో వుందని మనకు తెలుసు. దీని ఆధారంగా 1, 2 బిందువుల మధ్య వలయ ఫలిత నిరోధాన్ని లెక్కించండి.

జవాబు:
తీగ యొక్క వాహక నిరోధము విలువ ‘R’ మరియు తీగ పొడవు ‘l’ అనుకొనుము.
వలయము చతురస్ర ఆకారములో కలదు. భుజము పొడవు (l) = R
చతురస్రము కర్ణము, భుజముకు √2 రెట్లు ఉండును = √2l
కర్ణం పరముగా నిరోధము విలువ √2R అగును.

ఇవ్వబడిన తీగ యొక్క ఆకారమును వలయ రూపములో వ్రాయగా PTR మరియు QTS
పరంగా ఫలిత విద్యుత్ ఉండదు కనుక విద్యుత్ ప్రవాహం ఉండదు.
PQ మరియు PS లు శ్రేణిలో కలవు. కనుక ఫలిత నిరోధము విలువ R₁ + R₂ = R + R = 2R.
QR మరియు SR లు శ్రేణిలో కలవు. కనుక ఫలిత నిరోధము విలువ R₁ + R₂ = R + R = 2R.
ఈ వలయమును తిరిగి నిర్మించగా క్రింది రూపంలో ఉండును.
(1), (2) బిందువుల మధ్య వలయపు ఫలిత నిరోధము విలువ

ప్రశ్న 22.
సుధాకర్ వివిధ వోల్టేజిలు, ఒక పదార్థం (తీగరూపంలో ఉన్నది), వోల్టు మీటరు, అమ్మీటర్లు వాడి సేకరించిన విద్యుత్ ప్రవాహాలను పట్టికలో పొందుపరిచారు.
ఆ పట్టిక ఆధారంగా వచ్చిన గ్రాఫ్ ఈ క్రింది విధంగా ఉంది.

గ్రాఫ్ లో వోల్టేజి (V) ని వోల్టులలోనూ; విద్యుత్ (I) ని ఆంపియర్ లలోనూ కొలిచాడు. గ్రాఫ్ ఆధారంగా ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.
ఎ) సుధాకర్ తీసుకున్న పదార్థం ఏరకమైనదిగా చెప్పవచ్చు?
బి) తీసుకున్న పదార్థం నిరోధం ఎంత?
సి) తీగ కొనలమధ్య 20 V ల పొటెన్షియల్ భేదాన్ని అనువర్తించినప్పుడు ఆ తీగ ఎంత విద్యుత్ సామర్థ్యాన్ని వినియోగించుకుంటుంది?
డి) పై శ్లో ఇమిడియున్న నియమాన్ని తెల్పండి.
జవాబు:
ఎ) పటంలో ఇచ్చిన గ్రాఫు మూలబిందువు గుండా పోవు సరళరేఖను సూచిస్తున్నది. కావున తీసుకున్న పదార్థం ఓమీయ వాహకం అగును.
బి) ఓమ్ నియమం ప్రకారం V = IR = R = – = R = 0 = 502 .

డి) ఓమీయ వాహకాలు ఓమ్ నియమమును పాటించును.
ఓమ్ నియమం :
పొటెన్షియల్ భేదం (V) విద్యుత్ ప్రవాహం, (I) కు అనులోమానుపాతంలో కలదు.

ప్రశ్న 23.
మీ ఇంటిలోని వివిధ విద్యుత్ పరికరాలు వలయంలో ఏ విధంగా కలుపబడ్డాయో తెలియజేసే చిత్రాన్ని గీయండి. వలయంలో వాడిన సంకేతాలకు పేర్లు రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 24.
ఒకే పొడవు, ఒకే మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం కలిగియున్న వివిధ పదార్థాల నిరోధాలు పోల్చేందుకు వలయాన్ని ఎలా ఏర్పాటు చేయాలో పటంతో చూపండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 25.

పైపటాన్ని గమనించి సమాధానములు వ్రాయండి.
(ఎ) పై నిరోధాలన్నీ సమాంతర సంధానంలో ఉన్నాయా లేక శ్రేణిలో ఉన్నాయా?
(బి) ఇచ్చిన మూడు నిరోధాల ఫలిత తుల్య నిరోధం ఎంత?
(సి) ఈ వ్యవస్థలో ఏ భౌతిక రాశి స్థిరం?
(డి) R₁ = 2Ω, R₂ = 3Ω, R₃ = 4Ω అయితే ఫలిత తుల్య నిరోధం ఎంతో కనుగొనండి.
జవాబు:
(ఎ) శ్రేణి సంధానంలో ఉన్నాయి.
(బి) R = R₁ + R₂ + R₃
(సి) కరెంట్ (i)
(డి) R = R₁ + R₂ + R₃ = 2 + 3 + 4 = 9Ω

ప్రశ్న 26.
ఇచ్చిన వలయాన్ని పరిశీలించండి. R₁, R₂ లు రెండు నిరోధాలు మరియు R₁ = R₂ = 4Ω బ్యాటరీ విద్యుత్ చాలక బ్యాటరీ E విలువ 10V. క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానములను రాయండి.
a) R₁, R₂ నిరోధాలను ఏ సంధానంలో కలిపారు?
b) R₁ నిరోధంపై ఉండే పొటెన్షియల్ భేదం ఎంత?
c) వలయ ఫలిత నిరోధం ఎంత?
d) బ్యాటరీ నుండి వెలువడు మొత్తం విద్యుత్ ప్రవాహం ఎంత?
జవాబు:
a) R₁ మరియు R₂ నిరోధాలు వలయంలో సమాంతరంగా కలుపబడ్డాయి.

ప్రశ్న 27.

i) వలయంలో ఫలిత నిరోధం ఎంత?
ii) వలయంలో ప్రవహించే విద్యుత్ ఎంత?
జవాబు:
పటం నుండి

ప్రశ్న 28.
క్రింది పటంలో ఏ రెండు చివరల మధ్యనైనా ఫలిత నిరోధాన్ని కనుగొనండి. వలయంలో ప్రవహించే మొత్తం విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని లెక్కించండి.
జవాబు:
పటం నుండి BC, CA నిరోధాలు శ్రేణిలోను, ఇవి రెండు AB నిరోధానికి సమాంతరంగాను ఉన్నాయి.
BC, CA ఫలిత నిరోధం R₁ = R_BC + R_AC = 30 + 30 = 60 Ω
R₁, AB లు సమాంతరంగా ఉన్నాయి. వీటి ఫలిత నిరోధం

ప్రశ్న 29.
ఒక తీగ రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం V, ఆ తీగలో ప్రవహించే విద్యుత్ I లకు సంబంధించిన గ్రాఫ్ గీయండి. ఆ గ్రాఫ్ ఆకారం ఎలా ఉంది?
జవాబు:

1. ఒక వాహక విద్యుత్ పొటెన్షియల్ (V) దాని గుండా ప్రవహించు విద్యుత్ (I) కు అనులోమానుపాతంలో ఉండునని ఓమ్ నియమము తెలుపును.
2. ఓమ్ నియమం ప్రకారం \(\frac{V}{I}\) స్థిరము.
3. ప్రవాహ విద్యుత్ (I) విలువలను Y – అక్షంపై, తీగ రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం (V) విలువలను X- అక్షంపై తీసుకొనుము.
4. తగిన స్కేలును నిర్ణయించుకుని V, I మధ్య గ్రాఫ్ గీయగా అది మూలబిందువు గుండా పోవు సరళరేఖను ఏర్పరచినది.

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఓమ్ నియమం ప్రయోగంలో క్రింది ఇచ్చిన విలువల సహాయంతో I మరియు V మధ్య గ్రాఫ్ గీచి సరిచూడండి. మరియు వాహకం నిరోధం కనుగొనండి.


జవాబు:
V = IR ⇒ R = \(\frac{V}{I}\) ⇒ \(\frac{1.6}{0.5}\) = 3.2 ఓమ్ లు
∴ వాహకం యొక్క నిరోధము 3.2 Ω

ప్రశ్న 2.
ఒక వాహకపు నిరోధానికి 300 పొటెన్షియల్ భేదాన్ని ఏర్పరచనపుడు దానిలోని విద్యుత్ ప్రవాహం 3A పొటెన్షియల్ భేదాన్ని 200 తగ్గించినపుడు విద్యుత్ ప్రవాహం ఎంత?
జవాబు:
వాహకపు పొటెన్షియల్ భేదం = V = 30 V
వాహకంలో విద్యుత్ ప్రవాహం = 1 = 3A
వాహకంలో విద్యుత్ నిరోధము = R = ?

ప్రశ్న 3.
ఓల్ట్ మరియు ఆంపియర్ పరంగా ఓమ్ ను వివరించండి.
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద, వాహకం రెండు చివరల మధ్య 1 ఓల్ట్ పొటెన్షియల్ భేదం, వాహకం గుండా ప్రవహించే 14 విద్యుత్ ప్రవాహానికి అనులోమానుపాతంలో వుంటుంది.

ప్రశ్న 4.
వాహక మూలకాలన్నింటికి ఓమ్ నియమం సార్వత్రికమైనది. ‘అయితే ఓమ్ నియమాన్ని పాటించని మూలకాలకు ఉదాహరణలు ఇవ్వండి.
జవాబు:
ఓమ్ నియమాన్ని పాటించని మూలకాలు లేదా పదార్థాలను అఓమీయ పదార్థాలు అంటారు.
ఉదా : అర్ధ వాహకాలు, అలోహాలు.

ప్రశ్న 5.
నిత్యజీవితంలో ఓమ్ నియమం యొక్క అనువర్తనాలను తెల్పండి.
జవాబు:

1. ఓమ్ నియమాలను DC వలయాలలో వాడతారు.
2. వలయంలో ఓల్టేజ్ డ్రాప్ సమయంలో ఖచ్చిత నిరోధంను లెక్కించుటకు ఓమ్ నియమాలను వాడతారు.
3. ఇంటిలో, వలయంలోని ఏ పరికరము యొక్క నిరోధము విలువలను కనుగొనుటకు అయినా ఓమ్ నియమం వాడతారు.
4. మనము ఇళ్ళలో వాడు బల్బులలోని ఫిలమెంట్ నిరోధం విలువను లెక్కించుటకు ఓమ్ నియమమును వాడతారు.
5. హీటర్ నిర్మాణంలో వాడతారు.
6. ఎలక్ట్రిక్ స్ట్రీ నిర్మాణంలోనూ,
7. సిగార్ వెలిగించే లైటర్ లో ఉష్ణం విడుదలవుటలోనూ,
8. LED బల్బులు తయారీలోను ఓమ్ నియమమును వాడతారు.

ప్రశ్న 6.
ప్రక్క వలయంలో లోపాలను గుర్తించండి.

జవాబు:

1. ఇవ్వబడిన వలయంలో అమ్మీటర్ (A) ను బ్యాటరీకి సమాంతరంగా అనుసంధానం చేశారు. ఇది లోపము.
2. అమ్మీటరు (A)ను బ్యాటరీకి ఎల్లప్పుడు శ్రేణిలో కలపాలి.

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం ½ Mark Important Questions and Answers

1. స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రానులు దేనిలో ఉంటాయి?
A) వాహకం
B) బంధకం
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు
జవాబు:
A) వాహకం

2. మేఘాల నుండి భూమికి గాలి ద్వారా జరిగే విద్యుత్ ఉత్సర్గం ఏ రూపంలో కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
మెరుపులు

3. వాతావరణంలో ఆవేశాల చలనానికి ఉదాహరణ ఇమ్ము.
జవాబు:
మెరుపులు

4. నైలాన్ తీగల గుండా విద్యుత్ ప్రవాహం జరగదు. కారణం ఊహించండి.
జవాబు:
నైలాన్లో స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్లు ఉండవు.

5. క్రింది వానిలో అవాహకం
A) రాగి తీగ
B) అల్యూమినియం తీగ
C) నైలాన్ తీగ
D) ఇనుప తీగ
జవాబు:
C) నైలాన్ తీగ

6. లోహాల వంటి వాహకాలలో అధిక సంఖ్యలో స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్లు ధనాత్మక అయాన్లు నిర్దిష్ట స్థానాలలో ఉంటాయని చెప్పిన శాస్త్రవేత్తలు ఎవరు?
జవాబు:
డ్రూడ్ మరియు లోరెంజ్

7. వాహకాలలో ధనాత్మక అయాన్ల అమరికను ఏమంటారు?
జవాబు:
లాటిస్

8. తెరిచియున్న వలయం వంటి వాహకంలో ఏదేని మధ్యచ్చేదం వెంబడి కదిలే ఫలిత ఆవేశం
A) గరిష్ఠం
B) శూన్యం
C) ఋణావేశం
D) ధనావేశం
జవాబు:
B) శూన్యం

9. A : తెరచి ఉన్న వలయంలో ఏదేని వాహకంలో మధ్యచ్ఛేదం వెంబడి కదిలే ఆవేశాల మొత్తం శూన్యం.
R : వలయంలో బ్యాటరీ లేనప్పుడు వాహకంలో ఎలక్ట్రానులు చలనంలో ఉండవు.
A) A, R లు సరియైనవి
B) A మాత్రమే సరియైనది
C) R మాత్రమే సరియైనది
D) A, R లు సరియైనవి కావు
జవాబు:
B) A మాత్రమే సరియైనది

10. విద్యుత్ ప్రవాహం అనగా ఏమిటి?
జవాబు:
ఆవేశాల క్రమచలనం

11. ఒక సెకను కాలంలో వాహకంలోని ఏదేని మధ్యచ్ఛేదాన్ని దాటి వెళ్ళే ఆవేశ పరిమాణాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
విద్యుత్ ప్రవాహం

12. క్రింది వానిలో సరియైనది ఏది?

జవాబు:
D

13. విద్యుత్ ప్రవాహానికి SI ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
ఆంపియర్

14. 1 ఆంపియర్ అనగా ఏమిటి ?
జవాబు:

15. వాహకం రెండు చివరలను బ్యాటరీ టెర్మినల్స్ కి కలిపినపుడు వాహకంలో ఎలక్ట్రానులు నిర్దిష్ట దిశలో కదులుతాయి. ఈ కదలికకు కారణం ఏమిటో ఊహించండి.
జవాబు:
వాహకమంతా ఏర్పడే సమ విద్యుత్ క్షేత్రం.

16. వాహకంలోని స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్ల దృష్ట్యా సరికాని వాక్యం
a) విద్యుత్ క్షేత్రం వలన త్వరణాన్ని పొందుతాయి.
b) విద్యుత్ క్షేత్ర దిశలో చలిస్తాయి.
c) విద్యుత్ క్షేత్రం వలన ఎలక్ట్రానులు లాటిన్ అయాన్లతో అభిఘాతం చెందుతాయి.
d) పైవేవీ కావు
జవాబు:
b) విద్యుత్ క్షేత్ర దిశలో చలిస్తాయి.

17. వాహకంలో విద్యుత్ క్షేత్ర దిశకు ఎలక్ట్రాన్ల చలన దిశ ఇలా ఉంటుంది.
A) ఒకే దిశలో
B) వ్యతిరేక దిశలో
C) పై రెండింటిలో ఏదైనా
జవాబు:
B) వ్యతిరేక దిశలో

18. వాహకంలో ఎలక్ట్రానులు చలించే మార్గం ఇలా వుంటుంది.
A) సరళరేఖా మార్గంలో
B) వృత్తాకారంగా
C) క్రమరహితంగా
జవాబు:
C) క్రమరహితంగా

19. వాహకంలో ఎలక్ట్రానులు ఇలా చలిస్తాయి.
A) స్థిర వేగంతో
B) స్థిర సరాసరి వడితో
జవాబు:
B) స్థిర సరాసరి వడితో

20. వాహకంలో ఎలక్ట్రాలు స్థిర సరాసరి వడితో చలిస్తాయి. ఈ వడిని ఏమంటారు?
జవాబు:
అపసర వడి (లేదా) డ్రిఫ్ట్ వడి

21. ఎలక్ట్రాన్ విద్యుదావేశ పరిమాణం ఎంత?
జవాబు:
1.602 × 10^-19 C

22. మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం 10^-6m² గల రాగి తీగలో ఎలక్ట్రాన్ల సాంద్రత ఎంత?
జవాబు:
n = 8.5 × 10²⁸ m^-3

23. వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్ల అపసర వడి లేదా డ్రిప్ట్ వడి ఎంత?
జవాబు:
V_d = 7 × 10^-5m/s (లేదా) 0.07 mm/s.

24. 10^-6m² మధ్యచ్చేద వైశాల్యం గుండా 14 కరెంట్ ప్రవహించినపుడు ఒక ఎలక్ట్రాన్ ఎంత సరాసరి వడితో కదులుతుంది?
జవాబు:
సెకనుకి 0.07 మి.మీ.

25. వలయంలో విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని దేనితో కొలుస్తారు?
జవాబు:
అమ్మీటర్

26. వలయంలో అమ్మీటర్‌ను ఎలా కలుపుతారు?
జవాబు:
శ్రేణిలో

27. స్వేచ్చావేశాలను నిర్దిష్ట దిశలో కదిలించడానికి విద్యుత్ క్షేత్రం చేసే పనికి సూత్రం రాయండి.
జవాబు:
W = F_e l
ఇక్కడ F_e = విద్యుత్ బలం,
l= ఆవేశం కదిలిన దూరం

28. ఏకాంక ఆవేశంపై విద్యుత్ బలం చేసే పనిని ఏమంటారు?
జవాబు:
పొటెన్షియల్ భేదం

29. పొటెన్షియల్ భేదానికి SI ప్రమాణం రాయుము.
జవాబు:
ఓల్ట్ (V)

30. 1 ఔల్ /1 కూలూంబ్ =?
జవాబు:
1 వోల్ట్

31. సరికాని సూత్రం ఏది?

జవాబు:
C

32. ధనావేశాల చలనాన్ని మనం ఎక్కడ గమనించవచ్చును?
జవాబు:
ద్రవాల గుండా విద్యుత్ ప్రవహిస్తున్నప్పుడు (లేదా) ఎలక్ట్రో ప్లేటింగ్ లో.

33. i) ద్రవాలలో విద్యుత్ ప్రవాహం జరగడానికి ధన, ఋణ ఆవేశాలు రెండూ చలిస్తాయి.
ii) లోహ ఘనరూప వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్లు మాత్రమే చలిస్తాయి.
పై వాక్యా లలో ఏది సరికాదు?
జవాబు:
రెండూ సరియైనవే.

34. i) ఎలక్ట్రాన్లు అల్ప పొటెన్షియల్ నుండి అధిక పొటెన్షియల్ కి కదులుతాయి.
ii) ఋణావేశాలు ఎప్పుడూ విద్యుత్ క్షేత్ర దిశలో చలిస్తాయి.
పై వాక్యాలలో తప్పుగా గల వాక్యం ఏది?
జవాబు:
(ii)

35. “బ్యాటరీలలో ఎల్లప్పుడూ వాటి పొటెన్షియల్ భేదం సిరంగా ఉంటుంది.” ఈ వాక్యం సరియైనదేనా?
జవాబు:
సరియైనదే.

36. బ్యాటరీలలో విద్యుద్విశ్లేష్యంలో గల ధన అయాన్లను ఆనోడ్ వైపు కదిలించే బలం
A) రసాయన బలం
B) విద్యుత్ క్షేత్ర బలం
C) A మరియు B
జవాబు:
A) రసాయన బలం

37. బ్యాటరీలలో ధన అయాన్లు గల పలకను ఏమంటారు?
జవాబు:
ఆనోడ్

38. కేథోడ్ పై ఆవేశం
A) ధన
B) ఋణ
C) శూన్య
D) A లేదా B
జవాబు:
B) ఋణ

39. బ్యాటరీలో విద్యుత్ బల దిశ
i) రసాయన బల దిశకు వ్యతిరేక దిశలో ఉంటుంది.
ii) పరిమాణం ఎలక్ట్రోడ్లపై పోగయిన ఆవేశంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
జవాబు:
(i) మరియు (ii)

40. బ్యాటరీలోని పలకలపై పోగయ్యే ఆవేశ పరిమాణం దేనిపై ఆధారపడి ఉంటుంది?
జవాబు:
బ్యాటరీలోని రసాయన స్వభావంపై

41. విద్యుచ్ఛాలక బలం సూత్రం రాయుము.
జవాబు:

42. ఏకాంక ఋణావేశాన్ని ధన ధృవం నుండి ఋణ ధృవానికి కదిలించడానికి రసాయన బలం చేసిన పనిని ఏమందురు?
జవాబు:
విద్యుచ్ఛాలక బలం (emf)

43. పొటెన్సియల్ భేదంను కొలుచుటకు ఉపయోగించు పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
వోల్ట్ మీటర్

44. వోల్ట్ మీటరు వలయంలో ఎలా కలుపుతారు?
జవాబు:
సమాంతరంగా

45. ఓమ్ నియమాన్ని చెప్పినవారు ఎవరు?
జవాబు:
జార్జ్ సైమన్ ఓమ్

46. ఓమ్ నియమంను రాయండి.
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద వాహకం రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం వాహకం గుండా ప్రవహించే విద్యుత్ ప్రవాహానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. (లేదా)
\(\frac{V}{I}\) స్థిరం.

47. i) అర్ధవాహక \(\frac{V}{I}\) స్థిరం.
ii) వాహకాలకి \(\frac{V}{I}\) స్థిరం. కాదు.
పై వాక్యాలలో సరికానిది ఏది?
జవాబు:
రెండూ సరియైనవి కావు.

48. V/I = స్థిరం అని చూపు ప్రయోగానికి తీసుకోవలసిన పరికరాలేవి ?
జవాబు:
6V బ్యాటరీ ఎలిమినేటర్, అమ్మీటర్, ఓల్ట్ మీటర్, లోహపు తీగ (మాంగనిన్), రియోస్టాట్.

49. ఓమ్ నియమం నిరూపించు ప్రయోగంలో కొలవవలసిన అంశాలు ఏవి?
జవాబు:
వోల్టేజి (V) మరియు విద్యుత్ ప్రవాహం (I)

50. లోహాలతో ఓమ్ నియమం ప్రయోగం చేసినప్పుడు V, I గ్రాఫ్ ఎలా ఉంటుంది?
జవాబు:
మూల బిందువు గుండా పోయే సరళరేఖ

51. LED కి సంబంధించి V, I గ్రాఫు ఎలా వుంటుంది? పై వాక్యా లలో ఏది సరియైనది?
జవాబు:
వక్రరేఖ

52. V/I = స్థిరాంకం. ఈ స్థిరాంకాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
వాహక నిరోధం

53. V = ?

జవాబు:
D

54. 1 వోల్ట్ /1 ఆంపియర్ అనగా ఏమిటి?
జవాబు:
1 ఓమ్

55. నిరోధాన్ని సూచించు గుర్తును రాయుము.
జవాబు:

56. నిరోధం యొక్క ప్రమాణాన్ని సూచించు గుర్తు రాయుము.
జవాబు:

57. ఓమ్ నియమం ఆధారంగా పదార్థాలు ఎన్ని రకాలు?
జవాబు:
2

58. ఓమీయ పదార్థాలు అనగానేమి?
జవాబు:
ఓమ్ నియమాన్ని పాటించే పదార్థాలు

59. ఓమ్ నియమాన్ని పాటించని పదార్థాలను ఏమందురు?
జవాబు:
అఓమీయ పదార్థాలు

60. క్రింది వానిలో అఓమీయ వాహకం
A) రాగి తీగ
B) మాంగనిన్ తీగ
C) నికెల్ తీగ
D) LED
జవాబు:
D) LED

61. a) లోహ వాహకాలు ఓమ్ నియమాన్ని పాటిస్తాయి.
b) ఉష్ణోగ్రతను బట్టి పదార్థ నిరోధం మారుతుంది.
c) వాహకానికి చెందిన V, I గ్రాఫు ఎల్లప్పుడూ సరళరేఖయే.
d) వాయు వాహకాలకు ఓమ్ నియమం వర్తించదు.
పై వాక్యాలలో సరికాని వాక్యం ఏది?
జవాబు:
c) వాహకానికి చెందిన V, I గ్రాఫు ఎల్లప్పుడూ సరళరేఖయే.

62. నిరోధం అనగానేమి?
జవాబు:
వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్ చలనానికి కలిగే ఆటంకం.

63. నిరోధకం అనగానేమి?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ చలనాన్ని నిరోధించే పదార్థాన్ని ‘నిరోధకం’ అంటారు.

64. మన నిత్య జీవితంలో ఓమ్ నియమం యొక్క ఉపయోగం రాయండి.
జవాబు:
విద్యుత్ బల్బ్ లు ఓమ్ నియమం ప్రకారం పనిచేయుట.

65. మానవ శరీరం యొక్క నిరోధం ఎంత వుంటుంది?
జవాబు:
100Ω – 5,00,000Ω

66. మానవ శరీరం గుండా విద్యుత్ ప్రవహించే కాలం పెరుగుతున్న కొలదీ శరీర నిరోధం ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
తగ్గుతుంది.

67. విద్యుత్ షాక్ ప్రభావాన్ని గుర్తించగలగాలంటే మన శరీరం గుండా ప్రవహించే కనీస విద్యుత్ ప్రవాహ విలువ ఎంత ఉండాలి?
జవాబు:
0.001 ఆంపియర్లు

68. శరీరం గుండా 0.01 ఆంపియర్ల విద్యుత్ ప్రవహిస్తే శరీరంపై ప్రభావం ఏమిటి?
జవాబు:
కండరాలు సంకోచిస్తాయి

69. విద్యుత్ ఘాతం క్రింది వాని వలన జరుగును.
A) విద్యుత్ ప్రవాహం
B) పొటెన్సియల్ భేదం
C) శరీర నిరోధం
D) పైవన్నియు
జవాబు:
D) పైవన్నియు

70. అధిక ఓల్టేజి తీగపై నిలుచున్న పక్షికి విద్యుత్ ఘాతం కలగదు. కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
దాని కాళ్ళ మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం ఉండదు.

71. పదార్థ నిరోధాన్ని ప్రభావితం చేసే అంశాలలో ఒకటి కానిది.
A) ఉష్ణోగ్రత
B) పదార్థ స్వభావం
C) వాహకం పొడవు
D) వాహక ద్రవ్యరాశి
జవాబు:
D) వాహక ద్రవ్యరాశి

72. క్రింది వానిలో ఏది పెరిగితే వాహక నిరోధం పెరుగుతుంది?
i) ఉష్ణోగ్రత
ii) వాహక పొడవు
iii) మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం
జవాబు:
(i), (ii)

73. వాహక పొడవును పెంచితే నిరోధం ఏమవుతుంది?
జవాబు:
పెరుగును.

74. వాహకం యొక్క మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం పెంచితే దాని నిరోధం ఏమవుతుంది?
జవాబు:
తగ్గుతుంది.

75. R = ρ\(\frac{l}{A}\) లో ρ దేనిని సూచించును?
జవాబు:
విశిష్ట నిరోధం (లేదా) నిరోధకత

76. ‘విశిష్ట నిరోధం’ ఆధారపడే అంశాలు ఏమిటి?
జవాబు:
ఉష్ణోగ్రత, పదార్థ స్వభావం

77. ‘నిరోధం ‘ ఆధారపడే అంశాలు ఏమిటి?
జవాబు:
ఉష్ణోగ్రత, పదార్థ స్వభావం, పొడవు, మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం

78. విశిష్ట నిరోధానికి (S.I.) ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
12 – m (ఓమ్ – మీటర్)

79. వాహకత్వం అనగానేమి?
జవాబు:
విశిష్ట నిరోధ విలోమం

80. వాహకత్వాన్ని ఏ గుర్తుతో సూచిస్తారు?
జవాబు:
σ

81. విశిష్ట నిరోధం తక్కువ వుంటే ఆ పదార్థాలు
A) మంచి వాహకాలు
B) నిరోధాలు
C) అర్ధవాహకాలు
D) చెప్పలేం
జవాబు:
A) మంచి వాహకాలు

82. (A) : రాగిని విద్యుత్ తీగల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
(R) : రాగికి విశిష్ట నిరోధం తక్కువ.
A) A, Rలు సరియైనవి. A కి R సరియైన కారణం.
B) A, Rలు సరియైనవి. A కి R సరియైన కారణం కాదు.
C) A సరియైనది, R సరియైనది కాదు.
D) R సరియైనది, A సరియైనది కాదు.
జవాబు:
A) A, Rలు సరియైనవి. A కి R సరియైన కారణం.

83. విద్యుత్ బల్బ్ లలో వినియోగించే లోహం ఏమిటి?
జవాబు:
టంగ్ స్టన్

84. విద్యుత్ బల్బ్ లలో ఫిలమెంట్ గా టంగ్ స్టనన్ను వినియోగించడానికి కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
దాని విశిష్ట నిరోధం, ద్రవీభవన స్థానం విలువలు చాలా ఎక్కువ.

85. టంగ్ స్టన్ యొక్క ద్రవీభవన స్థానం, విశిష్ట నిరోధం విలువలు రాయండి.
జవాబు:
ద్రవీభవన స్థానం – 3422°C.
విశిష్ట నిరోధం 5.6 × 10^-8 Ω-m

86. జతపరుచుము :
విశిష్ట నిరోధాలు పదార్థం
i) 10¹⁴ – 10¹⁶Ω – m a) వాహకాలు
ii) 10^-1 – 10¹Ω – m b) అర్ధవాహకాలు
iii) 10^-6 – 10^-8Ω – m c) విద్యుత్ బంధకాలు
జవాబు:
i – c, ii – b, iii – a

87. నిక్రోమ్ లో ఉండే లోహాలు ఏమిటి?
జవాబు:
నికెల్, క్రోమియం, ఇనుము

88. మాంగనిలో ఉండే లోహాలు ఏమిటి?
జవాబు:
86% రాగి, 12% మాంగనీస్, 2% నికెల్

89. మిశ్రమ లోహాలయిన నిక్రోమ్, మాంగనిన్ నిరోధాలు లోహాల నిరోధాల కన్నా
A) 30 – 100 రెట్లు తక్కువ ఉంటాయి.
B) 30 – 100 రెట్లు ఎక్కువ ఉంటాయి.
జవాబు:
B) 30 – 100 రెట్లు ఎక్కువ ఉంటాయి.

90. మిశ్రమ లోహాల
i) విశిష్ట నిరోధం విలువ ఎక్కువ.
ii) నిరోధం ఉష్ణోగ్రతలతో పాటు స్వల్పంగా మారుతుంది.
iii) సులభంగా తుప్పు పట్టవు.
iv) తాపన పరికరాలుగా వినియోగిస్తారు.
పై వానిలో సరికాని వాక్యం ఏది?
జవాబు:
ఏదీ లేదు

91. మిశ్రమ లోహాలైన మాంగనీస్, నిక్రోమ్ ఒక ఉపయోగాన్ని రాయండి.
జవాబు:
ఇస్త్రీ పెట్టె, టోస్టర్ (toaster) లలో తాపన పరికరాలుగా వినియోగిస్తారు.

92. అర్ధవాహకాలకి ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
సిలికాన్, జెర్మేనియం

93. అర్ధవాహకాలను ఎక్కడ వినియోగిస్తారు?
జవాబు:
డయోడ్, ట్రాన్సిస్టర్, ఇంటిగ్రేటెడ్ (IC) చిట్లలో వినియోగిస్తారు.

94. జతపర్చుము :
a) వెండి ( ) i) 1.00 × 10¹³ Ω-m
b) జెర్మేనియం ( ) ii) 4.60 × 10^-1Ω-m
c) రబ్బరు ( ) iii) 1.59 × 10^-8Ω-m
జవాబు:
a – iii, b – ii, c – i

95. బ్యాటరీ, వాహక తీగలతో ఎలక్ట్రాన్లు ప్రవహించడానికి అనుకూలంగా ఏర్పరిచిన సంవృత మార్గాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
విద్యుత్ వలయం (సర్క్యూట్)

96. విద్యుత్ వలయంలో వలయాన్ని తెరవడానికి, మూయడానికి వినియోగించే పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
స్విచ్

97. నిరోధాలను శ్రేణి సంధానంలో కలిపినపుడు దాని యొక్క ……… స్థిరం.
A) నిరోధం
B) విద్యుత్ ప్రవాహం
C) పొటెన్షియల్ భేదం
D) పైవన్నీ
జవాబు:
B) విద్యుత్ ప్రవాహం

98.

పై పటంలో నిరోధాలు ఎలా కలిపారు?
జవాబు:
శ్రేణి సంధానంలో

99. ఏ సంధానంలో కలిపిన నిరోధాల వల్ల ఏర్పడే ఫలిత నిరోధం, ఆయా విడివిడి నిరోధాల మొత్తానికి సమానం?
జవాబు:
శ్రేణి సంధానంలో

100.

పై పటంలో,
i) నిరోధాలు ఎలా కలుపబడ్డాయి?
జవాబు:
సమాంతర సంధానంలో

ii) నిరోధాల ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:

iii) పై వలయంలో ఏది స్థిరంగా ఉంటుంది?
A) విద్యుత్ ప్రవాహం
B) పొటెన్షియల్ భేదం
C) రెండూ
జవాబు:
B) పొటెన్షియల్ భేదం

iv) R₁ వద్ద విద్యుత్ ప్రవాహం ఎంత?
జవాబు:
\(\mathrm{I}_{1}=\frac{\mathrm{V}}{\mathrm{R}_{1}}\)

101. సమాంతర సంధానంలో ఉన్న నిరోధాల ఫలిత నిరోధం విలువ ఆ విడివిడి నిరోధాల విలువ కన్నా
A) తక్కువ
B) ఎక్కువ
C) సమానం
D) చెప్పలేం
జవాబు:
A) తక్కువ

102. మందపాటి తీగ నిరోధం , సన్నని తీగ నిరోధం కన్నా
A) ఎక్కువ
B) తక్కువ
C) సమానం
D) A లేదా C
జవాబు:
B) తక్కువ

103. జతపరుచుము.
a) శ్రేణి సంధానంలో నిరోధాలు ( ) i) I = I₁ + I₂ + I₃
b) సమాంతర సంధానంలో నిరోధాలు ( ) ii) V = V₁ +V₂ + V₃
జవాబు:
a – ii, b – i

104. కిర్ఛాఫ్ నియమాలు ఏమిటి?
జవాబు:
జంక్షన్ నియమం, లూప్ నియమం

105.

పై పటంలో దత్తాంశం ప్రకారం
i) I₁ + I₄ + I₆ ఎంత?
జవాబు:
I₂ + I₃ + I₅

ii) పై పటం ఏ నియమాన్ని తెలియజేస్తుంది?
జవాబు:
జంక్షన్ నియమం

iii) జంక్షన్ వైపు వచ్చే విద్యుత్ ప్రవాహాలు ఏవి?
జవాబు:
I₁, I₄, I₆

iv) ఈ జంక్షన్ వద్ద పోగు అయ్యే ఆవేశం ఎంత?
జవాబు:
శూన్యం

106. జంక్షన్ నియమాన్ని రాయండి.
జవాబు:
జంక్షన్ ను చేరే విద్యుత్ ప్రవాహాల మొత్తం = జంక్షన్ ను వీడిపోయే విద్యుత్ ప్రవాహాల మొత్తం

107. లూప్ నియమాన్ని రాయండి.
జవాబు:
ఒక మూసిన వలయంలోని వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలలో పెరుగుదల, తగ్గుదలల బీజీయ మొత్తం శూన్యం.

108.

పై పటంలో వలయంలో ఫలిత పొటెన్షియల్ భేదం ఎంత?
జవాబు:
-V₁ + I₁ R₁ = 0

109.

పై పటంలో ఇచ్చిన వలయంలో
IR₁ + IR₂ + IR₃ = ?
జవాబు:
V₁ + V₂

110. విద్యుత్ సామర్థ్యానికి సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
P = VI (లేదా) P = I²R (లేదా) P = \(\frac{\mathrm{V}^{2}}{\mathrm{R}}\)

111. AC : P= VI :: DC : P = ?
జవాబు:
εI (ε = emf)

112. ఒక బల్బ్ పై 60W మరియు 120V అని రాసి వుంది. అది ఎంత నిరోధకత్వం కలిగియుండును?
జవాబు:

113. విద్యుత్ శక్తికి పెద్ద ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
కిలో వాట్

114. మనం సాధారణంగా ఇండ్లలో వినియోగించే విద్యుచ్ఛక్తిని కొలవడానికి ‘యూనిట్లు’ అని అంటాం. ఒక యూనిట్ అనగా ఎంత ?
జవాబు:
యూనిట్ = 1 కిలో వాట్ అవర్(1 unit = 1 KWH)

115. IKWH కి ఎన్ని ఔళ్ళు?
జవాబు:
3.6 x 10⁶J

116. సాధారణంగా మన ఇండ్లలో విద్యుత్ సప్లై ఎంత పొటెన్షియల్ భేదాన్ని కలిగియుండును?
జవాబు:
240V

117. ఓవర్ లోడింగ్ వలన గృహోపకరణాలను కాపాడే పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
ఫ్యూజ్

118. 100W -1 ఫ్యాన్ – 12 గంటలు; 9W-5LED బల్బులు – 10 గంటలు వినియోగించిన, విద్యుచ్ఛక్తి ఎంత ఖర్చు అగును?
జవాబు:
1.65 U (లేదా) 1.65 KWH

119. ఇండ్లలో వాడే విద్యుచ్ఛక్తిని దేనిలో కొలుస్తారు?
జవాబు:
కిలో వాట్ అవర్

120. క్రింది వానిలో దేనికి, వేటికి అధిక నిరోధం ఉండును?
i) మందపాటి తీగ
ii) సన్నని తీగ
iii) పొడవాటి తీగ
iv) పొట్టి తీగ
జవాబు:
(ii) మరియు (iii)

121. ఒక పరికరం 12V వద్ద 0.2A విద్యుత్ ను పొందుతుంది. అయిన దాని నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
60 Ω

122. 2Ω, 4Ω మరియు 6Ω ల నిరోధాలు శ్రేణిలో వలయానికి అనుసంధానం చేయబడ్డాయి. వలయం ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
12Ω [∵ R₁ + R₂ + R₃]

123. 10V బ్యాటరీ 10W ల సామర్థ్యం కలిగియుంది. బ్యాటరీ ఎంత విద్యుత్ ఇవ్వగలదు?
జవాబు:
1 Amp
[∵ P = 10W, V = 10V ⇒ P= VI ⇒ I = \(\frac{P}{V}\)]

124. 500 నిరోధం గల ఒక తీగను అడ్డంగా, సమానంగా 5 భాగాలుగా, ముక్కలుగా కత్తిరించారు. ఈ ముక్కలను సమాంతరంగా ఒక వలయంలో ఉంచారు. దాని ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:

125. ఈ క్రింది పరికరాల గుర్తులను గీయండి.
i) నిరోధం
ii) బ్యాటరీ
iii) రియోస్టాట్
iv) అమ్మీటర్
v) వోల్ట్ మీటరు
జవాబు:

126. R₁, R₂ రెసిస్టర్లు సమాంతరంగా వలయంలో కలపబడ్డాయి. ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:

127. నిరోధకత్వం : ρ : : …?… : σ
జవాబు:
వాహకత్వం

128. ఓమ్ నియమాన్ని నిరూపించునప్పుడు ఏ రాశిని స్థిరంగా ఉంచాలి?
జవాబు:
ఉష్ణోగ్రతని

129. వలయంలో వోల్ట్ మీటరు, అమ్మీటర్, బ్యాటరీ నిరోధాలను ఎలా అనుసంధానిస్తారో పటం ద్వారా చూపుము.
జవాబు:

పట్టికలు

→ వివిధ పదార్థాల నిరోధకతలు పదార్థం

ప్రమాణాలు మరియు వాటి సంకేతాలు

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. ఇది దేనికి గుర్తు?
A) బ్యాటరీ
B) రియోస్టాట్
C) నిరోధము
D) అమ్మీటరు
జవాబు:
C) నిరోధము

2. మందంగా ఉన్న వాహకం నిరోధం ,సన్నని వాహకం నిరోధం కంటే ….
A) ఎక్కువ
B) తక్కువ
C) సమానం
D) A మరియు B
జవాబు:
B) తక్కువ

3. క్రింది వానిలో అసత్య వాక్యం / వాక్యాలను గుర్తించండి.
i) వాహక నిరోధం అపదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడుతుంది.
ii) వాహక నిరోధం వాహకం మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యంపై ఆధారపడదు
iii) వాహక నిరోధం వాహకం పొడవుపై ఆధార పడుతుంది.
iv) వాహక నిరోధం వాహకం ఉష్ణోగ్రతపై ఆధారపడదు.
A) (i) & (ii)
B) (ii) & (iii)
C) (ii) & (iv)
D) (iv) మాత్రమే
జవాబు:
C) (ii) & (iv)

4. వలయాన్ని పరిశీలించండి. R₂ నిరోధం వినియోగించే విద్యుత్ సామర్థ్యం P వలయం నుండి R₁ ను తొలగించిన R₂ నిరోధం వినియోగించే విద్యుత్ సామర్థ్యం ………… (R₁ = R,₂ గా తీసుకోండి.)

జవాబు:
C

5. కింది వాటిల్లో ఏది పొటెన్షియల్ భేదంను కొలవడానికి ఉపయోగించే పద్ధతి?
A) వోల్టుమీటరును వలయంలో సమాంతరంగా కలపడం
B) వోల్టుమీటరును వలయంలో శ్రేణిలో కలపడం
C) అమ్మీటరును వలయంలో సమాంతరంగా కలపడం
D) అమ్మీటరును వలయంలో శ్రేణిలో కలపడం
జవాబు:
A) వోల్టుమీటరును వలయంలో సమాంతరంగా కలపడం

6. ఒక గదిలో టెలివిజన్ మరొక గదిలో కంప్యూటర్ కలదు. ఈ రెండూ ఒకే వలయంలో కలుపబడ్డాయి. అవి ఈ విధంగా కలుపబడి ఉంటాయి.
A) శ్రేణి పద్ధతి
B) సమాంతర పద్దతి
C) ఒకటి శ్రేణి మరొకటి సమాంతర పద్ధతిలో
D) ఏవిధంగానైనా
జవాబు:
B) సమాంతర పద్దతి

7. ఓవర్ లోడ్ వల్ల కలిగే ప్రమాదాలను నివారించడానికి ఉపయోగించే సాధనం
A) అమ్మీటర్
B) ఓల్టామీటరు
C) ఫ్యూజ్
D) స్విచ్
జవాబు:
C) ఫ్యూజ్

8. 10 Ω మరియు 10 Ω నిరోధాలను శ్రేణిలో కలిపితే ఫలితం నిరోధం
A) 5 Ω
B) 10 Ω
C) 0 Ω
D) 20 Ω
జవాబు:
D) 20 Ω

9. క్రింది జతలలో ఏది సరైన జతల సమూహం?
i) అమ్మీటర్ ( ) a) వలయంలో సమాంతరంగా కలుపబడుతుంది.
ii) టాప్ కీ ( ) b) వలయంలో శ్రేణిలో కలుపబడును.
iii) ఓల్ట్ మీటర్ ( ) c) వలయం కలుపబడానికి విడదీయడానికి ఉపయోగిస్తారు.
A) i – a, ii – b; iii – c
B) i – b, ii – c, iii – a
C) i – c, ii – a, iii – b
D) i – a, ii – c, iii – b
జవాబు:
B) i – b, ii – c, iii – a

10. పొటెన్షియల్ భేదం కొలవటానికి ……………… ఉపయోగిస్తారు.
A) ఆమ్మీటర్
B) గాల్వనోమీటర్
C) బ్యాటరీ
D) వోల్టుమీటర్
జవాబు:
D) వోల్టుమీటర్

11. రెండు నిరోధాలు 10Ω, 15Ω శ్రేణిలో కలిపిన ఫలిత నిరోధం
A) 10Ω
B) 15 Ω
C) 20 Ω
D) 25 Ω
జవాబు:
D) 25 Ω

12. ఏకరీతి మందంతో RΩ ల నిరోధం గల ఒక తీగను 10 సమాన భాగాలుగా చేసి, వాటిని సమాంతర సంధానం చేశారు. సంధాన ఫలిత నిరోధం ……..
A) 100 RΩ
B) 10 RΩ
C) 0.1 RΩ
D) 0.01 RΩ
జవాబు:
D) 0.01 RΩ

13. క్రింది ఏ సందర్భంలో విశిష్ట నిరోధం మారదు ?పై వాటిని జతపరుచుటకు క్రింది వాటిలో సరైన సమాధానం.
A) పదార్థం మారినపుడు
B) ఉష్ణోగ్రత మారినపుడు
C) నిరోధం ఆకారం మారినపుడు
D) పదార్థం, ఉష్ణోగ్రత రెండూ మారినపుడు
జవాబు:
C) నిరోధం ఆకారం మారినపుడు

14. 6Ω, 6Ω, 6Ω లను సమాంతర సంధానం చేస్తే వచ్చే ఫలిత నిరోధం …………
A) 1/6
B) 6
C) 18
D) 2
జవాబు:
D) 2

These AP 10th Class Physical Science Important Questions 12th Lesson కార్బన్ – దాని సమ్మేళనాలు will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 12th Lesson Important Questions and Answers కార్బన్ – దాని సమ్మేళనాలు

10th Class Physics 12th Lesson కార్బన్ – దాని సమ్మేళనాలు 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
అణు సాదృశ్యంను నిర్వచించండి.
జవాబు:
ఓకే అణు ఫార్ములా గల సమ్మేళనాలు వేరు వేరు ధర్మాలను కలిగి ఉండడాన్ని అణు సాదృశ్యం అంటారు.

ప్రశ్న 2.
ఈ క్రింది ప్రమేయ సమూహాల పేర్లు వ్రాయండి.
a) – COOR
b) – OH
జవాబు:
a) – COOR = ఎస్టర్
b) – OH = ఆల్కహాల్

ప్రశ్న 3.
కు IUPAC పేరు రాయండి.
జవాబు:
3 మోనో క్లోరో బ్యూట్ 1 ఈన్ (లేదా) 3 క్లోరో 1 బ్యూటీన్.

ప్రశ్న 4.
దహనచర్యలో ఆక్సిజన్ పాత్రను వివరించండి.
జవాబు:
ఆక్సిజన్ దహన చర్యకు దోహదకారి (లేక) పదార్థం మండడానికి ఆక్సిజన్ సహాయపడుతుంది (లేక) ఆక్సిజన్ లేనిదే దహనచర్య జరుగదు.

ప్రశ్న 5.
పిండికి ఈస్ట్ ను కలిపిన కొద్ది సేపటికి అది ఉబ్బుతుంది. ఎందుకు?
జవాబు:

1. పిండికి ఈస్టను కలిపినప్పుడు ఈస్ట్ జైమేజ్, ఇన్వర్టేజ్ అనే ఎంజైమ్ లను విడుదల చేయును.
2. ఇన్వర్టేజ్ ఎంజైము పిండి పదార్థంలోని పాలిశాకరైడ్ లను మోనోశాకరైడ్లుగా విడగొట్టును.
3. జైమేజ్ ఎంజైమ్ మోనోశాకరైడ్లను ఆల్కహాల్ మరియు CO₂ లుగా విడగొట్టును.
4. ఇలా విడుదలయిన CO₂ వాయువు పిండి నుండి రంధ్రాలు చేసుకొని బయటకు పోతుంది.
5. అందువలన పిండి ఉబ్బి మెత్తగా తయారవుతుంది.

ప్రశ్న 6.

జవాబు:

ప్రశ్న 7.
నానో ట్యూమై రెండు ఉపయోగాలను రాయండి.
జవాబు:

1. నానో ట్యూబ్ లను అణుతీగలుగా ఉపయోగిస్తారు.
2. సమీకృత వలయాలలో రాగికి బదులుగా నానో ట్యూబ్ లను అనుసంధాన తీగలుగా ఉపయోగిస్తారు.
3. అతి చిన్నదైన కణంలోకి ఏదేని జీవాణువులను ప్రవేశపెట్టడానికి నానో ట్యూబ్ లను ఉపయోగిస్తారు.

ప్రశ్న 8.
3, 7-డై బ్రోమో-4, 6-2 క్లోరో-ఆర్ట్-5-ఈన్-1, 2-డై ఓల్ అనే కర్బన సమ్మేళనం యొక్క అణునిర్మాణం రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
ఆవర్తన పట్టికలో కార్బన్ యొక్క స్థానం తెల్పండి.
జవాబు:
కార్బన్ ఆవర్తన పట్టికలోని 14వ గ్రూప్ లేదా IVA గ్రూప్ మరియు 2వ పిరియడ్ కు చెందిన అలోహము.

ప్రశ్న 10.
సంకరీకరణము అనగానేమి?
జవాబు:
పరమాణువులలో దాదాపు సమాన శక్తి గల ఆర్బిటాళ్లు ఒకదానితో ఒకటి కలిసి అదే సంఖ్యలో సమాన శక్తి, ఆకృతి గల ఆర్బిటాళ్ల సమితిని ఏర్పరచే ప్రక్రియను సంకరీకరణము అంటారు.

ప్రశ్న 11.
మీథేన్ లో sp³ – s అతిపాతంను సూచించు పటాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 12.
ఇథిలీన్ (ఈథేన్) అణు ఆకృతిని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 13.
రూపాంతరత అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక మూలకం రెండు లేక అంతకంటే ఎక్కువ రూపాలలో లభ్యమవుతూ అవి దాదాపు ఒకే విధమైన రసాయన ధర్మాలు మరియు వివిధ భౌతిక ధర్మాలను ప్రదర్శించుటను ,రూపాంతరత అంటారు.

ప్రశ్న 14.
కార్బన్ యొక్క అస్ఫటిక రూపాంతరాలు ఏవి?
జవాబు:
నేలబొగ్గు, కోక్, కొయ్య బొగ్గు, జంతు బొగ్గు, దీపాంగరం మొదలైనవి కార్బన్ యొక్క అస్ఫటిక రూపాంతరాలు.

ప్రశ్న 15.
కార్బన్ యొక్క స్ఫటిక రూపాంతరాలను తెల్పండి.
జవాబు:
వజ్రం, గ్రాఫైట్ మరియు బక్ మిస్టర్ ఫుల్లరిన్ అనేవి కార్బన్ యొక్క స్ఫటిక రూపాలు.

ప్రశ్న 16.
అమ్మోనియం సయనేట్ నుంచి యూరియాను ఏ విధంగా తయారు చేస్తారు?
జవాబు:
అమ్మోనియం సయనేట్ ను వేడిచేస్తే యూరియా ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 17.
కర్బన పరమాణువులు ఒకదానితో ఒకటి కలిసి పొడవైన గొలుసులు ఏర్పరచే ప్రక్రియను ఏమంటారు?
జవాబు:
కర్బన పరమాణువులు ఒకదానితో ఒకటి కలసి పొడవైన గొలుసులు ఏర్పరచే ప్రక్రియను కాటినేషన్ అంటారు.

ప్రశ్న 18.
కార్బనను ఎందుకు విలక్షణ మూలకం అంటారు?
జవాబు:
కార్బన్ ఈ క్రింది పేర్కొనబడిన ధర్మాలు కలిగి ఉండటం వలన కార్బన్ ను విలక్షణ మూలకంగా గుర్తిస్తారు.

1. చతుర్ సంయోజకత
2. కాటినేషన్ (శృంఖల సామర్థ్యం)
3. బహుబంధాల ఏర్పాటు

ప్రశ్న 19.
హైడ్రోకార్బన్లు అనగానేమి?
జవాబు:
కార్బన్ మరియు హైడ్రోజన్ మాత్రమే కలిగి ఉన్న సమ్మేళనాలను హైడ్రోకార్బన్లు అంటారు.

ప్రశ్న 20.
రేఖీయ కర్బన సమ్మేళనానికి ఒక ఉదాహరణ తెల్పండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 21.
శృంఖల కర్బన సమ్మేళనానికి ఒక ఉదాహరణ తెల్పండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 22.
చక్రీయ కర్బన సమ్మేళనానికి ఒక ఉదాహరణ తెల్పండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 23.
ఆల్కేనులు అనగానేమి?
జవాబు:
కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య ఏకబంధం గల సంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లను ఆల్కేనులు అంటారు.

ప్రశ్న 24.
ఆల్కీనులు అనగానేమి?
జవాబు:
కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య కనీసం ఒక ద్విబంధం కలిగిన అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లను ఆల్కీనులు అంటారు.

ప్రశ్న 25.
ఆల్కెనులు అనగానేమి?
జవాబు:
కర్బన పరమాణువుల మధ్య కనీసం ఒక త్రిబంధం ఉన్న అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లను ఆల్కెనులు అంటారు.

ప్రశ్న 26.
ఒక హైడ్రోకార్బన్ యొక్క ఫార్ములా C₁₂H₂₄. అయితే అది ఏ సమజాత శ్రేణికి చెందిందో తెల్పండి.
జవాబు:
C₁₂H₂₄ అణు ఫార్ములా కలిగిన హైడ్రోకార్బన్ ఆల్కీన్ సమజాత శ్రేణికి చెందినది.

ప్రశ్న 27.
ప్రమేయ సమూహం అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక కర్బన సమ్మేళనం యొక్క ధర్మాలు తనలో ఉన్న ఏ మూలకం లేదా సమూహంపై ఆధారపడుతుందో దానిని ప్రమేయ సమూహం అంటారు.

ప్రశ్న 28.
అణు సాదృశ్యం అనగానేమి?
జవాబు:
ఒకే అణుఫార్ములా కలిగి, వేరు వేరు ధర్మాలు గల కర్బన సమ్మేళనాలను అణు సాదృశ్యాలు అంటారు. ఈ దృగ్విషయాన్ని అణు సాదృశ్యం అంటారు.

ప్రశ్న 29.
రెండు వరుస సమజాతుల మధ్య తేడా ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:
రెండు వరుస సమజాతుల మధ్య తేడా – CH₂ ఉంటుంది.

ప్రశ్న 30.
3 – బ్రోమో – 2 – క్లోరో – 5 ఆక్సో హెక్సనోయిక్ ఆమ్లం నిర్మాణాన్ని తెల్పండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 31.
సఫోనిఫికేషన్ అనగానేమి?
జవాబు:
ఎస్టర్‌ను క్షార సమక్షంలో జలవిశ్లేషణ చెందించి సబ్బును పొందే ప్రక్రియను సఫోనిఫికేషన్ అంటారు.

ప్రశ్న 32.
సబ్బు అనగానేమి?
జవాబు:
రసాయనికంగా సబ్బులు ఫాటీ ఆమ్లాల సోడియం లేక పొటాషియం లవణాలు.

ప్రశ్న 33.
గ్రాఫైట్ ఒక ఉత్తమ విద్యుత్ వాహకంగా ఎలా పని చేస్తుంది?
జవాబు:
అస్థానీకృత π ఎలక్ట్రాన్ వ్యవస్థ వలన గ్రాఫైట్ ఒక ఉత్తమ విద్యుత్ వాహకంగా పని చేస్తుంది.

ప్రశ్న 34.
ఫుల్లరిన్ల ఉపయోగాలు తెల్పండి.
జవాబు:

1. ఫుల్లరిన్లను కొన్ని రకాల బాక్టీరియాలను నియంత్రించుటకు ఉపయోగిస్తారు.
2. ఫుల్లరిన్లను మెలనోమా వంటి క్యాన్సర్ నివారణలలో ఉపయోగిస్తారు.

ప్రశ్న 35.
ఆక్సీకరణులు అనగానేమి?
జవాబు:
వేరే పదార్థాలను ఆక్సీకరణం చెందించే పదార్థాలను ఆక్సీకరణులు అంటారు.

ప్రశ్న 36.
ఆల్కేనులను ఫారాపిన్లు అని ఎందుకు అంటారు?
జవాబు:
ఫారాపిన్లు అనే పదం parum – little, affins = affinity అనే పదాల నుంచి వచ్చింది. దాని అర్థం చర్యాశీలత తక్కువ ఆల్కేనుల చర్యాశీలత తక్కువ కాబట్టి వాటిని ఫారాపిన్లు అంటారు.

ప్రశ్న 37.
వాహనాలలో ఆల్కహాల్ ఉపయోగం తెల్పండి.
జవాబు:
10% ఇథనోల్ కలిగిన గాసోలిన్ ఉత్తమ వాహన ఇంధనంగా ఉపయోగపడుతుంది.

ప్రశ్న 38.
కొల్లాయిడల్ ద్రావణం అనగానేమి?
జవాబు:
విక్షేపక ప్రావస్థ యొక్క కణాల వ్యాసము 1nm కంటే ఎక్కువగాను 1000 nm కంటే తక్కువ పరిమాణంలో విక్షేపణ యానకంలో ఉంటే దానిని కొల్లాయిడల్ ద్రావణం అంటారు.

ప్రశ్న 39.
కార్బన్ కాకుండా కాటినేషన్‌ను ప్రదర్శించే ఇతర మూలకాలు ఏవి?
జవాబు:
సల్ఫర్, ఫాస్ఫరస్ మరియు సిలికాన్.

ప్రశ్న 40.
రేఖీయ గొలుసులు గల హైడ్రోకార్బన్లను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
ఏలిఫాటిక్ లేదా ఎసైక్లిక్ హైడ్రోకార్బన్లు.

ప్రశ్న 41.
IUPACని విస్తరించండి.
జవాబు:
అంతర్జాతీయ శుద్ధ మరియు అనువర్తిత రసాయన శాస్త్ర సంఘం International Union of Pure and Applied Chemistry.

ప్రశ్న 42.
కర్బన సమ్మేళనాలకు పేర్లు పెట్టేటప్పుడు ప్రమేయ సమూహాల అవరోహణక్రమాన్ని తెల్పండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 43.
ఇంధనంగా ఇథనోల్ పాత్రను ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
ఇథనోల్ పూర్తిగా మండి అధిక శక్తిని ఇస్తుంది. కాలుష్యం కూడా తక్కువగా ఏర్పడుతుంది. కాబట్టి ఇంధనంగా ఇథనోల్ పాత్ర అభినందనీయం.

ప్రశ్న 44.
ఊరగాయలు నిల్వ ఉంచుటలో ఇథనోయిక్ ఆమ్ల పాత్రను ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
ఇథనోయిక్ ఆమ్లాన్ని వెనిగర్ రూపంలో ఊరగాయలు అధిక కాలం నిల్వ ఉంచడానికి కలుపుతారు. కాబట్టి ఊరగాయలు నిల్వ ఉంచుటలో ఇథనోయిక్ ఆమ్లం ప్రధానపాత్ర కలిగి ఉంది.

ప్రశ్న 45.
వంటగ్యాస్ లీకవుతున్నట్లు ఏ విధంగా గుర్తిస్తావు?
జవాబు:
వంటగ్యాస కు ఇథైల్ మెర్కిప్టన్ అనే వాసనను ఇచ్చే సమ్మేళనాన్ని కలుపుతారు. దాని ద్వారా వచ్చే దుర్వాసన ద్వారా గ్యాస్ లీకవుతున్నట్లు గుర్తించవచ్చు.

ప్రశ్న 46.
వంటగ్యాస్ (LPG) పర్యావరణ రక్షణలో ఏ విధంగా ఉపయోగపడుతున్నది?
జవాబు:
ఇది అధిక ఉష్ణాన్ని ఇవ్వడమే కాక ఎటువంటి పొగను ఇవ్వదు. కాబట్టి కాలుష్యాన్ని బాగా తగ్గిస్తుంది. కాబట్టి పర్యావరణ రక్షణలో తోడ్పడుతున్నది.

ప్రశ్న 47.
ఔషధాల పరిశ్రమలలో ఇథనోల్ ఏ విధంగా ఉపయోగపడుతున్నది?
జవాబు:
ఔషధాల పరిశ్రమలలోని టించర్లను ఇథనోల్ లో తయారు చేస్తారు. అంతే కాకుండా ఔషధాల తయారీలో ఉపయోగపడే ఇతర సమ్మేళనాలు అనగా క్లోరోఫాం, ఇథనోయిక్ ఆమ్లం మొదలైన వాటిని ఇథనోల్ నుంచి తయారు చేస్తారు.

ప్రశ్న 48.
కృత్రిమంగా తయారు చేయబడ్డ డిటర్జెంట్లు పర్యావరణానికి ఏ విధంగా హానికరం?
జవాబు:

1. కొన్ని కృత్రిమ డిటర్జెంట్లు బాక్టీరియా చేత విచ్ఛిన్నం చేయబడవు. కాబట్టి ఇవి నదులలో కాని, సరస్సులలో కాని, కలిసినపుడు జల కాలుష్యాన్ని ఏర్పరుస్తున్నాయి.
2. ఇవి చాలాకాలం నీటిలో ఉండడం వలన నీటిలోని జలచరాలకు హాని కలిగిస్తున్నాయి.

ప్రశ్న 49.
ఈ క్రింది సమ్మేళనం పేరు తెల్పండి.

జవాబు:
2, 3 – డై మిథైల్ – సైకో హెక్సాన్ – 1 – ఓల్

ప్రశ్న 50.
హైడ్రోకార్బన్ల మౌళిక వర్గీకరణను తెలుపుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 51.
CH₃ – CH₃ ; CH₂ = CH₂ మరియు HC ≡ CH లలో కార్బన్ యొక్క వేలన్సీ ఎంత?
జవాబు:
CH₃ – CH₃ లో కార్బన్ వేలన్సీ – 4
CH₂ = CH₂ లో కార్బన్ వేలన్సీ – 3
HC ≡ CH లో కార్బన్ వేలన్సీ – 2

ప్రశ్న 52.
మిసిలి (సబ్బు నురగ కణం) అనగానేమి?
జవాబు:
సబ్బు నీటిలో గోళాకారంలో దగ్గరగా చేరిన సబ్బు కణాల సమూహాన్నే మిగిలి అంటారు.

ప్రశ్న 53.
సబ్బు కణంలో హైడ్రోఫోబిక్ కొన, హైడ్రోఫిలిక్ కొన అనగానేమి?
జవాబు:
1) సబ్బు కణం యొక్క కార్బాక్సీ కోన కలిగిన ధృవకొనను హైడ్రోఫిలిక్ కొన అంటారు. ఇది నీటివైపు ఆకర్షించబడుతుంది.

2) సబ్బు కణం యొక్క అధృవ కొనను (హైడ్రోకార్బన్ కొనను) హైడ్రోఫోబిక్ కొన అంటారు. ఇది మురికి వైపు ఆకర్షించబడుతుంది.

10th Class Physics 12th Lesson కార్బన్ – దాని సమ్మేళనాలు 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
సబ్బు అణువు ఆకృతిని గీయండి.
జవాబు:
సబ్బు అణువును చూపు పటం

ప్రశ్న 2.
మీథేన్ అణువు ఆకృతిని గీసి, అణువులో బంధకోణం రాయండి.
జవాబు:
మీథేన్ అణువులోని బంధకోణం 109°28′

ప్రశ్న 3.
a) వనస్పతి కొవ్వు (నెయ్యి) (vegetable fat) కంటే వనస్పతి నూనెలు (vegetable oils) ఆరోగ్యా నికి మంచివి : అంటారు. ఎందుకు?
జవాబు:
వనస్పతి నూనెలు అసంతృప్త ఫాటీ ఆమ్లాలను కలిగి ఉంటాయి. (లేదా) వనస్పతి నూనెలు తేలికగా జీర్ణం అవుతాయి.

b) కు IUPAC పేరు రాయండి.
జవాబు:
3 మోనో క్లోరో బ్యూట్ 1 ఈన్ (లేదా) 3 క్లోరో 1 బ్యూటీన్

ప్రశ్న 4.
ఆల్కీలని వేటిని అంటారు ? వాని సాధారణ ఫార్ములా రాసి, ఒక ఉదాహరణ రాయండి.
జవాబు:

• కార్బన్, కార్బన్ మధ్య ద్విబంధం గల అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లను ఆల్కీన్లు అంటాం.
• ఆల్కీన్ల సాధారణ ఫార్ములా C_nH_2n.
• ఉదాహరణ : ఇథిలీన్ లేదా C₂H₄.

ప్రశ్న 5.

పటం ఆధారంగా సమాధానాలు వ్రాయండి.
1) ఈ సమ్మేళనం పేరు వ్రాయండి.
2) ఇందులో వాడబడిన ప్రమేయ సమూహం పేరేమిటి?
జవాబు:
1) సమ్మేళనము : 2, 3-డై ఇథైల్-సైక్లో హెక్సేన్-1-ఓల్
2) ప్రమేయ సమూహము : ఆల్కహాల్

ప్రశ్న 6.
కింద ఇచ్చిన సమ్మేళనాలలోని ప్రమేయ సమూహాలను గుర్తించి, IUPAC పేర్లు రాయండి.
i)
జవాబు:
ఈ సమ్మేళనపు ప్రమేయ సమూహం పేరు ఆల్డిహైడ్. దీని సమ్మేళనపు IUPAC పేరు 2 – క్లోరో – బ్యూటనాల్

ii)
జవాబు:
ఈ సమ్మేళనపు ప్రమేయ సమూహం కీటోన్. దీని IUPAC పేరు 3 – మిథైల్ – 2 – బ్యూటనోన్.

ప్రశ్న 7.
ఈథైలోని సంకరీకరణం అతిపాతాన్ని సూచించే పటాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 8.
ఈ కింది వానిలో ఏవి అసంతృప్త కర్బన సమ్మేళనాలు? మీ యొక్క సమాధానమును సమర్థించండి.

జవాబు:
పైన ఇచ్చిన కర్బన సమ్మేళనాలలో a మరియు స్త్రీ సంతృప్తి కర్బన సమ్మేళనాలు. కారణం వీటి మధ్య ఏక బంధాలు ఉన్నాయి. మిగిలినవి అసంతృప్త కర్బన సమ్మేళనాలు. ఎందుకంటే వీటి కర్బన పరమాణువుల మధ్య ద్విబంధం, త్రిబంధం ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 9.
ఈ క్రింది సమ్మేళనాలలో ఏవి శృంఖల గొలుసు మరియు చక్రీయ గొలుసు కలిగిన ఉన్నాయో గుర్తించండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 10.
నిత్యజీవితంలో కార్బన్ పాత్రను ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:

1. మన ఆహారంలో ఉపయోగపడు కార్బోహైడ్రేట్లు, ప్రొటీన్లు, కొవ్వులు మొదలైనవి కార్బన్ చేత తయారు చేయబడ్డాయి.
2. వస్త్రాలు తయారు చేయడానికి ఉపయోగించే దారాలు ప్రధానంగా సెల్యులోజ్, ఇతర పదార్థాలచే తయారు చేయబడతాయి. ఇవన్నీ కార్బన్ ను కలిగి ఉంటాయి.

ప్రశ్న 11.
అంతరిక్ష వాహక నౌకలో వజ్రం యొక్క పాత్రను ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
వజ్రానికి హానికరమైన వికిరణాలను వేరుచేయగల సామర్థ్యం కలిగి ఉండటం చేత అంతరిక్ష వాహక నౌకల కిటికీలను వజ్రంతో తయారు చేస్తారు. ఈ విధంగా వజ్రం హానికరమైన వికిరణాల నుంచి అంతరిక్షంలోకి వెళ్ళే మనుష్యులను రక్షిస్తుంది. కాబట్టి వజ్రం యొక్క పాత్ర ఎంతో అభినందనీయం.

ప్రశ్న 12.
దహన చర్యలో ఆక్సిజన్ పాత్రను ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
మన నిత్యజీవితంలో, ఇంధనాలను మండించడం ద్వారా శక్తిని పొందుతున్నాము. ఇది ఒక దహనచర్య. ఇది ఆక్సిజన్ సమక్షంలో జరుగుతున్నది. కావున ఇంధనాలను మండించి మానవ కోటికి శక్తిని అందిస్తున్న ఆక్సిజన్ పాత్ర ఎంతైనా అభినందనీయం.

ప్రశ్న 13.
sp సంకరీకరణాన్ని వివరించండి.
జవాబు:

1. కార్బన్ ఉత్తేజితస్థాయి ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s² 2s¹ 2p_x¹ 2p_y¹2p_z¹
2. ఒక S మరియు ఒక p ఆర్బిటాళ్ళు సంకరీకరణం చెంది రెండు సర్వసమాన sp ఆర్బిటాళ్ళను ఏర్పరుస్తుంది.
3. దీనినే sp సంకరీకరణం అంటారు.

ప్రశ్న 14.
నానోట్యూబులను వర్ణించండి.
జవాబు:

1. నానోట్యూబులు గ్రాఫైట్ లాగే షట్కోణ సంయోజనీయ బంధం గల కర్బన పరమాణువులను షీట్స్ గా కలిగి ఉంటుంది.
2. ఈ షీట ను చుట్టి స్థూపంను తయారు చేయవచ్చు. అందువలననే వీటిని నానోట్యూబులు అంటారు.
3. నానోట్యూబులు కూడా గ్రాఫైట్ లాగా ఉత్తమ విద్యుత్ వాహకాలు.
4. ఇంటిగ్రేటెడ్ వలయాలలో కాపర్ స్థానంలో కారకాలను కలుపుటకు ఉపయోగిస్తారు.
5. శాస్త్రవేత్తలు బయో అణువులను నానోట్యూబులలో ఎక్కించి వాటిని ఏకకణంగా ఇంజెక్ట్ చేస్తున్నారు.

ప్రశ్న 15.
ఈథీన్ నుంచి ఇథనోల్ ఏ విధంగా తయారు చేస్తారు?
జవాబు:
P₂O₅ లేదా టంగ్ స్టన్ ఉత్ప్రేరక సమక్షంలో అధిక పీడన, ఉష్ణోగ్రతకు గురిచేస్తూ ఈథీన్ కు నీటి ఆవిరి కలిపి పెద్ద మొత్తంలో ఆల్కహాల్ ను తయారుచేస్తారు.

ప్రశ్న 16.
ఇథనోల్ యొక్క భౌతిక ధర్మాలు వ్రాయుము.
జవాబు:

1. ఇథనోల్ మంచి సువాసన గల రంగులేని ద్రవం.
2. స్వచ్ఛమైన ఆల్కహాల్ 78.3°C వద్ద మరుగుతుంది. దీనిని అబ్సల్యూట్ ఆల్కహాల్ అంటారు.
3. ఇథనోల్ లో మిథనోల్, మిథైల్ ఐసోబ్యుటైల్ కీటోన్ వంటి మలినాలను కలిపితే అది త్రాగుటకు వీలుపడదు మరియు విషపూరితం. దీనినే డీనేచర్డ్ ఆల్కహాల్ అంటారు.
4. ఇథనోల్ మంచి ద్రావణి. దీనిని దగ్గుమందులు, టింక్చర్ అయోడిన్ వంటి మందుల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.

ప్రశ్న 17.
సోడియం మరియు గాఢ సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లంతో ఇథనోల్ యొక్క చర్యలు వ్రాయండి.
జవాబు:
1) సోడియం లోహం ఇథనోల్ తో చర్య జరిపి హైడ్రోజన్ వాయువును విడుదల చేస్తుంది. ఈ చర్యలో సోడియం ఇథాక్సెడ్ కూడా ఏర్పడుతుంది.
2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂↑

2) ఇథనోల్ గాఢ సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లంతో 170°C వద్ద చర్య జరిపి ఈథీన్ ను ఏర్పరుస్తుంది.

ప్రశ్న 18.
వజ్రంను కార్బన్ యొక్క శుద్ధమైన రూపంగా పరిగణిస్తారు. దానిని ఏ విధంగా నిరూపించవచ్చు?
జవాబు:
ఆక్సిజన్ సమక్షంలో వజ్రంను వేడిచేస్తే 800°C వద్ద మండి కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ ను ఏర్పరుస్తుంది మరియు ఎటువంటి అవలంబనం కనిపించదు. ఈ విధంగా వజ్రాన్ని కార్బన్ యొక్క శుద్ధమైన రూపంగా గుర్తించవచ్చు.

ప్రశ్న 19.
సంకలన చర్యలను వివరించండి.
జవాబు:
ద్విబంధం లేదా త్రిబంధం కలిగిన అసంతృప్త పదార్థాలు ఉదాహరణకు ఆలీనులు, ఆల్కెనులు సంకలన చర్యలలో పాల్గొని సంతృప్త పదార్థాలను ఏర్పరుస్తాయి.

వీటిలో ద్విబంధం లేదా త్రిబంధం వద్ద కారక సంకలనం జరుగుతుంది.
ఉదా :

ప్రశ్న 20.
ఈథర్లు అనగానేమి? ఉదాహరణ తెల్పండి.
జవాబు:
నీటిలోని రెండు హైడ్రోజన్ పరమాణువుల స్థానంలో ఆల్కైల్ సమూహాలను ప్రతిక్షేపించగా ఏర్పడ్డ కర్బన సమ్మేళనాలను ఈథర్లు అంటారు.

10th Class Physics 12th Lesson కార్బన్ – దాని సమ్మేళనాలు 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.

ఇచ్చిన కర్బన సమ్మేళనాన్ని పరిశీలించి, క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానాలను రాయండి.
a) ఇచ్చిన కర్బన సమ్మేళనంలో ఉన్న కార్బన్లకు IUPAC నియమాల ఆధారంగా సంఖ్యలను ఇవ్వండి. (మీ జవాబు పత్రంలో రాయండి.)
b) ఇచ్చిన కర్బన సమ్మేళనంలో ప్రమేయ సమూహం పేరు తెల్పండి.
c) ఇచ్చిన కర్బన సమ్మేళనంలో మూల పదం పేరు తెల్పండి.
d) ఇచ్చిన కర్బన సమ్మేళన IUPAC నామం రాయండి.
జవాబు:
a)
b) ప్రమేయ సమూహం పేరు = OH (ఆల్కహాల్)
c) మూల పదం = పెంట్ (C₅)
d) IUPAC నామం : పెంట్ – 4 – ఈన్ – 2 – ఓల్

ప్రశ్న 2.
కింది పట్టికలో ఖాళీగా ఉన్న గడులలో ఆల్కేన్లకు సంబంధించిన సమాచారం నింపండి. కింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

i) పై పట్టిక ఆధారంగా ఆల్కేన్స్ యొక్క సాధారణ ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
ఆల్కేనుల యొక్క సాధారణ ఫార్ములా C_nH_an+2.

ii) C₂H₆ నందు గల మొత్తం ‘σ’ బంధాల సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
C₂H₆ నందు గల ‘σ’ బంధాల సంఖ్య 7.

iii) పై సాంకేతికాలలో మీరు గుర్తించిన క్రమానుగతం ఏమిటి?
జవాబు:
పై సాంకేతికాలలో -CH₂ గ్రూపు వ్యత్యాసం కనబడుచున్నది.

iv) ఆల్కేనులలో కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య ఏక బంధం ఉంటుంది. దీనిని మీరు అంగీకరిస్తారా? కారణాలు రాయండి.
జవాబు:
పై ఆల్కేనులలో కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య ఏకబంధం కలదు. ఎందుకనగా అది సంతృప్త హైడ్రోకార్బన్ కనుక.

ప్రశ్న 3.
కార్బన్ రూపాంతరాల రకాలను తెల్పి, ప్రతిదానికి 3 ఉదాహరణలు రాయండి.
జవాబు:
కార్బన్ యొక్క రూపాంతరాలను 2 రకాలుగా వర్గీకరించారు. అవి స్ఫటిక రూపాలు, అస్ఫటిక రూపాలు.

స్పటిక రూపాలకు ఉదాహరణలు :
వజ్రం, గ్రాఫైట్, బక్ మినిస్టర్ పుల్లరిన్, నానో ట్యూబులు మొదలగునవి.

అస్ఫటిక రూపాలకు ఉదాహరణలు :
బొగ్గు, కోక్, కలప, చార్ కోల్, జంతు చార్ కోల్, నల్లని మసి, వాయురూప కార్బన్, పెట్రోలియం కోక్, చక్కెర మొదలగునవి.

ప్రశ్న 4.
కర్బన సమ్మేళనాల సమజాత శ్రేణుల యొక్క ఏవేని ‘4’ అభిలాక్షణిక ధర్మాలను వ్రాయండి.
జవాబు:
కర్బన సమ్మేళనాల శ్రేణుల్లోని వరుసగా ఉండే రెండు సమ్మేళనాలు – CH₂ భేదంతో ఉంటే వాటిని సమజాత శ్రేణులు
అంటారు. ఉదా : 1) CH₄, C₂H₆, C₃H₈, …………….
2) CH₃OH, C₂H₅OH, C₃H₇OH, …………….

లక్షణాలు :

1. ఇవి ఒక సాధారణ ఫార్ములాను కలిగి ఉంటాయి.
   ఉదా : ఆల్కేన్ (C_nH_{2n + 2}), ఆల్కీన్ (C_n H_2n), ఆల్కన్ (C_nH_{2n – 2}).
2. వీటి శ్రేణుల్లో వరుసగా ఉండే రెండు సమ్మేళనాల మధ్య భేదం (-CH₂) ఉంటుంది.
3. ఒకే విధమైన ప్రమేయ సమూహాన్ని కలిగియున్నందున ఒకే విధమైన రసాయన ధర్మాలను సూచిస్తాయి.
4. ఇవి వాని భౌతిక ధర్మాలలో ఒక సాధారణ క్రమం పాటిస్తాయి.

ప్రశ్న 5.
ఆల్కేనులను పారాఫిన్లు అని ఎందుకు అంటారో తెలిపి, ఆల్కే ప్రతిక్షేపణ చర్యలను వివరింపుము.
(లేదా)
ఆల్కేన్లు పారాఫిన్లుగా పరిగణింపబడతాయి. అవి సంకలన చర్యల కన్నా ప్రతిక్షేపణ చర్యలనిస్తాయి. సరైన ఉదాహరణలతో వివరించండి.
జవాబు:
a) పారాఫిన్లు అనే పదం parum = little; affins = affinity అనే పదాల నుండి వచ్చింది. దీని అర్థం చర్యాశీలత తక్కువ. ఆల్మేన్ల చర్యాశీలత తక్కువ. కావున ఆల్మేన్లను పారాఫిన్లు అంటారు.

b) ఆల్కేనుల ప్రతిక్షేపణ చర్యలు :
ఒక రసాయన చర్యలో ఒక సమ్మేళనంలోని మూలకం లేక సమూహం, వేరొక మూలకం లేక సమూహం చేత ప్రతిక్షేపించబడితే దానిని ప్రతిక్షేపణ చర్య అంటారు. ఆల్మేన్లు ప్రతిక్షేపణ చర్యలో పాల్గొంటాయి.

ఉదా :
సూర్యకాంతి సమక్షంలో మీథేన్ క్లోరిన్లో చర్య జరిపి మిథేన్ లోని అన్ని హైడ్రోజన్ పరమాణువులు క్లోరిన్ చేత వరుసగా ప్రతిక్షేపించబడతాయి.

ప్రశ్న 6.
ఎస్టరీకరణ చర్యను అవగాహన చేసుకొనుటకు నిర్వహించే ప్రయోగానికి కావలసిన పదార్థాలు, పరికరాల జాబితా రాయండి. ప్రయోగ విధానాన్ని వివరించండి. ఈ ప్రయోగంలో ఎస్టరు ఏర్పడిందని మీరు ఎలా గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
ఎస్టరిఫికేషన్ కి కావలసిన పదార్థాలు :
పరీక్ష నాళిక, బీకరు, త్రిపాది, బర్నర్, నీరు, తీగ వల, అబ్సల్యూట్ ఆల్కహాలు (ఇథనోల్), గ్లేషియల్ ఎసిటిక్ ఆమ్లం, గాఢ సల్ఫ్యూరికామ్లం .

ప్రయోగ విధానము :
ఒక పరీక్ష నాళికలో 1 మి.లీ. అబ్సల్యూట్ ఆల్కహాలును తీసుకొని దానికి 1 మి.లీ. గ్లీషియల్ ఎసిటిక్ ఆమ్లం కలపాలి. దీనికి కొన్ని చుక్కల గాఢ సల్ఫ్యూరికామ్లం కలపాలి. ఒక బీకరులో నీటిని పోసి వేడి చేసి ఆ నీటిలో 5 నిమిషాలపాటు ఆల్కహాలు, ఎసిటికామ్లం గల పరీక్షనాళికను ఉంచండి. 20-30 మి.లీ. నీటికి వెచ్చగ ఉండే పరీక్షనాళికలోని మిశ్రమాన్ని కలుపండి. ఆ మిశ్రమం తియ్యని వాసన వస్తే ఎస్టర్ తయారయినదని నిర్ధారణ చేయవచ్చును.

ప్రశ్న 7.
కార్బన్ యొక్క అణుసాదృశ్యం మరియు కాటనేషన్ ధర్మాలను వివరించండి.
జవాబు:
కార్బన్ యొక్క శృంఖల సామర్థ్యం – (కాటనేషన్ ధర్మం) :

1. కార్బన్ కు ఇతర పరమాణువులతో కలిసి పొడవైన గొలుసు వంటి సమ్మేళనాలను ఏర్పర్చగలదు. ఈ సామర్థ్యమును శృంఖల సామర్థ్యం అంటారు.
2. కార్బనకు గల ఈ శృంఖల ధర్మం వలన అవి అసంఖ్యాకమైన కార్బన్ పరమాణువులు గల అతి పొడవైన శృంఖలాలుగా, శాఖాయుత శృంఖలాలుగా, వలయాలుగా గల అణువులను ఏర్పరచే సామర్థ్యం కలిగి ఉంటుంది.

కార్బన్ యొక్క అణుసాదృశ్యము :

1. ఒకే అణుఫార్ములా కలిగి ఉండి వేరువేరు నిర్మాణాలు గల అణువులను కార్బన్ ఏర్పర్చగలదు. దీనినే అణు సాదృశ్యము అంటారు.

2. పైన తెలిపిన రెండు అణువులలో C₄H₁₀ ఫార్ములా కలదు. కాని నిర్మాణాలు వేరుగా ఉన్నవి. ఈ రెండు అణు సాదృశ్యకాలు. ఈ రెండు ప్రత్యేక ధర్మాల వల్ల కార్బన్ చాలా సమ్మేళనాలను ఏర్పర్చగలుగుతుంది.

ప్రశ్న 8.

పై నిర్మాణాన్ని పరిశీలించి, క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలిమ్ము.
a) పై సమ్మేళనంలోని ప్రధాన ప్రమేయ సమూహం పేరు వ్రాయండి.
b) పై సమ్మేళనంలోని ‘మాతృ శృంఖలం’ (Parental chain) ను గుర్తించండి.
c) పై సమ్మేళనంలో ప్రతిక్షేపకాలు ఏవి?
d) IUPAC నామీకరణ విధానంలో పై సమ్మేళనానికి పేరును సూచించండి.
జవాబు:
a) కీటోన్
b)

c) మిథైల్ గ్రూపు, హైడ్రాక్సీ గ్రూపు
d) 7- హైడ్రాక్సీ-5-మిథైల్ హెస్టన్-2-ఓన్

ప్రశ్న 9.

పై పట్టికలోని సమాచారాన్ని పరిశీలించి, క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానములు రాయండి.
i) ఆల్కేల్లో సాధారణ ఫార్ములా రాయండి.
ii) అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్ పేర్లు రాయండి.
iii) ఆల్కెన్ సమజాతి శ్రేణిని రాయండి.
iv) హెక్సేన్ సాంకేతికమును రాయండి.
జవాబు:
i) C_nH_{2n + 2}
ii) ప్రోపీన్ (C₃H₆), బ్యూటీన్ (C₄H₈), పెంటైన్ (C₅H₈), హెక్సెన్ (C₆H₁₀)
iii) C₂H₂, C₃H₄, C₄H₆, C₅H₈, ………..
(లేదా)
ఈథైన్, ప్రొపైన్, బ్యుటైన్, పెంటైన్, ……
iv) C₆H₁₄

ప్రశ్న 10.
కార్బన్ ఏర్పరిచే వివిధ రకాల బంధాలను ఉదాహరణలతో వివరించండి.
జవాబు:
a) కార్బన్ నాలుగు ఏక సంయోజనీయ బంధాలను ఒకే మూలక పరమాణువుతో ఏర్పరచగలదు.
ఉదా :

b) కార్బన్ నాలుగు ఏక సంయోజనీయ బంధాలను వేరువేరు మూలక పరమాణువులతో ఏర్పరచగలదు.
ఉదా :

c) కార్బన్ పరమాణువులు రెండు ఏక మరియు ఒక ద్విబంధాన్ని ఏర్పరచగలవు.
ఉదా :

d) కార్బన్ పరమాణువుల ఏక మరియు త్రిబంధాన్ని ఏర్పరచగలదు.
ఉదా : H-C ≡ C – H; CH₃ – C ≡ N

e) కర్బన పరమాణువులు రెండు ద్విబంధాలను ఏర్పరచగలవు.
ఉదా : CH₃ – CH = C = CH₂

ప్రశ్న 11.
మీథేన్ లో sp³ సంకరీకరణాన్ని వివరించండి.
జవాబు:

2) ఉత్తేజిత స్థాయిలోని కార్బన్ పరమాణువులోని S ఆర్బిటాల్ (2s) మరియు మూడు p ఆర్బిటాళ్ళు (2p_x, 2p_y, 2p_z) సంకరీకరణం చెంది నాలుగు సర్వసమాన sp³ ఆర్బిటాళ్ళను ఏర్పరుస్తాయి.

3) 2s, 2p ఆర్బిటాళ్ళలోని నాలుగు ఎలక్ట్రానులు ఈ నాలుగు సర్వసమాన sp³ ఆర్బిటాళ్ళలో హుండ్ నియమం ఆధారంగా ఒక్కొక్కటి చొప్పున నింపబడతాయి.

4) కార్బన్ పరమాణువులో నాలుగు ఒంటరి ఎలక్ట్రానులు ఉండటం వలన అది ఇతర పరమాణువులతో నాలుగు బంధాలు ఏర్పరచగలదు.

5) కార్బన్ హైడ్రోజన్‌తో చర్య పొందినపుడు నాలుగు హైడ్రోజన్ పరమాణువుల ఒంటరి ఎలక్ట్రానులు కలిగిన s ఆర్బిటాళ్ళు sp³ ఆర్బిటాళ్ళతో అతిపాతం చెంది 109°28′ కోణంలో బంధాలను ఏర్పరుస్తాయి.

6) కర్బన పరమాణువు యొక్క నాలుగు ఆర్బిటాళ్ళు టెట్రా హైడ్రన్ యొక్క నాలుగు చివరలకు మరియు కేంద్రకం మధ్యలోకి చేరడం వల్ల ఎలక్ట్రానుల మధ్య గల వికర్షణ బలాలు కనిష్ఠంగా ఉంటాయి.

7) హైడ్రోజన్ యొక్క S ఆర్బిటాళ్ళు sp3 ఆర్బిటాళ్ళతో అతిపాతం చెంది 4 సర్వసమాన sp³ – S సిగ్మాబంధాలను . ఏర్పరుస్తాయి.

ప్రశ్న 12.
sp² సంకరీకరణాన్ని ఉదాహరణలతో వివరించండి.
జవాబు:
sp² సంకరీకరణానికి ఉదాహరణ ఈథేన్.

1. ఉత్తేజిత స్థాయిలో కార్బన్ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s² 2s¹ 2p_x¹ 2p_y¹ 2p_z¹.
2. రెండు కర్బన పరమాణువులు ఒక S మరియు రెండు p ఆర్బిటాళ్ళు కలిసి మూడు sp² ఆర్బిటాళ్ళను ఏర్పరుస్తాయి.
3. ప్రతి కార్బన్ పరమాణువుపై అసంకరీకరణ p_z ఆర్బిటాల్ మిగిలిపోతుంది.
4. ఒక్కొక్క ఎలక్ట్రాన్ కలిగిన మూడు sp² ఆర్బిటాళ్ళు కేంద్రకం చుట్టూ 120° కోణంతో వేరు చేయబడతాయి.
5. రెండు కర్బన పరమాణువుల ఒక్కొక్క sp² ఆర్బిటాళ్ళు అంత్య అతిపాతం చెందడం వల్ల సిగ్మా బంధాన్ని ఏర్పరుస్తాయి.
6. ప్రతి కర్బన పరమాణువు యొక్క మిగిలిన రెండు sp² ఆర్బిటాళ్ళు ఒంటరి ఎలక్ట్రానులు కలిగిన రెండు హైడ్రోజన్ పరమాణువులతో అంత అతిపాతం చెందుతాయి.
7. అసంకరీకరణ p ఆర్బిటాళ్ళు పార్శ్వ అతిపాతం చెంది π బంధాన్ని ఏర్పరుస్తాయి.
8. కావున ఈథీన్ లో కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య 1 సిగ్మా మరియు 1 పై బంధం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 13.
ఎసిటిలీన్ అణువు ఏర్పడే విధానమును వివరించండి.
జవాబు:
1) కార్బన్ ఉత్తేజిత స్థాయిలో ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s² 2s¹ 2p_x¹2p_y¹ 2p_z¹.

2) ఎసిటిలీన్ రెండు కర్బన పరమాణువులు sp సంకరీకరణంకు గురి అయ్యి రెండు సర్వసమాన sp ఆర్బిటాళ్ళను ఏర్పరుస్తాయి.

3) ప్రతి కార్బన్ పరమాణువుపై సంకరీకరణం చెందని రెండు p ఆర్బిటాళ్ళు (p_y, p_z) ఉంటాయి.

4) రెండు కార్బన్ పరమాణువుల యొక్క ఒక్కొక్క sp ఆర్బిటాళ్ళు అంత అతిపాతం చెంది sp – sp సిగ్మా బంధాన్ని ఏర్పరుస్తాయి.

5) ఇంకొక sp ఆర్బిటాల్ హైడ్రోజన్ యొక్క s ఆర్బిటాల్ లో అతిపాతం చెంది sp – s సిగ్మా బంధాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

6) రెండు కార్బన్ పరమాణువుల యొక్క అసంకరీకరణ ఆర్బిటాళ్ళు పార్శ్వ అతిపాతం చెంది రెండు π బంధాలు ఏర్పరుస్తాయి.

7) ఈ విధంగా ఎసిటిలీన్ (ఈథైన్) అణువులో కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య ఒక సిగ్మా, రెండు పై బంధాలు ఏర్పడతాయి.

ప్రశ్న 14.
వజ్రం నిర్మాణాన్ని వివరించండి.
జవాబు:

1. వజ్రం కార్బన్ యొక్క స్ఫటిక రూపాంతరము.
2. వజ్రంలో కర్బన పరమాణువులు sp³ సంకరీకరణానికి గురి అవుతాయి.
3. కాబట్టి కర్బన పరమాణువులు టెట్రా హైడ్రల్ నిర్మాణాన్ని పొందుతాయి.
4. వజ్రం యొక్క త్రిమితీయ నిర్మాణం క్రింద ఇవ్వబడినది.
5. వజ్రంలో C – C బంధాలు అత్యంత బలమైనవి. కాబట్టి వజ్రం నిర్మాణాన్ని విచ్చిన్నం చేయడానికి అధిక శక్తి అవసరం.
6. అందువలన వజ్రం అత్యంత గట్టిగా ఉండే పదార్థంగా గుర్తించబడినది.

ప్రశ్న 15.
బక్ మిస్టర్ ఫుల్లరిన్ నిర్మాణాన్ని గురించి వివరించండి.
జవాబు:

1. బక్ మిస్టర్ ఫుల్లరిన్లకు వివిధ పరిమాణంలో గల కార్బన్ అణువులు ఉంటాయి.
2. ఈ విధమైన అణువుల అమరికవల్ల అవి గుళ్ళ గోళం, దీర్ఘవృత్తం లేదా గొట్టం వంటి నిర్మాణాలు పొందుతున్నాయి.
3. వాయుస్థితిలో ఉన్న కార్బన్ జడవాయువులు కలిగిన వాతావరణంలో ఘనీభవించడం వలన, ఫుల్లరిన్లు ఏర్పడతాయి.
4. గోళాకార ఫుల్లరిన్లను బక్కీబాల్స్ అని కూడా అంటారు.
5. బక్ మిస్టర్ ఫుల్లరిన్ (C₆₀) లో గోళాకృత 60 కర్బన అణువులు ఒక ఫుట్ బాల్ (soccer) ఆకృతిని ఏర్పరుస్తాయి.
6. ఫుల్లరిలో 12 పంచకోణ, 20 షట్కోణ తలాలు ఫుట్ బాల్ ఆకృతిని ఏర్పరుస్తాయి మరియు ప్రతి కార్బన్ పరమాణువు sp² సంకర ఆర్బిటాళ్ళు కలిగి ఉంటుంది.

ప్రశ్న 16.
IUPAC పద్ధతి కర్బన సమ్మేళనాల గురించి ఇచ్చే వివరాలు తెల్పండి.
జవాబు:
IUPAC పద్ధతి ఈ క్రింది వివరాలను ఇస్తుంది.

1. అణువులోని కర్బన పరమాణువుల సంఖ్య. దీనినే మనం రూట్ పదం అంటాము.
2. ప్రతిక్షేపించబడిన పరమాణువు.
3. అణువులోని ప్రమేయ సమూహం.

ముందుపదం (Prefix) :
ముందుపదంలో వివిధ రకాలు కలవు. ప్రాథమిక, గౌణ, సంఖ్యా పదాలు మొదలైనవి.

1. చక్రీయ సమ్మేళనాలకు (prefix) చక్రీయ అని వస్తుంది.
2. గౌణ prefix హాలోజన్ ప్రతిక్షేపకాలకు హాలో అని వస్తుంది. ఆల్కెల్ సమూహాలు అయితే ఆల్కెల్ అని వస్తుంది.

చివరి పదం (Suffix) :
ఇది వివిధ భాగాలు కలిగి ఉన్నది ప్రాథమిక , గౌణ మరియు సంఖ్యా suffix.
1) ప్రాథమిక suffix ఈ విధంగా ఇవ్వబడతాయి.
ఆల్కేన్ (C – C) → ఏన్ (an)
ఆల్కీన్ (C = C) → ఈన్ (en)
ఆలైన్ (C ≡ C) → ఐన్ (yn) మొదలైనవి.

2) గౌణ suffix. ప్రమేయ సమూహమునకు ఇవ్వబడే పదాల గురించి తెల్పుతుంది.
ఉదా :
హైడ్రోకార్బన్లు – (e)
ఆల్కహాల్ – ఓల్ (ol)
ఆల్డిహైడ్ – ఆల్ (al)
కీటోన్ – ఓన్ (one)
కార్బాక్సిలిక్ ఆమ్లం ఓయిక్ (oic) మొదలైనవి.

3) సంఖ్యా పూర్వపదాలు (prefixes) : డై, ట్రై మొదలైనవి.

4) ప్రతిక్షేపకాలు ఎక్కడ ఉన్నాయి, బహుబంధం ఎక్కడ ఉంది, ప్రమేయ సమూహం ఎక్కడ ఉంది తెలియజేయుటకు సంఖ్యలను ఉపయోగిస్తున్నారు.

ప్రశ్న 17.
లోహాలు, లోహ హైడ్రాక్సైడ్లు, లోహ కార్బొనేట్లు మరియు లోహ హైడ్రోజన్ కార్బోనేట్లు ఇథనోయిక్ ఆమ్లంతో ఏ విధంగా చర్య పొందుతాయో తెల్పండి.
జవాబు:
1) లోహంతో ఇథనోయిక్ ఆమ్లం చర్య :
ఇథనోయిక్ ఆమ్లం క్రియాత్మక లోహాలైన సోడియం, పొటాషియం వంటి వాటితో చర్య జరిపి హైడ్రోజన్ వాయువును విడుదల చేస్తుంది.
2CH₃ COOH + 2Na → 2CH₃COONa+ H₂

2) ఇథనోయిక్ ఆమ్లం, లోహ హైడ్రాక్సైడ్ మధ్య చర్య :
ఇథనోయిక్ ఆమ్లం NaOH వంటి లోహ హైడ్రాక్సైడ్ తో చర్య జరిపి లవణం మరియు నీటిని ఏర్పరుస్తుంది.
CH₃ COOH + NaOH → CH₃COONa+ H₂O

3) కార్బోనేట్ మరియు హైడ్రోజన్ కార్బోనేట్లు ఇథనోయిక్ ఆమ్లంతో చర్య :
ఇథనోయిక్ ఆమ్లంతో కార్బోనేట్ మరియు హైడ్రోజన్ కార్బోనేట్ చర్య జరిపి CO₂ వాయువును విడుదల చేస్తాయి.
ఉదా : 2CH₃COOH + Na₂CO₃ → 2CH₃COONa+ H₂O + CO₂ ↑
CH₃COOH + NaHCO₃ → CH₃COONa+ H₂O + CO₂

ప్రశ్న 18.
కార్బన్ ఏ ఏ రూపాలలో లభిస్తుందో వివరించండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 19.
కార్బన్ యొక్క వివిధ రూపాంతరాలు తెల్పండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 20.
ఈ క్రింది సమ్మేళనాల నిర్మాణాలు వ్రాయుము.

ప్రశ్న 21.
ఈ క్రింది సమ్మేళనాల యొక్క తర్వాత సమజాతీయ నిర్మాణాన్ని, వాటి ఫార్ములాలను పేర్లను వ్రాయండి.
1) HCHO 2) CH₃OH
జవాబు:
1)

2)

ప్రశ్న 22.
బ్యూటనోయిక్ ఆమ్లం, C₃H₇ COOH యొక్క నిర్మాణ పటం గీయండి.
జవాబు:
బ్యూటనోయిక్ ఆమ్లం యొక్క సాంకేతికము = C₄H₈O₂

ప్రశ్న 23.
‘బ్యూటేను’ యొక్క సాదృశ్యకాలు (isomers) నిర్మాణాలను గీయండి.
జవాబు:
బ్యూటేను యొక్క సాదృశ్యకాలు n – బ్యూటేన్, ఐసో బ్యూటేన్ మరియు సైక్లో బ్యూటేన్.
నిర్మాణాలు :

ప్రశ్న 24.
కింది వానికి నిర్మాణ పటాలను గీయండి.
అ) ఇథనోయిక్ ఆమ్లం
ఆ) ప్రొపనాల్
ఇ) ప్రొవీన్
ఈ) క్లోరోప్రొపీన్
జవాబు:

ప్రశ్న 25.
కింది సమ్మేళనాలకు నిర్మాణాలను గీయండి.

ప్రశ్న 26.
ఇథనోయిక్ ఆమ్లం మరియు ఈథైన్ (ఎసిటిలీన్) లకు ఎలక్ట్రాన్ బిందు నిర్మాణాలను గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 27.
మిసిలి (Micelle) యొక్క పటమును గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 28.
ఆల్డిహైడ్ (Aldehydes) ల సమజాతశ్రేణి (Homologous series) లోని మొదటి నాలుగు కర్బన సమ్మేళనాల అణుఫార్ములాను రాసి, వాని నిర్మాణ పటాలను (structures) గీయండి.
జవాబు:
ఆల్డిహై సమజాత శ్రేణిలో మొదటి నాలుగు కర్బన సమ్మేళనాల అణుఫార్ములాలు :

ప్రశ్న 29.
C₅ H₁₂ అణు ఫార్ములా కలిగిన పెంటేనకు ఎన్ని సాదృశ్యాలను గీయగలం? అవి ఏవి? వాటి నిర్మాణపటాలను గీసి, వాని సాధారణ పేర్లను పేర్కొనండి.
జవాబు:
పెంటేన్ యొక్క సాదృశ్యాలు ‘3’. అవి : 1) పెంటేన్ 2) ఐసో పెంటేన్ 3) నియో పెంటేన్
సాదృశ్యాల నిర్మాణ పటములు :

కార్బన్ శృంఖలం పొడవు ఆధారంగా మూలపదాలు

ప్రాథమిక పరపదాలు

హైడ్రో కార్బన్లలో సంకరణం మరియు ఆకృతులు

10th Class Physics 12th Lesson కార్బన్ – దాని సమ్మేళనాలు Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
మూలకాలు, సమ్మేళనాలు లేదా మిశ్రమాలు ఏవి రూపాంతరత అనే ధర్మాన్ని చూపుతాయి. సరైన ఉదాహరణలతో వివరించండి.
జవాబు:
మూలకాలు రూపాంతరత అనే ధర్మాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి.

రూపాంతరతను ప్రదర్శించు మూలకాలు :
కార్బన్, సల్ఫర్, తగరం, ఆక్సిజన్ మొదలగునవి. ఉదాహరణకు కార్బన్ అను మూలకం స్ఫటిక మరియు అస్ఫటిక రూపాంతరాలను ప్రదర్శించును.

కార్బన్ స్ఫటిక రూపాలు :
డైమండ్, గ్రాఫైట్

కార్బణ్ అస్ఫటిక రూపాలు :
కోల్, కోక్, చార్ కోల్, యానిమల్ చార్ కోల్, దీపాంగరము, పెట్రోలియం, కోక్ మొదలగునవి.

ప్రశ్న 2.

i) పై పట్టికలో రూపాంతరత ధర్మం కలది ఏది?
ii) పై పట్టికలో కార్బన్ కు, CaCO₃ ల మధ్య ఏ ధర్మంలో తేడా కలదు?
జవాబు:
i) కార్బన్ అను మూలకంకు రూపాంతరత ధర్మం కలదు.
ii) కార్బన్ ఒక మూలకము మరియు CaCO₃ ఒక మిశ్రమము. రెండూ వేర్వేరు పదార్థాలు.

ప్రశ్న 3.
మనం పేపర్ పై పెన్సిల్ తో వ్రాసినపుడు గీతలు ఏర్పడతాయి. ఆ గీతలు దేని వలన ఏర్పడతాయి? ఆ పదార్థ నిర్మాణాన్ని తెలియచేయండి.
జవాబు:
పేపర్ పై పెన్సిల్ తో వ్రాసినపుడు ఏర్పడు గీతలు గ్రాఫైట్ వలన సాధ్యము. గ్రా ఫైట్ వజ్రము యొక్క అస్పటిక రూపము.

1. పేపర్ పై పెన్సిల్ తో రాసినపుడు ఫై లో గల లోపలి పొరల మధ్య ఆకర్షణ బలాలు విచ్ఛిన్నం అవుతాయి. కాబట్టి విడిపడిన గ్రాఫైట్ పొరలు పేపర్ పై ఉండిపోతాయి.
2. అంతేకాకుండా ఈ పెన్సిల్ మార్కింగ్ గ్లను ఎరేజర్ ద్వారా తేలికగా తొలగించవచ్చు. ఎందువలన అనగా గ్రాఫైట్ పొరలు పేపరును గట్టిగా అంటి పెట్టుకొని ఉండవు.
3. గ్రాఫైట్ ద్విమితీయ పొరల నిర్మాణాన్ని C – C బంధాలు అను ఈ పొరలలోనే కలిగి ఉంటుంది. ఈ పొరల మధ్య బలహీన బలాలు పనిచేస్తాయి.
4. ఈ పొరలు సమతల త్రిభుజీకరణ నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంటాయి.
5. ఈ పొరలలో ప్రతి కార్బన్ sp² సంకరీకరణాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
6. ఈ sp² ఆర్బిటాళ్ళు అతిపాతం చెందడం వల్ల C – C బంధాలు ఏర్పడతాయి.
7. ప్రతి కార్బన్ పరమాణువులో సంకరీకరణంలో పాల్గొనని ఒక p ఆర్బిటాల్ మిగిలిపోతుంది.
8. ఈ అసంకరీకరణ 2 ఆర్బిటాళ్ళు ఒకదానితో ఒకటి అతిపాతం చెంది మొత్తం పొరపై కేంద్రీకృతమయ్యే π వ్యవస్థను ఏర్పరుస్తాయి.
9. రెండు పొరల మధ్య బలహీన ఆకర్షణ బలాలు లేక వాండర్ వాల్ బలాలు 3.35Å దూరంతో వేరుచేయబడతాయి.
10. ఈ బలాలు నీటి సమక్షంలో మరింత బలహీనపడతాయి. కాబట్టి గ్రాఫైట్ లోని బలాలు విచ్ఛిన్నం చేయుట తేలిక.
11. అందువలన గ్రాఫైట్ ను కందెనగాను మరియు పెన్సిల్ లో లెడ్ గాను ఉపయోగిస్తున్నారు.

ప్రశ్న 4.
నానోట్యూబులు అనగానేమి? వాటి ఉపయోగాలను తెలియచేయండి.
జవాబు:

1. సమయోజనీయ బంధాలలో పాల్గొనే కర్బన పరమాణువుల షట్ముఖ అమరికల వలన ఏర్పడునవి నానోట్యూబులు.
2. ఇవి గ్రాఫైట్ పొరలను పోలి ఉంటాయి.
3. ఈ పొరలు చుట్టుకొని స్థూపాకార గొట్టాలుగా మారుతాయి. అందుకనే వీటిని నానోట్యూబులు అంటారు.

ఉపయోగాలు :

1. వీటిని ట్రాన్సిస్టర్లుగా వాడతారు.
2. సమీకృత వలయాలలో అనుసంధానం తీగలుగా వాడతారు.
3. కణంలోనికి ఏదేని జీవాణువును పంపుటకు వాడతారు.
4. 3-డి రూపంలోని ఎలక్ట్రోడుల తయారీకి
5. కృత్రిమ కండరాల తయారీకి
6. రసాయన తుంపరలులోని మూలకాలను కనుగొనుటకు.
7. అభివృద్ధి చెందిన దేశాలలో నీటి శుద్ధికై వాడుచున్నారు.

ప్రశ్న 5.
డైమండ్-గ్రాఫైటులు కార్బన్ రూపాంతరాలైనప్పటికీ అవి ధర్మాలలో విభేదిస్తాయి. వాటి ధర్మాలను పట్టికలో పొందుపరచండి.
జవాబు:

10th Class Physics 12th Lesson కార్బన్ – దాని సమ్మేళనాలు ½ Mark Important Questions and Answers

1. కార్బన్ యొక్క ఋణవిద్యుదాత్మకత ఎంత?
జవాబు:
2.5

2. a) కార్బన్ C^-4 అయాన్లను ఏర్పరచలేదు.
b) కార్బన్ C⁺⁴ అయాన్లను ఏర్పరచలేదు.
c) కార్బన్ ఎలక్ట్రాన్లను పంచుకోలేదు.
పై వానిలో ఏది సరియైన వాక్యం?
జవాబు:
‘a’ మరియు ‘b’

3. క్రింది వానిలో ఏది సాధ్యపడదు?
a) C – C – C – C
b) C = C = C-C
c) C ≡ C ≡ C – C
d) C – C ≡ C – C
జవాబు:

4. కార్బన్’ ఉత్తేజస్థితిలో ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయండి.
జవాబు:
1s² 2s¹ 2p_x¹ 2p_y¹ 2p_z¹

5.

1) పై ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఏ మూలకానికి చెందినది?
జవాబు:
కార్బన్

2) పైన చూపబడిన స్థితి ఏమిటి?
జవాబు:
ఉత్తేజిత

3) కార్బన్ యొక్క భూ స్థితిలో ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఏమిటి?
జవాబు:
1s² 2s² 2p²

4) కార్బన్ ఉత్తేజిత స్థితిలో ఎన్ని జతకాని ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి?జవాబు:
జవాబు:
‘4’

6. కార్బన్ ఎంత సంయోజనీయతను ప్రదర్శించును?
జవాబు:
నాలుగు (చతుస్సంయోజనీయత).

7. కార్బన్ పరమాణువు ఈ క్రింది బంధాన్ని ఏర్పరచలేదు.
A) ఏక
B) ద్వి
C) త్రి
D) ఏదీలేదు
జవాబు:
D) ఏదీలేదు

8. క్రింది వానికి ఉదాహరణనిమ్ము.
i) కార్బన్ నాలుగు హైడ్రోజన్లతో ఏకబంధాలను ఏర్పరుచుట.
జవాబు:

ii) కార్బన్ వేర్వేరు మూలక పరమాణువులతో 4 ఏక సమయోజనీయ బంధాలను ఏర్పరుచుట.
జవాబు:

iii) కార్బన్ ఒక ద్విబంధం మరియు రెండు ఏక బంధాలను ఏర్పరుచుట.
జవాబు:

iv) కార్బన్ ఒక ఏకబంధం మరియు ఒక త్రిబంధం ఏర్పరుచుట.
జవాబు:
H – C ≡ C – H

9. C₂H₂ లలో కార్బన్ ఏఏ బంధాలను ఏర్పరుచును?
జవాబు:
ఏక మరియు త్రిబంధాలు.

10. భూస్థాయి కార్బన్ యొక్క ఎలక్ట్రానుల అమరిక బ్లాక్ పటం గీయుము.
జవాబు:

11. ఉత్తేజిత స్థాయిలో కార్బన్ యొక్క ఎలక్ట్రానుల పంపిణీ చూపు పటం గీయుము.
జవాబు:

12. కార్బన్ ఉత్తేజిత స్థాయిలోకి ఏ ఎలక్ట్రానుల మార్పిడి ద్వారా వెళ్తుంది?
జవాబు:
‘2s’ లోని ఒక ఎలక్ట్రాన్ ‘2p_z‘ ఆర్బిటాలకు చేరును.

13. ఎలక్ట్రాన్ ను ఉత్తేజపరిచే శక్తి కార్బను ఎక్కడి నుండి లభిస్తుంది?
జవాబు:
బంధ శక్తి (ఇతర పరమాణువులతో బంధాన్ని, ఏర్పరచినపుడు విడుదల చేయబడే బంధశక్తి)

14. మీథేన్లో \(\text { HĈH }\) బంధకోణం ఎంత?
జవాబు:
109°28′

15. ఆర్బిటాళ్ళ సంకరీకరణం అనే భావనను మొట్టమొదటి సారిగా ప్రవేశపెట్టిన శాస్త్రవేత్త ఎవరు?
జవాబు:
లైనస్ పౌలింగ్ (1931)

16. సంకరీకరణం చెందడం వలన ఏర్పడిన కొత్త ఆర్బిటాళ్ళను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
సంకర ఆర్బిటాళ్ళు

17. sp³ సంకర ఆర్బిటాళ్ళు ఏర్పడాలంటే ఏఏ ఆర్బిటాళ్ళు సంకరీకరణంలో పాల్గొనాలి?
జవాబు:
ఒక s – ఆర్బిటాల్, మూడు p – ఆర్బిటాళ్లు

18. sp³ సంకర ఆర్బిటాళ్ళు గరిష్ఠంగా ఎన్ని ఉంటాయి?
జవాబు:
4

19. sp³ సంకరీకరణం ద్వారా ఏర్పడ్డ నాలుగు ఆర్బిటాళ్ల శక్తి ఎలా వుంటుంది?
జవాబు:
సమానంగా (లేదా) ఒకేలా

20. CH₄ అణువులో ఉండే సంకరీకరణం ఏమిటి?
జవాబు:
sp³

21. CH₄ అణువు ఆకృతి ఏమిటి?
జవాబు:
టెట్రాహెడ్రాన్

22. మీథేన్ లో కార్బన్ మరియు హైడ్రోజన్ మధ్య ఎటువంటి బంధం ఉంటుంది?
జవాబు:
sp³ – S

23. ఈథేన్ సాధారణ నామం ఏమిటి?
జవాబు:
ఇథిలీన్ (CH₂ = CH₂)

24. ఇథిలీలో ఎటువంటి సంకరీకరణం జరుగును?
జవాబు:
sp²

25. జతపరుచుము.

జవాబు:
(1) – b, (2) – a, (3) – C

26. ఇథిలీన్లో ఒక కార్బన్ చుట్టూ ఉన్న పరమాణువులు ఎంత కోణంతో వేరుచేయబడి ఉంటాయి?
జవాబు:
120°

27. ఈథీన్ లో ‘C’ మరియు ‘C’ ల మధ్య ఎటువంటి బంధం ఉండును?
A) sp² – sp²
B) sp2 – sp2
C) sp³ – sp³
D) sp² – s
జవాబు:

28. π బంధం ఏర్పడాలంటే p – ఆర్బిటాళ్ళు ఎలా అతిపాతం చెందుతాయి?
జవాబు:
పార్శ్వ అతిపాతం

29. CH₂ = CH₂ ను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
ఈథేన్ / ఇథిలీన్

30. ఒక s, ఒక p ఆర్బిటాళ్ళు సంకరీకరణం చెంది ఏర్పడే సంకర ఆర్బిటాళ్ళు ఏవి?
జవాబు:
sp, sp

31. ఈథైన్ యొక్క సాధారణ నామం ఏమిటి?
జవాబు:
ఎసిటిలీన్

32. జతపరుచుము :
1) C₂H₂ ( ) a) ఈథేన్
2) C₂H₄ ( ) b) ఈజైన్
3) C₂H₆ ( ) c) ఈథేన్
జవాబు:
1 – b, 2 – c, 3 – a

33. ఎసిటిలీన్ అణువులో కార్బన్ల మధ్య ఉండే బంధం
A) ఏక
B) ద్వి
C) త్రి
D) చెప్పలేం
జవాబు:
C) త్రి

34. జతపరుచుము :
1) C₂H₂ ( ) a) σsp – sp
2) C₂H₄ ( ) b) σsp² – sp²
3) C₂H₆ ( ) c) σsp³ – sp³
జవాబు:
1 – a, 2 – b, 3 – c

35. 1) ఎసిటిలీన్ అణువులో 3σ, 2π
2) ఇథిలీన్ అణువులో 5σ, 1π
3) ఈథేన్ అణువులో 6σ, 0π
పై వానిలో ఏది సరియైనది కాదు?
జవాబు:
3

36. ఏదేని ఒక మూలకం రెండు కన్నా ఎక్కువ భౌతిక రూపాలలో లభిస్తూ, రసాయన ధర్మాలలో దాదాపు సారూప్యతను కలిగి ఉండి భౌతిక ధర్మాలలో విభేదించే ధర్మాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
‘రూపాంతరత’

37. ఒక మూలకం యొక్క విభిన్న రూపాలను ఏమంటారు?
జవాబు:
రూపాంతరత

38. కార్బన్ యొక్క అస్ఫటిక రూపాంతరానికి ఉదాహరణ నిమ్ము
జవాబు:
బొగ్గు, కోక్, చార్ కోల్, నల్లని మసి మొదలగునవి.

39. కార్బన్ యొక్క స్ఫటిక రూపాంతరాలను రాయుము.
జవాబు:
వజ్రం, గ్రాఫైట్, బక్ మిస్టర్ ఫుల్లరిన్, నానో ట్యూబులు.

40. వజ్రంలో ప్రతి కార్బన్ పరమాణువు ఉత్తేజిత స్థితిలో ఎటువంటి సంకరీకరణాన్ని కలిగి ఉంటుంది?
జవాబు:
sp3

41. ఇప్పటివరకూ తెలిసిన పదార్థాలలో అతి గట్టి పదార్థం ఏమిటి?
జవాబు:
వజ్రం

42. గ్రాఫైట్ లో కార్బన్ల మధ్య ఎటువంటి ఆవరణం ఉంటుంది?
జవాబు:
త్రికోణీయ సమతల ఆవరణం

43.

పై వానిని జతపరుచుము.
జవాబు:
a – i, b – ii

44. గ్రాఫైట్ ను నిజజీవితంలో ఎక్కడ వినియోగిస్తున్నాం?
జవాబు:
1) పెన్సిల్ 2) లూబ్రికెంట్స్ (కందెనలు)

45. ఫైట్ ను చెక్కడం / అరగదీయడం సులువు. కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
ఫైట్ పొరల మధ్య 3.35 A° దూరం ఉండటం. (వాండర్ వాల్ బలాల వలన)

46. A) గ్రాఫైట్ ఒక మంచి విద్యుద్వాహకం
R) గ్రాఫైట్ విస్థాపనం చెంది వున్న π ఎలక్ట్రాన్ వ్యవస్థను కలిగి ఉంటుంది.
A) A, R లు ఒప్పు మరియు A కు R సరియైన కారణం.
B) A, R లు ఒప్పు మరియు A కు R సరియైన కారణం కాదు.
C) A ఒప్పు, R తప్పు
D) రెండూ తప్పు జ. A
జవాబు:
A) A, R లు ఒప్పు మరియు A కు R సరియైన కారణం.

47. బక్ మిస్టర్ ఫుల్లరిన్ ఆకారం ఏమిటి?
A) బోలుగా ఉండే గోళం
B) దీర్ఘ ఘనం
C) నాళం
D) పైవన్నీ
జవాబు:
D) పైవన్నీ

48. ఫుల్లరిన్లు ఎలా ఏర్పడతాయి?
జవాబు:
బాష్పకార్బన్ ఘనీభవించడం వలన.

49. ఫుల్లరిన్లను కనుగొన్న శాస్త్రవేత్తలు ఎవరు?
జవాబు:
క్రోటో మరియు స్మాలీ

50. గోళాకారంలో ఉన్న ఫుల్లరినను ఏమందురు?
జవాబు:
బక్కీబాల్స్

51. బక్కీబా లో ఎన్ని కార్బన్ పరమాణువులు ఉంటాయి?
జవాబు:
60

52. బక్కీబాల్ ఏర్పడడానికి ఎన్ని పంచముఖ, ఎన్ని షణ్ముఖ ఆకృతి కలిగిన ముఖాలు కలిగి ఉంటాయి?
జవాబు:
12 పంచముఖ, 20 షణ్ముఖ

53. బక్కీబాల్స్ లో కార్బన్లో ఎటువంటి సంకరీకరణం కలిగి ఉంటుంది?
జవాబు:
sp²

54. ఫుల్లరిన్ యొక్క ఒక ఉపయోగం రాయండి.
జవాబు:
విశిష్ఠ రోగ నిరోధక ఔషధాల తయారీలో వినియోగిస్తారు.

55. మెలెనోమా వంటి క్యాన్సర్ కణాలను అంతమొందించే ఔషధం తయారీలో వినియోగించే కార్బన్ రూపాంతరత ఏది?
జవాబు:
ఫుల్లరిన్

56. నానో నాళాలను ఎవరు కనుగొన్నారు?
జవాబు:
సుమియో లీజిమ (1991)

57. నానో ట్యూబులలో కర్బన పరమాణువుల మధ్య ఆకారం ఎలా ఉంటుంది?
జవాబు:
షణ్ముఖ

58. స్థూపాకారపు గొట్టాలు మాదిరిగా ఉండే కార్బన్ రూపాంతరాలు ఏవి?
జవాబు:
నానో ట్యూబులు

59. క్రింది వానిలో విద్యుత్ వాహకాలు
A) గ్రాఫైట్
B) నానో ట్యూబులు
C) వజ్రం
D) A మరియు B
జవాబు:
D) A మరియు B

60. నానోట్యూబులను అణుతీగలుగా వినియోగిస్తారు. ఎందుకు?
జవాబు:
నానోట్యూబులు మంచి విద్యుద్వాహకాలు

61. IC లలో రాగికి బదులు వినియోగించే కార్బన్ రూపాంతరం ఏమిటి?
జవాబు:
నానో ట్యూబులు

62. స్టీలు కన్నా దృఢమైన కర్బన పదార్థం ఏమిటి?
జవాబు:
గ్రాఫిన్

63. యూరియా అను కర్బన సమ్మేళనాన్ని ఎవరు కనుగొన్నారు?
జవాబు:
F. వోలర్

64. వోలర్ యూరియాను దేని నుండి తయారు చేశాడు?
జవాబు:
అమ్మోనియం సయనేట్

65. యూరియా అణు నిర్మాణం రాయండి.
జవాబు:

66. శృంఖల ధర్మం (కాటనేషన్) అనగానేమి?
జవాబు:
అతిపెద్ద అణువులను ఏర్పరచగల ధర్మాన్ని కాటనేషన్ అంటారు.

67. కార్బన్ ఈ క్రింది శృంఖలాలను ఏర్పరచగలదు.
A) పొదవైన
B) శాఖాయుత
C) వలయాకార
D) పైవన్నియు
జవాబు:
D) పైవన్నియు

68. కాటనేషన్ సామర్థ్యం గల కొన్ని మూలకాలను రాయండి.
జవాబు:
సల్ఫర్, ఫాస్ఫరస్, కార్బన్

69. కార్బన్ క్రింది బంధాలను ఏర్పరచలేదు.
A) నాలుగు ఏక సంయోజనీయతా బంధాలు
B) ఒక ద్విబంధం మరియు రెందు ఏకబంధాలు
C) ఒక ఏక, ఒక త్రిబంధం
D) ఒక ద్విబంధం, ఒక త్రిబంధం
జవాబు:
D) ఒక ద్విబంధం, ఒక త్రిబంధం

70. హైడ్రోకార్బన్లు అనగానేమి?
జవాబు:
కార్బన్, హైడ్రోజన్లను మాత్రమే కలిగి యున్న సమ్మేళనాలు.

71. ఆలిఫాటిక్ హైడ్రోకార్బన్లని వేటిని పిలుస్తారు?
జవాబు:
వివృత శృంఖల హైడ్రోకార్బన్లు

72. వివృత శృంఖల హైడ్రోకార్బన్ కి ఒక ఉదాహరణ ఇమ్ము.
జవాబు:
n- పెంటేన్ (CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-CH₃)

73. సంవృత శృంఖల సమ్మేళనంకి ఒక ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:

74. ఆల్కేనులు అనగానేమి?
జవాబు:
రెండు కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య ఏకబంధాలను కలిగి ఉన్న హైడ్రోకార్బన్లు.

75. ఆలీనులు అనగానేమి?
జవాబు:
రెండు కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య కనీసం ఒక ద్వి బంధం కలిగి ఉన్న హైడ్రోకార్బన్లు.

76. ఆల్కైనులు అనగానేమి?
జవాబు:
రెండు కార్బన్ పరమాణువుల మధ్య కనీసం ఒక త్రిబంధం ఉన్న హైడ్రోకార్బన్లను ఆలైన్లు అంటారు.

77.

జవాబు:

78. సంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లు అని వేటిని అంటారు?
జవాబు:
కార్బన్ల మధ్య ఏకబంధాలున్న హైడ్రోకార్బన్లు.

79. A) ప్రవచనం : ఆల్కేనులు అన్నీ అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లే
B)కారణం : ఆల్కేనులలో కార్బన్ల మధ్య ఏక బంధాలుంటాయి.
A) A మరియు R లు సరియైనవి.
A ను R సమర్థించును.
B) A మరియు R లు సరియైనవి.
A ను R సమరించదు.
C) A సరియైనది. R సరియైనది కాదు
D) A సరియైనది కాదు. R సరియైనది.
జవాబు:
D) A సరియైనది కాదు. R సరియైనది.

80. అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లకు ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
ఆల్కీనులు, ఆలైన్లు

81. క్రింది వానిలో ఏవి అసంతృప్త సమ్మేళనాలు?

జవాబు:
B, C లు

82. సమజాత శ్రేణులలో వరుసగా ఉండే రెండు సమ్మేళనాల మధ్య ఎంత భేదం ఉంటుంది?
జవాబు:
-CH₂

83. ‘కర్బన సమ్మేళనాల శ్రేణులలో వరుసగా ఉండే రెండు సమ్మేళనాల మధ్య -CH₂ భేదంతో ఉంటే వాటిని ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
సమజాత శ్రేణులు

84. సమజాత శ్రేణులకు ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
1) CH₄, C₂H₆, C₃H₈, ………
2) CH₃OH, C₂H₅OH, C₃H₇OH, …..

85. సమజాతాలు లేదా సంగతాలు అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక సమజాత శ్రేణికి చెందిన అణువులను సమజాతాలు అంటారు.

86. కొన్ని సమజాత శ్రేణులని రాయండి.
జవాబు:
ఆల్మేన్లు, ఆల్కీన్లు, ఆలైన్లు

87. ఆల్కేనుల సాధారణ ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
C_nH_2n+2

88. ఆలైన్ల సాధారణ ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
C_nH_2n-2

89. ఆల్కీల సాధారణ ఫార్ములా రాయండ.
జవాబు:
C_nH_2n

90. ఆల్కహాల్ సాధారణ ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
(C_nH_2n+1) OH.

91. C₂H₄, C₃H₆, …….లో తరువాత పదం ఏమిటి?
జవాబు:
C₄H₈

92. ఒకే అణు ఫార్ములా కలిగి ఉండి, వేర్వేరు ధర్మాలను కలిగి ఉండే సమ్మేళనాలను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
అణు సాదృశ్యకాలు

93. అణుసాదృశ్యం అనగానేమి?
జవాబు:
ఒకే అణు ఫార్ములా గల సమ్మేళనాలను వేర్వేరు ధర్మాలను కలిగి ఉండడాన్ని అణుసాదృశ్యం అంటారు.

94. నిర్మాణంలోని భేదం వలన కలిగిన అణుసాదృశ్యంను ఏమంటారు?
జవాబు:
నిర్మాణాత్మక అణు సాదృశ్యం.

95. CH₃-CH₂-CH₂-CH₃ యొక్క అణుసాదృశ్యకాన్ని రాయండి.
జవాబు:

96. C₅H₁₂ కి రెండు అణుసాదృశ్యాలను రాయండి.
జవాబు:

97. i) ఒకే రకమైన ప్రమేయ సమూహాన్ని కలిగి ఉన్న సమ్మేళనాలు అన్నీ ఒకే రకమైన చర్యలలో పాల్గొంటాయి.
ii) ప్రమేయ సమూహాన్ని బట్టి కర్బన సమ్మేళన ప్రవర్తన ఆధారపడి ఉంటుంది.
పై వానిలో సరికాని వాక్యం / వాక్యాలు ఏవి?
జవాబు:
రెండూ సరియైనవే.

98. హాలో హైడ్రోకార్బన్లలో ఏయే పరమాణువులుంటాయి?
జవాబు:
హాలోజన్, హైడ్రోజన్ (H), కార్బన్ (C).

99. ఒక హాలో హైడ్రోకార్బన్ కి ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
CH₃Cl

100. C, H, O లు ఉండే కొన్ని ప్రమేయ సమ్మేళనాలు ఏవి?
జవాబు:
ఆల్కహాల్, ఆల్డిహైడ్, కీటోన్, కార్బాక్సిలికామ్లం, ఈథర్,

101. ఆల్కహాల్ సాధారణ ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
R – OH

102. -OH గ్రూపును కలిగిన హైడ్రోకార్బనను ఏమంటారు?
జవాబు:
ఆల్కహాల్

103. ఆల్కహాల్ ప్రమేయ సమూహం గల కొన్ని సమ్మేళనాలను రాయుము.
జవాబు:
CH₃OH, CH₃CH₂OH,
CH₃-CHOH – CH₃

104. ఆల్డిహైడ్లనగానేమి?
జవాబు:
-CHO గ్రూపును కలిగియున్న హైడ్రోకార్బన్లను ఆలి హైళ్లు అంటారు.

105. ఆల్డిహైడ్ సాధారణ ఫార్ములాను రాయండి.
జవాబు:
R-CHO

106. క్రింది వానిని జతపర్చుము :

జవాబు:
a – ii, b – iii, c – i

107. కీటోన్ ప్రమేయ సమూహం గ్రూపును రాయుము.
జవాబు:

108. ప్రమేయ సమూహాన్ని కలిగియున్న కర్బన సమ్మేళనాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
కీటోన్లు

110. డై మిథైల్ కీటోన్ అణు ఫార్ములాను రాయండి.
జవాబు:

110. కార్బాక్సిలిక్ ఆమ్లం సాధారణ ఫార్ములా ఏమిటి ?
జవాబు:
R – COOH

111. కార్బాక్సిలికామ్లం R-COOH లో ‘R’ అనగా
A) ఆల్కైల్ గ్రూపు
B) H పరమాణువు
C) A లేదా B
D) హాలోజన్ గ్రూపు
జవాబు:
C) A లేదా B

112. కొన్ని కార్బాక్సిలికామ్లాల పేర్లు రాయండి.
జవాబు:

113. నీటి అణువులో రెండు హైడ్రోజన్ పరమాణువుల స్థానంలో రెండు ఆ్కల్ గ్రూపులను ప్రతిక్షేపిస్తే ఏర్పడేవి ఏవి?
జవాబు:
ఈథర్లు

114. కొన్ని ఈథర్ల అణు ఫార్ములాలను రాయండి.
జవాబు:
a) CH₃ – O – CH₃ (డై మిథైల్ – ఈథర్)
b) CH₃ – CH₂-O-CH₃(ఈథైల్ మిథైల్ ఈథర్)
c) CH₂ = CH-O-CH₃(మిథైల్ వినైల్ ఈథర్)

115. ‘ఏస్టర్లు’ అనగానేమి?
జవాబు:
కార్బాక్సిలిక్ ఆమ్లాల ఉత్పన్నాలను ఎస్టర్లు అందురు.

116. -COOH → కార్బాక్సిలికామ్లం : : | ? |- ఎస్టర్ పదాలను రాయుము.
జవాబు:
– COOR

117.

పై సమ్మేళనాల పేర్లు రాయండి.
జవాబు:
i) ఇథైల్ మిథైల్ కీటోన్
ii) ఇథైల్ మిథైల్ ఎస్టర్

118. అమైన్ సమూహాన్ని రాయండి.
జవాబు:
-NH₂

119. R-NH₂ ప్రమేయ సమూహం పేరు రాయండి.
జవాబు:
అమైన్

120. క్రింది వానిని జతపర్చండి :
a) ఆల్కహాల్ ( ) i) R-CHO
b) ఆల్డిహైడ్ ( ) ii) R-CO-R
c) కీటోన్ ( ) iii) R-OH
జవాబు:
a – iii, b – i, c – ii

121. క్రింది వాటిని జతపర్చండి.
a) కార్బాక్సిలికామ్లం ( ) 1) CH₃-COOH
b) ఈథర్ ( ) 2) CH₃-O-CH₃
c) ఎస్టర్ ( ) 3) CH₃-COO-C₂H₅
జవాబు:
a – 1, b – 2, c – 3

122. IUPAC అనగానేమి?
జవాబు:
అంతర్జాతీయ శుద్ధ మరియు అనువర్తిత రసాయన శాస్త్ర సంఘం

123. IUPAC విధానంలో ‘మూలపదం’ దేనిని సూచించును?
జవాబు:
కార్బన్ల సంఖ్యను

124. హైడ్రోకార్బన్స్ యొక్క శృంఖలం యొక్క సామాన్య పేరు ఏమిటి?
జవాబు:
ఆల్క్ – (Alk)

125. మూలపదం ‘హెక్స్’లో ఎన్ని కార్బన్లు ఉంటాయి?
జవాబు:
‘6’

126. C₈, C₅ లుగా శృంఖలం పొడవులు గల మూల పదాలను రాయుము.
జవాబు:
C₈ – ఆక్ట్, C₅ – పెంట్

127. జతపర్చుము :
1) C – C ( ) a) – ఐన్
2) C = C ( ) b) – ఏన్
3) C ≡ C ( ) c) – ఈన్
జవాబు:
1 – b 2 – c 3 – a

128. IUPAC నామీకరణంలో, ఒకవేళ కర్బన సమ్మేళనం ఒక సంతృప్త సమ్మేళనం అయితే దాని పరపదంగా ….. ను చేర్చాలి.
జవాబు:
‘e’

129. శాఖాయుత సంతృప్త హైడ్రోజన్ భాగమైన హైడ్రోకార్బన్ ను ఏమందురు?
జవాబు:
ఆల్కైల్ సమూహం (లేదా) ఆల్కైల్ ప్రాతిపదిక.

130. ఆల్కేన్ : C. Haa+ : ఆల్మైల్ : ?
జవాబు:
C_n H_2a+1

131. ‘ఆల్కైల్’ను ఏ అక్షరంతో సూచిస్తారు?
జవాబు:
‘R-‘

132. ‘ఆల్కెల్’ ఎలా ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
ఆల్కేన్ల నుండి ఒక హైడ్రోజన్‌ను తొలగించడం ద్వారా ఏర్పడుతుంది.

133. బ్యూటేన్ నుండి తయారయ్యే ఆల్కైల్ సమూహం పేరు రాయండి.
జవాబు:
బ్యూటైల్

134. పెంటైల్ అణు ఫార్ములా రాయుము.
జవాబు:
C₅H₁₁

135.

• పై సమ్మేళనంలో మూలపదం ఏమిటి?
జవాబు:
హెఫ్ట్

• పూర్వపదం ఏమిటి?
జవాబు:
మిథైల్

136.

A) 2-మిథైల్ బ్యూటేన్
B) 3-మిథైల్ బ్యూటేన్
C) ఐసో బ్యూటేన్
D) ఏవీకాదు
జవాబు:
A) 2-మిథైల్ బ్యూటేన్

137. 4-మిథైల్ హెక్సేస్ ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:

138. 4 – మిథైల్ హెక్స్ – 3 – ఐన్ నిర్మాణాత్మక ఫార్ములాను రాయండి.
జవాబు:

139. 4-మిథైల్ హెస్ట్ – 2 – ఈన్ యొక్క నిర్మాణాత్మక ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:

140. సాధారణంగా IUPAC నామీకరణంలో క్రింది పదాల వరుస క్రమాన్ని రాయండి.
i) పూర్వపదం
ii) మూలపదం
iii) ప్రతిక్షేపకస్థానం
iv) ద్వితీయ పరపదం
v) ప్రాథమిక పరపదం
జవాబు:
iii – i- ii – v – iv

141. 2, 2, 3, 3 – టెట్రా మిథైల్ హెస్టన్ నిర్మాణాత్మక ఫార్ములాను రాయండి.
జవాబు:

142. కొన్ని పూర్వపదాలు రాయుము.
జవాబు:
డై, ట్రై, టెట్రా, …..

143. CH₃ – CH = CH -CH – C ≡ CH యొక్క IUPAC పేరు రాయండి.
జవాబు:
హెక్స్ – 4 – ఈన్ – 1 – ఐన్

144. CH ≡ C – CH = C = CH – COOH లో ద్వితీయ పరపదంగా ఏమి రాయాలి?
జవాబు:
ఓయికామ్లం

145. 3-ఇథైల్ -2, 3 – డై మిథైల్ హెస్టన్ నిర్మాణాత్మక ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:

146. ఒక కార్బన్ సమ్మేళనం యొక్క IUPAC సమీకరణంలో కార్బన్ పరమాణువులను ఇలా లెక్కించాలి.
A) కుడి నుండి ఎడమకు
B) ఎడమ నుండి కుడికి
C) A లేదా B
D) మధ్య నుండి ఎడమకు గాని కుడికి గాని
జవాబు:
C) A లేదా B

147. కార్బన్ మరియు దాని సమ్మేళనాలు ఆక్సిజన్ సమక్షంలో దహనం చెంది వేటిని ఇచ్చును?
జవాబు:
CO₂, వేడి మరియు కాంతి

148. దహన చర్య
a) ఆక్సీకరణ చర్య
b) క్షయకరణ చర్య
c) a లేదా b
జవాబు:
a) ఆక్సీకరణ చర్య

149. కార్బనన్ను ఆక్సిజన్తో మండించినప్పుడు విడుదలయ్యేది?
A) CO₂
B) H₂O
C) శక్తి
D) A మరియు C
జవాబు:
D) A మరియు C

150. ఇథనోల్ దహన చర్యా సమీకరణం రాయండి.
జవాబు:
CH₃CH₂OH + 3O₂ → 2CO₂ + 3H₂O + శక్తి

151. ఒక హైడ్రోకార్బనను సరిపోయినంత ఆక్సిజన్ మండించినప్పుడు నీలి మంటతో మండింది. ఆ హైడ్రోకార్బన్
A) అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్
B) సంతృప్త హైడ్రోకార్బన్
C) A మరియు B
D) ఏవీకావు
జవాబు:
B) సంతృప్త హైడ్రోకార్బన్

152. క్రింది వానిలో ఏవి మసితో కూడిన మంటను ఇస్తాయి?
A) అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లు
B) సుగంధభరిత సమ్మేళనాలు
C) గాలి సరిగాలేని సంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లు
D) పైవన్నియు
జవాబు:
D) పైవన్నియు

153. అప్పుడప్పుడూ వంటపాత్రలపై మంట వలన నల్లని మసి ఏర్పడుతుంది. కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
ఆక్సిజన్ సరిపోయినంత లేక.

154. i) అన్ని దహన చర్యలూ ఉష్ణమోచక చర్యలు.
ii) అన్ని దహన చర్యలూ ఆక్సీకరణ చర్యలు.
iii) దహన చర్యలో శక్తి విడుదలగును.
iv)అన్ని ఆక్సీకరణ చర్యలూ దహన చర్యలు.
పై వానిలో సరియైన వాక్యాలు ఏవి?
జవాబు:
i, ii, iii

155. ఇథనోల్ ఇథనాల్ గా మారడం
A) దహనచర్య
B) ఆక్సీకరణచర్యలు
C) A & B
D) A & B doo soo
జవాబు:
C) A & B రెండూ కావు

156. అసంతృప్త హైడ్రోకార్బన్లు – సంతృప్త హైడ్రో కార్బన్లుగా మారడానికి క్రింది చర్యలలో పాల్గొంటాయి.
A) సంకలన
B) ప్రతిక్షేపణ
C) A మరియుB
జవాబు:
A) సంకలన

157. బ్యూట్-2-ఐనను బ్యూటేన్ గా మార్చునపుడు ఏ ఉత్ప్రేరకాన్ని వినియోగిస్తారు?
జవాబు:
నికెల్

158. ఒక రసాయనిక చర్యవేగాన్ని పెంచేది ఏది?
జవాబు:
ఉత్ప్రేరకం

159. నూనెల హైడ్రోజనీకరణలో వినియోగించే ఉత్ప్రేరకం ఏది?
జవాబు:
నికెల్

160. జతపర్చుము.
a) జంతువుల నూనె ( ) i) సంతృప్త కార్బన్
b) మొక్కల నూనె ( ) ii) అసంతృప్త కార్బన్
జవాబు:
a – i, b – ii

161. జంతు సంబంధ నూనెలను వంటలకు వినియోగించ కూడదు. ఎందుకు?
జవాబు:
అవి సంతృప్త కార్బన్లను కలిగి వుంటాయి.

162. గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఘనరూపంలో ఉండేవి.
A) నూనెలు
B) క్రొవ్వులు
C) A మరియు B
జవాబు:
B) క్రొవ్వులు

163. ఆల్కేన్లను పారాఫిన్లని ఎందుకంటారు?
జవాబు:
తక్కువ చర్యాశీలత వలన

164. మీథేన్, క్లోరి తో ఏ రకమైన చర్యలలో పాల్గొనును?
A) సంకలన
B) ప్రతిక్షేపణ
C) A మరియుB
జవాబు:
B) ప్రతిక్షేపణ

165. క్లోరోఫాం రసాయన సంకేతం రాయుము.
జవాబు:
CHCl₃

166. క్లోరోఫాం, క్లోరితో చర్య జరిపి దేనిని ఏర్పరుచును?
జవాబు:
CCl₄

167.
జవాబు:
ఇథనోయిక్ ఆమ్లం

168. ఈథేన్ నుండి ఇథైల్ ఆల్కహాల్ తయారు చేయునపుడు వినియోగించే ఉత్ప్రేరకాలు ఏవి?
జవాబు:
P₂O₅ / టంగ్ స్టన్ ఆక్సైడ్

169. తృణధాన్య ఆల్కహాల్ (grain alcohol) అని దేనినంటారు?
జవాబు:
ఇథనోల్

170. ఆక్సీకారిణులు దహనచర్యలో …… కి గురి అవుతాయి.
A) ఆక్సీకరణానికి
B) క్షయకరణానికి
C) A లేదా B
జవాబు:
B) క్షయకరణానికి

171. ఆక్సీకారిణికి ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
ఆల్కలైన్ పొటాషియం పర్మాంగనేట్,
ఆమీకృత పొటాషియం డై క్రోమేట్.

172. ‘కిణ్వ ప్రక్రియ’ అనగానేమి?
జవాబు:
పిండి పదార్థాలను ఇథైల్ ఆల్కహాలుగా మార్చే ప్రక్రియ

173. కిణ్వ ప్రక్రియలో ఏర్పడే ఉత్పన్నాలు ఏవి?
జవాబు:
ఇథనోల్ + CO₂

174. ఇథనోల్ బాష్పీభవన స్థానం ఎంత?
జవాబు:
78.3°C

175. పరమ ఆల్కహాల్ అనగానేమి?
జవాబు:
100% ఇథనోల్

176. డినేచర్డ్ ఆల్కహాల్ (అసహజ ఆల్కహాల్)లో సాధారణంగా కలిపే మలినాలు ఏవి?
జవాబు:
‘మిథనాల్, మిథైల్ ఐసోబ్యుటెల్ కీటోన్, ఏవియేషన్ గాసోలిన్.

177. గాసోలిన్ 10% ఆల్కహాల్ ఉపయోగమేమి?
జవాబు:
వాహనాల ఇంధనం.

178. సాధారణంగా మద్యపానీయాలలో ఉండే ఆల్కహాల్ ఏది?
జవాబు:
ఇథనోల్ (ఇథైల్ ఆల్కహాల్), C₂H₅OH.

179. ఇథనోల్ యొక్క ఒక ఉపయోగాన్ని రాయండి.
జవాబు:

1. మంచి ద్రావితంగా వినియోగిస్తారు.
2. టింక్చర్ అయోడిన్, దగ్గు మందులలో వినియోగిస్తారు.

180. వాహనదారులు మద్యం సేవన గుర్తింపు పరికరంలో ఉండే రసాయనం ఏమిటి?
జవాబు:
పొటాషియం డై క్రోమేట్ (K₂Cr₂O₇).

181. ఇథనోల్ లో సోడియం ముక్కను వేస్తే ఏమవుతుంది?
జవాబు:
హైడ్రోజన్ వాయువు విడుదలగును.

182. ఇథనోలకు H₂SO₄ కలిపి నీటిని తొలగించి, ఈథేనన్ను ఏర్పరచే చర్యనేమంటారు?
జవాబు:
డీహైడ్రేషన్ చర్య

183. క్రింది వానిలో తియ్యని వాసన గలది.
A) ఇథనోల్
B) ఇథనోయికామ్లం
C) రెండూ
D) రెండూ కావు
జవాబు:
A) ఇథనోల్

184. ఇథనోయికామ్లం సాధారణ నామం ఏమిటి?
జవాబు:
ఎసిటికామ్లం

185. వెనిగర్ ఎలా తయారు చేస్తారు?
జవాబు:
5-8% ఎసిటికామ్ల ద్రావణాన్ని నీటిలో కలిపి వెనిగరు తయారు చేస్తారు.

186. వెనిగర్ యొక్క నిజజీవిత వినియోగాన్ని రాయండి.
జవాబు:

1. వంటలలో వినియోగిస్తారు.
2. పచ్చళ్ళు నిల్వ చేయడానికి వినియోగిస్తారు.

187. వెనిగర్ లో ఉండే ఆమ్లం ఏది?
జవాబు:
ఎసిటికామ్లం (లేదా) ఇథనోయికామ్లం

188. ఆమ్లాల యొక్క బలాన్ని ……. విలువ పరంగా లెక్కిస్తారు.
జవాబు:
pka

189. జతపర్చుము :
1) CH₃COOH + 2Na → i) H₂O
2) CH₃COOH + NaOH → ii) H₂
3) CH₃COOH + Na₂CO₃ → iii) H₂O+ CO₂
జవాబు:
1) ii 2) i 3) iii

190. ఎస్టర్లు కలిగి ఉండే ప్రమేయ సమూహాన్ని రాయండి.
జవాబు:

191. ఎస్టర్ల సాధారణ ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
R-C00 – R’

192. ఎస్టర్లు ఎటువంటి వాసనని కలిగి ఉంటాయి?
జవాబు:
తియ్యని వాసన

193. ఇథనోల్ ను ఎసిటికామ్లంతో కలిపిన ఏమి ఏర్పడును?
జవాబు:
ఎస్టర్ (ఇథైల్ ఎసిటేట్)

194. ఎస్టర్ తయారీకి ఒక ద్విగత చర్యను రాయండి.
జవాబు:

195. ఇథైల్ ఎసిటేట్ తయారీకి కావలసిన పదార్థాలు ఏమిటి?
జవాబు:
ఇథనోల్, ఇథనోయికామ్లం

196. సబ్బులు అనగానేమి?
జవాబు:
ఫాటీ ఆమ్లాల సోడియం (లేదా) పొటాషియం లవణం.

197. సబ్బు సాధారణ ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
RCOONa (లేదా) RCOOK

198. కొన్ని ఫాటీ ఆమ్లాల పేర్లు రాయండి.
జవాబు:
C₁₅H₃₁ COOH, C₁₇H₃₅COOH, C₁₇H₃₃COOH.

199. ఓలియిక్ ఆమ్లం ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
C₁₇H₃₃COOH

200. స్టీరిక్ ఆమ్లం ఫార్ములా రాయండి.
జవాబు:
C₁₇H₃₅COOH

201. క్రొవ్వు అనగానేమి?
జవాబు:
గ్లిజరాల్ మరియు ఫాటీ ఆమ్లాలు కలిగి ఉన్న ఎస్టర్లనే క్రొవ్వులు అంటారు.

202. ట్రై హైడ్రాక్సీ ఆల్కహాల్ అనగానేమి?
జవాబు:
గ్లిజరాల్

203. ఎస్టర్లను ఆఫీకృత జలవిశ్లేషణ చేయడం ద్వారా సబ్బును తయారుచేసే ప్రక్రియను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
సఫోనిఫికేషన్

204. ద్రావిత కణాల వ్యాసం ఎంత వుంటే ఒక ద్రావణం నిజద్రావణం అవుతుంది?
జవాబు:
1nm కన్నా తక్కువ.

205. ఒక ద్రావణంలో ద్రావిత కణాల వ్యాసం 1nm – 100nm మధ్య వుంటే ఆ ద్రావణాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
కాంజికాభ కణ ద్రావణం (లేదా) కొల్లాయిడల్ ద్రావణం

206. సబ్బు కణాలు అన్నీ కలిసి నీటిలో తేలియాడు సబ్బు గాఢతను ఏమంటారు?
జవాబు:
సందిగ్గ మిసిలి గాఢత (CMC)

207. మిసిలి అనగానేమి?
జవాబు:
సబ్బు నీటిలో గోళాకారంగా దగ్గరగా చేరిన సబ్బు కణాల సమూహం.

208. సబ్బు ద్రావణం ఇలా ఉండును.
A) నిజద్రావణం
B) కొల్లాయిడ్
C) A & B
D) రెండూ కావు
జవాబు:
C) A & B

209. సబ్బు కణం యొక్క కొనలను ఏమంటారు?
జవాబు:
హైడ్రోఫోబిక్ కొన, హైడ్రోఫిలిక్ కొన

210. సబ్బు కణం యొక్క ఏ కొన నూనె / గ్రీజు / జిడ్డును అతుక్కుంటుంది?
జవాబు:
అధృవ కొన (హైడ్రోఫోబిక్)

211. సబ్బు కణంలో ధృవ కొన భాగంలో ఉండేది ఏది?
జవాబు:

212. i) నీటిలో ఉండే వేరు వేరు మిసిలి కణాలు ఒక దగ్గరకు చేరి అవక్షేపం ఏర్పరుస్తాయి.
ii) సబ్బు కణాల మధ్య అయాన్ – అయాన్ వికర్షణ ఉంటుంది.
పై వాక్యాలలో సరికాని వాక్యం ఏది?
జవాబు:
(i)

213. పండ్లను కృత్రిమంగా పక్వం చేయుటకు వినియోగించు కర్బన సమ్మేళనం ఏది?
జవాబు:
ఇథిలీన్

10th Class Physics 12th Lesson కార్బన్ – దాని సమ్మేళనాలు 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. మీథేనులో బంధ కోణం …………
A) 104°31′
B) 107°48′
C) 180°
D) 109°28′
జవాబు:
D) 109°28′

2. ఎసిటిక్ ఆమ్లం, ఇథైల్ ఆల్కహాల్ తో చర్య జరుపునపుడు దానికి గాఢ H₂SO₄ కలుపుతాం. ఈ ప్రక్రియను…. అంటారు.
A) సపోనిఫికేషన్
B) ఎస్టరిఫికేషన్
C) కాటనేషన్
D) ఐసోమెరిజం
జవాబు:
B) ఎస్టరిఫికేషన్

3. గ్రాఫైట్ మరియు వజ్రం రెండు
A) సాదృశ్యకాలు
B) రూపాంతరాలు
C) సమజాతాలు
D) లోహాలు
జవాబు:
B) రూపాంతరాలు

4. CH₃ – CH₂ – CH₂ – COOH పేరు
A) ప్రాపనోయిక్ ఆమ్లం
B) ప్రాపనార్లీ హైడ్
C) బ్యూటనోయిక్ ఆమ్లం
D) బ్యూటనార్లీ హైడ్
జవాబు:
C) బ్యూటనోయిక్ ఆమ్లం

5. సబ్బులు నీటి కాలుష్యాన్ని కలిగించకపోవడానికి కారణం
A) సబ్బులు నీటిలో కరుగవు.
B) సబ్బులు నీటిలో కరుగుతాయి.
C) సబ్బులు 100% జీవ విచ్ఛిన్నం చెందుతాయి (bio-degradable).
D) సబ్బులు జీవ విచ్ఛిన్నం చెందవు (non-biodegradable).
జవాబు:
B & C

6. పచ్చళ్ళు నిల్వచేయడానికి ఉపయోగించే వెనిగర్ లో ఎసిటిక్ ఆమ్లం ఎంత శాతం ఉంటుంది?
A) 5 – 8
B) 10 – 15
C) 100
D) 50
జవాబు:
A) 5 – 8

7. X అనే పదార్థ ద్రావణానికి ఇథనోయిక్ ఆమ్లాన్ని కలిపినపుడు రంగులేని, ‘వాసనలేని వాయువు Y వెలువడింది. Y వాయువు సున్నపుతేటను పాలవలె మార్చినచో X పదార్థాన్ని గుర్తించండి.
A) NaHCO₃
B) NaOH
C) CH₃COONa
D) NaCl
జవాబు:
A) NaHCO₃

8. పచ్చళ్ళు నిల్వ చేయుటకు ఉపయోగించు కార్బాక్సిలిక్ ఆమ్లం ………..
A) మిథనోయిక్ ఆమ్లం
B) ప్రొపనోయిక్ ఆమ్లం
C) ఇథనోయిక్ ఆమ్లం
D) బ్యుటనోయిక్ ఆమ్లం
జవాబు:
C) ఇథనోయిక్ ఆమ్లం

9. CH, – CH – CH – CH, యొక్క IUPAC నామం
A) క్లోరోబ్యూటేన్
B) 2 – క్లోరోబ్యూటేన్
C) 2, 3 – క్లోరోబ్యూటేన్
D) 2, 3-డై క్లోరోబ్యూటేన్
జవాబు:
D) 2, 3-డై క్లోరోబ్యూటేన్

10. ‘ఆల్కెన్ సమజాత శ్రేణి’ యొక్క సాధారణ ఫార్ములా …….
A) C_nH_{2n + 2}
B) C_n H_2n
C) C_n H_{2n – 2}
D) C_n H_{2n + 1}
జవాబు:
C) C_n H_{2n – 2}

11. ప్రమేయ సమూహాన్ని ప్రాధాన్యత ప్రకారం ఎంచుకొనుటలో క్రింది వానిలో ఏది సత్యం?
A) -COOH > – CHO > R – OH > – NH₂ > C = O > COOR
B) -COOH > – COOR > C = O > R – OH – NH₂ > CHO
C) -COOH > – COOR > – CHO > > C = O > R – OH > – NH₂
D) -COOH > – CHO > – COOR > C = O > R – OH > – NH₂
జవాబు:
C) -COOH > – COOR > – CHO > > C = O > R – OH > – NH₂

12. ఆల్కీన్ సాధారణ ఫార్ములా ……….
A) C_n H_2n
B) C_n H_{2n + 1}
C) C_n H_{2n – 2}
D) C_nH
జవాబు:
A) C_n H_2n

13. C₂H₆ + Cl₂ → C₂H₅Cl + HCl
C₂H₅Cl + Cl₂ → A+ HCl
పై చర్యలో “A” అనగా ……
A) C₂H₅Cl₂
B) C₂H₄Cl
C) C₂H₄Cl₂
D) C₂H₅Cl
జవాబు:
C) C₂H₄Cl₂

14. CH₃ – CCl₂ – CBr₂ – CH = CH₂ యొక్క IUPAC
A) 2, 2-డై క్లోరో-3, 3-డై బ్రోమో పెంట్-1-ఈన్
B) 3, 3-డై బ్రోమో పెంట్-1-ఈన్
C) 3, 3-డై బ్రోమో-4, 4-డై క్లోరో పెంట్-2 ఈన్
D) 3, 3-డై బ్రోమో-4,4-డై క్లోరో పెంట్-1-ఈన్
జవాబు:
D) 3, 3-డై బ్రోమో-4,4-డై క్లోరో పెంట్-1-ఈన్

మీకు తెలుసా?

‘బక్ మిస్టర్ ఫుల్లరిన్’ లను సాధారణంగా ‘ఫుల్లరిన్’ అంటాం. వీటిని 1985లో రైస్ మరియు సస్సెక్స్ యూనివర్సిటీలకు చెందిన రాబర్ట్. ఎఫ్, కర్ల్, హరాల్డ్ డబ్ల్యూ, క్రోటో మరియు రిచర్డ్. ఈ. స్మాలీ అనే శాస్త్రవేత్తల బృందం కనుగొన్నారు. వీరికి 1996లో రసాయన శాస్త్ర విభాగంలో నోబెల్ బహుమతి లభించింది. రిచర్ట్ బక్ మిస్టర్ (బక్కి) పుల్లర్ అనే శాస్త్రవేత్త మరియు వాస్తుశిల్పి (architect) తయారు చేసిన జియోడెసిక్ (geodesic) నిర్మాణంతో పోలి ఉండటం వలన ఈ అణువులకు ఈ పేరు పెట్టడం జరిగింది.

గ్రాఫిన్ – ఒక కొత్త అద్భుతమైన పదార్థం

గ్రాఫిన్ దాని పేరులో సూచించిన మాదిరిగా పెన్సిల్ తయారిలో ఉపయోగించే గ్రాఫైట్ నుండి తయారవుతుంది. గ్రాఫైట్ వలెనే గ్రాఫిన్ కూడా మొత్తంగా కార్బన్ పరమాణువులతోనే ఏర్పడుతుంది. 1mm మందంగల గ్రాఫైట్ దాదాపు 3 మిలియన్ పొరల గ్రాఫిన్ కలిగి ఉంటుంది. గ్రాఫిన్ నందు 0.3 నానోమీటర్ల మందం కలిగి తేనెతుట్టెను పోలిన షణ్ముఖీయ (hexagonal) నిర్మాణం అంతటా కార్బన్ పరమాణువులు విస్తరించి ఉంటాయి. .

గ్రాఫిన్ రాగి కన్నా మంచి విద్యుత్ వాహకం. స్టీలు కన్నా 200 రెట్లు బలమైనది. కాని 6 రెట్లు తేలికైనది. అలాగే కాంతికి దాదాపు సంపూర్ణంగా పారదర్శకమైనది.

మద్యం తాగినట్లు అనుమానింపబడిన వ్యక్తిని మద్య సేవన నిర్ధారణ పరికరంతో ఉండే మౌత్ పీలో గల ప్లాస్టిక్ బ్యాగ్ లోనికి గాలిని ఊదమని పోలీసు అధికారి చెబుతాడు. ఈ పరికరంలో పొటాషియం డై క్రోమేట్ (K₂ Cr₂O₇) స్పటికాలు ఉంటాయి. K₂Cr₂O₇ అనేది మంచి ఆక్సీకారిణి కావటంచేత అది వ్యక్తి శ్వాసలో ఇథనోలు ఉన్నట్లయితే దానిని ఇథనాల్ మరియు ఇథనోయిక్ ఆమ్లంగా, ఆక్సీకరణ చెందిస్తుంది. .

ఆరెంజ్ రంగులో ఉండే Cr₂O₇^2- అయాన్ నీలి ఆకుపచ్చ Cr³⁺ గా మారుతుంది. డ్రైవర్ తీసుకొన్న ఆల్కహాల్ పరిమాణాన్ని బట్టి ఆకుపచ్చరంగులోకి మారిన నాళం పొడవు మారుతుంది.

కొన్ని చోట్ల ప్రస్తుత పోలీసులు విద్యుత్ ఉపకరణాలను సైతం ఉపయోగిస్తున్నారు. దానిలో ఒక చిన్న విద్యుత్ ఘటం ఉండి, ఊపిరిలోని ఇథనోల్ ఆక్సీకరణ చెందగానే విద్యుత్ సిగ్నలను ఉత్పత్తి చేస్తుంది.

ఇంకా ఆధునికంగా పోలీసులు IR వర్ణపటం కూడా ఇథైల్ ఆల్కహాల్ లోని C – OH మరియు C – H ల మధ్య బంధాలను కనుగొనడానికి ఉపయోగిస్తున్నారు.

These AP 10th Class Physics Chapter Wise Important Questions 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 5th Lesson Important Questions and Answers మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
కటక సామర్థ్యం అనగానేమి?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం యొక్క విలోమ విలువను కటక సామర్థ్యం అంటారు.

ప్రశ్న 2.
పట్టకంతో ప్రయోగం చేసి, ఏ భౌతికరాశిని కనుగొనగలం?
జవాబు:
పట్టకంతో చేసిన ప్రయోగం ద్వారా

1. ఆ పట్టక కనిష్ట విచలన కోణాన్ని,
2. ఆ పట్టక పదార్థ వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనవచ్చును.

ప్రశ్న 3.
చత్వారం (Presbyopia) కలగడానికి గల కారణమేమి?
జవాబు:
సాధారణంగా వయసుతోపాటుగా కంటి సర్దుబాటు సామర్థ్యం తగ్గిపోవడం వల్ల చత్వారం కలుగుతుంది.

ప్రశ్న 4.
పట్టకం గుండా ప్రయాణించిన కాంతికిరణం పొందే విచలన కోణాన్ని తెలియజేసే పటాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
ఆకాశం నీలిరంగులో కనబడడం అనే దృగ్విషయానికి గల కారణంను వివరించండి.
జవాబు:
వాతావరణంలోని నైట్రోజన్, ఆక్సిజన్ అణువుల పరిమాణం నీలిరంగు కాంతి తరంగదైర్ఘ్యంతో పోల్చదగిన విధంగా ఉంటుంది. ఈ అణువుల వలన నీలిరంగు కాంతి పరిక్షేపణం చెందడం వల్ల ఆకాశం నీలిరంగులో కనబడుతుంది.

ప్రశ్న 6.
‘దీర్ఘదృష్టి’ గల రోగికి కంటివైద్యుడు సూచించే కటకం పటాన్ని గీయండి.
జవాబు:

దీర్ఘదృష్టి గల రోగికి కంటివైద్యుడు సూచించు కటకం ద్వికుంభాకార కటకము.

ప్రశ్న 7.
దృష్టి దోషంగల వ్యక్తి దోషం సవరించడానికి + 50 సెం.మీ.ల నాభ్యాంతరం గల ద్వికుంభాకార కటకాన్ని సూచించిన ఆ కటక సామర్థ్యంను కనుగొనుము.
జవాబు:
నాభ్యాంతరం f = 50 సెం.మీ.
కటక సామర్థ్యం (P) = \(\frac{100}{f}\) (సెం! మీ||లో )
P= \(\frac{100}{50}\) = 2 డయాప్టర్లు

ప్రశ్న 8.
ఒక వ్యక్తి యొక్క కంటి కటకం తన గరిష్ఠ నాభ్యంతరాన్ని 2.4 సెం.మీ. కంటే ఎక్కువకు సర్దుబాటు చేసుకోలేకపోతే ఏమి జరుగుతుందో ఊహించండి.
జవాబు:
ఆ వ్యక్తి నిర్ణీత దూరం మేరకు గల వస్తువులను మాత్రమే చూడగలడు. అంతకన్నా దూరంలో ఉన్న వస్తువులను చూడలేడు అతను పుటాకార కటకం వాడవలసి వస్తుంది.

ప్రశ్న 9.
ఒక వ్యక్తి దూరంగా ఉన్న వస్తువులను చూడలేకపోతున్నాడు. ఆ వ్యక్తికి గల దృష్టి లోపాన్ని కిరణచిత్రం ద్వారా చూపండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 10.
కటక సామర్థ్యము, నాభ్యంతరముల మధ్య సంబంధమేమి?
జవాబు:
కటక సామర్థ్యము (P) మరియు నాభ్యంతరము (1) ల మధ్య సంబంధం :

ప్రశ్న 11.
సూర్యోదయం, సూర్యాస్తమయ సమయంలో సూర్యుడు ఎర్రగా కనపడడానికి గల కారణము రాయండి.
జవాబు:
సూర్యకాంతిలోని ఎరుపు రంగు వేగం ఎక్కువ ఉండడం వల్ల అది పరిక్షేపణం చెందకుండానే మన కంటిని చేరడం వల్ల సూర్యోదయం, సూర్యాస్తమయ సమయాలలో సూర్యుడు ఎర్రగా కనిపిస్తాడు.

ప్రశ్న 12.
స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరమంటే ఏమిటి?
జవాబు:
మన కంటికి ఏ ఒత్తిడి లేకుండా, స్పష్టంగా ఒక వస్తువును మనము చూడాలంటే అది దాదాపు 25 సెం.మీటర్ల దూరంలో ఉండాలి. దీనినే స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరమంటారు.

ప్రశ్న 13.
10 సం||ల లోపు వారికి స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరమెంత?
జవాబు:
10 సం||ల లోపు వారికి స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరము విలువ 7 సెం.మీ.ల నుండి 8 సెం.మీ.ల వరకు ఉంటుంది.

ప్రశ్న 14.
వయసు మళ్ళిన వారి విషయంలో స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరమెంత?
జవాబు:
వయసు మళ్ళిన వారి విషయంలో స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరము విలువ 1 మీటరు నుండి 2 మీటర్లు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 15.
మానవుని కంటి ఉపయోగమేమి?
జవాబు:
మానవుని కన్ను మన చుట్టూ వున్న వివిధ వస్తువులను, రంగులను చూడడానికి ఉపయోగపడును.

ప్రశ్న 16.
మానవుని. కన్ను దేనిపై ఆధారపడి పనిచేయును?
జవాబు:
మానవుని కన్ను దృష్టి ప్రతిస్పందన అనే నియమంపై ఆధారపడి పని చేయును.

ప్రశ్న 17.
మనము ఏ విధంగా వస్తువులను చూడగలుగుతున్నాము?
జవాబు:
వస్తువులపై పడిన కాంతి పరిక్షేపణం చెంది మన కంటిని చేరడం వలన మనము వస్తువులను చూడగలుగుతున్నాము.

ప్రశ్న 18.
దృష్టికోణం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏ గరిష్ఠ కోణం వద్ద మనము వస్తువును పూర్తిగా చూడగలమో, ఆ కోణాన్ని “దృష్టికోణం” అంటారు.

ప్రశ్న 19.
సాధారణ మానవుని స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం, దృష్టికోణం విలువలను వ్రాయుము.
జవాబు:
సాధారణ మానవుని స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరము 25 సెం.మీ. మరియు దృష్టికోణము 60° అగును.

ప్రశ్న 20.
కంటిలోని కటకానికి, రెటీనాకు మధ్య దూరం ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:
కంటిలోని కటకానికి, రెటీనాకు మధ్య దూరం దాదాపు 2.5 సెం.మీ. ఉంటుంది.

ప్రశ్న 21.
కార్నియా అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
గోళాకారపు కనుగుడ్డు ముందు ఉండే పారదర్శక రక్షణ పొరను “కార్నియా” అంటారు.

ప్రశ్న 22.
నల్లగుడ్డు లేక ఐరిస్ అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
నేత్రోదక ద్రవానికి, కటకానికి మధ్య గల కండర పొరను నల్లగుడ్డు లేక “ఐరిస్” అంటారు.

ప్రశ్న 23.
సర్దుబాటు అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
కంటి కటక నాభ్యంతరంను తగిన విధముగా మార్పు చేసుకునే పద్ధతిని “సర్దుబాటు” అంటారు.

ప్రశ్న 24.
కంటికటక సర్దుబాటు దోషాలు ఎన్ని రకాలు? అవి ఏవి?
జవాబు:
కంటికటక సర్దుబాటు దోషాలు మూడు రకాలు. అవి :

1. హ్రస్వదృష్టి
2. దీర్ఘదృష్టి
3. చత్వారం

ప్రశ్న 25.
హ్రస్వదృష్టి అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల వున్న వస్తువును చూడలేకపోయే దోషమును “హ్రస్వదృష్టి” అంటారు.

ప్రశ్న 26.
దీర్ఘదృష్టి అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
దూరంలో ఉన్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడగలిగి, దగ్గరిలోని వస్తువులను చూడలేని కంటి దోషమును “దీర్ఘదృష్టి” అంటారు.

ప్రశ్న 27.
చత్వారం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
వయస్సుతో పాటుగా కంటి కటక సర్దుబాటు సామర్థ్యం తగ్గిపోవు దృష్టి దోషాన్ని “చత్వారం” అంటారు.

ప్రశ్న 28.
చత్వారంను నివారించుటకు వాడు కటకం ఏది?
జవాబు:
చత్వారంను నివారించుటకు ద్వినాభ్యంతర కటకమును ఉపయోగిస్తారు.

ప్రశ్న 29.
విచలన కోణం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక పట్టకపు పతన, బహిర్గత కిరణాలను వెనుకకు పొడిగించగా, ఆ రెండు కిరణాల మధ్య కోణమును “విచలన కోణం” అంటారు.

ప్రశ్న 30.
పట్టకపు పతన, బహిర్గత మరియు విచలన కోణాల మధ్య సంబంధమును వ్రాయుము.
జవాబు:
A+ d = i₁ + i₂
ఇక్కడ A = పట్టకపు కోణం, d = విచలన కోణం, i₁ = పతన కోణం, i₂ = బహిర్గత కోణం.

ప్రశ్న 31.
పట్టకపు వక్రీభవన గుణక సూత్రమును వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 32.
తెల్లని కొంతి రంగులుగా విడిపోవడాన్ని కిరణ సిద్ధాంతంతో వివరించగలమా?
జవాబు:
తెల్లని కాంతి రంగులుగా విడిపోవడాన్ని కిరణ సిద్ధాంతంతో వివరించలేము.

ప్రశ్న 33.
పట్టకం గుండా తెలుపు రంగు కాంతిని పంపితే అది వివిధ రంగులుగా ఎందుకు విడిపోతుందో నీవు చెప్పగలవా?
జవాబు:
అన్ని రంగుల కాంతి వేగాలు శూన్యంలో ఒకే విధంగా ఉన్నప్పటికీ, ఒక యానకంలో ప్రయాణించేటప్పుడు కాంతివేగం దాని తరంగదైర్ఘ్యం పై ఆధారపడును. అందువలన కాంతి వివిధ రంగులుగా విడిపోతుంది.

ప్రశ్న 34.
మనము దినపత్రికల్లో, వార్తలలో కంటి దానమునకు సంబంధించిన ప్రకటనలను చూస్తాము. వాటి ప్రాముఖ్యత ఏమిటి?
జవాబు:
ఈ రకపు ప్రకటనల వలన

1. జనాభాలో జ్ఞానేంద్రియాల ప్రాముఖ్యతను పెంపొందించగలం.
2. అంగవైకల్యం గల వారిపై సానుభూతి తత్వమును పెంపొందించగలం.

ప్రశ్న 35.
కాంతి గాలి నుండి మరొక పారదర్శక యానకంలోకి ప్రవేశించినప్పుడు ఏఏ రంగుల కాంతులు కనిష్ఠ మరియు గరిష్ఠముగా విచలనం పొందును?
జవాబు:
ఎరుపు రంగు కాంతి కనిష్టముగాను, ఊదా రంగు కాంతి గరిష్టముగాను విచలనము పొందును.

ప్రశ్న 36.
తెలుపు మరియు నలుపులను రంగులుగా ఎందుకు లెక్కించరు?
జవాబు:
ఒక వస్తువు అన్ని రంగులను పరిక్షేపణం చెందించిన అది తెల్లగాను, శోషించుకున్న అది నల్లగాను కనిపించును, కావున ఈ రంగులను లెక్కలోనికి తీసుకొనరు.

ప్రశ్న 37.
ఇంద్రధనుస్సు ఏ ఆకారంలో కనపడును?
జవాబు:
ఇంద్రధనుస్సు అర్ధవలయాకారంలో కనపడును.

ప్రశ్న 38.
60°ల పట్టక కోణం (A) గల పట్టకం యొక్క కనిష్ఠ విచలన కోణం (D) 30°. అయిన పట్టకం తయారీకి వినియోగించిన పదార్థ వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 39.
కంటిలోకి వెళ్ళే కాంతిని నియంత్రించే ద్వారం వలె పనిచేసే అవయవం ఏది?
జవాబు:
కంటిలోకి వెళ్ళే కాంతిని నియంత్రించే ద్వారం వలె పనిచేసే అవయవం కనుపాప (Pupil). ఇందుకొరకు కాంతి ప్రకాశవంతంగానున్న సందర్భాలలో కనుపాపను సంకోచింప చేయుట, కాంతి ప్రకాశం తక్కువ ఉన్నపుడు కనుపాపను వ్యాకోచింప చేయుటలో ‘ఐరిస్’ ఉపయోగపడుతుంది.

ప్రశ్న 40.
మానవుని కన్నులో దండాలు, శంఖువుల పాత్ర ఏమిటి?
జవాబు:
కంటిలోని దండాలు కాంతి తీవ్రతను గుర్తిస్తాయి. శంఖువులు రంగును గుర్తిస్తాయి.

ప్రశ్న 41.
గరిష్ఠ దూర బిందువు అనగానేమి?
జవాబు:
ఏ గరిష్ఠ దూరం వద్దనున్న బిందువుకు లోపల గల వస్తువులకు మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనా పై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచగలుగుతుందో ఆ బిందువును గరిష్ఠ దూర బిందువు అంటారు.

ప్రశ్న 42.
కనిష్ఠ దూర బిందువు అనగానేమి?
జవాబు:
ఏ కనిష్ఠ దూరం వద్ద గల బిందువుకు ఆవల గల వస్తువులకు మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనా పై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచ గలదో, ఆ బిందువును కనిష్ఠ దూర బిందువు అంటారు.

ప్రశ్న 43.
చత్వారం అనగానేమి? దీనిని ఎలా సరిచేస్తారు?
జవాబు:
సాధారణంగా వయసుతోపాటు కంటి సర్దుబాటు సామర్థ్యం తగ్గిపోతుంది. ఇటువంటి దృష్టి దోషాన్ని చత్వారం అంటారు. దీని నివారణకు ద్వినాభ్యంతర కటకాన్ని ఉపయోగిస్తారు.

ప్రశ్న 44.
కాంతి తీవ్రత అనగానేమి?
జవాబు:
కాంతి ప్రయాణ దిశకు లంబంగానున్న ఏకాంక వైశాల్యం గల తలం గుండా ఒక సెకను కాలంలో ప్రసరించే కాంతి శక్తిని కాంతి తీవ్రత అంటారు.

ప్రశ్న 45.
సూర్య కిరణాలకు లంబ దిశలో మనం ఆకాశాన్ని చూసినపుడు, ఆకాశం ఏ రంగులో కనబడుతుంది?
జవాబు:
సూర్యకిరణాల దిశకు లంబ దిశలో మనం ఆకాశాన్ని చూసినపుడు, ఆకాశం నీలి రంగులో కనబడుతుంది.

ప్రశ్న 46.
నలుపు, తెలుపు రంగుల ప్రత్యేకత ఏమి?
జవాబు:
నలుపు అనగా అన్ని రంగులను పూర్తిగా ఒక వస్తువు శోషణం చేసుకొన్నది అని అర్థం. తెలుపు అనగా ఏడురంగుల మిశ్రమం. ఒక వస్తువు కాంతిని పూర్తిగా పరావర్తనం చెందిస్తే దానిని తెలుపుగా గుర్తిస్తారు.

ప్రశ్న 47.
పట్టకమునకు సంబంధించి క్రింది పదాలను నిర్వచింపుము.
a) పతన కిరణం
b) లంబము
c) పతన కోణము
d) బహిర్గత కిరణం
e) బహిర్గత కోణం
f) వక్రీభవన కోణం
g) విచలన కోణం
జవాబు:

a) 1) పటంలో APQR, పట్టకం యొక్క త్రిభుజాకార ఆధారపు హద్దును సూచిస్తుంది.
2) PQ అనే సమాంతర తలంపై M బిందువు వద్ద ఒక కాంతి కిరణం పతనమైనదని భావిస్తే, ఈ కిరణాన్ని పతన కిరణం అంటారు.

b) M వద్ద PQ తలానికి ఒక లంబాన్ని గీస్తే అది, ఆ తలానికి పతన బిందువు వద్ద లంబము.

c) పతన కిరణానికి, లంబానికి మధ్యగల కోణాన్ని “పతనకోణం (i₁)” అంటారు.

d) పతన కిరణం M వద్ద వక్రీభవనం చెంది పట్టకం గుండా ప్రయాణించి మరో సమతలంపై గల ‘N’ బిందువును చేరుతుంది. చివరకు PR తలంపై గల ‘N’ బిందువు గుండా బయటకు వెళుతుంది. దీనినే “బహిర్గత కిరణం” అంటారు.

e) బహిర్గత కిరణానికి ‘N’ వద్ద PR తలానికి గీసిన లంబానికి మధ్య గల కోణాన్ని బహిర్గత కోణం (i₂) అంటారు.

f) PQ, PR తలాల మధ్య కోణాన్ని పట్టక కోణం (A) లేదా పట్టక వక్రీభవన కోణం అంటారు.

g) పతన కిరణానికి, బహిర్గత కిరణానికి మధ్య గల కోణాన్ని విచలన కోణం ‘d’ అంటారు.

ప్రశ్న 48.
పట్టకం గుండా ఒకే రంగు గల కాంతిని పంపించామనుకుందాం. అది మరికొన్ని రంగులుగా విడిపోతుందా. ఎందుకు?
జవాబు:
కాంతి జనకం ఒక సెకనుకు విడుదల చేసే కాంతి తరంగాల సంఖ్యను పౌనఃపున్యం అంటాం. కాంతి పౌనఃపున్యం అనేది కాంతి జనకం యొక్క లక్షణం. ఇది ఏ యానకం వలన కూడా మారదు. అనగా వక్రీభవనంలో కూడా పౌనఃపున్యం. మారదు. అందువల్ల పారదర్శక పదార్థం గుండా ప్రయాణించే ‘రంగు కాంతి’ యొక్క రంగు మారదు.

ప్రశ్న 49.
కంటి నుండి వస్తు దూరాన్ని పెంచినపుడు కంటిలోని ప్రతిబింబం దూరం ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
కంటిలో ప్రతిబింబ దూరం (కంటి కటకము మరియు రెటీనాల మధ్య దూరం) స్థిరంగా ఉంటుంది. దీనిని మార్చలేము. కావున వస్తుదూరాన్ని పెంచినప్పటికీ ప్రతిబింబ దూరం మారదు. కాని ప్రతిబింబ పరిమాణంలో మార్పు ఉంటుంది.

ప్రశ్న 50.
విమానంలో నుండి చూసినపుడు ఇంద్రధనుస్సు ఒక పూర్తి వృత్తం లాగా కనిపిస్తుంది. విమానం యొక్క నీడ ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
విమానానికి, ఇంద్రధనుస్సుకు మధ్య భూమి అడ్డుగా లేకపోవుట వల్ల, విమానంలో నుండి చూసినపుడు ఇంద్ర ధనుస్సు పూర్తి వృత్తాకారంగా కనిపిస్తుంది. అపుడు విమానం యొక్క నీడ వృత్తాకార ఇంద్రధనుస్సు యొక్క కేంద్రం వద్ద ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 51.
దృష్టికోణం అనగానేమి? దీని విలువ ఎంత?
జవాబు:
ఏ గరిష్ఠ కోణం వద్ద మనము వస్తువును పూర్తిగా చూడగలమో, ఆ కోణాన్ని దృష్టికోణం అంటారు. దృష్టికోణం విలువ 60°

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఇంద్రధనుస్సు ఏ ఏ సందర్భాలలో ఏర్పడుతుంది? ఎందుకు ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
i) వర్షం పడిన తరువాత గాలిలో నీటి తుంపరలు ఉన్న సమయంలో సూర్యరశ్మి ఉన్న సమయంలో ఇంధ్రధనుస్సు ఏర్పడును.
ii) ప్రకృతిలోని తెల్లని సూర్యకాంతి, అనేక లక్షల నీటి బిందువుల చేత విక్షేపణం చెందడం వలన ఇంధ్రధనుస్సు ఏర్పడును.

ప్రశ్న 2.
ఒక వ్యక్తికి స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం 35 సెం.మీ. ఉన్నట్లుగా గుర్తించాం. అతని పరిసరాలను అతను స్పష్టంగా చూడడానికి ఏ కటకం ఉపయోగపడుతుంది? ఎందుకు?
జవాబు:
ఒక వ్యక్తి స్పష్టదృష్టి కనీస దూరం 35 సెం.మీ. అనగా అది సాధారణ మానవుని స్పష్టదృష్టి కనీస దూరం (25 సెం.మీ) కన్నా ఎక్కువ. కనుక ఆ వ్యక్తికి గల దోషం ‘దీర్ఘ దృష్టి’.

అతను పరిసరాలను స్పష్టంగా చూడడానికి ఉపయోగపడే కటకం “ద్వికుంభాకార కటకం”.

ప్రశ్న 3.
కుంభాకార కటకం ఉపయోగించి దీర్ఘ దృష్టి దోషం సవరించడాన్ని చూపే కిరణ చిత్రంను గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 4.
కంటిలోని ఐరిస్ పనితీరును మీరు ఎలా అభినందిస్తారు?
జవాబు:
కనుపాప ద్వారా కంటిలోకి ప్రవేశించే కాంతి మొత్తాన్ని నియంత్రిస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
పట్టకము యొక్క వక్రీభవన గుణకమును కనుగొనుటకు నీవు ఏ పరికరాలను ఉపయోగిస్తావు? ఈ ప్రయోగములో గ్రాఫ్ యొక్క ఆవశ్యకతను తెలపండి.
జవాబు:
పరికరాలు :
పట్టకం, తెల్లని డ్రాయింగ్ చార్ట్, పెన్సిల్, గుండుసూదులు, స్కేలు మరియు కోణమానిని

గ్రాఫ్ ఆవశ్యకత :
కనిష్ట విచలన కోణము కనుగొనడానికి గ్రాఫ్ ఉపయోగపడును.

ప్రశ్న 6.
సిలియరి కండరాలలో వ్యాకోచ, సంకోచాలు లేనట్లయితే ఏమి జరుగునో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:

1. సిలియరి కండరాలలో సంకోచ, వ్యాకోచాలు లేనట్లయితే కంటి కటక నాభ్యంతరం మారదు.
2. మానవుని కన్ను నిర్దిష్ట దూరంలోని వస్తువులను మాత్రమే చూడగలుగుతుంది. ఆ వస్తువు కన్నా దగ్గరగా ఉన్న లేదా దూరంగా ఉన్న వస్తువును కన్ను చూడలేదు.

ప్రశ్న 7.
నిత్య జీవితంలో కాంతి విక్షేపణంను గమనించే రెండు సందర్భాలు తెలపండి.
జవాబు:
నిత్య జీవితంలో కాంతి విక్షేపణాన్ని కింది సందర్భాలలో గమనించవచ్చు.

1. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడడం.
2. త్రిభుజాకార పారదర్శక పదార్థాల గుండా (పట్టకం, స్కేలు అంచు) సూర్యకాంతిని చూడడం.
3. నూతన నిర్మాణ ఇండ్లగోడలకు నీటిని కొట్టడం (క్యూరింగ్) వంటి సందర్భాలలో.
4. నీటిలో ఏటవాలుగా మునిగిన సమతల దర్పణాల వలన కాంతి విక్షేపణం.

ప్రశ్న 8.
ప్రస్వదృష్టి దోషాన్ని సరిచేయుటను చూపు కిరణ రేఖాచిత్రాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
కాంతి విక్షేపణం, పరిక్షేపణం జరుగకపోతే ఏమి జరుగుతుంది?
జవాబు:

1. కాంతి విక్షేపణం జరుగకపోతే తెల్లని రంగు గల సూర్యకాంతి ఏడు రంగులుగా విడిపోదు (లేదా) ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడదు.
2. కాంతి పరిక్షేపణం జరుగకపోతే
   ఎ. సూర్యుడు ఉదయం, సాయంత్రం వేళల్లో ఎర్రగా కనపడడు. ఎల్లప్పుడూ తెల్లగానే కనిపిస్తాడు.
   బి. ఆకాశం నీలిరంగులో కనిపించదు.
   సి. వస్తువులకు వివిధ రంగులు ఉండడం జరుగదు.
   డి. వస్తువులను మనం చూడలేము.

ప్రశ్న 10.
కిషోర్ కళ్ళ అద్దాలు ధరించాడు. అతడి కళ్ళద్దాల గుండా నువ్వు చూసినపుడు అతడి కళ్ళ పరిమాణం, అసలు పరిమాణం కంటే పెద్దదిగా కనిపించాయి.
a) అతడు వాడిన కటకం ఏ రకం?
b) ఆ దృష్టి దోషాన్ని వివరించండి. (పట సహాయంతో)
జవాబు:
a) కిషోర్ కళ్ళద్దాల గుండా నువ్వు చూసినపుడు అతడి కళ్ళ పరిమాణం, అసలు పరిమాణం కంటే పెద్దదిగా కనిపించాయి. అనగా అతడు వాడిన కటకం కుంభాకార కటకం. ఈ కుంభాకార కటకం గుండా చూసినపుడు వస్తువులు పెద్దవిగా కనిపిస్తాయి.
b) కిషోర్ కు గల దోషము, అతడు వాడుచున్న కటకాన్ని బట్టి అతనికి దీర్ఘదృష్టి కలదని అర్థమగుచున్నది.

ఈ దృష్టిదోషం గల వ్యక్తి దగ్గర వస్తువులను చూడలేరు. దీనికి గల కారణం వస్తువులు ఏర్పరచు ప్రతిబింబం రెటీనాకు ఆవల ఏర్పడును. దీని సవరణకు కుంభాకార కటకంను వాడుట వలన కిరణాలు రెటీనా పై పడు విధంగా చేయవచ్చును.

ప్రశ్న 11.
సూర్య రాత్రి 12 గంటలకు నిద్రలేచి, తన రూమ్ లోగల ట్యూబ్ లైట్ స్విచ్ ను ఆన్ చేశాడు. తను ఆ కాంతిలో కనురెప్పలను తెరవటం కష్టం అనిపించింది. దానికి గల కారణాలను ఊహించండి.
జవాబు:

1. సాధారణంగా మానవుని కంటి రెటీనా ఒకేసారిగా కాంతి లేమి ప్రాంతం నుండి తీవ్రత ప్రాంతం వైపు చూడలేదు.
2. కాంతి తక్కువగా ఉన్నప్పుడు కనుపాప పెద్దగా ఉంటుంది. ఒకేసారి లైట్ వెలిగి ఎక్కువ కాంతి కంటిలోకి వెళ్ళడం కన్ను భరించలేదు. కనుక కనుపాప పరిమాణం తగ్గిన తర్వాత మాత్రమే’ అతను కన్ను పూర్తిగా తెరువగలడు. అందుకు కొద్దిగా సమయం పడుతుంది.

ప్రశ్న 12.
తరగతి గదిలో నలుగురు స్నేహితులు కటక నాభ్యాంతరాన్ని ప్రయోగపూర్వకంగా కనుగొన్నారు. ఆ విలువలు వరుసగా 12.1 సెం.మీ., 12.2 సెం.మీ. 12.05 సెం.మీ., 12.3 సెం.మీ. గా వచ్చినవి. ఆ స్నేహితులు వారు చూసుకొని ఈ దోషాలకు లేక వ్యత్యాసాలకు గల కారణాలను చర్చించారు. ఆ కారణాలను తెల్పండి.
జవాబు:
విద్యార్థులు వివిధ నాభ్యంతర విలువలు పొందిరి.

1. పై విలువలను గమనించగా వారందరికీ అన్నీ ధనాత్మక విలువలున్నాయి. అనగా వారికి కుంభాకార కటకమును ఇచ్చిరి.
2. వారందరికీ ఒకే పూర్ణసంఖ్య విలువ వచ్చినది, కానీ దశాంశ సంఖ్య వేరుగా కలదు.
   కారణాలు :
3. వారందరి విలువలలో తేడాకు గల కారణము కనీస కొలతలో దోషాలు, దృష్టిదోషాలు, ప్రయోగ వైఫల్యాలు మరియు కొలతలను గుర్తించు దోషాలు మొదలగునవి.

ప్రశ్న 13.
రెటీనా పని తీరును నీవెలా అభినందిస్తావు?
జవాబు:

1. రెటీనా అనేది ఒక సున్నితమైన పొర.
2. దీనిలోని గ్రాహకాలు కాంతి సంకేతాలను గ్రహిస్తాయి. దండాలు కొంతి తీవ్రతను గుర్తిస్తాయి.
3. శంఖువులు రంగును గుర్తిస్తాయి.
4. ఈ సంకేతాలు దాదాపు 1 మిలియన్ దృకనాడుల ద్వారా మెదడుకు చేరవేయబడతాయి.
5. వాటిలోని సమాచారాన్ని అనగా వస్తువు ఆకారం, పరిమాణం మరియు రంగులలో ఏ మార్పూ లేకుండా వస్తువును మనం గుర్తించే విధంగా రెటీనా ఉపయోగపడుతుంది. కావున ఇది అభినందనీయమైనది.

ప్రశ్న 14.
దండాలు, శంఖువుల ఉపయోగాలను తెలుపండి.
జవాబు:
దండాలు కాంతి తీవ్రతను గుర్తిస్తాయి. శంఖువులు రంగును గుర్తిస్తాయి. శంఖువులు సరిగా పనిచేయకపోతే వర్ణ అంధత్వం ఏర్పడుతుంది. దండాలు సరిగా పనిచేయకపోతే కాంతిని సరిగా చూడలేం.

ప్రశ్న 15.
హ్రస్వదృష్టి, దీర్ఘ దృష్టిల మధ్యగల భేదాలను తెలుపండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 16.
ఈ క్రింది పదాలను నిర్వచించండి.
ఎ) పట్టకము
బి) కాంతి విక్షేపణం
సి) కాంతి పరిక్షేపణం
జవాబు:
ఎ) పట్టకము : ఒకదానికొకటి కొంత కోణం చేసే కనీసం రెండు సమతలాలతో పరిసర యానకం నుండి వేరుచేయబడి ఉన్న పారదర్శక యానకాన్ని పట్టకం అంటారు.
బి) కాంతి విక్షేపణం : తెల్లని కాంతి పట్టకం గుండా ప్రసరించినపుడు వివిధ రంగులుగా విడిపోవడాన్ని కాంతి విక్షేపణం అంటారు.
సి) కాంతి పరిక్షేపణం : ఒక కణం తను శోషించుకొన్న శక్తిలో కొంత భాగాన్ని అన్ని దిశలలో వివిధ తీవ్రతలతో ఉద్గారం చేయడాన్ని కాంతి పరిక్షేపణం అంటారు.

ప్రశ్న 17.
పట్టక వక్రీభవన గుణకం కనుగొనుటలో గ్రాఫ్ ప్రాముఖ్యతను తెలుపండి.
జవాబు:

1. గ్రాఫ్ ద్వారా పతనకోణం, విచలన కోణంకు ను గీస్తే ఆ గ్రాఫ్ ద్వారా లభించే కనిష్ఠ విలువ కనిష్ఠ విచలన కోణాన్ని తెలియజేస్తుంది.
2. పట్టక వక్రీభవన గుణకం కనుగొనడానికి పట్టక కోణంతోపాటు కనిష్ఠ విచలన కోణం అవసరం.

ప్రశ్న 18.
మీ స్నేహితునికి ఉన్న దృష్టి దోషాన్ని తెలుసుకొనుటకు నీవు అతనిని ప్రశ్నించుటకు కొన్ని ప్రశ్నలను తయారుచేయండి.
జవాబు:

1. నీకు పుస్తకంలో అక్షరాలు కనపడటం లేదా (లేదా) మసకగా కనిపిస్తున్నాయా?
2. నీకు క్లాస్ లో చివరి బెంచిలో కూర్చున్నప్పుడు బోర్డ్ పై రాసిన అక్షరాలు కనపడటం లేదా?
3. నీవు పుస్తకాన్ని బాగా దూరంగా పెట్టి చదువుతున్నావా?
4. రోడ్డుమీద నడుస్తున్నప్పుడు హోర్డింగ్ మీద ఉన్న అక్షరాలు కనపడడం లేదా?

ప్రశ్న 19.
పట్టకము వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనుటకు కావలసిన వస్తువులను వ్రాయండి.
జవాబు:
కావలసిన వస్తువులు :
పట్టకం, తెల్లని డ్రాయింగ్ చార్ట్ (20 x 20 సెం.మీ.), పెన్సిల్, గుండుసూదులు మరియు కోణమానిని, గ్రాఫ్ కాగితం.

ప్రశ్న 20.
కాంతి విక్షేపణలో, ఏర్పడిన ఇంద్రధనుస్సు రంగులను మీ పరిసరాలలో ఈ ప్రక్రియను గమనించిన ఇతర ఉదాహరణలను వ్రాయండి.
జవాబు:

1. ఫౌంటన్ నీటి ద్వారా కాంతి ప్రసరించినపుడు వివిధ రంగులు గమనించవచ్చు.
2. టార్చిలైట్ ద్వారా తెల్లని కాంతిని నీటి బిందువుల ద్వారా పంపిస్తే అది వివిధ రంగులలో విడిపోతుంది.

ప్రశ్న 21.
పట్టకానికి సంబంధించిన పదాలను పటము ద్వారా వివరించండి.
జవాబు:

1. పతన కిరణం : పట్టకంపైన పడిన కాంతి కిరణం
2. బహిర్గత కిరణం : పట్టకం రెండవ తలం నుంచి బయటకు వచ్చిన కిరణం.
3. పతనకోణం (i) : పతన కిరణానికి, లంబానికి మధ్య గల కోణం.
4. బహిర్గత కోణం (i,) : బహిర్గత కిరణానికి, లంబానికి మధ్య గల కోణం.
5. విచలన కోణం : పతన కిరణానికి, బహిర్గత కిరణానికి మధ్య గల కోణం.
6. పట్టక కోణం (A) : పట్టకంలోని రెండు అంచుల మధ్య గల కోణం.

ప్రశ్న 22.
దాతల “నేత్రదానాన్ని” నీవు ఎలా ప్రశంసిస్తావు?
జవాబు:
ప్రపంచంలో ఏ వస్తువునైనా చూడాలంటే మనకు కన్ను అవసరం. అటువంటి కన్నులు లేనివారు ఈ అద్భుత ప్రపంచాన్ని చూడలేరు. కాబట్టి అటువంటి అంధులకు దృష్టి సామర్థ్యాన్ని కలుగజేసే నేత్రదానం ఎంతైనా ప్రశంసనీయం.

ప్రశ్న 23.
కాంతి విక్షేపణలో ఎరుపు రంగు, ఊదారంగుల వివిధ లక్షణాలను తెలుపండి.
తరంగదైర్ఘ్యం పెరిగితే వక్రీభవన గుణకం తగ్గుతుంది. కాంతి విక్షేపణం చెందినపుడు ఎరుపురంగు తక్కువ విచలనాన్ని పొందుతుంది. ఊదారంగు ఎక్కువ విచలనం పొందుతుంది. కారణం ఎరుపురంగు తరంగదైర్ఘ్యం ఎక్కువ. అంటే వక్రీభవన గుణకం తక్కువ కాబట్టి తక్కువ విచలనానికి గురి అవుతుంది.

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
కావ్య దూరంగా ఉన్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడగలదు. కానీ దగ్గర వస్తువులను చూడలేదు. ఆమెకు ఉన్న దృష్టి దోషం ఏది? దృష్టి దోషం ఉన్న మరియు దృష్టి దోషాన్ని సవరించుటకు చూపే పటములు గీయండి.
(లేదా)
రేవతి తరగతి గదిలో ముందు వరుసలో కూర్చునే విద్యార్థిని బోర్డుపై గీయబడిన బొమ్మ సరిగా కనిపించకపోవడంతో ఉపాధ్యాయుని అనుమతితో వెనుక వరుసలో కూర్చొని గీయగలిగింది. ఆమెకు ఉండే కంటి దోషం ఏది ? దాని సవరణను సూచించే పటం గీయండి.
జవాబు:
కావ్యకు దీర్ఘ దృష్టి లోపము ఉన్నది.
ఈ క్రింది పటాలు దృష్టి దోషాన్ని మరియు సవరించుటను చూపుతాయి.

ప్రశ్న 2.
దీర్ఘ దృష్టిని సవరించడానికి ఉపయోగించే ద్వికుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం ఎంత ఉండాలో మీరెలా నిర్ణయిస్తారు?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి గల వ్యక్తికి దగ్గర వస్తువులు కనిపించవు. కనిష్టదూర బిందువు (H) కు అవతల ఉన్న వస్తువులను మాత్రమే చూడగలడు. సవరణ కొరకు స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం (L) వద్ద ఉన్న వస్తువుకు కనిష్ఠ దూరబిందువు (H) వద్ద ప్రతిబింబం ఏర్పడాలి.
u : -25 సెం.మీ.; V = =d సెం.మీ.;

ఇక్కడ d > 25, కనుక ‘f’ కు ధనవిలువ వస్తుంది అనగా కుంభాకార కటకం వాడాలి.

ప్రశ్న 3.
దృష్టిదోషం గల ఒక వ్యక్తికి నేత్రవైద్యుడు + 2D కటకంను సూచించాడు. ఆ వ్యక్తికి గల దృష్టి దోషం ఏది? ఆ దృష్టిదోషాన్ని చూపు పటం మరియు తగిన కటకంతో ఆ దోషాన్ని సవరించుటకు సూచించు పటం గీయుము.
జవాబు:
నేత్ర వైద్యుడు సూచించిన కటకం + 2D కావున అది ద్వికుంభాకార కటకం. ద్వికుంభాకార కటకం దీర్ఘదృష్టి నివారణకు ఉపయోగిస్తారు. కనుక ఆ వ్యక్తికి దీర్ఘదృష్టి లోపము ఉందని చెప్పవచ్చును.

ప్రశ్న 4.
కాంతి పరిక్షేపణమును ప్రయోగపూర్వకంగా చూపుటకు కావలసిన పరికరాలు, రసాయనాల జాబితాను రాసి, – ప్రయోగ విధానాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
కావలసిన పరికరాలు, రసాయనాలు : ఒక బీకరు, సోడియం థయో సల్ఫేట్ (హైపో) సల్ఫ్యూరికామ్లం, నీరు.

ప్రయోగ విధానము:

1. ఒక బీకరు తీసుకొని సోడియం థయోసల్ఫేటు ద్రావణమును తయారు చేయాలి.
2. ఈ బీకరును ఆరుబయట ఎండలో సూర్యుని వెలుగులో ఉంచాలి.
3. బీకరులోని ద్రావణానికి సల్ఫ్యూరికామ్లమును కలపాలి. బీకరులో సల్పర్ స్పటికాలు ఏర్పడడం గమనించితిని.
4. ప్రారంభంలో సల్ఫర్ స్ఫటికాలు చాలా చిన్నవిగాను, చర్య జరుగుతున్న కొద్ది ఏర్పడిన స్ఫటికాల పరిమాణం పెరుగుతున్నట్లు గమనించితిని.
5. మొదట సల్ఫర్ స్ఫటికాలు నీలిరంగులో ఉండి వాటి పరిమాణం పెరుగుతున్న కొలది తెలుపు రంగులోకి మారతాయి. దీనికి కారణం కాంతి పరిక్షేపణం.

ప్రశ్న 5.
ఫణి తాతగారు పేపర్ చదవలేకపోతున్నారు. అది చూసిన ఫణి వాళ్ళ తాతగారికి కటకాన్ని ఇచ్చి చదవమన్నాడు.
ఎ) అతడు ఇచ్చిన కటకం ఏమిటి?
బి) ఆ కటకాన్ని ఇవ్వడానికి గల అంశాలను తెలియజేయండి. స్పష్టత కోసం పట సహాయం తీసుకోండి.
జవాబు:
ఎ) ఫణి ఇచ్చిన కటకం ద్వికుంభాకార కటకం.
బి) ఫణి తాతగారు పేపరు చదవలేకపోతున్నారు, అనగా దగ్గరి వస్తువులను చూడలేకపోవటమే. ఇది దీర్ఘదృష్టి అను కంటి దోషప్రభావమే. దీనిని కుంభాకార కటకంతో సవరించవచ్చు.

ప్రశ్న 6.
ఒక చెరువు ప్రక్కన గల రోడ్డుపై బస్సులో నీవు ప్రయాణిస్తున్నావు. ఆ చెరువులో నీటి ఫౌంటేన్ నుండి నీరు వెదజల్ల ‘బడుతుంది. దాని గుండా చూసిన నీకు ఇంద్రధనస్సు కనిపించింది. కాని అది కొంతదూరం పోయిన తర్వాత కనిపించలేదు. దీనిని ఎలా వివరిస్తావు?
జవాబు:

1. నీటి బిందువులలోకి ప్రవేశించే కిరణాలు, బయటకు వెళ్ళే కిరణాల మధ్యకోణం 0° నుండి 42° మధ్య ఎంతైనా ఉన్నప్పుడు మనము ఇంద్రధనుస్సును చూడగలము.
2. ఆ కోణం. 40° నుండి 42° లకు దాదాపు సమానంగా ఉన్నప్పుడు ప్రకాశవంతమైన ఇంద్రధనుస్సును మనం చూడగలము.
3. బస్సులో ప్రయాణిస్తున్న నేను ఆ కోణం కంటే ఎక్కువ కోణంను ఏర్పరచినప్పుడు ఇంద్రధనుస్సు నాకు కన్పించదు.

ప్రశ్న 7.
కంటి కటక గరిష్ఠ, కనిష్ఠ నాభ్యంతరాలను కనుగొనుము.
జవాబు:
గరిష్ఠ నాభ్యంతరం :
1) అనంత దూరంలోనున్న వస్తువు నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు కంటి కటకంపై పడి వక్రీభవనం చెందాక రెటీనా పై ఒక భిందురూప ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తాయి. ఈ సందర్భంలో కంటి కటక నాభ్యంతరం గరిష్ఠంగా ఉంటుంది.

2) వస్తువు అనంత దూరంలోనున్నపుడు

కనిష్ఠ నాభ్యంతరం :
1) కంటి ముందు 25 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువు ఉందనుకుందాం. ఈ సందర్భంలో కంటి కటక నాభ్యంతరం కనిష్ఠంగా ఉంటుంది.
అపుడు

ప్రశ్న 8.
చత్వారం అనగానేమి? దానినెట్లా సరిదిద్దుతారు?
జవాబు:

1. వయసుతో పాటుగా కంటి సర్దుబాటు సామర్థ్యం తగ్గిపోయే దృష్టిదోషాన్ని చత్వారం అంటారు.
2. వయసుతో పాటుగా చాలామందికి కనిష్ట దూర బిందువు క్రమంగా దూరమైపోతుంది. అప్పుడు వారు దగ్గరలోనున్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేరు.
3. సిలియరీ కండరాలు క్రమంగా బలహీనపడి కంటి కటక స్థితిస్థాపక లక్షణం క్రమంగా తగ్గిపోవటం వలన ఈ విధంగా జరుగుతుంది. కొన్నిసార్లు హ్రస్వదృష్టి, దీర్ఘదృష్టి దోషాలు రెండూ కలుగవచ్చు.
4. ఇటువంటి దోషాల్ని సవరించడానికి ద్వి-నాభ్యంతర కటకాన్ని ఉపయోగించాలి. ఈ కటకం పై భాగంలో పుటాకార కటకం, క్రింది భాగంలో కుంభాకార కటకం ఉంటాయి.

ప్రశ్న 9.
కాంతి పరిక్షేపణ అనగానేమి? కాంతి ఎలా పరిక్షేపణ చెందుతుంది?
జవాబు:

కాంతి పరిక్షేపణ :
కణాలు తాము శోషించుకున్న శక్తిలో కొంత భాగాన్ని అన్ని దిశల్లో వివిధ తీవ్రతలతో తిరిగి ఉద్గారం చేసే ప్రక్రియను కాంతి పరిక్షేపణ అంటారు.

1. అంతరాళంలో ఒక స్వేచ్ఛా పరమాణువు లేదా అణువు ఉన్నదనుకుందాం. ఆ కణంపై నిర్దిష్ట పౌనఃపున్యం గల కోంతి పతనమైనదనుకుందాం.
2. ఆ కణం పరిమాణం, పతనం చెందిన కాంతి తరంగదైర్ఘ్యంతో పోల్చదగిన విధంగా ఉన్నపుడు మాత్రమే ఆ కాంతికి, కణం స్పందిస్తుంది. ఈ నియమం పాటించబడినపుడు మాత్రమే ఆ కణం కాంతిని శోషించుకుని కంపనాలు చేస్తుంది.
3. ఈ కంపనాల వలన కణం శోషించుకున్న శక్తిలో కొంత భాగాన్ని అన్ని దిశలలో వివిధ తీవ్రతలలో తిరిగి ఉద్గారం చేస్తుంది.
4. ఇలా తిరిగి ఉద్గారించడాన్నే కాంతి పరిక్షేపణం అంటారు. ఉద్గారమైన కాంతిని పరిక్షేపణ కాంతి అంటారు.
5. ఈ అణువులు / పరమాణువులను పరిక్షేపణ కేంద్రాలు అంటారు.

ప్రశ్న 10.
పట్టకం కాంతిని విక్షేపణం చెందించును కాని గాజు పలక చెందించదు. వివరించుము.
జవాబు:

1. పట్టకంలో కాంతి వక్రీభవనం రెండు తలాల వద్ద జరుగును.
2. మొదటి తలం వద్ద కాంతి విక్షేపణం చెంది, వివిధ రంగులు గల కాంతి కిరణాలు, వాటి పౌనఃపున్యాల ఆధారంగా వివిధ కోణాలలో ప్రయాణిస్తాయి.
3. ఇవి రెండవ తలాన్ని చేరి మరొకసారి వక్రీభవనానికి గురై మరింతగా విడిపోతాయి.
4. దీర్ఘచతురస్రాకార గాజుదిమ్మెలో, రెండు సమాంతర తలాలలో వక్రీభవనం జరుగుతుంది.
5. మొదటి తలం వద్ద కాంతి విక్షేపణానికి గురై దానిలోని వివిధ రంగులుగా విడిపోయినప్పటికి, రెండవ తలం సమాంతరంగా వుండడం వల్ల ఆ కిరణాలు మరొకసారి వక్రీభవనానికి గురియైన కూడా కలిసిపోయి తెల్లని కాంతిగా బయటకు వస్తుంది.

ప్రశ్న 11.
మానవుని కంటి నిర్మాణమును పటము ద్వారా వివరించండి.
జవాబు:

1. కంటి ముందు భాగం కార్నియా అనే పారదర్శక రక్షణ పొరను కలిగి ఉంటుంది.
2. కార్నియా వెనుక ప్రదేశంలో నేత్రోదక ద్రవం ఉంటుంది.
3. దీని వెనుక ప్రతిబింబ ఏర్పాటుకు ఉపయోగపడే కటకం ఉంటుంది.
4. నేత్రోదక ద్రవానికి, కటకానికి మధ్య నల్లగుడ్డు / ఐరిస్ అనే కండర పొర ఉంటుంది.
5. ఈ కండర పొరకు ఉండే చిన్న రంధ్రాన్ని కనుపాప అంటారు.
6. కంటిలోకి వెళ్ళే కాంతిని నియంత్రించే ద్వారం లాగా కనుపాపకు ఐరిస్ సహాయపడుతుంది.
7. కంటిలోకి ప్రవేశించిన కాంతి కనుగుడ్డుకు వెనుకవైపున ఉండే రెటీనా పై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
వివిధ వస్తు దూరాలకు ఒకే ప్రతిబింబ దూరం ఉండడం ఎలా సాధ్యం?
జవాబు:
1. వివిధ వస్తు దూరాలకు ఒకే ప్రతిబింబం ఏర్పడుటకు, కంటి నిర్మాణమే ముఖ్య కారణము.
2. కంటి నిర్మాణంలో గల సిలియరి కండరాలు అధిక దూరపు, అల్ప దూరపు వస్తువుల ప్రతిబింబాలు కటకంపై సరిగా ఏర్పడే విధంగా సహాయపడతాయి.

ప్రశ్న 2.
కన్ను తన నాభ్యంతరాన్ని ఎలా మార్చుకుంటుంది?
జవాబు:

1. దూరంలో ఉన్న వస్తువును కన్ను చూస్తున్నపుడు సిలియరి కండరాలు విశ్రాంత స్థితిలో ఉండటం వల్ల కంటి కటక నాభ్యంతరం గరిష్టమగును. అనగా కటకం నుండి రెటీనాకు గల దూరానికి, నాభ్యంతరం విలువ సమానమగును.
2. ఈ సందర్భంలో కంటిలోనికి వచ్చు సమాంతర కిరణాలు రెటీనాపై కేంద్రీకరింపబడుట వలన వస్తువును మనము చూడగలము.
3. దగ్గరగా ఉన్న వస్తువును కన్ను చూస్తున్నపుడు సిలియరి కండరాలు ఒత్తిడికి గురికావడం వల్ల కంటి కటక నాభ్యంతరం తగ్గును. రెటీనా పై ప్రతిబింబం ఏర్పడే విధంగా సిలియరి కండరాలు కటక నాభ్యంతరంను మార్చి, నాభ్యంతర విలువ తగిన విధంగా సర్దుబాటు చేయును.

ఈ విధముగా కంటిలోని కటకానికి ఆనుకొని ఉన్న సిలియరి కండరాలు కటక వక్రతావ్యాసార్ధాన్ని మార్చడం ద్వారా కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని మార్చుకోవడానికి దోహదపడతాయి.

ప్రశ్న 3.

పై పటంలో చూపిన భాగం దేనిని సూచిస్తుంది? దాని పనితీరు తెలుపుము.
జవాబు:
పటంలో చూపించబడిన కంటి భాగము సిలియరి కండరాలు.

పనితీరు :

1. సిలియరి కండరాలు, కంటి కటకం వస్తుదూరానికి అనుగణంగా తన నాభ్యంతరాన్ని మార్చుకుంటుంది.
2. దూరంగా ఉన్న వస్తువును కన్ను చూస్తున్నపుడు కటక నాభ్యంతరం గరిష్టమయ్యినపుడు, వస్తువు నుండి వచ్చే కిరణాలు రెటీనాపై కేంద్రీకరింపబడునట్లు ఈ కండరాలు సహాయపడుతాయి.
3. దగ్గరగా ఉన్న వస్తువును కన్ను చూస్తున్నపుడు, కటక నాభ్యంతరం కనిష్టమయినపుడు, వస్తువు నుండి వచ్చే కిరణాలు రెటీనాపై కేంద్రీకరింపబడునట్లు ఈ కండరాలు సహాయపడతాయి. ఈ విధంగా సర్దుబాటు లక్షణంను సిలియరి కండరాలు ప్రదర్శించి మన కంటికి స్పష్టదృష్టిని అందిస్తాయి.

ప్రశ్న 4.
కంటి ముందు వస్తువు ఎంత దూరంలో ఉన్న ప్రతిబింబ దూరం మాత్రం 2.5 సెం.మీ మాత్రమే ఉంటుంది. నీ సమాధానం సమర్దింపుము.
జవాబు:

1. సిలియరి కండరాలు మానవుని కంటిలో లేకుంటే, దూరపు వస్తువులను మరియు దగ్గర వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేము.
2. ఈ ప్రభావం వలన వస్తు పరిమాణం, ఆకారంలో స్పష్టత లోపిస్తుంది.
3. కనుక సిలియరి కండరాలు లేని మానవుని కన్ను వలన దృష్టిలో దాదాపు 30% వరకు మాత్రమే ఉపయోగము కానీ పూర్తిగా ఉపయోగము ఉండేది కాదు.
4. మనము, మనకు తెలిసిన వారిని కూడా త్వరగా గుర్తించలేము.

ప్రశ్న 5.
కంటి కటక నాభ్యంతరం 2.27 – 2.5 సెం.మీ మధ్యస్తంగా ఉండడానికి ఏ కండరాలు ఉపయోగపడతాయో వివరించండి.
జవాబు:
ఉదాహరణకు మనము ఒక వస్తువును కంటికి చాలా దగ్గరగా ఉంచినపుడు రెటీనా పై ప్రతిబింబం ఏర్పడే విధంగా నాభ్యంతరం సర్దుబాటు జరుగదు. కాబట్టి వస్తువును స్పష్టంగా చూడలేము. అదే వస్తువును స్పష్టంగా చూడాలంటే కనీసం 25 సెం.మీల దూరంలో ఉంచాలి.
(లేదా)
కంటి కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని 2.27 సెం.మీ నుండి 2.5 సెం.మీలకు మధ్యస్థముగా ఉండేటట్లు సర్దుబాటు చేసుకుంటుంది. దీని ద్వారా ప్రతిబింబం రెటీనాపై ఏర్పడుతుంది.

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం ½ Mark Important Questions and Answers

1. మానవుని కంటి కటకం ప్రతిబింబ దూరం ఎంత
జవాబు:
2.5 సెం.మీ.

2. వస్తువు ఎక్కడ వున్నప్పుడు కుంభాకార కటక నాభ్యంతరం మరియు ప్రతిబింబ దూరం సమానమవుతుందో ఊహించుము.
జవాబు:
అనంత దూరంలో

3. మానవుని కంటి స్పష్టదృష్టి కనిష్ఠ దూరం ఎంత?
జవాబు:
25 సెం.మీ.

4. చిన్న పిల్లలలో స్పష్టదృష్టి కనిష్ఠ దూరం ఎంత? వుంటుంది?
జవాబు:
7 నుండి 8 సెం.మీ.

5. నీ స్నేహితుడు తన కంటి నుండి 10 సెం.మీ. దూరంలో గల వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేకపోతున్నాడు. అతని దృష్టి లోపం
a) హ్రస్వ దృష్టి
b) దీర్ఘ దృష్టి
c) చత్వారం
d) దృష్టి లోపం లేదు
జవాబు:
d) దృష్టి లోపం లేదు

6. క్రింది వానిలో దేనిని మానవుడు పూర్తిగా స్పష్టంగా చూడగలడు?
a) కంటితో 60° కోణం చేసే వస్తువును
b) కంటితో 60° కన్నా ఎక్కువ కోణం చేసే వస్తువును
c) కంటితో 60° కన్నా తక్కువ కోణం చేసే వస్తువును
d) a మరియు c
జవాబు:
d) a మరియు c

7. దృష్టికోణం మానవునిలో
a) 60°
b) 360°
C) 180°
d) 0°
జవాబు:
a) 60°

8. క్రింది వానిని జతపర్చుము :
a) దృష్టికోణం ( ) i) 2.5 సెం.మీ.
b) స్పష్ట దృష్టి కనిష్ఠ దూరం ( ) ii) 25 సెం.మీ.
c) రెటీనా-కంటి కటకం మధ్య గరిష్ఠ దూరం ( ) iii)60°
జవాబు:
a . (iii), b – (ii), C – (i)

9. మానవుని కంటి ఆకారం ఎలా వుంటుంది?
జవాబు:
గోళాకారంలో

10. కంటిలో పారదర్శక రక్షణ పొర ఏది?
జవాబు:
కార్నియా

11. నేత్రోదక ద్రవం కంటిలో ఎక్కడ ఉంటుంది?
జవాబు:
కార్నియా మరియు కంటి కటకం మధ్యలో

12. మన కంటిలో ఏ భాగం కనుపాపను కలిగి ఉంటుంది?
జవాబు:
ఐరిస్ (నల్లగుడ్డు)

13. కనుపాప (ఐరిస్) అనేది
a) పొర
b) ద్రవం
c) కటకం
d) ఏదీకాదు
జవాబు:
d) ఏదీకాదు

14. కంటిలో ఏ భాగం రంగులో కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
ఐరిస్ (నల్లగుడ్డు)

15. A : కనుపాప నలుపు రంగులో కనిపిస్తుంది.
R : కనుపాప గుండా పోయే కాంతి తిరిగి వెనుకకు రాదు.
A) ‘A’ మరియు ‘R’ లు సరియైనవి. మరియు ‘R’, ‘A’ కు సరియైన కారణం.
B) ‘A’ మరియు ‘R’ లు సరియైనవి. మరియు ‘R’, ‘A’ కు సరియైన కారణం కాదు.
C) ‘A’ మాత్రమే సరియైనది.
D) ‘R’ మాత్రమే సరియైనది.
జవాబు:
A) ‘A’ మరియు ‘R’ లు సరియైనవి. మరియు ‘R’, ‘A’ కు సరియైన కారణం.

16. కంటిలోకి ప్రవేశించే కాంతిని అదుపు చేసేది ఏది?
జవాబు:
ఐరిస్

17. ఏ సందర్భంలో కనుపాప సంకోచిస్తుంది?
జవాబు:
ఎక్కువ తీవ్రత గల కాంతి కంటిలో ప్రవేశించినపుడు.

18. ‘కాంతిని నియంత్రించే ద్వారం’ అని దేనిని అంటారు?
జవాబు:
కనుపాప

19. కనుపాప సంకోచవ్యాకోచాలకు సహాయపడేది ఏది?
జవాబు:
ఐరిస్

20. కంటి కటక ప్రతిబింబ దూరం ఎంత ?
జవాబు:
2.5 సెం.మీ.

21. కంటి కటకానికి ఈ దూరం స్థిరంగా వుంటుంది.
A) వస్తు దూరం
B) ప్రతిబింబ దూరం
C) నాభ్యంతరం
D పైవన్నీ
జవాబు:
B) ప్రతిబింబ దూరం

22. కంటి కటకం యొక్క వక్రతా వ్యాసార్ధం మార్చడానికి సహాయపడేది ఏది?
జవాబు:
సిలియరి కండరం

23. కంటిలో ఏ భాగంనకు నిలియరి కండరాలు అతికించబడి వుంటాయి?
జవాబు:
కంటి కటకం

24. కంటి కటకం
a) కుంభాకార కటకం.
b) పుటాకార కటకం
c) a మరియు b
d) సమతల కుంభాకార కటకం
జవాబు:
a) కుంభాకార కటకం

25. కన్ను దగ్గరి వస్తువును చూసినపుడు
a) సిలియరి కండరాలు ఒత్తిడికి గురి అవుతాయి.
b) కంటి కటక నాభ్యంతరం తగ్గుతుంది.
c) a మరియు b
d) సిలియరి కండరాలు విశ్రాంతిలో ఉంటాయి.
జవాబు:
c) a మరియు b

26. క్రింది కంటి భాగాలను ఒక క్రమంలో అమర్చుము.
కంటి కటకం, నేత్రోదకం, రెటీనా, ఐరిస్, కార్నియా
జవాబు:
కార్నియా, ఐరిస్, నేత్రోదకం, కంటి కటకం, రెటీనా

27. దూరపు వస్తువులను చూసినపుడు సిలియరీ కండరాల స్థితి.
a) సంకోచం
b) వ్యాకోచం
c) a లేదా b
d) రెండూ కావు
జవాబు:
d) రెండూ కావు

28. కంటి కటకం యొక్క నాభ్యంతరం ఎప్పుడు తగ్గుతుంది?
జవాబు:
దగ్గర వస్తువులను చూస్తున్నప్పుడు

29. కంటి కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని మార్చుకునే ప్రక్రియను ఏమందురు ?
జవాబు:
సర్దుబాటు

30. వాక్యం (A) : 25 సెం.మీ. కన్నా తక్కువ దూరంలో ఉన్న వస్తువును మనం స్పష్టంగా చూడలేము.
కారణం (R₁) : సిలియరీ కండరాలు విశ్రాంతి స్థితిలో ఉండటం వలన.
కారణం (R₂) : సిలియరీ కండరాలు ఎక్కువ ఒత్తిడికి గురి కాలేవు.
A) R₁ సరియైనది
B) R₂ సరియైనది
C) A, B లు సరియైనవి
D) రెండూ సరియైనవి కావు
జవాబు:
B) R₂ సరియైనది

31. కంటిలో రెటీనాపై ఏర్పడే ప్రతిబింబం లక్షణాలేవి?
జవాబు:
నిజ, తలక్రిందులు

32. కంటిలో దండాలు, శంఖువులు ఎక్కడ వుంటాయి?
జవాబు:
రెటీనాపై

33. కంటిలో ఏ గ్రాహకాలు రంగులను గుర్తిస్తాయి?
జవాబు:
శంఖువులు

34. కంటిలో ఏ గ్రాహకాలు కాంతి తీవ్రతను గుర్తిస్తాయి?
జవాబు:
దండాలు

35. కాంతి సంకేతాలను మెదడుకు తీసుకుపోయేవి ఏవి?
జవాబు:
దృక్ నాడులు

36. మన రెటీనాలో ఎన్ని గ్రాహకాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
125 మిలియన్లు

37. వస్తువు ఆకారం, రంగు, పరిమాణాలను ఎవరు గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
మెదడు

38. కంటి కటక నాభ్యంతర కనిష్ఠ, గరిష్ఠ విలువలు ఏమిటి?
జవాబు:
f_{గరిష్టం} = 2.5 సెం.మీ., f_{కనిష్ఠం} = 2.27 సెం.మీ.

39. జతపరుచుము :
a) f_{గరిష్టం} ( ) i) వస్తువు 25 సెం.మీ. వద్ద
b) f_{కనిష్ఠం} ( ) ii) వస్తువు అనంత దూరంలో
iii) వస్తువు 1 సెం.మీ. వద్ద
జవాబు:
a – ii, b-i

40.

పటంను బట్టి వస్తువు ఎక్కడ వుంది?
జవాబు:
అనంత దూరంలో

41.

పటంను బట్టి, కంటి కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
జవాబు:
2.27 సెం.మీ.

42. అనంత దూరంలో వస్తువును చూసినపుడు కంటి కటక నాభ్యంతరం ఎంత వుంటుంది?
జవాబు:
2.5 సెం.మీ.

43. కంటి కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని మార్చుకునే సామర్థ్యంను ఏమంటారు?
జవాబు:
కటక సర్దుబాటు సామర్థ్యం

44. ఏవేని రెండు దృష్టి లోపాలను రాయండి.
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి, దీర్ఘదృష్టి

45. రమ దగ్గరగా వున్న వస్తువులను చూడగలదు. కానీ దూరంలో ఉన్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేదు. ఈమె దృష్టిలోపం ఏమిటి?
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి

46. క్రింది వానిలో f ఎంత వుంటే హ్రస్వదృష్టిని సూచిస్తుంది?
a) 2.5 సెం.మీ.
b) 2.27 సెం.మీ.
c) 2.7 సెం.మీ.
జవాబు:
b) 2.27 సెం.మీ.

47. క్రింద ఇవ్వబడిన పటం ఎటువంటి దృష్టి లోపాన్ని సూచిస్తుంది?

జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి

48. పై పటంలో చూపిన దృష్టి లోపాన్ని సవరించుటకు వినియోగించవలసిన కటకం ఏమిటి?
జవాబు:
ద్విపుటాకార కటకం

49. పై పటంలో ‘M’ దేనిని సూచిస్తుంది?
జవాబు:
గరిష్ఠ దూర బిందువు

50. హ్రస్వదృష్టి గలవారు ఏ వస్తువులను చూడలేరు?
a) గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల
b) గరిష్ఠ దూర బిందువుపై
c) గరిష్ఠ దూర బిందువు లోపల
జవాబు:
a) గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల

51. ఏ గరిష్ఠ దూరం వద్దనున్న బిందువుకు లోపల గల వస్తువులకు మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనాపై ప్రతిబింబంను ఏర్పరచగలదు? ఆ బిందువునేమంటారు?
జవాబు:
గరిష్ఠ దూర బిందువు (M)

52. గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల ఉన్న వస్తువును చూడలేకపోయే దృష్టి లోపాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి

53. ఏ కటకం దూరపు వస్తువుల ప్రతిబింబాన్ని గరిష్ఠ దూర భిందువు వద్ద ఏర్పరచగలదు?
జవాబు:
ద్విపుటాకార కటకం

54. హ్రస్వదృష్టి గలవారు వినియోగించవలసిన ద్విపుటాకార కటక నాభ్యంతరాన్ని (f), గరిష్ఠ దూర బిందువు నుండి కంటికి గల దూరం (D) లలో వ్యక్తపరుచుము.
జవాబు:
f = – D

55. f = -D దీనిలో ‘-‘ గుర్తు దేనిని సూచించును?
జవాబు:
పుటాకార కటకం

56. కంటి కటక నాభ్యంతరం 2.27 సెం.మీ. కన్నా ఎక్కువైతే ఏ దృష్టిలోపం ఏర్పడును?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి

57. దీర్ఘదృష్టిలో దగ్గరి వస్తువుల నుండి వచ్చే కాంతి కిరణాలు ఎక్కడ కేంద్రీకరింపబడతాయి?
జవాబు:
రెటీనాకు ఆవల

58. కనిష్ఠ దూర బిందువును ఏ దృష్టి లోపం గల వారిలో గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి

59. దీర్ఘదృష్టి సవరణకు వినియోగించవలసిన కటకం ఏది?
జవాబు:
ద్వికుంభాకార కటకం

60. a) దీర్ఘదృష్టి గలవారు కనిష్ఠ దూర బిందువు (H) కు, స్పష్టదృష్టి కనీస దూరం (L) కు మధ్య గల వస్తువులను చూడలేరు.
b) హ్రస్వదృష్టి గలవారు గరిష్ఠ దూరబిందువు (M)కి ఆవల గల వస్తువులు చూడలేరు. పై వాక్యా లలో ఏది సరియైనది?
జవాబు:
రెండూ సరియైనవే.

61.

పటంలో చూపబడిన దృష్టి లోపం ఏమిటి?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి

62. దీర్ఘదృష్టి కలవారు వినియోగించవలసిన కటక నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు సూత్రం రాయుము.
జవాబు:

63. వయసుతోబాటు కంటి కటక సామర్థ్యం తగ్గిపోవు దృష్టి లోపాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
చత్వారం

64. చత్వారం గలవారు (హ్రస్వ మరియు దీర్ఘ దృష్టి లోపం) వినియోగించవలసిన కటకాలు ఏవి?
జవాబు:
ద్వినాభ్యంతర కటకం

65. చత్వారం వచ్చేవారు వినియోగించే కళ్ళద్దాలలో దిగువన ఉండే కటకం ఏది?
జవాబు:
కుంభాకార కటకం

66. కటక సామర్థ్యం అనగానేమి?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం యొక్క విలోమ విలువ (లేదా) ఒక కటకం కాంతి కిరణాలను కేంద్రీకరించే స్థాయి లేదా వికేంద్రీకరించే స్థాయి.

67. కటక సామర్థ్యం సూత్రం రాయుము.
జవాబు:

68. కటక సామర్థ్యం ప్రమాణం రాయుము.
జవాబు:
డయాప్టర్

69. 2D కటకాన్ని వాడాలని డాక్టర్ సూచించారు. ఆ కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
జవాబు:

70. ఒక కటకం నాభ్యంతరం 50 సెం.మీ. అయిన కటక సామర్థ్యం ఎంత?
జవాబు:
2 డయాప్టర్లు

71. గాజు పట్టకంలో ఎన్ని త్రికోణ భూములు ఉంటాయి?
జవాబు:
2

72. ‘ఒకదానికొకటి కొంత కోణం చేసే కనీసం రెండు సమతలాలతో పరిసర యానకం నుండి వేరు చేయబడివున్న పారదర్శక పదార్థం’ అనగా
A) గాజు పలక
B) పట్టకం
C) కటకం
D) పైవన్నియు
జవాబు:
B) పట్టకం

73.

• పటంలో పట్టక వక్రీభవన కోణం ఏది?
జవాబు:
PQ మరియు PR ల మధ్య కోణం (లేదా) ∠QPR.

• పటంలో ‘d’ దేనిని సూచిస్తుంది?
జవాబు:
విచలన కోణం

• పటంలో i₁, i₂ లు వేనిని సూచిస్తాయి?
జవాబు:
i₁ = పతన కోణం,
i₂ = బహిర్గత కోణం

74. పతన కిరణం మరియు బహిర్గత కిరణంల మధ్య గల కోణాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
విచలన కోణం

75. పట్టకం వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనుటకు చేయు ప్రయోగంలో కొలవవలసిన విలువలు ఏవి?
జవాబు:
పతన కోణం (i₁), బహిర్గత కోణం (i₂).

76. కనిష్ఠ విచలన కోణం వద్ద, పట్టక పతన కోణం (i₁) మరియు బహిర్గత కోణం (i₁₂) ల మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
i₁ = i₂

77. పట్టక కోణం (A), విచలన కోణం (d), పతన కోణం (i₁) మరియు బహిర్గత కోణం (i₂) ల మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
A + d = i₁ +i₂

78. పట్టక వక్రీభవన గుణక సూత్రాన్ని రాయుము.
జవాబు:

79.

• పై గ్రాలో ‘D’ దేనిని సూచిస్తుంది?
జవాబు:
కనిష్ఠ విచలన కోణం

• విచలనకోణం మరియు పతనకోణంల గ్రాఫ్ ఎలా ఉంటుంది?
జవాబు:
వక్రరేఖ (సున్నిత వక్రం)

80. పట్టక ప్రయోగంలో పతన కోణం పెరుగుతున్న కొలదీ
విచలన కోణం
a) పెరుగును
b) తగ్గును
c) ముందు తగ్గి తర్వాత పెరుగును
జవాబు:
c) ముందు తగ్గి తర్వాత పెరుగును

81. పట్టక వక్రీభవన గుణకం కనుగొనుటకు కావలసిన కనీస దత్తాంశం
a) పట్టక కోణం విలువ
b) కనిష్ఠ విచలన కోణం విలువ
c) పై రెండూ
d) రెండూ కావు
జవాబు:
c) పై రెండూ

82. 60°ల పట్టక కోణం గల పట్టకం యొక్క కనిష్ఠ విచలన కోణం 30° అయిన పట్టక పదార్థ వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
జవాబు:

83. పట్టకం యొక్క ఒక ఉపయోగం రాయుము.
జవాబు:

1. కృత్రిమ ఇంద్రధనుస్సునేర్పరచుటకు
2. తెల్లని కాంతిని విక్షేపణ చెందించుటకు

84. VIBGYOR ను విస్తరించుము.
జవాబు:
ఊదా, ఇండిగో, నీలం, ఆకుపచ్చ, పసుపు, ఆరెంజ్, ఎరుపు.

85. తెల్లని కాంతి ఏడు రంగులుగా విడిపోవడాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
కాంతి విక్షేపణం

86. తక్కువ విచలనం చెందే రంగు ఏమిటి? దృగ్విషయంను ఏమంటారు?
జవాబు:
ఎరుపు

87. ఎక్కువ విచలనం చెందే రంగు ఏమిటి?
జవాబు:
ఊదా

88. తక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల రంగు ఏది?
జవాబు:
ఊదా

89. ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల రంగు ఏది?
జవాబు:
ఎరుపు

90. a) శూన్యంలో కాంతి వేగం స్థిరం.
b) కాంతి ఒక యానకం గుండా వెళ్ళినపుడు దాని వేగం, దాని తరంగదైర్ఘ్యంపై ఆధారపడును.
పై వాక్యములలో ఏది సరియైనది?
జవాబు:
రెండూ

91. కాంతి తరంగదైర్ఘ్యం పెరిగితే వక్రీభవన గుణకం ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
తగ్గుతుంది

92. గొజు యొక్క వక్రీభవన గుణకం క్రింది ఇవ్వబడిన ఏ కాంతిలో ఎక్కువ?
a) నీలం
b) పసుపు
c) నారింజ
d) మారదు.
జవాబు:
c) నారింజ

93. వక్రీభవనం వలన ఏ తరంగ ధర్మం మారదు?
జవాబు:
పౌనఃపున్యం

94. ఒకవేళ ఎరుపు కాంతిని పట్టకం గుండా పంపితే ఏ రంగుగా బహిర్గతమవుతుంది?
జవాబు:
ఎరుపు

95. కాంతి వేగం (v), తరంగదైర్ఘ్యం (λ) మరియు పౌనఃపున్యం (f) ల మధ్య సంబంధమేమిటి?
జవాబు:
v = fλ

96. ఒక స్థిర కాంతి జనకం నుండి వస్తున్న కాంతి వేగం ఒక యానకం వలన మారింది. అయిన ఏ కాంతి తరంగ ధర్మం మారి వుంటుంది?
జవాబు:
తరంగదైర్ఘ్యం

97. కాంతి విక్షేపణానికి ఒక ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడుట

98. యానకాలు వేరు చేయు ఏ తలం వద్ద వక్రీభవనం జరిగినపుడు కాంతివేగం (v), తరంగదైర్ఘ్యం (λ) కు సంబంధమేమిటి?
జవాబు:
అనులోమానుపాతం (λ ∝ v)

99. అభి నోటితో నీటిని బయటకు తుంపరులుగా ఊదినపుడు వివిధ రంగులను గమనించాడు.
జవాబు:
కాంతి విక్షేపణం

100. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడినపుడు నీటి బిందువులోకి ప్రవేశించే కిరణాలు, బయటకు వెళ్ళే కిరణాలకు మధ్యకోణం ఎంత ఉంటే ప్రకాశవంతమైన ఇంద్ర ధనుస్సు కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
42°

101. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడునప్పుడు ఒక పరిశీలకునికి ఒక నీటి బిందువు నుండి గరిష్ఠంగా ఎన్ని రంగులను చూడగలడు?
జవాబు:
1 (ఒకటి)

102. సూర్యకాంతి పుంజానికి, నీటి బిందువుచే వెనుకకు పంపబడిన కాంతికి మధ్య ఎంత కోణంలో VIBGYOR కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
40° నుండి 42°ల కోణంలో

103. సాధారణంగా మనకు కనిపించే ఇంద్రధనుస్సు అసలు ఆకారం ఏమిటి?
జవాబు:
త్రిమితీయ శంఖువు

104. శంఖువు ఆకారంలో ఉండే ఇంద్రధనుస్సు బాహ్యపొరపై ఏ రంగు కనిపిస్తుంది?రంగుగానే
జవాబు:
ఎరుపు

105. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడినపుడు, పరిశీలకుడు
a) ఒక నీటి బిందువు నుండి ఒక రంగును మాత్రమే చూడగలడు.
b) వివిధ బిందువుల నుండి వివిధ రంగులను చూడగలడు.
సరియైన వాక్యం ఏది?
జవాబు:
రెండూ

106. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడినపుడు ఒక నీటి బిందువు వద్ద కాంతి కిరణం ఎన్నిసార్లు వక్రీభవనం చెందును ?
జవాబు:
రెండు సార్లు

107. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడినపుడు ఏ దృగ్విషయాలు జరుగును?
a) వక్రీభవనం
b) సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం
c) a మరియు b
d) పరావర్తనం
జవాబు:
c) a మరియు b

108. కాంతి ప్రయాణ దిశకు లంబంగా ఉన్న ఏకాంక వైశాల్యం గల తలం గుండా ఒక సెకను కాలంలో ప్రసరించే కాంతి శక్తిని ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
కాంతి తీవ్రత

109. a) ఒక కణం పరిమాణం తక్కువగా ఉంటే, అది ఎక్కువ పౌనఃపున్యం గల కాంతితో ప్రభావితం అవుతుంది.
b) ఒక కణం పరిమాణం ఎక్కువగా ఉంటే అది ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల కాంతితో ప్రభావితం అవుతుంది.
పై రెండు వాక్యా లలో సరియైనది/వి?
జవాబు:
రెండు సరియైనవే.

110. ఒక పరమాణువుపై నిర్దిష్ట పౌనఃపున్యం గల కాంతి పతనమయినపుడు ఏం జరుగుతుందో ఊహించుము.
జవాబు:
కంపించును

111. ఒక కణం, పతనకాంతికి స్పందించాలంటే కావలసిన నియమం ఏమిటి?
జవాబు:
కణపరిమాణం, పతనకాంతి తరంగదైర్ఘ్యంతో పోల్చదగినదిగా ఉన్నప్పుడు

112. పరిక్షేపణం వలన కాంతిని ఉద్గారం చేసే పరమాణువులు లేదా అణువులను ఏమంటారు?
జవాబు:
పరిక్షేపణ కేంద్రాలు

112. పై పటంలో చూపిన ప్రయోగంలో ఏ దృగ్విషయాన్ని పరిశీలించవచ్చును?
జవాబు:
కాంతి విక్షేపణం

113. పరిక్షేపణ కోణం ఎంత ఉన్నప్పుడు ఉద్గార కాంతి తీవ్రత అత్యధికంగా ఉంటుంది?
జవాబు:
90°

114. వాతావరణంలో ఏయే అణువులు ఆకాశం నీలి రంగుకు కారణం అవుతాయి?
జవాబు:
నైట్రోజన్, ఆక్సిజన్

115. నీలి రంగు కాంతిని పరిక్షేపణం చెందించే ఏదైనా అణువును రాయండి.
జవాబు:
నైట్రోజన్ లేదా ఆక్సిజన్

116. ఆకాశం నీలిరంగుకు కారణమైన దృగ్విషయంను ఏమంటారు?
జవాబు:
కాంతి పరిక్షేపణం

117. ఏ దృగ్విషయంలో కణాలు కాంతిని శోషించి, కంపించి, తిరిగి ఉద్గారం చేస్తాయి?
జవాబు:
కాంతి పరిక్షేపణంలో

118. వేసవి రోజుల్లో ఆకాశం తెల్లగా కనిపించడానికి కారణమయ్యే ‘అణువుల పేర్లు రాయుము.
జవాబు:
N₂, O₂ మరియు H₂O

119.

పటంలో చూపబడిన కాంతి దృగ్విషయాన్ని రాయండి.
జవాబు:
కాంతి పరిక్షేపణం

120. ‘హైపో’ అనగానేమి?
జవాబు:
సోడియం థయో సల్ఫేట్

121. సాధారణంగా ఏ రంగు గల కాంతి తక్కువ పరిక్షేపణం చెందును?
జవాబు:
ఎరుపు

122.

పై పటంలో చూపిన ప్రయోగంలో ఏ దృగ్విషయాన్ని పరిశీలించవచ్చును?
జవాబు:
కాంతి విక్షేపణం

123. కాంతి విక్షేపణం చూపడానికి ప్రయోగశాలలో లభించే పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
పట్టకం

124.

ఈ గ్రాఫు ద్వారా ఏ విలువను లెక్కిస్తారు?
జవాబు:
పట్టక కనిష్ఠ విచలన కోణం

125. హ్రస్వదృష్టి సవరణకు వినియోగించు కటకం పటం గీయుము.
జవాబు:

126. దీర్ఘదృష్టి సవరణకు వినియోగించు కటకం పటం గీయుము.
జవాబు:

127. పట్టకం ఆకారం ఎలా ఉంటుందో పటం గీయుము.
జవాబు:

128. కంటి కటకం ఆకారం పటం గీయుము.
జవాబు:

129. చివరి బెంచిలో కూర్చున్న ఉమకి నల్లబల్లపై అక్షరాలు స్పష్టంగా కనిపించడం లేదు. దీని సవరణకు ఏ కటకం వినియోగించాలి?
జవాబు:
ద్విపుటాకార

130. మీ తాతగారు దూరపు, దగ్గర వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేకపోతున్నారు. అతను వినియోగించవలసిన కటకం ఏమిటి?
జవాబు:
ద్వి నాభ్యంతర కటకం

131. కటక సామర్థ్యం

1) ఏ వ్యక్తి హ్రస్వదృష్టితో బాధపడుతున్నాడు?
జవాబు:
‘A’

2) ఏ వ్యక్తి చత్వారంతో బాధపడుతున్నాడు?
జవాబు:
‘C’

3) B వ్యక్తికి గల దృష్టి లోపం ఏమిటి?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి

4) ఏ వ్యక్తి దగ్గరి వస్తువులను స్పష్టంగా చూడగలడు?
జవాబు:
A

5) ఎవరు పుటాకార కటకాన్ని వినియోగిస్తున్నారు ?
జవాబు:
A మరియు C

132. P = -1.5 D అని డాక్టర్ గారు చీటీ పై రాసారు.
1) ఎటువంటి రకపు కటకంను సూచించారు?
జవాబు:
ద్విపుటాకార

2) కటక సామర్థ్యం ఎంత?
జవాబు:
-1.5 D.

3) వినియోగించు కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
జవాబు:
66.66 సెం.మీ.

4) వ్యక్తి యొక్క దృష్టి లోపం ఏమిటి?
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి

సాధించిన సమస్యలు

1. ఒక కుంభాకార కటకము యొక్క నాభ్యంతరము 10 మీ అయిన ఆ కటక సామర్థ్యము కనుగొనండి. (+ 0.1 D)
సాధన:

2. ఒక కటక సామర్థ్యం + 2.5D అయిన ఆ కటకం ఏ రకానికి చెందినది? మరియు దాని నాభ్యంతరాన్ని కనుగొనండి.
(కుంభాకార కటకం, 40 సెం.మీ.)
సాధన:
P = +2.5 D
కటక సామర్థ్యం ధనాత్మకం కాబట్టి అది కుంభాకార కటకం.

3. ఒక కుంభాకార, ఒక పుటాకార కటకముల నాభ్యంతరాలు వరుసగా + 20 సెం.మీ. – 30 సెం.మీ, అయిన వాటి కటక సామర్థ్యాలను వేరువేరుగా లెక్కించండి. మరియు ఈ రెండు కలిసిన సంయుక్త కటకము నాభ్యంతరము ఎంత? సంయుక్తంగా కటక సామర్థ్యాన్ని లెక్కించండి.
(+5D; – 3.3D, to 60 సెం.మీ. ; + 1.7D)
సాధన:
కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం f₁ = 20 సెం.మీ

4. హ్రస్వదృష్టి కలిగిన వ్యక్తి కంటి ముందు దూరపు బిందువు 80 సెం.మీ.లో ఉంది. ఈ దృష్టిదోషాన్ని సవరించుటకు వాడు కటకమును మరియు దాని కటక సామర్థ్యాన్ని కనుగొనండి. (పుటాకార కటకము, -1.25D).
సాధన:

5. దీర్ఘదృష్టిలో కంటి దగ్గర గల బిందువు 1 మీ. దూరంలో ఉంది. ఈ దృష్టి దోషాన్ని సవరించుటకు వాడు కటకమును మరియు దాని కటక సామర్థ్యాన్ని కనుగొనండి. (స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం 25 సెం.మీ.) (కుంభాకార కటకము, +3.0D).
సాధన:
d = 1 మీ = 100 సెం.మీ.
వాడే కటకం కుంభాకార కటకం

అదనపు ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
సంజయ్, బయటి నుండి చీకటిగానున్న సినిమా హాల్ లోకి ప్రవేశించగానే అతనికి సీట్లుగాని, ఏమీ కనబడలేదు. కాని కొంత సేపటి తరువాత అతనికి సీట్లు, వాటిలోని మనుషులు కనబడ్డారు. దీని కారణాన్ని కంటిలోని కనుపాప పనితీరు ఆధారంగా వివరించండి.
జవాబు:
సంజయ్ వెలుతురులోనున్నప్పుడు అతని కనుపాప పరిమాణం చాలా తక్కువగా వుండి అతి తక్కువ కాంతి కంటిలోకి ప్రవేశిస్తుంది. అతను చీకటిలోకి ప్రవేశించగానే, కనుపాప పెద్దదవడానికి కొంత సమయం తీసుకుంటుంది. అప్పటి వరకు అతనికి ఏమీ కనబడవు. కనుపాప పెద్దదవగానే అతడు అతని చుట్టూ వున్న పరిసరాలను గమనించగలడు.

ప్రశ్న 2.
గుడ్లగూబ చీకటిలో కూడా స్పష్టంగా చూడగలదు కాని మనం చూడలేము. ఎందుకు?
జవాబు:
తక్కువ కాంతి వున్నప్పుడు కూడా వస్తువును చూడడానికి కంటిలోని ‘దండాలు’ ఉపయోగపడతాయి. గుడ్లగూబ కంటిలో మానవుని కన్నా ఎక్కువ దండాలు వుండడం వల్ల అది చీకటిలో కూడా స్పష్టంగా చూడగలదు.

ప్రశ్న 3.
మన కన్ను రంగులను ఎలా గుర్తించగలదు?
జవాబు:
కంటిలోనున్న ‘శంఖువులు’ రంగులను గుర్తించడానికి ఉపయోగపడతాయి.

ప్రశ్న 4.
మనం మనకి దూరంగా లేదా దగ్గరగానున్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడగలం. ఇది ఎలా సాధ్యం?
జవాబు:
కంటి కటకం యొక్క సర్దుబాటు స్వభావం వల్ల ఇది సాధ్యమవుతుంది. కంటి కటకం వస్తు దూరాన్ని బట్టి దాని నాభ్యంతరాన్ని సర్దుబాటు చేసుకుంటుంది.

ప్రశ్న 5.
‘గరిష్ఠ దూర బిందువు’, ‘కనిష్ఠ దూర బిందువు’ అనగానేమి?
జవాబు:
గరిష్ఠ దూర బిందువు :
ఏ గరిష్ఠ దూరం వద్దనున్న బిందువుకు లోపల గల వస్తువులకు మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనాపై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచగలుగుతుందో, ఆ బిందువును గరిష్ఠ దూర బిందువు అంటారు.

కనిష్ఠ దూర బిందువు :
ఏ కనిష్ఠ దూరం వద్ద గల బిందువుకు ఆవల గల వస్తువులను మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనా పై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచగలుగుతుందో, ఆ బిందువును కనిష్ఠ దూర బిందువు అంటారు.

ప్రశ్న 6.

ఈ పటాన్ని పరిశీలించండి.
i) ఇది ఏ దృష్టి దోషం?
ii) ఈ దోషాన్ని నివారించుటకు ఏ కటకాన్ని వాడాలి?
iii) ఈ దోష నివారణను చూపే పటాన్ని గీయండి.
iv) ఈ దోష నివారణకు వాడవలసిన కటకం గురించి వివరించండి
జవాబు:
i) పటంలో చూపబడిన దృష్టిదోషం ‘హ్రస్వదృష్టి’.
ii) ఈ దోషాన్ని నివారించడానికి పుటాకార కటకాన్ని వాడాలి.
iii)

iv) అనువైన పుటాకార కటకాన్ని వాడడం వల్ల, గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల గల వస్తువు యొక్క మిథ్యా ప్రతిబింబం గరిష్ఠ దూర బిందువు వద్ద ఏర్పడుతుంది. ఈ ప్రతిబింబం కంటి కటకానికి వస్తువు వలె పనిచేసి ఆ వస్తువు యొక్క ప్రతిబింబాన్ని రెటీనాపై ఏర్పడునట్లు చేస్తుంది. కావున మనం వస్తువును స్పష్టంగా చూడగలం.

ప్రశ్న 7.
హ్రస్వదృష్టితో బాధపడే ఒక వ్యక్తికి గరిష్ఠ దూర బిందువు 150 సెం.మీ. అతను దృష్టి దోషం సవరించుకోవడానికి ఎటువంటి కటకాన్ని వాడాలి? ఆ కటక సామర్థ్యమెంత?
జవాబు:
ఈ వ్యక్తి హ్రస్వదృష్టితో బాధపడుతున్నాడు. కావున ఇతను. అనువైన పుటాకార కటకాన్ని వాడాలి.
u = ∞, V = – 150 సెం.మీ., f = ?

ప్రశ్న 8.
దీర్ఘదృష్టితో బాధపడే ఒక వ్యక్తి యొక్క కనిష్ఠ దూర బిందువు 50 సెం.మీ. ఈ దోష నివారణకు వాడే కటక నాభ్యంతరాన్ని, ఆ కటక సామర్థ్యాన్ని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
మీ తరగతి గదిలో ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పరచుటకు కావలసిన పరికరముల జాబితా వ్రాయుము.
జవాబు:
కావలసిన పరికరములు :
ట్రే, నీరు, సమతల దర్పణం, తెల్లరంగు గల గోడ.

ప్రశ్న 10.
పట్టకం గుండా తెల్లని కాంతి ఎందుకు విక్షేపణం చెందును?
జవాబు:
తెల్లని కాంతి పట్టకం గుండా ప్రవేశించినపుడు అది వివిధ రంగులుగా విక్షేపణం చెందును. ఎందుకనగా తెల్లని కాంతి వివిధ రంగుల మిశ్రమం. అంతేగాక ప్రతి రంగుకు గల తరంగదైర్ఘ్యాలు వేరువేరుగా వుంటాయి. దీని వలననే వివిధ రంగుల వర్ణపటం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 11.
పట్టకం గుండా ఏదైనా ఒక రంగు గల కాంతిని పంపినపుడు అది మరికొన్ని రంగులుగా విక్షేపణం చెందుతుందా? ఎందుకు?
జవాబు:
కాంతి జనకం యొక్క ఒక ప్రత్యేక లక్షణం దాని పౌనఃపున్యం. అనగా ఆ కాంతి జనకాన్ని ఒక సెకనులో విడిపోయే తరంగాల సంఖ్య. ఈ సంఖ్య యానకాన్ని బట్టి మారదు. కావున వక్రీభవనం వల్ల కాంతి పౌనఃపున్యం మారదు. అందువల్ల పట్టకంలో ప్రవేశించిన రంగు.కాంతి మరికొన్ని రంగులుగా విక్షేపణం చెందదు.

ప్రశ్న 12.
తెల్లని కాంతి పట్టకంలోనికి ప్రవేశించినపుడు 7 రంగులను గమనిస్తాము. ఆ 7 రంగుల జాబితా వ్రాయుము.
జవాబు:
1) ఊదారంగు 2) ఇండిగో 3) నీలం 4) ఆకుపచ్చ 5) పసుపుపచ్చ 6) నారింజరంగు 7) ఎరుపురంగు

ప్రశ్న 13.
ప్రక్కపటాన్ని పరిశీలించండి. ఈ పటం నుండి క్రింది వాటిని గుర్తించండి.
i) బహిర్గత కిరణం ii) విచలన కోణం iii) పట్టక కోణం iv) పట్టకంలో వక్రీభవన కిరణం v) వక్రీభవన గుణకం కనుగొను సూత్రం
జవాబు:

i) బహిర్గత కిరణం YZ
ii) విచలన కోణం ∠d
iii) పట్టక కోణం ∠BAC
iv) పట్టకంలో వక్రీభవన కిరణం XY

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. సాధారణ మానవుని దృష్టి కోణం
A) 160°
B) 60°
C) 6°
D) 16°
జవాబు:
B) 60°

2. జతపరచండి.
i) పరిక్షేపణం P) కంటి దృష్టి దోషం
ii) విక్షేపణం Q) VIBGYOR
iii) కటక సామర్థ్యం R) రెటీనా
iv) కోనులు, దండాలు’ S) ఆకాశపు రంగు
A) i – s, ii – Q, iii – R, iv – P
B) i – Q, ii – S, iii – P, iv – R
C) i – s, ii – Q, iii – P, iv – R
D) i – Q, ii – S, iii – R, iv-P
జవాబు:
C) i- s, ii – Q, iii – P, iv – R

3.

పటాన్ని పరిశీలించండి. కన్నుపై సమాంతర కాంతి కిరణాలు పతనం చెంది, రెటీనాకు ముందు అభిసరణం చెందినది. ఇది కంటి యొక్క ఒక నిర్దిష్ట దృష్టిలోపాన్ని
తెలుపుతుంది. దీనిని నివారించడానికి ……. కటకాన్ని వాడాలి.
A) ద్వికుంభాకార
B) ద్విపుటాకార
C) కుంభాకార లేదా పుటాకార
D) పుటాకార – కుంభాకార
జవాబు:
B) ద్విపుటాకార

4. రాజ్ కుమార్ కళ్ళను డాక్టర్ పరీక్షించి, అతడికి దీర్ఘదృష్టి ఉందని గుర్తించాడు. అతడి కనిష్ట దూర బిందువు దూరం 50 సెం.మీ. డాక్టర్ అతడికి సూచించిన కటకం
A) -2D
B) +1D
C) -1D
D) +2D
జవాబు:
D) +2D

5. ప్రవచనం P : హ్రస్వదృష్టిని నివారించేందుకు ద్విపుటాకార కటకాన్ని వాడతారు.
ప్రవచనం Q : ద్విపుటాకార కటకం యొక్క f విలువ ధనాత్మకం.
A) P సరియైనది కాదు. Q సరియైనది
B) P సరియైనది, Q సరియైనది కాదు
C) P, Q లు రెండూ సరియైనవి
D) P, Q లు రెండూ సరియైనవి కావు
జవాబు:
B) P సరియైనది, Q సరియైనది కాదు

6. తెల్లని కాంతి 7 రంగులుగా విడిపోవడాన్ని ఏమంటారు?
A) పరిక్షేపణం
B) పరావర్తనము
C) వక్రీభవనం
D) విక్షేపణం
జవాబు:
D) విక్షేపణం

7. హ్రస్వదృష్టి (Myopia) గల కంటి యొక్క గరిష్ఠ దూర బిందువు 1.5 మీ|| దూరంలో ఉంది. ఈ దోషాన్ని సవరించడానికి వాడవలసిన కటక సామర్థ్యం విలువ
A) 0.66 D
B) -0.66 D
C) +1.5D
D) -1.55 D
జవాబు:
B) -0.66 D

8. కింది వాటిలో కాంతి విక్షేపణం యొక్క ఫలితం
A) ఎండమావులు
B) ఆకాశపు నీలి రంగు
C) ఇంధ్రధనుస్సు
D) నక్షత్రాలు మిణుకు మిణుకుమనడం
జవాబు:
C) ఇంధ్రధనుస్సు

9. నీవు ఎండలో నిలబడి పరిసరాలను పరిశీలిస్తున్న సందర్భంలో క్రింది వానిలో సరియైనది.
A) నల్లగుడ్డు, కనుపాపను సంకోచింపచేయును.
B) నల్లగుడ్డు, కనుపాపను వ్యాకోచింపచేయును.
C) కనుపాపలో ఎలాంటి మార్పూ లేదు.
D) నల్లగుడ్డులో ఎలాంటి మార్పూ లేదు. యొక్క సామర్థ్యం
జవాబు:
A) నల్లగుడ్డు, కనుపాపను సంకోచింపచేయును.

10. ఆకాశం నీలిరంగులో కనబడడానికి కారణం
A) కాంతి పరావర్తనం
B) కాంతి వక్రీభవనం
C) కాంతి విక్షేపణం
D) కాంతి పరిక్షేపణం
జవాబు:
D) కాంతి పరిక్షేపణం

11. ఆకాశం నీలిరంగులో కనిపించటానికి వాతావరణంలోని ……. అణువులు కారణం.
A) నీటి ఆవిరి మరియు క్రిప్టాన్
B) కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ మరియు కార్బన్ మోనాక్సైడ్
C) నైట్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్
D) క్రిప్టాన్ మరియు కార్బన్ మోనాక్సైడ్
జవాబు:
C) నైట్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్

12. పరిక్షేపణ కాంతి యొక్క తీవ్రత అధికంగా ఉండాలంటే పరికేపణం కోణ విలువ
A) 0°
B) 90°
C) 180°
D) 60°
జవాబు:
B) 90°

13. VIBGYOR లో కనిష్ఠ శక్తి కలిగిన కాంతి ……….
A) ఊదా (వయోలెట్)
B) నీలం
C) ఆకుపచ్చ
D) ఎరుపు
జవాబు:
D) ఎరుపు

14. సాధారణంగా ఆరోగ్యవంతుడైన మానవుని స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం, దృష్టి కోణం విలువలు వరుసగా ……
A) 25 సెం.మీ., 60°
B) 60 సెం.మీ., 20°
C) 25 సెం.మీ., 25°
D) 60 సెం.మీ., 60°
జవాబు:
A) 25 సెం.మీ., 60°

15. మధ్యాహ్నం సూర్యుడు తెలుపు రంగులో కనిపించుటకు ప్రధాన కారణం
A) కాంతి తక్కువగా పరిక్షేపణం చెందుట.
B) కాంతి పరావర్తనం చెందడం.
C) కాంతి వక్రీభవనం చెందడం.
D) కాంతి విక్షేపణం చెందడం.
జవాబు:
A) కాంతి తక్కువగా పరిక్షేపణం చెందుట.

16. దగ్గర వస్తువులు మాత్రమే చూడగల్గటాన్ని ……… అని అంటారు. దాని నివారణకు ……… కటకాన్ని వాడతారు.
A) హ్రస్వదృష్టి, కుంభాకార
B) దీర్ఘదృష్టి, కుంభాకార
C) దీర్ఘదృష్టి, పుటాకార
D) హ్రస్వదృష్టి, పుటాకార
జవాబు:
D) హ్రస్వదృష్టి, పుటాకార

17. కంటి కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని ……… సెం.మీ. నుండి ……… సెం.మీ. ల మధ్య ఉండేటట్లు సర్దుబాటు చేసుకుంటుంది.
A) 22.7; 25
B) 2.27; 2.42
C) 2.26; 2.5
D) 2.27; 2.5
జవాబు:
D) 2.27; 2.5

18. జతపరచండి.
1) కంటి కటకానికి నేత్రోదక ద్రవానికి మధ్య ఉండే కండర పొర ( ) X) రెటీనా
2) కంటి కటకానికి నేత్రోదక ద్రవానికి మధ్య ఉండే కండర పొరకు ఉండే చిన్న రంధ్రం ( ) Y) కనుపాప
3) కనుగుడ్డు వెనక ప్రతిబింబం ఏర్పడే ప్రదేశం ( ) Z) ఐరిస్
A) (1) – X, (2) – Y, (3) – Z
B) (1) – X, (2) – Z, (3) – Y
C) (1) – 2, (2) – X, (3) – Y
D) (1) – Z, (2) – Y, (3) – X
జవాబు:
D) (1) – Z, (2) – Y, (3) – X

19. క్రింది వాటిలో కంటి యొక్క ఏ భాగాలు కంటిలోకి వచ్చే కాంతి తీవ్రతను నియంత్రిస్తాయి?
(లేదా)
మానవుని కంటిలోనికి ప్రవేశించే కాంతిని అదుపు చేయు కంటి భాగం
A) నల్లగుడ్డు, కనుపాప
B) నల్లగుడ్డు, సిలియరి కండరాలు
C) కనుపాప, కార్నియా
D) నల్లగుడ్డు, కార్నియా
జవాబు:
A) నల్లగుడ్డు, కనుపాప

These AP 10th Class Physics Important Questions and Answers 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 4th Lesson Important Questions and Answers వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు అవసరమగు పరికరాల జాబితా రాయండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకం, సూర్య కాంతి, చిన్న కాగితం ముక్క, స్కేలు
(లేదా)
కుంభాకార కటకం, V – స్టాండ్, కొవ్వొత్తి, అగ్గిపెట్టె, తెర, స్కేలు.

ప్రశ్న 2.
పటంలో చూపిన విధంగా రెండు రకాల పారదర్శక పదార్థాలతో కుంభాకార కటకాన్ని తయారు చేస్తే ఏర్పడే ప్రతిబింబంలో ఏం మార్పు జరుగుతుంది?

జవాబు:
రెండు రకాల పారదర్శక పదార్థాల వక్రీభవన గుణకాలు వేరువేరుగా వుంటాయి. కావున పటంలో చూపిన కుంభాకార కటకం ద్వారా రెండు వేరు వేరు ప్రతిబింబాలు ఏర్పడుతాయి.

ప్రశ్న 3.
మీరు ఈత కొలనులోని నీటి లోపల ఉన్నారనుకుందాం. మీ స్నేహితుడు ఈత కొలను ఒక చివర అంచు వద్ద నిలుచున్నాడు. అతను మీకు తన ఎత్తు కంటే పొడవుగా కనిపిస్తాడా? పొట్టిగా కనిపిస్తాడా? ఎందుకు?
జవాబు:
స్నేహితుడు పొడవుగా కనిపిస్తాడు కారణం కాంతి వక్రీభవనము.

ప్రశ్న 4.
క్రింద ఇచ్చిన కిరణ రేఖా చిత్రమును పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 5.
ఇవ్వబడిన పటంలోని ప్రతిబింబ స్వభావాన్ని చర్చించండి.
జవాబు:

1. ఇవ్వబడిన చిత్రంలో వస్తువు వక్రతా కేంద్రం (C₂), నాభి (F₂) ల మధ్య ఉంచబడినది కనుక నిజ ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడినది.
2. ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తు పరిమాణం కన్నా ఎక్కువ.
3. ప్రతిబింబం ‘C₁‘ కు ఆవల ఏర్పడినది.

ప్రశ్న 6.
వక్రీభవనం అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక పారదర్శక యానకం నుండి మరొక పారదర్శక యానకంలోకి ,కాంతి ప్రయాణిస్తున్నపుడు రెండు యానకాలను వేరుచేసే తలం వద్ద కాంతివేగం మారడాన్ని కాంతి వక్రీభవనం అంటాం.

ప్రశ్న 7.
సమతల వక్రీభవన తలాలవలె గోళాకార వక్రీభవన తలాలు వక్రీభవన నియమాలను పాటిస్తాయా?
జవాబు:
అవును, గోళాకార వక్రీభవన తలాలు కాంతి వక్రీభవన నియమాలను పాటిస్తాయి.

ప్రశ్న 8.
వక్రీభవన స్నెల్ నియమమును వ్రాయుము.
జవాబు:
పతన కోణపు సైన్ విలువకు, వక్రీభవన కోణపు సైన్ విలువకు గల నిష్పత్తి వరుసగా రెండవ యానకం, మొదటి యానకాల వక్రీభవన గుణకాల నిష్పత్తికి సమానం. దీనినే స్నెల్ నియమం అంటారు.

ప్రశ్న 9.
యానకాల వక్రీభవన గుణకాలు, వస్తుదూరం, ప్రతిబింబదూరం మరియు వక్రతా వ్యాసార్ధాల మధ్య సంబంధంను వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 10.
కటకం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
రెండు ఉపరితలాలతో ఆవృతమైన పారదర్శక పదార్థం యొక్క రెండు తలాలూ లేదా ఏదో ఒక తలం వక్రతలమైతే ఆ పారదర్శక పదార్థాన్ని ‘కటకం’ అంటారు.

ప్రశ్న 11.
కటకపు రకాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకములు ముఖ్యంగా రెండు రకాలు. అవి :
1) కుంభాకార కటకము
2) పుటాకార కటకము

ప్రతి రకపు కటకములో సమతల, ద్వితలపు కటకములు కలవు.

ప్రశ్న 12.
కటకాలలోని రకాల పటాలు గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 13.
కటకాలలో వాడు ముఖ్య పదజాలంను తెల్పుము.
జవాబు:
వక్రతా కేంద్రం – (C) ; వక్రతా వ్యాసార్ధము – (R), నాభి – (F), నాభ్యంతరం – (f)
ప్రధానాక్షము మరియు దృక కేంద్రం మొ||నవి.

ప్రశ్న 15.
కటక నాభి అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక కటకము గుండా కాంతిని ప్రసరింపజేసినపుడు కాంతికిరణాలు కేంద్రీకరింపబడిన బిందువు (లేదా) కాంతికిరణాలు వెలువడుతున్నట్లు కన్పించే బిందువును కటక నాభి (F) అంటారు.

ప్రశ్న 16.
కటక నాభ్యంతరం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
కటక నాభి మరియు దృక కేంద్రంల మధ్య దూరాన్ని కటక నాభ్యంతరం (f) అంటారు.

ప్రశ్న 17.
కిరణ చిత్రాలలో కటకాలను సులభంగా గీయడానికి వాడు గుర్తులను వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 18.
కటకాల ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కాంతికిరణమైనా ఏమగును?
జవాబు:
కటకాల ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతికిరణము విచలనం చెందదు.

ప్రశ్న 19.
కటకాల దృక కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణ లక్షణమును వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకాల దృక కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణాలు విచలనం చెందవు.

ప్రశ్న 20.
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణాల ప్రవర్తన ఏ విధంగా ఉండును?
జవాబు:
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం వక్రీభవనం పొందాక, ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించును.

ప్రశ్న 21.
కటకపు ప్రధానాక్షంకు సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణాల స్వభావంను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకపు ప్రధానాక్షంకు సమాంతరంగా ప్రయాణించు కాంతికిరణాలు నాభి వద్ద కేంద్రీకరింపబడటం కాని, వికేంద్రీకరింపబడటం కాని జరుగును.

ప్రశ్న 22.
కటకపు ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు కటకంపై పతనం చెందితే ఏం జరుగును?
జవాబు:
ప్రధానాక్షంతో ంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు నాభీయతలంపై ఏదేని బిందువు వద్ద . కేంద్రీకరింపబడతాయి (లేదా) వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

ప్రశ్న 23.
వస్తువు అనంతదూరంలో ఉండటం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
కటకపు వక్రతా కేంద్రం (C₂) కు ఆవల (నాభ్యంతరానికి కనీసం 4 రెట్ల కన్నా ఎక్కువ దూరంలో) వస్తువు ఉండుటను అనంతదూరంలో వస్తువుండటంగా భావిస్తాం.

ప్రశ్న 24.
అనంతదూరంలో వస్తువునుంచిన, దాని ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడును?
జవాబు:
అనంతదూరంలో వస్తువునుంచిన, దాని ప్రతిబింబం కటక నాభి (F) వద్ద బిందురూపంలో ఏర్పడును.

ప్రశ్న 25.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై వస్తువునుంచిన ప్రతిబింబం ఏర్పడు స్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై వస్తువునుంచిన తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజప్రతిబింబం F₁ మరియు C₁ ల మధ్య ఏర్పడును.

ప్రశ్న 26.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం వద్ద వస్తువునుంచిన ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక, వస్తువును వక్రతా కేంద్రం (C₂) వద్ద ఉంచినపుడు (C₁) వద్ద సమాన పరిమాణం గల నిజప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడును.

ప్రశ్న 27.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య ఉంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
వస్తువును కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య ఉంచినపుడు నిజప్రతిబింబం మరియు పెద్దదైన ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా C₁కు ఆవల ఏర్పడును.

ప్రశ్న 28.
కుంభాకార కటక నాభి వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
వస్తువును కుంభాకార కటక నాభి వద్ద ఉంచినపుడు ప్రతిబింబం అనంతదూరంలో ఏర్పడును.

ప్రశ్న 29.
కుంభాకార కటక నాభి మరియు కటక దృక కేంద్రం మధ్య వస్తువునుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక నాభి మరియు కటక దృక కేంద్రానికి మధ్య వస్తువునుంచిన నిటారుగా ఉన్న మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువు ఉన్నవైపునే ఏర్పడును.

ప్రశ్న 30.
కటక నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు వాడు సూత్రంను వ్రాసి, దానిలోని పదాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు సూత్రం \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)
ఇందులో u – వస్తుదూరము ; V – ప్రతిబింబదూరము ;  f – కటక నాభ్యంతరము

ప్రశ్న 31.
ద్వికుంభాకార కటకం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
రెండు వక్రతలాలు ఉబ్బెత్తుగా ఉండే కటకాలను ద్వికుంభాకార కటకాలు అంటారు. ఈ కటకాలు చివరల పల్చగానూ, మధ్యలో ఉబ్బెత్తుగానూ ఉంటాయి.

ప్రశ్న 32.
ద్విపుటాకార కటకం అనగానేమి?
జవాబు:
కటకం యొక్క రెండు తలాలు లోపలివైపు వంగివున్న తలాలుగా వుంటే ఆ కటకాన్ని ద్విపుటాకార కటకం అంటారు. ఈ కటకం అంచుల వద్ద మందంగాను, మధ్యలో పలుచగాను ఉంటుంది.

ప్రశ్న 33.
కటక నాభ్యంతరము అనగానేమి?
జవాబు:
కటకంపై పతనమైన సమాంతర కాంతికిరణాలు ప్రధానాక్షంపై ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడినట్లుగాను లేదా ఒక బిందువు నుండి వెలువడుతున్నట్లుగాను కనబడుతాయి. ఈ బిందువును ప్రధాన నాభి అంటారు. ప్రధాన నాభికి, కటక కేంద్రానికి మధ్య గల దూరాన్ని కటక నాభ్యంతరం అంటారు.

ప్రశ్న 34.
కుంభాకార కటకం ద్వారా వృద్ధీకృత – మిథ్యా ప్రతిబింబం ఎప్పుడు ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం కన్నా తక్కువ దూరంలో వస్తువు ఉంచినపుడు లేదా వస్తువును కుంభాకార కటక నాభి, ధృక్ కేంద్రం మధ్య ఉంచినపుడు కుంభాకార కటకం ద్వారా వృద్ధీకృత మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 35.
గాలి కాకుండా ఇతర యానకంలో ఉంచినపుడు కుంభాకార కటకం ఎలా పని చేస్తుంది?
జవాబు:

1. కుంభాకార కటకాన్ని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా తక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినపుడు, అది కేంద్రీకరణ కటకం వలె పని చేస్తుంది.
2. దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా ఎక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినపుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకం వలె పని చేస్తుంది.

ప్రశ్న 36.
కుంభాకార, పుటాకార కటకాలకు కిరణ చిత్రాలు గీయడానికి ఉపయోగించు గుర్తులను వ్రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 37.
కుంభాకార, పుటాకార కటకాలను ఉపయోగించు వివిధ పరికరాల పేర్లను వ్రాయండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాలను ఉపయోగించు వస్తువులు :
సూక్ష్మదర్శిని, దూరదర్శిని, దీర్ఘదృష్టికి వాడు కళ్ళజోడు.

పుటాకార కటకాలను ఉపయోగించు వస్తువులు హ్రస్వ దృష్టికి వాడు కళ్ళజోడు.

ప్రశ్న 38.
నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ. అయిన కటక నాభీయ సామర్థ్యం ఎంత?
జవాబు:
నాభ్యంతరం (f) = 20 సెం.మీ.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఒకే నాభ్యంతరం గల రెండు కుంభాకార కటకాలను ఒక PVC గొట్టం నందు వాటి నాభ్యంతరానికి రెట్టింపు దూరంలో అమర్చారు. ఈ అమరికతో ఒక బాలుడు చంద్రుని పరిశీలిస్తే ఏం గమనిస్తాడో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
చంద్రుని నుండి వచ్చే కాంతి కిరణాలు సమాంతర కాంతి కిరణాలు వాటిని మొదటి కటకం నాభివద్ద కేంద్రీకరిస్తుంది. అదే నాభి రెండవ కటకానికి కూడా నాభి అవుతుంది. కనుక నాభి నుండి వచ్చే కాంతి కిరణాలను రెండవ కటకం సమాంతర కిరణాలుగా మారుస్తుంది.

కావున చంద్రుని కిరణాలలో ఏ మార్పూ జరగదు. కనుక ఈ అమరిక లేకుండా చంద్రుణ్ణి చూసినా ఈ అమరిక గుండా చంద్రుణ్ణి చూసినా ఏ మార్పూ ఉండదు.
(లేదా)

మామూలుగా చూసినప్పుడు చంద్రుడు ఎలా కనిపిస్తాడో ఈ పరికరం నుండి చూసినా అదే విధంగా కనిపిస్తాడు.

ప్రశ్న 2.
పటంలో చూపినట్లు ఒక కుంభాకార కటకం 5 వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడింది. అది ఎన్ని ప్రతి బింబాలను ఏర్పరుస్తుంది? ఎందుకు?
జవాబు:

ఇచ్చిన కుంభాకార కటకం 5 వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడినది. కనుక అవి విభిన్న (వేర్వేరు) A వక్రీభవన గుణకాలు. వేర్వేరు నాభ్యాంతరాలు కలిగి ఉంటాయి. అందువల్ల ‘5’ వేర్వేరు ప్రతిబింబాలు ఏర్పరుస్తుంది.

ప్రశ్న 3.
కింది కిరణ చిత్రాన్ని పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 4.
ఒక కుంభాకార కటక పదార్థం యొక్క వక్రీభవన గుణకం 1.46. బెంజీన్ వక్రీభవన గుణకం 1.5, నీటి వక్రీభవన గుణకం 1 అయిన పై కటకాన్ని నీరు, బెంజీన్లలో ఉంచినపుడు ఆ కటకం ఎలా ప్రవర్తిస్తుందో ఊహించండి.
జవాబు:

1. 1.46 వక్రీభవన గుణకం కలిగిన కుంభాకార కటకాన్ని 1 వక్రీభవన గుణకం గల నీటిలో ఉంచినప్పుడు అది కేంద్రీకరణ కటకంలా పనిచేస్తుంది.
2. దానికి 1.5 వక్రీభవన గుణకం గల బెంజీన్లో ఉంచినప్పుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకంలా పనిచేస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
ఒక కటకం యొక్క నాభ్యంతరం దాని చుట్టూ ఉన్న యానకం మీద ఆధారపడుతుంది. పరిసర యానకంగా ఉపయోగించే ద్రవం యొక్క వక్రీభవన గుణకం కటక పదార్థం యొక్క వక్రీభవన గుణకంతో సమానం అయితే ఏమి జరుగుతుందో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:

1. పరిసరయానక వక్రీభవన గుణకం, కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకంతో సమానం అయితే ఆ కటకం కటక లక్షణాలను కోల్పోతుంది.
2. ఆ కటకం కాంతి కిరణాలను కేంద్రీకరించడం గానీ, వికేంద్రీకరించడం గానీ చేయదు.
3. ఆ కటకంపై పడ్డ కాంతి కిరణం వక్రీభవనం చెందకుండా సరళరేఖ మార్గంలో ప్రయాణిస్తుంది.

ప్రశ్న 6.
సమతల కుంభాకార కటక వక్రతా వ్యాసార్ధం R. కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకం n అయిన దాని నాభ్యంతరం కనుగొనండి.
జవాబు:
ఇచ్చిన కటకము సమతల కుంభాకార కటకము.
కటక వక్రతా వ్యాసార్ధం = R, కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకము = n.

ప్రశ్న 7.
ఒక విద్యార్థి ద్వికుంభాకార కటకంతో ప్రయోగం చేసి ఈ క్రింది టేబుల్ ను రూపొందించాడు.

పై పట్టికలో గల సమాచారం ఆధారంగా క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.
ఎ) పై పట్టికలో నాభ్యాంతరం విలువలు విభిన్నంగా వుండడానికి గల కారణం ఏమై ఉంటుందని అనుకుంటున్నావు?
బి) పై కటక నాభ్యంతరంను ఎలా నిర్ణయిస్తాం? ఆ విలువ ఎంత?
సి) వస్తు దూరం 10 సెం.మీ. అయ్యేట్లు ప్రయోగాన్ని నిర్వహించి ప్రతిబింబ దూరాన్ని కొలవగలరా? ఎందుకు?
డి) పై పట్టిక ప్రకారం u, v, f ల మధ్య మీరు గుర్తించిన సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
ఎ) నాభ్యంతరం విలువలు సరిగా రాలేదంటే ప్రయోగ నిర్వహణలో దోషాలు జరిగి ఉండవచ్చును.
బి) కటక నాభ్యంతరం విలువ, మొత్తం నాభ్యంతరాల సగటు విలువకు సమానం.

సి) ఇది అసాధ్యము, ఎందుకనగా వస్తువును f కంటే ముందు ఉంచిన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది కనుక దాని దూరాన్ని కొలవలేము.

డి) u విలువ తగ్గుతూ ఉంటే ఆ విలువ పెరుగుతూ ఉంటుంది. కాని f విలువ అన్ని సందర్భాలలో దాదాపు స్థిరంగా ఉంటుంది.
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

ప్రశ్న 8.
నీ స్నేహితుడు నీకు క్రింది ఫార్ములాలను చెప్పాడు.
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\) ; \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)
నిన్ను ఇలా అడిగాడు.
ఎ) పై ఫార్ములాలను వాడటంలో తీసుకోవలసిన జాగ్రత్తలు ఏమిటి?
బి) పై రెండు ఫార్ములాలు ఏ సందర్భాల్లో వాడాలి?
జవాబు:
ఎ) పై సూత్రాలను ఉపయోగించినపుడు తప్పక సంజ్ఞా సాంప్రదాయాన్ని పాటించాలి.
బి) \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\) అను సూత్రంను ఏ కటకానికైన వినియోగించవచ్చును.
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)అను సూత్రంను కటకం గాలిలో ఉన్నప్పుడు మాత్రమే వాడాలి.

ప్రశ్న 9.
సంజ్ఞాసంప్రదాయ నియమాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

1. అన్ని దూరాలను పోల్ లేదా దృక కేంద్రం నుండి కొలవాలి.
2. పతన కాంతి దిశలో కొలిచిన దూరాలను ధనాత్మకంగా లెక్కించాలి.
3. పతన కాంతి దిశకు వ్యతిరేకదిశలో కొలిచిన దూరాలను ఋణాత్మకంగా లెక్కించాలి.
4. ప్రధానాక్షంపై గల బిందువుల నుండి పైవైపు కొలిచిన ఎత్తులను ధనాత్మకంగా తీసుకోవాలి.
5. ప్రధానాక్షంపై గల బిందువుల నుండి కిందివైపు కొలిచిన ఎత్తులను ఋణాత్మకంగా తీసుకోవాలి.

ప్రశ్న 10.
వక్రతలాల వద్ద వక్రీభవనమును తెలుపు సూత్రము, సమతలాల వద్ద ఏ విధంగా వినియోగించవచ్చునో తెలుపండి.
జవాబు:
వక్రతలాలకు సంబంధించు సూత్రం n₂/v – n₁/u = (n₂ – n₁)/ R
సమతలాలకు R విలువ అనంతం అవుతుంది. \(\frac{1}{R}\) విలువ ‘0’ కు సమానం అవుతుంది.
n₂/v – n₁/a = 0 ⇒ n₂/v = n₁/u

ప్రశ్న 11.
కటక నాభ్యంతరము పరిసర యానకంపై ఆధారపడుతుందని ఎలా చెప్పవచ్చును? తెలపండి.
జవాబు:
కటకం గాలిలో ఉన్నప్పుడు కనుగొన్న నాభ్యంతరం కంటే, రాయి – కటకం మధ్య దూరం ఎక్కువగా ఉండే విధంగా కటకాన్ని నీటిలో ఉంచితే మనం ప్రతిబింబం చూడగలము. దీనిని బట్టి నీటిలో ఉన్నప్పుడు కటక నాభ్యంతరం పెరిగిందని తెలుస్తుంది. అంటే కటక నాభ్యంతరం పరిసర యానకంపై ఆధారపడుతుందని తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 12.
‘కుంభాకార కటకము ఎప్పుడు కేంద్రీకరణ కటకముగా మరియు వికేంద్రీకరణ కటకముగా పనిచేస్తుందో వివరించండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాన్ని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా తక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినప్పుడు, అది కేంద్రీకరణ కటకం వలె పనిచేస్తుంది. కాని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా ఎక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినప్పుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకం వలె పనిచేస్తుంది.

ప్రశ్న 13.
కుంభాకార, పుటాకార కటకముల మధ్య భేదములను వ్రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 14.
కుంభాకార, పుటాకార కటకముల లక్షణాలను తెలుసుకొనుటకు ప్రశ్నలను తయారుచేయండి.
జవాబు:

1. ఇచ్చిన కటకం ఏ విధంగా ఉంది?
2. కటకం ద్వారా ప్రతిబింబం తెరపై ఏర్పడినదా?
3. కటకం ముందు వేరు వేరు స్థానాల వద్ద ఉంచినపుడు ప్రతిబింబం పరిమాణం ఏమవుతున్నది?
4. వస్తు పరిమాణం కన్నా కటకంలో ప్రతిబింబ పరిమాణం గమనించినపుడు ఏ విధంగా ఉంటుంది?

ప్రశ్న 15.
సమతలాల వద్ద వక్రీభవనమును, వక్రతలాల వద్ద వక్రీభవనమును నీవు ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
వక్రతలాల వక్రీభవనాన్ని సూక్షదర్శినిలోను, దూరదర్శినిలోను మరియు దృష్టి దోషాల నివారణలోను ఉపయోగిస్తారు. కాబట్టి సమతలాల, వక్రతలాల వక్రీభవనాన్ని అభినందిస్తున్నాను.

ప్రశ్న 16.
కటక సామర్యం అనగానేమి?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం (f) యొక్క విలోమమును “కటక సామర్థ్యం” అంటారు.

S.I. ప్రమాణం – డయాప్టర్ (D)
– కుంభాకార కటకానికి f, P విలువలు ధనాత్మకం (+). – పుటాకార కటకానికి 1. P విలువలు ఋణాత్మకం (-).

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
వస్తువును F, మరియు 2F, ల మధ్య ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబాన్ని సూచిస్తూ, కింది పటాన్ని పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 2.
10 సెం.మీ. నాభ్యాంతరం గల కుంభాకార కటకం ముందు కింద తెలిపిన వివిధ దూరాలలో వస్తువు ఉంచబడింది.
(a) 8 సెం.మీ. (b) 15 సెం.మీ. (c) 20 సెం.మీ. (d) 25 సెం.మీ.
పైన తెలిపిన ఏ స్థానం వద్ద వస్తువును ఉంచినపుడు ప్రతిబింబ లక్షణాలు కింది విధంగా ఉంటాయి? సకారణంగా వివరించండి.
i) వస్తు పరిమాణం కంటే చిన్నదైన, తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజ ప్రతిబింబం
ii) వస్తు పరిమాణం కంటే పెద్దదైన, తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజ ప్రతిబింబం
iii) వస్తు పరిమాణం కంటే పెద్దదైన, నిటారుగా ఉన్న మిథ్యా ప్రతిబింబం
iv) వస్తు పరిమాణానికి సమాన పరిమాణం గల ప్రతిబింబం
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
క్రింది పట్టికలో కుంభాకార కటకం ద్వారా ఏర్పడు ప్రతిబింబంను చూపు కిరణ చిత్రాలు ఇవ్వబడినవి. ఈ పటాల ద్వారా ఈ క్రింది పట్టికను పూరించండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 4.
కుంభాకార కటకంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణాల ప్రవర్తనను ఏవేని 4 సందర్భాలలో వివరించండి.
జవాబు:
1) ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కిరణమైనా విచలనం చెందదు.

2) కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కిరణం :
కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం కూడా విచలనం పొందదు.

3) ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణాలు నాభివద్ద కేంద్రీకరించబడతాయి.

4) నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం వక్రీభవనం చెందిన తరువాత ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
ఒక కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం 4 సెం.మీ. ఆ కటకం ముందు ప్రధానాక్షంపై వస్తువుని
i) 8 సెం.మీ. దూరంలో మరియు
ii) 10 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచినపుడు ప్రతిబింబము ఏర్పడుటను సూచించు కిరణ చిత్రాలను గీచి రెండు సందర్భాలలో ప్రతిబింబ లక్షణాలు రాయుము.
జవాబు:
1) కిరణ చిత్రం :

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
1) వస్తువు పరిమాణానికి ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
2) ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడును.
3) నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడును.
4) ప్రతిబింబం ‘C₁‘ వద్ద ఏర్పడును.

ii) కిరణ చిత్రం :

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
1) ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తువు పరిమాణం కంటే చిన్నది.
2) తలక్రిందులైన ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
3) నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
4) ప్రతిబింబం ‘F₁‘ & ‘C₁‘ ల మధ్య ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 6.
వక్రీభవన గుణకం (n) = 1.5 గా గల ఒక ద్విపుటాకార కటకం గాలిలో ఉంచబడింది. ఈ కటకం యొక్క రెండు వక్రతలాల వక్రతా వ్యాసార్ధాలు వరుసగా R₁ = 20 సెం.మీ., R₂ = 60 సెం.మీ. అయిన కటక నాభ్యంతరంను కనుక్కోండి. ఆ కటకం లక్షణంను పేర్కొనండి.
జవాబు:
దత్తాంశం : n = 1.5; R₁ = 20 సెం.మీ.; R₂ = 60 సెం.మీ.
సంజ్ఞాసాంప్రదాయం ప్రకారం, n = 1.5; R₁ = – 20 సెం.మీ. ; R₂ = 60 సెం.మీ.

కనుక f = – 30 సెం.మీ. (ఇక్కడ ఋణగుర్తు కటకం వికేంద్రీకరణ కటకం అని తెలియజేస్తుంది)

ద్విపుటాకార కటక లక్షణాలు :

1. ఇది వికేంద్రీకరణ కటకం.
2. ఇది మధ్య భాగంలో పలుచగాను, అంచులందు మందంగాను ఉన్నది.

ప్రశ్న 7.
25 సెం.మీ. నాభ్యంతరము గల కుంభాకార కటకం ప్రధానాక్షంపై 50 సెం.మీ. మరియు 75 సెం.మీ. దూరంలలో వస్తువును ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబ లక్షణాలను రాయండి.
జవాబు:
వస్తువును 50 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచినప్పుడు :

1. ప్రతిబింబం 50 సెం.మీ. దూరంలో ఏర్పడుతుంది.
2. వస్తుపరిమాణానికి ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
3. ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
4. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

వస్తువును 75 సెం.మీ. దూధంలో ఉంచినప్పుడు :

1. ప్రతిబింబం F, C ల మధ్య ఏర్పడుతుంది. (37.5 సెం.మీ. వద్ద)
2. వస్తుపరిమాణం కన్నా తక్కువ పరిమాణం గల ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
3. ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
4. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 8.
నిత్యజీవిత వినియోగంలో కటకాల పాత్రను తెలపండి.
జవాబు:
నిత్యజీవితంలో కటకాల పాత్ర :
i) దృష్టి దోషాల్ని సవరించుటకు
ii) భూతద్దంగా
iii) సూక్ష్మ దర్శినిలో
iv) టెలిస్కోప్ లో
v) బైనాక్యులలో
vi) సినిమా ప్రొజెక్టర్లలో
vii) కెమెరాలలో కటకాలను వినియోగిస్తారు.

ప్రశ్న 9.
4 సెం.మీ.ల నాభ్యంతరం గల ద్వి పుటాకార కటకం ముందు 3 సెంమీ., 5 సెం.మీ.ల వద్ద ప్రధానాక్షంపై వస్తువును ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబాలకు కిరణచిత్రాలను గీయండి. ప్రతిబింబాల లక్షణాలు రాయండి.
జవాబు:


ప్రతిబింబ లక్షణాలు :

1. ప్రతిబింబం P, F ల మధ్య ఏర్పడును,
2. వస్తువు కన్నా చిన్న ప్రతిబింబం,
3. నిటారు ప్రతిబింబం,
4. మిథ్యా ప్రతిబింబం.

ప్రశ్న 10.
ద్వికుంభాకార కటకాన్ని ఉపయోగించి దాని ప్రధానాక్షంపై S’ వద్ద బిందురూప ప్రతిబింబం ఏర్పరిచారు. కటక దృశ్యాకేంద్రం P దాని నాభులు ‘F’ మనకు తెలుసనుకుందాం. PF > PS’ అని కూడా తెలుసు. వీటి ఆధారంగా బిందురూప వస్తు స్థానాన్ని గుర్తించే కిరణచిత్రాన్ని గీసి, దానిలో ఇమిడివున్న కారణాలను తెల్పండి.
జవాబు:
ఇచ్చిన కటకము ద్వికుంభాకార కటకము మరియు ఇచ్చిన నియమము PF > PS’ అనగా ప్రతిబింబము దృశ్యాకేంద్రం (P) మరియు నాభి (F)ల మధ్య ఏర్పడును.

స్నెల్ నియమం ప్రకారం ఈ నియమం వస్తువును ‘P’ మరియు ‘F’ ల మధ్య ఉంచినపుడు మాత్రమే సాధ్యపడును. ఎందుకనగా పరావర్తన కిరణాలు విసరణ చెందును కనుక.

ప్రశ్న 11.
ద్వికుంభాకార కటకం వక్రతా వ్యాసార్థాలు సమానం. వాటి ఒక వక్రతా కేంద్రం వద్ద ఒక వస్తువును ఉంచుదాం. కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకం ‘n’. కటకం గాలిలో ఉందని భావించండి. కటక ప్రతి తల వక్రతా వ్యాసార్ధం R అని తీసుకోండి.
a) కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
b) ప్రతిబింబ దూరం ఎంత?
c) ప్రతిబింబ స్వభావాన్ని చర్చించండి.
జవాబు:
ద్వికుంభాకార కటకపు వక్రతా వ్యాసార్ధాలు సమానము కనుక R₁ = R₂ = R

c) పైన ఏర్పడిన ప్రతిబింబము తలక్రిందులైనదిగానూ మరియు v < u గా ఉండును.

ప్రశ్న 12.
ఒక కటకం పదార్థ వక్రీభవన గుణకం 1.5. ఆ కటకం ముందు 30 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువు నుంచిన 20 సెం.మీ. దూరంలో ప్రతిబింబం ఏర్పడింది. అయితే దాని నాభ్యంతరం కనుగొనండి. అది ఏ కటకం ? కటక వక్రతా వ్యాసార్థాలు సమానమైతే ఆ విలువ ఎంత?
జవాబు:
i) ఆ కటకం కుంభాకారం అనుకుంటే :
వస్తు దూరము = u = – 30 సెం.మీ. (కటకంకు ముందున వస్తువు కలదు.)
ప్రతిబింబ దూరము = v = 20 సెం.మీ.

∴ కటక వక్రతా వ్యాసార్ధము విలువ = R = 12, సెం.మీ.

ii) ఆ కటకం పుటాకార కటకం అనకుంటే :

ప్రశ్న 13.
కటక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించుము. (లేదా) \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\) ను ఉత్సాదించుము.
జవాబు:

1) ఒక కుంభాకార కటకానికి ఎదురుగా ప్రధానాక్షంపై OO’ అను వస్తువునుంచుము.
2) కటకానికి రెండోవైపు II’ అనే నిజప్రతిబింబం ఏర్పడిందనుకొనుము.
3) O’ నుండి బయలుదేరి ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కిరణం కటకంపై పతనమై, వక్రీభవనం చెందాక పటంలో చూపిన విధంగా నాభి F₁ గుండా పోతుంది.
4) O’ బిందువు యొక్క ప్రతిబింబం I’ను గుర్తించేందుకు, కటక దృక కేంద్రం (P) గుండా ప్రయాణించే కిరణం విచలనాన్ని పొందదు.
5) OO’ యొక్క ప్రతిబింబం II’ ప్రధానాక్షంపై తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
6) పటంలో PO, PI, PF₁ లు వరుసగా వస్తు, ప్రతిబింబ దూరములు మరియు కటక నాభ్యంతరాలు.

∴ ఈ సమీకరణాన్ని ‘కలక సూత్రము’ అంటాం.

ప్రశ్న 14.
రెండు యానకాల వక్రీభవన గుణకాలు (n₁, n₂), వస్తుదూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (v) మరియు వక్రతా వ్యాసార్ధం (R) ల మధ్య సంబంధంను ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
1) పటంలో చూపినట్లు n,, n. వక్రీభవన గుణకాలు గల రెండు యానకాలను ఒక వక్రతలం వేరు చేస్తుందని భావించండి.
2) ప్రధానాక్షంపై ‘O’ వద్ద ఒక బిందురూప వస్తువునుంచాం.
3) ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కిరణం యానకాలను వేరు చేసే వక్రతలం వద్ద విచలనాన్ని పొందకుండా ధృవం గుండా ప్రయాణిస్తుంది.
4) ప్రధానాక్షంతో ‘∝’ కోణం చేసే రెండో కిరణం వక్రతలాన్ని ‘A’ బిందువు వద్ద తాకుతుంది. అక్కడ పతనకోణం θ₁, ఆ కిరణం విచలనం పొంది రెండో యానకం గుండా AI రేఖ వెంబడి ప్రయాణిస్తుంది. అక్కడ వక్రీభవన కోణం θ₂
5) మొదటి, రెండవ కిరణాలు వక్రీభవన కిరణాలు I వద్ద కలుస్తాయి. అక్కడ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
6) రెండవ వక్రీభవన కిరణం ప్రధానాక్షంతో చేసే కోణం γ, A బిందువు వద్ద గీసిన లంబం ప్రధానాక్షంతో చేసే కోణం β అనుకుందాం.

ప్రశ్న 15.
కటక తయారీ సూత్రం అనగానేమి ? దీనికొక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
కటక తయారీ సూత్రము : \(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

ఉత్పాదన :
1) పలుచని కటకం ప్రధానాక్షంపై ఒక బిందురూప వస్తువు ‘O’ ను ఊహించండి. కటకంను ఉంచిన యానకం వక్రీభవన గుణకం n., కటక వక్రీభవన గుణకం (ny) అనుకోండి.

2) ‘O’ బిందువు నుండి బయలుదేరిన కాంతి కిరణం R₁ వక్రతా వ్యాసార్థం గల ఆ కటకపు ఒక కుంభాకార ఉపరితలంపై ‘A’ బిందువు వద్ద పతనం చెందింది అనుకుందాం.

3) పతన కిరణం A వద్ద వక్రీభవనం పొందుతుంది. కటకానికి రెండవ ఉపరితలం లేకపోతే, వక్రీభవన కిరణం ‘Q’ వద్ద ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది అనుకుందాం.
పటం నుండి PO = – u, PQ = V = x; వక్రతా వ్యాసార్ధం = R₁ ; n₁ = n_a మరియు n₂ = n_b

కానీ, నిజానికి A వద్ద వక్రీభవనం చెందిన కిరణం R, వక్రతా వ్యాసార్ధం గల మరో ఉపరితలంపై B బిందువు వద్ద తిరిగి వక్రీభవనం పొంది I వద్ద ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

4) కటకం యొక్క మొదటి ఉపరితలం వల్ల ఏర్పడిన ప్రతిబింబం ‘Q’ ను కటకం యొక్క రెండవ ఉపరితలానికి వస్తువుగా తీసుకోవాలి. అపుడు పుటాకార ఉపరితలం పరంగా Q యొక్క ప్రతిబింబం I అని చెప్పవచ్చు. పటం నుండి వస్తుదూరం u = PQ = + x
ప్రతిబింబ దూరం v = PI ; వక్రతా వ్యాసార్ధం R = – R₂ ; n₁ = n_b, n₂ = n_a

ప్రశ్న 16.
కుంభాకార కటకముతో వివిధ దూరాలలో వస్తువు నుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబ లక్షణాలను కనుగొను ప్రయోగ పద్దతి, కావలసిన పరికరములను తెలుపండి.
జవాబు:
కావలసిన వస్తువులు : వస్తువు, కుంభాకార కటకం, తెర, V – స్టాండ్.

ప్రయోగ విధానం :

1. దాదాపు 2 మీటర్ల పొడవు గల టేబుల్ మధ్య భాగంలో ఒక V – స్టాండ్ ను ఉంచండి.
2. V – స్టాండకు ఒక కుంభాకార కటకాన్ని అమర్చండి.
3. కటకానికి దూరంగా ప్రధానాక్షంపై కొవ్వొత్తి మంట ఉండేటట్లుగా, కొవ్వొత్తిని పట్టుకొని నిలబడాలి. కటకానికి రెండోవైపు ప్రధానాక్షానికి లంబంగా ఒక తెరను ఏర్పరచాలి.
4. కొవ్వొత్తి ముందుకు జరుపుతూ వేరు వేరు స్థానాల వద్ద ఉంచి తెరమీద ప్రతిబింబాలు ఏర్పరచాలి.
5. ఇదే విధంగా వివిధ వస్తు స్థానాలకు ప్రతిబింబాలను తెరపై ఏర్పరచి లక్షణాలు పరిశీలించాలి.

ప్రశ్న 17.
కటకంపై వివిధ సందర్భాలలో పతనమయ్యే కిరణాల ప్రవర్తన ఎలా ఉంటుందో పటాల ద్వారా వివరించుము.
జవాబు:
1. ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కిరణమైనా విచలనం చెందదు.

2. కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం కూడా విచలనం చెందదు.

3. ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతి . కిరణాలు నాభి వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి లేదా నాభి నుండి వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

4. నాఖి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణాలు వక్రీభవనం పొందాక ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తాయి.

5. ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు :
ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు నాభీయ తలంపై ఏదేని బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి లేదా నాభీయ తలంపై ఏదేని బిందువు నుండి వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

ప్రశ్న 18.
వస్తువు వివిధ స్థానాలలో ఉన్నపుడు కుంభాకార కటకం వలన ప్రతిబింబాలు
జవాబు:
1. వస్తువు అనంతదూరంలో ఉన్నపుడు :
వస్తువు అనంతదూరంలో ఉన్నపుడు, కటక నాభి వద్ద బిందురూప ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

2. వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల, ప్రధానాక్షంపై వస్తువు ఉంచినపుడు :
వస్తువును, వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై ఉంచినపుడు చిన్నదైన, తలకింద్రులుగా ఉన్న నిజప్రతిబింబం. C₁ మరియు F₁ ల మధ్య ఏర్పడుతుంది.

3. వక్రతా కేంద్రం (C₂) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
వక్రతా కేంద్రం (C₂) వస్తువు వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబం, (C₁) వద్ద ఏర్పడుతుంది. ఈ ప్రతిబింబం వస్తు పరిమాణానికి సమానంగాను, తలక్రిందులుగా ఉండే నిజప్రతిబింబం.

4. వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య వస్తువునుంచినపుడు :
వస్తువును వక్రతా కేంద్రం (C₂), నాభి (F₂) ల మధ్య వుంచినపుడు C₁కి ఆవల, వృద్ధీకృతమైన తలక్రిందులుగానున్న నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

5. నాభి వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
నాభి (F₁) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబం అనంతదూరంలో ఏర్పడుతుంది.

6. నాభి (F₂) మరియు కటక దృక్ కేంద్రం (P) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
ప్రతిబింబం వస్తువును నాభికి, కటక దృక్ కేంద్రానికి మధ్య ఉంచినపుడు వృద్ధీకృతమైన, నిటారుగానున్న మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం ½ Mark Important Questions and Answers

1. వక్రతలంకి ధృవంను ఎక్కడ గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
వక్రతలం మధ్యలో

2. వక్రతా కేంద్రం నుండి వక్రతలంపై ఏదైనా బిందువుకి గీసిన రేఖను ఏమందురు?
జవాబు:
లంబం

3. వక్రతా కేంద్రం నుండి ధృవంకి గీసిన రేఖను ఏమందురు?
జవాబు:
ప్రధానాక్షం

4. లంబం గుండా వెళ్లే కాంతి కిరణం ఏ విధంగా వక్రీభవనం చెందుతుంది?
జవాబు:
విచలనం చెందదు

5. వక్రతలాలకి వక్రీభవన సూత్రం రాయండి.
జవాబు:

6. సమతలాలకు కాంతి వక్రీభవన సూత్రం రాయండి.
జవాబు:

7. రెండు ఉపరితలాలతో ఆవృతమైన పారదర్శక పదార్థం యొక్క రెండు తలాలూ లేదా ఏదో ఒక తలం వక్రతలమైతే ఆ పారదర్శక పదార్థాన్ని ఏమని అంటారు?
జవాబు:
కటకం

8. క్రింది ఇవ్వబడిన కటకం ఏ రకమైనది?

జవాబు:
సమతల – కుంభాకార కటకం

9. క్రింది ఇవ్వబడిన కటకం పేరు ఏమిటి?

జవాబు:
ద్విపుటాకార కటకం

10. కటకంనకు కనిష్ఠ వక్రతలాల సంఖ్య
A) 1
B) 2
C) 3
D) 0
జవాబు:
A) 1

11. రెండు తలాలు ఉబ్బెత్తుగా ఉండే కటకం పేరేమిటి?
జవాబు:
ద్వికుంభాకార కటకం

12. ఏ కటకంనకు మధ్యలో పలుచగానూ, అంచుల వద్ద మందంగానూ ఉంటుంది?
జవాబు:
ద్వి పుటాకార కటకం

13. కటకానికి ఎన్ని ధృవాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
1

14. పుటాకార కుంభాకార కటకానికి ఎన్ని సమతలాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
‘0 (సున్న)

15. కటకంనకు ఎన్ని నాభులను గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
‘2’

16. కటక నాభి మరియు నాభ్యంతరాలను ఎలా సూచిస్తారు?
జవాబు:
నాభి = F,
నాభ్యంతరం = f

17. కుంభాకార కటకం మరియు పుటాకార కటకం యొక్క గుర్తులను గీయుము.
జవాబు:

18. ఒక కటకం గుండా కాంతి వెళ్ళినప్పుడు ఎన్నిసార్లు వక్రీభవనం చెందుతుంది?
జవాబు:
రెండు సార్లు

19. సందర్భం – 1 : కటక ప్రధానాక్షం గుండా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
సందర్భం – 2 : కటక ధృవం గుండా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
సందర్భం – 3 : ప్రధానాక్షంకి సమాంతరంగా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
పై ఏ సందర్భంలో కాంతి విచలనం చెందదు?
జవాబు:
సందర్భం 1 మరియు 2

20. ఒక కటకం యొక్క నాభీయతలం ఎలా వుంటుంది?
జవాబు:
ప్రధానాక్షానికి లంబంగా, నాభి గుండా

21. ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా పోయే కాంతిపుంజం ఎక్కడ కేంద్రీకరించబడుతుంది?
జవాబు:
నాభీయతలంపై

22. ఒక వస్తువు నుండి ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా వచ్చే కిరణాలు కుంభాకార కటకంపై పతనమైతే ఎక్కడ కేంద్రీకరించుకుంటాయి?
జవాబు:
నాభి వద్ద

23. ఒక కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడిన సూర్యుని ప్రతిబింబం ఎలా ఉంటుందో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
బిందు పరిమాణంలో

24. ఒక కుంభాకార కటకం వలన నిజ, తలకిందులు మరియు క్షీణ ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ఎక్కడ ఉంచాలి?
జవాబు:
2 F₁కి ఆవల (వక్రతా కేంద్రం ఆవల)

25. శ్రీలత కుంభాకార కటకం ముందు ఒక కొవ్వొత్తిని ఉంచినపుడు, ప్రతిబింబం 2F₁ వద్ద ఏర్పడినది. కొవ్వొత్తి ఎక్కడ ఉందో ఊహించండి.
జవాబు:
2F₂ వద్ద

26. కుంభాకార కటక నాభి వద్ద ఒక వస్తువును ఉంచిన వక్రీభవన కిరణాలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
సమాంతరంగా

27. క్రింది.ఏ సందర్భంలో వస్తువును ఉంచినపుడు ఆవర్ధనం చెందిన ప్రతిబింబం కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడుతుంది?
A) 2F₂ కి ఆవల
B) 2F₂ మీద
C) 2F₂ మరియు F₂ల మధ్య
D) అనంత దూరంలో
జవాబు:
C) 2F₂ మరియు F₂ల మధ్య

28. మిథ్యా, నిటారు, ఆవర్ధనం చెందిన ప్రతిబింబం ఏర్పరుచుటకు నీవు తీసుకునే కటకం ఏమిటి?
జవాబు:
కుంభాకార కటకం

29. పుటాకార కటకం వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏమిటి?
జవాబు:
మిథ్యా, క్షీణించిన ప్రతిబింబం (తక్కువ పరిమాణం).

30. క్రింది పటంలో వినియోగించిన కటకం ఏమిటి?

జవాబు:
కుంభాకార కటకం

31. పై పటంలో ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏమిటి ?
జవాబు:
మిథ్య, నిటారు, ఆవర్ధనం చెందిన

32. పై పటంలో వస్తువు ఎక్కడ ఉంచబడింది?
జవాబు:
కటక దృక్ కేంద్రం, F₂ ల మధ్య

33. పై పటంలో ప్రతిబింబాన్ని తెరపై పట్టగలమా?
జవాబు:
పట్టలేము

34. నిజప్రతిబింబంను తెర లేదా ఇతర వస్తువులపై ఏర్పరచగలమా?
జవాబు:
ఏర్పరచగలము

35. క్రింది ఏ ప్రతిబింబాన్ని చూడగలము?
A) నిజ
B) మిథ్యా
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు.
జవాబు:
C) A మరియు B

36. ఒక కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం 10 సెం.మీ.
a) సమాన పరిమాణం గల ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ఎంత దూరంలో ఉంచాలి?
b) 15 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువును ఉంచితే ప్రతిబింబ లక్షణాలేవి?
జవాబు:
నిజ, ఆవర్ధన, తలకిందులు

37. క్రింది వానిలో సరియైనది. పుటాకార కటకం వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబం
A) క్షీణించినది
B) మిథ్యా
C) నాభికి, దృక్ కేంద్రంకి మధ్య ఏర్పడును
D) పైవన్నియు
జవాబు:

38. UV పద్దతిలో కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం కనుగొనునప్పుడు కొలవవలసిన అంశాలు ఏవి?
జవాబు:
వస్తుదూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (V)

39. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుటకు కనిష్ఠ వస్తుదూరం ఎంత ఉండాలి?
జవాబు:
నాభ్యంతరం అంత వుండాలి

40. కటకంనకు u, v మరియు fల మధ్య సంబంధమేమి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

41. కటక సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

42. ఒక యానకంనకు కటకం యొక్క ఏది స్థిరం?
A) వస్తుదూరం
B) ప్రతిబింబ దూరం
C) నాభ్యంతరం
D) పైవన్నియూ
జవాబు:
C) నాభ్యంతరం

43. క్రింది ఏ యానకంలో కటక నాభ్యంతరం ఎక్కువ?
A) నీరు
B) గాలి
C) సమానం
D) చెప్పలేం
జవాబు:
A) నీరు

44. కటక తయారీ సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\left(n_{b a}-1\right)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

45. గాలిలో వినియోగించు కటక తయారీ సూత్రం ఏమిటి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

46. నీటిలో గాలిబుడగ ఎలా ప్రవర్తించును ? జ. 20 సెం.మీ.
A) కేంద్రీకరణ కటకం వలె
B) వికేంద్రీకరణ కటకం వలె
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు
జవాబు:
B) వికేంద్రీకరణ కటకం వలె

47. ఒక కుంభాకార కటకం యొక్క వక్రీభవన గుణకం 1.5, దానిని 1.33 వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచారు. సమాంతర కిరణాలు పంపించిన ఎలా వక్రీభవనం చెందును?
జవాబు:
కేంద్రీకరింపబడును

48. కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడిన నిజ ప్రతిబింబంనకు u, v మరియు f లకు సంజ్ఞా సాంప్రదాయం ప్రకారం తీసుకోవలసిన గుర్తులు రాయండి.
జవాబు:
-u, + v – f

49. ఒకవేళ ‘V’ ని ఋణాత్మకంగా తీసుకుంటే, ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏది?
జవాబు:
మిథ్యా

50. నిజ మరియు మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పరచు కటకం
జవాబు:
ద్వికుంభాకార

51. అనంతదూరంలో వస్తువు ఉన్నప్పుడు దాని ప్రతిబింబం కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడింది. ఆ ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
నాభి వద్ద

52. ఒక సమతల కుంభాకార కటక నాభ్యంతరం 28 వక్రతా వ్యాసార్ధం R అయిన కటక తయారీకి వాడిన పదార్థ వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
జవాబు:

53. కటక తయారీకి వినియోగించు కొన్ని పదార్థాలు రాయుము.
జవాబు:
నీరు, గాజు, ప్లాస్టిక్ మొదలగునవి.

54. ప్రతిబింబ దూరం, నాభ్యంతరానికి సమానమయినపుడు కుంభాకార కటకంపై పతనమయ్యే కిరణాలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
సమాంతరంగా

55. ప్రయోగశాలలో కటకంను ఉంచుటకు వినియోగించు పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
V – స్టాండ్

56. కటకం వలన ఏర్పడు ప్రతిబింబం దూరంనకు సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(v=\frac{u f}{u+f}\)

57. ఒక కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ., వస్తు దూరం 30 సెం.మీ. అయిన,
a) ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది?
b) ప్రతిబింబం ఆవర్ధనం ఎంత?
జవాబు:

58. క్రింది చిత్రాన్ని పూర్తి చేయుము.

జవాబు:

59. కుంభాకార కటకం యొక్క ఒక ఉపయోగం రాయుము.
జవాబు:
టెలిస్కోపులు, మైక్రోస్కోపులలో వినియోగిస్తారు.

60. పుటాకార కటకం యొక్క ఒక వినియోగం రాయుము.
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి నివారణకు వినియోగిస్తారు.

61. కటక ఆవర్తనం సూత్రం రాయుము.’
జవాబు:
\(\frac{v}{u}\)

62. f = -40 సెం.మీ. అయిన ఆ కటకం ఏ రకానికి చెందినది?
జవాబు:
వికేంద్రీకరణ కటకం (పుటాకార కటకం)

63. ఈ కటకం మూడు వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడింది. దీనికి ఎన్ని నాభ్యంతరాలు ఉంటాయి?

జవాబు:
‘3’

64. ఒక కుంభాకార కటకంపై సగం నల్లని పేపర్ తో కప్పబడి ఉంది. దాని వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబం ఇలా ఉంటుంది.
A) పూర్తిగా
B) సగం
C) ఏర్పడదు
జవాబు:
‘A’

65. ‘n’ వక్రీభవన గుణకం, ‘R’ వక్రతా వ్యాసార్ధం గల ఒక సమతల కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం ఎంత వుంటుంది?
జవాబు:

66. పటంలో చూపిన ప్రయోగంలో రాయిని చూడాలంటే కటకం మరియు రాయి మధ్య దూరం ఎంత ఉండాలి?

A) f కి సమానంగా
B) F కన్నా తక్కువగా
C) f కన్నా ఎక్కువగా
D) f కన్నా ఎక్కువ లేదా తక్కువ
జవాబు:
B) F కన్నా తక్కువగా

67. R₁, R₂ కటక వక్రతా వ్యాసార్థాలు, n వక్రీభవన గుణకం మరియు f నాభ్యంతరం మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

68. క్రింది వానిని జతపర్చుము :
a) వక్రతా వ్యాసార్ధం – 1) R
b) కటక దృక్ కేంద్రం – 2) P
C) వక్రతా కేంద్రం – 3) C
జవాబు:
a – 1, b – 2, C – 3

69. క్రింది వానిని జతపర్చుము : .
a) సమాన పరిమాణ ప్రతిబింబం – 1) వస్తువు 2 F₂ ఆవల
b) ఆవర్తనం చెందిన ప్రతిబింబం – 2) వస్తువు 2 F₂, F₂ మధ్య
c) చిన్న ప్రతిబింబం – 3) వస్తువు 2F₂ పై
జవాబు:
a – 3, b – 2, c – 1

సాధించిన సమస్యలు

1. 10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకాన్ని ఒక గోడ నుండి 12 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచితే గోడపై ప్రతిబింబం ఏర్పడింది. అయిన కటకానికి, వస్తువునకు మధ్య దూరాన్ని లెక్కించండి.
సాధన:
f = 10 సెం.మీ. ⇒ v = 12 సెం.మీ.

∴ వస్తుదూరం 60 సెం.మీ.

2. 20 సెం.మీ. నాభ్యంతరము గల పుటాకార కటకము ముందు 50 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువు నుంచిన ఏర్పడు ప్రతిబింబ లక్షణాలను తెలుపండి. (14.3 సెం.మీ మిథ్యా ప్రతిబింబం, నిలువుగా)
సాధన:

3. ఒక నదిపై ఒక పక్షి 3 మీ ఎత్తులో ఎగురుతున్నది. అదేచోట నది ఉపరితలం నుండి 4 మీ లోతులో చేప ఉంది. అయిన పక్షికి చేప ఎంత లోతులో ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది? అలాగే చేపకు పక్షి ఎంత ఎత్తులో ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది?
(సహాయం n_wa = 4/3) (Ans : 6మీ, 8మీ)
సాధన:
పక్షికి చేప కనిపించే దూరం = \(\frac{3}{4}\) × 4 = 3 సెం.మీ.
చేపకు పక్షి కనిపించే దూరం = \(\frac{4}{3}\) × 3 = 4 సెం.మీ.

అదనపు ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ పుటాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి మార్గాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 2.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోనికి ప్రయాణిస్తూ కుంభాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతికిరణ మార్గాన్ని గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ కుంభాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణ మార్గాన్ని చూపే పటం గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 4.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ పుటాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణ మార్గాన్ని చూపే పటం గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
క్రింది సందర్భాలకు కిరణ చిత్రాలను గీయుము.
a) కుంభాకార కటకం ద్వారా నిటారైన ఆవర్గీకృతమైన ప్రతిబింబం ఏర్పడుట.
b) 20 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకం ముందు 60 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువుంచినపుడు.
c) కుంభాకార కటకం ద్వారా సమాంతర కాంతికిరణ పుంజం ఏర్పడుట.
d) కుంభాకార కటకంతో వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా ఏర్పడడం.
జవాబు:
a) వస్తువును కటక కేంద్రం (P), నాభి (F) ల మధ్య ఉంచినపుడు నిటారైన, ఆవస్థీకృత ప్రతిబింబం ఏర్పడును.

b) కటక నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ.
వస్తు దూరం = 60 సెం.మీ.
వస్తువు వక్రతా కేంద్రం (40 సెం.మీ.) కు ఆవల ఉన్నది.
ప్రతిబింబ F, C ల మధ్య నిజ, తలక్రిందులు మరియు వస్తువుకన్నా చిన్నది ఏర్పడును.

c) కుంభాకార కటకం ద్వారా సమాంతర కాంతి కిరణ పుంజం ఏర్పడాలంటే వస్తువును F వద్ద వుంచాలి.

d) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా ఉండాలంటే వస్తువును C వద్ద వుంచాలి.

ప్రశ్న 6.
కటకాన్ని వాడి ఒక ప్రతిబింబం ఏర్పరచినప్పుడు ఆవర్ధనం + 0.5 అయిన ఎ) ప్రతిబింబ లక్షణాలేవి ? బి) వాడిన కటకమేది ?
జవాబు:
ఎ) ఏర్పడిన ప్రతిబింబం నిటారైన, మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువుకన్నా చిన్నదైన ప్రతిబింబం ఏర్పడును.
కారణం : ఆవర్ధనం విలువ ధనాత్మకం.

బి) వాడిన కటకం పుటాకార కటకం.
కారణం : ఆవర్ధనం +0. 5 అనగా ధనాత్మకం మరియు 1 కన్నా తక్కువ ఈ విలువ కేవలం పుటాకార దర్పణానికే సాధ్యం.

ప్రశ్న 7.
100 మి.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక వికేంద్రీకరణ కటకం ముందు 150 మి.మీ. దూరంలో ఒక వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబ దూరం మరియు ప్రతిబింబ స్వభావాలను కనుగొనుము.
జవాబు:
వస్తు దూరం (u) = -150 మి.మీ.
నాభ్యంతరం (f) = -100 మి.మీ.
ప్రతిబింబ దూరం (v) = ?

∴ కటకం ముందు వస్తువున్న వైపునే 60 మి.మీ. దూరంలో ప్రతిబింబం ఏర్పడును.

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
ప్రతిబింబం నిటారైనది, మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువు కన్నా చిన్నది.

ప్రశ్న 8.
20 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక కేంద్రీకరణ కటకం ముందు క్రింద చూపిన దూరాలలో వస్తువునుంచారు.
a) 40 సెం.మీ.
b) 50 సెం.మీ.
c) 30 సెం.మీ.
d) 15 సెం.మీ. అయిన సందర్భంలో క్రింద చూపిన విధంగా ప్రతిబింబాలు ఏర్పడును?
i) ఆవర్గీకృతమైన నిజ ప్రతిబింబం
ii) అవర్గీకృతమైన మిథ్యా ప్రతిబింబం
iii) వస్తువు కన్నా చిన్నదైన నిజ ప్రతిబింబం
iv) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
జవాబు:
i) ఆవర్గీకృతమైన నిజ ప్రతిబింబం, వస్తువును F, Cల మధ్య వుంచినపుడు ఏర్పడును.
అనగా u =  30 సెం.మీ.

ii) అవర్గీకృతమైన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును F మరియు P ల మధ్య ఉంచాలి.
అనగా 15 సెం.మీ. దూరంలో

iii) వస్తువు కన్నా చిన్నదైన నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ‘C’ కి ఆవల వుంచాలి.
అనగా 50 సెం.మీ. దూరంలో

iv) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా అనగా వుండాలంటే వస్తువును ‘C’ వద్ద వుంచాలి.

ప్రశ్న 9.
10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక కేంద్రీకరణ కటకం ముందు 15 సెం.మీ. దూరంలో 4 సెం.మీ. ఎత్తు గల ఒక వస్తువునుంచారు. అయిన ప్రతిబింబ స్థానం, లక్షణం మరియు ఎత్తులను కనుగొనుము.
జవాబు:
u= 15 సెం.మీ., f = + 10 సెం.మీ.

ప్రశ్న 10.
కుంభాకార కటక ఉపయోగాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాలను

1. భూతద్దాలుగా వాడతారు.
2. దీర్ఘదృష్టి అనే ఒక రకమైన దృష్టిదోషాన్ని నివారించుటకు వాడతారు.
3. మైక్రోస్కోపులు, ప్రొజెక్టర్లు, కెమెరాలు, టెలిస్కోపులలో కుంభాకార కటకాలను వాడుతారు.

ప్రశ్న 11.
పుటాకార కటకం యొక్క ఉపయోగాలను పేర్కొనుము.
జవాబు:
పుటాకార కటకాలను

1. టెలిస్కోపులలో అక్షి కటకంగాను,
2. హ్రస్వదృష్టి అనే ఒక రకమైన దృష్టిదోషాన్ని సవరించుటకు,
3. అత్యంత నాణ్యమైన దృశ్య పరికరాలను తయారుచేయుటకు కుంభాకార కటకాలతో కలిపి వాడుతారు.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. పటంలో చూపబడ్డ కటకం పేరు
A) ద్వికుంభాకార కటకం
B) ద్విపుటాకార కటకం
C) పుటాకార – కుంభాకార కటకం
D) సమతల కుంభాకార కటకం
జవాబు:
B) ద్విపుటాకార కటకం

2. 10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకాన్న నీటిలో ముంచితే దాని నాభ్యంతరం
A) పెరుగుతుంది
B) తగ్గుతుంది
C) మారదు
D) సున్నకు చేరును
జవాబు:
A) పెరుగుతుంది

3. కుంభాకార కటకం యొక్క ప్రధానాక్షంపై వస్తువు ఎక్కడ ఉంచితే మిథ్యా ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది?
A) దృక్’ కేంద్రము మరియు F ల మధ్య
B) F వద్ద
C) F, C ల మధ్య
D) C వద్ద
జవాబు:
A) దృక్’ కేంద్రము మరియు F ల మధ్య

4. కింది పదార్థాలలో కటకం తయారీకి సాధారణంగా ఉపయోగపడేది
A) నీరు
B) గాజు
C) ప్లాస్టిక్
D) పైవన్నీ
జవాబు:
B) గాజు

5. ఈ పటంలో వస్తువు (O) స్థానం ……

A) ‘F’ వద్ద
B) ‘C’ వద్ద
C) ‘C’, ‘F’ ల మధ్య
D) ‘C’ కి ఆవల
జవాబు:
D) ‘C’ కి ఆవల

6. కుంభాకార కటకం నుండి వక్రీభవనం చెందిన కిరణం ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తుంటే, ప్రతిబింబ దూరం ….
A) వస్తుదూరానికి సమానం
B) అనంతం
C) కటక నాభ్యంతరానికి సమానం
D) కటక వక్రతా వ్యాసార్ధానికి సమానం
జవాబు:
B) అనంతం

7. కింది వాటిలో దేని కొరకు పుటాకార కటకాన్ని వినియోగిస్తారు?
A) మైక్రోస్కోలో అక్షి (కంటి) కటకం
B) సూర్యకాంతిని ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరించుటకు
C) దీర్ఘదృష్టిని సవరించడానికి
D) హ్రస్వదృష్టిని సవరించడానికి
జవాబు:
D) హ్రస్వదృష్టిని సవరించడానికి

8. ఎల్లప్పుడు చిన్నదైన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే ఉపయోగించేది
A) కుంభాకార కటకం
B) సమతల కుంభాకార కటకం
C) పుటాకార కటకం
D) పుటాకార దర్పణం
జవాబు:
C) పుటాకార కటకం

9. ఎల్లప్పుడూ మిథ్యా ప్రతిబింబమును ఏర్పరచే కటకం …….
A) పుటాకార
B) కుంభాకార
C) సమతల కుంభాకార
D) పైవన్నీ
జవాబు:
A) పుటాకార

10. “40 సెం.మీ. ల వక్రతా వ్యాసార్థం గల ఒక కుంభాకార కటకం ఎదురుగా 20 సెం.మీ. ల దూరంలో వస్తువు ఉంచబడినది.” అపుడు ప్రతిబింబ స్థానం ………
A) ‘C’ కి ఆవల
B) ‘C’, ‘F’ ల మధ్య న
C) ‘C’ వద్ద
D) అనంత దూరంలో
జవాబు:
D) అనంత దూరంలో

11.

యొక్క పూర్తి రేఖాకిరణ చిత్రం

జవాబు:
C

12. ఒక ద్వికుంభాకార కటకం ప్రధానాక్షంనకు సమాంతరంగా వచ్చిన కిరణాలు 10 సెం.మీ.ల వద్ద కేంద్రీకరింపచేసిన దాని నాభ్యంతరము
A) 5 సెం.మీ.
B) 10 సెం.మీ.
C) 20 సెం.మీ.
D) 25 సెం.మీ.
జవాబు:
B) 10 సెం.మీ.

These AP 10th Class Physics Important Questions and Answers 3rd Lesson సమతల ఉపరితలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 3rd Lesson Important Questions and Answers సమతల ఉపరితలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం

10th Class Physics 3rd Lesson సమతల ఉపరితలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ప్రకాశవంతమైన ఒక లోహపు గోళాన్ని తీసుకొని, కొవ్వొత్తి నుండి వచ్చే మసితో గోళాన్ని నల్లగా చేయండి. ఆ గోళాన్ని నీటిలో ముంచండి. నీవు గుర్తించిన ఒక పరిశీలన వ్రాయుము.
జవాబు:

1. పరిశీలన : లోహపు గోళం మెరుస్తూ కనబడుతుంది.
2. నీటిలో పైకి లేచినట్లు కనబడుతుంది.

ప్రశ్న 2.
సందిగ్ధ కోణంను నిర్వచింపుము.
జవాబు:
సాంద్రతర యానకం నుండి విరళ యానకంలోకి ప్రయాణించే కాంతికిరణం ఏ పతన కోణం వద్ద యానకాలను విభజించే తలానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తుందో ఆ పతనకోణాన్ని ఆ రెండు యానకాలకు సంబంధించిన “సందిగ్ధ కోణం” అంటారు.

ప్రశ్న 3.
ఒక గాజు యొక్క వక్రీభవన గుణకము 3/2. అయిన ఆ గాజులో కాంతి వేగము ఎంత?
జవాబు:

ప్రశ్న 4.
ఎండమావులు ఏర్పడే విధానంపై ఏవైనా రెండు ప్రశ్నలు రాయండి.
జవాబు:

1. ఎండమావులు ఎలా ఏర్పడుతాయి?
2. ఎండమావులకి, సంపూర్ణాంతర పరావర్తనానికి సంబంధం ఉందా?
3. ఎండమావులు ఏర్పడడంలో ఉన్న సైన్సు సూత్రం ఏమిటి?

ప్రశ్న 5.
దృశ్యా తంతువు (OFC)లను సమాచార ప్రసారం కోసం తరచూ వినియోగిస్తూ ఉంటాము. ఇది ఏ సూత్రంపై ఆధారపడి పనిచేస్తుంది?
జవాబు:
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం

ప్రశ్న 6.
గాజు, వజ్రాలతో తయారైన వస్తువులను పరిశీలిస్తే ఏది ఎక్కువగా మెరుస్తుంది? ఎందుకు?
జవాబు:
వజ్రాలతో తయారైన వస్తువు ఎక్కువగా మెరుయును. ఎందుకనగా దీని సందిగ్ధకోణం విలువ 24.4° కన్నా తక్కువగా ఉండుటయే.

ప్రశ్న 7.
నక్షత్రాలు మిణుకు మిణుకుమనడం అనే దృగ్విషయానికి గల కారణంను వివరించండి.
జవాబు:
నక్షత్రాలు మిణుకు మిణుకుమనడానికి కారణం కాంతి వక్రీభవనం.

ప్రశ్న 8.
కాంతి కిరణం సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి వెళ్తున్నపుడు సందిగ్ధ కోణం కన్నా పతన కోణం ఎక్కువైనపుడు కాంతి కిరణ మార్గాన్ని చూపు పటం గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
ఏ సందర్భంలో పతనకోణం, వక్రీభవన కోణం సమానంగా ఉంటాయి?
జవాబు:
రెండు యానకాల యొక్క వక్రీభవన గుణకాలు సమానమైనప్పుడు, పతనకోణం మరియు వక్రీభవన కోణాలు సమానంగా ఉంటాయి.

ప్రశ్న 10.
నీటిలో ఏర్పడ్డ చిన్న గాలిబుడగలపై కాంతిని పతనం చెందిస్తే, ఆ కాంతిని ఆ బుడగలు అపసరణం (diverge) చేస్తున్నాయి. దీనికి గల కారణాన్ని తెలపండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాన్ని, దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా ఎక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచిన, ఆ కటకం వికేంద్రీకరణ కటకం వలె పని చేయును. నీరు వక్రీభవన గుణకం 1.33 మరియు గాలి వక్రీభవన గుణకం ‘1’ కనుక నీటిలో ఏర్పడిన చిన్న చిన్న గాలి బుడగలపై పడిన కాంతిని ఆ బుడగలు అపసరణం చెందిస్తాయి.

ప్రశ్న 11.
నాని, అనిల్ స్నేహితులు. వీరు మధ్యాహ్న సమయంలో తారు రోడ్డుపై నడుస్తున్నారు. అనిల్ రోడ్డుపై నీటిఛాయలు చూశాడు. నానికి చూపించాడు. అనిల్, నానికి ఆ నీటి ఛాయలకు కారణాలను ఊహించమన్నాడు. నీవయితే ఏమి ఊహిస్తావు?
జవాబు:

1. ఎండాకాలంలో కొన్నిసార్లు తారురోడ్లపై ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు రోడ్డుపై నీటి ఛాయలు గమనిస్తుంటాము. అదే విధంగా ఇవి ఏర్పడి ఉంటాయని భావించాను.
2. ఇది దృఢమ వలన ఏర్పడతాయి.
3. ఇవి యానకంలోని వక్రీభవన గుణకంలోని భేదాలు మరియు సంపూర్ణాంతర పరావర్తనాల వలన ఏర్పడతాయి.

ప్రశ్న 12.
కటకాన్ని నీటిలో ముంచి, ఆ నీటి అడుగుభాగాన ఉన్న రాయిని చూస్తూ మీరు నిర్వహించిన ప్రయోగం ద్వారా ఏం తెలుసుకున్నారు?
జవాబు:
ఈ ప్రయోగం నుండి నీటిలో ఉంచినపుడు కటకం యొక్క నాభ్యంతరం పెరిగినదని తెలుసుకున్నాను.

ప్రశ్న 13.
క్రింది పట్టికను గమనించండి.

పై విలువల ఆధారంగా, ఏ పదార్థంలో కాంతి వేగం స్వల్పం?
జవాబు:
యానకంలో కాంతివేగం దాని వక్రీభవన గుణకంకు విలోమానుపాతంలో ఉండును. పై పట్టిక నుండి కార్బన్ డై సల్ఫైడ్ . నందు కొంతి వేగం స్వల్పం.

ప్రశ్న 14.
“ఫెర్మాట్ సూత్రం” అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏవైనా రెండు బిందువుల మధ్య కాంతి ప్రయాణించేటప్పుడు అతి తక్కువ సమయం పట్టే మార్గంలోనే ప్రయాణించును.

ప్రశ్న 15.
కొంతి ఒక యానకం నుండి వేరొక యానకంలోకి ప్రయాణించునపుడు ఏమి జరుగును?
జవాబు:
కాంతి ఒక యానకం నుండి మరొక యానకంలోకి ప్రయాణించునపుడు కాంతి ప్రయాణదిశ మారుతుంది. కాంతి లంబం వద్ద, లంబానికి దగ్గరగా గాని లేదా దూరంగా గాని వంగి ప్రయాణించును.

ప్రశ్న 16.
కాంతి వేగం ఎప్పుడు తగ్గును?
జవాబు:
కాంతి విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోకి ప్రయాణించేటప్పుడు దాని వేగం తగ్గును.

ప్రశ్న 17.
సాంద్రతర యానకమంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏ యానకానికైతే ఎక్కువ దృక్ సాంద్రత ఉండునో దానిని “సాంద్రతర యానకం” అంటారు.

ప్రశ్న 18.
వక్రీభవనం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
వక్రీభవనం :
ఒక యానకం నుండి మరొక యానకంలోకి కాంతి ప్రయాణించేటప్పుడు రెండు యానకాలను వేరు చేసే తలం వద్ద కాంతి దిశ మారే దృగ్విషయాన్ని కాంతి “వక్రీభవనం” అంటారు.

ప్రశ్న 19.
వక్రీభవన గుణకం (లేదా) పరమ వక్రీభవన గుణకం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏదైనా యానకపు కాంతి వేగానికి, శూన్యంలో కాంతి వేగానికి గల నిష్పత్తిని ఆ యానకపు “వక్రీభవన గుణకం” (లేదా) “పరమ వక్రీభవన గుణకం” అంటారు.

ప్రశ్న 20.
ఒక యానకం యొక్క వక్రీభవన గుణకము ఏ అంశాలపై ఆధారపడును?
జవాబు:
వక్రీభవన గుణకము పదార్థ స్వభావం మరియు కాంతి తరంగదైర్ఘ్యంపై ఆధారపడును.

ప్రశ్న 21.
సాపేక్ష వక్రీభవన గుణకం (లేదా) తారతమ్య వక్రీభవన గుణకం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏవైనా రెండు యానకాలలో రెండవ యానకపు వక్రీభవన గుణకం (n₂), మొదటి యానకపు వక్రీభవన గుణకం (n₁) లకు గల నిష్పత్తిని “సాపేక్ష వక్రీభవన గుణకం (లేదా) తారతమ్య వక్రీభవన గుణకం” అంటారు.

ప్రశ్న 22.
కాంతి సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణించేటప్పుడు ఏమి జరుగును?
జవాబు:
కాంతి సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణించునపుడు లంబానికి దూరంగా వంగుతుంది.

ప్రశ్న 23.
కాంతి విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోకి ప్రయాణించేటప్పుడు ఏమి జరుగును?
జవాబు:
కాంతి విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోకి ప్రయాణించునపుడు లంబానికి దగ్గరగా వంగుతుంది.

ప్రశ్న 24.
విస్థాపనము అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక గాజు దిమ్మె నుండి వెలువడిన పతనకిరణాలు మరియు వక్రీభవన కిరణాలను పొడిగించగా ఏర్పడిన సమాంతర రేఖల మధ్య దూరాన్ని “విస్థాపనం” అంటారు.

ప్రశ్న 25.
స్నెల్ నియమాన్ని నిర్వచించుము.
జవాబు:
కాంతి ఒక యానకం నుండి మరొక యానకంలోకి ప్రయాణించేటప్పుడు ఆ యానకాలలో కాంతి వేగాల నిష్పత్తి \(\frac{\mathrm{v}_{1}}{\mathrm{v}_{2}}\) , ఆ యానకాల వక్రీభవన గుణకాల నిష్పత్తి \(\frac{\mathrm{n}_{2}}{\mathrm{n}_{1}}\) కు సమానంగా ఉంటుంది. దీనినే “స్నెల్ నియమం” అంటారు.

ప్రశ్న 26.
కాంతి శూన్యంలో ఎందుకు ప్రయాణించును?
జవాబు:
కాంతి ప్రసరించుటకు యానకముపై ఆధారపడదు కావున శూన్యంలో కూడా ప్రయాణించును.

ప్రశ్న 27.
ఏ రకపు కోణం పతన కోణం వద్ద వక్రీభవన కిరణం యానకాలను వేరుచేసే రేఖ వెంబడి ప్రయాణించును?
జవాబు:
సందిగ్ధ కోణం వద్ద ఇది సాధ్యపడును.

ప్రశ్న 28.
వక్రీభవన గుణకం ఆధారపడు అంశాలేవో సమాచారం సేకరించుము.
జవాబు:
వక్రీభవన గుణకం 1) పదార్థ స్వభావం 2) వాడిన పదార్థపు తరంగదైర్ఘ్యాలపై ఆధారపడును.

ప్రశ్న 29.
పరావర్తన కోణపు sin విలువకు, వక్రీభవన కోణపు sin విలువకు గల నిష్పత్తి దేనిని తెల్పును?
జవాబు:
వక్రీభవనపు గుణకం పరావర్తన కోణపు sin విలువకు, వక్రీభవన కోణపు sin విలువకు గల నిష్పత్తిని తెల్పును.

ప్రశ్న 30.
ఒక పాత్రలోని నీటిలో వేసిన నాణెం కొంత ఎత్తులో కనబడుటకు కారణమేమి?
జవాబు:
కాంతి యొక్క వక్రీభవన లక్షణం వలన ఇది సాధ్యపడును.

ప్రశ్న 31.
కాగితంపై గల అక్షరాలపై ఒక మందపాటి గాజు పలక ఉంచి చూసిన ఆ అక్షరాలు కాగితంపై నుండి కొంత ఎత్తులో కనపడుటకు కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
కాంతి యొక్క వక్రీభవన లక్షణం వలన అక్షరాలు అలా ఎత్తుగా కనబడతాయి.

ప్రశ్న 32.
ఒక గాజు గ్లాసులోని నీటిలో ఉంచిన నిమ్మకాయ పరిమాణం పెరిగినట్లు కనపడుతుంది. దీనికి కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
కాంతి యొక్క వక్రీభవన లక్షణం వలన నిమ్మకాయ పరిమాణం పెరిగినట్లు కనబడుతుంది.

ప్రశ్న 33.
వేసవి కాలంలో తారురోడ్ల మీద మనం ప్రయాణించేటప్పుడు కనబడే “ఎండమావులు” దేనికి ఉదాహరణ?
జవాబు:
ఎండలో తారురోడ్డు మీద కనిపించే ఎండమావులు కాంతి సంపూర్ణాంతర పరావర్తనానికి ఒక నిజజీవిత ఉదాహరణ.

ప్రశ్న 34.
ఎండమావులు దేని వలన ఏర్పడతాయి?
జవాబు:
ఎండమావులు దృఢమ వల్ల ఏర్పడతాయి.

ప్రశ్న 35.
వజ్రాలు ప్రకాశించడానికి ముఖ్య కారణమేమి?
జవాబు:
వజ్రాలు ప్రకాశించడానికి ముఖ్యకారణం సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం.

ప్రశ్న 36.
ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ దేనిపై ఆధారపడి పనిచేస్తాయి?
జవాబు:
ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ సంపూర్ణాంతర పరావర్తనంపై ఆధారపడి పనిచేస్తాయి.

ప్రశ్న 37.
సమాచార సంకేతాలను ప్రసారం చేయుటకు వేటిని వాడతారు?
జవాబు:
సమాచార సంకేతాలను ప్రసారం చేయుటకు ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ ను విరివిగా వాడతారు.

ప్రశ్న 38.
మానవ శరీరంలోని లోపలి అవయవాలను చూచుటకు వైద్యులు వేటిని వాడతారు?
జవాబు:
మానవ శరీరంలోని లోపలి అవయవాలను చూచుటకు వైద్యులు ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ ను వాడతారు.

ప్రశ్న 39.
“లైట్ పైప్” అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
సుమారు 1 మైక్రోమీటర్ (10^-6 మీ) వ్యాసార్ధం గల సన్నని తీగల సముదాయాన్ని “లైట్ పైప్” అంటారు.

ప్రశ్న 40.
కాంతి వేగము మరియు వక్రీభవన గుణకముల మధ్య సంబంధమేమిటి?
జవాబు:
ఒక యానకము యొక్క వక్రీభవన గుణకము ఎక్కువగా ఉంటే దానిలో కాంతివేగము తక్కువగా ఉండును.

ప్రశ్న 41.
గాజు యొక్క వక్రీభవన గుణకము 1.5. దీని అర్థమేమిటి?
జవాబు:

1. వక్రీభవన గుణకం ‘n’ అనగా ఆ యానకంలో కాంతి వేగం, శూన్యంలో కాంతి వేగంలో ‘n’ వ భాగం అని అర్థం.
2. గాజు వక్రీభవన గుణకం 1.5 అనగా గాజులో కాంతి వేగం = \(\frac{1}{1.5}\) × 3 × 10⁸ = 2 × 10⁸ మీ/సె.

ప్రశ్న 42.
స్నెల్ సూత్రమును రాయుము.
జవాబు:
స్నెల్ సూత్రము : n₁ sin i = n₂ sin r
n₁ = మొదటి యానకంలో కాంతివేగం
n₂ = రెండవ యానకంలో కాంతివేగం
i = పతన కోణము
r = వక్రీభవన కోణము

ప్రశ్న 43.
వక్రీభవన సూత్రాలను పేర్కొనుము.
జవాబు:

1. పతన కిరణము, వక్రీభవన కిరణము, పతన బిందువు వద్ద రెండు యానకాలు వేరయ్యే తలంలో గీసిన లంబం, ఒకే తలంలో వుంటాయి.
2. వక్రీభవనం చెందునపుడు కాంతి స్నెల్ నియమాన్ని పాటిస్తుంది.
   n₁ sini = n₂ sinr (లేదా) \(\frac{\sin i}{\sin r}\) = స్థిరరాశి

ప్రశ్న 44.
క్రింది పట్టికను పరిశీలించండి.

క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానం రాయండి.
ఎ) అత్యధిక ధృక్ సాంద్రత మరియు అత్యల్ప దృక్ సాంద్రత కలిగిన యానకాలేవి? ఎందుకు?
జవాబు:

1. అత్యధిక దృక్ సాంద్రత కలిగిన యానకం వజ్రం. ఎందుకనగా దాని వక్రీభవన గుణకం అత్యధికం.
2. గాలి అత్యల్ప దృక్ సాంద్రత కలిగిన యానకం, కారణం గాలి యొక్క వక్రీభవన గుణకం చాలా తక్కువ.

బి) కిరోసిన్, టర్పెంటైన్ ఆయిల్ మరియు నీరులలో కాంతి వేగం దేనిలో ఎక్కువ?
జవాబు:
నీటిలో కాంతి ఎక్కువ వేగంతో ప్రయాణించును. ఎందుకనగా మిగిలిన వాటితో పోల్చినపుడు నీటి వక్రీభవన గుణకం తక్కువ. వక్రీభవన గుణకాలు వరుసగా కిరోసిన్ : 1.44; టర్పెంటైన్ ఆయిల్ : 1.47; నీరు : 1:33.

సి) వజ్రం యొక్క వక్రీభవన గుణకం 2.42. దీని అర్థమేమిటి?
జవాబు:
శూన్యంలో కాంతి వేగం, వజ్రంలో కాంతి వేగంకన్నా 2.42 రెట్లు ఎక్కువ.

డి) కాంతి నీటిలోనుండి క్రౌన్ గాజులోకి ప్రవేశించునపుడు ఏమి జరుగును?
జవాబు:
కాంతి కిరణం, లంబము వైపు వంగును.

ఇ) కాంతి కిరణం వజ్రం నుండి గాలిలోకి ప్రవేశించునపుడు ఏమి జరుగును?
జవాబు:
కాంతికిరణం, లంబం నుండి దూరంగా జరుగును.

ప్రశ్న 45.
“పాత్ర నీటిలో అడుగున ఉన్న నాణెం పైకి కొంత ఎత్తులో కనబడుటకు కారణం ఏమి?
జవాబు:
కాంతి విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలో ప్రయాణించడం వలన, లంబంవైపుకు వంగడం వలన నాణెం పైకి వచ్చినట్లు కనబడుతుంది.

ప్రశ్న 46.
వక్రీభవనమును నిర్వచించండి.
జవాబు:
కాంతి వేర్వేరు యానకం గుండా ప్రయాణించునపుడు కాంతివేగం మారడం వలన కాంతి వంగి ప్రయాణించే దృగ్విషయాన్ని వక్రీభవనం అంటారు.

ప్రశ్న 47.
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనాన్ని తెలుపుటకు ఒక కృత్యాన్ని వ్రాయండి.
జవాబు:
నీటిలో నూనెను వేస్తే రంగులు ఏర్పడడం.

ప్రశ్న 48.
గాజు దిమ్మెను నిర్వచించండి.
జవాబు:
రెండు సమాంతర తలాలను కలిగియుండి, దాని పరిసరాలలోని యానకం నుండి వేరుచేయబడిన పారదర్శక యానకం.

10th Class Physics 3rd Lesson సమతల ఉపరితలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
గాజు దిమ్మె గుండా ప్రయాణించే కాంతి పొందే విచలన కోణమెంత? దానిని కిరణ చిత్రంతో చూపండి.
జవాబు:

1. విచలన కోణం : పతన కిరణం, బహిర్గత కిరణాల మధ్య కోణమే విచలన కోణం.
2. గాజు దిమ్మె గుండా ప్రయాణించే కాంతి పొందే విచలన కోణం ‘0’ (సున్న).

కారణం :
పతన కిరణం, బహిర్గత కిరణాలు ఒకదానికొకటి సమాంతరంగా ఉంటాయి. దీనిని పటంలో గమనించవచ్చును.

ప్రశ్న 2.
కాంతి గాలి నుండి X అనే యానకంలోకి ప్రవేశించింది. గాలిలో కాంతివేగం 3 × 10⁸ మీ/సె, X యానకంలో కాంతివేగం 1.5 × 10⁸ మీ/సె అయిన X యానకం యొక్క వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
నిజ జీవితంలో ఫైబర్ ఆప్టిక్స్ ఉపయోగాలను రెండింటిని రాయండి.
జవాబు:

1. సమాచార సంకేతాలను ప్రసారం చేయడానికి ఆప్టికల్ ఫైబర్లను విరివిగా వినియోగిస్తున్నారు. దాదాపు 2000 టెలిఫోన్ సిగ్నళ్ళను ఒకేసారి ఆప్టికల్ ఫైబర్ గుండా ప్రసారం చేయవచ్చును. ఈ సిగ్నల్స్ చాలా స్పష్టంగా, వేగవంతంగా ఉంటాయి.
2. సన్నని ఆప్టికల్ ఫైబర్ తీగలు కొన్ని కలిసి లైట్ పైప్ గా ఏర్పడతాయి. డాక్టర్లు లైట్ పైప్ ను రోగి నోటి ద్వారా పొట్టలోకి పంపుతారు. ఆప్టికల్ ఫైబర్ కాంతిని పొట్టలోకి పంపుతుంది. ఆ కాంతి పొట్టభాగాలను ప్రకాశవంతం చేస్తుంది. లోపలి దృశ్యాలను కంప్యూటర్ ద్వారా చూడవచ్చును.

ప్రశ్న 4.
ఒక గాజుదిమ్మె వల్ల కలిగే లంబ విస్తాపనాన్ని కనుగొనడానికి వస్తువును ఎక్కడ అమర్చాలో తెలిపే పటాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.

ప్రక్క పటంలో NM అనేవి రెండు యానకాలను వేరుచేసే తలం, NN అనేది MM తలానికి, బిందువు వద్ద గీసిన లంబం. MM కు ఇరువైపులా ఉన్న a, b ప్రాంతాలలో ఉన్న యానకాలలో ఏది సాంద్రతర యానకం?
జవాబు:
పటంను గమనించగా కాంతి కిరణము ‘b’ యానకంలో లంబమునకు దూరంగా ప్రయాణించుచున్నది కనుక ‘a’ సాంద్రతర యానకం అగును.

ప్రశ్న 6.
వజ్రాల ప్రకాశం గురించి రాయుము.
జవాబు:

1. వజ్రాల ప్రకాశానికి ముఖ్యకారణం సంపూర్ణాంతర పరావర్తనమే.
2. వజ్రం యొక్క సందిగ్ధ కోణము విలువ చాలా తక్కువ (24.49).
3. కావున వజ్రంలోకి ప్రవేశించే కాంతికిరణం సులభంగా సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం చెంది, వజ్రం ప్రకాశవంతంగా కనబడునట్లు చేస్తుంది.

ప్రశ్న 7.
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం అనగానేమి? దీని అనువర్తనాలు ఏవి?
జవాబు:
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం :
సందిగ్ధకోణం కన్నా పతన కోణం ఎక్కువైనపుడు యానకాలను వేరుచేసే తలం వద్ద కాంతికిరణం తిరిగి సాంద్రతర యానకంలోనికి పరావర్తనం చెందుతుంది. ఈ దృగ్విషయాన్ని ‘సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం’ అంటారు.

అనువర్తనాలు :
1) వజ్రాల ప్రకాశం :
వజ్రం యొక్క సందిగ్ధ కోణం విలువ చాలా తక్కువ (24.49) కాబట్టి వజ్రంలోకి ప్రవేశించే కాంతి కిరణం సులభంగా సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం చెంది, వజ్రం ప్రకాశవంతంగా కనబడేటట్లు చేస్తుంది.

2) ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ :
సమాచార, సాంకేతిక రంగాలలో వాడే ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ కూడా ‘సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం’ అనే సూత్రం ఆధారంగా పనిచేస్తాయి.

ప్రశ్న 8.
గ్రహాలు ఎందుకు మెరవవు?
జవాబు:

1. గ్రహాలు, భూమికి చాలా దగ్గరగా వుండడం వలన అవి భూమిచుట్టూ ఉన్న అదనపు వస్తువులుగా కనిపిస్తాయి.
2. గ్రహాలపై పడిన కాంతి, అనేక సూక్ష్మకాంతి బిందువుల సముదాయమని భావిస్తే, ఆ గ్రహాల నుండి మనకంటిని. చేరే సరాసరి కాంతి, గ్రహాల కాంతితో పోలిస్తే శూన్యము. కావున గ్రహాల ప్రకాశాన్ని మనం చూడలేము.

ప్రశ్న 9.
గాజుగ్లాసులోని నీటిలో ఒక ఖాళీ పరీక్ష నాళికను ఉంచి పై నుండి చూసినపుడు, పాదరసంతో నింపబడినట్లుగా కనబడుతుంది. ఎందుకు?
జవాబు:

1. నీటి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణాలు, నీటి యొక్క సందిగ్ధ కోణం కన్నా ఎక్కువ కోణంలో, పరీక్షనాళిక, గాజు మరియు నీరుల ఉపరితలాలను వేరుచేసే తలం వద్ద ప్రవేశిస్తాయి. దీనివల్ల ఆ కిరణాలు సంపూర్ణాంతర పరావర్తనానికి గురౌతాయి.
2. ఈ విధంగా సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం చెందిన కిరణాలు, పరీక్షనాళిక ఉపరితలం నుండి వచ్చినట్లుగా కనబడతాయి. అందువల్ల పరీక్షనాళిక పాదరసంలో నిండినట్లుగా కనిపిస్తుంది.

ప్రశ్న 10.
అక్వేరియంలో బుడగలు వెండిలా మెరుస్తుంటాయి. ఎందుకు?
జవాబు:

1. అక్వేరియంలోని నీటిలో ప్రయాణించే కిరణాలు, నీటి సందిగ్ధ కోణం కన్నా ఎక్కువ కోణంలో, నీరు బుడగలను వేరు చేసే యానక ఉపరితలాన్ని ఢీకొంటాయి. అందువల్ల ఇవి సంపూర్ణాంతర పరావర్తనానికి గురవుతాయి.
2. ఈ కిరణాలు కంటిని తాకినపుడు, అవి బుడగల నుండి వస్తున్నట్లుగా అనిపిస్తాయి. అందువల్ల బుడగలు వెండిలా మెరుస్తుంటాయి.

ప్రశ్న 11.
సమాచార విజ్ఞాన శాస్త్రంలో ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ యొక్క ఉపయోగమేమిటి?
జవాబు:

1. సమాచార సంకేతాలను లైట్ పైపుల ద్వారా ప్రసారం చేయుటకు ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ పాడతారు.
2. సుమారు 2000 టెలిఫోన్ సంకేతాలను, కాంతి తరంగాలతో కలిపి ఒకేసారి ప్రసారం చేయడానికి ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ ద్వారా అవకాశం ఉంది.
3. ఈ విధానం ద్వారా ప్రసారం చేయబడిన సంకేతాలు అత్యంత స్పష్టమైనవిగా ఉంటాయి.

ప్రశ్న 12.
వక్రీభవన గుణకం అనగానేమి? యానకం యొక్క వక్రీభవన గుణకానికి, ఆ యానకంలోని కాంతి వేగానికి గల సంబంధాన్ని తెలుపండి.
జవాబు:
వక్రీభవన గుణకం :
శూన్యంలో కాంతి వేగానికి, యానకంలో కాంతి వేగానికి మధ్యగల నిష్పత్తిని యానక వక్రీభవన గుణకం అంటారు.
\(\mathbf{n}=\frac{\mathrm{C}}{\mathrm{V}}\)
వక్రీభవన గుణకం పెరిగితే యానకంలో కాంతివేగం తగ్గుతుంది.

ప్రశ్న 13.
కాంతి వక్రీభవన నియమాలను తెలుపండి.
జవాబు:

1. పతనకిరణం, వక్రీభవన కిరణం, రెండు యానకాలను వేరుచేసే తలం వద్ద, పతన బిందువు వద్ద గీసిన లంబం అన్నీ ఒకే తలంలో ఉంటాయి.
2. వక్రీభవనంలో కాంతి స్నెల్ నియమాన్ని పాటిస్తుంది.
   n₁ sin i = n₂ sin r లేదా sin i/sin r = స్థిరాంకం

ప్రశ్న 14.
పార్శ్వవిస్థాపనము, నిలువు విస్థాపనము అనగానేమి?
జవాబు:
పార్శ్వ విస్థాపనము :
గాజుదిమ్మె ఉంచినపుడు పతన మరియు బహిర్గత సమాంతర కిరణాల మధ్యగల దూరాన్ని పార్శ్వ విస్థాపనము అంటారు.

నిలువు విస్థాపనము :
గాజుదిమ్మె నుంచి చూచినపుడు వస్తువుకు, దాని ప్రతిబింబానికి మధ్యగల లంబ దూరాన్ని నిలువు విస్థాపనము అంటారు.

ప్రశ్న 15.
పతన కోణానికి, వక్రీభవన కోణానికి మధ్యగల సంబంధాన్ని గుర్తించు ప్రయోగంలోని పరికరాలను వ్రాయండి.
జవాబు:
కావలసిన వస్తువులు :
ప్రొ సర్కిల్, తెల్ల డ్రాయింగ్ షీట్, స్కేలు, నలుపురంగు వేసిన చిన్న కార్డ్ బోర్డ్ ముక్క (10 సెం.మీ. × 10 సెం.మీ.), 2 సెం.మీ. మందం గల అర్ధవృత్తాకారపు గాజుపలక, పెన్సిల్ మరియు లేజర్ లైట్.

ప్రశ్న 16.
గాజుదిమ్మె గుండా వక్రీభవనం అను ప్రయోగానికి ఉద్దేశ్యం, కావలసిన వస్తువులను వ్రాయండి.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
గాజు దిమ్మెతో ఏర్పడే ప్రతిబింబ స్వభావం, స్థానాలను గుర్తించడం.

కావలసిన వస్తువులు :
డ్రాయింగ్ బోర్డ్, డ్రాయింగ్ చార్ట్, క్లాంట్లు, స్కేలు, పెన్సిలు, పలుచని గాజుదిమ్మె మరియు గుండు సూదులు.

ప్రశ్న 17.
వ్రేలాడే దీపపు స్తంభాలు (షాండ్లియర్స్) నుండి మిరుమిట్లు గొలిపే కాంతి వెదజల్లుటను నీవు ఎలా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
వ్రేలాడే దీపపు స్తంభాలు సంపూర్ణ అంతర పరావర్తనం వలన అద్భుతమైన కాంతిని వెదజల్లుతాయి. కాబట్టి దీనికి కారణమైన అంతర పరావర్తన దృగ్విషయాన్ని అభినందిస్తున్నాను.

ప్రశ్న 18.
ఎండమావులు ఏర్పడడానిని గురించి తెలుసుకొనుటకు ప్రశ్నలను తయారుచేయండి.
జవాబు:

1. ఎండమావి అనగానేమి?
2. తారురోడ్డు ఎండాకాలం నీళ్ళు నిలచినట్లు కనపడుతుంది దానికి కారణం తెల్పండి.
3. ఎండమావి ఎక్కడైనా ఏర్పడుతుందా?
4. ఎండమావి ఏర్పడడానికి అవసరమయ్యే పరిస్థితులు తెల్పండి.

ప్రశ్న 19.
ప్రకృతిలోని సంపూర్ణాంతర పరావర్తన ప్రక్రియను నీవు ఎలా అభినందిస్తావు?
జవాబు:

1. వజ్రం ప్రకాశవంతంగా మెరవడానికి సంపూర్ణ అంతర పరావర్తన దృగ్విషయం కారణం.
2. సమాచార ప్రసారణలో, వైద్యరంగంలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తున్న ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ సంపూర్ణ అంతర పరావర్తనం ఆధారంగా పనిచేస్తుంది. కాబట్టి సంపూర్ణ అంతర పరావర్తన పాత్రను అభినందిస్తున్నాను.

ప్రశ్న 20.
ఒక పారదర్శక యానకం (గాజు) యొక్క వక్రీభవన గుణకం 3/2 అయిన ఆ యానకంలో కాంతి వేగాన్ని కనుక్కోండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 21.
సందిగ్ధకోణం, సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం మధ్య భేదాలు వ్రాయుము.
జవాబు:

10th Class Physics 3rd Lesson సమతల ఉపరితలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనమును తెలిపే ఏవైనా రెండు ఉదాహరణలు వివరించండి.
జవాబు:
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనమును తెలిపే ఉదాహరణలు :

1. వజ్రాల ప్రకాశానికి ముఖ్య కారణం సంపూర్ణాంతర పరావర్తనమే. వజ్రం యొక్క సందిగ్ధ కోణం విలువ చాలా తక్కువ (24.49). కావున వజ్రంలోకి ప్రవేశించే కాంతికిరణం సులభంగా సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం చెంది వజ్రం ప్రకాశవంతంగా కనబడేటట్లు చేస్తుంది.
2. ఆప్టికల్ ఫైబర్స్ సంపూర్ణాంతర పరావర్తనంపై ఆధారపడి పనిచేస్తాయి. ఆప్టికల్ ఫైబర్ యొక్క అతి తక్కువ వ్యాసార్ధం వల్ల దానిలోకి ప్రవేశించే కాంతి, దాని లోపలి గోడలకు తగులుతూ పతనం చెందుతుంది. పతనకోణం సందిగ్ధకోణం కన్నా ఎక్కువ ఉండడం వల్ల సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం జరుగుతుంది. తద్వారా ఆప్టికల్ ఫైబర్ గుండా కాంతి ప్రయాణిస్తుంది.

ప్రశ్న 2.
స్నెల్ సూత్రమును రాయుము. (లేక) n₁ sin i = n₂ sin r ను నిరూపించుము.
జవాబు:
1) పటంలో చూపిన విధముగా B అనే బిందువు వద్ద ఒక వ్యక్తి నీటిలో పడి సహాయం కోసం ఎదురుచూస్తున్నాడు అనుకొనుము.
2) పటంలో X బిందువు గుండా అడ్డంగా గీసిన రేఖ నీటి ప్రాంతానికి ఒడ్డును తెలియచేసే రేఖ అని భావించుము.
3) మనం నేలపై A బిందువు దగ్గర ఉన్నామనుకొనుము.

4) మనం ఆ వ్యక్తిని కాపాడాలనుకుంటే కొంతదూరం నేలమీద, కొంతదూరం నీటిలో ప్రయాణించాలి.
5) పటం. 3లో చూపిన విధంగా నేలపై ప్రయాణించు మార్గాలను అనగా AD, AC లను చూడుము.
6) ADB మార్గం గుండా ప్రయాణిస్తే EC దూరం నేల మీద ప్రయాణించడానికి పట్టే కాలం ఆదా అవుతుంది.
7) నీటిలో DF దూరం ప్రయాణించడానికి పట్టేకాలం అధికంగా అవసరం అవుతుంది. ఈ రెండు కాలాలు సమానం కావాలి.

8) E నుండి C కి, D నుండి F కు ప్రయాణించుటకు పట్టేకాలం ∆t అనుకొనుము.
9) నేలపై అతని వేగం v₁, నీటిలో అతని వేగం v₂ అగును.
10) పటం నుండి EC = v₁ ∆t నుండి DF = v₂ ∆t

ప్రశ్న 3.
ఆప్టికల్ ఫైబర్ ద్వారా రోగి శరీరంలోని లోపలి భాగాలను ఎలా చూడగలుగుతారు?
జవాబు:

1. మానవ శరీరం లోపలి అవయవాలను డాక్టర్ కంటితో చూడలేరు.
2. డాక్టర్ ‘లైట్ పైప్’ను నోటి ద్వారా పొట్టలోనికి పంపుతారు. ఆ కాంతి పొట్టలోపలి భాగాన్ని ప్రకాశవంతంగా చేస్తుంది.
3. ఆ లోపలి కాంతి, లైట్ పైలోని మరికొన్ని ఆప్టిక్ ఫైబర్స్ ద్వారా బయటకు వస్తుంది.
4. ఆ ఫైబర్స్ రెండవ చివరి నుండి వచ్చే కాంతిని కంప్యూటర్ స్క్రీన్ పై చూసి పరిశీలించడం ద్వారా పొట్టలోపలి భాగాల చిత్రాన్ని డాక్టర్స్ తెలుసుకుంటారు.

ప్రశ్న 4.
పరావర్తనము, సంపూర్ణాంతర పరావర్తనముల మధ్య ఏవైనా 4 భేదాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం అనగానేమి? సందిగ్ధకోణం, సంపూర్ణాంతర పరావర్తనల మధ్యగల సంబంధాల్ని ఉత్పాదించండి.
జవాబు:
సంపూర్ణ అంతర పరావర్తనం :
సందిగ్ధ కోణం కంటే పతన కోణం ఎక్కువైనప్పుడు యానకాలను వేరుచేసే తలం వద్ద కాంతి కిరణం తిరిగి సాంద్రతర యానకంలోకి పరావర్తనం చెందుతుంది. ఈ దృగ్విషయాన్ని సంపూర్ణ అంతర పరావర్తనం అంటారు.

5) సందిగ్ధ కోణం కన్నా పతన కోణం ఎక్కువయినపుడు యానకాలను వేరుచేసే తలం వద్ద కాంతికిరణం తిరిగి సాంద్రతర యానకంలోకి పరావర్తనం చెందును. దీనినే సంపూర్ణ అంతర పరావర్తనం అంటారు.

ప్రశ్న 6.
స్నెల్ నియమాన్ని వాడి గాజు దిమ్మెపై కొంత పతనకోణంతో పడిన కాంతికిరణం, బహిర్గత కిరణం ఒకదానికొకటి సమాంతరంగా ఉంటాయని నిరూపించండి.
లేదా
గాజు దిమ్మె గుండా ప్రయాణించే కాంతిపొందే విచలన కోణం ఎంత? దానిని కిరణ చిత్రంతో చూపండి.
జవాబు:

1. ఒక గాజు దిమ్మె రెండు జతల సమాంతర భుజాలు కలిగి ఉండును.
2. కాంతికిరణం, ఒక గాజు తలంపై పతనమైనపుడు అనగా విరళ యానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోకి ప్రయాణించుచున్నది.
3. ఈ సందర్భంలో వక్రీభవన కోణం విలువ, పతన కోణం విలువ కన్నా తక్కువగా ఉంటుంది. కావున కాంతి కిరణం లంబంవైపుగా వంగును.
4. గాజు దిమ్మెలోని వక్రీభవన కాంతి రెండవ సమాంతర ‘తలం నుండి బయటకు వచ్చు సందర్భంలో లంబానికి దూరంగా వంగును.
5. దీనికి కారణం కాంతి సాంద్రతర యానకంలో నుండి విరళ యానకంలోకి ప్రయాణించునపుడు వక్రీభవన కోణం విలువ, పతన కోణం కన్నా ఎక్కువగా ఉండును.

ABCD – గాజుదిమ్మె
∠i – పతనకోణం ; ∠r – వక్రీభవన కోణం ; n – వక్రీభవన గుణకం

10th Class Physics 3rd Lesson సమతల ఉపరితలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం ½ Mark Important Questions and Answers

1. క్రింది వానిని జతపరచి, సమాధానం రాయుము.
1. వక్రీభవన గుణక సూత్రం P) \(\frac{v}{c}\)
2. వక్రీభవన గుణకం యొక్క విలువ Q) \(\frac{c}{v}\)
R) > 1
S) < 1
జవాబు:
1 – Q, 2 – R

2.

పై పటంలో చూపిన కృత్యంలో ఇమిడియున్న దృగ్విషయం ఏమిటి?
జవాబు:
సమతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం

3. కాంతి ఒక యానకం నుండి మరొక యానకంలోనికి ప్రవేశించేటపుడు దేనిలో మార్పు వచ్చును?
జవాబు:
కాంతి వడి

4. “కాంతి కిరణం యానకం – A నుండి యానకం – B లోనికి వెళ్ళినపుడు లంబం వైపు వంగినది”. పై దత్తాంశం ప్రకారం ఏ యానకం సాంద్రతర యానకం?
జవాబు:
యానకం – B.

5.

ప్రక్కన చూపిన కాంతి కిరణం యొక్క పతన కోణం ఎంత?
జవాబు:
50° [∵ 90° = 40° = 50°]

6. శూన్యంలో కాంతి వేగం ఎంత?
జవాబు:
3 × 10⁸ m/s

7. వక్రీభవన గుణకం యొక్క ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
ప్రమాణాలు ఉండవు

8. గాజులో కాంతి వేగం 2 × 10⁸ మీ./సె. అయిన గాజు యొక్క వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
జవాబు:

9. ఒక యానకం యొక్క వక్రీభవన గుణకం 1.33 అయిన
జవాబు:

10. వక్రీభవన గుణకం యానకం
1.44 – A
1.71 – B
• పై ఏ యానకంలో కాంతి వేగం ఎక్కువ?
జవాబు:
యానకం – A

• పై ఏ యానకం యొక్క దృక్ సాంద్రత తక్కువ?
జవాబు:
యానకం – A

11. జతపరిచి సరియైన సమాధానం రాయుము.

జవాబు:
a – 2, b – 3, c-1

12. క్రింది వానిలో ఏ వాక్యం సరియైనది?
వాక్యం a : నీటి యొక్క దృశా సాంద్రత కిరోసిన్ కన్నా తక్కువ.
వాక్యం b : కిరోసిన్ యొక్క పదార్ధ సాంద్రత నీటి కన్నా తక్కువ.
A) a
B) b
C) a మరియు b.
D) రెండూ కావు
జవాబు:
B) b

13. వక్రీభవన గుణకం ఆధారపడే అంశాలు ఏవి?
జవాబు:
పదార్థ స్వభావం, కాంతి తరంగదైర్ఘ్యం

14. క్రింది వానిలో సరియైనది ఏది?

c) రెండూ
జవాబు:
c) రెండూ

15. n₁ = 1, n₂ = 1.33 అయిన n₂₁ విలువ ఎంత? ఆ యానకంలో కాంతి వేగం ఎంత?
జవాబు:
1.33

16. పతన కోణం (i), వక్రీభవన కోణం (r) ల మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
\(\frac{\sin i}{\sin r}\) = స్థిరాంకం

17. కాంతి విరళ యానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోనికి ప్రవేశించినపుడు
A) r < i
B) r > i
C) r = i
జవాబు:
A) r < i

18. స్నెల్ నియమంను రాయుము. వక్రీభవన గుణకం యానకం
జవాబు:

19. రెండు యానకాల వక్రీభవన గుణకాలకి, కాంతి వేగాలకి మధ్య సంబంధాన్ని రాయుము. ‘
జవాబు:
\(\frac{\mathbf{v}_{1}}{\mathbf{v}_{2}}\) = \(\frac{\mathrm{n}_{2}}{\mathrm{n}_{1}}\)

20. n₁ = 1.33 అయితే \(\frac{\mathbf{v}_{1}}{\mathbf{v}_{2}}\) ఎంత?
జవాబు:
1.33

21. ‘కాంతి వక్రీభవన గుణకం దృష్ట్యా సరియైనది ఏది?
a) ∠i = ∠r
b) n₁ sin i = n₂ sin r
c) రెండూ
జవాబు:
b) n₁ sin i = n₂ sin r

22. సందిగ్ధ కోణం వద్ద వక్రీభవన కోణం ఎంత ?
జవాబు:
900

23. r= 90° అయితే పతన కోణంను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
సందిగ్ధ కోణం

24. sin C విలువ ఎంత ?
జవాబు:
sin C = \(\frac{1}{\mathrm{n}_{21}}\) (లేదా) sin C = \(\frac{\mathrm{n}_{2}}{\mathrm{n}_{1}}\)

25. సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణించే కాంతి కిరణానికి ఏ పతనకోణం వద్ద వక్రీభవన కిరణం యానకాలను వేరు చేసే తలం గుండా ప్రయాణిస్తుందో ఆ పతన కోణాన్ని సాంద్రతర యానకం యొక్క ………… అంటారు.
జవాబు:
సందిగ్ధ కోణం

26. సందిగ్ధ కోణం వద్ద వక్రీభవన కిరణం ఎలా ప్రయాణిస్తుంది?
జవాబు:
యానకాలు వేరు చేసే తలం గుండా

27. ఏ సందర్భంలో వక్రీభవన కోణం 90° అవుతుందో ఊహించి రాయుము.
జవాబు:
సందిగ్ధ కోణం వద్ద

28. Sin C = \(\frac{1}{\mathrm{n}_{12}}\) లో ‘C’ అనగానేమి?
జవాబు:
సందిగ్ధ కోణం

29. ‘సందిగ్ధ కోణం కన్నా పతనకోణం ఎక్కువైనపుడు యానకాలను వేరు చేసే తలం వద్ద కాంతి కిరణం తిరిగి సాంద్రతర యానకంలోకి పరావర్తనం చెందుతుంది’. ఈ దృగ్విషయాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం

30.

‘2’ పతన కిరణం యొక్క వక్రీభవన కిరణం ఏది?
జవాబు:
3

31.

పై పటంలో చూపిన ప్రయోగంలో పరిశీలింపబడే ముఖ్య కాంతి దృగ్విషయం ఏమిటి?
జవాబు:
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం

32. వేసవి మధ్యాహ్నం సమయంలో తారు రోడ్ పై దూరంగా నీరు కనిపించింది. కానీ అక్కడ నిజానికి నీరు లేదు. కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
కాంతి సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం

33. ఒకే యానకంలో వక్రీభవన గుణకం మారే సందర్భానికి ఒక ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
ఎండమావి ఏర్పడుట

34. ఎండమావిలో ఏర్పడే ప్రతిబింబం లక్షణాలేవి?
జవాబు:
మిథ్యా ప్రతిబింబం.

35. ఎండమావిని ఫోటో తీయగలమా?
జవాబు:
తీయగలం

36. వజ్రం యొక్క సందిగ్ధ కోణం (గాలి దృష్ట్యా) ఎంత?
జవాబు:
24.4°

37. వజ్రం మెరవడానికి కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
వజ్రం సందిగ్ధ కోణం చాలా తక్కువ

38. వజ్రం మెరవడంలో ఇమిడి వున్న దృగ్విషయం ఏది?
జవాబు:
సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం

39. సన్నని ఫైబర్ తీగలు కొన్ని కలిసి ఏర్పడేది?
a) హాట్ పైప్
b) టైట్ పైప్
c) లైట్ పైప్
d) బ్లాక్ పైప్
జవాబు:
c) లైట్ పైప్

40. సాధారణంగా ఆప్టికల్ ఫైబర్ వ్యాసార్ధం ఎంత వుంటుంది?
జవాబు:
1 మైక్రోమీటర్ (10^-6 మీ.)

41. ఆప్టికల్ ఫైబర్ లో కాంతి ప్రయాణ మార్గం
a) సరళరేఖ
b) జిగ్ జాగ్
c) సర్పిలం
జవాబు:
b) జిగ్ జాగ్

42. ఆప్టికల్ ఫైబర్ ఒక వినియోగం రాయుము.
జవాబు:
సమాచార సాంకేతాలను ప్రసారం చేయడానికి

43. సంపూర్ణాంతర పరావర్తనానికి ఒక నిజజీవిత వినియోగం రాయుము.
జవాబు:
వజ్రం మెరుపు / ఎండమావి / ఆప్టికల్ ఫైబర్

44. రెండు సమాంతర తలాలను కలిగియుండి, దాని పరిసరాలలోని యానకం నుండి వేరు చేయబడివున్న ఒక పారదర్శక యానకం
a) పట్టకం
b) గాజు పలక
c) ఆప్టికల్ ఫైబర్
జవాబు:
b) గాజు పలక

45. గాజు వక్రీభవన గుణకం కనుగొనుటకు సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
వక్రీభవన గుణకం =

46. Sin C = \(\frac{\mathrm{n}_{2}}{\mathrm{n}_{1}}\) (n₁ = 1వ యానకం యొక్క వక్రీభవన గుణకం)
(n₂ = 2వ యానకం యొక్క వక్రీభవన గుణకం)
దీనిలో ఏది సాంద్రతర యానకం?
జవాబు:
n₁

47. నీటి పరంగా గాజు వక్రీభవన గుణకం 9/8. గాజు పరంగా నీటి వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
జవాబు:
8/9

48. గాజు పలక ద్వారా వచ్చే కాంతి విచలన కోణం ఎంత?
జవాబు:
0°

49. గాజు యొక్క వక్రీభవన గుణకం ‘2’ అయిన గాజు యొక్క సందిగ్ధ కోణం ఎంత?
జవాబు:
30°

50. నక్షత్రాలు మిణుకుమిణుకుమనడానికి కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
వాతావరణంలో వివిధ సాంద్రతలు గల పొరల వలన

51. ఒక గాజుపలక మందం 3 సెం.మీ. నిలువు విస్తాపనం 1 సెం.మీ. అయిన గాజుపలక వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
జవాబు:

52. నీటిలో ఈదే చేపను తుపాకీతో కాల్చడం కష్టం. కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
కాంతి వక్రీభవనం

సాధించిన సమస్యలు

1. కాంతి గాలి నుండి నీటిలోనికి ప్రయాణిస్తున్నపుడు నీటి యొక్క వక్రీభవన గుణకం 1.33 అయిన కాంతి నీటినుండి గాలిలోనికి ప్రయాణిస్తున్నపుడు వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
సాధన:
గాలి వక్రీభవన గుణకం (n₁) = 1
నీటి యొక్క వక్రీభవన గుణకం (n₂) = 1.33
కాంతి నీటి నుంచి గాలిలోకి ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు వక్రీభవన గుణకం = \(\frac{\mathrm{n}_{1}}{\mathrm{n}_{2}}\) = \(\frac{1}{1.33}\) = 0.75

2. వజ్రం వక్రీభవన గుణకం 2.42, గాజు వక్రీభవన గుణకం 1.5 అయిన సందిగ్ధకోణమును పోల్చండి.
(C = 24° వజ్రంకు) (C = 42° గాజుకు).
సాధన:
వజ్రం వక్రీభవన గుణకం (n₁) = 2.42

10th Class Physics 3rd Lesson సమతల ఉపరితలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. వక్రీభవన గుణకానికి ప్రమాణాలు
A) సెంటీమీటర్
B) డయాప్టరు
C) డిగ్రీ
D) ప్రమాణాలు లేవు
జవాబు:
D) ప్రమాణాలు లేవు

2. టార్చ్, సెర్చ్ లైట్, వాహనాల హెడ్ లైట్ లో బల్బు ఉంచబడే స్థానం
A) పరావర్తకపు నాభి మరియు ధృవాల వద్ద
B) పరావర్తకం నాభి వద్ద
C) పరావర్తకం యొక్క వక్రతా కేంద్రం వద్ద
D) పరావర్తకం యొక్క నాభి మరియు కేంద్రం మధ్య
జవాబు:
B) పరావర్తకం నాభి వద్ద

3. ఒక పాత్రలోని నీటిలో నిర్దిష్ట కోణంతో ముంచబడిన పరీక్ష నాళికను ఒక ప్రత్యేక స్థానం నుండి చూచినపుడు పరీక్షనాళిక గోడ అద్దం వలె కనిపించడానికి కారణం ……. నోట్ : పరీక్షనాళికలో నీరు చేరరాదు.
A) పరావర్తనం
B) వక్రీభవనం
C) పరీక్షేపణం
D) సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం
జవాబు:
C) పరీక్షేపణం

4. వివిధ పదార్ధ యానకాల వక్రీభవన గుణకాలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి.
పై వాటిలో దేనిలో కాంతివేగం ఎక్కువగా ఉంటుందో ఊహించండి.
A) సఫైర్
B) క్రౌన్ గాజు
C) మంచుముక్కలు
D) రూబీ
జవాబు:
C) మంచుముక్కలు

5. వస్తువును ఏ స్థానం వద్ద ఉంచినప్పుడు కుంభాకార కటకం అదే పరిమాణంలో తలక్రిందులైన నిజ ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచును?
A) C వద్ద
B) F వద్ద
C) F మరియు C ల మధ్య
D) F మరియు కటక దృక్ కేంద్రం మధ్య
జవాబు:
B) F వద్ద

6. 10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకాన్ని నీటిలో ముంచితే దాని నాభ్యంతరం
A) పెరుగుతుంది
B) తగ్గుతుంది
C) మారదు
D) సున్నాకు చేరును
జవాబు:
A) పెరుగుతుంది

7. పటంలో సరిగా గుర్తించబడిన కోణాలు
A) ∠i మరియు ∠r
B) ∠i మరియు ∠e
C) ∠r మరియు ∠e
D) ∠i, ∠r మరియు ∠e.
జవాబు:
A) ∠i మరియు ∠r

8. నక్షత్రాలు మిణుకు మిణుకుమనడానికి కారణం ……………..
A) సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం
B) పరిక్షేపణం
C) విక్షేపణం
D) వాతావరణంలో కాంతి వక్రీభవనం
జవాబు:
D) వాతావరణంలో కాంతి వక్రీభవనం

9. భావన ‘A’ : గాజు గ్లాసులోని నీటిలో ఉంచిన నిమ్మకాయ పరిమాణం, దాని అసలు పరిమాణం కంటే పెద్దగా కనిపిస్తుంది.
కారణం ‘R’: పతనకోణం విలువ, సందిగ్ధకోణం విలువకన్నా ఎక్కువ అయినపుడే సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం జరుగుతుంది.
క్రింది వాటిలో ఏది సరైనది?
A) A సరియైనది కాని R తప్పు
B) A, R రెండూ సరైనవే, R, A కు సరైన వివరణ
C) A, R రెండూ సరైనవే, R, A కు సరైన వివరణ కాదు
D) A, R రెండూ తప్పు
జవాబు:
C) A, R రెండూ సరైనవే, R, A కు సరైన వివరణ కాదు

10. ఎండమావులు ఏర్పడటానికి ……. కారణం.
A) విక్షేపణం
B) పరిక్షేపణం
C) వ్యతికరణం
D) సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం
జవాబు:
D) సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం

These AP 10th Class Physics Important Questions and Answers 1st Lesson ఉష్ణం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 1st Lesson Important Questions and Answers ఉష్ణం

10th Class Physics 1st Lesson ఉష్ణం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఆర్ధత అనగానేమి?
జవాబు:
గాలిలోని నీటి ఆవిరి పరిమాణాన్ని ఆర్ధత అంటాం.

ప్రశ్న 2.
ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం అనగానేమి?
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద 1గ్రాం. ఘన పదార్థం పూర్తిగా ద్రవంగా మారడానికి కావలసిన ఉష్టాన్ని ‘ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం” అంటారు.

• m ద్రవ్యరాశి గల ఘన పదార్థం ద్రవంగా మారడానికి ‘Q’ కెలోరీల ఉష్ణం అవసరం అనుకుందాం. 1 గ్రాం ద్రవ్యరాశి గల ఘన పదార్థం ద్రవంగా మారడానికి కావలసిన ఉష్ణం \(\frac{Q}{M}\) అవుతుంది.
• ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం L = \(\frac{Q}{M}\)
• మంచు ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం విలువ 80 కెలోరీలు / గ్రాం.

ప్రశ్న 3.
రమ మంచినీరు త్రాగుతుంటే నీరు ఒలికి (చింది) కిందపడింది. కొంతసేపటి తరువాత అక్కడ నీరు కనిపించలేదు. నీరు ఏమైంది?
జవాబు:
ఈ సందర్భంలో నీరు కనిపించకుండా పోవుటకు గల కారణము బాష్పీభవన ప్రక్రియే. బాష్పీభవనం అనునది ఉపరితలానికి చెందిన దృగ్విషయం. ఉపరితల వైశాల్యం పెరిగిన, బాష్పీభవన రేటు కూడా పెరుగును.

ప్రశ్న 4.
బాష్పీభవనం (ఇగురుట) అనేది శీతలీకరణ ప్రక్రియ అని తెలిపేందుకు ఒక ఉదాహరణ ఇవ్వండి.
జవాబు:

1. మన అరచేతిలో పోసుకున్న స్పిరిట్ లేదా పెట్రోల్ వంటి పదార్థాలు ఆవిరి అయినప్పుడు మన అరచేయి చల్లగా అనిపిస్తుంది.
2. మన శరీరానికి చెమట పట్టినప్పుడు శరీరానికి గాలితగిలి చెమట ఆవిరి అవుతున్నప్పుడు మన శరీరం చల్లగా అవుతుంది.
3. ఎండాకాలం స్నానాలగదిలో స్నానం చేసి బయటకు రాగానే మన శరీరంపై నీరు ఆవిరిగా మారుతుంటే మన శరీరం చల్లబడినట్లు అనిపిస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
రెండు వస్తువులు ఉష్ట్రీయ స్పర్శలో ఉన్నప్పుడు ఇంకే విధమైన ఉష్ణనష్టం జరగనంత వరకు
వేడి వస్తువు కోల్పోయిన ఉష్ణం = చల్లని వస్తువు గ్రహించిన ఉష్ణం
పై వాక్యం ఒక సూత్రాన్ని సూచిస్తోంది. ఆ సూత్రం పేరు వ్రాయండి.
జవాబు:
మిశ్రమాల పద్ధతి సూత్రం.

ప్రశ్న 6.
పరమశూన్య ఉష్ణోగ్రత అనగానేమి?
జవాబు:
0 K (కెల్విన్) గానీ, – 273°C ఉష్ణోగ్రతను పరమశూన్య ఉష్ణోగ్రత అంటారు.

ప్రశ్న 7.
మానవుని శరీర ఉష్ణోగ్రతను వివిధ ప్రమాణాలలో తెల్పండి.
జవాబు:
మానవుని శరీర ఉష్ణోగ్రత ఫారెన్ హీట్ లో – 98.4°F, సెంటీగ్రేడ్ లో – 37°C, కెల్విన్‌మానంలో 310 K

ప్రశ్న 8.
క్రింది పట్టికను గమనించండి.

పై పదార్థాలను సమాన ద్రవ్యరాశిగా తీసుకొని, సమాన పరిమాణంలో ఉష్ణం అందిస్తున్నారనుకుందాం. పై పదార్థాలలో దేని ఉష్ణోగ్రత త్వరగా పెరుగుతుంది? దేని ఉష్ణోగ్రత నెమ్మదిగా పెరుగుతుంది? ఎందుకు?
జవాబు:

1. సమాన ద్రవ్యరాశిగా తీసుకొని, సమాన పరిమాణంలో ఉష్ణం అందిస్తున్నా ఉష్ణోగ్రతలో మార్పు అనేది పదార్థ విశిష్టోష్ణంపై ఆధారపడును.
2. తక్కువ విశిష్టోష్ణం గల పదార్థాలలో ఉష్ణోగ్రత మార్పు ఎక్కువగా ఉంటుంది. కనుకనే అవి త్వరగా వేడెక్కి, త్వరగా చల్లబడును.
   పై పట్టిక నుండి సీసం ఉష్ణోగ్రత త్వరగా పెరుగును, నీటి ఉష్ణోగ్రత నెమ్మదిగా పెరుగును.

ప్రశ్న 9.
27°C గది ఉష్ణోగ్రతను కెల్విన్లో తెల్పుము.
జవాబు:
కెల్విన్ మానం = 273 + °C = 273 + 27 = 300 K

ప్రశ్న 11.
318K ను సెంటీగ్రేడ్ లోకి మార్చుము.
జవాబు:
సెంటీగ్రేడ్ మానం = కెల్విన్ మానం – 273 = 318 – 273 = 45°C

ప్రశ్న 12.
పదార్థ స్థితులను ప్రభావితం చేసే భౌతిక రాశులేవి?
జవాబు:
పదార్థ స్థితులను ప్రభావితం చేసే భౌతిక రాశులు రెండు. అవి :

1. ఉష్ణోగ్రత
2. పీడనం

ప్రశ్న 13.
వేడినీటి కంటే, నీటి ఆవిరి వలన ఎక్కువ గాయాలగును. ఎందువల్ల?
జవాబు:
వేడి నీటికి ఉష్ణోగ్రత గరిష్ఠంగా 100°C ఉండును. వేడినీరు శరీరంపై పడితే గాయాలగును. కానీ నీటి ఆవిరి బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం విలువ 540 Cal/gram. అనగా నీటిఆవిరి శరీరాన్ని తాకి సాంద్రీకరణం చెందినపుడు 540 కేలరీల ఉష్ణశక్తిని విడుదల చేయును. ఈ అధికమైన ఉష్ణశక్తి వలన మనకు తీవ్రమైన గాయాలగును. కాబట్టి వేడినీటి కంటే నీటి ఆవిరి తగలటం ఎక్కువ ప్రమాదకరం.

ప్రశ్న 14.
ఉష్ట్రీయ స్పర్శలోనున్న A, B అనే రెండు వ్యవస్థలు విడివిడిగా C అనే వ్యవస్థతో ఉష్ణ సమతాస్థితిలో ఉంటే (A, B లతో ఉయ స్పర్శలో ఉంది) A, B వ్యవస్థలు ఒకదానితోనొకటి ఉష్ణ సమతాస్థితిలో ఉంటాయా?
జవాబు:

1. A అనే వ్యవస్థ C అనే వ్యవస్థతో ఉష్ణ సమతాస్థితిలో ఉంటే, ఆ రెండు వ్యవస్థలు ఒకే ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉంటాయని మనకు తెలుసు.
2. అదే విధంగా B, C లు ఒకే ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉంటాయి.
3. కనుక A, B లు ఒకే ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉంటాయి మరియు A, B లు ఒకదానికొకటి ఉష్ణ సమతాస్థితిలో ఉంటాయి.

ప్రశ్న 15.
వస్తువుల మధ్య ఉష్ణశక్తి ఎందుకు బదిలీ అవుతుంది?
జవాబు:
రెండు వస్తువులను ఒకదానితోనొకటి తాకుతూ ఉంచినపుడు ఆ రెండు ‘వస్తువుల ఉష్ణోగ్రతలలోని తేడా వల్ల ఉష్ణశక్తి అధిక ఉష్ణోగ్రత ఉన్న వస్తువు నుండి అల్ప ఉష్ణోగ్రత ఉన్న వస్తువుకు బదిలీ అవుతుంది.

ప్రశ్న 16.
అంతర్గత శక్తి అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక వ్యవస్థలోని కణాలు వేరు వేరుగా శక్తులను కలిగి ఉంటాయి. అవి రేఖీయ గతిశక్తి, భ్రమణ గతిశక్తి, కంపన శక్తి, మరియు అణువుల మధ్య స్థితిశక్తి. వీటన్నింటి మొత్తాన్ని వ్యవస్థ అంతర్గత శక్తి అంటారు.

ప్రశ్న 17.
ఏకాంక ద్రవ్యరాశి గల పదార్ధ ఉష్ణోగ్రతను 1°C పెంచడానికి ఎంత ఉష్ణశక్తి కావాలి?
జవాబు:
ఏకాంక ద్రవ్యరాశి గల పదార్థ ఉష్ణోగ్రతను 1°C పెంచడానికి, ఆ పదార్థ విశిష్టోష్ణానికి సమానమైన ఉష్ణశక్తి కావాలి. అనగా 1 cal/g°C.

1 cal/g°C = 1 k cal/ kg – K = 4.2 x 103 J/kg- K

ప్రశ్న 18.
ఫ్యాను క్రింద తెరచి ఉంచిన పెట్రిడి లోని స్పిరిట్, మూత ఉంచిన పెట్రీడి లోని స్పిరిట్ కన్నా త్వరగా ఆవిరైపోవడానికి కారణమేమి?
జవాబు:
తెరచి ఉంచిన పాత్రలోని ద్రవానికి గాలి వీస్తే, ద్రవం నుండి బయటికి వెళ్ళి తిరిగి ద్రవంలోకి వచ్చి చేరే అణువుల సంఖ్య గణనీయంగా తగ్గుతుంది. ఎందుకంటే, గాలి వీయడం వల్ల ద్రవం నుండి బయటకు వెళ్ళిన అణువులు ద్రవం పరిధిని దాటి దూరంగా నెట్టివేయబడతాయి. దానివల్ల బాష్పీభవన రేటు పెరుగుతుంది. కనుక, మూత ఉంచిన పెట్రిడిలోని స్పిరిట్ కంటే ఫ్యాన్ గాలికి ఉంచిన పెట్రెడిష్ లోని స్పిరిట్ త్వరగా బాష్పీభవనం చెందుతుంది.

ప్రశ్న 19.
ఏదైనా పని చేస్తున్నపుడు మనకు చెమట ఎందుకు పడుతుంది?
జవాబు:
మనం పని చేసేటప్పుడు మన శక్తిని ఖర్చు చేస్తాం. మన శరీరం నుండి శక్తి ఉష్ణరూపంలో విడుదలవుతుంది. తద్వారా చర్మం ఉష్ణోగ్రత పెరుగుతుంది. అప్పుడు స్వేదగ్రంథులలోని నీరు బాష్పీభవనం చెందడం ప్రారంభిస్తుంది. అందువల్ల శరీరం చల్లబడుతుంది.

ప్రశ్న 20.
నీటికి నిరంతరాయంగా ఉష్ణాన్ని అందిస్తూ ఉంటే నీటి ఉష్ణోగ్రత నిరంతరాయంగా పెరుగుతూ ఉంటుందా?
జవాబు:
నీటికి నిరంతరాయంగా ఉష్ణాన్ని అందిస్తూ ఉంటే, నీటి ఉష్ణోగ్రత 100°C ని చేరేవరకు, నీటి ఉష్ణోగ్రత నిరంతరంగా పెరుగుతుంది. ఆ తర్వాత నీటి ఉష్ణోగ్రతలో పెరుగుదల ఉండదు. 100°C వద్ద ఇంకా ఉష్ణాన్ని అందిస్తున్నా, ఉష్ణోగ్రతలో పెరుగుదల ఉండదు.

ప్రశ్న 21.
మూత కలిగిన ఒక చిన్న గాజుసీసాను తీసుకోండి. సీసాలో ఎటువంటి గాలి బుడగలు లేకుండా పూర్తిగా నీటితో నింపండి. సీసాలోని నీరు బయటకుపోయే అవకాశం లేకుండా గట్టిగా మూతను బిగించండి. ఈ సీసాను ఫ్రిజ్ లో కొన్ని గంటలు ఉంచి తర్వాత బయటకు తీసిచూస్తే, సీసాకు పగుళ్ళు ఏర్పడుటను గమనిస్తాము. ఎందుకు?
జవాబు:
సీసాలో పోసిన నీటి ఘనపరిమాణం, సీసా ఘనపరిమాణానికి సమానం. కాని నీరు ఘనీభవించినపుడు వ్యాకోచిస్తుంది. అనగా నీటి ఘనపరిమాణం పెరిగింది. అందువల్ల సీసా పగులుతుంది.

ప్రశ్న 22.
థర్మామీటర్ ను వేడినీటిలో ఉంచినపుడు దానిలోని పాదరస మట్టం పెరుగుటను, చల్లని నీటిలో ఉంచినపుడు పాదరస మట్టం ఎత్తు పడిపోవుటను గమనిస్తాము. ఎందుకు?
జవాబు:

1. రెండు వస్తువులు ఉద్ధీయ స్పర్శలోనున్నపుడు, ఉష్ణం ఒక పదార్థం నుండి మరొక పదార్థానికి, ఉష్ణ సమతాస్థితిని పొందునంత వరకు ప్రసరిస్తుంది.
2. థర్మామీటరును వేడినీటిలో ఉంచినపుడు ఉష్ణం వేడినీటి వస్తువు నుండి చల్లని వస్తువు (థర్మామీటరులోని పాదరసం)కు ప్రసరించింది. అందువల్ల పాదరస మట్టం పెరుగుతుంది.
3. థర్మామీటరను చల్లని నీటిలో ఉంచినపుడు, ఉష్ణం వేడి వస్తువు (పాదరసం) నుండి చల్లని నీటిలోకి ప్రసరిస్తుంది. అందువల్ల పాదరస మట్టం పడిపోతుంది.

ప్రశ్న 23.
ఉష్ణోగ్రతకు, కణాల గతిజశక్తికి గల సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:

1. అణువుల / కణాల సరాసరి గతిజశక్తి చల్లని వస్తువులో కంటే వేడి వస్తువులో ఎక్కువగా ఉంటుంది.
2. ఒక వస్తువు యొక్క ఉష్ణోగ్రత దానిలోని అణువుల సరాసరి గతిజశక్తిని సూచిస్తుందని చెప్పవచ్చు.
3. ఒక వస్తువులోని అణువుల సరాసరి గతిజశక్తి దాని పరమ ఉష్ణోగ్రతకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.
   K.E_{(సరాసరి)} ∝ T

ప్రశ్న 24.
ఒక వస్తువు యొక్క ఉష్ణోగ్రతలోని పెరుగుదల (తరుగుదల) రేటుకు, విశిష్టోష్ణానికి ఏమైనా సంబంధం ఉన్నదా?
జవాబు:

1. ఉష్ణోగ్రతలోని పెరుగుదల (తరుగుదల) పదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడుతుంది. అనగా ఒక పదార్థ విశిష్టోష్ణం ఆ పదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడుతుంది.
2. ఒకే పరిమాణంలో ఉష్ణాన్ని అందించినప్పటికి, పదార్థ విశిష్టోష్ణం విలువ ఎక్కువగా ఉంటే, దాని ఉష్ణోగ్రతలోని పెరుగుదల (తరుగుదల) రేటు తక్కువగా ఉంటుంది.
3. ఒక పదార్థం దాని ఉష్ణోగ్రత మార్పుకు ఎంత మేర విముఖత చూపుతుందనే భావాన్ని విశిష్టోష్ణం తెలియజేస్తుంది.

ప్రశ్న 25.
గాలిలో నీటి ఆవిరి ఎక్కడి నుండి వస్తుంది?
జవాబు:
కాలువలు, చెరువులు, నదులు, సముద్రాలు మొదలైన వాటి ఉపరితలాల నుండి నీరు బాష్పీభవనం చెందడం ద్వారా, తడి బట్టలు ఆరవేసినపుడు, చెమట మొదలగు ప్రక్రియల ద్వారా గాలిలో నీటి ఆవిరి చేరుతుంది.

ప్రశ్న 26.
20 కి.గ్రా. నీటి యొక్క ఉష్ణోగ్రతను 25°C నుండి 75°C కు పెంచడానికి ఎంత ఉష్ణశక్తి కావాలి?
జవాబు:
m = 20 కి.గ్రా. = 20,000 గ్రా.
t₁ = 25°C
t₂ = 75°C
S = 1 cal/gm°C.

Q = mS∆T
= 20000 × 1 × (75 – 25)
= 20000 × 1 × 50
= 1000000 కెలోరీలు
= 10³ కిలో కెలోరీలు

ప్రశ్న 27.
20°C వద్దనున్న 200 మి.లీ. నీటిని త్రాగినపుడు మన శరీరం నుండి నీరు గ్రహించు ఉష్ణశక్తి ఎంత? (మానవ శరీర ఉష్ణోగ్రత 37°C).
జవాబు:
m = 200 మి.లీ.
t₁ = 20°C
t₂ = 37°C
S = 1 cal/gm°C

Q = mS∆T
= 200 × 1 × (37-20)
= 200 × 1 × 17
= 3400 కెలోరీలు.

ప్రశ్న 28.
మిశ్రమాల పద్ధతి యొక్క సూత్రం వ్రాయుము.
జవాబు:
మిశ్రమాల పద్ధతి సూత్రం :
వివిధ ఉష్ణోగ్రతల వద్దనున్న రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ వస్తువులను ఉద్దీయ స్పర్శలో ఉంచితే ఉష్ణ సమతాస్థితి సాధించే వరకు వేడి వస్తువులు కోల్పోయిన ఉష్ణం చల్లని వస్తువులు గ్రహించిన ఉష్ణానికి సమానం.

వేడి వస్తువులు కోల్పోయిన ఉష్ణం = చల్లని వస్తువులు గ్రహించిన ఉష్ణం.

ప్రశ్న 29.
రెండు వస్తువులు ఉష్ణ సమతాస్థితిని సాధించాయని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
రెండు వస్తువులు ఒకదానికొకటి ఉష్ణస్పర్శలో ఉంచినపుడు, వేడి వస్తువు నుండి చల్లని వస్తువుకు ఉష్ణశక్తి బదిలీ అవుతుంది. ఆ రెండు వస్తువులు ఒకే వెచ్చదనం స్థాయి’ పొందే వరకు ఈ ఉష్ణశక్తి బదిలీ కొనసాగుతుంది. అప్పుడు, ఆ రెండు వస్తువులు ఉష్ణ సమతాస్థితిని పొందాయని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 30.
ఉష్ణం అనగానేమి?
జవాబు:
అధిక ఉష్ణోగ్రత గల వస్తువు నుండి అల్ప ఉష్ణోగ్రత గల వస్తువుకు ప్రవహించే శక్తి స్వరూపాన్ని ఉష్ణం అంటారు.

ప్రశ్న 32.
‘కెలోరి’ అనగానేమి?
జవాబు:
ఉష్ణానికి CGS ప్రమాణం కెలోరి. ఒక గ్రాము నీటి ఉష్ణోగ్రతను 1°C పెంచడానికి అవసరమైన ఉష్ణాన్ని కెలోరి అంటారు.

ప్రశ్న 33.
విశిష్టోష్ణమును నిర్వచించి, దాని CGS మరియు SI ప్రమాణాలు తెలుపుము.
జవాబు:
ఏకాంక ద్రవ్యరాశి గల పదార్థ ఉష్ణోగ్రతను ఒక డిగ్రీ పెంచడానికి కావలసిన ఉష్ణరాశిని ఆ పదార్థ విశిష్టోష్ణం అంటారు.
CGS ప్రమాణాలు : Cal/g°C
SI ప్రమాణాలు : J/kg-K

ప్రశ్న 34.
ద్రవం యొక్క బాష్పీభవన రేటు ఏ ఏ అంశాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది?
జవాబు:
ద్రవం యొక్క బాష్పీభవన రేటు
1) ఆ ద్రవ ఉపరితల వైశాల్యం
2) ఉష్ణోగ్రత మరియు
3) వాని పరిసరాలలో అంతకుముందే చేరియున్న ద్రవ బాష్పం వంటి అంశాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది.

ప్రశ్న 35.
సాంద్రీకరణము అనగానేమి?
జవాబు:
వాయువు ద్రవంగా స్థితి మార్పు చెందడమే సాంద్రీకరణం.

ప్రశ్న 36.
శీతాకాలపు ఉదయం వేళల్లో పూలపై, గడ్డిపై లేదా కిటికీ అద్దాలపై నీటి బిందువులు ఎలా ఏర్పడతాయి.?
జవాబు:
శీతాకాలంలో రాత్రివేళ వాతావరణ ఉష్ణోగ్రత బాగా తగ్గుతుంది. అందువల్ల కిటికీ అద్దాలు, పూలు, గడ్డి మొదలైనవి మరీ చల్లగా అవుతాయి. వాటి చుట్టూ ఉన్న గాలిలో నీటి ఆవిరి సంతృప్త స్థితిలో ఉన్నపుడు, అది సాంద్రీకరణం చెందడం ప్రారంభిస్తుంది. ఇలా వివిధ ఉపరితలాలపై సాంద్రీకరణం చెందిన నీటి బిందువులను తుషారం అంటారు.

ప్రశ్న 37.
గాలిలో పొగమంచు ఎలా ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
శీతాకాలంలో రాత్రివేళ ఉష్ణోగ్రత బాగా తగ్గితే, ఆ ప్రాంతంలోని వాతావరణం అధిక మొత్తంలో నీటి ఆవిరిని కలిగి ఉంటుంది. ఆవిరిలో ఉన్న నీటి అణువులు గాలిలోని ధూళి కణాలపై సాంద్రీకరణం చెంది చిన్న చిన్న నీటి బిందువులుగా ఏర్పడతాయి. ఈ నీటి బిందువులు గాలిలో తేలియాడుతూ, పలుచని మేఘం వలె / పొగ వలె మనకు దూరంలోనున్న వస్తువులను కనబడనీయకుండా చేస్తాయి. దీనినే పొగమంచు అంటారు.

ప్రశ్న 38.
మరుగుట, మరియు మరుగు స్థానం అనగానేమి?
జవాబు:
ఏదేని పీడనం, స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద ద్రవస్థితిలోని పదార్థం వాయుస్థితిలోకి మారడాన్ని మరుగుట అంటాం. ఆ ఉష్ణోగ్రతను ఆ ద్రవం యొక్క మరుగు స్థానం అంటాం.

ప్రశ్న 39.
బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం అనగానేమి?
జవాబు:
బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం : నీరు ద్రవ స్థితి నుండి వాయుస్థితికి మారడానికి వినియోగింపబడే ఉష్ణాన్ని “బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం” అంటారు.

• బాష్పీభవన గుప్తోషాన్ని ‘L’ తో సూచిస్తారు.
• L = \(\frac{Q}{M}\)
• నీటి బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం విలువ 540 కెలోరీలు / గ్రాం.

ప్రశ్న 40.
ద్రవీభవనం అనగానేమి?
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఘన పదార్థం ద్రవస్థితిలోకి మారే ప్రక్రియను ద్రవీభవనం అంటాం.

ప్రశ్న 41.
ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం అనగానేమి?
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద 1 గ్రా. ఘన పదార్థం పూర్తిగా ద్రవంగా మారడానికి కావలసిన ఉష్ణాన్ని ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం అంటారు. L = Q/M

ప్రశ్న 42.
ఘనీభవనం అనగానేమి?
జవాబు:
ద్రవ స్థితిలో ఉన్న ఒక పదార్థం కొంత శక్తిని కోల్పోవడం ద్వారా ఘన స్థితిలోకి మారే ప్రక్రియను ఘనీభవనం అంటాం.

ప్రశ్న 43.
ఎత్తైన పర్వత ప్రాంతాలతో, మైదాన ప్రాంతాలతో పోల్చినపుడు ఆహార పదార్థాలను ఉడికించడం కష్టం అంటారు. దీనికి గల కారణాలు ఏమిటి?
జవాబు:
భూ ఉపరితలం నుండి పైకి పోవు కొలది వాతావరణ పీడనం తగ్గుతుంది. కనుక తక్కువ ఉష్ణోగ్రత విలువకే నీరు మరుగును. కానీ ఆహార పదార్థాలు అధిక ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉడుకుతాయి. కనుక ఎత్తుకు పోవుకొలది ఆహారపదార్థాలు ఉడికే ఉష్ణోగ్రత కంటే తక్కువ ఉష్ణోగ్రత వద్దనే నీరు మరుగును కానీ పదార్థాలు ఉడకవు.

ప్రశ్న 44.
4 కేజీల నీరు, 100 °C వద్ద ఉందనుకొనుము. 4 కేజీల నీరు పూర్తిగా బాష్పంగా మారుటకు కావలసిన ఉష్ణశక్తి విలువ ఎంత?
జవాబు:
నీరు ద్రవ్యరాశి = m = 4 కి. = 4 × 10³ గ్రా||
నీటి బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం = L = 540 కాలరీలు
కావలసిన ఉష్ణశక్తి = Q = mL = 4 × 10³ × 540 = 216 × 10⁴ = 2.16 × 10⁶ కాలరీలు

ప్రశ్న 45.
కుండలో నీరు చల్లగా ఉండుటకు గల కారణమేమిటి?
జవాబు:

1. మట్టితో చేసిన కుండకు అనేక సూక్ష్మరంధ్రాలుంటాయి.
2. కుండలో నీరు పోసినపుడు, ఈ సూక్ష్మరంధ్రాల ద్వారా నీరు ఉపరితలంపై చెమ్మగా చేరుతుంది.
3. ఉపరితలంపై గల నీరు లోపలి ఉష్ణాన్ని గ్రహించి బాష్పీభవనం చెందును.
4. ఈ విధంగా కుండ లోపలి నీరు ఉష్ణం కోల్పోవుట వలన చల్లగా ఉండును.

ప్రశ్న 46.
పందులు బురదలో దొర్లుతాయి. ఎందుకు?
జవాబు:
పందుల చర్మంపై స్వేద గ్రంథులు ఉండవు. కనుక వాటి శరీర ఉష్ణోగ్రతను సమతుల్యం చేసుకొనుటకు అవి ఎక్కువ భాగము బురదలోనే దొర్లుతుంటాయి.

ప్రశ్న 47.
0°C వద్ద గల 1 గ్రాము మంచును (0 °C వద్ద గల 1 గ్రాము నీరుగా మార్చుటకు అందించవలసిన ఉష్ణరాశి విలువ ఎంత?
జవాబు:
0°C వద్ద గల 1 గ్రాము మంచును 0°C వద్ద ఉన్న 1 గ్రాము నీరుగా మార్చడానికి అందించవలసిన ఉష్ణరాశి 80 కేలరీలు.

ప్రశ్న 48.
0°C వద్ద గల మంచుకు ఎంత ఉష్ణాన్ని అందించినప్పటికీ అది నీరుగా మారేంత వరకు దాని ఉష్ణోగ్రతలో మార్పు ఉండదు. ఎందువల్ల?
జవాబు:
మనం అందించిన ఉష్ణం దాని స్థితిని మార్చడానికి ఉపయోగపడుతుంది. కాబట్టి ఉష్ణోగ్రతలో పెరుగుదల ఉండదు.

ప్రశ్న 49.
ప్రెషర్ కుక్కర్ లో వంట చేయడం తేలిక. ఎందుకు?
జవాబు:
పీడనం పెరిగితే నీటి మరుగు స్థానం పెరుగుతుంది. ప్రెషర్ కుక్కర్ లో నీటి మరుగు స్థానం 120°C వరకు పెరుగుతుంది. కాబట్టి వంట చేయడం తేలిక.

ప్రశ్న 50.
నీటిని శీతలీకరణిగా వాడతారు. ఎందుకు?
జవాబు:
నీరు అత్యధిక విశిష్టోష్ణం కలిగిన ద్రవం కావున అధిక ఉష్టాన్ని గ్రహించి కూడా తొందరగా వేడెక్కదు. కాబట్టి నీటిని శీతలీకరణిగా వాడతారు.

ప్రశ్న 51.
మంచు నీటిపై తేలుతుంది. ఎందుకు?
జవాబు:
మంచు ఘనపరిమాణం నీటికంటే ఎక్కువ. కాబట్టి మంచు సాంద్రత నీటికంటే తక్కువ. కాబట్టి మంచు నీటిపై తేలుతుంది.

ప్రశ్న 52.
చిన్న కప్పు మరియు పెద్ద డిష్ లో ఒకే పరిమాణం గల ద్రవాన్ని ఉంచితే ఏది త్వరగా బాష్పీభవనం చెందుతుంది?
జవాబు:
పెద్ద డిష్ లోని ద్రవం తొందరగా బాష్పీభవనం చెందుతుంది. కారణం ఉపరితల వైశాల్యం పెరిగితే బాష్పీభవన రేటు పెరుగుతుంది.

ప్రశ్న 53.
వేసవి రోజుల్లో కుక్కలు నాలుకను బయటకు చాచి ఉంచడానికి గల కారణాన్ని బాష్పీభవనం భావనతో వివరింపుము.
జవాబు:
కుక్కల శరీరంపై స్వేద రంధ్రాలు ఉండవు. కావున వేసవిలో నాలుక బయటకు చాచుట వలన నాలుకపై నీరు బాష్పీభవనం చెంది తద్వారా శరీర ఉష్ణోగ్రత తగ్గుతుంది. ఈ విధంగా కుక్కలు శరీరాన్ని చల్లబరుచుకొంటాయి.

10th Class Physics 1st Lesson ఉష్ణం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
శీతాకాలపు ఉదయం వేళల్లో పూలపై, గడ్డిపై నీటి బిందువులు (తుషారం) ఏర్పడుటకు కారణం ఏమి?
జవాబు:
i) శీతాకాలపు ఉదయం వేళల్లో భూ ఉపరితలం, భూమిపై నున్న గడ్డి, పూలు, ఇతర వస్తువుల ఉష్ణోగ్రత బాగా తగ్గిపోతుంది.
ii) అతి శీతలంగా ఉన్న ఆ గడ్డి, ఇతర వస్తువులకు గాలిలోని నీటి ఆవిరి తగిలినపుడు సాంద్రీకరణం జరిగి గడ్డిపై నీటి బిందువులు (తుషారం) ఏర్పడతాయి.

ప్రశ్న 2.
వివిధ సమయాల్లో రెండు పట్టణాలకు సంబంధించి ఉష్ణోగ్రతలు ఇవ్వబడ్డాయి.

పై పట్టిక ఆధారంగా క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వ్రాయండి.
A) ఉదయం 6 గంటలకు గల ఉష్ణోగ్రతను పోలిస్తే ఏ పట్టణంలో ఉష్ణోగ్రత ఎక్కువగా ఉంది?
B)ఏ సమయంలో రెండు పట్టణాలలోను ఒకే ఉష్ణోగ్రత కలదు?
జవాబు:
A) ‘B’ పట్టణంలో ఉష్ణోగ్రత ఎక్కువగా ఉంది.
B) 11 : 30 AM వద్ద రెండు పట్టణాలలో ఒకే ఉష్ణోగ్రత కలదు.

ప్రశ్న 3.
2 కి.గ్రా. ల ద్రవ్యరాశి గల ఇనుముకు 12,000 Cal. ఉష్ణాన్ని అందించారు. ఇనుము యొక్క తొలి ఉష్ణోగ్రత 20°C. దాని విశిష్టోష్ణం 0.1 Cal/g-°C. ఇనుము పొందే తుది ఉష్ణోగ్రత ఎంత?
జవాబు:
ఇనుము ద్రవ్యరాశి (m) = 2 కి.గ్రా. × 1000 గ్రా. = 2000 గ్రా.
అందించబడిన ఉష్ణము = Q = 12,000 కేలరీలు.
తొలి ఉష్ణోగ్రత = θ_i = 20°C ; తుది ఉష్ణోగ్రత = θ_f = ?
ఇనుము విశిష్టోష్ణము విలువ (S) = 0.1 కి./గ్రా. °C.
ఉష్ణము = Q = mS∆θ = Q = mS(θ_f – θ_i)

∴ తుది ఉష్ణోగ్రత = θ_f= 60 + 20 = 80°C

ప్రశ్న 4.
మంచు ఖండాల (Iceberg) చుట్టూ అధికంగా పొగమంచు ఉంటుంది. చర్చించండి.
జవాబు:
మంచు ఖండాల యొక్క ఉపరితలాలపై సాంద్రీకరణ చెందిన నీటి బిందువుల యొక్క ఉష్ణోగ్రత విలువ తగ్గిన, ఆ ప్రదేశంలో అధిక మొత్తంలో గల నీటిఆవిరి రూపంలోని నీటి అణువులు చిన్న చిన్న నీటి బిందువులుగా ఏర్పడును. ఇవి గాలిలో తేలియాడుతూ, పలుచని మేఘం లేదా పొగ వలె ఏర్పడతాయి.

ప్రశ్న 5.
A అనే 10 గ్రా. వస్తువుకు 50 కేలరీల ఉష్ణశక్తి అందించబడినది. B అనే 20 గ్రా. వస్తువుకు 80 కేలరీల ఉష్ణశక్తి అందించబడినది. ఈ రెండు వస్తువులను ఉయ స్పర్శలో ఉంచినపుడు ఏ వస్తువు నుండి ఏ వస్తువుకు ఉష్ణ ప్రసారం జరుగును?
జవాబు:

రెండు వస్తువులను ఉద్ధీయ స్పర్శలో ఉంచినపుడు A నుండి ఉష్ణశక్తి Bలోనికి ప్రవేశించును.

ప్రశ్న 6.
తుషారం మరియు పొగమంచు (Dew and Fog) ల మధ్య భేదాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 7.
లలిత అల్యూమినియం గోళీల యొక్క విశిష్టోష్ణం కనుగొనాలని అనుకొంది. ఈ ప్రయోగం నిర్వహించడానికి ఏ విధమైన పరికరాలు లేదా సామగ్రి అవసరమవుతాయో వివరించండి.
జవాబు:
అవసరమయిన వస్తువులు :
కెలోరీమీటర్, ఉష్ణమాపకం, మిశ్రమాన్ని కలిపే కాడ లేదా స్టర్రర్, నీరు, నీటిఆవిరి గది, చెక్కపెట్టి మరియు అల్యూమినియం గోళీలు.

ప్రశ్న 8.
ఉష్ణోగ్రతలో నిర్ణీత పెరుగుదలకు గాను దిగువ పదార్థాలలో ఏది ఎక్కువ సమయం తీసుకొంటుంది? కారణం తెల్పండి.

జవాబు:
నీరు అధిక సమయం తీసుకొంటుంది. కారణం నీటి విశిష్టోష్ణం అధికం కాబట్టి వేడెక్కడానికి అధిక సమయం తీసుకొంటుంది. చల్లబడడానికి అధిక సమయం తీసుకొంటుంది.

ప్రశ్న 9.
ఫ్రిజ్ నుండి బయటకు తీసిన పుచ్చకాయ ఎక్కువ సమయం పాటు చల్లగా ఉండటంలో విశిష్టోష్ణం పాత్రను వివరింపుము.
జవాబు:
పుచ్చకాయ ఎక్కువ శాతం నీటిని కలిగి ఉండటం మరియు అది అధిక విశిష్టోష్ణం కలిగి ఉండటం వలన ఫ్రిజ్ నుంచి తీసిన పుచ్చకాయ ఎక్కువ సమయం చల్లదనాన్ని నిలుపుకొంటుంది.

ప్రశ్న 10.
తుషారము మరియు పొగమంచు మధ్య భేదాలను తెల్పండి.
జవాబు:
తుషారం :
వివిధ ఉపరితలాలపై సాంద్రీకరణం చెందిన నీటి బిందువులను తుషారం అంటారు. ఇది కాలుష్య రహితం.

పొగమంచు :
వాతావరణంలోని నీటి ఆవిరి గాలిలోని ధూళికణాలపై సాంద్రీకరణం చెంది పొగ వలె గాలిలో తేలియాడే నీటి బిందువులను ఏర్పరుస్తుంది. దీనినే పొగమంచు అంటారు. ఇది కాలుష్యాన్ని కలుగజేస్తుంది. శ్వాసకోశ వ్యాధులతో బాధపడేవారికి ప్రమాదకరం.

ప్రశ్న 11.
30°C ఉష్ణోగ్రత గల 60 గ్రా|| నీటిని, 60 °C ఉష్ణోగ్రత గల 60 గ్రాముల నీటికి కలిపితే మిశ్రమ ఫలిత ఉష్ణోగ్రత ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:

ప్రశ్న 12.
మీ ఉపాధ్యాయులు తరగతి గదిలో తుషారము మరియు హిమము ఏర్పడుటను ప్రయోగపూర్వకంగా చూపించినారు కదా ! తుషారము మరియు హిమము ఏర్పడుటను నీవు ప్రయోగపూర్వకంగా ఏ విధంగా నిర్వహించెదవు?
జవాబు:
ఫ్రిజ్ లో ఉంచిన నీటి బాటిల్ ను బయటకు తీస్తే బాటిల్ లోపల మంచు ఏర్పడటం గమనించవచ్చు. అది హిమానికి ఉదాహరణ. బాటిల్ బయట నీటిఆవిరి సాంద్రీకరణం చెందడం వలన బిందువులు ఏర్పడుతాయి. అది తుషారానికి ఉదాహరణ.

ప్రశ్న 13.
నీరు ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్దనైనా ఆవిరి అవుతుంది? ఉదాహరణతో వివరించండి.
జవాబు:

1. వర్షాకాలంలో మనము నేలపై గల గచ్చును తుడిచిన అది కొంతసేపటికి ఆరిపోవును. అనగా నేలపై తడి ఆవిరైపోయినది.
2. ఆరుబయట ఆరవేసిన బట్టలు శీతాకాలంలో కూడా ఆరిపోవుటకు కారణము వాటిలోని నీరు ఆవిరైపోవుటయే.
3. గాలిలో ఆవిరి రూపంలో నీటి అణువులు ఉంటాయి.
   పై దృగ్విషయాలను బట్టి నీరు ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్దనైనా ఆవిరి అవుతుంది.

ప్రశ్న 14.
20°C ఉష్ణోగ్రత గల 50 గ్రాముల నీటిని, 40°C ఉష్ణోగ్రత గల 50 గ్రాముల నీటికి కలిపితే మిశ్రమం ఫలిత ఉష్ణోగ్రత ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:

∴ మిశ్రమం ఫలిత ఉష్ణోగ్రత = 30°C.

ప్రశ్న 15.
కింది వానిని కెల్విన్ మానంలోకి మార్చుము. i) 40°C ii) 27°C iii) – 273°C
జవాబు:
కెల్విన్ మానంలో ఉష్ణోగ్రత = 273 + సెల్సియస్ మానంలో ఉష్ణోగ్రత

1. 40°C ను కెల్విన్ మానంలో వ్రాయగా = 273 + 40 = 313K
2. 27°C ను కెల్విన్ మానంలో వ్రాయగా = 273 + 27 = 300 K
3. – 273°C ను కెల్విన్ మానంలో వ్రాయగా = 273 + (-273) = 0 K

ప్రశ్న 16.
ఒక పదార్థం గ్రహించిన (కోల్పోయిన) ఉష్ణరాశికి సూత్రం వ్రాసి అందులోని పదాలను వ్రాయండి.
జవాబు:
ఉష్ణరాశి Q = m∆T
ఇచ్చట Q = ఉష్ణరాశి, m = పదార్థం ద్రవ్యరాశి
s = పదార్థం విశిష్టోష్ణం , ∆T = ఉష్ణోగ్రతలో మార్పు

10th Class Physics 1st Lesson ఉష్ణం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
బాష్పీభవన ప్రక్రియను ప్రభావితం చేయు అంశాలను వ్రాసి, ఉదాహరణలతో వివరింపుము.
జవాబు:
బాష్పీభవన ప్రక్రియను ప్రభావితం చేయు అంశాలు :
ఉష్ణోగ్రత, ద్రవ ఉపరితల వైశాల్యం గాలిలో అంతకుముందే చేరి ఉన్న ద్రవబాష్పం (ఆర్థత), గాలి వేగం ప్రభావితం చేయును.
– ఉష్ణోగ్రత పెరిగితే బాష్పీభవన రేటు పెరుగును.

ఉదాహరణ – 1:

1. రెండు పెట్రెడిషన్లు తీసుకొని వాటిలో సుమారు ఒకే పరిమాణంలో స్పిరిట్ ను తీసుకొండి.
2. ఒక పెట్రెడిషన్ను ఫ్యాన్ గాలి తగిలే విధంగా ఉంచాలి. రెండవ దానిపైన మూత పెట్టి ఉంచాలి.
3. కొంత సమయం తరువాత రెండింటిలోని స్పిరిట్ పరిమాణాన్ని పరిశీలించండి.
4. ఫ్యాన్ గాలికి ఉంచిన పెట్రెడిష్ లోని స్పిరిట్ ఏమీ లేకపోవడం, మూత పెట్టి ఉంచిన పెట్రెడిష్ లోని స్పిరిట్ అంతే ఉండటం మనం గమనించవచ్చు.

ఉదాహరణ – 2:

1. ఒకే పరిమాణం గల వేడి ‘టీ’ని ఒక కప్పులోనూ, ఒక ‘సాసర్’లోనూ తీసుకోండి.
2. సుమారు 5 నిమిషాల తర్వాత రెండింటిలోనూ ‘టీ’ పరిమాణాన్ని పరిశీలించండి.
3. టీ కప్పులోని టీ కంటే సాసర్ లోని టీ త్వరగా చల్లబడుతుంది.

ఉదాహరణ – 3:

1. తడి బట్టలలోని నీరు మామూలు పరిస్థితులలో కన్నా ఫ్యాన్ గాలి క్రింద ఉంచినపుడు త్వరగా బాష్పీభవనం చెందుతుంది.
2. తడి బట్టలలోని నీరు ఎక్కువ ఆర్ధత ఉన్న సందర్భంలో కంటే తక్కువ ఆర్ధత గల సందర్భాలో తొందరగా బాష్పీభవనం చెందుతుంది.

ప్రశ్న 2.
పట్టికను పరిశీలించి, దిగువ ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వ్రాయుము.

a) విశిష్టోష్ణం యొక్క SI ప్రమాణాలు వ్రాయండి.
b) విశిష్టోష్ణం విలువలు ఆధారంగా ఇచ్చిన పదార్థాలను ఆరోహణ క్రమంలో అమర్చండి.
c) ఒకే పరిమాణం గల ఉష్ణం అందిస్తే వీటిలో ఏది త్వరగా వేడెక్కుతుంది?
d) 1kg ఇనుము ఉష్ణోగ్రతను 10°C పెంచడానికి కావలసిన ఉష్ణం ఎంతో లెక్కించండి.
జవాబు:
a) బౌల్ / కి.గ్రా. కెల్విన్
b) సీసం, రాగి, ఇనుము, అల్యూమినియం, నీరు
c) సీసం
d) Q = ms∆T = 1000 x 0.115 x 10 = 1150 కేలరీలు.

ప్రశ్న 3.
మంచు నీరుగా మారినపుడు ఉష్ణోగ్రతలో ఎలాంటి మార్పు కనిపించదని తెలుపుటకు ఒక ప్రయోగాన్ని సూచించండి. 0°C వద్ద ఉన్న 5 గ్రాముల మంచు 0°C వద్ద నీరుగా మారడానికి ఎంత ఉష్ణం అవసరం అవుతుంది? (మంచు ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం 80 Callgram).
జవాబు:
1) ఒక బీకరులో కొన్ని మంచుముక్కలు తీసుకొని, థర్మామీటరు సహాయంతో ఉష్ణోగ్రతను కొలవవలెను.

2) బీకరును బర్నర్ పై ఉంచి వేడిచేస్తూ ప్రతి నిమిషం ఉష్ణోగ్రతను నమోదు చేయవలెను.

3) మంచుముక్కలు కరిగేటప్పుడు మనం ఈ క్రింది విషయాలను గమనిస్తాము.
a) ప్రారంభంలో మంచు తక్కువ ఉష్ణోగ్రత 0°C లేదా అంతకంటే తక్కువగా ఉంటుందని గమనిస్తాము.
b) 0°C కంటే తక్కువగా ఉంటే 0°C ను చేరే వరకు ఉష్ణోగ్రత నిరంతరము పెరుగుతుంది.
c) మంచు కరగడం ప్రారంభం అవగానే ఎంత ఉష్ణాన్ని అందిస్తున్నా ఉష్ణోగ్రతలో మార్పు లేకపోవడం గమనిస్తాము.

4) ఈ విధముగా జరగడానికి గల కారణము :
a) మంచుముక్కలకు మనం అందించిన ఉష్ణం మంచు అణువుల అంతర్గత శక్తిని పెంచుతుంది.
b) ఇలా పెరిగిన అంతర్గత శక్తి మంచులోని అణువుల (H₂O) మధ్య గల బంధాలను బలహీనపరచి, తెంచుతుంది.
c) అందువల్ల మంచు (ఘన స్థితి), నీరు (ద్రవస్థితి) గా మారుతుంది.
d) ఈ ప్రక్రియ స్థిర ఉష్ణోగ్రత (0°C లేదా 273K) వద్ద జరుగుతుంది. ఈ ఉష్ణోగ్రతను ద్రవీభవన స్థానం (melting point) అంటాం.

5) ద్రవీభవన స్థానం :
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఘనస్థితిలో ఉన్న పదార్థం ద్రవస్థితిలోకి మారే ప్రక్రియనే ద్రవీభవనం అంటారు.

6) ద్రవీభవనం చెందేటప్పుడు ఉష్ణోగ్రత మారదు.

7) ఎందుకనగా, మంచుకు అందించబడిన ఉష్ణం పూర్తిగా నీటి అణువుల మధ్య గల బంధాలను తెంచడానికే వినియోగపడుతుంది.
మంచు ద్రవ్యరాశి = m = 5 గ్రాముల
మంచు ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం = L_f = 80 కెలోరి/గ్రాము
అవసరమైన ఉష్ణము = Q = mL_f = 5 × 80 = 400 కెలోరి / గ్రాము

ప్రశ్న 4.
ద్రవీభవన ప్రక్రియ (process of melting) మరియు ద్రవీభవన గుప్తోష్ణాలను (latent heat of fusion) వివరించండి.
జవాబు:
ద్రవీభవన ప్రక్రియను పరిశీలించడానికి వేడిచేసినప్పుడు ద్రవంగా మారే మంచు, మైనం వంటి ఏదైనా ఒక పదార్థాన్ని ఎంచుకోవాలి.

• ఎంచుకున్న పదార్థాన్ని బీకరులో తీసుకుని థర్మామీటరు సహాయంతో దాని ఉష్ణోగ్రతను కొలవాలి.
• ఆ బీకరును బర్నర్ లేదా స్టవ్ పై వేడిచేస్తూ ప్రతి నిమిషానికి ఉష్ణోగ్రతలో మార్పును పరిశీలించాలి.
• పదార్థాన్ని వేడి చేస్తున్నప్పుడు కొంత సమయం వరకూ పదార్థ ఉష్ణోగ్రత పెరుగుతుంది. తదుపరి ఒకానొక ఉష్ణోగ్రత వద్ద పదార్థం ద్రవ రూపంలోకి మారడం ప్రారంభమైనప్పుడు ఉష్ణాన్ని అందిస్తూ ఉన్నప్పటికీ ఉష్ణోగ్రతలో, మార్పు ఉండదు. మనం అందించే ఉష్ణం పదార్థం స్థితి మారడానికి మాత్రమే ఉపయోగపడుతుంది. పదార్థం పూర్తిగా ద్రవస్థితిలోకి మారిన తర్వాత థర్మామీటరులో ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదలను గమనించవచ్చు.
• ఈ విధంగా స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఘన స్థితిలో ఉన్న పదార్థం ద్రవ స్థితిలోకి మారే ప్రక్రియను ద్రవీభవనం అంటాం.
• ఈ విధంగా ఒక గ్రాము పదార్థాన్ని ఘన స్థితి నుండి పూర్తిగా ద్రవంగా మార్చడానికి కావలసిన ఉష్ణాన్ని ఆ పదార్థం యొక్క ద్రవీభవన గుప్తోష్ణం అంటారు.

ప్రశ్న 5.
‘వివిధ పదార్థాల విశిష్టోష్ణం విలువలు వేరువేరుగా ఉంటాయి’. దీనికి కారణాలు వివరించండి.
జవాబు:

1. పదార్థానికి / వ్యవస్థకు ఉష్ణశక్తిని అందించినప్పుడు అది అందులోని కణాల రేఖీయ గతి శక్తి, కంపన శక్తి, భ్రమణ శక్తి మరియు అణువుల మధ్య స్థితి శక్తి వంటి వివిధ రూపాలలోకి వితరణ చెందుతుంది.
2. ఉష్ణశక్తిని పంచుకునే విధానం పదార్థాన్ని బట్టి మారుతుంది.
3. పదార్థానికి ఇచ్చిన ఉష్ణశక్తిలో ఎక్కువ భాగం దాని అణువుల రేఖీయ గతిజ శక్తిని పెంచడానికి ఉపయోగించబడితే ఆ వస్తువులో ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదల ఎక్కువగా ఉంటుంది.
4. వివిధ పదార్థాలు తమకు అందిన ఉష్ణాన్ని రేఖీయ గతి శక్తి పెంపుదలకు వినియోగించుకొనే విధానంలో మార్పు ఉండడం వలన వాటి విశిష్టోష్ణాలు వేరు వేరుగా ఉంటాయి.

ప్రశ్న 6.
మంచు నీటి ఆవిరిగా మారేవరకు వేడిచేసిన ప్రక్రియలో వివిధ ఉష్ణోగ్రత విలువలు లో చూపబడ్డాయి. గ్రాఫ్ ను పరిశీలించి కింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి. (ఈ గ్రాఫ్ పరిమాణాత్మక విలువలనివ్వడం లేదు మరియు ఖచ్చితమైన ‘స్కేలు’కు అనుగుణంగా ఇవ్వబడినది కాదు. ఇది కేవలం గుణాత్మకమైనది.)

a) ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్ద మంచు నీరుగా మారుతుంది?
b) \(\overline{\mathrm{DE}}\) ఏమి తెలియజేస్తుంది?
c) ఏ ఏ ఉష్ణోగ్రతల మధ్య నీరు ద్రవరూపంలో ఉంటుంది?
d) గ్రాలోని ఏ భాగం మంచు నీరుగా మారడాన్ని తెలియజేస్తుంది?
జవాబు:
a) 0°C
b) నీరు, నీటి ఆవిరిగా మారుటను (స్థితి మార్పును) తెలియజేయును.
c) 0°C నుండి 100°C వరకు
d) \(\overline{\mathrm{BC}}\)

ప్రశ్న 7.
A) “మిశ్రమాల పద్ధతి” సూత్రంను వ్రాయుము.
B) 50°C ల ఉష్ణోగ్రత గల 60 గ్రాముల నీటిని 70°C ఉష్ణోగ్రత గల 50 గ్రాముల నీటితో కలిపితే మిశ్రమం ఫలిత ఉష్ణోగ్రత ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:
A) వేడి వస్తువులు కోల్పోయిన ఉష్ణం = చల్లని వస్తువులు గ్రహించిన ఉష్ణం

ప్రశ్న 8.
ఒక పాత్రలో 0°C వద్ద నీరు తీసుకున్నారు. దీనిని పటంలో చూపిన విధంగా ఒక పెద్ద గాజుపాత్రతో మూసినారు. దానికి గల వాయురేచకం వాడి లోపల ప్రాంతాన్ని శూన్యంగా మార్చారు.
a) ఏమి జరుగును? వివరించండి.
b) పాత్రలో కొంత నీరు గడ్డ కడుతుంది. గడ్డ కట్టే నీటి పరిమాణం ఎంత?

జవాబు:
a) 0°C వద్ద నీరు ద్రవరూపమును కలిగి ఉండును. అదే విధముగా 0°C వద్ద కూడా మంచు సాధ్యము. కారణమేమనగా శూన్యంలోని గాలి ఉష్ణోగ్రతను పెంచును. ఇక్కడ సాధ్యము కనుక బాష్పీభవనం జరుగును.

b) 0°C వద్ద ‘y’ మి.లీ.ల నీరు తీసుకున్నారనుకొనుము.
‘x’ మి.లీ.ల నీరు బాష్పీభవనం చెందినదనుకొనుము.
బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం విలువ = L_{ఆవిరి} = 540 Cal/g.
మంచు బాష్పీభవన గుప్తోష్ణం విలువ = L_మంచు = 80 Cal/g.
కొంత సేపటికి నీరు మంచుగా మారు ప్రక్రియ ఆగిపోయి ఉష్ణసమతాస్థితి ఏర్పడును. కనుక
540 x = (y- x) 80
540 x = 80y – 80 x
540x + 80 x = 80 y

620 x = 80 y ⇒ \(\frac{x}{y}=\frac{80}{620}=\frac{4}{31}=\frac{1}{8}\) (దాదాపు)
∴ దాదాపు \(\frac{1}{8}\) వ భాగం నీరు బాష్పీభవనం చెందును.
(1- \(\frac{1}{8}\))వ భాగపు నీరు ఘనీభవించును అనగా మంచుగా మారును.

ప్రశ్న 9.
Q = ms∆T ల మధ్య సంబంధాన్ని ఉత్పాదించండి.
జవాబు:
1) ఒకే విధమైన ఉష్ణోగ్రత మార్పుకు, ఒక పదార్థం గ్రహించిన ఉష్ణశక్తి (Q), దాని ద్రవ్యరాశికి (m) అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.
∴ Q ∝ m (∆T స్థిరం ) —– (1)
2) ఒక బేకరులో 1 లీటరు నీటిని తీసుకొని ఏకరీతి మంటపై వేడి చేయండి. ప్రతి 2 నిమిషాలకు ఉష్ణోగ్రతలోని మార్పు (∆T) ను గుర్తించండి.
3) ఉష్ణాన్ని అందించే సమయానికి అనుగుణంగా ఉష్ణోగ్రతలో పెరుగుదల స్థిరంగా ఉంటుంది. దీనిని బట్టి స్థిర ద్రవ్యరాశి గల నీటి ఉష్ణోగ్రతలోని మార్పు, అది గ్రహించిన ఉష్ణానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.
∴ Q & ∆T (ద్రవ్యరాశి స్థిరం) ——– (2)
(1), (2) సమీకరణాల నుండి Q ∝ m.∆T
Q = m.s.∆T (∴ s స్థిరాంకం)

ప్రశ్న 10.
విశిష్టోష్ణం యొక్క అనువర్తనాలను తెలుపుము.
జవాబు:

1. సూర్యుడు ప్రతిరోజు అధిక పరిమాణంలో శక్తిని విడుదల చేస్తాడు. వాతావరణ ఉష్ణోగ్రతను సాపేక్షంగా, స్థిరంగా ఉంచడానికి భూమిపై ఉన్న నీరు, ప్రత్యేకంగా సముద్రాలు ఈ శక్తిని గ్రహించుకొని పరిసరాల ఉష్ణోగ్రతను సమతుల్యం చేస్తాయి.
2. ఫ్రిజ్ నుండి బయటకు తీసి ఉంచిన వివిధ రకాల పండ్లతో పోల్చినపుడు పుచ్చకాయ ఎక్కువ సమయం పాటు చల్లదనాన్ని నిలిపి ఉంచుకుంటుంది. దీనికి కారణం పుచ్చకాయలో అధికంగా నీరు ఉండటం మరియు నీటి విశిష్టోష్ణం విలువ అధికంగా ఉండటం.
3. సమోసాను చేతితో తాకినపుడు వేడిగా అనిపించకపోయినా, దానిని తింటే లోపలి పదార్థాలు వేడిగా ఉన్నాయని తెలుస్తుంది. దీనికి కారణం సమోసా లోపల ఉన్న పదార్థాల విశిష్టోష్ణం ఎక్కువ.
4. నీటికున్న అధిక విశిష్టోష్ణ విలువ వలన దానిని థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రాలలోను, కార్ల రేడియేటర్లలోను శీతలీకరణిగా వాడుతారు.
5. నీటి యొక్క అధిక విశిష్టోష్ణ విలువ వలననే జంతువుల మరియు మొక్కల జీవనం సాధ్యపడుతున్నది.

ప్రశ్న 11.
బాష్పీభవన ప్రక్రియను వివరించుము.
జవాబు:

1. డిష్ లో ఉంచిన స్పిరిట్ అణువులు నిరంతరంగా వివిధ దిశలలో, వివిధ వేగాలతో కదులుతూ ఉంటాయి. అందువల్ల అణువులు పరస్పరం అఘాతం చెందుతాయి.
2. అభిఘాతం చెందినపుడు ఈ అణువులు ఇతర అణువులకు శక్తిని బదిలీ చేస్తాయి. ద్రవం లోపల ఉన్న అణువులు ఉపరితలం వద్ద ఉండే అణువులతో అఘాతం చెందినపుడు ఉపరితల అణువులు శక్తిని గ్రహించి, ద్రవ ఉపరితలాన్ని వదిలి పైకి వెళతాయి.
3. ఇలా ద్రవాన్ని వీడిన అణువులలో కొన్ని గాలి అణువులతో అభిఘాతం చెంది తిరిగి ద్రవంలోకి చేరతాయి.
4. ద్రవంలోకి తిరిగి చేరే అణువుల సంఖ్య కన్నా ద్రవాన్ని వీడిపోయే అణువుల సంఖ్య ఎక్కువగా ఉంటే ద్రవంలోని అణువుల సంఖ్య తగ్గుతుంది.
5. కనుక ఒక ద్రవానికి గాలి తగిలేలా ఉంచినపుడు, ఆ దద్రం పూర్తిగా ఆవిరైపోయే వరకు ద్రవ ఉపరితలంలోని అణువులు గాలిలోకి చేరుతూనే ఉంటాయి. ఈ ప్రక్రియను “బాష్పీభవనం” అంటారు.

ప్రశ్న 12.
బాష్పీభవనమును నిర్వచించండి. బాష్పీభవనమును ప్రభావితం చేయు అంశాలను తెల్పి, అవి ఏ విధంగా ప్రభావితం చేస్తాయో తెల్పండి.
జవాబు:
బాష్పీభవనం :
ద్రవంలోని అణువులు ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్దనైనా ఉపరితలాన్ని వీడిపోయే ప్రక్రియను బాష్పీభవనం అంటారు.

బాష్పీభవనం ఆధారపడు అంశాలు :

1. ఉష్ణోగ్రత : ఉష్ణోగ్రత పెరిగితే బాష్పీభవన ప్రక్రియ పెరుగుతుంది.
2. గాలివేగం : గాలివేగం పెరిగితే బాష్పీభవన ప్రక్రియ పెరుగుతుంది.
3. ఉపరితల వైశాల్యం : ఉపరితల వైశాల్యం పెరిగితే బాష్పీభవన ప్రక్రియ పెరుగుతుంది.
4. ఆర్ధత : ఆర్థత పెరిగితే బాష్పీభవనం తగ్గుతుంది.

ప్రశ్న 13.
మిశ్రమాల పద్ధతి సూత్రాన్ని ఒక కృత్యం ద్వారా వివరింపుము.
జవాబు:

1. m₁, m₂ ద్రవ్యరాశులు గల రెండు పదార్థాల తొలి ఉష్ణోగ్రతలు వరుసగా T₁, T₂ (అధిక ఉష్ణోగ్రత T₁, అల్ప ఉష్ణోగ్రత T₂).
2. మిశ్రమ తుది ఉష్ణోగ్రత T.
3. మిశ్రమ ఉష్ణోగ్రత వేడి పదార్థం ఉష్ణోగ్రత (T₁) కన్నా తక్కువగా, చల్లని పదార్థ ఉష్ణోగ్రత (T₂) కన్నా ఎక్కువగా ఉంటుంది.
4. కాబట్టి వేడి వస్తువు ఉష్ణాన్ని కోల్పోయింది. చల్లని వస్తువు ఉష్ణాన్ని గ్రహించింది.
5. వేడి వస్తువు కోల్పోయిన ఉష్ణం = చల్లని వస్తువు గ్రహించిన ఉష్ణం

ప్రశ్న 14.
సమాన పరిమాణం గల వివిధ రకాలైన లోహపు ముక్కలను ఒకే ఉష్ణోగ్రతకు వేడిచేసి వాటి వెంటనే ఒకే పరిమాణంలో నీరు గల బీకర్లలో ముంచి వాటి ఉష్ణోగ్రతలలో తేడాలను గుర్తించండి. మీ పరిశీలనలను రాయండి.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
వివిధ లోహాల ఉష్ణోగ్రతలను పరిశీలించుట.

కావలసిన పరికరాలు :
రాగి, ఇనుము, అల్యూమినియం లోహాల ముక్కలు, మూడు బీకర్లు, కొలిమి, 3 థర్మామీటర్లు.

ప్రక్రియ:

1. సమాన పరిమాణం గల రాగి, ఇనుము, అల్యూమినియం లోహాల ముక్కలను సేకరించుము.
2. ఈ లోహాలను కొలిమిలో 80°C వద్దకు వేడి చేయుము.
3. ముందుగా మూడు బీకర్లలో సమాన పరిమాణం గల నీటిని తీసుకొనుము.
4. కొలిమి నుండి లోహపు ముక్కలను తీసుకొని వెళ్ళి బీకర్లలో వేయుము.
5. బీకర్లలో మూడు వేర్వేరు థర్మామీటర్లను ఉంచుము.
6. ఆ థర్మామీటర్ల రీడింగులను 2 నిమిషాల తరువాత సేకరించుము.
7. థర్మామీటరు రీడింగులను గమనించగా వాటి విలువలు వేర్వేరుగా ఉండుటను గమనించవచ్చును.
8. దీనిని బట్టి ఉష్ణోగ్రత పదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడును.

10th Class Physics 1st Lesson ఉష్ణం Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఒక కి.గ్రా ద్రవ్యరాశి గల పదార్థంకు అందించిన ఉష్ణం (H) మరియు పదార్థ ఉష్ణోగ్రత (T) అయిన H,T లకు సంబంధించిన గ్రాఫు ఇవ్వడమైనది. గ్రాఫు నందు ‘O’ అనునది పదార్థపు ఘనస్థానమైన, గ్రాఫు ద్వారా క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలిమ్ము.

1. ఘన పదార్థం యొక్క ద్రవీభవన స్థానము ………..
2. పదార్థపు ద్రవీభవన గుప్తోష్ణము విలువ …………….
3. పదార్థపు బాష్పీభవన గుప్తోష్ణము విలువ …………
4. పదార్థపు మరుగు స్థానము విలువ ………….
జవాబు:
1. (H₁, T₁)
2. (H₁, T₁) నుండి (H₂, T₂) అగును.
3. (H₃, T₃) నుండి (H₄, T₄) అనునది బాష్పీభవన గుప్తోష్ణము.
4. (H₃, T₃) పదార్ధపు మరుగు స్థానము.