AP State Board Notes

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 10th Lesson సహజ వనరులు to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 10th Lesson సహజ వనరులు

→ వనరుల సంరక్షణకు, వనరుల యాజమాన్యం చాలా అవసరం.

→ వనరులు స్థానికంగా విశిష్టత గలవి. స్థానిక ప్రజలే వాటిపై నియంత్రణ కలిగి ఉండాలి.

→ వనరుల వినియోగాన్ని తగ్గిస్తూ, వనరులను తిరిగి వినియోగిస్తూ, పర్యావరణంపై ఒత్తిడి తగ్గించే విధంగా ప్రజలను సంసిద్ధం చేయడం అవసరం.

→ బొగ్గు, పెట్రోలియం వంటి శిలాజ ఇంధనాలను మనం పూర్తిగా తరిగిపోకుండా విచక్షణతో ఉపయోగించుకోవాలి.

→ రాష్ట్రాలు, దేశాల మధ్య ఉన్న విభేదాలు వనరుల అందుబాటుకు అడ్డం కారాదు.

→ ప్రకృతిలో అధిక మోతాదులో లభిస్తూ, భవిష్యత్ లో వాడకానికి వీలుగా నిలువ ఉన్న పదార్థాలను “వనరులు” అంటారు.

→ సహజంగా లభించే వనరులను సహజ వనరులు అంటారు. ఉదా : గాలి, నీరు, నేల.

→ కొన్ని వనరులు వాడుతున్న కొలది తరిగిపోతాయి. తిరిగి భర్తీ చేయబడవు. వీటిని “తరిగిపోయే శక్తివనరులు” అంటారు.
ఉదా : అడవులు, పెట్రోలియం

→ కొన్ని వనరులు వాడుతున్నప్పటికి తిరిగి భర్తీ చేయబడుతుంటాయి. వీటిని “తరగని శక్తివనరులు” అంటారు.
ఉదా: గాలి, నీరు, సౌరశక్తి.

→ నీటి ప్రవాహాలకు అడ్డంగా రాళ్లు, మట్టితో అడ్డుకట్టలు కట్టి ఏర్పాటుచేసే నీటి నిల్వలను “ఇంకుడు చెరువులు” అంటారు. ఇవి భూగర్భ జలాన్ని పెంచుతాయి.

→ గత కొన్ని సంవత్సరాల నుండి ఋతుపవనాల రాకడతో మార్పులు సంభవించుట వలన భూగర్భ జలాల వినియోగంపై ఒత్తిడి పెరిగింది.

→ డ్రిల్లింగ్, లోతైన గొట్టపుబావులు, బోరుబావుల వినియోగం వలన భూగర్భజలం తగ్గిపోతుంది.

→ సెంటర్ ఫర్ వరల్డ్ సాలిడారిటీ సంస్థ గ్రామాలలో ఎండిపోతున్న బావులలో నీరు చేరుకొనేలా భూగర్భ జలాలపైనా, సుస్థిరత్వం పైనా దృష్టి కేంద్రీకరించింది.

→ డ్రిప్ మరియు స్ప్రింక్లర్లతో సూక్ష్మనీటిపారుదల పద్ధతుల వలన నీటి వృథా నివారించవచ్చు.

→ వెడల్పు చాళ్ల పద్ధతి, గెరిసిడియా మొక్కలు పెంపకం వంటి రైతు ఆధారిత విధానాల వలన నేలను సంరక్షించవచ్చు.

→ UNDP ప్రకారం ఎక్కడైతే ఒక వ్యక్తికి సంబంధించి, వార్షిక నీటి సరఫరా 1700 ఘ.మీ. కన్నా తక్కువగా ఉందో, ఆ ప్రాంతాలలో నీటి వనరులు బాగా తగ్గిపోతున్నాయని అర్థం.

→ అభివృద్ధికి, సంరక్షణకు రెండింటికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వడాన్ని “సుస్థిర అభివృద్ధి” అంటారు. బయోడీజిల్ ఉత్పత్తికి జట్రోప కర్కాస్ మొక్క విత్తనాలు వాడుతున్నారు.

→ చిన్ని చిన్న అడుగులే సంరక్షణ పట్ల గొప్ప విజయాలకు తెరతీస్తాయి.

→ ఇంకుడు చెరువు : నీటి ప్రవాహాలకు, అడ్డంగా రాళ్లు, మట్టితో అడ్డుకట్టలు ఏర్పాటుచేసే నీటి నిల్వలను “ఇంకుడు చెరువులు” అంటారు. ఇవి భూగర్భ జలాన్ని పెంచుతాయి.

→ సూక్షసేద్యం : స్ఫింక్లర్లు, డ్రిప్ పద్ధతులలో తక్కువ నీటితో వ్యవసాయం చేయవచ్చు. దీనినే ‘సూక్ష్మ సేద్యం” అంటారు. ఈ ప్రక్రియలో నీటి వృథాను సమర్థవంతంగా అరికట్టవచ్చు.

→ బోరుబావులు : భూగర్భ జలాల కోసం తవ్విన లోతైన బావులు. వీటి నుండి లభించే నీటితో పంటలు పండిస్తారు.

→ సుస్థిర అభివృద్ధి : పర్యావరణ సంరక్షణతో కూడుకొన్న అభివృద్ధిని “సుస్థిర అభివృద్ధి” అంటారు. ఈ ప్రక్రియలో అభివృద్ధి పేరిట పర్యావరణాన్ని నాశనం చేయటం జరగదు.

→ జీవ ఇంధనాలు : మొక్కలు, జంతు వ్యర్థాల నుండి తయారుచేసే ఇంధనాలను “జీవ ఇంధనాలు” అంటారు.
ఉదా : జట్రోపా మొక్క నుండి బయోడీజిల్ తీస్తున్నారు.

→ కాంటూర్ పట్టీ పంటల విధానం : పర్వతాల వెంట వాలు ప్రాంతాలను అడ్డంగా దున్ని వేరువేరు ఎత్తులలో పెరిగే పంటలను ఏకాంతర చాళ్లలో పండించే విధానం. ఈ ప్రక్రియలో క్రమక్షయం నిరోధించబడుతుంది.

→ గట్లు : నీటి ప్రవాహానికి అడ్డంగా నిర్మించే నిర్మాణాలు. ఇవి క్రమక్షయాన్ని నివారించి, భూగర్భ జలాన్ని పెంచుతాయి.

→ కట్టల నిర్వహణ : ఏటవాలు ప్రదేశాలకు అడ్డంగా కట్టలు నిర్మించి, నీటి ప్రవాహవేగం తగ్గించి, క్రమక్షయం తగ్గించటం.

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 9th Lesson మన పర్యావరణం – మన బాధ్యత to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 9th Lesson మన పర్యావరణం – మన బాధ్యత

→ ఒక జీవి మండి మరొక ఉనికి శక్తి ప్రసారమయ్యే విధానాన్ని ఆహార జాలకం తెలియజేస్తుంది.

→ ఆహారపు గొలుసులో బాణాలు ఆహారాన్ని, దానిని తివే జీవికి మధ్య సంబంధాన్ని సూచిస్తాయి.

→ జీవుల మధ్య సంబంధాలను, శక్తి ప్రవాహాన్ని సంధ్యాధిరమిడ్, జీవద్రవ్యరాశి పిరమిడ్ల ద్వారా తెలియజేయవచ్చు.

→ పిరమిడ్ అనునది జ్యామితీయ ఆకారంలో ఉన్న నిర్మాణం.

→ సంఖ్యాపిరమిడ్ ఆహారపు గొలుసులో, ఒక్కొక్క పోషకస్థాయిలో ఉన్న జీవుల సంఖ్యను తెలియజేస్తుంది.

→ ఉపద్రవ్యరాశి పిరమిడ్ ఆహారపు గొలుసులో ఒక్కొక్క పోషక స్థాయిలో ఉన్న ఆహార లభ్యతము, శక్తి మూలాధారాలను తెలియజేస్తుంది.

→ ఉవద్రవ్యరాశిని తన ఇంధనంగా కూడా ఉపయోగించవచ్చు.

→ తెగుళ్ల విచారణకు వంటలలో ఉపయోగించే క్రిమిసంహారకాలు విషహరితమైనవి కావడం వలన పర్యావరణానికి హాని కలిగిస్తాయి.

→ ఆహారపు గొలుసులోకి కాలుష్యాలు ప్రవేశించడాన్ని వైవిక వ్యవస్థాపనం అంటారు.

→ ఒక పోషకస్థాయి నుండి మరొక పోషకస్థాయికి కాలుష్య కారకాలు ప్రవేశించి ప్రోగుపడదాన్ని జైవిక వృద్ధీకరణం అంటారు.

→ అపాయకరమైన ప్రభావాలు లేకుండా అధిక ఉత్పత్తి పొందడానికి వంట మార్పిడి, జీవనియంత్రణ, జన్యుసంబంధ రకాల అభివృద్ధి మొదలైన పద్దతులు వురుగు మందులకు ప్రత్యామ్నాయాలుగా పనిచేస్తాయి.

→ ప్రతి జంతువు ఆహారపు గొలుసులో నిర్దిష్ట స్థానాన్ని కలిగి ఉంటుంది. దీనిని ఆ జంతువు యొక్క ఆహార జాలకపు ఆవాసం’ లేదా విచ్ (Nidhe) అంటారు.

→ జీవుల మధ్య సంబంధాలను చూపటానికి లేదా వర్ణించటానికి ఆవరణ శాస్త్రవేత్తలు పిరమిడ్ అనే భావనను ప్రతిపాదించారు.

→ వివిధ పోషకస్థాయిలలో ఆవరణ వ్యవస్థ యొక్క నిర్మాణాన్ని పిరమిడ్ రూపంలో రేఖాత్మకంగా చూపే చిత్రాన్ని జీవావరణ పిరమిడ్ అంటారు.

→ బ్రిటిష్ ఆవరణ శాస్త్రవేత్త చార్లెస్ ఎల్టన్ 1927లో ఆవరణశాస్త్రంలో పిరమిడ్ రేఖాచిత్రాలను వాడాడు.

→ జీవావరణ పిరమిడ్ లు ప్రధానంగా మూడు రకాలు 1. శంఖ్యాపిరమిడ్లు 2. జీవద్రవ్యరాశి పిరమిడ్ లు 3. శక్తి పిరమిడ్లు

→ ఆహారపు గొలుసులో ప్రతిస్థాయిలో ముమారుగా 90% ఆహారం నష్టపోవటం జరుగుతుంది.

→ అధిక పోషక విలువలు కలిగిన కలుషితాల చేరిక వలన జలవనరులలో యూట్రిఫికేషన్ జరుగుతున్నది.

→ పాదరసం, ఆర్సెనిక్, పీపం కలిగిన పెస్టిసైడ్లు విచ్ఛిన్నం కావు. అలా విచ్ఛిన్నం కాని పెద్ది సైడ్లు అపాయకరమైనవి.

→ ఈ మధ్యకాలంలో చేపలను లోహకాలుష్యాలకు సూచకాలుగా భావిస్తున్నారు.

→ మిథైల్ మెర్క్యురీతో కూడిన వ్యర్థజలాల వలన మినిమేటా అనే వ్యాధి కలుగుతుంది.

→ ప్రతి సంవత్సరం ఒకే పంట పండించకుండా వేరువేరు పంటలు పండించడాన్ని పంట మార్పిడి అంటారు.

→ జైవిక నియంత్రణ పద్ధతుల వలన క్రిమికీటకాలను అదుపుచేయటం మంచి పద్ధతి.

→ పర్యావరణ పరిరక్షణకు చట్టాలు సరిపోవు. ప్రతి ఒక్కరు పర్యావరణ నైతికత కలిగి ఉండాలి.

→ ఆహారపు గొలుసు : ఆహారపు గొలుసులో జీవుల మధ్య సంబంధాన్ని చూపే రేఖాచిత్రాన్ని “ఆహారపు గొలుసు” అంటారు.

→ ఆహార జాలం : అనేక ఆహారగొలుసుల కలయిక వలన ఆహారజాలం ఏర్పడుతుంది.

→ ఆహార పిరమిడ్ : ఆవరణ వ్యవస్థలోని ఆహార సంబంధాలను పిరమిడ్ ఆకారంలో చూపే రేఖాచిత్రం.
ఇవి మూడు రకాలు : 1. సంఖ్యా పిరమిడ్లు 2. జీవద్రవ్యరాశి పిరమిడ్లు 3. శక్తి పిరమిడ్లు

→ సంఖ్యా పిరమిడ్ : ఆహార గొలుసులోని జీవుల సంఖ్యను పిరమిడ్ ఆకారంలో చూపే రేఖాచిత్రం. ఇది ఆహార గొలుసులోని ఒక్కొక్క పోషక స్థాయిలో గల జీవుల సంఖ్యను తెలుపుతుంది.

→ జీవద్రవ్యరాశి పిరమిడ్ : ఆహారపు గొలుసులోని జీవుల ద్రవ్యరాశి వీరమిడ్ ఆకారం చూపే రేఖా చిత్రం. ఇది ఆహారపు గొలుసులో, ఆహార లభ్యతను, శక్తి మూలాధారాలను తెలియజేస్తుంది.

→ క్రిమిసంహారకాలు : కీటకాలను, సూక్ష్మజీవులను చంపటానికి పంట పొలాలలో వాడే రసాయన పదార్థాలు.

→ జైవిక వ్యవస్థాపనం : కలుషితాలు ఆహార గొలుసులోకి ప్రవేశించే ప్రక్రియ.

→ జైవిక వృద్ధీకరణం : ఆహార గొలుసులో కలుషితాలు, సాంద్రీకృతమయ్యే విధానం.

→ పర్యావరణ నైతికత : పర్యావరణ పరిరక్షణను బాధ్యతగా భావించటం.

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 8th Lesson అనువంశికత – తరతరాలలో వైవిధ్యాలు to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 8th Lesson అనువంశికత – తరతరాలలో వైవిధ్యాలు

→ చాలా దగ్గర సంబంధం గల జీవులలోనూ వైవిధ్యాలు కనిపిస్తాయి.

→ వైవిధ్యాలు ఒక తరం నుండి మరొక తరానికి ఎలా అందించబడతాయనే సమస్యను గురించి తెలుసుకోవడానికి 1857వ సంవత్సరంలో గ్రెగర్ జాన్ మెండల్ పరిశోధనలు ప్రారంభించాడు.

→ పువ్వుల రంగు, స్థానం, విత్తనాల రంగు, ఫలం ఆకారం, కాండం పొడవు మొదలైన బరానీ మొక్కలను ఏడు ప్రత్యేక లక్షణాల ప్రయోగాల కోసమై మెండల్ ఎన్నుకున్నాడు.

→ బఠానీల మొదటి సంతతి లేదా F₁ తరంలోని విత్తనాలు పసుపురంగులో ఉంటాయి.

→ F₂ తరంలో 75% పసుపురంగు విత్తనాలలో 25% ఆకుపచ్చనివి. దీనినే దృశ్యరూపం అంటారు. దృశ్యరూప నిష్పత్తి 3 : 1.

→ F₂ తరంలో 75% పసుపురంగు విత్తనాలలో 25% శుద్ధజాతికి చెందినవి (YY) కాగా, 50% మొక్కలు పసుపురంగు బహిర్గత లక్షణంగా, ఆకుపచ్చ అంతర్గత లక్షణంగా కలిగి ఉన్నవి. మిగిలిన 25% శుద్ధ ఆకుపచ్చ జాతికి చెందినవి. దీనినే జన్యురూపం అంటారు. జన్యురూప నిష్పత్తి 1 : 2 : 1.

→ బఠానీ మొక్క ప్రతీ ధర్మానికి లేదా లక్షణానికి బాధ్యత వహించే రెండు కారకాలను కలిగి ఉంటుంది. వాటినే “యుగ్మవికల్పకాలు” (Allele) అని అంటారు.

→ ఒక జత లక్షణాలకు కారణమైన కారకాలు ఇతర లక్షణాలపై ఆధారపడకుండా స్వతంత్రంగా సంతతికి అందించబడడాన్ని “స్వతంత్ర వ్యూహన సిద్ధాంతం” అని అంటారు.

→ పసుపు మరియు ఆకుపచ్చ విత్తనాలనిచ్చే మొక్కల మధ్య సంకరీకరణం జరిపితే సంతతి మొత్తం పసుపు విత్తనాలిచ్చేదే అవుతుంది. ఎందుకంటే పసుపురంగు బహిర్గత కారకం కనుక.

→ జనకులు తమ యుగ్మ వికల్పకాలలోని ఏదో ఒక కారకాన్ని యథేచ్ఛగా సంతతికి అందిస్తారు.

→ జనకుల నుండి లక్షణాలు లేదా గుణాలను సంతతి పొందే ప్రక్రియనే ‘అనువంశికత’ (Heredity) అని అంటారు.

→ ప్రతీ మానవ కణంలో 23 జతల క్రోమోజోమ్లుంటాయి. వీటిలో 22 జతలను శారీరక క్రోమోజోమ్ ని, 1 జతను లైంగిక క్రోమోజోమ్ లని అంటారు.

→ ఆర్జిత లక్షణాలు లేదా గుణాలను సంతతి ద్వారా తర్వాతి తరాలకు అందించబడతాయని లామార్క్ ప్రతిపాదించాడు.

→ ప్రతీ జీవజాతి తమ సంఖ్యను వృద్ధి చేసుకోవడం కోసం అధికంగా సంతతిని ఉత్పత్తి చేస్తాయి. వాటిలో మనుగడ కోసం పోరాటం జరిగి, బలమైనవి మాత్రమే గెలుస్తాయి జీవిస్తాయి.

→ సహజాత, సమాన అవయవాలు మరియు పిండాభివృద్ధిలోని వివిధ దశలు పరిణామ సంబంధాలను వివరించడానికి ఋజువులుగా ఉపయోగపడతాయి.

→ విభిన్న జీవుల్లోని కొన్ని లక్షణాలలో పోలికలు ఉండవచ్చు. ఎందుకంటే అవన్నీ ఒకే పూర్వీకుల నుండి పరిణామక్రమంలో ఏర్పడి ఉండవచ్చు.

→ ప్రాచీన యుగాల్లో నివసించిన జీవులు, వృక్షాలు సహజ ప్రక్రియల కారణంగా పూర్తిగా కుళ్ళిపోకుండా మిగిలిపోయిన వాని ఋజువులనే ‘శిలాజాలు’ అంటారు.

→ శిలాజాల అధ్యయనాన్ని ‘పురాజీవశాస్త్రం’ అంటారు.

→ పురాజీవ శాస్త్రవేత్తలు కార్బన్ డేటింగ్ ప్రక్రియను ఉపయోగించి శిలాజాల వయస్సును నిర్ణయిస్తారు.

→ ఆర్కియోప్టెరిక్స్ సరీసృపాలకు, పక్షులకు సంధాన సేతువు.

→ పరిణామక్రమంలో అవసరం లేని అవయవాలు క్షీణించిపోతాయి. కానీ అలా క్షీణించిపోకుండా నిరుపయోగంగా మిగిలిపోయిన అవయవాలను అవశేష అవయవాలు అంటారు.

→ మానవునిలో 180 అవశేష అవయవాలు ఉన్నాయి. అందుచేత మానవుడిని నడిచే “అవశేష అవయవాల మ్యూజియం” అంటారు.

→ ఆధునిక మానవుడి రూపు సంతరించుకొనే వరకు జరుగుతూ ఉన్న పరిణామ ప్రక్రియను మానవ పరిణామం అంటారు.

→ మానవులందరూ ఆఫ్రికా నుండి వచ్చినవారే. మానవుల అతిపురాతన జీవి హోమోసెపియన్స్ ను ఇక్కడనే కనుగొన్నారు.

→ భూగ్రహంలోని అన్ని జీవజాతుల వలనే మానవులు కూడా జీవపరిణామంలో చిక్కుకున్న వారే. అలాగే సాధ్యమైనంత వరకు ఉత్తమంగా జీవించుటకు ప్రయత్నిస్తున్న వారే.

→ వైవిధ్యాలు : జీవులలో ఉండే భేదాలు.

→ సంతతి : జనకుల నుండి ఏర్పడిన కొత్త జీవులు.

→ లక్షణాలు : ప్రతి జీవి నిర్దిష్ట లక్షణాలను కలిగి ఉంటుంది. ఇవి జన్యువులచే నియంత్రించబడతాయి.

→ దృశ్యరూపం : బయటకు కనిపించే లక్షణాల సమూహం.

→ జన్యురూపం : జీవి యొక్క జన్యు స్థితి.

→ విషమయుగ్మజం : వ్యతిరేక లక్షణాలు ఉన్న జన్యువుల జత.

→ సమయుగ్మజం : ఒకే రకమైన జన్యువుల జత.

→ స్వతంత్ర వ్యూహన సిద్ధాంతం : సంయోగబీజాలు ఏర్పడేటప్పుడు, యుగ్మ వికల్పకాలలోని జన్యువులు స్వతంత్రంగా వ్యవహరించి, యథేచ్చగా సంతతికి చేరతాయి.

→ యుగ్మ వికల్పకాలు : ఒక లక్షణానికి కారణమయ్యే జన్యువుల జత.

→ అనువంశికత : జనకుల నుండి లక్షణాలు లేదా గుణాలను సంతతి పొందే ప్రక్రియనే “అనువంశికత” అని అంటారు.

→ శారీరక క్రోమోజోమ్ లు : శారీరక లక్షణాలను నిర్ణయించే జన్యువులు గల క్రోమోజోమ్స్. వీటి సంఖ్య 22 జతలు.

→ లైంగిక క్రోమోజోమ్ లు : జీవి లైంగికతను నిర్ణయించే క్రోమోజోమ్స్, వీటి సంఖ్య ఒక జత.

→ ప్రకృతి వరణం : అనుకూలనాలు కలిగిన జీవులు మాత్రమే ప్రకృతిలో జీవించగలగటం.

→ సహజాత అవయవాలు : ఒకే నిర్మాణం కలిగిన విభిన్న జీవులలోని వేరు వేరు పనులు నిర్వహించే అవయవాలు.

→ పిండాభివృద్ధి నిదర్శనాలు : జీవుల పిండాభివృద్ధిలో అన్నీ ఒకే విధమైన లక్షణాలు కలిగి ఉంటాయి. దీనిని బట్టి జీవులు ఒక పూర్వపు జీవి నుండి పరిణామం చెందాయని చెప్పవచ్చు.

→ మానవ పరిణామం : ఆధునిక మానవుడి రూపు సంతరించుకునే వరకు జరుగుతూ ఉన్న పరిణామ ప్రక్రియ.

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 7th Lesson జీవక్రియలలో సమన్వయం to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 7th Lesson జీవక్రియలలో సమన్వయం

→ ఆహారం సరిగా జీర్ణమై శోషణ జరిగి శక్తిని విడుదలచేసే ప్రక్రియలకు మనం తీసుకున్న ఆహారం చిన్నచిన్న రేణువుల రూపంలోకి విడగొట్టబడాలి.

→ మానవ జీర్ణవ్యవస్థలో కండర మరియు నాడీవ్యవస్థలు రెండూ పాల్గొంటాయి.

→ జీర్ణవ్యవస్థలోని ప్రత్యేక నాడీవ్యవస్థలో 100 బిలియన్ల నాడీకణాలు ఉంటాయి. ఇవి కండర సంకోచాలు, రక్త ప్రసరణ, జీర్ణక్రియ మరియు పోషకాల శోషణ, ఆహారనాళంలోని ఇతర క్రియలను సమన్వయపరుస్తాయి.

→ జీర్ణాశయంలో స్రవించబడే గ్రీలిన్ అనే హార్మోన్ ఆకలి కోరికల ప్రచోదాలను కలిగిస్తుంది. లెఫ్టిన్ అనే మరో హార్మోన్ ఆకలిని అణచివేస్తుంది.

→ నాలుకను అంగిలికి, నొక్కడం వలన సులభంగా రుచిని గుర్తుపట్టగలం.

→ రుచి, వాసన దగ్గర సంబంధం కలిగి ఉంటాయి. ముక్కు మరియు నాలుక పైనున్న రసాయన గ్రాహకాలు సంకేతాలను నాడీ ప్రచోదనాల రూపంలో మెదడుకు చేరవేస్తాయి. తద్వారా వాసన, రుచిని గుర్తించగలుగుతాం.

→ స్రవించబడిన లాలాజలం క్షార మాధ్యమాన్ని కలిగి ఉండి పిండిపదార్థాల జీర్ణక్రియలో తోడ్పడుతుంది. స్వయంచోదిత నాడీవ్యవస్థ నియంత్రణలో లాలాజల గ్రంథుల నుండి విడుదలైన లాలాజలం ఆహారాన్ని తేమగా చేయడం వలన నమలడం, మింగడం సులభమవుతుంది.

→ నోటి కుహరంలో గల కండరయుత భాగమే నాలుక. ఇది రుచి తెలుసుకునే అవయవం మాత్రమే కాకుండా నోటి కుహరంలో ఆహారాన్ని కదిలించడం, కలుపడం, మింగడం వంటి పనులను కూడా నిర్వహిస్తుంది.

→ మింగే ప్రక్రియకు సంబంధించిన సమన్వయం మెదడు కాండంలోని చర్యా కేంద్రం అధీనంలో ఉంటుంది.

→ జీర్ణనాళం యొక్క కండరాల సంకోచ సడలికల వలన తరంగాల్లాంటి చలనం ఏర్పడి ఆహారాన్ని ముందుకు నెట్టే క్రియను ‘పెరిస్టాల్సస్’ అంటాం. ఈ కండర తరంగం జీర్ణనాళం అంతటా ప్రయాణిస్తుంది.

→ అనియంత్రితంగా జరిగే ఈ ‘పెరిస్టాలసిస్’ ను స్వయంచోదిత నాడీవ్యవస్థ మరియు జీర్ణనాడీ వ్యవస్థను నియంత్రిస్తాయి.

→ జీర్ణాశయపు కండర సంకోచాల మూలంగా జీర్ణాశయంలోని ఆహారం చిలుకబడి ఏర్పడే అర్థఘన పదార్ధమే కైమ్.

→ ఆంత్రమూలంలో ‘కైమ్’ ప్రవేశాన్ని నియంత్రించే కండరాన్ని “పైలోరిక్ లేదా సంవరిణీ కండరం” అంటారు. బలమైన ఆమ్లమైన HCl జీర్ణాశయంలోని pH ను ఆమ్లయుతంగా ఉంచుతూ ప్రోటీన్లను జీర్ణం చేసే ఎంజైమ్ చర్యలకు తోడ్పడుతుంది.

→ జీర్ణాశయంలోని జీర్ణరసాలు ఆహారాన్ని జీర్ణం చేసి మెత్తని మిశ్రమంగా మారుస్తాయి. దానినే “కైమ్” అంటారు.

→ జీర్ణాశయం స్రవించే ఆమ్లాల వలన దానికి హాని జరగకుండా జీర్ణాశయ గోడల్లోని శ్లేష్మస్తరం రక్షిస్తుంది.

→ ఆహారాన్ని కొరకడానికి, నమలడానికి దవడను పైకి, కిందకు, వెనుకకు, ముందుకు కదిపి ఆహారాన్ని విసరడంలో దవడ ఉపరితల కండరాలు మరియు దవడ అంతర భాగంలోని కండరాలు తోడ్పడుతాయి.

→ చిన్నప్రేవులోని విల్లి ఉపరితల వైశాల్యాన్ని పెంచి పోషకాలను గ్రహించడంలో తోడ్పడుతుంది.

→ జీర్ణవ్యవస్థలోని ప్రత్యేక నాడీవ్యవస్థను సాంకేతికంగా జీర్ణాంతర నాడీవ్యవస్థ అంటారు. దీనిని రెండవ మెదడు అని కూడా పిలుస్తారు.

→ పెద్ద ప్రేవు నుండి వ్యర్థాలను మలం రూపంలో పాయువు నుండి బయటకు పంపడాన్ని పాయువు వద్దనున్న బాహ్య పాయువు సంవరిణీ కండరం మరియు అంతర పాయువు సంవరిణీ కండరం నియంత్రిస్తాయి.

→ ఆహారపదార్థాల ఆక్సీకరణ, రవాణా మరియు వినియోగం కొరకు జీర్ణక్రియ, శ్వాసక్రియ, రక్తప్రసరణ వంటి జీవ క్రియల మధ్య సమన్వయం అవసరం. ఆయా ప్రక్రియలు సరిగా నిర్వర్తించడానికి కండర మరియు నాడీ నియంత్రణలు తోడ్పడతాయి.

→ వ్యాధి నిరోధక వ్యవస్థ 20% వరకు ఆహార నాళంలో చేరే వ్యాధి కారకాలను సంహరించి బయటకు పంపే చర్యలపై కేంద్రీకరించబడి ఉంటుంది.

→ ఆహార వాహిక నుండి పాయువు వరకు 9 మీ. పొడవు కలిగి జీర్ణనాడీ వ్యవస్థగా (Enteric nervous system) పిలువబడే రెండవ మెదడులోని అనేక నాడులు పొరల రూపంలో జీర్ణనాళపు గోడలలో ఇమిడి ఉంటాయి.

→ ఆహారం జీర్ణాశయం నుండి చిన్న ప్రేగులలోనికి ప్రవేశించినపుడు, సెక్రిటిన్ మరియు కొలిసిస్టోకైనిన్ అనే హార్మోన్లు స్రవించబడతాయి.

→ గ్రీలిన్ : జీర్ణాశయ గోడలు స్రవించే హార్మోన్. దీని వలన ఆకలి సంకేతాలు ఉత్పత్తి అవుతాయి.

→ లెఫ్టిన్ : ఆకలిని అణిచివేసే హార్మోన్

→ రుచి గ్రాహకాలు : రుచి మొగ్గలలో రుచిని గ్రహించే కణాలు

→ రసాయన గ్రాహకాలు: రుచి, వాసనను గ్రహించే కణాలు

→ రుచి మొగ్గలు : నాలుక మీద ఉండే ఉబ్బెత్తు నిర్మాణాలు. రుచిని గుర్తించటానికి తోడ్పడతాయి.

→ ఆహార బోలస్ : నోటిలో ఆహారం నమలబడి ముద్దగా మారుతుంది. దీనిని ‘బోలస్’ అంటారు.

→ పెరిస్టాలసిస్ : ఆహారం ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు ఆహారవాహికలో ఏర్పడే తరంగచలనం.

→ కైమ్ : పాక్షికంగా జీర్ణమైన ఆహారం

→ సంవరిణీ కండరం : జీర్ణాశయం నుండి ఆంత్రమూలంలోకి ప్రవేశించే ఆహారాన్ని నియంత్రించే కండరం

→ సూక్ష్మచూషకాలు : చిన్న ప్రేగు లోపలి తలంలోని ముడతలు. ఇవి శోషణా వైశాల్యాన్ని పెంచుతాయి.

→ మజ్జాముఖం : వెనుక మెదడులోని భాగం. అనియంత్రిత చర్యలను నియంత్రిస్తుంది.

→ మెదడు కాండం : వెనుక మెదడు చివరి భాగము. ఇది క్రిందికి పొడిగించబడి వెన్నుపాముగా మారుతుంది.

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 6th Lesson ప్రత్యుత్పత్తి – పునరుత్పాదక వ్యవస్థ to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 6th Lesson ప్రత్యుత్పత్తి – పునరుత్పాదక వ్యవస్థ

→ ఒక జాతి శాశ్వతంగా మరియు నిరంతరంగా కొనసాగుటకు ప్రత్యుత్పత్తి చాలా అవసరం.

→ ప్రత్యుత్పత్తి రెండు రకాలు – లైంగిక మరియు అలైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి.

→ లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తిలో ఒక్కో జనకుని నుండి సగం జన్యువులు సంతతికి అందించబడతాయి.

→ సంయోగం, మొగ్గతొడగటం, ముక్కలు కావడం, పునరుత్పత్తి, సిద్ధబీజాల ఉత్పత్తి మొదలగునవి అలైంగిక ప్రత్యుత్పత్తిలోని రకాలు.

→ చాలా మొక్కలు కాండం, వేర్లు, ఆకులు మొదలైన శాఖీయ భాగాల ద్వారా కూడా కొత్త మొక్కలను ఉత్పత్తి చేసుకుంటాయి. దానినే శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి అని అంటారు.

→ కృత్రిమమైన శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తికి ఎంతో ఆర్థిక ప్రాముఖ్యత కలదు.

→ ‘కణజాలవర్ధనం’ మొక్కలను పెంచుటకై కనుగొనబడిన ఆధునిక ప్రక్రియ. ఈ ప్రక్రియ ద్వారా తక్కువ స్థలంలో మరియు తక్కువ సమయంలో అధిక సంఖ్యలో మొక్కలను పెంచవచ్చు.

→ గ్రాఫ్టింగ్ పద్ధతి ద్వారా కోరుకున్న లక్షణాలు గల మొక్కలను ఉత్పత్తి చేయవచ్చు.

→ ఉన్నత వర్గానికి చెందిన జంతువులలో లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి ప్రత్యేకంగా అభివృద్ధి చెందిన అవయవాలు పురుష మరియు స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థల ద్వారా జరుగుతుంది.

→ జీవుల్లో అవసరం మేరకు కణాలను సరిచేయడానికి (repair) లేదా పనిచేయని కణాల స్థానంలో కొత్త కణాలను ఉత్పత్తి చేయడానికి మరియు సంయోగబీజాల ఉత్పత్తి కోసం కణవిభజన చెందుతాయి.

→ కణవిభజన రెండు రకాలుగా జరుగుతుంది. ఎ) సమవిభజన లేదా శారీరక కణ విభజన బి) క్షయకరణ విభజన లేదా ప్రత్యుత్పత్తి కణాల్లోని విభజన.

→ సాధారణంగా ఒక జీవి దేహ, నిర్మాణంలో పాల్గొనే కణాలను శారీరక కణాలనీ, సంయోగబీజాల ఉత్పత్తి కోసం ఉపయోగపడే కణాలను జన్యు కణాలు అనీ అంటారు.

→ కణవిభజన యొక్క కణచక్రంలో (G – 1, G – 2, S మరియు M) దశలను చూడవచ్చు.

→ కణచక్రంలో సంశ్లేషణ దశ (S దశ) దీర్ఘకాలం జరుగుతుంది. ఈ దశలోనే జన్యువులు రెట్టింపు (duplication) అవుతాయి.

→ సమవిభజన ఫలితంగా ఏర్పడిన పిల్లకణాల్లోని క్రోమోజోమ్ ల సంఖ్య జనకుల సంఖ్యకు సమానంగా ఉంటుంది. ఈ విభజనలో ప్రథమదశ, మధ్యస్థదశ, చలనదశ, అంత్యదశలుంటాయి.

→ కణద్రవ్యం యొక్క విభజననే కణద్రవ్య విభజన (cytokinesis) అని అంటారు.

→ క్షయకరణ విభజనలో మాతృకణాలలో రెండుసార్లు విభజన జరిగి నాలుగు పిల్లకణాలు ఏర్పడతాయి.

→ ప్రత్యుత్పత్తి ప్రక్రియకు శారీరక, మానసిక ఎదుగుదల మరియు పూర్తి ఆరోగ్యం ఎంతో అవసరం.

→ లైంగిక వ్యాధులు వ్యాప్తి చెందే విధానాలు మరియు వాటి గురించిన యథార్థాలను ప్రతి ఒక్కరు తెలుసుకోవాల్సిన ఆవశ్యకత కలదు.

→ ఎయిడ్స్ వ్యాధికి చికిత్స లేదు. కావున ఎయిడ్స్ రాకుండా నైతిక జీవనం గడపడం సరైన మార్గం.

→ ప్రస్తుతం కుటుంబ నియంత్రణకు అనేక గర్భనిరోధక మార్గాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.

→ ఆరోగ్యవంతమైన సమాజ నిర్మాణం మనలో ప్రతి ఒక్కరి బాధ్యత.

→ శిశు జననం కన్నా ముందుగానే లింగనిర్ధారణ పరీక్ష చేయడం చట్టరీత్యా నేరం. భ్రూణహత్యలను ఆపడం అవసరం.

→ టెస్టోస్టిరాన్ అనే పురుష లైంగిక హార్మోన్ పురుష ప్రత్యుత్పత్తి అవయవాల అభివృద్ధిని నియంత్రిస్తుంది.

→ అండాలు స్త్రీ బీజకోశంలోని గ్రాఫియన్ పుటికలో అభివృద్ధి చెందుతాయి. అండాల విడుదలను అండోత్సర్గం అంటారు.

→ పిండాన్ని ఆవరిస్తూ, పరాయువు (Chorion), ఉల్బం (Amnion) ఎల్లంటోయిస్ అనే పొరలు ఉంటాయి.

→ మూడు నెలల పిండాన్ని భ్రూణం అంటారు. ఇది పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందటానికి 9 నెలలు లేదా 280 రోజులు పడుతుంది. దీనినే గర్భావధికాలం (Gustation period) అంటారు.

→ కణ విభజనను కారియోకైనసిస్, కణద్రవ్య విభజనను “సైటోకైనసిస్” అని అంటారు.

→ కుటుంబ నియంత్రణకు మగవారిలో ‘వేసక్టమీ’, ఆడవారిలో ‘ట్యూబెక్టమీ’ నిర్వహిస్తారు.

→ చట్టరీత్యా పురుషులలో వివాహ వయస్సు 21, స్త్రీలలో 18.

→ సంతతి : జనక తరం నుండి ఏర్పడిన జీవులు.

→ కోశము : ప్రతికూల పరిస్థితులలో ప్రాథమిక జీవులలో రక్షణ, ప్రత్యుత్పత్తికి తోడ్పడే నిర్మాణం.

→ ముక్కలు కావటం : ఒక జీవి ప్రమాదవశాత్తు తెగిపోయి, రెండు జీవులుగా వృద్ధి చెందటం.

→ పునరుత్పత్తి : జీవి కోల్పోయిన భాగాలను తిరిగి ఉత్పత్తి చేసుకోవటం.

→ శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి : మొక్క శాఖీయ భాగాల నుండి జరిగే ప్రత్యుత్పత్తి.

→ కృత్రిమ ప్రత్యుత్పత్తి : మానవ ప్రమేయంతో జరిగే ప్రత్యుత్పత్తి.

→ అనిషేక ఫలనం : ఫలదీకరణ జరగకుండా అండాశయం ఫలంగా మారే ప్రక్రియ.

→ కత్తిరించుట : మొక్క కాండాన్ని వేర్లను కత్తిరించి కొత్త మొక్కలుగా పెంచే ప్రక్రియ.

→ అంటుకట్టుట : కోరుకున్న లక్షణాలు ఉన్న మొక్కను మరొక మొక్కకు జోడించే ప్రక్రియ.

→ స్టాక్ : అంటుకట్టే ప్రక్రియలో ఆధారాన్నిచ్చే మొక్కను స్టాక్ అంటారు.

→ సయాన్ : అంటుకట్టే ప్రక్రియలో స్టాక్ పైన పెంచే మొక్కను సయాన్ అంటారు.

→ కణజాలవర్ధనం : మొక్క కణజాలాన్ని మొక్కలుగా పెంచే ప్రక్రియ.

→ ఉమ్మనీరు : ఉల్బం లోపలి కుహరం ఉమ్మ నీటితో నిండి ఉంటుంది. ఈ ద్రవం తేమను అందించటమే గాక చిన్న చిన్న యాంత్రిక అఘాతాల నుండి రక్షణ కల్పిస్తుంది.

→ ఉల్బం : పిండాన్ని చుట్టి ఉండే రెండవ పొర.

→ నాభితాడు : పిండం గర్భాశయ కుడ్యానికి అంటిపెట్టుకొనే నిర్మాణం. ఇది తల్లికి, పిండానికి మధ్య సంధాన కర్తగా పనిచేస్తుంది.

→ ఎండోమెట్రియం : గర్భాశయం లోపల ఉండే మ్యూకస్ పార.

→ నాభిరజ్జువు : జనక జీవి శరీరం నుండి అవే పోలికలతో ఉన్న నిర్మాణం బయటకు పెరగటం.

→ సమవిభజన : శాఖీయ కణాలలో జరిగే కణవిభజన. ఈ ప్రక్రియలో ద్వయస్థితికంలో ఉండే రెండు కణాలు ఏర్పడతాయి.

→ క్షయకరణ విభజన : లైంగిక కణాలలో జరిగే కణవిభజన. ఈ ప్రక్రియలో నాలుగు ఏక స్థితిక కణాలు ఏర్పడతాయి.

→ క్రొమాటిడ్లు : కణ విభజన సమయంలో క్రోమోజోమ్ రెండుగా చీలిపోతుంది. వీటిని క్రొమాటిడ్స్ అంటారు.

→ క్రోమోజోమ్ లు : కేంద్రకంలోని జన్యుపదార్థం ‘క్రొమాటిస్ వల’ లో ఉంటుంది. విభజన సమయంలో ఇది ముక్కలై క్రోమోజోమ్స్ గా మారుతుంది.

→ భ్రూణహత్య : గర్భములోని పిండాన్ని చంపి, తొలగించే ప్రక్రియ.

→ HIV – ఎయిడ్స్ : హ్యూమన్ ఇమ్యునో డెఫిషియన్సీ వైరస్. దీని వలన AIDS వస్తుంది. ఎక్వయిర్డ్ ఇమ్యునో డెఫిషియన్సీ సిండ్రోమ్. ఇది వ్యాధినిరోధక వ్యవస్థను దెబ్బతీసే HIV వలన వస్తుంది.

→ వేసక్టమీ : సంతానం కలగకుండా పురుష శుక్రవాహికలను కత్తిరించే శస్త్రచికిత్స.

→ ట్యూబెక్టమీ : సంతానం కలగకుండా స్త్రీలలో స్త్రీ బీజవాహికలను కత్తిరించే శస్త్రచికిత్సా విధానం.

→ కోరకీభవనం : జనక జీవి శరీరం నుండి అవే పోలికలతో ఉన్న నిర్మాణం బయటకు పెరగటం.

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 5th Lesson నియంత్రణ – సమన్వయ వ్యవస్థ to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 5th Lesson నియంత్రణ – సమన్వయ వ్యవస్థ

→ మన శరీరంలో వివిధ విధులను అంతస్రావ్య వ్యవస్థ మరియు నాడీవ్యవస్థ కలిసి సమన్వయం మరియు నియంత్రణ చేస్తాయి.

→ నాడీవ్యవస్థ ప్రతిస్పందనలను మూడు రకాలుగా విభజిస్తాయి. ప్రతీకార ప్రతిచర్యలు, నియంత్రిత, అనియంత్రిత చర్యలు.

→ మానవ నాడీవ్యవస్థను రెండు విభాగాలుగా అధ్యయనం చేస్తాం. 1) కేంద్రీయ నాడీ వ్యవస్థ 2) పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థ.

→ కేంద్రీయ నాడీ వ్యవస్థలో మానవ మెదడు మరియు వెన్నుపాము ఉంటాయి. పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థలో రెండు రకాలు. 1) సొమాటిక్ నాడీవ్యవస్థ 2) స్వయంచోదిత నాడీవ్యవస్థ.

→ స్వయంచోదిత నాడీవ్యవస్థలో, రెండు రకాలు 1) సహానుభూత నాడీవ్యవస్థ 2) సహానుభూత పరనాడీ వ్యవస్థ. పరస్పర భౌతిక వ్యతిరేక చర్యలకు ఇవే కారణభూతాలు.

→ నాడీ కణం నాడీవ్యవస్థ యొక్క క్రియాత్మక మరియు నిర్మాణాత్మక ప్రమాణం.

→ కొన్ని ఎక్సాన్లు నిర్వాహక అంగాలైన కండరాలు, గ్రంథుల కణాలతోటి సంబంధం పెట్టుకుంటాయి. ఈ భాగాన్ని సినాప్స్ అంటారు. సినాప్స్ వద్ద నాడీ అంత్యాల త్వచాలు, నిర్వాహక అంగాల కణాలు ఒకదాని నుండి మరొకటి వేరుగా ఉంటాయి. వీటికి మధ్య ఖాళీ ప్రదేశం ఉంటుంది.

→ హార్మోన్లు ఒక భాగంలో ఉత్పత్తి అయి మరొక భాగంలోకి వెళ్ళి తాము అనుకున్న లక్ష్యాన్ని సాధిస్తాయి.

→ పునఃశ్చరణ యంత్రాంగం (Feedback mechanism) హార్మోన్ల చర్యలను నియంత్రిస్తుంది.

→ మొక్కలలో నిర్దిష్ట ఉద్దీపనాలు ఊదా కాంతి, రసాయనాల వలన ప్రతిస్పందనల వలన జరిగే చలనాలను “ట్రాపిక్ చలనాలు” (tropic movement) అంటారు.

→ మొక్కల హార్మోన్ల పెరుగుదలను ప్రభావితం లేదా నిరోధించే హార్మోన్లు, ఆక్సిన్లు, జిబ్బరెల్లిన్లు పెరుగుదలను ప్రభావితం చేసే అబ్ సైసిక్ ఆమ్లం పెరుగుదలను నిరోధిస్తుంది.

→ మొక్కలు బాహ్య ఉద్దీపనాలకు లోనైనప్పుడు చలనాలను ప్రదర్శిస్తాయి. ఇటువంటి చలనాలను “ట్రాపిజమ్ లేదా ట్రాపిక్ చలనాలు” అంటారు.

→ కొన్ని సందర్భాలలో ఉద్దీపనాల దిశ చలనదిశను నిర్ధారిస్తుంది. కొన్ని సందర్భాలలో చలనదిశ ఉద్దీపనాల దిశను నిర్ధారించదు. ఇటువంటి ప్రతిస్పందనలను “నాస్టిక్ చలనాలు” (nastic movements) అంటారు.

→ మొక్కలలో కాంతి అనువర్తనం, నీటి అనువర్తనం, స్పర్శానువర్తనం, రసాయనానువర్తనం వంటి చలనాలు ఉంటాయి.

→ చార్లెస్ డార్విన్ మరియు అతని కొడుకు ఫ్రావిన్స్ డార్విన్ కాంతి అనువర్తనంపై ప్రయోగాలు చేశారు.

→ డచ్ వృక శరీర ధర్మశాస్త్రవేత్తలు వెంట్ మొదటిగా మొక్క హార్మోను కనుగొనిదానికి ‘ఆక్సిన్’ అని పేరు పెట్టారు.

→ మొక్కలు కాంతికి ప్రతిస్పందించడాన్ని “కాంతి అనువర్తనం” (phototropism) అంటారు.

→ మొక్కలు గురుత్వ అకరణకు ప్రతిస్పందించడాన్ని గురుత్వానువర్తనం (geotropism) అంటారు.

→ మొక్కలు నీటివైపుకు పెరగడాన్ని “నీటి అనువర్తనం” (hydrotropism) అంటారు.

→ స్పర్శ లేదా తాకడం వలన కలిగే ప్రతిస్పందనలను “థిగ్మో ట్రాపిజం” (thignotropism) అంటారు.
ఉదా : అత్తిపత్తి (మైమోసాఫ్యూడికా)

→ రసాయనిక పదార్థాలకు మొక్కలు ప్రతిస్పందించడాన్ని రసాయన ప్రతిస్పందనలను “కీమో ట్రాపిజం” (chemotro pism) అంటారు.

→ అంతస్రావీ గ్రంధులు విడుదల చేసే హార్మోన్ పరిమాణం మరియు సమయాన్ని నియంత్రించే యంత్రాంగాన్ని “పునఃశ్చరణ యాంత్రాంగం” (Feedback mechanism) అంటారు.

→ మన శరీరంలోని జీర్ణనాళంలోని నాడీవ్యవస్థ, కేంద్రీయ, పరిధీయ నాడీవ్యవస్థతో సంబంధం లేకుండా స్వతంత్రంగా పనీ చేస్తుంది. దానికి “చిన్న మెదడు” లేదా “enteric నాడీవ్యవస్థ” అని పేరు పెట్టారు.

→ వినాళ గ్రంథుల వ్యవస్థను “అంతస్రావ వ్యవస్థ” అంటారు. ఇది స్రవించే రసాయనాలను “హార్మోన్”లు అంటారు.

→ క్లోమంలోని లాంగర్ హాన్స్ పుటికల నుండి ఇన్సులిన్ ఉత్పత్తి అవుతుంది. లాటిన్ భాషలో ఇన్సులా అనగా “AnIsland” అని అర్థము.

→ అడ్రినలిన్ హార్మోన్ మానసిక ఉద్వేగాలను నియంత్రించే హార్మోన్‌గా పిలుస్తారు.

→ వినాళ గ్రంధులలో పీయూష గ్రంథిని ప్రధానమైనదిగా పేర్కొంటారు. ఇది ఇతర వినాళ గ్రంథులను నియంత్రిస్తుంది.

→ ప్రచోదనం : నాడీకణాలు ఉద్దీపనకు లోనైనపుడు, ప్రయాణించే విద్యుదావేశం.

→ ప్రతిస్పందన : ఉద్దీపనలకు జీవులు చూపే ప్రతి చర్యలు

→ నాడీకణం : నాడీవ్యవస్థ యొక్క నిర్మాణాత్మక క్రియాత్మక ప్రమాణం.

→ శ్వాన్ కణం : మయిలిన్ తొడుగులోని మజ్జ నాడీతంతువులో కణాలనే శ్వాన్ కణం అంటారు. ఇవి అభివృద్ధి చెందిన తరువాత నాడీ తంతువును సర్పిలాకారంగా చుట్టుకొని ఉంటాయి.

→ తంత్రికాక్షం : నాడీకణంలోని పొడవాటి నిర్మాణాన్ని “తంత్రికాక్షం” (Axon) అంటారు.

→ నాడీసంధి : ఒక నాడీ కణంలోని డెండైట్స్, వేరొక కణంలోని రెండైట్లతో గాని, ఆక్సాన్. సో, నా మీ ప్రదేశాన్ని “నాడీకణ సంధి” (సైనాప్స్) అంటారు.

→ జ్ఞాననాడులు (అభివాహినాడులు) : జ్ఞానసమాచారాన్ని కేంద్రీయ నాడీవ్యవస్థకు చేర్చే నాడులు. వీటినే “జ్ఞాననాడులు” అంటారు.

→ చాలకనాడులు (అపవాహినాడులు) : ఆదేశాలను నిర్వాహక అంగాలకు చేర్చే నాడులు. వీటినే “చాలకనాడులు” అంటారు.

→ సహసంబంధ నాడులు : అభివాహి, అపవాది నాడులను కలిపే నాడులను “సహసంబంధ నాడులు” అంటారు.

→ కేంద్రీయ నాడీవ్యవస్థ : మెదడు, వెన్నుపామును కలిపి “కేంద్రీయ నాడీవ్యవస్థ” అంటారు.

→ మెదడు : నాడీవ్యవస్థలోని ప్రధాన భాగం. తలలోని కపాలంలో భద్రపర్చబడి ఉంటుంది. అగ్ని నియంత్రిత చర్యలను అదుపుచేస్తుంది.

→ వెన్నుపాము : మెదడు యొక్క క్రింది భాగం దేహంలోనికి పొడిగించబడి, వెన్నుపాముగా మారుతుంది. ఇది కేంద్రీయ నాడీవ్యవస్థలోని భాగం. మెదడుకు, పరిధీయ నాడీ వ్యవస్థకు మధ్య వారధిలా పని చేస్తుంది.

→ మస్తిష్క మేరుద్రవం : మెదడు వెలుపలి మధ్య త్వచాల మధ్య ఉండే ద్రవపదార్థం. ఇది మెదడు నుండి వెన్నుపాముకు నిరంతరం ప్రయాణిస్తూ రక్షణ ఇస్తుంది.

→ పరిధీయ నాడీవ్యవస్థ : కపాల మరియు కశేరునాడులను కలిపి “పరిధీయ నాడీవ్యవస్థ” అంటారు.

→ ఇన్సులిన్ : శ్లోమంలోని లాంగర్ హాన్స్ పుటికలు స్రవించే హార్మోన్. ఇది రక్తంలోని చక్కెర స్థాయిని క్రమబద్దీకరిస్తుంది. దీని లోపం వలన చక్కెర వ్యాధి వస్తుంది.

→ అంతఃస్రావగ్రంథులు : నాళాలు లేని గ్రంథులను “వినాళ గ్రంథులు లేదా అంతఃస్రావ గ్రంథులు” అంటారు. ఇవి తమ రసాయనాలను నేరుగా రక్తంలోనికి పంపుతాయి.

→ హార్మోనులు : వినాళ గ్రంథులచే స్రవించబడే రసాయనాలు. ఇవి రక్తం ద్వారా ప్రయాణించి జీవక్రియలను నియంత్రిస్తాయి.

→ పునఃశ్చరణ యంత్రాంగం : శరీరంలోని హార్మోన్ల స్థాయిని నియంత్రించే యంత్రాంగం. హార్మోన్ స్థాయి పెరిగినపుడు, తిరిగి సాధారణ స్థాయికి చేరటానికి ఈ యంత్రాంగం కీలకపాత్ర వహిస్తుంది.

→ వృక్ష హార్మోన్లు : మొక్కలలో నియంత్రణ, సమన్వయాన్ని నిర్వహించే రసాయనాలు.
ఉదా : ఆక్సిన్స్

→ నాస్టిక్ చలనాలు : కొన్ని సందర్భాలలో ఉద్దీపన దిశ, ప్రతిస్పందన దిశకు సంబంధం ఉండదు. ఈ ప్రతిచర్యలను “నాస్టిక్ మూమెంట్స్” అంటారు.
ఉదా : అత్తిపత్తి.

→ అనువర్తన చలనాలు : ఉద్దీపనం వైపుకు మొక్కలు ప్రతిస్పందన చూపే ప్రతిచర్యలను “అనువర్తన చలనాలు” అంటారు.
ఉదా : కాంతి అనువర్తనం.

→ గురుత్వానువర్తనం : భూమి ఆకర్షణకు మొక్కలు చూపే ప్రతిస్పందన.
ఉదా : వేరు భూమిలోనికి పెరుగుట.

→ స్పర్శానువర్తనం : మొక్కలు స్పర్శను చూపే ప్రతిస్పందనను స్పర్శానువర్తనం అంటారు.
ఉదా : నులితీగెలు, అత్తిపత్తి.

→ రసాయనిక అనువర్తనం : మొక్కలు రసాయనిక పదార్థాలకు చూపించే ప్రతిస్పందనలను “రసాయనిక అనువర్తనాలు” అంటారు.
ఉదా : పరాగరేణువు కీలాగ్రంపై మొలకెత్తటం, తుమ్మెద పుష్పం చుట్టూ తిరగటం.

→ ఉద్దీపనాలు : జీవిలో ప్రతిచర్యను కలిగించే బాహ్య లేదా అంతర కారకాలు.

→ ప్రతీకార చర్యలు : ఉద్దీపనాలకు జీవులు చూపించే చర్యలు.

→ కాంతి అనువర్తనం : కాంతికి మొక్కలు చూపే ప్రతిచర్య, కాండం కాంతివైపుకు పెరుగుతుంది.

→ జియో ట్రాపిజం : మొక్క వేర్లు గురుత్వ ఆకర్షణ వైపు పెరిగే ధర్మం. భూమి ఆకర్షణకు మొక్కలు చూపే ప్రతిచర్య.

→ ఫైటో హార్మోన్ : మొక్కలలో నియంత్రణ సమన్వయం చేసే రసాయన పదార్థాలు.

→ కీమో ట్రాపిజం : రసాయన పదార్థాలకు మొక్కలు చూపే ప్రతిచర్య.

→ ఆగ్జాన్ : నాడీకణంలోని పొడవైన భాగం. సమాచార రవాణాలో పాల్గొంటుంది.

→ సైనాప్స్ : నాడీకణాల డెండైట్స్ మధ్య ఏర్పడే సంధి తలం.

→ కపాలనాడులు : మెదడు నుండి ఏర్పడే నాడులను “కపాలనాడులు” అంటారు. వీటి సంఖ్య 12 జతలు.

→ మెనింజస్ : మెదడును కప్పుతూ మూడు పొరలు ఉంటాయి. వీటిని “మెనింజస్” అంటారు.

→ కశేరునాడులు : వెన్నుపాము నుండి ఏర్పడే నాడులను “కశేరునాడులు” అంటారు. ఇవన్నీ మిశ్రమనాడులు. వీటి సంఖ్య 31 జతలు.

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 4th Lesson విసర్జన – వ్యర్థాల తొలగింపు వ్యవస్థ to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 4th Lesson విసర్జన – వ్యర్థాల తొలగింపు వ్యవస్థ

→ శరీరంలో జరిగే వివిధ జీవక్రియల వలన అనేక పదార్థాలు ఏర్పడతాయి. హాని కలిగించే పదార్థాలను వేరుచేసి ఆ బయటకు పంపడాన్ని “విసర్జన” అంటారు.

→ మానవ విసర్జన వ్యవస్థలో ఒక జత మూత్రపిండాలు, ఒక జత మూత్రనాళాలు, మూత్రాశయం, ప్రసేకం ఉంటాయి.

→ ప్రతి మూత్రపిండం సుమారు 1.3-1.8 మిలియన్ల మూత్రనాళికలు (Nephrons) కలిగి ఉంటుంది. మూత్రనాళికలు మూత్రపిండాల నిర్మాణాత్మక మరియు క్రియాత్మక ప్రమాణాలు.

→ మూత్రనాళికలో బొమన్ గుళిక, రక్తకేశనాళికాగుచ్ఛం, సమీపస్థ సంవళితనాళం, హెస్లీశిక్యం, దూరస్థ సంవళితనాళం మరియు సంగ్రహణనాళం ఉంటాయి.

→ మూత్రం ఏర్పడడంలో నాలుగు దశలున్నాయి. 1) గుచ్ఛగాలనం 2) వరణాత్మక పునఃశోషణం 3) నాళికాస్రావం 4) అతిగాఢత గల మూత్రం ఏర్పడడం.

→ మన శరీరం నుండి మూత్రపిండాలు నత్రజని వ్యర్థాలను తీసివేస్తాయి. నీటి సమతాస్థితిని నెలకొల్పుతాయి. లవణగాఢత, pH మరియు రక్తపీడనాన్ని క్రమబద్ధీకరిస్తాయి.

→ డయాలసిస్ యంత్రం ఒక తాత్కాలిక మూత్రపిండం. ఇది శరీరంలో ఏర్పడిన వ్యర్థాలను తొలగిస్తుంది. రెండు మూత్రపిండాలు పూర్తిగా పనిచేయని వ్యక్తులలో మూత్రపిండాల మార్పిడి చేయాలి.

→ వేరువేరు జంతువులలో విసర్జకావయవాలు వేరువేరుగా ఉంటాయి. ఉదా : అమీబా – సంకోచరిక్తిక, ప్లాటి హెల్మింథిస్ – జ్వాలాకణాలు, అనిలెడా – వృక్కాలు, ఆర్థోపొడ – మాల్ఫీజియన్ నాళికలు, సరీసృపాలు, పక్షులు, క్షీరదాలు – మూత్రపిండాలు.

→ మొక్కల్లో ప్రత్యేక విసర్జకావయవాలు లేవు. మొక్కలు ఆకుల్లో, బెరడులో, పండ్లలో, విత్తనాల్లో వ్యర్థాలను నిల్వచేసి, పక్వానికి వచ్చాక మొక్కల నుండి విడిపోతాయి.

→ మొక్కల్లో జీవక్రియా ఉత్పన్నాలు రెండు రకాలు.
1) ప్రాథమిక జీవక్రియా ఉత్పన్నాలు. ఉదా : ప్రోటీన్లు, కార్బోహైడ్రేట్లు, కొవ్వులు,
2) ద్వితీయ జీవక్రియా ఉత్పన్నాలు. ఉదా : ఆల్కలాయిడ్లు, జిగుర్లు, టానిన్లు, లేటెక్స్ మరియు రెసిన్లు. ఇవి ఆర్థికంగా ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంటాయి.

→ జీవుల నుండి వ్యర్థాలను తొలగించడాన్ని, విసర్జన పదార్థాలు ఒక ప్రదేశం నుండి మరొక ప్రదేశానికి కదలటాన్ని ‘స్రావం’ (Secretion) అంటారు.

→ మొక్కలు వేరువేరు భాగాలలో ఆల్కలాయిడ్లను నిల్వ చేసుకొంటాయి. ఇవి నత్రజని సంబంధిత ఉప ఉత్పన్నాలు.

→ టానిన్లను ప్రధానంగా తోళ్ళ పరిశ్రమలలో ఉపయోగిస్తారు. ఇవి తంగేడు, కరక్కాయ చెట్ల నుండి లభిస్తాయి.

→ పైనస్ చెట్ల నుండి రెసిన్లు లభిస్తాయి. వీటిని వార్నిష్ తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.

→ హీవియా బ్రెజీలియన్సిస్ (రబ్బరు మొక్క) మొక్క లేటెక్స్ నుండి రబ్బరు తయారు చేస్తారు.

→ మన శరీరంలో లాలాజలం, హార్మోన్లు, ఎంజైమ్ లను స్రావాలుగా పరిగణిస్తారు.

→ కృత్రిమ మూత్రపిండాన్ని డయాలసిస్ అంటారు.

→ మూత్రపిండాలు పనిచేయని వారికి శాశ్వత పరిష్కారంగా మూత్రపిండ మార్పిడి నిర్వహిస్తారు.

→ క్రియాటినిన్ : రక్తం మరియు మూత్రంలో ఉండే ప్రోటీన్ పదార్థం.

→ నాళద్రవం : కణజాలంలో ఉన్న ద్రవాన్ని నాళద్రవం అంటారు.

→ బాహ్య రక్తకేశనాళికా వల : నెఫ్రాన్లో హెన్లీశక్యాన్ని ఆవరించి ఉన్న రక్తకేశనాళికా వల.

→ పోడోసైట్ : బొమన్ గుళికలోని ఉపకళా కణజాలంలోని కణాలు. ఇవి రంధ్రాలను కలిగిన పొరవలె అమరి ఉంటాయి.

→ రక్తకేశ నాళికాగుచ్చం : బొమన్ గుళికలో అభివాహి ధమని అనేక శాఖలుగా చీలి ఏర్పడ్డ నిర్మాణం. రక్తాన్ని వడపోస్తుంది.

→ సమీపస్థ సంవళిత నాళం : బొమన్ గుళిక పరభాగం మెలితిరిగి ఉంటుంది. పునఃశోషణ దాని ప్రధాన విధి.

→ దూరస్థ సంవళిత నాళం : హెన్లీశిక్యం యొక్క పరభాగం. గుళికకు దూరంగా ఉంటుంది. నాళికాస్రావం దాని ప్రధాన విధి.

→ అభివాహి ధమనిక : బొమన్ గుళికలోనికి ప్రవేశించే రక్తనాళం. వ్యర్థాలను కలిగి ఉంటుంది.

→ అపవాహి ధమనిక : బొమన్ గుళిక నుండి వెలుపలికి వచ్చే రక్తనాళం. ఇది శుద్ధి చేసిన రక్తాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

→ కేలిసిస్ : మూత్రపిండంలో నెఫ్రాస్టు ద్రోణిలోనికి తెరుచుకొనే ప్రాంతం. ఇవి వేళ్ళవంటి నిర్మాణాలు.

→ మూత్ర విసర్జన : ప్రసేకం ద్వారా మూత్రాశయం నుండి మూత్రం బయటకు విడుదలగుటను ‘మూత్రవిసర్జన’ అంటారు.

→ యూరోక్రోమ్ : మూత్రానికి రంగును కలిగించే పదార్థం.

→ డయలైజర్ : డయాలసిస్ యంత్రంలో ఉపయోగించే ద్రవ పదార్థం. ఇది రక్త నిర్మాణాన్ని పోలి ఉంటుంది. వ్యర్థాలు ఉండవు.

→ హీమోడయాలసిస్ : మూత్రపిండాలు పనిచేయని వారిలో కృత్రిమంగా రక్తాన్ని శుద్ధి చేసే ప్రక్రియ.

→ ఆల్కలాయిడ్లు : మొక్కలలోని నత్రజని సంబంధిత వ్యర్థ పదార్థాలు. ఇవి వేరువేరు భాగాలలో నిల్వ చేయబడతాయి.
ఉదా : నికోటిన్

→ జీవ ఇంధనం : మొక్కల నుండి తయారుచేస్తున్న ఇంధన పదార్థాలను జీవ ఇంధనాలు అంటారు.
ఉదా : జట్రోపా.

→ హెగౌశిక్యం : నెఫ్రాలో ‘U’ ఆకారపు గొట్టము. పునఃశోషణకు తోడ్పడుతుంది.

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 3rd Lesson ప్రసరణ – పదార్థ రవాణా వ్యవస్థ to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 3rd Lesson ప్రసరణ – పదార్థ రవాణా వ్యవస్థ

→ నాడీస్పందన హృదయస్పందనకు సమానంగా ఉంటుంది. ఏ పరికరం సహాయం లేకుండానే మనం హృదయస్పందనను కొలవవచ్చు.

→ మొట్టమొదటిసారిగా స్టెతస్కోపును “రెని లెన్నెక్’ అను శాస్త్రవేత్త కనుగొన్నాడు.

→ గుండె రెండు హృదయావరణత్వచాలచే ఆవరింపబడి ఉంటుంది. వీటి మధ్య ఉండే ద్రవం గుండెను అఘాతాల నుండి కాపాడుతుంది.

→ గుండెకు అతికి ఉన్న రక్తనాళాలలో దృఢంగా ఉండేవి ధమనులు. వీటిలో ధమనీచాపం శరీర భాగాలకు పుపుస ధమని, ఊపిరితిత్తులకు రక్తాన్ని తీసుకుపోతుంది.

→ తక్కువ దృఢత్వం కలిగిన నాళాలను సిరలు అంటారు. పూర్వపరమహాసిరలు శరీర ఊర్ధ్వ, అధోభాగాల నుండి రక్తాన్ని సేకరిస్తాయి. పుపుస సిరలు ఊపిరితిత్తుల నుండి రక్తాన్ని సేకరిస్తాయి.

→ గుండెలో నాలుగు గదులుంటాయి. పూర్వభాగంలో రెండు కర్ణికలు, పరభాగంలో రెండు జఠరికలు ఉంటాయి.

→ ఒక వైపున గల కర్ణికాజఠరికలు కర్ణికాజఠరికా రంధ్రం ద్వారా కలుపబడి ఉంటాయి. కర్ణికాంతర విభాజకం అనే కండర పొర కర్ణికలనూ, జఠరికాంతర విభాజకం జఠరికలను వేరుచేస్తుంది.

→ కర్ణికలు, జఠరికల మధ్య రంధ్రాలుంటాయి. ఈ రంధ్రాలను కర్ణికా, జఠరికా కవాటాలు మూసి ఉంచుతాయి.

→ ధమనీ చాపం, పుపుస ధమనిలో కూడా కవాటాలుంటాయి.

→ గుండె కుడివైపు భాగం శరీరభాగాల నుండి రక్తాన్ని గ్రహించి ఊపిరితిత్తులకు పంపుతుంది.

→ గుండె ఎడమవైపు భాగం ఊపిరితిత్తుల నుండి మంచి రక్తాన్ని గ్రహించి శరీరభాగాలకు పంపుతుంది.

→ పుపుస ధమని తప్ప మిగిలిన ధమనులన్నీ ఆమ్లజనియుత రక్తాన్ని శరీరభాగాలకు సరఫరా చేస్తాయి. పుపుస సిర తప్ప మిగిలిన సిరలన్నీ ఆమ్లజని రహిత రక్తాన్ని గుండెకు చేరుస్తాయి.

→ గుండె ఒక సంకోచం వెంటనే ఒక యథాపూర్వస్థితికి (సడలింపు) రావడాన్ని హార్దిక వలయం అంటారు.

→ శరీర అవయవాలకు చేరేటపుడు రక్తం ఒక్కసారి మాత్రమే గుండెకు చేరడాన్ని ఏక వలయ ప్రసరణ అనీ, రెండుసార్లు రావడాన్ని ద్వంద్వవలయ ప్రసరణ అనీ అంటారు.

→ K విటమిన్ లోపం ఉన్నవారిలో రక్తస్కందనం జరగదు.

→ మొక్కలు నేలలోని లవణాలు కలిగిన నీటిని ద్రవాభిసరణ పద్ధతిలో వేళ్ళ ద్వారా గ్రహిస్తాయి.

→ నీరు దారువు ద్వారా, పోషక పదార్థాలు పోషక కణజాలం ద్వారా సరఫరా అవుతాయి.

→ మొక్కలలో బాష్పోత్సేకానికి, ప్రసరణ వ్యవస్థకు మధ్య సంబంధం ఉంటుంది.

→ జీవశాస్త్రవేత్తలు ఎఫిడ్ సహాయంతో పోషక కణజాలాల గురించి తెలుసుకోగలిగారు.

→ ఏపుగా పెరిగిన మొక్కజొన్న వారానికి 15 లీటర్ల నీటిని బాష్పోత్సేకం ద్వారా వాతావరణంలోనికి పంపుతుంది.

→ మానవునిలో ఒక మిల్లీలీటరు రక్తం గుండె నుండి కాలి చివరి వరకు వెళ్ళి తిరిగి గుండెను చేరటానికి సుమారు 2 మీటర్ల దూరం ప్రయాణించాలి. దీనికి 60 సెకన్ల సమయం పడుతుంది.

→ రక్త పీడనాన్ని స్పిగ్మోమానోమీటరుతో కొలుస్తారు.

→ మొక్కలలో నాళికాపుంజాలు ప్రసరణ క్రియను నిర్వహిస్తాయి.

→ ప్రసరణ : శరీరభాగాలకు కావలసిన పదార్థాలను రవాణా చేసే ప్రక్రియ.

→ కర్ణికలు : గుండెలోని పై గదులను “కర్ణికలు” అంటారు.

→ జఠరికలు : గుండెలోని క్రింది గదులను “జఠరికలు” అంటారు.

→ నాడీ స్పందన : హృదయ స్పందన వలన మణికట్టు వద్ద రక్తనాళాలలో గుర్తించే అలజడి.

→ ధమని : గుండె నుండి రక్తాన్ని తీసుకెళ్ళే రక్తనాళాన్ని “ధమని” అంటారు.

→ సిర : గుండెకు రక్తాన్ని తీసుకొని వచ్చే రక్తనాళాన్ని “సిర” అంటారు.

→ స్టెతస్కోపు ఆ: హృదయ స్పందనను పరిశీలించటానికి ఉపయోగించే పరికరము.

→ బృహద్ధమని : ఎడమ జఠరిక నుండి బయలుదేరే పెద్ద రక్తనాళాన్ని “బృహద్ధమని లేదా ధమనీ చాపం” (Aorta) అంటారు.

→ రక్తకేశనాళిక : రక్తనాళం చీలిపోయి రక్తకేశనాళికలుగా మారుతుంది. ఇవి పరిమాణాత్మకంగా చిన్నవిగా ఉంటాయి. గోడలు పలుచగా ఉంటాయి.

→ సిస్టోల్ : గుండె సంకోచించే దశను “సిస్టోల్” అంటారు.

→ డయాస్టోల్ : గుండె సడలే స్థితిని “డయాస్టోల్” అంటారు. హార్దిక వలయం గుండె ఒక సంకోచం వెంటనే పూర్వస్థితికి రావడాన్ని “హార్దిక వలయం” అంటారు.

→ రక్తపీడనం : రక్తం రక్తనాళాలలో ప్రయాణించేటపుడు కలిగించే పీడనాన్ని “రక్తపీడనం” అంటారు.

→ శోషరసం : రక్తం నుండి కణజాలంలోనికి విసరణ చెందే కణాంతర ద్రవపదార్థాన్ని “శోషరసం” అంటారు. ఇది నిర్మాణాత్మకంగా రక్తాన్ని పోలి ఉంటుంది. కాని రక్తకణాలు ఉండవు.

→ ఏకప్రసరణ వలయం : శరీర అవయవాలు చేరేటప్పుడు రక్తం ఒకసారి మాత్రమే గుండెకు చేరడాన్ని “ఏక ప్రసరణ వలయం” అంటారు.

→ ద్విప్రసరణ వలయం : శరీర అవయవాలకు చేరేటప్పుడు రక్తం రెండు సార్లు గుండెకు చేరడాన్ని “ద్వి ప్రసరణ వలయం” అంటారు.

→ రక్త స్కందనము : శరీరం నుండి బయటకు వచ్చిన రక్తము గడ్డకట్టే ధర్మాన్ని “రక్తస్కందనం” అంటారు.

→ స్పిగ్మోమానోమీటర్ : రక్త పీడనాన్ని కొలిచే పరికరము.

→ ప్రోత్రాంబిన్ : రక్తంలోని ప్రోటీన్, రక్తస్కందనానికి తోడ్పడుతుంది.

→ త్రాంబిన్ : థ్రాంబోకైనేజ్ చర్య వలన ప్రోత్రాంబిన్ త్రాంబిన్‌గా మారుతుంది.

→ ఫైబ్రినోజన్ : రక్తంలోని ద్రవరూప పదార్థం. త్రాంబిన్ చర్య వలన ఘనరూపంలోనికి మారుతుంది.

→ ఫైబ్రిన్ : ఫైబ్రినోజన్, త్రాంబిన్ చర్య వలన ఫైబ్రగా మారుతుంది. ఇవి దారపుపోగుల వంటి నిర్మాణాలు.

→ మూలకేశాలు : వేర్ల నుండి ఏర్పడే సన్నని వెంట్రుకల వంటి నిర్మాణాలు. నీరు, లవణ శోషణలో ప్రముఖ పాత్ర వహిస్తుంది.

→ ప్రథమమూలం : వేరు వ్యవస్థను ఏర్పరిచే పిండనిర్మాణం.

→ వేరుపీడనం : వేరు నీటిని పీల్చుకొన్నప్పుడు వెలువర్చే పీడనాన్ని “వేరు పీడనం” అంటారు.

→ మొక్కల పోషకాలు : మొక్కల పెరుగుదలకు, అభివృద్ధికి అవసరమయ్యే రసాయన పదార్థాలు.

→ దారువు : మొక్కలలో నీటి రవాణాకు తోడ్పడే ప్రసరణ కణజాలం.

→ పోషక కణజాలం : మొక్కలలో ఆహారపదార్థాల రవాణాకు తోడ్పడే ప్రసరణ కణజాలం.

→ నాళికాపుంజాలు : మొక్కలలోని ప్రసరణ కణజాలాన్ని “నాళికాపుంజాలు” అంటారు. ఇవి దారువు మరియు పోషక కణజాలాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 4th Lesson ప్లాస్మా పొర గుండా పదార్థాల కదలిక to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 4th Lesson ప్లాస్మా పొర గుండా పదార్థాల కదలిక

→ కణము వివిధ రకముల విధులను నిర్వహిస్తుంది.

→ కణము విధులను నిర్వహించడానికి ఘన, ద్రవ, వాయు పదార్ధములైన గ్లూకోజ్, నీరు మరియు ఆక్సిజన్ వంటి వాటిని రవాణా చేస్తాయి.

→ గ్రీకు భాషలో ‘ఆస్మా’ అంటే నెట్టడం.

→ ప్లాస్మాపొర అన్ని రకాల పదార్ధములను తన ద్వారా సమానంగా ప్రవేశింపనీయదు.

→ విచక్షణాస్తరం గుండా నీటి అణువుల ప్రసరణ తక్కువ గాఢత నుండి ఎక్కువ గాఢతకి రెండువైపులా సమాన గాఢత వచ్చేవరకు జరిగే ప్రక్రియను ద్రవాభిసరణం అంటారు.

→ గాలి లేదా నీరు లాంటి మాధ్యమంలో కొన్ని పదార్థములను ఉంచినపుడు అవి ఆ మాధ్యమంలో విస్తరించడాన్ని వ్యాపనం అంటారు.

→ వ్యాపనం, ద్రవాభిసరణం ఇతర పద్ధతుల ద్వారా, ప్లాస్మా పొర ద్వారా పదార్థాలు రవాణా చేయబడతాయి.

→ వ్యాపనం, ద్రవాభిసరణం మన నిత్యజీవితంలో ఎంతో ఉపయోగపడతాయి.

→ ఎయిర్ ఫ్రెష్ నర్స్, అగర్బత్తీ, దోమలనివారణ మందులు వ్యాపనం సూత్రంపై పనిచేస్తాయి.

→ వ్యతిరేక ద్రవాభిసరణం ద్వారా సముద్రపు నీటి నుండి లవణాలను వేరు చేసి మంచినీరుగా మారుస్తారు.

→ కణం నుండి, నీరు బయటకు పోవడాన్ని బాహ్యప్రసరణం అంటారు.

→ కణం లోపలికి నీరు ప్రవేశించడాన్ని అంతరప్రసరణం అంటారు.

→ ఫ్రెడ్డీ మెర్క్యురీ, డేవిడ్ బోరీ అనే శాస్త్రవేత్తలు పారగమ్యత్వచాన్ని వినియోగించి, సముద్రపు నీటి నుండి లవణాలను వేరు చేశారు.

→ థామస్ గ్రాహం వాయువుల వ్యాపనం మరియు ద్రవపదార్థాల వ్యాపనాన్ని అధ్యయనం చేశాడు.

→ నిర్జీవ కణాలలో ద్రవాభిసరణ క్రియ జరగదు.

→ ద్రావితం : ద్రావణంలో కలిగిన పదార్థం

→ ద్రావణి : ఘనపదార్థమును కరిగించు ద్రవపదార్థం

→ విచక్షణాస్తరం : కొన్ని ఎంపిక చేసిన ద్రావితాలను మాత్రమే తమ గుండా ప్రవేశింపచేస్తుంది.

→ ద్రవాభిసరణం : గాఢమైన ద్రావణం వైపు పాక్షిక పారగమ్యత్వచం ద్వారా నీటి అణువుల కదలిక.

→ ప్లాస్మాడెస్మాట : కణకవచముల ద్వారా ప్రయాణించి ప్రక్కప్రక్క కణముల జీవపదార్థములను కలిపే కణద్రవ్య పోగులు.

→ పారగమ్యత : ద్రావితాలు, ద్రావణిని తమగుండా ప్రవేశింపచేయుట.

→ పాక్షిక పారగమ్యత : ద్రావణిని అనుమతిస్తుందే గాని దానిలో కరిగిన ద్రావితాన్ని అనుమతించదు.

→ బాహ్య ద్రవాభిసరణం : కణం నుండి నీరు బయటకు పోవటం

→ అంతర ద్రవాభిసరణం : కణం లోపలికి నీరు ప్రవేశించడం

→ వ్యతిరేక ద్రవాభిసరణం : సముద్రపు నీటి నుండి లవణాలను పారగమ్యత్వచాన్ని ఉపయోగించి తొలగించే పద్ధతి.

→ విసరణము : గాలి లేదా నీరులాంటి మాధ్యమంలో కొన్ని పదార్థాలను ఉంచినపుడు అవి ఆ మాధ్యమంలో సమానంగా విస్తరించుట.

→ సంతృప్త ద్రావణం : ద్రావితంను కరిగించుకోలేని ద్రావణము

→ ఎండోసైటాసిస్ : త్వచం సరళమైన నిర్మాణం కలిగి ఉండుట వలన కణం ఆహారాన్ని కానీ ఇతర బాహ్యకణాలను గానీ చుట్టి బాహ్య పరిసరాల నుంచి వేరుచేసి ఆహారాన్ని సేకరించటం.
ఉదా: అమీబా.

Students can go through AP Board 10th Class Biology Notes 2nd Lesson శ్వాసక్రియ – శక్తి ఉత్పాదక వ్యవస్థ to understand and remember the concept easily.

AP Board 10th Class Biology Notes 2nd Lesson శ్వాసక్రియ – శక్తి ఉత్పాదక వ్యవస్థ

→ శ్వాసక్రియలో మనం పీల్చిన గాలి ఊపిరితిత్తులలోకి, అక్కడ నుండి వాయుగోణులలోకి చేరుతుంది. తిరిగి అదే మార్గంలో వెలుపలికి వస్తుంది.

→ గాలి పీల్చుకోవడం నుండి కణాల స్థాయిలో ఆక్సిజన్ వినియోగం కావడం వరకు ఒకదాని తరువాత ఒకటి వరుసగా జరిగే చర్యలన్నింటిని కలిపి “శ్వాసక్రియ” అంటారు.

→ విడిచే గాలి సున్నపు తేటను తెల్లగా మారుస్తుందని “లేవోయిజర్” కనుగొన్నాడు.

→ పీల్చిన గాలి నాశికారంధ్రాలు, గ్రసని, స్వరపేటిక, వాయునాళికలు, శ్వాసనాళం, ఊపిరితిత్తులు, వాయుగోణులకు అక్కడ నుండి రక్తంలోకి చేరుతుంది. అదే మార్గంలో (CO₂) వెనుకకు ప్రయాణిస్తుంది.

→ ఊపిరితిత్తులలో వాయు మార్పిడి అతిచిన్న సంచులవంటి వాటితో జరుగుతుంది.

→ దిగువ భాగంలో ఉండే కండర నిర్మితమైన పొరను “విభాజక పటలం” అంటారు.

→ ఉచ్ఛ్వాసంలో విభాజక పటలం సంకోచించగా “విభాగ పటలం” విశ్రాంతి స్థితికి వస్తుంది.

→ పీల్చేగాలి నాశికాకుహరంలో, వాయునాళంలో వడపోయబడుతుంది.

→ ముక్కురంధ్రాలలోని తేమ, వెంట్రుకలు దుమ్ముకణాలను లోపలికి పోకుండా ఆపివేస్తాయి.

→ ఎపిగ్లాటిస్ ఒక కండరయుతమైన మూత వంటి నిర్మాణం. ఇది గాలిని ఆహారాన్ని తమ మార్గంలో వెళ్ళేందుకు వీలుగా కదులుతుంది.

→ స్వరపేటికలో ఉండే స్వరరంధ్రాలు ఊపిరితిత్తుల నుండి వెలుపలికి వచ్చే గాలికి కంపిస్తాయి. తద్వారా మనం మాట్లాడడం, పాటలు పాడడం చేయగలుగుతున్నాం.

→ శ్వాసనాళం వాయునాళంగానూ అది చిన్నచిన్న వాయుగోణులుగానూ విడిపోతుంది.

→ అతి చిన్నపరిమాణంలో ఉండే వాయుగోణుల నుండి రక్తనాళాలలోని రక్తంలోనికి వాయు వినిమయం జరుగుతుంది.

→ వాయుసహిత శ్వాసక్రియలో అధిక పరిమాణంలో శక్తి విడుదలకావడంతోపాటు నీరు, కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ వెలువడతాయి.

→ తగినంత ఆక్సిజన్ అందుబాటులో లేనపుడు శక్తి విడుదల చేయడానికి అవాయు శ్వాసక్రియ లేదా కిణ్వనం జరుగుతుంది.

→ గ్లూకోజ్ కు మంట అంటుకుంటే ఆర్పలేము కానీ కణజాలాలు ఆక్సిజన్ సమక్షంలో గ్లూకోజ్ ను తగినంతగా మండించి నియంత్రిస్తాయి.

→ నీరు మంటను ఆర్పేస్తుంది. కాని కణాలలో చాలా ఎక్కువ నీరు ఉన్నప్పటికీ శ్వాసక్రియ జరుగుతూనే ఉంటుంది.

→ కిరణజన్యసంయోగక్రియ, శ్వాసక్రియ వ్యతిరేకమైనవిగా కనిపించినప్పటికీ జీవక్రియలను నిర్వర్తించడానికి కావలసిన అనేక జీవరసాయన చర్యలు రెండింటిలోనూ జరుగుతాయి.

→ మొక్కలలో జరిగే జీవక్రియలకు అవసరమైన చక్కెరలు, స్టార్చ్ మొదలైన పిండిపదార్థాలు క్లోరోప్లాస్లో జరిగే కిరణజన్యసంయోగక్రియలో ఏర్పడతాయి.

→ కణశ్వాసక్రియలలో మైటోకాండ్రియాలన్నింటిలో ఉండే కార్బోహైడ్రేట్లు దహనం చెంది రసాయనిక శక్తిని ఉత్పత్తి చేస్తాయి. ఇది జీవక్రియలు నిర్వర్తిస్తుంది.

→ ఆక్సిజన్ రహిత పరిస్థితులలో జరిగే శ్వాసక్రియను “అవాయు శ్వాసక్రియ” అంటారు.

→ అవాయు శ్వాసక్రియ ప్రాథమిక జీవులలోనూ, కండరాలలోనూ జరుగుతుంది.

→ శ్వాసక్రియ కొరకు జీవులలో రకరకాల శ్వాస అవయవాలు ఉంటాయి. వీటిని “శ్వాసేంద్రియాలు” అంటారు.

→ మొప్పలు జలచరజీవులలోనూ, వాయునాళాలు కీటకాలలోనూ, చర్మం కొన్ని అనిలేడా జీవులలోనూ, ఊపిరితిత్తులు భూచర జీవులలోనూ శ్వాస అవయవాలు.

→ మొక్కల శ్వాసక్రియకు పత్రరంధ్రాలు, లెంటి సెల్స్, శ్వాసవేర్లు తోడ్పడతాయి.

→ వాయు శ్వాసక్రియ : ఆక్సిజన్ సమక్షంలో జరిగే శ్వాసక్రియను “వాయు శ్వాసక్రియ” అంటారు. ఈ ప్రక్రియలో అధిక శక్తి వెలువడుతుంది. ఉన్నతస్థాయి జీవులలో జరుగుతుంది.

→ అవాయు శ్వాసక్రియ : ఆక్సిజన్ లేకుండా జరిగే శ్వాసక్రియను “అవాయు శ్వాసక్రియ” అంటారు.

→ వాయుగోణులు : ఊపిరితిత్తుల యొక్క నిర్మాణాత్మక, క్రియాత్మక ప్రమాణాలు. ఊపిరితిత్తుల లోపల త్వచాలు ముడతలుపడుట వలన ఏర్పడే గుండ్రటి నిర్మాణాలు.

→ గ్రసని : ఆహార, శ్వాస మార్గాల కూడలి. గొంతు ప్రాంతంలో ఉంటుంది.

→ శ్వాసనాళం : మానవునిలో వాయునాళాన్ని “శ్వాసనాళం” అని అంటారు. ఇది పొడవు ‘C’ ఆకారపు మృదులాస్థి ఉంగరాలలో నిర్మితమై ఉంటుంది.

→ శ్వాసనాళిక : మానవ ఉర:కుహారంలో శ్వాసనాళం రెండు చిన్న నాళాలుగా చీలిపోతుంది దీనిని “శ్వాసనాళిక” అంటారు

→ ఉపజిహ్విక : కంఠబిలంపై ఉండే మూత వంటి నిర్మాణం. శ్వాసమార్గంలో ఆహారం ప్రసరించకుండా నిరోధిస్తుంది.

→ నిర్మాణక్రియ : చిన్న అణువులు కలిసి పెద్ద అణువులుగా రూపొందే జీవక్రియలను “నిర్మాణక్రియలు” అంటారు.
ఉదా : కిరణజన్యసంయోగక్రియ

→ విచ్ఛిన్నక్రియ : పెద్ద అణువులు విచ్ఛిన్నం చెంది, చిన్న అణువులుగా రూపొందించే జీవక్రియను “విచ్ఛిన్నక్రియ” అంటారు.
ఉదా : శ్వాసక్రియ

→ వాయుగత వేర్లు : మాంగ్రూవ్ మొక్కలలో శ్వాసక్రియ కొరకు ప్రత్యేకీకరణ చెందిన వేర్లు.

→ లెంటిసెల్స్ : వాయు వినిమయానికి తోడ్పడే కాండం మీద ఉండే రంధ్రాలు.

→ కిణ్వనం : అవాయు శ్వాసక్రియలోని రెండవదశ. దీనినే పులియుట అంటారు. ఈ ప్రక్రియలో ఆల్కహాలు ఏర్పడుతుంది.

→ ఎనర్జీ కరెన్సీ : “ఎనర్జీ కరెన్సీ” అంటే ATP. ఈ ఎడినోసిన్ టై ఫాస్ఫేట్ కణస్థాయిలో శక్తి స్వరూపం.

→ మైటోకాండ్రియా : శ్వాసక్రియకు తోడ్పడే కణాంగము. దీనిని కణశక్త్యాగారము అని కూడా అంటారు.

→ జీవక్రియలు : కణాలలో జరిగే జీవ రసాయనిక చర్యలను “జీవక్రియలు” అంటారు.
ఉదా : శ్వా సక్రియ

→ ఆస్యగ్రసని కుహరం : కప్పలో నాసికా కుహరాలు ఆస్యకుహరంలోనే తెరచుకొంటాయి. దీనిని “ఆస్యగ్రసని కుహరం” అంటారు.

→ చర్మీయ శ్వాసక్రియ : చర్మం ద్వారా జరిగే శ్వాసక్రియను “చర్మీయ శ్వాసక్రియ” అంటారు.
ఉదా : కప్ప

→ మొప్పల శ్వాసక్రియ : చేపలలో శ్వాసక్రియ మొప్పల ద్వారా జరుగుతుంది. దీనిని “మొప్పల శ్వాసక్రియ” అంటారు.

→ అంశిక స్వేదనం : బాష్పీభవన స్థానాల ఆధారంగా పదార్థాలను వేరుచేయు ప్రక్రియ. మొలాసిస్ నుండి ఆల్కహాల్ ను ఈ ప్రక్రియ ద్వారానే వేరుచేస్తారు.

→ ఆక్సిజన్ లోటు : అధిక శ్రమ చేసినపుడు కండరాలలో ఆక్సిజన్ కొరత ఏర్పడుతుంది. దీనినే “ఆక్సిజన్ లోటు” అంటారు.

→ ATP : ఎడినోసిన్ టై ఫాస్ఫేట్ కణస్థాయిలో శక్తి స్వరూపం. దీనినే “ఎనర్జీ కరెన్సీ” అంటారు.

→ కణశ్వాసక్రియ : కణస్థాయిలో జరిగే శ్వాసక్రియను “కణశ్వాసక్రియ” అంటారు.

→ శ్వాసక్రియ : ఆహార పదార్థాలను ఆక్సీకరణం చెందించి శక్తిని వెలువరించే ప్రక్రియను “శ్వాసక్రియ” అంటారు. ఇది ఒక ముఖ్యమైన జీవక్రియ.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 3rd Lesson జంతు కణజాలం to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 3rd Lesson జంతు కణజాలం

→ ఒకే నిర్మాణం కలిగి ఒకే విధమైన విధులను నిర్వర్తించే కణాల సమూహమే కణజాలం.

→ జంతు కణజాలాలు నాలుగు రకాలు. అవి : ఉపకళా కణజాలం, సంయోజక కణజాలం, కండర కణజాలం, నాడీ కణజాలం.

→ జంతువుల లోపలి అవయవాలను, బయట భాగాలను కప్పి ఉంచే కణజాలం ఉపకళా కణజాలం.

→ అవయవాలను కలుపుతూ అంతర మాత్రికలో దూరం దూరంగా విస్తరించినట్లు ఉండే కణజాలం సంయోజక కణజాలం.

→ శరీర కదలికలకు తోడ్పడే కణజాలం కండర కణజాలం.

→ బాహ్య, అంతర ఉద్దీపనలకు ప్రతిచర్యలు చూపే కణజాలం నాడీకణజాలం.

→ విచక్షణా త్వచం ద్వారా పదార్థాల రవాణా జరిగే అవయవాల్లో స్తంభాకార ఉపకళా కణజాలము ఉంటుంది.

→ చర్మంపై అనేక వరుసలలో అమరియున్న ఉపకళా కణజాలమును స్తరిత ఉపకళా కణజాలము అంటారు.

→ ఘనాకార ఉపకళా కణజాలాలు మూత్రనాళాలలో కనిపిస్తాయి.

→ ఉపకళా కణజాలంలో కొంతభాగం లోపలికి ముడుచుకుపోయి గ్రంథి ఉపకళా కణజాలంను ఏర్పరుస్తాయి. ఆ స్తంభాకార ఉపకళా కణజాల కణాలు స్రవించేచోట, శోషణ జరిగేచోట ఉంటాయి.

→ కేశయుత ఉపకళా కణజాలము, శుక్రనాళము నందు, వాయునాళం నందు, శ్వాసనాళాలు, మూత్రపిండనాళాలు మరియు బీజకోశనాళాలందు ఉంటుంది.

→ ఉపకళా కణజాలమైన చర్మం నుండి గోర్లు, రోమాలు, గిట్టలు, కొమ్ములు వంటి నిర్మాణాలు తయారవుతాయి.

→ మన శరీరంలో ఉండే వివిధరకాల సంయోజక కణజాలాలు : వాయుగత కణజాలం, ఎడిపోజ్ కణజాలం, సంధి బంధనము, స్నాయుబంధనము, మృదులాస్థి మరియు రక్త కణజాలం. వివిధ రకాల కణజాలములను కలిపి ఉంచేది వాయుగత కణజాలం.

→ క్రొవ్వును నిల్వయుంచు కణజాలము ఎడిపోజ్ కణజాలం.

→ ఎముక శరీరానికి ఆకారాన్ని ఇవ్వడంలో సహాయపడుతుంది.

→ స్నాయుబంధనం కండరాలను ఎముకతో కలుపుతుంది.

→ సంధి బంధనం ఎముకలను సంధి తలాలతో కలుపుతుంది.

→ మృదులాస్థి ఎముకలు కలిసే ప్రదేశాలలో, పక్కటెముకల చివర, నాశికాగ్రము, చెవిదొప్ప, వాయునాళంలోను ఉంటుంది.

→ సొరచేప వంటి చేపలలో అస్థిపంజరము మృదులాస్థితో నిర్మితమై ఉంటుంది.

→ రక్తము ఒక సంయోజక కణజాలము. దీనియందు ఎర్ర రక్తకణములు, తెల్లరక్తకణములు మరియు రక్తఫలకికలు ఉంటాయి.

→ మానవునిలో రక్త వర్గాలు నాలుగు రకాలు. అవి : ‘A’, ‘B’, ‘AB’ మరియు ‘0’ వర్గాలు.

→ కండర కణజాలాలు మూడు రకాలు. అవి : రేఖిత, అరేఖిత మరియు హృదయ కండరాలు.

→ నాడీకణము లేదా న్యూరాను నందు మూడు భాగములు కలవు. అవి : 1) కణదేహం 2) ఏక్సాన్ 3) డెండ్రైటులు.

→ కణజాలం : ఒకే నిర్మాణం కలిగి, ఒకే విధమైన విధులను నిర్వర్తించే కణాల సమూహము.

→ ఉపకళా కణజాలం : జంతువుల లోపలి అవయవాలను, బయట భాగాలను కప్పి ఉంచే కణజాలం.

→ సంయోజక కణజాలం : అవయవాలను కలుపుతూ అంతర మాత్రికలో విస్తరించిన కణజాలం.

→ బంధకం : దేనిని తాకకుండబెట్టుట, వేరుగా ఉంచుట, ప్రత్యేకించుట.

→ అస్థిమజ్జ : పొడవు ఎముకల చివరన ఉండే సంయోజక కణజాలము.

→ ఎముక : సంయోజక కణజాల రకము, శరీరానికి ఆకారాన్ని ఇస్తుంది.

→ మృదులాస్థి : సంయోజక కణజాలపు రకము, మెత్తటి ఎముక, ఎముకలు కలిసే ప్రదేశమునందు ఉండు కణజాలం.

→ కండర కణజాలం : చేతులు, కాళ్ళ కదలికలకు మరియు అనేక అంతర అవయవాల కదలికలకు సహాయపడే కణజాలం.

→ నాడీ కణజాలం : బాహ్య, అంతర ఉద్దీపనలకు ప్రతిచర్యలు చూపే కణజాలం.

→ ఆహార వాహిక : ఆస్యకుహరమును, జీర్ణాశయమును కలుపు గొట్టము వంటి భాగము.

→ ఫైబ్లాస్టులు : వాయుగత కణజాలంలోని నిర్మాణాలు తంతుయుత పదార్థాన్ని స్రవించి కణజాలాన్ని స్థిరంగా ఉంచుతాయి.

→ ఆస్టియోసైట్ కణాలు : ఎముకనందు లవణాలను స్రవించే కణాలు.

→ సంధి బంధనము (లిగమెంట్) : ఎముకలను సంధితలాలలో కలిపే సంయోజక కణజాలము.

→ స్నాయుబంధనం : కండరాలను ఎముకతో కలిపే సంధితలాలలో ఉండే సంయోజక కణజాలము.

→ హిమోగ్లోబిన్ : ఎర్ర రక్తకణములలో ఉండే ఎరుపు వర్ణపు ప్రోటీను. ఆక్సిజన్, కార్బన్ డయాక్సైడ్ రవాణాలో సహాయపడుతుంది.

→ సీరం : రసి, పస, కొన్ని జంతు ద్రవాలలో ఉండే నీరు ఉండే భాగం.

→ స్థితిస్థాపక శక్తి : యథాస్థితిని పొందునట్టి : లాగిన, నొక్కిన తిరిగి పూర్వపు ఆకారమునకు వచ్చునట్టి.

Students can go through AP Board 9th Class Biology Notes 2nd Lesson వృక్ష కణజాలం to understand and remember the concept easily.

AP Board 9th Class Biology Notes 2nd Lesson వృక్ష కణజాలం

→ ఒకే నిర్మాణం కలిగి, ఒకే విధమైన విధుల్ని నిర్వర్తించే కణాల సమూహమే కణజాలం.

→ పెరుగుతున్న భాగాల్లో ఉండే విభజన చెందగలిగే కణజాలంను విభాజ్య కణజాలం అంటారు.

→ మొక్కపై పొరలను ఏర్పరచే కణజాలం త్వచకణజాలం.

→ వృక్షదేహాన్ని ఏర్పరుస్తూ ఇతర కణజాలాలు సరియైన స్థితిలో ఉండేలా చేసేది సంధాయక కణజాలం.

→ పదార్థాల రవాణాకు సహాయపడేది ప్రసరణ కణజాలం.

→ విభాజ్య కణజాలాలు మూడు రకాలు అవి : 1. అగ్ర విజ్య కణజాలం 2. పార్శ్వ విభాజ్య కణజాలం 3. మధ్యస్థ , విభాజ్య కణజాలం.

→ బహిస్త్వచం (వెలుపలి పొర), మధ్యస్వచం (మధ్యపొర), అంతస్త్వచం (లోపలిపొర). ఇవి త్వచ కణజాలం నుండి ఏర్పడుతాయి.

→ నీటి నష్టము, కొమ్మలు విరగడం, చీలడం వంటి యాంత్రికంగా కలిగే నష్టాలు, పరాన్న జీవులు, రోగకారక జీవుల దాడి మొదలైన వాటి నుండి మొక్కలను త్వచకణజాలం రక్షిస్తుంది.

→ జిగురును ఇచ్చే చెట్ల యొక్క త్వచకణజాలం నుండి జిగురు స్రవించబడుతుంది.

→ సంధాయక కణజాలం మూడు రకములు అవి : 1. మృదు కణజాలం 2. స్థూలకోణ కణజాలం 3. దృఢ కణజాలం.

→ హరితరేణువులను కలిగి ఉండే మృదుకణజాలం హరిత కణజాలం అంటారు. పెద్దగాలి గదులుండే మృదు కణజాలాన్ని వాయుగత కణజాలమని అంటారు.

→ నీరు, ఆహారం, వ్యర్థ పదార్థాలను నిల్వచేసే మృదు కణజాలాన్ని నిల్వచేసే కణజాలం అంటారు.

→ మృదు కణజాలంలోని కణాలు మృదువుగా, పలుచని గోడలు కలిగి వదులుగా అమర్చబడి ఉంటాయి.

→ స్థూలకోణ కణజాలంలోని కణాలు దళసరి గోడలను కలిగి, కొంచెం పొడవైన కణాలుగా ఉంటాయి. దృఢ కణజాలంలోని కణాలు దళసరిగోడలు కలిగి ఉండి, కణాల మధ్య ఖాళీలు లేకుండా దగ్గర దగ్గరగా అమరి ఉంటాయి.

→ నెహేమియా గ్రూ దవ్వభాగానికి మృదు కణజాలమని పేరు పెట్టాడు.

→ ప్రసరణ కణజాలం రవాణా నిర్వహిస్తుంది. అవి రెండు రకాలు. దారువు, పోషక కణజాలం.

→ దారువు నీరు, పోషక పదార్థాలను వేర్ల నుండి మొక్క అగ్రభాగాలకు చేరుస్తుంది.

→ పోషక కణజాలము ఆకులలో తయారయిన ఆహారపదార్ధములను మొక్క భాగాలకు సరఫరా చేస్తుంది.

→ దారువులో దారుకణాలు, దారునాళాలు, దారుతంతువులు, దారు మృదుకణజాలం ఉంటాయి.

→ పోషక కణజాలంలో చాలనీ కణాలు, చాలనీ నాళాలు, సహకణాలు, పోషక కణజాల తంతువులు, పోషక మృదుకణజాలం ఉంటాయి.

→ దారువు యూకలిప్టస్ నందు నీటిని 200 అడుగులకు మరియు రోజవుడ్ వృక్షము నందు 300 అడుగుల వరకు నీటిని మోసుకొని వెళుతుంది.

→ కణజాలం : ఒకే నిర్మాణం కలిగి ఒకే విధమైన విధులను నిర్వర్తించే కణాల సమూహము.

→ విభాజ్య కణజాలం : పెరుగుతున్న భాగాల్లో ఉండే విభజన చెందగలిగే కణజాలం.

→ త్వచ కణజాలం : మొక్క బయట భాగాన్ని కప్పి ఉంచి రక్షణ కలుగచేసేది.

→ బెరడు : పెద్ద చెట్లలో బాహ్యచర్మంపై ఉండే అనేక పొరల త్వచ కణజాలం.

→ సంధాయక కణజాలం: మొక్క దేహంలో ఎక్కువ భాగాన్ని ఏర్పరచేది.
ఉదా : మృదుకణజాలం, స్థూలకోణ కణజాలం, దృఢ కణజాలం.

→ మృదు కణజాలం : కణాలు మృదువుగా పలుచని గోడలు గలిగి వదులుగా అమర్చబడిన సంధాయక కణజాలం.

→ హరిత కణజాలం : హరితరేణువులను కలిగి ఉండే మృదు కణజాలం.

→ వాయుగత కణజాలం : పెద్ద గాలిగదులను కలిగి ఉండే మృదు కణజాలం.

→ నిల్వ చేసే కణజాలం : నీరు, ఆహారం వ్యర్థ పదార్థములను నిల్వచేసే మృదుకణజాలం.

→ దృఢ కణజాలం : కణాలు దళసరి గోడలను కలిగి, కణాల మధ్య ఖాళీలు లేకుండా ఉండే సంధాయక కణజాలం.

→ స్థూలకోణ కణజాలం : కణాలు దళసరి గోడలను కలిగి, కొంచెం పొడవైన కణాలు గల సంధాయక కణజాలం.

→ ప్రసరణ కణజాలం : పదార్థాల రవాణాలో సహాయపడే కణజాలం.

→ దారువు : నీరు, పోషక పదార్థములను వేర్ల నుండి మొక్క పై భాగాలకు రవాణా చేసే కణజాలం.

→ పోషక కణజాలం : ఆకు నుండి ఆహారపదార్థములను మొక్క భాగాలకు సరఫరా చేసే కణజాలం.

→ అగ్ర విభాజ్య కణజాలం : కాండం, వేరు కొనభాగాల్లో ఉండే కణజాలం.

→ పార్శ్వ విభాజ్య కణజాలం : కాండంలో పార్శ్వపు అంచుల చుట్టూ వర్తులంగా పెరుగుదలను కలిగించే కణజాలం.

→ మధ్యస్థ విభాజ్య కణజాలం : కాండం మీద శాఖలు ఏర్పడే చోట, ఆకులు, పుష్పవృంతం పెరిగే చోట ఉండే కణజాలం.

→ నాళికాపుంజాలు : దారువు, పోషక కణజాలం కలిగిన ప్రాథమిక ప్రసరణ కణజాలంనందలి ఒక వరుస కణజాలం.

→ దారు కణాలు : దారువు నందు నీటి ప్రసరణకు యాంత్రిక బలాన్ని ఇచ్చే అంశములు. కణాలు పొడవుగా కండె ఆకారంలో ఉండి, కణ కవచం మందంగా లిగ్నిస్ పూరితమై ఉంటుంది.

→ దారునాళాలు : దారువు నందలి నిర్జీవ కణములు. నీటి రవాణా మరియు మొక్కకు యాంత్రిక బలాన్ని ఇస్తాయి.

→ చాలనీ కణాలు : పోషక కణజాలం నందలి అంశాలు. ఒకదాని మీద మరియొక కణాలు అమరి ఉంటాయి. ఆహారపదార్థాల రవాణాలో పాల్గొంటాయి.

→ చాలనీ నాళాలు : పోషక కణజాల అంశములు. ఆహారపదార్థాల రవాణాలో పాల్గొంటాయి.

→ సహ కణాలు : పోషక కణజాల అంశములు :
చిక్కని కణద్రవ్యం, పెద్దదైన కేంద్రకం ఉంటుంది.
చాలనీ నాళాలతో కలసి ఉంటాయి. ఆవృత బీజాలలో మాత్రమే ఉంటాయి.