Srinivas

Students can go through AP Inter 1st Year Chemistry Notes 5th Lesson స్టాయికియోమెట్రీ will help students in revising the entire concepts quickly.

AP Inter 1st Year Chemistry Notes 5th Lesson స్టాయికియోమెట్రీ

→ ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమమ : ఒక రసాయనచర్యలో పదార్థాన్ని కొత్తగా ఏర్పరచడం గానీ నాశనం చేయడంగానీ జరగదు.

→ స్థిరానుపాత నియమము: ఒక నిర్ధిష్ట రసాయన సంయోగ పదార్థంలో ‘ఒకే మూలకాలు స్థిర భార నిష్పత్తిలో కలిసివుంటాయి.

→ బహ్యను పాత నియమము : రెండు మూలకాలు రసాయనికంగా కలిసి రెండు లేక అంతకంటే ఎక్కువ సంయోగ పదార్థాల నేర్పరిస్తే అప్పుడు ఆ సంయోగ పదార్థాల్లో స్థిరభారం గల ఒక మూలకంతో కలిసే రెండో మూలకం భారాలు ఆ సంయోగ పదార్థాల్లో ఒక సరళాంక నిష్పత్తిలో వుంటాయి.

→ గేలుసాక్ నియమము : సమాన ఉష్ణోగ్రతా, పీడనాల్లో వాయువులు రసాయనికంగా కలిస్తే వాటి ఘనపరిమాణాలు ఒక సరళాంక నిష్పత్తిని కలిగివుంటాయి.

→ అవగాడ్రో నియమము: సమాన మనపరిమాణాలు గల అన్ని వాయువులకు ఇచ్చిన ఉష్ణోగ్రత, పీడనాల్లో సమాన సంఖ్యలో పరమాణువులు ఉంటాయి.

→ మోలార్ ఘనపరిమాణం : ప్రమాణ ఉష్ణోగ్రతా పీడనాల వద్ద (273k & 1 అట్మా) 1 గ్రామ్ అణుభారం వాయుపదార్థం 22.414 లీటర్ ల ఘనపరిమాణాన్ని ఆక్రమించుకుంటుంది. ఈ ఘనపరిమాణాన్ని మోలార్ ఘనపరిమాణం అంటారు.

→ మోల్ : ఒక పదార్థం గనుక దానిలోని కణాలు, పరమాణువులు, అణువులు లేదా అయాన్లు 12 గ్రాముల 12C లో ఎన్ని పరమాణువులుంటాయో దానికి సమాన సంఖ్యలో కలిగి వున్నట్లయితే ఆ పదార్థాన్ని ఒక మోల్ పదార్థం అంటారు.

→ ఒక సమ్మేళనం అణువులో ఘటక మూలకాల పరమాణు సంఖ్యల సాపేక్ష నిష్పత్తిని తెలిపే అతిసూక్ష్మమైన, సరళమైన ఫార్ములాను అనుభావిక ఫార్ములా అంటారు.

→ ఒక సమ్మేళనం అణువులో ఉన్న మూలక పరమాణువుల యధార్థ సంఖ్యను వ్యక్తపరిచే ఫార్ములాను ఆ పదార్థం అణుఫార్ములా అంటారు.

→ రిడాక్స్ చర్యల్లో రకాలు : రసాయన సంయోగ చర్యలు, రసాయన వియోగ చర్యలు, స్థానభ్రంశ చర్యలు, అనుపాత చర్యలు, సహాను పాత చర్యలు.

→ సార్థక అంకెలు : ప్రాయోగికంగా (లేదా) సిద్ధాంతరీత్యా రాబట్టిన విలువలలో అనిశ్చితత్వం ఉంటుంది. దానిని సార్థక అంకెలలో సూచిస్తారు. కచ్ఛితంగా తెలిసిన అర్థవంతమైన అంకెలను సార్థక అంకెలు అంటారు.

→ జాన్ డాల్టన్ (1776-1884)
జాన్ డాల్టన్ ఇంగ్లీషు రసాయన శాస్త్ర వేత్త. 1803లో బాహ్యానుపాతం నియమం ప్రతిపాదించాడు.

Students can go through AP Inter 1st Year Chemistry Notes 4th Lesson పదార్ధం స్థితులు : వాయువులు, ద్రవాలు will help students in revising the entire concepts quickly.

AP Inter 1st Year Chemistry Notes 4th Lesson పదార్ధం స్థితులు : వాయువులు, ద్రవాలు

→ అయాన్ – ద్విధృవ బలాలు, ద్విధృవ – ద్విధృవ ఆకర్షణలు, లండన్ విక్షేపక బలాలు, ద్విధృవ ప్రేరిత ద్విధృవ బలాలు మొ॥ అంతరణు బలాలు.

→ గ్రాహమ్ వాయు నియమము:
“ఇచ్చిన పీడనం, ఉష్ణోగ్రతల వద్ద ఒక వాయువు నిస్సరణ వేగం ఆ వాయువు సాంద్రత వర్గమూలానికి విలోమానుపాతంలో ఉంటుంది.
r ∝ \(\frac{1}{\sqrt{d}}\)

→ డాల్టన్ పాక్షిక పీడనాల నియమం :
ఇచ్చిన ఘనపరిమాణం గల ఒక పాత్రలో ఆదర్శ వాయువుల మిశ్రమం కలుగజేసే పీడనం, ఆ మిశ్రమంలోని వాయువులు ఒక్కొక్కటి అదే పాత్రలో అదే ఉష్ణోగ్రత వద్ద తీసుకొన్నప్పుడు కలుగజేసే విడివిడి పీడనాల విలువల మొత్తానికి సమానం.
P_{మిశ్రమం} = P₁ + P₂ + P₃ + ……….

→ అవగాడ్రో నియమం :
సమాన ఘనపరిమాణాలు గల వాయువులన్నీ సమాన ఉష్ణోగ్రత, పీడనాల వద్ద సమాన సంఖ్యలో అణువులు (లేదా) మోల్లు కలిగి ఉంటాయి.

→ బాయిల్ నియమం :
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద నియమిత ద్రవ్యరాశి ఉన్న ఒక వాయువు ఘనపరిమాణం దాని పీడనానికి విలోమాను పాతంలో ఉంటుంది.

→ చార్లెస్ నియమం :
ఇచ్చిన ఘనపరిమాణం, ద్రవ్యరాశి గల ఒక వాయువు పీడనం దాని కెల్విన్ ఉష్ణోగ్రతకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.

→ అణుచలన సిద్ధాంత ప్రతిపాదనలను తు.చ. తప్పకుండా పాటించే వాయువులను ఆదర్శ వాయువులంటారు.

→ అణుచలన సిద్ధాంతం ప్రతిపాదికగా ఉత్పాదించిన సమీకరణాన్ని చలద్వాయు సమీకరణం అంటారు. అది
PV = \(\frac{1}{3}\)mnu²

→ ఒక వాయువులోని వివిధ అణువుల వేగ వర్గాల సగటు వర్గమూలాన్ని RMS వేగం అంటారు.

→ ఒక వాయువులో మొత్తం అణువులలో ఎక్కువ అణువులకు ఏ వేగం ఉంటుందో ఆ వేగాన్ని గరిష్ఠ సంభావ్యతా వేగం (U_mp) అంటారు.

→ ఒక వాయువులో అన్ని అణువుల వేగాల సగటు విలువను సగటు వేగం (u_av) అంటారు.

→ వివిధ ఉష్ణోగ్రతల వద్ద వాయువు యొక్క P – V వక్రాలను సమ ఉష్ణోగ్రత వక్రాలు అందురు.

→ సంపీడన గుణకం (Z)

→ ఆదర్శ వాయువుకు Z = 1

→ (P + \(\frac{a^2}{V^2}\))(V – nb) = nRT ను వాండర్ వాల్ స్థితి సమీకరణం అంటారు.

→ సందిగ్ధ పీడనం (P_c), సందిగ్ధ ఉష్ణోగ్రత (T_c) మరియు సందిగ్ధ ఘనపరిమాణం (V_c) లను సందిగ్ధ స్థిరాంకాలు

→ ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్ద బాష్పపీడనం బాహ్య పీడనానికి సమం అవుతుందో ఆ ఉష్ణోగ్రతను ఆ పీడనం వద్ద ద్రవం బాష్పీభవన స్థానమంటారు.

→ స్నిగ్ధత అనేది ద్రవం ప్రవహించడానికి వీలుకాకుండా వ్యతిరేకించే బలం. ‘n’ అనేది స్నిగ్ధతా గుణకం.

→ లూయీ డీబోలీ (1892-1987)
లూయీ డీబ్రోలీ ఫ్రెంచ్ భౌతిక శాస్త్రవేత్త. ఎలక్ట్రాన్కు తరంగ స్వభావం ఉందని కనుక్కొన్నందుకు 1929లో నోబెల్ బహువతి లభించింది.

Students can go through AP Inter 1st Year Chemistry Notes 3rd Lesson రసాయన బంధం – అణు నిర్మాణం will help students in revising the entire concepts quickly.

AP Inter 1st Year Chemistry Notes 3rd Lesson రసాయన బంధం – అణు నిర్మాణం

→ శక్తిపరంగానూ, ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసపరంగానూ స్థిరత్వాన్ని పొందుటకు పరమాణువులు సంయోగం చెంది అణువులను ఇస్తాయి.

→ వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లు మాత్రమే బంధంలో పాల్గొంటాయి.

→ ns² np⁶ విన్యాసం కలిగి ఉన్న పరమాణువులు లేక అయాన్లు మిగిలిన వాని కన్నా ఎక్కువ స్థిరమైనవి.

→ రసాయన బంధం మూడు రకాలు. అవి

• అయానిక బంధం
• సమయోజనీయ బంధం
• సమన్వయ సమయోజనీయ

→ విరుద్ధ విద్యుదావేశాలు గల అయాన్ల మధ్య ఉండే స్థిర విద్యుదాకర్షణ బలాలనే అయానిక బంధం అంటారు.

→ అనంత దూరంలో, వాయుస్థితిలో గల విరుద్ధ ఆవేశం గల అయాన్లు ఒకదానినొకటి ఆకర్షించుకొని ఒక మోల్ అయానిక స్ఫటికం ఏర్పడేటపుడు విడుదలయ్యే శక్తిని జాలకశక్తి లేక లాటిస్ శక్తి అంటారు.

→ అయానిక స్ఫటికంలో ఒక అయాన్ చుట్టూ అతి సన్నిహితంగా సమాన దూరాలలో ఉన్న విరుద్ధ ఆవేశం గల అయాన్ల సంఖ్యనే దాని సమన్వయ సంఖ్య అంటారు.

→ NaCl స్ఫటికం – ఫలక కేంద్రిత ఘనం – దాని సమన్వయ సంఖ్య 6. CsCl స్ఫటికం – అంతఃకేంద్రిత ఘనం – దాని సమన్వయ సంఖ్య 8.

→ పరమాణువులు ఎలక్ట్రాన్ జంటలను పంచుకొనుట వలన సమయోజనీయ బంధం ఏర్పడుతుంది.

→ వ్యతిరేక స్పిన్లు గల ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్లున్న ఆర్బిటాళ్ళు అతిపాతం చెందుట వలన సమయోజనీయ బంధం ఏర్పడుతుంది.

→ రేఖీయ అతిపాతం వలన 6 – బంధం, ప్రక్కవాటు అతిపాతం వలన T బంధం ఏర్పడతాయి.

→ దాదాపు సమాన శక్తి గల ఆర్బిటాళ్ళు కలిసిపోయి తిరిగి అదే సంఖ్యలో సర్వసమానాలైన క్రొత్త ఆర్బిటాళ్ళు ఏర్పడుటను సంకరీకరణం అంటారు.

→ సాధారణంగా sp, sp, sp3, spld, sp’d’ సంకరీకరణాలు జరుగుతాయి.

→ అణువు రెండు చివరలయందు రెండు రకాల ఆవేశాలు గల దానిని ద్విధ్రువం అంటారు.

→ ఒక అణువు నందలి అధిక ఋణవిద్యుదాత్మకత గల పరమాణువుకి బంధితమైన హైడ్రోజన్ పరమాణువుకు అదే అణువులోని లేక మరొక అణువు నందలి అధిక ఋణవిద్యుదాత్మక పరమాణువు (F, O లేదా N) నకు గల బలహీనమైన ఆకర్షణ బలాన్ని హైడ్రోజన్ బంధం అంటారు.

→ అణువులో బంధిత కేంద్రకాల చుట్టూ ఎలక్ట్రాన్లను కనుగొనే సంభావ్యత అధికంగా ఉన్న ప్రాంతాన్ని అణు ఆర్బిటాల్ అంటారు. అణు తరంగ అణుప్రమేయంను అణు ఆర్బిటాల్ అంటారు.

→ ఆక్సిజన్ (లేదా) దానికంటే భారమూలకాల విషయంలో అణు ఆర్బిటాల్ల శక్తిస్థాయిల వరసక్రమము

→ బంధక్రమము (Bond order)

→ అణు ఆర్బిటాల్ సిద్ధాంతం ద్వారా ఆక్సిజన్ అణువుకు పారాయస్కాంత స్వభావముంటుందని ఋజువు చేయబడినది.

→ పదార్థాలు వాయువులు, ద్రవాలు, ఘనపదార్థాలు అనే మూడు స్థితులలో ఉంటాయి.

→ ద్విధృవ భ్రామకం (µ) = ఆవేశం (Q) × రెండు ధృవాల మధ్య దూరం (r)

→ పీటర్ డిజై:
పీటర్ డిబై డచ్ దేశస్తుడు. X- కిరణాల వివర్తన, ద్విదువభ్రామక పరిశోధ నలకు 1936లో నోబుల్ బహుమతి లభించింది. ఆయన జ్ఞాపకార్థం ద్విధ్రువ భ్రామక పరిమాణ ప్రమాణానికి డిబైగా నిర్ణయించారు.

Students can go through AP Inter 1st Year Chemistry Notes 2nd Lesson మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన ధర్మాలు will help students in revising the entire concepts quickly.

AP Inter 1st Year Chemistry Notes 2nd Lesson మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన ధర్మాలు

→ “మూలకాలు, వాటి సమ్మేళనాల ధర్మాలు వాటి పరమాణు భారాల ఆవర్తన ప్రమేయాలు” – మెండలీఫ్ ఆవర్తన నియమము.

→ E_KaAl – గాలియమ్, E_Ka Si – జెర్మేనియం,
E_ka B – స్కాండియమ్.

→ Ar – k, Co – Ni. Te – I. Th – Pa లను అసంగత జంటలు అంటారు.

→ √υ = a(Z – b) మోస్లే సమీకరణము.
మూలకానికి విలక్షణమయిన ధర్మం పరమాణు సంఖ్య అనీ పరమాణు భారం కాదనీ మోస్లే నిరూపించాడు.

→ “మూలకాల భౌతిక, రసాయన ధర్మాలు వాటి పరమాణు సంఖ్యల ఆవర్తన ప్రమేయాలు” – ఆధునిక ఆవర్తన నియమము.

→ మూలకాల భౌతిక, రసాయనిక ధర్మాలు వాటి పరమాణు సంఖ్యల ఆవర్తన ప్రమేయాలు (లేక) ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం యొక్క ఆవర్తన ప్రమేయాలు.

→ ఆధునిక ఆవర్తన పట్టికలో 7 పీరియడ్లు మరియు 18 గ్రూపులు ఉన్నాయి. దీనిలో s, p, d, f అనే 4 బ్లాకులు ఉంటాయి. ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసపరంగా మూలకాలను 4 రకాలుగా విభజన చేశారు. అవి (a) జడవాయువులు, (b) ప్రాతినిధ్య మూలకాలు, (c) పరివర్తన మూలకాలు, (d) అంతర పరివర్తన మూలకాలు.

→ పరమాణు కేంద్రకం మధ్యభాగం నుండి దాని చివరి కర్పరం వరకు గల దూరాన్ని పరమాణు వ్యాసార్థం అంటారు.

→ సమయోజనీయ బంధం ద్వారా బంధించబడిన పరమాణువుల కేంద్రకాల మధ్య గల సమతాస్థితి దూరంలో సగాన్ని సమయోజనీయ వ్యాసార్థం అంటారు.

→ వాండర్ వాల్ ఆకర్షణ బలాలచే బంధితమై ఉన్న రెండు ఒకేవిధమైన పరమాణువుల కేంద్రకాల మధ్య గల సమతాస్థితి దూరంలోని సగభాగాన్ని ‘వాండర్వాల్’ వ్యాసార్థం అంటారు.

→ అయాన్ కేంద్రకం మధ్యభాగం నుండి దాని చివరి కర్పరం వరకు గల దూరాన్ని అయానిక వ్యాసార్థం అంటారు.

→ లాంథనైడ్ మూలకాల పరమాణువుల మరియు అయాన్ల పరిమాణంలోని క్రమబద్ధమైన తగ్గుదలను లాంథనైడ్ సంకోచం అంటారు.

→ సంయోగస్థితిలో ఉన్న అణువులోని పరమాణువుల మీది దృశ్య ఆవేశాన్ని ఆక్సిడేషన్ సంఖ్య అంటారు.

→ వాయుస్థితిలోని ఒంటరి తటస్థ పరమాణువు యొక్క బాహ్య కర్పరంలోని ఒక ఎలక్ట్రాను తీసివేయుటకు కావలసిన శక్తిని అయనీకరణ శక్తి (ప్రథమ అయనీకరణ శక్తి) అంటారు.

→ అంతర కర్పరాలలోని ఎలక్ట్రాన్లు బాహ్య కర్పరాలలోని ఎలక్ట్రాన్లను కేంద్రక ఆకర్షణ నుండి రక్షించే ప్రభావాన్ని పరిరక్షక ప్రభావం అంటారు.

→ వాయుస్థితిలో ఉన్న ఒంటరి తటస్థ పరమాణువుకు ఒక ఎలక్ట్రానన్ను చేర్చినపుడు విడుదలయ్యే శక్తిని ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి అంటారు.

→ సమయోజనీయ బంధంతో బంధితమై ఉన్న రెండు పరమాణువులలో, ఒక పరమాణువు బంధజంట ఎలక్ట్రాన్ల ను తన వైపుకు ఆకర్షించుకునే స్వభావాన్ని ఋణవిద్యుదాత్మకత అంటారు.

→ కర్ణ సంబంధం : “ఆవర్తన పట్టికలో రెండవ పీరియడ్లోని ఒక మూలకానికి మూడవ పీరియడ్లోని తరవాత గ్రూపు రెండో మూలకానికి సారూప్య ధర్మాలుంటాయి. ఈ సంబంధాన్ని కర్ణ సంబంధం అంటారు.”
ఉదా : (Li, Mg); (Be, Al); (B, Si)

→ ధృవణ సామర్థ్యం : అయానిక ఆవేశం / (అయానిక వ్యాసార్థం)²

→ “f- ఎలక్ట్రాన్ల ల దుర్భల పరిరక్షక ప్రభావం వలన ఆక్టినైడ్ మూలకాలలో పరిమాణం తగ్గడాన్ని ఆక్టినైడ్ సంకోచం అంటారు.”

→ డిమి ఇవనోవిచ్ మెండలీవ్ (1834-1907):
డిమి మెండలీవ్ రష్యాలోని సైబేరియాలో ఉన్న టొబాస్క్ లో జన్మించాడు. 1867లో సాధారణ రసాయనశాస్త్ర ప్రొఫెసర్గా నియమితుడై రసాయనశాస్త్ర నియమం మూలకాల ఆవర్తన పట్టిక నిర్మాణానికి దోహదం చేసింది.

Students can go through AP Inter 1st Year Chemistry Notes 1st Lesson పరమాణు నిర్మాణం will help students in revising the entire concepts quickly.

AP Inter 1st Year Chemistry Notes 1st Lesson పరమాణు నిర్మాణం

→ కాథోడ్ కిరణాలలో ఋణవిద్యుదాత్మక కణాలుంటాయి. వీటినే ఎలక్ట్రాన్లు అంటారు.

→ ఎలక్ట్రాన్ ఆవేశానికి ద్రవ్యరాశికి గల నిష్పత్తి (e/m) విలువ 1.75 88 × 10¹¹ e kg^-1.

→ మార్పు చేసిన కాథోడ్ కిరణ నాళికలో ధారగా పోయే ధనావేశ కణాలను కెనాల్ కిరణాలు (లేదా) ప్రోటాన్లు అంటారు.

→ రూథర్ ఫర్డ్ పరమాణు నమూనా సౌరకుటుంబాన్ని పోలి ఉంటుంది. కేంద్రకం చుట్టూ ఎలక్ట్రాన్లు గుండ్రంగా తిరుగు తుంటాయి. ఎలక్ట్రాన్లు తిరిగే మార్గాలను కక్ష్యలు అంటారు.

→ రూథర్ ఫర్డ్ నమూనా పరమాణువులో ఎలక్ట్రాన్ నిర్మాణాన్ని విశదీకరించలేదు.

→ విద్యుదయస్కాంత వికిరణం : అయస్కాంత క్షేత్రం మరియు విద్యుత్ క్షేత్రాలు పరస్పరం అంబ దిశలో కలిగి ఉన్న వికిరణాలను విద్యుదయస్కాంత వికిరణాలు అంటారు. అట్టి తరంగాన్ని విద్యుదయస్కాంత తరంగం అంటారు.

→ విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటం : తరంగ దైర్ఘ్య క్రమంలో అమర్చబడిన విద్యుదయస్కాంత తరంగాలను విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటం అంటారు.

→ తనపై పడ్డ శక్తిని పూర్తిగా శోషించుకొని, మరలా మొత్తాన్ని ఉద్గారం చేసే వస్తువును కృష్ణవస్తువు లేక నల్లని వస్తువు అంటారు.

→ ప్లాంక్ భావన ప్రకారం, శక్తి ఉద్గారం విచ్ఛిన్నంగా ‘క్వాంటం’ అని పిలువబడే చిన్న చిన్న ప్యాకెట్ల రూపంలో జరుగుతుంది.

→ ఐన్స్టీన్ భావన ప్రకారం, శక్తి ఉద్గారం ఫోటాన్ల రూపంలో జరుగుతుంది. ఈ ఫోటానన్ను ఆయన తరంగ కణంగా భావన చేశాడు.

→ దగ్గరదగ్గరగా ఉన్న రేఖలను కలిగి ఉన్న వర్ణపటాన్ని పట్టీ వర్ణపటం అంటారు. ఇది అణువుల అభిలాక్షణిక ధర్మం.

→ సునిశితమైన, విడివిడిగా ఉండే రేఖలను కలిగి ఉండే వర్ణపటాన్ని రేఖావర్ణపటం అంటారు. ఇది పరమాణువుల అభిలాక్షణిక ధర్మం.

→ శక్తిని ఉద్గారం చేసుకొనడం వలన ఏర్పడే వర్ణపటాన్ని ఉద్గార వర్ణపటం అంటారు. దీనిలో నల్లని పట్టీపై తెల్లని గీతలు ఏర్పడతాయి.

→ శక్తిని శోషణం చేసుకొనడం వలన ఏర్పడే వర్ణపటాన్ని శోషణ వర్ణపటం అంటారు. దీనిలో తెల్లని పట్టీపై నల్లని గీతలు ఏర్పడతాయి.

→ హైడ్రోజన్ యొక్క ఉద్గార వర్ణపటంలో లైమన్, బామర్, పాషన్, బ్రాకెట్ మరియు ఫండ్ శ్రేణులుంటాయి.

→ బోర్ నమూనా ప్రకారం ఎలక్ట్రాన్లు నిర్ణీతమైన శక్తి విలువలు కలిగిన స్థిర కర్పరాలు అనబడే వృత్తాకార మార్గాలలో తిరుగుతూ ఉంటాయి.

→ బలమైన అయస్కాంత క్షేత్రంలో పరమాణు వర్ణపటంలోని ప్రతి ఒక్క గీత మరలా చిన్నచిన్న గీతలుగా విభజింపబడటాన్ని జీమన్ ఫలితం అంటారు.

→ బలమైన విద్యుత్ క్షేత్రంలో పరమాణు వర్ణపటంలోని ప్రతిఒక్క గీత మరలా చిన్నచిన్న గీతలుగా విభజింపబడటాన్ని స్టార్క్ ఫలితం అంటారు.

→ సోమర్ఫెల్డ్ నమూనా ప్రకారం ఎలక్ట్రాన్ వృత్తాకార మార్గాలలోనే కాకుండా, దీర్గ వృత్తాకార మార్గాలలో కూడా తిరుగుతాయి.

→ ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య పరమాణువు యొక్క సైజును మరియు కర్పరం శక్తిని తెలియచేస్తుంది.

→ ఎజిమ్యుథల్ క్వాంటం సంఖ్య, ఆర్బిటాల్ యొక్క ఆకృతిని సూచిస్తుంది. అయస్కాంత క్వాంటం సంఖ్యఆర్బిటాళ్ళ ప్రాదేశిక విన్యాసాన్ని సూచిస్తుంది. స్పిన్ క్వాంటం సంఖ్య ఎలక్ట్రాన్ యొక్క భ్రమణ దిశను తెలియచేస్తుంది.

→ డీబ్రౌలీ ఎలక్ట్రాన్కు తరంగస్వభావం ఉంటుందని ప్రతిపాదించాడు.

→ పరమాణువులో ఎలక్ట్రాన్ యొక్క వేగాన్ని మరియు స్థానాన్ని ఒకేసారి ఖచ్చితంగా నిర్ణయించి చెప్పలేము. దీనినే హైసన్బర్గ్ అనిశ్చితత్వ నియమం అంటారు.

→ Ψ ను తరంగ ప్రమేయం అనీ, Ψ² ను సంభావ్యతా ప్రమేయం అని అంటారు.

→ కేంద్రకం చుట్టూ ఎలక్ట్రానన్ను కనుగొనే సంభావ్యత గరిష్ఠంగా గల ప్రదేశాన్ని ఆర్బిటాల్ అంటారు.

→ సమానశక్తి గల ఆర్బిటాళ్ళను సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళు (డీజనరేట్ ఆర్బిటాళ్ళు) అంటారు.

→ ఆర్బిటాల్ గోళాకారంలోను, P – ఆర్బిటాల్ ముద్గరాకృతిలోను, d – ఆర్బిటాల్ ద్విముద్దరాకృతిలోను ఉంటాయి.

→ నీల్స్ బోర్ (1885-1962)
నీలో బోర్ డెన్మార్డ్ భౌతిక శాస్త్రవేత్త. – 1911లో కోపెన్ హాగన్ విశ్వ విద్యాలయం నుంచి పిహెచ్.డి. పొందాడు. 1922 భౌతికశాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతి లభించింది.

Students can go through AP Inter 1st Year Botany Notes 3rd Lesson మొక్కల విజ్ఞానం – వృక్షశాస్త్రం will help students in revising the entire concepts quickly.

AP Inter 1st Year Botany Notes 3rd Lesson మొక్కల విజ్ఞానం – వృక్షశాస్త్రం

→ జీవులను అధ్యయనం చేసే శాస్త్రాన్ని ‘జీవశాస్త్రం’ అంటారు.

→ ‘బోటనీ’ అనుపదము ‘బోస్కిన్’ అను గ్రీకుపదం నుంచి ఏర్పడి, బోటేన్ అను పదముగా మారి, ‘బోటనీ’గా వాడుకలో ఉన్నది.

→ క్రీస్తు పూర్వం 4000 సంవత్సరాలనాటికే ఈజిప్టు దేశస్థులు, ఆస్సీరియన్లు పైరు మొక్కల, ఫలవృక్షాల గురించిన సమాచారాన్ని చిత్రాల రూపంలో హీరోగ్లిఫిక్స్ (Heiroglyphics) నమోదుచేసారు.

→ క్రీ. పూ. 1300 సం॥ కాలంలో పరాశరుడు ‘కృషిపరాశరం’ అను గ్రంథంను రచించారు. ఇది వ్యవసాయానికి సంబంధించిన అతి ప్రాచీన గ్రంథము. దీనిలో వ్యవసాయం మరియు కలుపుమొక్కల గురించి వివరించారు.

→ ఆయన ‘వృక్షాయుర్వేదం’ అను గ్రంధంలో వివిధ రకాల అడవులు మొక్కల బాహ్య లక్షణాలు, అంతర లక్షణాలు, ఔషదమొక్కలను గురించి వివరించారు.

→ థియోఫ్రాస్టస్ (340 B.C) రచించిన “డీ హిస్టోరియా ప్లాంటారమ్ అను గ్రంథంలో 500 రకాల మొక్కల బాహ్య, అంతర లక్షణాలు వివరించారు. ఆయనను వృక్షశాస్త్ర పితగా భావిస్తారు.

→ గాస్పర్డ్ బాహిన్ (1623) 6000 మొక్కలకు సంబంధించిన వర్ణన, గుర్తింపు లక్షణాలను ప్రచురించి, మొట్టమొదట ద్వినామనామీకరణ విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టారు.

→ రాబర్ట్ హుక్ కణంను కనుక్కోవడం, 1665లో మైక్రోగ్రాఫియా అను గ్రంధంను ప్రచురించారు.

→ కామేరేరియస్ (1694) మొక్కలలో లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తిని వర్ణించారు.

→ కెరోలస్ వాన్ లిన్నెయస్ ద్వినామనామీకరణ విధానాన్ని వాడుకలోనికి తేవడమే కాకుండా లైంగిక వర్గీకరణ వ్యవస్థను ప్రతిపాదించారు.

→ గ్రెగర్ జోహన్ మెండల్, అనువంశిక సూత్రాలను ప్రవేశపెట్టారు. కావున ఆయనను జన్యుశాస్త్రపిత అంటారు.

→ చార్లెస్ డార్విన్ జీవపరిణామ సిద్ధాంతాన్ని ప్రతిపాదించారు.

→ బుక్నర్ (1898) ఈస్ట్ కణాలలో ‘జైమేజ్’ అను ఎంజైంను కనుగొన్నారు.

→ హ్యూగోడీవీస్ (1901) మొక్కలలో ఉత్పరివర్తనలను, సట్టన్ మరియు బవెరిలు (1902) అనువంశికతలో క్రోమోసోమ్ల పాత్రను కనుగొన్నారు.

→ DNA ద్విసర్పిల నమూనాను వాట్సన్ మరియు క్రిక్ లు, RNA జనుతత్వంను ఫ్రాంకిల్ మరియు కోన్రాట్లు, కృత్రిమజన్యుసంశ్లేషణను హరగోవింద్ ఖొరానా, కణజాలవర్ధనం ప్రయోగాలను హన్నింగ్, షిమకురా, స్కూగ్, వైట్లు కనుగొన్నారు.

→ FW. వెంట్ అనువారు ఆక్సిన్లను (1928) కనుగొన్నారు.

→ C₃ – కరనస్వాంగీకరణ పథకాన్ని మాల్విన్ కెల్విన్, బెన్సన్, భాషమ్లు కనుగొన్నారు.

→ TCA వలయమును హన్స్ క్రెబ్స్ (1937) కనుగొన్నారు.

→ C₃ – పథంను హోబ్ – స్లాక్ అనువారు కనుగొన్నారు.

→ మొక్కల పోషణలో మూలకాలపాత్ర తెలియుటవల్ల, రసాయన ఎరువులు ఉపయోగించి, మౌలిక లోపాలను అధిగమించి అధిక దిగుబడులు సాధించవచ్చు. (వృక్ష శరీర ధర్మశాస్త్రం)

→ వృక్ష వ్యాధి శాస్త్రంలో పరిశోధనలవల్ల మొక్కలలో వచ్చే అనేక వ్యాధులను నివారించడం, నిర్మూలించడానికి ఉపయోగపడతాయి.

→ పర్యావరణ సంబంధ సమస్యలు అయిన హరితగృహ ప్రభావాన్ని విరివిగా మొక్కలు నాటడంవల్ల నియంత్రించడం, బయోరెమిడియేషన్ ద్వారా మృత్తికా కాలుష్యాన్ని తగ్గించడం, పూతికాహారుల ద్వారా పోషక పదార్థాల పునశ్చక్రీయం సాధ్యపడుతుంది.

→ మొక్కలలోని వివిధ భాగాల అధ్యయనము, వర్ణనకు సంబంధించిన శాస్త్రంను స్వరూపశాస్త్రం అంటారు.

→ స్త్రీ, పురుష సంయోగ భీజదాలు ఏర్పడుట, సంయోగ భీజాల ఉత్పత్తి, ఫలదీకరణ విధానం, పిండం, అంకురచ్చదం, విత్తనాలు, ఏర్పడుటను గురించి చదివే శాస్త్రంను పిండోత్పత్తి శాస్త్రం అంటారు.

→ పరాగ రేణువుల ఉత్పత్తి, నిర్మాణంలాంటి అంశాల గురించిన అద్యయనంను పేలినాలజీ అంటారు.

→ మొక్కల శిలాజాల గురించి అద్యయనం చేయుటను పురాజీవ శాస్త్రం అంటారు.

→ గత, ప్రస్తుత కాలాల్లో, భూమండలంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో మొక్కల వితరణ గురించి అధ్యయనంను వృక్ష భౌగోళికశాస్త్రం అంటారు.

→ ఒక శైవలం, ఒక శిలీంధ్రం పరస్పరం ఆధారపడుతూ సహజీవనం గడిపే ప్రత్యేకవర్గం మొక్కల అధ్యయనంను లైకెనాలజి అంటారు.

→ జున్నుగడ్డి (Agar-agar) : ఇది ఎరుపురంగు శైవలాల నుంచి నిష్కర్షించబడే జడ పాలిశాఖరైడ్. పాక్షిక ఘనీభవన యానకాలలో ఇది ఒక భాగం.

→ పానీయాలు : ఇవి ఉల్లాసం కోసం ఆల్కహాల్ ఉన్న లేదా ఆల్కహాల్ లేని తాగే పదార్థాలు.

→ జీవ ఎరువులు : ఇవి మొక్కల పెరుగుదలకు అవసరమైన పోషకాలను సరఫరా చేసే జీవ సంబంధ పదార్థాలు.

→ హెర్బల్స్ : ఇవి ఔషధ మొక్కల గురించిన వర్ణన ఉన్న పుస్తకాలు.

→ పేలినాలజీ : పరాగ రేణువుల ఉత్పత్తి, నిర్మాణము వంటి అంశాలను గురించి చదివే శాస్త్రము.

→ వృక్షకణజాల, అంగవర్ధనం : ఇది కృత్రిమ పోషకయానకం మీద, కణాలను కణజాలాలను, అంగాలను పెంచే ప్రక్రియ.

→ వృక్షవ్యాధి శాస్త్రము : మొక్కలలోని వ్యాధి కారకాలు, లక్షణాలు, నియంత్రణ చర్యలను గురించి చదివే శాస్త్రము.

→ ఏకకణ ప్రోటీన్లు : ఆహారంలోని ప్రోటీన్ల మూలం కోసంవాడే ఒకేజాతికి చెందిన సూక్ష్మజీవుల శుష్క జీవ ద్రవ్యరాశి.

→ సుగంధ ద్రవ్యాలు, కాండిమెంట్లు : వివిధ రకాలైన ఆహార పదార్థాలకు రుచికరమైన వాసనల కోసం వాడేవి, జీర్ణరసాల ఉత్పత్తిని పెంచేవి సుగంధ ద్రవ్యాలు. కాండిమెంట్లు ఆహారం వండిన తరువాత ఆహారానికి చేర్చే సుగంధ ద్రవ్యాలు.

Students can go through AP Inter 1st Year Botany Notes 2nd Lesson జీవశాస్త్ర వర్గీకరణ will help students in revising the entire concepts quickly.

AP Inter 1st Year Botany Notes 2nd Lesson జీవశాస్త్ర వర్గీకరణ

→ రెండు రాజ్యాల వర్గీకరణను లిన్నేయస్ ప్రవేశపెట్టారు.

→ బాక్టీరియమ్లు, శైవలాలు, శిలీంధ్రాలు, బ్రయోఫైట్లు, టెరిడోఫైట్లు, వివృతబీజాలు, ఆవృతబీజాలన్నీ మొక్కల కిందే ఉంటాయి.

→ ఐదు రాజ్యాల వర్గీకరణను ఆర్.హెచ్. విటాకర్ ప్రవేశ పెట్టారు. దీనిలో మొనీరా, ప్రొటిస్టా, ఫంగై, ప్లాంటే మరియు ఆనిమేలియాలు కలవు.

→ మొనీరా కాకుండా మిగిలినవన్ని నిజకేంద్రక జీవులే.

→ మొనీరాలో ఆర్కి బాక్టీరియా, యూబాక్టీరియాలు కలవు.

→ ఆకారంను బట్టి బాక్టీరియమ్లు నాలుగు రకాలు అవి గోళాకారం (కోకస్) దండాకారం (బాసిల్లస్) సర్పిలాకారము (స్పైరిల్లమ్) కామా ఆకారం (విబ్రియో)

→ సయనో బాక్టీరియమ్లు ఏకకణంగాను, సహనివేశకంగాను లేదా తంతురూపంలోను ఉంటాయి.

→ కొన్ని జీవులు హెటిరోసిస్ట్ అనబడే ప్రత్యేకమైన కణాలలో వాతావరణంలోని నత్రజనిని స్థాపిస్తాయి. ఉదా : నాస్టాక్, అబీనా

→ మధ్యదరా సముద్రములోని ఎరుపు అలలకు “ట్రైకోడెస్మియం ఎరిథ్రియం” కారణము

→ పరపోషిత బాక్టీరియాలలో అధికభాగం పూతికాహారులు లేక విచ్ఛిన్నకారులు

→ బాక్టీరియాలు ద్విధావిచ్ఛిత్తి ద్వారా ప్రత్యుత్పత్తి జరుపుకుంటాయి.

→ మైకోప్లాస్మాలు కణకవచం లేకుండా బహుళ రూపాలలో ఉండే జీవులు మొక్కలలో మంత్రగత్తె చీపురుకట్ట వ్యాధిని, పశువులలో ఫ్లూరోనిమోనియా, మానవులలో మైకోప్లాస్మల్ యురిథ్రెటిస్ వ్యాధులను కలుగచేస్తాయి.

→ ఆక్టినోమైసిటిస్ శాఖాయుతమైన, తంతురూప బాక్టీరియమ్లు వాటి కణకవచంలో మైకోలిక్ ఆమ్లము ఉంటుంది.

→ ప్రొటిస్టా రాజ్యంలో క్రైసోఫైట్లు, డైనోఫ్లాజెల్లేట్లు, యూగ్లినాయిడ్లు జిగురు బూజులు, ప్రొటోజోవన్లు ఉన్నాయి.

→ ఫంగై రాజ్యం పరిపోషిత జీవులను కలిగిన ప్రత్యేకమై రాజ్యం

→ చాలా శిలీంధ్రాలు పరపోషితాలు. మృతిచెందిన అధస్థ పదార్థాల నుంచి కరిగిన సేంద్రియ పదార్థాలను గ్రహిస్తాయి. వీటిని పూతికాహారులు అంటారు.

→ శాకీయ ప్రత్యుత్పత్తి ముక్కలవడం, కణవిచ్ఛిత్తి, ప్రరోహలేర్పడటం ద్వారా జరుగుతుంది. అలైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి కోనిడియంల ద్వారా లేదా గమన సిద్ధబీజాల ద్వారా జరుగుతుంది. లైంగికంగా గోళాకార సిద్ధబీజాలు ఆస్కోసోరులు, బెసీడియోస్టోరుల ద్వారా జరుగుతుంది.

→ ఫంగై రాజ్యంలో ఫైకోమైసిటోస్ (పక్సీనియా), డ్యుటీరోమైసిటీస్ (ఆల్టర్నేరియా) కలవు.

→ ప్లాంటే రాజ్యంలో నిజకేంద్రకయుత, హరితం కల జీవులన్నీ చేర్చారు.

→ ఆనిమేలియా రాజ్యంలో బహుకణయుతమై, కణకవచం లేని కణాలు గల పరపోషిత నిజకేంద్రక జీవులను చేర్చారు.

→ కార్ల్ వోస్ (Carl Wóese) ఆరు రాజ్యాల వర్గీకణను ప్రతిపాదించారు. అవి బాక్టీరియమ్లు, ఆర్కి బాక్టీరియమ్లు, ప్రొటిస్ట్గా, శిలీంధ్రాలు, మొక్కలు, జంతువులు.

→ వైరస్లు కేంద్రకామ్లం, ప్రొటీన్లు కలిగిన అవికల్ప పరాన్నజీవులు.

→ టీ.ఓ. డైనెర్ (T. O. Diener) అనువారు ప్రోటీను కవచం లేని కేంద్రకామ్లం (RNA) కల చిన్న సంక్రమణ కారకాన్ని గుర్తించారు.

→ కొన్ని సంక్రమణకారకాలలో ప్రొటీన్ కవచం ఉంటుంది. కేంద్రికామ్లం ఉండదు. వాటిని ప్రియాన్లు అంటారు.

→ ఒక శైవలం, ఒక శిలీంధ్రం కలసి సన్నిహితంగా ఏర్పడిన మొక్కలను లైకెన్లు అంటారు. లైకెన్ ని శైవలమును ఫైకోబయాంట్ అని, శిలీంధ్రంను మైకోబయాంట్ అని అంటారు.

→ సూక్ష్మజీవనాశకాలు : ఇవి సూక్ష్మజీవులు ఉత్పత్తి చేసే రసాయనిక పదార్థాలు. ఇతర సూక్ష్మజీవుల పెరుగుదలను నిరోధించడం లేదా చంపగల సామర్థ్యం ఉన్నవి.

→ నిశ్చల సిద్ధబీజాలు : చలనరహితమైన, పలచటి గోడలు ఉన్న సిద్ధబీజాలు.

→ ఆస్కోకార్ప్ : ఇది (ఆస్కోమైసిటిస్కు చెందిన శిలీంధ్రాలలోని ఫలనాంగం.

→ ఆస్కోస్పోర్ : ఇది ఆస్కస్ (ఆస్కోకార్స్లోనిది) లో ఉత్పత్తి అయ్యే సిద్ధబీజం.

→ స్వయం పోషితాలు : అసేంద్రియ పదార్థాల నుంచి వాటి ఆహార పదార్థాలను తయారు చేసుకోగల జీవులు.

→ బెసీడియోకార్ప్ : ఇది బెసిడియోమైసిటీస్ తరగతికి చెందిన శిలీంధ్రాలలో గల ఫలనాంగం.

→ బెసీడియోస్పోర్ : ఇది బెసీడియం ఉత్పత్తిచేసే (బెసీడియోకార్ప్ లోనిది) సిద్ధబీజం.

→ జీవవాయువు (బయోగ్యాస్) : జంతువుల పేడలాంటి జీవద్రవ్యరాశి నుంచి అవాయుసహిత కిణ్వనం ద్వారా ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది. దీనిలో 50-70 శాతం మీథేన్, 30-40 శాతం కార్బన్-డై-ఆక్సైడ్, ఉదజని, నత్రజని, హైడ్రోజన్ సల్ఫైడ్లు అతి సూక్ష్మమైన పాళ్ళలో ఉంటాయి.

→ జీవసందీప్తి : ఇది జీవులు బహిర్గతం చేసే కాంతి.

→ రసాయనిక స్వయంపోషితాలు : వివిధ అసేంద్రియ పదార్థాల ఆక్సీకరణ ద్వారా విడుదలైన శక్తిని ఉపయోగించుకొని ఆహారాన్ని తయారు చేసుకొనే జీవులు.

→ నిజ కేంద్రక జీవులు : జన్యుపదార్ధమైన DNA క్రొమాటిన్ రూపంలో సంవిధానం చెంది నిజమైన కేంద్రకాన్ని కలిగివున్న జీవులు. వీటిలో త్వచంతో ఆవరించబడిన అనేక కణాంగాలు ఉంటాయి.

→ ఆవాసం : ఒక జీవి సాధారణంగా నివసించే సహజ ప్రదేశం లేదా ప్రాంతం.

→ ఏకస్థితిక జీవిత చక్రం (haplontic) : ఏకస్థితిక దశలు ప్రాధాన్యం కలిగి, ద్వయస్థితిక దశ సంయుక్త బీజానికి మాత్రమే పరిమితమైన జీవిత చక్రం.

→ గుల్మం : చేవదేరిన భాగాలేవీ లేకుండా ఉన్న చిన్న నాజూకైన మొక్క

→ పరపోషితాలు : వాటి ఆహార పదార్ధాన్ని అవి తయారు చేసుకోలేవు. కానీ ఇతర జీవులపై కాని లేదా నిర్జీవమైన సేంద్రియ పదార్థాలపై కానీ వాటి ఆహారం కోసం ఆధారపడే జీవులు.

→ హోలోఫైటిక్ : స్వయంపోషిత పోషణనే హోలో ఫైటిక్ పోషణ అని కూడా అంటారు.

→ జాంతవ భక్షణ పోషణ : ఘనరూపంలో గల సేంద్రియ ఆహార పదార్థాలను నేరుగా లోపలికి తీసుకోవడం పోషణ పొందగలగడం.

→ కారియోగమీ : ‘రెండు కేంద్రకాల కలయిక’.

→ శిలీంధ్ర మూలాలు : శిలీంధ్రానికి, నాళికాయుత మొక్కల వేర్లకు మధ్య ఉన్న సన్నిహిత సంబంధం వల్ల ఇవి ఏర్పడతాయి. మొక్క వేర్ల ఫాస్పేట్ శోషణను పెంపొందిస్తాయి. అందుకే, వీటిని జీవ ఎరువులుగా ఉపయోగిస్తారు.

→ నత్రజని స్థాపన : వాతావరణంలోని ద్వినత్రజని అమ్మోనియా లేదా నైట్రేట్ లాంటి స్థిరమైన రూపంలోకి మార్పు చెందే ప్రక్రియనే నత్రజని స్థాపన అంటారు.

→ అవికల్ప పరాన్నజీవులు : వికల్ప పరాన్నజీవికి భిన్నంగా ఈ పరాన్నజీవి స్వతంత్రంగా అంటే పరాన్న జీవిగా కాకుండా జీవితం గడపలేదు.

→ గోళాకార సంయుక్త బీజం (oospore) : ఇది ఫలదీకరణ చెందిన స్త్రీబీజ కణం లేదా సంయుక్త బీజం. ముఖ్యంగా మందమైన ఖైటిన్ సహిత గోడను కలిగి ఉండేది.

→ పామెల్లా దశ : కొన్ని కశాభాయుత ఆకుపచ్చ శైవలాలు లేదా మొక్కలవంటి ప్లాజెల్లేట్ల లేదా కశాభాయుత జీవుల జీవిత చక్రంలో ఏర్పడే చలనరహిత, కశాభారహిత విడికణాల సమూహం.

→ పరాన్న జీవులు : ఇవి ఆహారం కోసం ఇతర జీవులపై ఆధారపడతాయి.

→ కాంతి స్వయం పోషితాలు : ఇవి సూర్యరశ్మిలోని శక్తిని వినియోగించుకొని సరళ పదార్థాల నుంచి ఆహారాన్ని తయారు చేసుకొనే జీవులు.

→ ప్లవకాలు : ఇవి నీటి అలలపై అచేతనంగా తేలే చిన్న జీవులు.

→ ప్లాస్మోడియం : జిగురు బూజులలోని (శిలీంధ్రాలలోని) ప్లాస్మాత్వచంతో కూడి వున్న బహు కేంద్రకయుత జీవపదార్థ ద్రవ్యరాశిని ప్లాస్మోడియం అంటారు.

→ ప్లాస్మోగమీ : ‘చలన లేక చలనరహిత సంయోగ బీజాల జీవ పదార్థాల కలయిక.

→ ప్లియోమార్ఫిక్ : ఒక జీవి తన జీవిత చరిత్రలో ఒకటి కంటే ఎక్కువ విడి రూపాలలో ఉండటాన్ని ప్లియోమార్ఫిక్ అంటారు. పరభక్షి : తన ఆహారం కోసం వేరొక జంతువును చంపి తినే జంతువు.

→ ప్రియాన్లు : ప్రోటీన్ కవచం కలిగి, కేంద్రకామ్లం లేకుండా ఉన్న వ్యాధికారక క్రమములు.

→ స్పోరోజోవన్లు : జీవిత చక్రంలో సంక్రామక సిద్ధబీజం కల వాటిని స్పోరోజోవన్లు అంటారు.

→ కేంద్రకపూర్వ జీవులు : కణాలలో కేంద్రకం లేని లేదా ఇతర కణాంగాలు త్వచరహితంగా గల జీవులు. వీటి జన్యు పదార్థం క్రొమాటిన్ రూపంలో సంవిధానం చెంది ఉండదు.

→ పూతికాహారులు : ఇవి ఆహారం కోసం మృతిచెందిన లేదా నిర్జీవ సేంద్రియ పదార్థాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి. పొదలు : ఇవి గుబురుగా పెరుగుతూ చేవదేరిన బహువార్షిక మొక్కలు.

→ సిద్ధబీజం : ఇది ప్రత్యక్షంగా కొత్తమొక్కగా అభివృద్ధి చెందగల అలైంగిక ఏకకణ ప్రత్యుత్పత్తి ప్రమాణం. ఇది వ్యాప్తి చెందడం కోసం అనుకూలనాలను ఏర్పరచుకొని ప్రతికూల పరిస్థితులలో కూడా అనేక కాలాలపాటు జీవించి ఉండగలదు. సిద్ధబీజాలు అనేక బాక్టీరియమ్లు, మొక్కలు, శైవలాలు, శిలీంధ్రాలు, కొన్ని ప్రోటోజోవన్ల జీవిత చక్రంలో ఒక భాగంగా ఉంటాయి. ఉన్నతశ్రేణి మొక్కలలో సిద్ధబీజమాతృకలలో క్షయకరణ విభజన అనంతరం ఏర్పడే సిద్ధబీజాలను ‘మియోస్పోరులు’ అంటారు. ధాలోఫైటాలో సిద్ధబీజాలు సమవిభజన ఫలితంగా ఏర్పడవచ్చు. అట్టి వాటిని ‘మైటోస్పోరులు’ అంటారు.

→ సహజీవులు : రెండు భిన్న జీవుల మధ్యగల సహసంబంధంలో రెండూ పరస్పరం లబ్ది పొందడాన్ని సహజీవనం అని అలాంటి జీవులను సహజీవులు అని పిలుస్తారు.

→ వృక్షం : ఇది ఒక పెద్ద చేవదేరిన బహువార్షిక మొక్క

→ గమనసిద్ధబీజం : కొన్ని శైవలాలు, శిలీంధ్రాలలో కశాభాల సహాయంతో చలించగల అలైంగిక సిద్ధబీజం. దీనిని చలత్కసిద్ధబీజం (swarm spore) అని కూడా అంటారు.

Students can go through AP Inter 1st Year Botany Notes 1st Lesson జీవ ప్రపంచం will help students in revising the entire concepts quickly.

AP Inter 1st Year Botany Notes 1st Lesson జీవ ప్రపంచం

→ పెరుగుదల, ప్రత్యుత్పత్తి పరిస్థితులను గమనించే సామర్థ్యం, దానికి తగిన అనుక్రియను చూపడం, జీవక్రియ, పునరుత్పత్తి సామర్థ్యం స్వయం సంవిధానం, పరస్పరచర్య, లక్షణాల వ్యక్తీకరణ వంటివి జీవుల ప్రత్యేక లక్షణాలు.

→ మొక్కలలో కణవిభజన ద్వారా పెరుగుదల జీవిత కాలమంతా నిరంతరం జరుగుతుంది.

→ కణవిభజనలు జరిగేవరకు, ఏకకణ జీవులలో కుడా పరిమాణం పెరుగుతుంది.

→ జనకుల లక్షణాలను పోలిన లక్షణాలు కల సంతతిని ఉత్పత్తి చేయుటను బహుకణజీవుల – ప్రత్యుత్పత్తి అంటారు.

→ శిలీంధ్రాలు అలైంగికంగా సిద్ధ బీజాలను ఉత్పత్తి చేసి, వ్యాప్తి చెందుతాయి. ఈస్ట్, హైడ్రా లాంటి నిమ్న జీవులలో పురోహాలు ఏర్పడతాయి.

→ శిలీంధ్రాలు తంతురూప శైవలాలు, నాచులలో ప్రథమతంతువు ముక్కలవడం ద్వారా సంఖ్యలో పెరుగుతాయి.

→ అన్ని జీవులు రసాయినాలతో నిర్మితమై ఉంటాయి. జీవులలో జరిగే రసాయన చర్యల మొత్తాన్ని జీవక్రియ అంటారు.

→ అన్ని మొక్కలు, జంతువులు, శిలీంధ్రాలు మరియు సూక్ష్మజీవులు జీవక్రియను చూపుతాయి.

→ ఏ నిర్జీవి జీవక్రియను ప్రదర్శించదు.

→ అన్ని జీవరాశులకు గల అతి స్పష్టమైన, సాంకేతాకంగా సంక్లిష్టమైన ప్రక్రియ, పర్యావరణ ప్రేరణలకు జీవి అనుక్రియను చూపుట. దీనికి క్షోభ్యత అంటారు.

→ అన్ని జీవరాశులు వాటి పరిసరాలకు అప్రమత్తంగా ఉంటాయి. దీనినే సహ అంటారు.

→ మనకు తెలిసిన, వర్ణించబడిన జాతులు 1.7 నుండి 1.8 మిలియన్ల వరకు ఉంటాయి. దీన్నిజీవ వైవిధ్యం అంటారు. ఇది భూమిపైగల జీవుల సంఖ్య రకాలను సూచిస్తుంది.

→ సేకరించిన జీవి పూర్తిగా కొత్తదా లేక పూర్వం తెలిసి ఉన్నదా అనే విషయాన్ని నిర్ధారించడమే గుర్తింపు.

→ గుర్తించిన జీవికి, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఒకే పేరు పెట్టుటను నామీకరణ అంటారు.

→ గుర్తించిన మొక్కకు అంతర్జాతీయ వృక్ష నామీకరణ నియమాలు (ICBN) ప్రకారం శాస్త్రీయ నామము ఇస్తారు.

→ మొక్కకు 2 పదాలతో కూడిన పేరు పెట్టుటను ద్వినామ నామీకరణ అంటారు. దీనిని లిన్నేయస్ ప్రవేశపెట్టారు.

→ వివిధ రకాల జీవులు, వాటి వైవిధ్యాలు సంబంధ బాంధవ్యాల అధ్యయనాన్ని సిస్టమాటిక్స్ అంటారు.

→ వృక్ష, జంతురాజ్యాలలో కనిష్ట ప్రమాణాన్ని జాతి అంటారు.

→ మౌళికమైన పోలికలు కల జీవుల సముదాయాన్ని జాతి అంటారు.

→ దగ్గర సంబంధాలు కల జాతుల సమూహాలను ప్రజాతి అంటారు.

→ సన్నిహిత సంబంధంకల ప్రజాతుల సముదాయాలను కుటుంబము అంటారు.

→ తక్కువ లక్షణాలతో మాత్రమే సారూప్యతకల వేర్వేరు కుటుంబాలను క్రమం అంటారు.

→ పోలికలు కలిగిన క్రమాలను తరగతి అంటారు.

→ పోలికలు కల తరగతులను విభాగం అంటారు.

→ వివిధ విభాగాలకు చెందిన మొక్కలన్నీంటిని వృక్షరాజ్యంలో ఉంచారు.

→ మొక్కల, జంతుజాతుల సరైన నమూనాల సేకరణ వర్గీకరణ అధ్యయనాలకు మూలాధారము.

→ సేకరించిన వృక్ష నమూనాను ఆరబెట్టి, ప్రెస్చేసి, షీట్లపై భద్రపరిచే ప్రదేశాన్ని హెర్బేరియం అంటారు.

→ ఇంగ్లండ్ లోని ‘క్యూ’ వద్ద ‘రాయల్ బొటానికల్ గార్డెన్’ అతి పెద్ద హెర్బేరియం కలిగి ఉన్నది.

→ హోరాలోని ఇండియన్ బొటానికల్ గార్డెన్స్, లక్నోలోని నేషనల్ బొటానికల్ రిసెర్చి ఇన్స్టిట్యూట్లు భారతదేశంలోని వృక్షశాస్త్ర ఉద్యానవనాలు.

→ భద్రపరచబడిన వృక్ష, జంతునమూనాలు సేకరణలు, అధ్యాయనం కోసం సంప్రదింపులకు మ్యూజియంలు తోడ్పడతాయి.

→ వివిధ రకాల మొక్కలు, జంతువుల మధ్య ఉన్న పోలికలు, వ్యత్యాసాల ఆధారంగా వాటి గుర్తింపుకు తోడ్పడే వర్గీకరణ సహాయకంను ‘కీ’ (key) అంటారు.

→ ఫ్లోరా, మాన్యుయల్లు, మోనోగ్రాఫు, కాటలాగ్లు వర్ణనలు చేయడానికి తోడ్పడతాయి.

→ ప్రరోహాలేర్పడటం : ఇది ఏక కణజీవుల (ఉదా : ఈస్ట్) అలైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి పద్ధతులలో ఒకటి. ఈ పద్ధతిలో పక్వస్థితిలో గల జనకుల నుంచి బహిర్జనితంగా పెరిగిన భాగం, కుంచనం ఏర్పడటం ద్వారా వేరై కొత్తజీవిగా అభివృద్ధి చెందుతుంది. స్పృహ : జీవులలో పరిసరాల్ని గ్రహించగల సామర్థ్యమే స్పృహ,

→ విచ్ఛిత్తి : ఏకకణజీవులలో కేంద్రకం, కణద్రవ్య విభజనలవల్ల రెండుగానీ, అంతకంటే ఎక్కువగానీ కొత్త కణాల్ని (జీవుల్ని) ఏర్పరిచే అలైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి పద్ధతి.

→ ఫ్లోరా : ఒక ప్రదేశంలో ఉన్న మొక్కల ఆవాసం, వితరణల సమాచారాన్ని, మొక్కల జాబితాను ఒక క్రమపద్ధతిలో కలిగి ఉంటుంది.

→ ముక్కలవడం : ఇది తంతురూప జీవులలో సాధారణంగా గుర్తించబడే శాకీయ ప్రత్యుత్పత్తి పద్ధతి. దీనిలో మొక్క చిన్న చిన్న ముక్కలుగా యాంత్రిక పద్ధతుల ద్వారా విరిగి, ప్రతి ముక్కా కొత్త మొక్కగా అభివృద్ధి చెందుతుంది. పెరుగుదల : ఇది జీవుల పరిమాణంలో జరిగే శాశ్వతమైన, అద్వితమైన వృద్ధి. సాధారణంగా ఇది జీవుల శుష్క భారంలో మార్పుతో ముడిబడి ఉంటుంది.

→ హెర్బేరియం : సేకరించిన వృక్షనమూనాను ఆరబెట్టి, ప్రెస్ చేసి, షీట్లపై భద్రపరచే ప్రదేశాన్ని హెర్బేరియం అంటారు.

→ పరస్థానిక (in vitro) : జీవి ప్రమేయం లేకుండా వెలుపల ఉండే కృత్రిమ వాతావరణం.

→ ICBN : అంతర్జాతీయ వృక్ష నామకరణ నియమావళి.

→ మాన్యుయల్ : ఇది తక్షణ సంప్రదింపు కోసం రూపొందించిన చిన్న పుస్తకం.

→ జీవక్రియ : ఒక జీవి శరీరంలో జరిగే అన్ని రసాయనిక చర్యలను కలిపి జీవక్రియగా పేర్కొంటారు. సరళమైన అణువుల నుంచి సంక్లిష్టమైన అణువులు ఏర్పడే నిర్మాణాత్మక జీవక్రియను నిర్మాణక్రియ (anabolism) అంటారు. సంక్లిష్టమైన అణువులు సరళమైన అణువులుగా విడగొట్టబడే విచ్ఛిన్న జీవక్రియను విచ్ఛిన్నక్రియ (catabolism) అని అంటారు.

→ కాంతి కాలావధి : మొక్కలు పుష్పించే అనుక్రియపై పగలు, రాత్రి సాపేక్ష వ్యవధుల ప్రభావాన్ని కాంతికాలావధి అంటారు.

→ ప్రత్యుత్పత్తి : తల్లిదండ్రులతో దాదాపు సమానమైన లక్షణాలను కలిగిన సంతతిని ఉత్పత్తి చేయడం.

→ సిద్ధబీజం : ఇది ప్రత్యక్షంగా కొత్తమొక్కగా అభివృద్ధి చెందగల అలైంగిక ఏకకణ ప్రత్యుత్పత్తి ప్రమాణం. ఇది వ్యాప్తి చెందడంకోసం అనుకూలనాలను ఏర్పరచుకొని ప్రతికూల పరిస్థితులలో కూడా అనేక కాలాలపాటు జీవించి ఉండగలదు. సిద్ధబీజాలు అనేక బాక్టీరియమ్లు, మొక్కలు, శైవలాలు, శిలీంధ్రాలు, కొన్ని ప్రోటోజోవన్ల జీవిత చక్రంలో ఒక భాగంగా ఉంటాయి. ఉన్నతశ్రేణి మొక్కలలో సిద్ధబీజ మాతృకలలో క్షయకరణ విభజన అనంతరం ఏర్పడే సిద్ధబీజాలను ‘మియోస్పోరులు’ అంటారు. థాలోఫైటాలో సిద్ధబీజాలు సమవిభజన ఫలితంగా ఏర్పడవచ్చు. అట్టి వాటిని ‘మైటోస్పోరులు’ అంటారు.

→ సిస్టమాటిక్స్ : వివిధ రకాల జీవులు, వాటి వైవిధ్యాలు సంబంధ బాంధవ్యల అధ్యాయనాన్ని సిస్టమాటిక్స్ అంటారు.

→ టాక్సన్ (Taxon) : వర్గీకరణ వ్యవస్థలోని ఏ స్థాయికి చెందిన ప్రమాణాన్నైనా లేదా రకాన్నైనా టాక్సాన్ అంటారు. ఈ టాక్సా (బహువచనం) లను వృక్షరాజ్యం నుంచి ఉపజాతుల వరకు క్రమ స్థాయిలో అమరుస్తారు.

→ వర్గీకరణ స్థాయి క్రమం : జీవులను ఆరోహణ క్రమంలో పెద్ద, విస్తృత సముదాయాలుగా అమర్చడం. దీనివల్ల తక్కువ స్థాయి సముదాయాలు ఎప్పుడూ ఉన్నత స్థాయి సముదాయాలలో ఇమడ్చబడతాయి.