Class 9 – AP Board Solutions

AP Board 9th Class Maths Study Material Guide Textbook Solutions State Syllabus

October 12, 2022October 11, 2022 by AP Board

Andhra Pradesh SCERT AP State Board Syllabus 9th Class Maths Textbook Solutions Study Material Guide Pdf free download in English Medium and Telugu Medium are part of AP Board 9th Class Textbook Solutions.

Students can also go through AP Board 9th Class Maths Notes to understand and remember the concepts easily. Students can also read AP 9th Class Maths Important Questions for exam preparation.

AP State Syllabus 9th Class Maths Study Material Guide Textbook Solutions Pdf Free Download

AP State 9th Class Maths Study Material Chapter 1 Real Numbers

AP State 9th Class Maths Solutions Chapter 2 Polynomials and Factorisation

AP 9th Class Textbook Pdf Download Chapter 3 The Elements of Geometry

AP 9th Class Maths Solutions Chapter 4 Lines and Angles

9th Class Maths TS State Syllabus Guide Pdf Chapter 5 Co-Ordinate Geometry

AP 9th Class Maths Textbook State Syllabus Solutions Chapter 6 Linear Equation in Two Variables

AP Board 9th Class Maths Guide Chapter 7 Triangles

AP SCERT 9th Maths Solutions Chapter 8 Quadrilaterals

AP State 9th Class Maths Textbook Solutions Chapter 9 Statistics

9th Class Maths Textbook State Syllabus Pdf Chapter 10 Surface Areas and Volumes

AP State Board 9th Class Maths Syllabus Chapter 11 Areas

AP 9th Maths Solutions Chapter 12 Circles

AP State 9th Class Maths Textbook Pdf Chapter 13 Geometrical Constructions

9th Class Maths Solution Pdf Chapter 14 Probability

9th Class Maths Textbook Telugu Medium Chapter 15 Proofs in Mathematics

AP Board 9th Class Maths Textbook Solutions in Telugu Medium

AP State 9th Class Maths Study Material Chapter 1 వాస్తవ సంఖ్యలు

AP State 9th Class Maths Solutions Chapter 2 బహుపదులు మరియు కారణాంక విభజన

AP 9th Class Textbook Pdf Download Chapter 3 జ్యామితీయ మూలాలు

AP 9th Class Maths Solutions Chapter 4 సరళ రేఖలు మరియు కోణములు

9th Class Maths TS State Syllabus Guide Pdf Chapter 5 నిరూపక జ్యామితి

AP 9th Class Maths Textbook State Syllabus Solutions Chapter 6 రెండు చరరాశులలో రేఖీయ సమీకరణాలు

AP Board 9th Class Maths Guide Chapter 7 త్రిభుజాలు

AP SCERT 9th Maths Solutions Chapter 8 చతుర్భుజాలు

AP State 9th Class Maths Textbook Solutions Chapter 9 సాంఖ్యక శాస్త్రము

9th Class Maths Textbook State Syllabus Pdf Chapter 10 ఉపరితల వైశాల్యములు మరియు ఘనపరిమాణములు

AP State Board 9th Class Maths Syllabus Chapter 11 Areas

AP 9th Maths Solutions Chapter 12 Circles

AP State 9th Class Maths Textbook Pdf Chapter 13 జ్యామితీయ నిర్మాణాలు

9th Class Maths Solution Pdf Chapter 14 సంభావ్యత

9th Class Maths Textbook Telugu Medium Chapter 15 గణితములో నిరూపణలు

AP State Board Syllabus 9th Class Textbook Solutions & Study Material

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు

July 30, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physics Study Material Pdf Download 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 12th Lesson Questions and Answers ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు

9th Class Physical Science 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

9th Class Physical Science Textbook Page No. 209

ప్రశ్న 1.
లీటరు అనేది ప్రాథమిక ప్రమాణమా లేక ఉత్పన్న ప్రమాణమా?
జవాబు:
1) లీటరు అనగా 10 సెం.మీ. భుజం గల ఘనం యొక్క ఘనపరిమాణం.
2) 1 లీ. = 10 సెం.మీ. X 10 సెం.మీ. X 10 సెం.మీ.
1లీ. = 10 సెం.మీ. ” 3) లీటరు అనేది ఉత్పన్న రాశి.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 207

ప్రశ్న 2.
2 కిలోగ్రాములు మరియు 100 గ్రాములలో ఏది అధిక పరిమాణం కలిగి ఉంటుంది?
జవాబు:
2 కిలోగ్రాములు.

ప్రశ్న 3.
దానికి రషీద సమాధానం ఏమై ఉంటుంది?
జవాబు:
2 కిలోగ్రాములు అధిక పరిమాణం కలిగి ఉంటుంది.

ప్రశ్న 4.
ఒక వేళ రషీద షాపు వానిని 2 పంచదార మరియు 100 టీపొడి ఇమ్మని అడిగితే, అతను తూచి ఇవ్వగలదా? కారణం తెలపండి.
జవాబు:
ఇవ్వలేదు. ఎందుకనగా కొలత ప్రమాణాలతో పదార్ల పరిమాణాలను చెప్పలేదు.

ప్రశ్న 5.
కాలానికి ప్రమాణాలు చెప్పగలవా? అవి ఏమిటి?
జవాబు:
సెకను, నిమిషం, గంట మొదలైనవి.

ప్రశ్న 6.
వేరు వేరు ప్రమాణాలు ఎందుకు అవసరమవుతాయి?
జవాబు:
ఒక పదార్థం పరిమాణాలను బట్టి వేరు వేరు ప్రమాణాలు అవసరమవుతాయి.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 208

ప్రశ్న 7.
ఎందుకు మనం వివిధ వస్తువులకు వివిధ ప్రమాణాలను వినియోగిస్తున్నాం?
జవాబు:
పదార్థ పరిమాణాలను బట్టి వాటి ప్రమాణాలను వినియోగించాలి.

ప్రశ్న 8.
సుద్దముక్క ద్రవ్యరాశి కిలోగ్రాములలో వ్యక్తపరచగలమా?
జవాబు:
సాధారణంగా సుద్దముక్క ద్రవ్యరాశిని కిలోగ్రాములలో వ్యక్తపరచము.

ప్రశ్న 9.
వీటినే ప్రాథమిక రాశులని ఎందుకు అంటారు?
జవాబు:
పై రాశులు (పొడవు, ద్రవ్యరాశి, కాలం)లను మరే ఇతర పరిమాణాలలోనూ వ్యక్తపరచడానికి వీలులేని భౌతిక రాశులు. కావున ప్రాథమిక రాశులు.

ప్రశ్న 10.
పై పట్టికలో ప్రాథమిక రాశులేవి?
జవాబు:
పొడవు, ద్రవ్యరాశి, కాలం, విద్యుత్, కాంతి తీవ్రత, పదార్ధ పరిమాణం, ఉష్ణం, సమతల కోణం.

ప్రశ్న 11.
MKS మరియు SI పద్ధతులలో సారూప్యాలు ఏమిటి?
జవాబు:
MKS పద్ధతి మరియు SI పద్ధతిలోనూ పొడవు, ద్రవ్యరాశి మరియు కాలంలు ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 12.
వైశాల్యాన్ని ఎలా కనుగొంటావు?
జవాబు:
పొడవు, వెడల్పులను గుణించి కనుగొంటాము.

ప్రశ్న 13.
దీనికి కావలసిన కొలతలు ఏవి?
జవాబు:
పొడవు, వెడల్పు

9th Class Physical Science Textbook Page No. 209

ప్రశ్న 14.
వైశాల్యం ప్రాథమిక ప్రమాణమేనా?
జవాబు:
కాదు.

ప్రశ్న 15.
వైశాల్యం లెక్కించడానికి మనం ఉపయోగించిన ప్రాథమిక రాశి ఏది?
జవాబు:
పొడవు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 213

ప్రశ్న 16.
ప్రతి భుజం పొడవు ఎంత?
జవాబు:
1 సెం.మీ.

ప్రశ్న 17.
సన్నని గళ్ళ మధ్య దూరం ఎంత?
జవాబు:
1 మి.మీ.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 215

ప్రశ్న 18.
గ్రాఫ్-1లో రేఖ ఆకారం ఎలా ఉంది?
జవాబు:
వక్రరేఖ.

ప్రశ్న 19.
అన్ని సందర్భాలలో గ్రాఫు వక్రరేఖగానే వస్తుందా?
జవాబు:
రాదు.

ఉదాహరణ సమస్యలు

9th Class Physical Science Textbook Page No. 209

ప్రశ్న 1.
పుస్తకం పొడవు 20 సెంటీమీటర్లు, వెడల్పు 12 సెంటీమీటర్లు అయితే వైశాల్యం ఎంత?
సాధన:
వైశాల్యం = పొడవు ” వెడల్పు
= 20 సెం.మీ. × 12 సెం.మీ.
= 20 × 12 సెం.మీ. × సెం.మీ.
= 240 (సెం.మీ.)²
= 240 చదరపు సెం.మీ.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 210

ప్రశ్న 2.
రవి ప్రతిరోజు 1.5 కి.మీ. దూరం నడిచి పాఠశాలకి చేరుకుంటాడు. రమ్య రోజూ 1250 మీ. దూరం నడిచి పాఠశాలకి చేరుకుంటుంది. ఎవరి ఇల్లు పాఠశాలకి ఎక్కువ దూరంలో ఉంది?
సాధన:
రవి నడుస్తున్న దూరం = 1.5 కి.మీ.
రమ్య నడుస్తున్న దూరం = 1250 మీ.
ఈ దూరాలను పోల్చడానికి రెండూ తప్పనిసరిగా ఉమ్మడి ప్రమాణాలు కలిగి ఉండాలి.
ఇక్కడ కి.మీ. లను మీటర్లలోకి మార్చాలి.
1కి.మీ. = 1000 మీ.
1.5 కి.మీ. = 1.5 × 1000 మీ.
= 1500 మీ.

కావున రవి నడుస్తున్న దూరం = 1.5 కి.మీ. = 1500 మీ.
దీనిని బట్టి రవి ఇల్లు, రమ్య ఇల్లు కన్నా పాఠశాలకి ఎక్కువ దూరంలో ఉంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 210

ప్రశ్న 3.
పట్టికను పరిశీలించి క్రింది వానికి జవాబులిమ్ము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 2

ఖాళీలను పూరింపుము.

1. 6 నానో మీటర్లు = …………….
జవాబు:
6 × 10^-9 మీ.

2. 5 గిగాబైట్లు = …………………………. బైట్లు.
జవాబు:
5 × 10⁹

3. ………….. = 4 × 10³g.
జవాబు:
4 కిలోగ్రాములు

4. ………. = 11 × 10⁶ వాట్లు .
జవాబు:
11 మెగావాట్లు

5. 2 సెం.మీ. = 2 × ……
జవాబు:
2 × 10^-2 మీటర్లు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 211

జేమ్స్ మరియు శరలు నడక పోటీలో పాల్గొన్నారు. జేమ్స్ గంటకు 9 కిలోమీటర్ల వేగంతో నడిచాడు. శరత్ సెకనుకు 2.5 మీటర్ల వేగంతో నడిచాడు. ఇద్దరూ ఒకే సమయానికి బయలుదేరి ఒకే దారిలో నడిస్తే ఎవరు ముందుగా గమ్య స్థలానికి చేరి ఉంటారు?
సాధన:

జేమ్స్ నడక వేగం కిలోమీటర్లలో, శరత్ నడక వేగం మీటర్లలో తెలుపబడింది.
ఇక్కడ దూరానికి కిలోమీటరు, మీటరు అనే ప్రమాణాలను కాలానికి గంట, సెకను అనే ప్రమాణాలను వినియోగించారు.
ఏవైనా రెండు రాశులను పోల్చాలంటే వాటి ప్రమాణాలు తప్పనిసరిగా ఒకే ప్రమాణాలు అయి ఉండాలి.
గంటకు కిలోమీటర్ల (కి.మీ./గం.) ను, సెకనుకు మీటర్ల (మీ./సె.) లోకి మార్చాలి.
జేమ్స్ వేగం = 9 కి.మీ. / గం.
9 కి.మీ./గం. = 9 × \(\frac{5}{18}\) = 2.5 మీ./సె.
శరత్ వేగం = 2.5 మీ./సె.
కావున ఇద్దరూ ఒకేసారి గమ్యస్థానానికి చేరుతారు.

9th Class Physical Science 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

ప్రశ్న 1.
నీ గత అనుభవాలను గుర్తుకు తెచ్చుకొని పట్టికలోని వస్తువులను సాధారణంగా ఏ ప్రమాణంతో కొలుస్తారో టిక్ (✓) గుర్తు పెట్టండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 3

కృత్యం – 2

2. ఒక పుస్తకం తీసుకొని దాని ఉపరితల వైశాల్యం ఎట్లా కనుగొంటావో రాయుము.
జవాబు:
1) పుస్తకం యొక్క పొడవు, వెడల్పులను కొలవండి.
2) పొడవు, వెడల్పులను గుణిస్తే వైశాల్యం వస్తుంది.
3) పొడవు = ………….
4) వెడల్పు = ………….
5) వైశాల్యం = పొడవు × వెడల్పు = ………….

→ వైశాల్యం ప్రాథమిక రాశియేనా?
జవాబు:
కాదు.

→ వైశాల్యం లెక్కించడానికి మనం ఉపయోగించే ప్రాథమిక రాశి ఏది?
జవాబు:
పొడవు.

3. క్రింది పట్టికను పరిశీలించండి. మీ పరిశీలన ఆధారంగా ప్రాథమిక ప్రమాణాలు, ఉత్పన్న ప్రమాణాలను రాయండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 4
1. ప్రాథమిక రాశులను గుణిండం ద్వారా వచ్చిన ఉత్పన్న రాశులు ఏవి?
జవాబు:
వైశాల్యం, ఘన పరిమాణం.

2. ప్రాథమిక రాశి పొడవును మాత్రమే గుణించడం ద్వారా వచ్చిన ఉత్పన్న రాశులేవి?
జవాబు:
వైశాల్యం , ఘన పరిమాణం.

3. ఏ ఉత్పన్న రాశికి ప్రమాణాలు లేవు? ఎందుకు?
జవాబు:

సాపేక్ష సాంద్రతకి ప్రమాణాలు లేవు.
ఇది రెండు సాంద్రతల నిష్పత్తి, కావున ప్రమాణాలు లేవు.

4. ఘన పరిమాణానికి ప్రమాణాలేవి?
జవాబు:
m³(మీ³)

5. కాలం, త్వరణంతో సంబంధం ఉన్న ఉత్పన్న ప్రమాణాలేవి?
జవాబు:
i) కాలంతో సంబంధం ఉన్న ఉత్పన్న ప్రమాణాలు

వేగం (m/s)
త్వరణం (m/s²)
బలం (kg.m/s²)
పీడనం (kg/m.s²)

ii) త్వరణంతో సంబంధం ఉన్న ఉత్పన్న ప్రమాణాలు
1) బలం (kg.m/s²)

కృత్యం – 4

4. క్రింది ఇవ్వబడిన పట్టికలోని దత్తాంశానికి గ్రాఫును గీయుము.
(లేదా)
దూరం – కాలం గ్రాఫును గీయుము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 5
జవాబు:
పట్టికలోని సమాచారం ఆధారంగా స్వతంత్ర రాశిగా ‘కాలం’ను, ఆధారిత రాశిగా ‘దూరం’ ను తీసుకోవాలి.
గ్రాఫుని గీయడంలో సోపానాలు :
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 6

1) అక్షాలు :
→ కాలం ఏ అక్షం మీద ఉంది?
జవాబు:
X – అక్షం మీద.

→ దూరం ఏ అక్షం మీద ఉంది?
జవాబు:
Y- అక్షం మీద.

2) వ్యాప్తి :
i) ముందుగా X – అక్షంపై విలువలను తీసుకుందాం
అవి : 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40
ii) వీటిలో అతి పెద్ద విలువ – 40; అతి చిన్న విలువ – 5

→ అతి పెద్ద విలువకి, అతి చిన్న విలువకి మధ్య వ్యత్యాసం ఎంత?
జవాబు:
40 – 5 – 35

iii) దీనినే వ్యాప్తి అంటారు.
iv) Y- అక్షం పై వ్యాప్తి = పెద్ద విలువ – చిన్న విలువ = 33 – 3 = 30

3) స్కేలు :
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 7

→ పట్టికలోని దూరం విలువలలో ఏఏ విలువలు Y – అక్షంపై గుర్తించిన విలువలకు సమానంగా ఉన్నాయి?
జవాబు:
3, 12, 24, 30, 33

4) అక్షాల పేర్లు :
i) X- అక్షంపై ‘కాలం’ తీసుకున్నాం కాబట్టి X – అక్షం దగ్గర కాలం (నిమిషాలలో) అని రాయాలి.
ii) Y – అక్షంపై ‘దూరం’ తీసుకున్నాం కాబట్టి Y – అక్షం దగ్గర దూరం (కి.మీ.లలో) అని రాయాలి.

5) దత్తాంశ బిందువులు :
i) పట్టికలోని విలువలను దత్తాంశ బిందువులుగా రాయాలి.
ii) (5,3), (10,8), (15, 12), (20, 19), (25, 24), (30, 24), (35, 30), (40, 33)

6) దత్తాంశ బిందువులను గుర్తించడం :
i) పై బిందువులను X – అక్షం, Y – అక్షంపై ఉన్న స్కేలు ఆధారంగా నిలువు, అడ్డు రేఖల ఖండన బిందువుల వద్ద గుర్తించాలి.
ii) గుర్తించిన బిందువులను కలుపుతూ గీసిన రేఖయే గ్రాఫ్. దీనినే మనం ‘దూరం – కాలం గ్రాపు’ అని అంటాము.

→ గ్రాఫు ఎలా ఉంది?
జవాబు:
గ్రాఫు వక్రరేఖా గ్రాఫు.

కృత్యం – 5

5. సరళరేఖా గ్రాఫును గీయండి.
(లేదా)
హుక్ సూత్రం నిరూపించే ప్రయోగ విలువలు క్రింది పట్టికలో ఇవ్వబడ్డాయి. గ్రాఫు ద్వారా సూత్రాన్ని నిరూపించుము.
(లేదా )
రెండు రాశుల మధ్య అనులోమానుపాతం సంబంధాన్ని చూపే గ్రాఫు గీయుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 8
1) ఒక స్ప్రింగ్ ను గాని, రబ్బరు బ్యాండ్ ను గాని తీసుకొనుము.
2) స్టాండ్ కి స్ప్రింగ్ ను బిగించుము.
3) స్ప్రింగ్ పొడవును స్కేలుతో కొలువుము.
4) స్ప్రింగ్ రెండవ కొనకు బరువును వేలాడదీయుము.
5) సాగిన స్ప్రింగ్ పొడవును కొలువుము.
6) స్ప్రింగ్ లో సాగుదలను లెక్కించుము.
7) ఈ విధంగా బరువులను పెంచుతూ, స్ప్రింగ్ సాగుదలను ప్రతిసారి లెక్కించుము.
8) పట్టికలో ద్రవ్యరాశి (g), సాగుదల (mm) లను నమోదు చేయుము.
9) వివరాలు నమోదు చేయబడిన పైన ఇచ్చిన పట్టికకు గ్రాఫు గీయుము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 9
10) గ్రాఫు (0, 0) గుండా పోవు సరళరేఖ గ్రాఫు. ద్రవ్యరాశికి స్ప్రింగ్ సాగుదల అనులోమానుపాతంలో ఉంటుందని తెలుస్తుంది.

i) X – అక్షంపై తీసుకున్న రాశి ఏది? దీనిని ఏ ప్రమాణాలలో వ్యక్తం చేస్తారు? దానిని ఎందుకు X – అక్షంపై తీసుకున్నారు?
జవాబు:

X – అక్షంపై తీసుకున్న రాశి ద్రవ్యరాశి.
ద్రవ్యరాశిని ‘గ్రాములు’ ప్రమాణాలలో వ్యక్తపరుస్తారు.
ద్రవ్యరాశి స్వతంత్ర రాశి. కావున X – అక్షంపై తీసుకున్నారు.

ii) Y – అక్షంపై తీసుకున్న రాశి ఏది? దీనిని ఏ ప్రమాణాలలో వ్యక్తం చేస్తారు? దీనిని స్వతంత్ర రాశి అనవచ్చా? ఎందుకు?
జవాబు:

Y- అక్షంపై తీసుకున్న రాశి సాగుదల.
సాగుదలని మి.మీ.లలో వ్యక్తం చేస్తారు.
సాగుదల స్వతంత్ర రాశి కాదు. ద్రవ్యరాశి మార్పునకు అనుగుణంగా సాగుదల రీడింగులు వస్తాయి. అనగా స్వతంత్ర రాశి కాదు. ఆధారిత రాశి.

iii) X – అక్షంపై వ్యాప్తి విలువ ఎంత?
జవాబు:
వ్యాప్తి – 50 – 0 = 50

iv) Y- అక్షంపై వ్యాప్తి విలువ ఎంత?
జవాబు:
వ్యాప్తి = 10 – 0 = 10

v) X – అక్షంపై స్కేలు ఎంత?
జవాబు:
1 సెం.మీ. – 10 గ్రా.

vi) Y- అక్షంపై స్కేలు ఎంత?
జవాబు:
1 సెం.మీ. = 2 మి.మీ.

vii) X – అక్షంపై గల దత్తాంశ విలువలు
జవాబు:
0, 10, 20, 30, 40, 50.

viii) Y- అక్షంపై గల దత్తాంశ విలువలు
జవాబు:
1, 2, 4, 6, 8, 10.

ix) ఖండన బిందువులను కలుపుతూ గీసిన రేఖ ఏ ఆకారంలో ఉంది?
జవాబు:
సరళ రేఖ.

x) రేఖవాలు దేనిని సూచిస్తుంది?
జవాబు:
ద్రవ్యరాశి – స్ప్రింగు సాగుదల మధ్య సంబంధం అనులోమానుపాతంలో ఉందని సూచిస్తుంది.

xi) స్పింగ్ సాగుదలకు కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
ద్రవ్యరాశిని స్ప్రింగ్ కి వేలాడదీయడం వలన.

xii) ద్రవ్యరాశి – స్ప్రింగ్ లో సాగుదల మధ్య ఏమి సంబంధం గుర్తించారు?
జవాబు:
అనులోమానుపాతం.

xiii) గ్రాఫ్ సరళరేఖగా ఉన్నప్పుడు రెండు రాశుల మధ్య ఏ విధమైన సంబంధం ఉందని చెప్పవచ్చు?
జవాబు:
అనులోమానుపాతం.

xiv) పై గ్రాఫు ప్రకారం క్రింది వాక్యా లలో ఏది సరైనది?
ఎ) ద్రవ్యరాశి పెరిగితే స్ప్రింగ్ సాగుదల పెరుగుతుంది.
బి) ద్రవ్యరాశి తగ్గితే స్ప్రింగ్ సాగుదల పెరుగుతుంది.
సి) ద్రవ్యరాశి పెరిగినా, తగ్గినా స్ప్రింగ్ సాగుదలలో మార్పు ఉండదు.
జవాబు:
ఎ) సరైనది.

కృత్యం – 6

6. విలోమానుపాత సంబంధాన్ని సూచించే ఏదైనా ఒక గ్రాఫు గీయుము.
(లేదా)
పీడనానికి, ఘనపరిమాణానికి మధ్య సంబంధాన్ని సూచించే గ్రాఫును గీయండి.
(లేదా)
క్రింది పట్టికకు గ్రాఫు గీయండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 11
జవాబు:

ఒక 50 మి.లీ. సిరంజిని తీసుకోండి.
ప్లంజర్‌ను లాగి సిరంజిని గాలితో నింపండి.
గాలి సిరంజి నుండి బయటకు పోకుండా వేలితో మూయండి.
సిరంజిలోని గాలి స్తంభం యొక్క ఎత్తు గాలి ఘనపరిమాణాన్ని సూచిస్తుంది.
ఇపుడు ప్లంజర్‌ను నెమ్మదిగా ముందుకు నొక్కండి.

→ ఏ స్థానం వద్ద ప్లంజరు ముందుకు కదలలేదు?
జవాబు:
గరిష్ట పీడనం వద్ద ప్లంజరు ముందుకు కదలలేదు.

→ గాలి ఒత్తిడిని కలిగిస్తుందని నీకు అనిపిస్తుందా?
జవాబు:
అనిపిస్తుంది.

6) ప్లంబర్‌ను ముందుకు నొక్కే కొద్ది సిరంజిలో గాలి ఘనపరిమాణం తగ్గుతుంది. లోపలి గాలిపీడనం పెరుగుతుంది.

7) ఇచ్చిన పట్టికలోని విలువలకు గ్రాఫును గీద్దాం.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 12
→ X- అక్షంపై తీసుకున్న భౌతికరాశి ఏది?
జవాబు:
పీడనం

→ Y – అక్షంపై తీసుకున్న భౌతికరాశి ఏది?
జవాబు:
ఘనపరిమాణం

→ గ్రాఫులో స్వతంత్రరాశి ఏది?
జవాబు:
పీడనం

→ గ్రాఫులో ఆధారిత రాశి ఏది?
జవాబు:
ఘనపరిమాణం

→ నిలువు అక్షంపై తీసుకున్న రాశి యొక్క వ్యాప్తి ఎంత?
జవాబు:
50 – 18.7 = 31.3

→ క్షితిజ సమాంతర అక్షంపై తీసుకున్న రాశి యొక్క వ్యాప్తి ఎంత?
జవాబు:
3.2 – 1.2 = 2

→ గ్రాఫు ఆకారం ఏమిటి?
జవాబు:
పరావలయం (వక్రరేఖా గ్రాపు)

→ ఆ గ్రాఫులో ఉన్న దత్తాంశ బిందువుల ఆధారంగా అక్షాలపై ఉన్న భౌతికరాశుల మధ్య నీవు ఏమి సంబంధాన్ని గుర్తించావు?
జవాబు:
విలోమానుపాతం

కృత్యం – 7

7. క్రింది గ్రాఫులు పరిశీలించి ఇచ్చిన పట్టికను నింపుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 12th Lesson ప్రమాణాలు మరియు గ్రాఫులు 13

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physics Study Material Pdf Download 11th Lesson ధ్వని Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 11th Lesson Questions and Answers ధ్వని

9th Class Physical Science 11th Lesson ధ్వని Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
యానకంలో ధ్వని ప్రయాణిస్తుందని మనం ఎప్పుడు అంటాం?
A) యానకం ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు
B) యానకంలోని కణాలు ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు
C) ధ్వనిజనకం ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు
D) అలజడి ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు
జవాబు:
D) అలజడి ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు

ప్రశ్న 2.
ధ్వని తరంగం కింది వాటిని కలిగి ఉంటుంది.
A) సంపీడనాలు మాత్రమే
B) విరళీకరణాలు మాత్రమే
C) సంపీడనాలను, విరళీకరణాలను ఒకదాని తర్వాత ఒకటి
D) శూన్యాన్ని
జవాబు:
శృంగాలను, ద్రోణులను ఒకదాని తర్వాత ఒకటి

ప్రశ్న 3.
హెర్ట్ అనగా
A) సెకనుకు ఉత్పత్తి అయ్యే తరంగాల సంఖ్య
B) నిమిషానికి ఉత్పత్తి అయ్యే తరంగాల సంఖ్య
C) గంటకు ఉత్పత్తి అయ్యే తరంగాల సంఖ్య
D) మిల్లీ సెకనుకు ఉత్పత్తి అయ్యే తరంగాల సంఖ్య
జవాబు:
A) సెకనుకు ఉత్పత్తి అయ్యే తరంగాల సంఖ్య

ప్రశ్న 4.
TV ధ్వనిని పెంచితే, ధ్వని యొక్క లక్షణాలలో మారేది.
A) కంపనపరిమితి
B) పౌనఃపున్యం
C) తరంగదైర్ఘ్యం
D) వేగం
జవాబు:
A) కంపనపరిమితి

ప్రశ్న 5.
ధ్వని వలన మెదడు పొందే అనుభూతిని తెలియజేసే ధ్వని లక్షణం
A) పిచ్ (స్థాయి)
B) తీవ్రత
C) నాణ్యత
D) ధ్వని
జవాబు:
A) పిచ్ (స్థాయి)

ప్రశ్న 6.
స్టెతస్కోప్ ట్యూబ్ గుండా ధ్వని ఎలా ప్రయాణిస్తుంది?
A) ట్యూబ్ తో పాటు వంగి ప్రయాణిస్తుంది
B) సరళరేఖా మార్గంలో ప్రయాణిస్తుంది
C) బహుళ పరావర్తనాల వల్ల
D) పైవన్నీ
జవాబు:
C) బహుళ పరావర్తనాల వల్ల

ప్రశ్న 7.
కింది పదాలను వివరించండి.
ఎ) కంపన పరిమితి
బి) తరంగ దైర్ఘ్యం
సి) పౌనఃపున్యము
జవాబు:
ఎ) కంపన పరిమితి :
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 1

తరంగ చలనములో ఏదైనా ఒక కణము పొందు గరిష్ఠ కంపన పరిమితి స్థానభ్రంశమును కంపన పరిమితి అంటారు.
దీనిని ‘a’ తో సూచిస్తారు.
దీనిని వివరించే అంశాలు సాంద్రత, పీడనం మరియు స్థానభ్రంశము.
దీనికి ప్రమాణాలు కి.గ్రా/మీ ‘, పాస్కల్ మరియు మీటర్.

బి) తరంగ దైర్ఘ్యం :

ఒకే కంపన దశలో ఉన్న రెండు వరుస కణముల (సంపీడనాలు లేక విరళీకరణాలు) మధ్య దూరమును తరంగ దైర్ఘ్యం అంటారు.
దీనిని “లాంబా (2)” తో సూచిస్తారు.
ఇది పొడవును సూచించును కావున దీనికి S.I పద్దతిలో ప్రమాణం మీటరు.

సి) పౌనఃపున్యము :

యానకములోని కణము ఒక సెకనులో చేయు డోలనముల సంఖ్యను (లేదా) జనకము నుండి ఒక సెకను కాలములో ప్రసారమయిన తరంగముల సంఖ్యను కూడా పౌనఃపున్యము అంటారు.
దీని ప్రమాణాలు హెర్లు (లేదా) సైకిల్స్/సెకను (లేదా) కంపనాలు / సెకను.

ప్రశ్న 8.
గాలిలో ధ్వని ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు గాలిలో ఒకానొక ప్రదేశంలో కాలానుగుణంగా మారే రెండు రాశులను తెలపండి.
జవాబు:

గాలిలో ధ్వని ప్రయాణిస్తున్నపుడు ఒకానొక ప్రదేశంలో కాలానుగుణంగా సాంద్రత మరియు పీడనాలు మారతాయి.
గాలిలో ధ్వని అనుదైర్ఘ్య తరంగాల రూపంలో ప్రయాణిస్తుంది.
అనుదైర్ఘ్య తరంగాల యొక్క సంపీడనాల వద్ద సాంద్రత, పీడనాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి.
అనుదైర్ఘ్య తరంగాల యొక్క విరళీకరణాల వద్ద సాంద్రత, పీడనాలు తక్కువగా ఉంటాయి.

ప్రశ్న 9.
ధ్వని తరంగం యొక్క తరంగదైర్ఘ్యాన్ని నిర్వచించండి. ఇది పౌనఃపున్యం మరియు ధ్వని వేగాలతో ఏ విధమైన సంబంధం కలిగి ఉంటుంది?
జవాబు:
తరంగదైర్ఘ్యం (λ) :
ఏవైనా రెండు వరుస సంపీడనాల (లేదా) విరళీకరణాల మధ్య దూరమును తరంగదైర్ఘ్యం (λ) అంటారు.

తరంగదైర్ఘ్యం (λ) = తరంగ వేగము (v) / పౌనఃపున్యము (η)
తరంగదైర్యాన్ని S.I. పద్ధతి నందు మీటర్లలో కొలుస్తారు.

ప్రశ్న 10.
గబ్బిలాలు తమకెదురుగా ఉన్న అవరోధాలను గుర్తించటంలో ప్రతిధ్వనులను ఎలా వినియోగించుకుంటాయి?
జవాబు:

గబ్బిలాలు వాటి నోటి ద్వారా అతిధ్వనులను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.
ఈ ధ్వని అవి ప్రయాణించే మార్గంలో ఏవైనా అవరోధాలు ఉంటే వాటిని తాకి పరావర్తనం చెందుతాయి.
ఈ పరావర్తన ధ్వనులను గ్రహించిన గబ్బిలాలు వాటి మార్గదిశను మార్చుకుంటాయి.

ప్రశ్న 11.
సోనార్ పనిచేయు విధానాన్ని, ఉపయోగాలను వివరించండి. (లేదా) సోనార్ పనితీరును మరియు అనువర్తనాలను వివరించంది.
జవాబు:
సోనార్ అనగా సౌండ్ నావిగేషన్ అండ్ రేంజింగ్.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 2

పనిచేయు విధానము :

ఈ వ్యవస్థలో ప్రసారిణి (transmitter) మరియు గ్రాహకం (receiver) అనే పరికరాలు ఓడలోని పరిశీలన కేంద్రంలో అమర్చబడి ఉంటాయి.
పరిశీలనా కేంద్రంలోని ప్రసారిణి ద్వారా దాదాపు 1000 Hz పౌనఃపున్యంగల అతిధ్వనులను నీటిలోని అన్ని దిశలకు ప్రసారం చేస్తారు.
ఈ తరంగాలు తమ మార్గంలో ఏదైనా అవరోధం తగిలే వరకు సరళరేఖా మార్గంలో ప్రయాణిస్తాయి.
పటంలో చూపినట్లుగా అవరోధానికి తగిలిన తరంగాలు పరావర్తనం చెంది ఓడ పరిశీలనా కేంద్రంలోని గ్రాహకాన్ని చేరతాయి.
పరిశీలనా కేంద్రానికి ఈ తరంగాలు ఏ దిశ నుండి వచ్చాయో ఆ దిశలో అవరోధ వస్తువున్నట్లు తెలుస్తుంది.
అతిధ్వనుల పరావర్తనం వల్ల వచ్చిన ప్రతిధ్వని ఓడను చేరడానికి పట్టే కాలం మరియు సముద్రనీటిలో అతిధ్వనుల వేగాన్ని బట్టి పరిశీలనా కేంద్రం నుండి వస్తువు ఎంత దూరంలో గలదో లెక్కిస్తారు.
ప్రతిధ్వనులు ఏర్పరచిన/వచ్చిన కోణాలను బట్టి ఆ వస్తువు ఆకృతి, పరిమాణాలను తెలుసుకుంటారు.

ఉపయోగాలు :

ఈ పద్ధతిని ఉపయోగించి సముద్రపు లోతును కనుగొనవచ్చును. దీనినే “ఈకోరేంజింగ్” అంటారు.
సముద్ర భూగర్భశాస్త్రవేత్తలు సముద్రంలోని పర్వతాలను కనుగొంటారు.
చేపల వేటకు వెళ్ళేవారు చేపల గుంపు ఉనికి కోసం వీటిని వాడుతారు.
సముద్రంలోని సబ్ మెరైన్స్, మునిగిన ఓడల జాడను తెలుసుకునేందుకు ఈ వ్యవస్థను వాడతారు.

ప్రశ్న 12.
400 Hz పౌనఃపున్యం గల ధ్వనితరంగం యొక్క ఆవర్తన కాలాన్ని కనుగొనండి.
జవాబు:
పౌనఃపున్యం = (η) = 400 Hz

ప్రశ్న 13.
ఒక ధ్వని తరంగ వేగం 340 మీ/సె మరియు తరంగదైర్ఘ్యం 2 సెం.మీ. అయిన ఆ తరంగం యొక్క పౌనఃపున్యం ఎంత? అది శ్రవ్య అవధిలో ఉంటుందా?
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 4
∴ ఇచ్చిన ధ్వని తరంగము శ్రవ్య అవధిలో కలదు.

ప్రశ్న 14.
పరశ్రావ్యాలు, అతిధ్వనులలో వేటి పౌనఃపున్యం ఎక్కువ?
జవాబు:
పరశ్రావ్యాల పౌనఃపున్యం 20 Hz కంటే తక్కువ, అతిధ్వనుల పౌనఃపున్యం 20,000 Hz కంటే ఎక్కువ. కావున అతిధ్వనుల పౌనఃపున్యం పరశ్రావ్యాల కంటే ఎక్కువ.

ప్రశ్న 15.
ఒక్కొక్కసారి మన పెంపుడు కుక్క దాని పరిసరాలలో ఎవరూ లేకపోయినా, ఏ శబ్దం వినపడకపోయినా అరుస్తూ ఉండటం చూస్తుంటాం. “శ్రవ్య అవధి” అనే భావన తెలిశాక మీరు గమనించిన కుక్క ప్రవర్తన గురించి మీకేమైనా సందేహాలు కలిగాయా? అయితే అవి ఏమిటి?
జవాబు:

కుక్క శ్రవ్య అవధి ఎంత?
మనము వినలేని ధ్వని దానికి స్పష్టంగా వినబడుతుందా?
ఇది ఈ కుక్క విషయంలోనేనా? అన్నింటి విషయంలలో కూడా ఇదే నియమమా?
కుక్క మన మాటలను ఎలా అర్థం చేసుకోగలదు?
దాని తక్కువ శ్రవ్య అవధి ఎంత?

ప్రశ్న 16.
ఒక ధ్వని జనకం సమీపంలోని గాలిలో సంపీడనాలు, విరళీకరణాలు ఎలా ఏర్పడతాయో పటం గీచి వివరించండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 5

ఒక ధ్వని జనకం కంపించినపుడు అది సమీప యానకంలో అలజడి సృష్టిస్తుంది.
యానకంలో ఏర్పడే ఈ అలజడి ధ్వని జనకానికి దగ్గరగా ఉన్న చోట సంపీడన రూపంలోకి మారును.
ఈ సంపీడనము వలన ఆ యానకంలో కణాలకు సాంద్రత పెరిగి, తర్వాతి పొరలోని కణాలకు అందిస్తుంది.
తర్వాతి పొరలోని కణాలు ఒకదాని తర్వాత ఒకటి ఉత్పత్తి అయి యానకంలో అలజడిని ముందుకు తీసుకొని సాగిపోతాయి.
ఈ విధంగా యానకంలో ధ్వని ప్రసారం జరుగును.

ప్రశ్న 17.
రెండు సంవత్సరాల వయస్సు గల పాప యొక్క తల్లిదండ్రులు మరియు ఆ పాప యొక్క అవ్వ, తాత ఆ పాపతో పాటు ఒక గదిలో ఆటలాడుతున్నారు. ఒక శబ్దజనకం 28 KHz ధ్వనిని ఉత్పత్తి చేస్తే ఆ ధ్వనిని ఎవరు స్పష్టంగా వినగలరు?
జవాబు:
శబ్దజనక పౌనఃపున్యము 28 KHz అనగా 28000 Hz అర్ధము.

మానవుని శ్రవ్య అవధి 20 Hz – 20,000 Hz. పిల్లలు సుమారుగా 30,000 Hz వరకు వినగలరు. కావున ఆ గదిలో రెండు సంవత్సరాల వయస్సుగల పాప 28 KHz ధ్వనిని స్పష్టంగా వినగలదు. మిగిలిన వారికి ఈ ధ్వని అతిధ్వని అగును.

ప్రశ్న 18.
ఆడిటోరియంలలో, పెద్ద పెద్ద హాళ్ళలోని గోడలు, నేలభాగాలను నునుపుగా ఉంచరు. ఎందుకు?
జవాబు:

ధ్వని పరావర్తనం అనేది పరావర్తన తలంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
ధ్వని నునుపైన తలాల కంటే గరుకు తలాలపై అధిక పరావర్తనం చెందుతుంది.
సాధారణంగా సినిమాహాళ్ళు, ఆడిటోరియంలు, ఫంక్షన్‌హాళ్ళు నిర్మించేటప్పుడు ధ్వని పరావర్తనం చెందిన తర్వాత హాల్ మొత్తం ఏకరీతిలో విస్తరించేందుకు వీలుగా ఉండేందుకు గోడలు, నేల భాగాలు నునుపుగా ఉంచరు.

ప్రశ్న 19.
గాలిలో ధ్వనివేగం 340 మీ/సె. అయిన 20 KHz పౌనఃపున్యం గల ఒక ధ్వనిజనకం ఉత్పత్తి చేసే ధ్వని తరంగం యొక్క తరంగదైర్ఘ్యం కనుగొనండి. అదే ధ్వని జనకాన్ని నీటిలో ఉంచితే అది ఉత్పత్తి చేసే ధ్వనితరంగ తరంగదైర్ఘ్యం ఎంత ఉంటుంది? (నీటిలో ధ్వని వేగం = 1480 మీ/సె)
జవాబు:
గాలిలో ధ్వనివేగం = v = 340 మీ./సె. ; ధ్వని జనక పౌనఃపున్యం = η = 20 KHz = 20000 Hz
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 6

ప్రశ్న 20.
తరంగదైర్ఘ్యం, పౌనఃపున్యము, ధ్వనివేగాల మధ్య సంబంధాన్ని రాబట్టండి. (AS 1)
జవాబు:
తరంగదైర్ఘ్యం λ, డోలనావర్తన కాలము (T) మరియు పౌనఃపున్యము η గల తరంగము ఒక యానకంలో ప్రయాణించుచున్నదనుకొనుము.
T సెకనులలో తరంగము ప్రయాణించిన దూరము = λ మీటర్లు
ఒక సెకనులో తరంగం ప్రయాణించిన దూరము = λ/T మీటర్లు
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 7

ప్రశ్న 21.
కాంతి పరావర్తన నియమాలను ధ్వని పరావర్తనం కూడా పాటిస్తుందా? (AS 1)
జవాబు:
ధ్వని పరావర్తనం చెందిన తలంపై పతన బిందువు వద్ద గల లంబంతో పతన, పరావర్తన ధ్వని తరంగాలు సమాన కోణాలను ఏర్పరుస్తాయి. కావున ధ్వని పరావర్తనం కూడా కాంతి పరావర్తన నియమాలను పాటిస్తుంది.

ప్రశ్న 22.
ఎ, బి లనే శబ్ద జనకాలు ఒకే కంపన పరిమితితో కంపిస్తున్నాయి. అవి వరుసగా 1 KHz, 30 KHz పౌనఃపున్యాలు గల ధ్వనులను ఉత్పత్తి చేస్తున్నాయి. ఏ తరంగానికి అధిక శక్తి ఉంటుంది? (AS 1)
జవాబు:
శబ్ద జనకాల కంపన పరిమితులు స్థిరముగా ఉన్నవి. కావున ఏ జనక పౌనఃపున్యము అధికమో ఆ జనకము అధిక శక్తిగల తరంగమును విడుదలచేయును.
∴ 30 KHz పౌనఃపున్యంగల శబ్ద జనకము అధిక శక్తిగల తరంగమును విడుదలచేయును.

ప్రశ్న 23.
ధ్వని తరంగం గురించి మీరేం అవగాహన చేసుకున్నారు? (AS 1)
జవాబు:

ధ్వని తరంగం ఒక శక్తి వాహకము.
ధ్వని తరంగము అనుదైర్ఘ్య తరంగాల రూపంలో ఒక స్థానము నుండి మరొక స్థానమునకు ప్రయాణించును.
అనుదైర్ఘ్య తరంగాలలో వరుసగా సంపీడనాలు, విరళీకరణాలు ఏర్పడతాయి.
ధ్వని తరంగమునకు తరంగదైర్ఘ్యం, కంపన పరిమితి, పౌనఃపున్యం మరియు తరంగ వేగం అను లక్షణాలు కలవు.
ధ్వని యొక్క ఒక రకము సంగీత ధ్వనులు.
సంగీత ధ్వనుల అభిలక్షణాలు పిచ్, తీవ్రత, నాణ్యత.
ధ్వనులకు పరావర్తన లక్షణము కలదు.
ఈ పరావర్తన లక్షణము వలన ప్రతిధ్వని, ప్రతినాదములు ఏర్పడును.

ప్రశ్న 24.
పరశ్రావ్యాల (లేదా) అతిధ్వనుల ద్వారా భావ ప్రసారాలను చేసుకునే జంతువుల పేర్లను రాయండి. వాటి ఫోటోలను ఇంటర్నెట్ ద్వారా సేకరించి బుక్ తయారుచేయంది. (AS 4)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 8

ప్రశ్న 25.
ఒక సంగీత వాయిద్యం నుండి ఉత్పత్తి అయిన ధ్వని యొక్క పౌనఃపున్యం, కంపనపరిమితులను ఏక కాలంలో నియంత్రిస్తూ శ్రావ్యమైన ధ్వనిని ఉత్పత్తి చేయడంలో సంగీత వాద్యకారుని కృషిని నీవెలా అభినందిస్తావు? (AS 6)
జవాబు:
ఒక సంగీత వాయిద్యం నుండి ఉత్పత్తయిన ధ్వనిని ఏక కాలంలో నిరంతరం నియంత్రిస్తూ మనకు శ్రావ్యమైన సంగీత స్వరంను వినిపిస్తున్న వాయిద్య కళాకారుని ప్రతిభాపాటవాలను నేను అభినందిస్తున్నాను.

ప్రశ్న 26.
ధ్వని యొక్క బహుళ పరావర్తనాల వల్ల డాక్టర్లకు, ఇంజనీర్లకు కలిగే ఉపయోగమేమిటి? (AS 7)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 9

నిర్మాణ రంగంలో పనిచేయు ఇంజనీర్లు వారి కింద పనిచేయు పనివారికి సూచనలు ఇచ్చుటకు మెగా ఫోన్ వంటి పరికరాలను వాడతారు.
ఈ మెగాఫోన్లు ధ్వని యొక్క బహుళ పరావర్తనాలపై ఆధారపడి పనిచేస్తాయి.
వైద్యులు వాడే స్టెతస్కోపు ధ్వని యొక్క బహుళ పరావర్తనాలపై ఆధారపడి పనిచేస్తుంది.
ఏ విధముగా అంటే స్టెతస్కోపు ద్వారా శరీరం అంతర్భాగంలో ఉండే వివిధ భాగాలైన గుండె, ఊపిరితిత్తుల శబ్దాలు దానికి ఉండే గొట్టం ద్వారా అనేకమార్లు పరావర్తనం చెందుతూ వైద్యుని చెవికి చేరుతాయి.

ప్రశ్న 27.
సాధారణ గదులలో మనం వినే ధ్వని నాణ్యతపై ప్రతిధ్వనుల ప్రభావమేమిటి?
జవాబు:
సాధారణ గదులలో మనము విడుదల చేసే ధ్వని 0.1 సెకనులోపు మన చెవికి చేరాలి. లేనిచో ప్రతినాదం ఏర్పడి ధ్వని నాణ్యతలో తేడా వచ్చి, మాటల యొక్క స్పష్టతలో మార్పు వస్తుంది.

ప్రశ్న 28.
అర్ధగోళాకృతి కలిగి ఉన్న గదిలో, దాని కేంద్రం వద్ద తల ఉండేట్లుగా నేలపై ఒక వ్యక్తి పడుకున్నాడు. అతను ‘హలో’ అని అరచిన 0.2 సె. తర్వాత ప్రతిధ్వని వింటే ఆ అర్ధగోళాకృతి గది యొక్క వ్యాసార్థం ఎంత? (గాలిలో ధ్వ ని వేగం = 340 మీ/సె)
జవాబు:
ప్రతిధ్వని రావటానికి పట్టుకాలం = t = 0.2 సె. ; గాలిలో ధ్వని వేగం = 340 మీ./సె.
అర్ధగోళాకృతి ఆకారంలో ఉన్న గది వ్యాసార్ధం ‘d’ అయిన ప్రతిధ్వని ఇచ్చారు కాబట్టి ధ్వని ప్రయాణించిన దూరము ‘2d’ అగును.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 10

ప్రశ్న 29.
“ధ్వని ఒక శక్తిస్వరూపమని తెలుసు. అయితే మహానగరాలలో ధ్వని కాలుష్యానికి కారణమవుతున్న ధ్వని ద్వారా ఉత్పత్తయిన శక్తిని నిత్యజీవితంలో మన శక్తి అవసరాలకు వాడుకోవచ్చు. ఇలా చేస్తే మహానగరాలలో జీవవైవిధ్యాన్ని కాపాడుటకు వీలవుతుంది. ” ఈ వాక్యాన్ని నీవు అంగీకరిస్తావా ? అంగీకరిస్తే ఎందుకో వివరించండి. (AS 7)
జవాబు:
ధ్వని ఒక శక్తి స్వరూపము. ధ్వని శక్తిని మన నిత్యజీవితంలో శక్తి అవసరాలకు ఉపయోగించుకొనవచ్చును. ప్రస్తుత రోజుల్లో ఈ ధ్వని శక్తిని వైద్యరంగంలో, పారిశ్రామిక రంగంలో విరివిగా ఉపయోగిస్తున్నాము.

పారిశ్రామిక రంగం :

లోహపు వస్తువులకు మరియు గాజు వస్తువులకు రంధ్రాలు వేయుటకు, కోరిన ఆకృతులలో కట్ చేయుటకు.
పాత్రలు, మురికి బట్టల వంటి సామాన్లలో మురికిని తొలగించలేని ప్రాంతాలలో మురికిని తొలగించుటకు.
యంత్రాలు, లోహ వంతెనలు, సైన్సు పరికరాలు మొదలగు లోహపు వస్తువులలో ఏర్పడు సన్నని పగుళ్ళు లేదా రంధ్రాలు ఉన్నట్లైతే వాటిని గుర్తించుటకు.

వైద్యరంగం:

ఇకోకార్డియోగ్రఫి ద్వారా గుండె యొక్క చిత్రాన్ని తీయుటకు.
అల్ట్రాసోనోగ్రఫి ద్వారా కాలేయం, పిత్తాశయం, గర్భాశయం వంటి శరీర భాగాలలో ఏర్పడే కణితులు, రాళ్ళను గుర్తించుటకు.
కంటిలోని శుక్లాలను తొలగించుటకు.
మూత్రపిండాలలో తయారైన రాళ్ళను తొలగించుటకు వాడతారు.
పై విధముగా మన నిత్యజీవితంలో శక్తి అవసరాలకు ధ్వనిని ఉపయోగించుకొనుచున్నాము.

9th Class Physical Science 11th Lesson ధ్వని Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 189

ప్రశ్న 1.
ధ్వని తరంగంలో సంపీడనాలు, విరళీకరణాలు ఒకే దిశలో ప్రయాణిస్తాయా లేక ఒకదానికొకటి వ్యతిరేక దిశలో ప్రయాణిస్తాయా?
జవాబు:
ధ్వని తరంగంలో సంపీడనాలు, విరళీకరణాలు ఒకే దిశలో ప్రయాణిసాయి.
ఉదా :
ఒక తబలా కంపించినపుడు దాని పొర నిరంతరంగా ముందుకు, వెనుకకు కదులుతూ ఉండును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 193

ప్రశ్న 2.
ధ్వని తరంగపు పౌనఃపున్యం అది ప్రయాణించే యానకంపై ఆధారపడుతుందా? ఎలా?
జవాబు:
ధ్వని తరంగ ప్రసారంలో యానకపు సాంద్రత కణాలు ఒక సెకనులో చేయు డోలనాల సంఖ్య పౌనఃపున్యం. కావున యానకపు సాంద్రత పెరిగిన పౌనఃపున్యం మారును. యానకపు సాంద్రత తగ్గిన పౌనఃపున్యం మారును.

ఉదాహరణకు ధ్వని ప్రసారంలో సంపీడనాల వద్ద అధిక సాంద్రత, విరళీకరణాల వద్ద అల్ప సాంద్రత ఉండును.

ప్రశ్న 3.
ఒక ధ్వని జనకపు పౌనఃపున్యం 10 హెర్ట్ (Hz) అయితే ఒక నిమిషంలో అది ఎన్ని కంపనాలు చేస్తుంది?
జవాబు:
పౌనఃపున్యం = η = 10 Hz ; కాలము = T = 1 నిమిషం = 60 సెకనులు
పౌనఃపున్యం = కంపనాల సంఖ్య / కాలము
కంపనాల సంఖ్య = 10 x 60 = 600

ప్రశ్న 4.
ఒక గంటను మెల్లగా చేతితో కొట్టి దాని నుండి ఉత్పత్తి అయిన ధ్వనిని స్టెతస్కోప్ సహాయంతో వినడానికి ప్రయత్నించండి. స్టెతస్కోపు గంట యొక్క పైభాగం వద్ద, కింది భాగం వద్ద ఉంచి విన్నప్పుడు మీరు వినే ధ్వనిలో ఏం తేడాను గమనించారు? గంట యొక్క ఈ రెండు భాగాల నుండి ఉత్పత్తి అయిన ధ్వనుల కీచుదనం మరియు శబ్ద తీవ్రతలు ఒకే విధంగా ఉంటాయా? ఎందుకు?
జవాబు:
ఈ రెండు భాగాల నుండి ఉత్పత్తి అయిన ధ్వనుల కీచుదనం మరియు శబ్ద తీవ్రతలు వేరుగా ఉంటాయి. దీనికి కారణమేమనగా గంట యొక్క పై భాగంతో పోల్చగా క్రింది భాగము యొక్క పౌనఃపున్యం అధికము.

ప్రశ్న 5.
ఉరుములు వచ్చే ఒక సందర్భంలో మెరుపు కనబడిన 3 సెకన్ల తర్వాత ఉరుము శబ్దం వినిపిస్తే ఆ మెరుపు మీకు ఎంత దూరంలో ఉందో లెక్కించండి.
జవాబు:
మెరుపుకు, ఉరుముకు మధ్య గల సమయం = 3 సెకనులు
మెరుపు వేగము = కాంతి వేగము = 3 × 10⁸మీ/సె.
దూరము = వేగం × కాలం = 3 × 10⁸ × 3 = 9 × 10⁸ మీటర్లు
∴ మెరుపుకు నాకు గల దూరము = 9 × 10⁸ మీటర్లు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 196

ప్రశ్న 6.
ఇద్దరు అమ్మాయిలు ఒకే రకమైన తీగవాయిద్యాలతో ఆడుకుంటున్నారు. వాటి తీగలను ఒకే పిచ్ (pitch) గల స్వరాలను ఇచ్చే విధంగా సర్దుబాటు చేశారు. వాటి నాణ్యత కూడా సమానమౌతుందా? మీ జవాబును సమర్థించండి.
జవాబు:
ఆ రెండు తీగ వాయిద్యాల నాణ్యత సమానము కాదు ఎందుకనగా వాటి తరంగ రూపములో మార్పు ఉంటుంది కాబట్టి. ఒక సంగీత స్వరం యొక్క నాణ్యత దాని తరంగ రూపముపై ఆధారపడి ఉంటుంది.

ప్రశ్న 7.
ఒకసారి పౌనఃపున్యాన్ని, మరొకసారి కంపన పరిమితిని పెంచినపుడు సంగీతస్వరం యొక్క లక్షణములలో ఎలాంటి మార్పులను గమనించవచ్చు?
జవాబు:

ఒక సంగీత స్వరం యొక్క పౌనఃపున్యాన్ని పెంచితే దాని పిచ్ పెరుగును.
కంపన పరిమితిని పెంచితే సంగీత స్వరం యొక్క శబ్ద తీవ్రత పెరుగును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 197

ప్రశ్న 8.
ధ్వని నునుపైన తలాల కంటే గరుకు తలాలపై అధిక పరావర్తనం చెందటానికి కారణమేంటి?
జవాబు:
గరుకు తలాలపై ధ్వని అక్రమ పరావర్తనం చెందుతుంది కావున.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 198

ప్రశ్న 9.
ధ్వని కన్నా ప్రతిధ్వని బలహీనంగా ఉంటుంది. ఎందుకు?
జవాబు:
సహజ ధ్వని ఒక పరావర్తన తలంను తాకినపుడు ఆ పరావర్తన తలం కొంత శక్తిని సంగ్రహించుకుంటుంది. దానితో ప్రతిధ్వని (పరావర్తన ధ్వని), నిజ ధ్వని కంటే బలహీనంగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 10.
ఒక మూసివున్న పెట్టెలో నీవు “హలో” అని అరిస్తే అది మీకు “హలో ……” అని ఎక్కువ సమయం వినిపిస్తుంది. ఎందువలన?
జవాబు:
ధ్వని మూసివున్న పెట్టెలో అనేక పర్యాయాలు పరావర్తనం చెందటం వలన ప్రతిధ్వని వచ్చేందుకు ఎక్కువ సమయం తీసుకుంటుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 199

ప్రశ్న 11.
మెగాఫోన్ వంటి పరికరాలకు శంఖాకారపు ముందు భాగాలు ఉండటం వల్ల ఏమి ఉపయోగం?
జవాబు:
శంఖాకారపు గొట్టం ద్వారా ప్రయోగించే ధ్వని అనేక పర్యాయాలు పరావర్తనం చెందడం ద్వారా ఉత్పత్తి అయిన ధ్వని తరంగాలు ఎదుటివారికి నేరుగా పంపబడతాయి.

ప్రశ్న 12.
సినిమా హాల్ లో కుర్చీలకు మెత్తని పదార్థాలు, నేలపై తివాచీలు, గోడపై రంపపు పొట్టుతో తయారైన అట్టలు ఎందుకు ఏర్పాటు చేస్తారు?
జవాబు:
సాధారణంగా ప్రతినాదము కనిష్టముగా ఉండేందుకు, సినిమా హాల్ లో కుర్చీలకు మెత్తని పదార్థాలు, నేలపై తివాచీలు, గోడపై రంపపు పొట్టుతో తయారైన అట్టలు ఏర్పాటు చేస్తారు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 187

ప్రశ్న 13.
కంపించే వస్తువు ధ్వనిని ఉత్పత్తి చేస్తుందనటానికి ఉదాహరణలిమ్ము.
జవాబు:
సైకిలు బెల్ ను మ్రోగించినప్పుడు, చేతితో కొట్టిన తబల, మీటిన వీణ తంత్రులు, తంబూరా మొ||వి.

ప్రశ్న 14.
మాట్లాడేటప్పుడు మన శరీరంలో ఏ అవయవం కంపిస్తుంది?
జవాబు:
మాట్లాడేటప్పుడు మన శరీరంలోని స్వరపేటిక కంపిస్తుంది.

ప్రశ్న 15.
కంపించే ప్రతి వస్తువు ధ్వనిని ఉత్పత్తి చేస్తుందా?
జవాబు:
కచ్చితముగా కంపనంలో ఉన్న వస్తువు దాని చుట్టుప్రక్కల గల యానకంలోనికి ధ్వని తరంగాలను ప్రసారం చేస్తుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 194

ప్రశ్న 16.
ఎ) దోమలు చేసే శబ్దం కీచుగా ఉంటుంది. కాని సింహాలు బిగ్గరగా గర్జిస్తాయి.
బి) ఆడవారి స్వరం మగవారి కంటే ఎక్కువ కీచుదనం కలిగి ఉంటుంది.
పైన తెలిపిన ధ్వనుల ఏ లక్షణం రెండు ధ్వనులు భిన్నమైనవి అని తెల్పుతుంది.
జవాబు:
పై ఉదాహరణలలో తెలిపిన ధ్వనుల యొక్క పిచ్ రెండు ధ్వనులు భిన్నమైనవి అని తెల్పుతుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 197

ప్రశ్న 17.
గట్టి తలాలు మెత్తని తలాల కంటే స్పష్టంగా ధ్వనిని పరావర్తనం చెందిస్తాయా?
జవాబు:
గట్టి తలాలు మెత్తని తలాల కంటే స్పష్టంగా ధ్వనిని పరావర్తనం చెందిస్తాయి.

ప్రశ్న 18.
0.1 సెకన్ల తర్వాత ప్రతిధ్వని రావాలంటే శబ్ద జనకానికి, అవరోధానికి (పరావర్తన తలానికి) మధ్య అవసరమైన కనీస దూరం ఎంత? ప్రతిధ్వని యొక్క వేగాన్ని కనుగొనటానికి ఒక సూత్రాన్ని రాబట్టండి.
జవాబు:
ధ్వని జనకం నుండి పరావర్తన తలం వరకు ధ్వని ప్రయాణించిన దూరము = d అవుతుంది.
పరావర్తన తలం నుండి ధ్వని జనకం వరకు ధ్వని ప్రయాణించిన దూరం కూడా ‘d’ అవుతుంది.
ధ్వని ప్రయాణించిన మొత్తం దూరం = 2d; ప్రతిధ్వని కాలం = t = 0.1 సె.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 12
∴ దూరము = 344 x 0.1 = 34.4 మీ.
∴ 0.1 సెకన్ల తర్వాత ప్రతిధ్వని రావాలంటే శబ్దజనకానికి, అవరోధానికి మధ్య 34.4 మీటర్ల కనీస దూరం ఉండాలి.

ఉదాహరణ సమస్యలు

9th Class Physical Science Textbook Page No. 193

ప్రశ్న 1.
500 హెర్ట్ (Hz) పౌనఃపున్యం గల తరంగపు ఆవర్తన కాలాన్ని కనుగొనండి.
సాధన:

ప్రశ్న 2.
ఒక వాయువులో ధ్వని జనకం ఒక సెకనులో 40,000 సంపీడనాలను మరియు 40,000 విరళీకరణాలను ఉత్పత్తి చేసింది. రెండవ సంపీడనం ఏర్పడినపుడు మొదటి జనకము నుండి ఒక సెంటీమీటరు దూరంలో ఉన్నది. తరంగవేగాన్ని కనుగొనండి.
సాధన:
ఒక సెకనులో ప్రయాణించిన సంపీడన లేక విరళీకరణాల సంఖ్యను పౌనఃపున్యం అంటారు.
పౌనఃపున్యం = 40000 Hz
రెండు వరుస సంపీడన లేక విరళీకరణాల మధ్య దూరాన్ని తరంగ దైర్ఘ్యం అంటాం.
λ = 1 సెం.మీ.
తరంగ వేగం సూత్రం ప్రకారం V = ηλ
v= 40000 Hz x 1సెం.మీ. = 40000 సెం.మీ./సె. = 400 మీ/సె.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 198

ప్రశ్న 3.
ఒక అబ్బాయి ఒక ఎత్తైన భవంతికి 132 మీటర్ల దూరంలో ఒక టపాకాయను పేల్చగా దాని ప్రతిధ్వని 0.8 సెకన్ల తర్వాత వినబడినది. అయితే ధ్వని వేగాన్ని కనుగొనండి.
సాధన:
ప్రతిధ్వని కాలం (t) = 0.8 సెకన్లు
ధ్వని ప్రయాణించిన మొత్తం దూరం 2d = 2 × 132 మీ. = 264 మీ.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 202

ప్రశ్న 4.
సముద్రం లోతును కనుగొనడానికి సోనార్ నుండి తరంగం పంపబడింది. 6 సె. తర్వాత ప్రతిధ్వని సోనారను చేరితే సముద్రం లోతును కనుగొనండి. (సముద్రం నీటిలో ధ్వనివేగం 1500 మీ/సె)
సాధన:
సముద్రం లోతు = d మీ అనుకుందాం ; తరంగం ప్రయాణించిన మొత్తం దూరం = 20 మీ.
సముద్ర నీటిలో ధ్వని వేగం (u) = 1500 మీ./సె. ; పట్టిన కాలం (t) = 6 సె.
s = ut = 2d = 1500 మీ./సె. × 6 సె. ⇒ 2d = 9000 మీ.
⇒ d = 9000/2 = 4500 మీ. = 4.5 కి. మీ.

పరికరాల జాబితా

శృతిదండం, రాగి తీగ, తీగలు, స్ప్రింగ్, స్టెతస్కోపు

9th Class Physical Science 11th Lesson ధ్వని Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

ధ్వని ఒక శక్తి స్వరూపం :

ప్రశ్న 1.
ధ్వని ఒక శక్తి స్వరూపమని ప్రయోగపూర్వకముగా తెల్పుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 11

ఒక స్థూపాకార డబ్బాను తీసుకొనుము.
దానికి ఇరువైపులా గల మూతలను తొలగించి, ఒక బెలూనను పటంలో చూపినట్లు డబ్బా ఒక మూతకు తొడిగి అది కదలకుండా రబ్బరు బ్యాండు వేయండి.
చిన్న చతురస్రాకారపు సమతల దర్పణాన్ని తీసుకుని బెలూను పైభాగంలో అతికించండి.
పటంలో చూపినట్లు డబ్బాను స్టాండుకు అమర్చండి.
లేజర్ లైటును తీసుకొని దాని కాంతిని దర్పణంపై పడేటట్లు చేయండి.
పరావర్తనం చెందిన కాంతి గోడపై పడుతుంది.
ఇప్పుడు డబ్బా రెండవ రంధ్రం ద్వారా బిగ్గరగా మాట్లాడండి.
ధ్వని ప్రభావము వలన బెలూన్ పొర ముందుకు, వెనుకకు కదులుతుంది. దీనితో కాంతి బిందువు పైకి, కిందకు గాని లేక ప్రక్కలకు గాని కదలటం జరుగుతుంది.
దీనిని బట్టి ధ్వనికి యాంత్రికశక్తి కలదని చెప్పవచ్చును.

కృత్యం – 2

శృతిదండం కంపనాలను పరిశీలించడం :

ప్రశ్న 2.
శృతిదండం కంపనాలను ఏ విధముగా పరిశీలించవచ్చో ప్రయోగపూర్వకముగా తెల్పుము.
(లేదా)
ధ్వని యొక్క ఉత్పత్తిని ఒక కృత్యం ద్వారా తెల్పుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 15

ఒక సన్నని ఇనుప తీగను శృతిదండపు ఒక భుజంకు పటములో చూపినట్లుగా అతికించండి.
ఒక గాజు అద్దమునకు ఇరువైపులా మసిపూసి దానిపై కంపిస్తున్న శృతిదండానికి అతికించిన తీగ అద్దమునకు తాకే విధంగా పటంలో చూపినట్లు ఉంచాలి.
ముందుగా ఒక సరళరేఖను నిటారుగా గీసిన, ఆ తీగ అద్దంపై ఒక తరంగాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.
ఇదే ప్రయోగాన్ని శృతిదండం కంపన స్థితిలో లేనపుడు చేయగా తీగ, గీతతో ఏకీభవించును.
పై రెండు సందర్భాల్లో అద్దంపై ఏర్పరచిన రేఖలలో తేడాను గమనించగా, శృతిదండం కంపనాలను చేస్తుందని మరియు కంపించే వస్తువులు ధ్వనిని ఉత్పత్తి చేస్తాయని తెలుసుకోవచ్చును.

కృత్యం – 3

ప్రశ్న 3.
తరంగ రకాలను పరిశీలిద్దాం :
ఎ) స్ప్రింగులో ఏర్పడే అనుదైర్ఘ్య తరంగాలను పరిశీలించే ప్రయోగంను వ్రాయుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 16

రంగు రంగుల ప్లాస్టిక్ స్ప్రింగ్ ను తీసుకోండి.
దీనిని సులభంగా కుదించడంగాని, సాగదీయడంగాని చేయవచ్చును.
ఈ స్ప్రింగును ఒక బల్లపై ఉంచి, మీ స్నేహితునితో ఆ స్ప్రింగు ఒకవైపు కొనను పట్టుకోమని చెప్పండి.
మీరు రెండవ కొనను పట్టుకొని స్ప్రింగ్ ను కొంత సాగదీయండి.
స్ప్రింగు యొక్క రెండవ కొనను దాని పొడవు వెంట ముందుకు, వెనుకకు కదిలించండి.
మీరు ఏకాంతరంగా సంపీడన, వీరళీకరణాలను స్ప్రింగు వెంబడి ముందుకు కదలడం గమనించవచ్చును.
ఈ సందర్భంలో స్ప్రింగ్ కంపనాలు తరంగ చలన దిశలోనే ఉన్నాయి. కావున ఈ తరంగాలను అనుదైర్ఘ్య తరంగాలు అంటారు.
అనుదైర్ఘ్య తరంగాలు ధ్వని తరంగాలకు ఉదాహరణ కాబట్టి ఇవి యానకంలో సాంద్రతలో మార్పును తెలియచేయును.

బి) స్ప్రింగులో ఏర్పడే తిర్యక్ తరంగాలను పరిశీలించే ప్రయోగంను వ్రాయుము.
(లేదా)
ఒక యానకంలో తిర్యక్ తరంగాలు ఏర్పడు కృత్యమును తెల్పుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 17

రంగు రంగుల ప్లాస్టిక్ స్ప్రింగును తీసుకోండి.
స్ప్రింగును ఒక స్టాండుకు పటంలో చూపినట్లు వ్రేలాడదీయండి.
స్ప్రింగు కింది కొనను పట్టుకొని కుడి, ఎడమలకు కదిలించండి.
ఇప్పుడు స్ప్రింగ్ కింది కొనలో ఒక అలజడి సృష్టించబడి పటంలో చూపిన విధంగా క్రమంగా పైకి ఎగబాకుతుంది.
స్ప్రింగ్ యొక్క కిందికొన పైకి పోవడం జరగదు. అలజడి మాత్రమే పైకి వెళుతుంది. స్ప్రింగ్లో తిర్యక్ దీనిద్వారా మనము ఒక తరంగం స్ప్రింగ్ ద్వారా పైకి కదిలిందని చెప్పవచ్చును.
ఇక్కడ స్ప్రింగ్ కంపనాలు తరంగ చలనదిశకు లంబముగా ఉన్నాయని గమనించవచ్చును.
ఈ విధమైన చలనాలు గల తరంగాలను తిర్యక్ తరంగాలు అంటారు.
ఈ చలనాలు యానకపు ఆకృతిలో మార్పునకు కారణమవుతాయి.

కృత్యం – 4

పరావర్తనం చెందిన ధ్వనిని విందాం :

ప్రశ్న 4.
ధ్వని పరావర్తనంను తెల్పు ప్రయోగంను వివరింపుము.
(లేదా)
ధ్వని పరావర్తనం కూడా కాంతి పరావర్తన నియమాలను పాటిస్తుందని తెల్పు ప్రయోగంను వ్రాయుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 11th Lesson ధ్వని 18

గోడకు దగ్గరగా, ఒక టేబుల్‌ నుంచి, ఒకే పొడవుగల రెండు పొడవైన గొట్టాలను పటంలో చూపినట్లు అమర్చుము.
ఒక గొట్టంద్వారా మాట్లాడమని మీ స్నేహితునితో చెప్పి, రెండవ గొట్టం ద్వారా వినండి.
మీరు ఒకవేళ ధ్వనిని స్పష్టంగా వినలేకపోతే, గొట్టాన్ని సర్దుబాటు చేయండి.
గమనించగా, రెండు గొట్టాలు గోడ యొక్క లంబంతో సమాన కోణాన్ని చేసేటప్పుడు మీ స్నేహితుని ధ్వనిని స్పష్టంగా వినగలరు.
దీనినిబట్టి ధ్వని పరావర్తనం చెందునని అవగాహన చేసుకోవచ్చును.
ధ్వని పరావర్తనం చెందిన తలంపై పతన బిందువు వద్దగల లంబంతో పతన, పరావర్తన ధ్వనులు సమానకోణాలను చేయుచున్నాయి.
అనగా ధ్వని పరావర్తనం కూడా కాంతి పరావర్తన నియమాలను పాటిస్తుందని చెప్పవచ్చును.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physics Study Material Pdf Download 10th Lesson పని మరియు శక్తి Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 10th Lesson Questions and Answers పని మరియు శక్తి

9th Class Physical Science 10th Lesson పని మరియు శక్తి Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
పనిని నిర్వచించి, ప్రమాణాలు తెలపండి. (AS 1)
జవాబు:
ఒక వస్తువుపై బలాన్ని ప్రయోగించిన ఆ వస్తువు స్థానభ్రంశములో మార్పు వచ్చినట్లయితే వస్తువు విషయంలో పని జరిగినది అని అంటారు.
(లేదా)
ఒక వస్తువుపై ప్రయోగించబడిన బలము (F) మరియు బలప్రయోగ దిశలో వస్తువు ప్రయాణించిన దూరం (S)ల లబ్దాన్ని పని అంటారు.
∴ పని = బలము × స్థానభ్రంశం
W: F × s
ప్రమాణాలు : పనికి ప్రమాణాలు : న్యూటన్ – మీటర్ (లేదా) జెల్.

ప్రశ్న 2.
వస్తువు స్థానభ్రంశం దానిపై ప్రయోగింపబడిన బలానికి వ్యతిరేక దిశలో ఉండే సందర్భాలకు కొన్ని ఉదాహరణలివ్వండి. (AS 1)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 1

ఒక కొలనులో ఈత వేయుచున్న బాలుడి చేతుల కదలికల వలన ప్రయోగించబడిన బలం అతని శరీరాన్ని వ్యతిరేక దిశలో స్థానభ్రంశాన్ని కలిగిస్తుంది.
ఒక బంతిని మనము పైకి విసిరిన బంతి స్థానభ్రంశము పైకి ఉండును. గురుత్వ బలము దిశ క్రిందకు పనిచేయును.

ప్రశ్న 3.
క్రింది వాక్యాలలో తప్పు వాక్యాలను గుర్తించి సరిచేసి రాయండి. (AS 1)
ఎ) పనికి, శక్తికి ప్రమాణాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి.
బి) విమానం పైకెగిరినపుడు దాని ‘భారం’ చేసిన పని ధనాత్మకం.
సి) స్ప్రింగ్ ను సాగదీసినపుడు దాని స్థితిశక్తి పెరుగుతుంది. మరియు స్ప్రింగ్ ను దగ్గరగా అదిమినపుడు దాని స్థితిశక్తి తగ్గుతుంది.
డి) ఒక వ్యవస్థపై బాహ్యబలం వలన జరిగిన పని ఋణాత్మకమైతే ఆ వ్యవస్థ యొక్క శక్తి తగ్గుతుంది.
ఇ) కొంత ఎత్తు నుండి స్వేచ్ఛగా కిందపడే వస్తువుకు గతిశక్తి స్థిరంగా ఉంటుంది.
ఎఫ్) సామర్థ్యానికి ప్రమాణం వాటి.
జవాబు:
ఎ) పనికి, శక్తికి ప్రమాణాలు “ఒకే విధంగా” ఉంటాయి.
బి) విమానం పైకి ఎగిరినప్పుడు దాని భారం చేసిన పని “ఋణాత్మకం”.
సి) స్ప్రింగ్ ను సాగదీసినప్పుడు దాని స్థితిశక్తి తగ్గుతుంది మరియు స్ప్రింగును దగ్గరగా అదిమినపుడు దాని స్థితిశక్తి పెరుగుతుంది.
డి) ఒక వ్యవస్థపై బాహ్యబలం వలన జరిగిన పని ఋణాత్మకమైతే ఆ వ్యవస్థ యొక్క శక్తి తగ్గుతుంది.
ఇ) కొంత ఎత్తు నుండి స్వేచ్ఛగా కిందకు పడే వస్తువు గతిశక్తి క్రమేపి పెరుగుతుంది.
ఎఫ్) సామర్థ్యానికి ప్రమాణము వాట్.

ప్రశ్న 4.
యాంత్రిక శక్తి అంటే ఏమిటి? (AS 1)
జవాబు:
యాంత్రిక శక్తి :
ఒక వస్తువు యొక్క స్థితిశక్తి మరియు గతిశక్తుల మొత్తాన్ని యాంత్రిక శక్తి అంటారు.

ప్రశ్న 5.
శక్తి నిత్యత్వ సూత్రాన్ని తెలపండి. (AS 1)
జవాబు:
శక్తి నిత్యత్వ సూత్రం :
శక్తి సృష్టించబడదు, నాశనము కాదు. కాని అది ఒక రూపం నుండి మరొక రూపంలోకి మారుచుండును. దీనినే శక్తి నిత్యత్వ నియమం అంటారు.

ప్రశ్న 6.
కింద తెలుపబడిన సందర్భాలలో పని ధనాత్మకమా? ఋణాత్మకమా? శూన్యమా? తెలపంది. (AS 1)
ఎ) ఒక సూట్‌కేసును నేలపై నుండి ఎత్తి తన తలపై పెట్టుకోవడానికి ‘కూలీ’ ప్రయోగించిన బలం చేసిన పని
బి) కూలీ తలపై నుండి సూటికేస్ పడిపోవడానికి గురుత్వాకర్షణ బలం వల్ల సూట్‌కేస్ పై జరిగిన పని
సి) సూట్ కేసను తలపై పెట్టుకుని నిలుచున్న కూలీచేసే పని
డి) నిట్టనిలువుగా పైకి విసరబడిన బంతిపై గురుత్వాకర్షణ బలం చేసే పని
ఇ) ఈత కొట్టే వ్యక్తి చేతులతో ప్రయోగింపబడిన బలం చేసే పని
జవాబు:
ఎ) ధనాత్మకము
బి) ధనాత్మకము
సి) శూన్యము
డి) ఋణాత్మకము
ఇ) ఋణాత్మకము

ప్రశ్న 7.
స్థితిశక్తి అంటే ఏమిటి? ‘h’ ఎత్తులో ఉన్న, ‘m’ ద్రవ్యరాశి గల వస్తువు యొక్క గురుత్వాకర్షణ ‘g’ అయితే స్థితిశక్తికి సూత్రాన్ని ఉత్పాదించండి. (AS 1)
(లేదా)
P. E. = mgh ను ఉత్పాదించండి.
జవాబు:
స్థితిశక్తి లేదా గురుత్వాకర్షణ శక్తి :
ఒక వస్తువును కొంత ఎత్తు వరకు ఎత్తినప్పుడు, గురుత్వాకర్షణ బలమునకు వ్యతిరేకముగా ఆ వస్తువుపై పని జరగడం వలన కలిగిన మార్పునే గురుత్వాకర్షణ శక్తి లేదా స్థితిశక్తి అంటాము.
(లేదా)
ఒక వస్తువుకి దాని స్థితి వలన, ఆకారము వలన పొందే శక్తిని స్థితిశక్తి అంటారు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 2

సూత్ర ఉత్పాదన :
1) ‘m’ ద్రవ్యరాశి గల ఒక వస్తువును నేల నుండి ‘h’ ఎత్తు వరకు తీసుకెళ్ళడానికి కావల్సిన కనీస బలము ఆ వస్తున్న బరువు (mg) కు సమానం.

2) వస్తువుపై జరిగిన పనికి సమానమైన ఆ వస్తువు పొందినది అనుకొనుము.

3) వస్తువుపై గురుత్వాకర్షణ బలానికి వ్యతేరేకంగా జరిగిన పని (W) అనుకొనిన
వస్తువుపై జరిగిన పని = బలము × స్థానభ్రంశము
= mg × h = mgh
దీనినే ఎత్తు వద్ద వస్తువు యొక్క స్థితి శక్తి (PE) అంటాము.
∴ P. E = mgh

ప్రశ్న 8.
గతిశక్తి అంటే ఏమిటి? ‘v’ వేగంతో ప్రయాణిస్తున్న ‘m’ ద్రవ్యరాశి గల వస్తువు యొక్క గతిశక్తికి సూత్రాన్ని ఉత్పాదించండి. (AS 1)
(లేదా)
‘m’ ద్రవ్యరాశి కలిగిన వస్తువు ‘v’ వేగంతో ప్రయాణించుచున్న దాని యొక్క గతిశక్తి K.E. = \(\frac{1}{2}\) mv² ను ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 3
ఒక వస్తువుకు దాని గమనం వలన కలిగే శక్తిని గతిశక్తి అంటాం.
1) ‘m’ ద్రవ్యరాశి గల ఒక వస్తువు నునుపైన సమతలంపై నిశ్చలస్థితిలో ఉందనుకొనుము.

2) ఆ వస్తువుపై ‘F బలాన్ని ప్రయోగించిన ఆ వస్తువు బలప్రయోగ దిశలో ‘జై’ దూరంను అనగా ‘A’ బిందువు నుండి ‘B’ వరకు కదిలినది అనుకొనుము.

3) ఆ సందర్భంలో వస్తువుపై జరిగిన పని W = F_net . S = Fs ………….. (1)

4) వస్తువు పై పని జరగడం వల్ల దాని వేగము ‘u’ నుండి ‘v’ కి మారి, త్వరణము ‘a’ ను పొందినది అనుకొనుము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 4
6) ఈ జరిగిన పని వస్తువునకు గతిశక్తిగా మారును.
∴ K.E. = \(\frac{1}{2}\) mv²

ప్రశ్న 9.
స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు భూమిని చేరి వెంటనే ఆగితే దాని గతిశక్తి ఏమవుతుంది? (AS 1)
జవాబు:
స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు భూమిని చేరిన వెంటనే దాని గతిశక్తి, శక్తి నిత్యత్వ నియమం ప్రకారం గురుత్వ స్థితిశక్తిగా మారును.

ప్రశ్న 10.
25 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల సంచిని మోస్తూ ఒక వ్యక్తి 50 సి. కాలంలో 10 మీ. ఎత్తుకు చేరుకున్నాడు. ఆ వ్యక్తి ఆ సంచిపై వినియోగించిన సామర్యం ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
వస్తువు ద్రవ్యరాశి (m) = 25 కి.గ్రా. ; కాలం (t) = 50 సెకనులు ; ఎత్తు (b) = 10 మీ
గురుత్వత్వరణం (g) = 9.8 మీ/సె².

ప్రశ్న 11.
20 కి.గ్రా.ల ద్రవ్యరాశి గల ఒక వస్తువును 1 మీ. ఎత్తులో గల బల్లపై పెట్టడానికి ఒక వ్యక్తి చేయవలసిన పని ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
వస్తువు ద్రవ్యరాశి (m) = 20 కి.గ్రా, ; ఎత్తు (b) = 1 మీ.
పని = బలం × స్థానభ్రంశము = mgh = 20 × 9.8 × 1 = 196 J

ప్రశ్న 12.
2 మీ/సె. వేగంతో కదులుతున్న వస్తువు యొక్క గతిశక్తి 5 జొళ్ళు అయిన దాని ద్రవ్యరాశి ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
వస్తువు వేగము (v) = 2 m/s; గతిశక్తి (K.E.) = 5 J; ద్రవ్యరాశి (m) = ?
K.E. = \(\frac{1}{2}\) mv²
⇒ 5 = \(\frac{1}{2}\) × m × (2)²
⇒ 5 = \(\frac{1}{2}\) × m × 4
ద్రవ్యరాశి (m) = 5/2 = 2.5 kg

ప్రశ్న 13.
ఐంతి వడి రెట్టింపైన దాని గతిశక్తి (AS 1)
A) మారదు
B) రెట్టింపగును
C) సగమవుతుంది
D) నాలుగురెట్లగును
జవాబు:
D) నాలుగురెట్లగును

ప్రశ్న 14.
ఒకే ద్రవ్యరాశి గల రెండు వస్తువులు ఒకే ఎత్తు నుండి వదిలివేయబడ్డాయి. కింద తెలిపిన వాటిలో ఏది రెండు వస్తువులకూ ఏ సమయంలోనైనా సమానంగా ఉంటుంది? (AS 1, AS 2)
A)వడి
B) గురుత్వాకర్షణ బలం
C) స్థితిశక్తి
D) గతిశక్తి
జవాబు:
B) గురుత్వాకర్షణ బలం

ప్రశ్న 15.
ఒక వ్యక్తి తలపై సూట్‌కేస్‌తో నిచ్చెన ఎక్కుతున్నాడు. ఆ వ్యక్తి ఆ పెట్టెపై చేసిన పని (AS 1)
A) ధనాత్మకం
B) ఋణాత్మకం
C) శూన్యం
D) నిర్వచించలేము
జవాబు:
A) ధనాత్మకం

ప్రశ్న 16.
ఒక వ్యక్తి తలపై సూట్ కేస్ పెట్టుకుని మెట్లెక్కుతున్నాడు. ఆ సూట్ కేస్ పై ‘ఆ సూట్ కేస్ బరువు’ చేసే పని (AS 1)
A) ధనాత్మకం
B) ఋణాత్మకం
C) శూన్యం
D) నిర్వచించలేము
జవాబు:
B) ఋణాత్మకం

ప్రశ్న 17.
స్వేచ్ఛాపతన వస్తువులలో యాంత్రిక శక్తి నిత్యత్వంను చూపే పటం గీయండి. (AS 5)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 7
∴ ఈ విధంగా స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు విషయంలో స్థితిశక్తి తగ్గుచూ, గతిశక్తి పెరుగుచూ ఉంటుంది. కాని వ్యవస్థలోని యాంత్రిక శక్తిలో ఎట్టి మార్పుండదు.

ప్రశ్న 18.
సైకిల్ ను నడుపుతున్నప్పుడు సైకిల్ ను వాలు తలం పైకి నెడుతూ పోతే సైకిల్ మరియు మీకు ఉండే స్థితిశక్తి పెరుగుతుంది. ఈ శక్తి ఎక్కడి నుండి వచ్చింది? (AS 7)
జవాబు:
సైకిలు చలనంలో ఉన్నది. సైకిలు యొక్క గతిశక్తి, రోడ్డు యొక్క ఘర్షణ బలం వలన స్థితిశక్తిగా మారును. కనుక నాకు మరియు సైకిల్‌కు స్థితిశక్తి పెరుగుతుంది. ఈ స్థితిశక్తి సైకిలు యొక్క గతిశక్తి నుండి లభిస్తుంది.

ప్రశ్న 19.
ఒక వ్యక్తి ఏ పనీ చేయక ఎక్కువ సేపు నిలుచున్నా ఎందుకు అలసిపోతాడు? (AS 7)
(లేదా)
ఒక వ్యక్తి ఒక ప్రదేశంలో ఎక్కువ సేపు నిలుచున్నా అలసిపోతాడు. ఎందుకో మీకు తెలుసా? సమాచారంను సేకరించండి.
జవాబు:

నిలుచున్న వ్యక్తి పనిచేస్తున్నట్లు మనకు కనిపించకపోయినా అతని శరీరంలో అనేక పనులు జరుగుతాయి.
అతను ఎక్కువ సేపు నిలుచున్నప్పుడు అతని శరీరంలో కండరాలు సంకోచ, వ్యాకోచాలు చెందుతాయి.
అదే విధంగా గుండె వివిధ అవయవాలకు రక్తాన్ని సరఫరా చేస్తుంది.
ఇటువంటి అనేక పనుల వలన శరీరంలోని శక్తి తరిగిపోతుంది. కాబట్టి ఆ వ్యక్తి అలసిపోతాడు.

ప్రశ్న 20.
అలమరాపై ఉంచబడిన ఒక పుస్తకం యొక్క స్థితిశక్తి 20 ఔళ్లని ఒక వ్యక్తి, 30 ఔళ్లని మరొక వ్యక్తి అన్నారు. వారిద్దరిలో ఎవరో ఒకరు తప్పు చేసినట్లేనా? కారణాలు తెలపండి. (AS 2, AS 1)
జవాబు:
ఎవరూ తప్పు చేసినట్లు కాదు. ఎందుకనగా రెండు సందర్భాలలో పుస్తకమునకు స్థితిశక్తి కలదు కాబట్టి.

ప్రశ్న 21.
10 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల బంతి 10 మీ. ఎత్తు నుండి వదిలివేయబడింది. అయిన (AS 1)
ఎ) బంతి తొలి స్థితిశక్తి ఎంత?
బి) బంతి భూమిని చేరే సమయానికి దాని గతిశక్తి ఎంత?
సి) బంతి భూమిని చేరే సమయానికి దాని వేగమెంత?
జవాబు:
బంతి ద్రవ్యరాశి (m) = 10 కి.గ్రా. ; ఎత్తు (b) = 10 మీ ; గురుత్వత్వరణం (g) = 9.8 మీ/సె².
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 8

ప్రశ్న 22.
సైకిల్ తో సహా సైకిల్ పైనున్న వ్యక్తి ద్రవ్యరాశి 100 కి.గ్రా. అయిన ఆ సైకిల్ 3 మీ/సె. వేగంతో కడలాలంటే అతను ఎంత పని చేయాలి?
జవాబు:
వ్యక్తి ద్రవ్యరాశి (m) = 100 కి.గ్రా. ; సైకిల్ వేగం (v) = 3 మీ/సె.
చేయవలసిన పని = గతిశక్తి = \(\frac{1}{2}\) × mv² – \(\frac{1}{2}\) × 100 × (3)² = \(\frac{1}{2}\) × 100 × 9 = 450 J

ప్రశ్న 23.
మీరొక సూటికేస్ ను నేలపై నుండి ఎత్తి బల్లపై పెట్టారనుకుందాం. మీరు చేసిన పని కింది వాటిలో వేటిపై ఆధారపడుతుంది? వేటిపై ఆధారపడదు? ఎందుకు? (AS 2)
ఎ) సూటికేస్ కదిలిన మార్గం
బి) పనిచేయడానికి మీరు తీసుకున్న సమయం
సి) సూటికేస్ యొక్క బరువు
డి) మీ బరువు
జవాబు:
ఎ) జరిగిన పని సూట్కేస్ కదిలిన మార్గముపై ఆధారపడును.
బి) పని (W) = mgh కావున ఇది కాలముపై ఆధారపడదు.
సి) పని (W) = mgh కావున పని సూట్కే స్ పై ఆధారపడును.
డి) పని విషయంలో నా యొక్క బరువు లెక్కలోనికి తీసుకోదగినది కాదు.

ప్రశ్న 24.
ఒక వస్తువు దాని స్థితి వలన, స్థానము వలన పొందే స్థితిశక్తి చూపే సందర్భాలకు చిత్రపటాలను సేకరించి స్క్రిప్ బుక్ తయారు చేయండి. (AS 4)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 9

ప్రశ్న 25.
ప్రకృతి సిద్ధంగా జరిగే వివిధ శక్తి రూపాంతరాలు ప్రకృతి సమతుల్యతను కాపాడడంలో నిర్వహించే పాత్రను నీవెలా అభినందిస్తావు? (AS 6)
జవాబు:
ఈ ప్రకృతిలో అనేక రకాల శక్తి రూపాంతరాలను మనము గమనిస్తుంటాము.

ఉదాహరణకు పర్వతాలపై ఉన్నటువంటి మంచు కరిగి నీరుగా మారి, నదులుగా ప్రవహించును. ఈ విధముగా స్థితిశక్తి, గతిశక్తిగా మారును. జల విద్యుత్ కేంద్రాలలో నీటి గతిశక్తిని విద్యుత్ శక్తిగా మారుస్తాము.

ప్రశ్న 26.
ఒక పెట్టెను నేలపై నుండి ఎత్తి ఒక బీరువాపై పెడితే దాని స్థితిశక్తి పెరుగుతుంది. కానీ దాని గతిశక్తిలో మార్పురాదు. మరి ఇది శక్తి నిత్యత్వ నియమానికి విరుద్ధం కాదా? వివరించండి. (AS 7)
జవాబు:

ఇది శక్తి నిత్యత్వ నియమమునకు విరుద్ధము కాదు. ఎందుకనగా పెట్టె నేలపై ఉన్నప్పుడు దాని స్థితిశక్తి శూన్యము (కారణము h = 0). కాని వ్యవస్థ యొక్క మొత్తం శక్తి శూన్యము కాదు.
పెట్టెను బీరువాపై పెట్టిన గతిశక్తి శూన్యము. కాని వ్యవస్థ యొక్క మొత్తం శక్తి శూన్యము కాదు. ఈ విధముగా శక్తి నిత్యత్వము కాబడినది.

ప్రశ్న 27.
చెట్టు నుండి రాలిన ఆపిల్ పండు భూమికి చేరువగా ఉన్నప్పుడు దాని గురుత్వ స్థితిశక్తి ఏమవుతుంది? భూమికి తగలగానే దాని స్థితిశక్తి ఏమవుతుంది? (AS 7)
జవాబు:

ఆపిల్పండు భూమికి చేరువగా ఉన్నప్పుడు దాని గురుత్వ స్థితిశక్తి తగ్గును. ఎందుకనగా దాని ‘h’ విలువ తక్కువగా ఉన్నది కావున.
పండు భూమికి తగలగానే దాని స్థితిశక్తి పెరుగును. ఎందుకనగా దాని ‘h’ విలువ పెరుగును కనుక.

ప్రశ్న 28.
అంతర్జాతీయ శాంతి, సహకారం మరియు భద్రతలపై పెరుగుతున్న శక్తి అవసరాలు మరియు శక్తి నిత్యత్వంపై చర్చించండి. (AS 7)
జవాబు:
మానవ మనుగడకు శక్తి అధికముగా అవసరము. శక్తి లేని మానవ జీవితము, గాలి లేని బుడగ లాంటిది. ఈ ప్రకృతి శక్తి బదిలీకి వీలు కల్పించకపోయినట్లైతే మానవాళి మనుగడ ప్రశ్నారకమయ్యేది. ప్రపంచంలో రోజు రోజుకీ పెరిగిపోతున్న జనాభాకు ఎల్లప్పుడు శక్తి, శక్తి నిత్యత్వము అవసరము.

ఒక దేశము యొక్క శక్తి వనరులు అధికముగా ఉన్నట్లయితే, ఆ దేశము అభివృద్ధి పథములో పయనించును.

ఉదా :
అమెరికా, చైనా మరియు భారతదేశాలు. ఒక దేశము దాని యొక్క శక్తి వనరులను సరైన పద్ధతిలో వినియోగించుకోవాలి. తన తోటి దేశాలతో స్నేహసంబంధాలను, భద్రతా ఒప్పందాలను పాటించాలి. ఉదాహరణకు మనము కేంద్రక సంలీనంలో లేదా కేంద్రక విచ్ఛిత్తిలో వాడు యురేనియం థోరియం వంటి అధిక విలువైన వనరులను మానవాళికి ఉపయోగపడు పద్ధతిలో వాడాలి. అనగా విద్యుత్ శక్తిని ఉత్పత్తి చేయుటలో వాడాలి. కాని వాటిని అణుబాంబు తయారీలో వాడి ప్రపంచ జనాభా మనుగడను ప్రశ్నార్థకముగా చేయకూడదు. ఈ ప్రక్రియ వలన ప్రపంచశాంతి ప్రశ్నార్థకమగును.

9th Class Physical Science 10th Lesson పని మరియు శక్తి Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 167

ప్రశ్న 1.
ఒక చెక్క కుర్చీని సమాంతర తలంపై వివిధ దిశలలో లాగి, దానిని తిరిగి యధాస్థానానికి తీసుకొచ్చారు. దానిపై తలం ప్రయోగించిన ఘర్షణ బలం (f) మరియు అది కదిలిన దూరం (s) అయిన ఆ ఘర్షణ బలం చేసిన పని ఎంత?
జవాబు:
ఘర్షణ బలం చేసిన పని శూన్యం, ఎందుకనగా వస్తువు స్థానభ్రంశములో మార్పు లేదు గనుక,

9th Class Physical Science Textbook Page No. 168

ప్రశ్న 2.
ఒక వస్తువును నేలపై నుండి కొంత ఎత్తుకు ఎత్తండి. మీరు ఉపయోగించిన బలం ఆ వస్తువును పై దిశలోకి కదిలించింది. అదే సమయంలో ఆ వస్తువుపై గురుత్వాకర్షణ బలం కూడా పని చేస్తున్నది కదా ! మరి
ఎ) వీటిలో ఏ బలం ధనాత్మకమైన పని చేసింది?
బి) ఏ బలం ఋణాత్మకమైన పని చేసింది? కారణాలను వివరించండి.
జవాబు:
ఎ) వస్తువును నేలపై నుండి పైకి ఎత్తినపుడు దానిపై పనిచేసిన బలం ధనాత్మకము. ఎందుకనగా వస్తువు అదే దిశలో పైకి స్థానభ్రంశం చెందినది కనుక.
బి) వస్తువుపై పనిచేసే గురుత్వ బలం ఋణాత్మకము. ఎందుకనగా అది వస్తువుకి వ్యతిరేక దిశలో క్రిందకి పనిచేయును కనుక.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 171

ప్రశ్న 3.
శక్తి బదిలీకి ప్రకృతి వీలు కల్పించకపోతే ఏమి జరుగుతుంది? కొన్ని ఉదాహరణలతో చర్చించండి.
జవాబు:
శక్తి బదిలీకి ప్రకృతి వీలు కల్పించకపోతే మానవ జీవితం శూన్యమగును. మన నిత్యజీవితంలో వివిధ పనులు చేయడానికి మనము వివిధ రూపాలలో ఉన్న శక్తిని ఉపయోగిస్తుంటాము.
ఉదాహరణ :
కండర శక్తి, ఉష్ణశక్తి, కాంతి శక్తి, విద్యుత్ శక్తి, యాంత్రిక శక్తి, ధ్వని శక్తి, అయస్కాంత శక్తి, సౌరశక్తి, రసాయనిక శక్తి మొదలగునవి.

మనము సౌరశక్తి నుండి ఉష్ణశక్తిని, ఉష్ణశక్తి నుండి విద్యుత్ శక్తిని వినియోగించుకుంటున్నాము. ఇది అంతయూ ప్రకృతి శక్తి బదిలీకి వీలు కల్పించుటయే, లేనిచో ఏ జీవరసాయనిక చర్యలు జరగవు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 174

ప్రశ్న 4.
ఒకే వడితో ప్రయాణిస్తున్న రెండు లారీలలో తక్కువలోడ్ తో ఉన్న లారీని ఎక్కువ లోడ్ తో ఉన్న లారీతో పోల్చినపుడు సులభంగా ఆపగలం. ఎందుకు?
జవాబు:
తక్కువలోడ్ ఉన్న లారీ తక్కువ బరువుతో ఉంటుంది. అందువలన దానిని ఆపుటకు దానిపై పని చేయవలసిన నిరోధక బలం తక్కువగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 5.
ఒక కారు యొక్క వడి ఒక సందర్భంలో 10 మీ/సె. నుండి 20 మీ/సె. కు మారింది. మరొక సందర్భంలో 20 మీ/సె నుండి 30 మీ/సె. లోనికి మారింది. దాని గతిశక్తి మార్పు ఏ సందర్భంలో ఎక్కువ ఉంటుంది?
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 10

ప్రశ్న 6.
ఒక వ్యక్తి నేలపై నిశ్చలస్థితి నుండి పరుగెత్తడం ప్రారంభించాడు. అతడు తన ద్రవ్యవేగాన్ని కొంత పెంచుకుంటే నేల యొక్క ద్రవ్యవేగంలో ఏ మార్పు వస్తుంది? అతడు తన గతిశక్తిని కొంతమేర పెంచుకుంటే నేల యొక్క గతిశక్తిలో ఏ మార్పు వస్తుంది?
జవాబు:
ఇక్కడ రెండు సందర్భాలుంటాయి.

సందర్భం – 1 :
పరిశీలకుడి దృష్టిలో నేలకు ఎలాంటి వేగం లేదు. కనుక నేల యొక్క ద్రవ్యవేగం, గతిశక్తులు శూన్యము.

సందర్భం – 2 :
పరుగెత్తే వ్యక్తి దృష్టిలో నేల వేగం, అతని వేగం సమానం. నేల యొక్క ద్రవ్యవేగం మరియు గతిశక్తి, పరుగెత్తేవాని ద్రవ్యవేగం మరియు గతిశక్తులు సమానంగా ఉండి, వ్యతిరేక దిశలలో ఉంటాయి.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 177

ప్రశ్న 7.
అంతరిక్షంలో ఉండే అంతర్జాతీయ అంతర కేంద్రానికి (Space station) గురుత్వ స్థితిశక్తి ఉంటుందా?
జవాబు:
అంతరిక్షంలో ఉండే అంతర్జాతీయ అంతర కేంద్రానికి గురుత్వ శక్తి ఉండదు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 180

ప్రశ్న 8.
బంతులను అమ్ముకొనే ఒక వ్యక్తి తన వద్ద ఒక అద్భుత బంతి ఉందని, దానిని ఒక ఎత్తు నుండి క్రిందికి జారవిడిస్తే, మనం జారవిడిచిన ఎత్తుకంటె ఎక్కువ ఎత్తుకు ఎగురుతుందని చెప్పాడు. మీరు ఆ బంతి అద్భుతమైనదని నమ్ముతారా? ఎందుకు? వివరించండి.
జవాబు:
నేను నమ్మను. ఎందుకనగా అది అసాధ్యము కనుక.

ప్రశ్న 9.
ఏటవాలుగా ఉండే ఒక ఎత్తైన ప్రదేశం వద్ద నిశ్చలస్థితి నుండి వదిలిన బంతి కింద దొర్లుతూ భూమిపైకి చేరేటప్పటికి 4 మీ/సె. వడిని కలిగి ఉంది. ఇదే బంతి తిరిగి అదే ఎత్తు నుండి 3 మీ/సె. వడితో వదిలితే భూమికి చేరేటప్పటికి దాని వేగం ఎంత?
జవాబు:
ఏటవాలుగా ఉండే ఒక ఎత్తైన ప్రదేశం నుండి బయలుదేరిన బంతి యొక్క u₁ = 0 మీ./సె.; v₁ = 4 మీ./సె.
త్వరణము ‘a’ మరియు దూరము ‘S’ అయిన
v₁² – u₁² = 2as ………………. (1)
తరువాత బంతి యొక్క వేగములు
u₂ = 3 మీ./సె. ; v₂ = ?
v₂² – u₂² = 2as
(1), (2) లను సాధించగా
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 11

9th Class Physical Science Textbook Page No. 181

ప్రశ్న 10.
F₁ బలం చేసిన పని F₂ బలం చేసిన పని కన్నా ఎక్కువ. అయితే F₁ యొక్క సామర్థ్యం F₂ యొక్క సామర్థ్యం కన్నా ఎక్కువని కచ్చితంగా చెప్పగలమా? కారణం తెలపండి.
జవాబు:
అవును చెప్పగలము. ఎందుకనగా సామర్థ్యము, పనికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది కావున.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 167

ప్రశ్న 11.
i) వస్తువు పై ప్రయోగింపబడిన బలం శూన్యం (0) అయితే, అప్పుడు ఎంత పని జరిగినట్లు?
ii) వస్తువు కదిలిన దూరం శూన్యం (1) అయినపుడు వస్తువులో స్థాన మార్పు జరగకపోతే అపుడు ఎంత పని జరిగినట్లు?
జవాబు:
i) ప్రయోగించిన బలం శూన్యం కావున జరిగిన పని శూన్యం.
ii) దూరం శూన్యం కావున ఏ పని జరగనట్లే.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 168

ప్రశ్న 12.
ప్రక్కన ఇవ్వబడిన పటంను పరిశీలించి, దానిపై మూడు వాక్యాలను వ్రాయుము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 12
జవాబు:

ప్రక్క పటంలో ఒక బంతిని పైకి విసిరితే దాని గమనం ఏ దిశలో ఉంటుందో ఇవ్వబడినది.
బంతి పైకి వెళుతున్న కొద్ది దానిపై పనిచేసే గురుత్వాకర్షణ బలం వ్యతిరేక దిశలో పనిచేస్తుంది.
బంతి పైకి వెళుతుంటే వడి క్రమేపి తగ్గును. గరిష ఎత్తు వద్ద దాని వడి శూన్యము. బంతి తిరిగి కిందకు వస్తుంటే దాని వడి క్రమేపి పెరుగును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 169

ప్రశ్న 13.
శక్తి అంటే ఏమిటి? వివిధ రకాల శక్తి రూపాలను రాయుము.
జవాబు:
శక్తి :
పనిచేయు సామర్థ్యాన్నే శక్తి అంటారు.

శక్తి రూపాలు :
యాంత్రిక శక్తి, ఉష్ణశక్తి, కాంతి శక్తి, ధ్వని శక్తి, విద్యుత్ శక్తి, అయస్కాంత శక్తి, కేంద్రక శక్తి మొదలగునవి శక్తి యొక్క అనేక రూపాలు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 170

ప్రశ్న 14.
పని చేయడానికి శక్తి అవసరమని, ఒక వ్యక్తి పని చేస్తున్నప్పుడు శక్తి ఖర్చు చేస్తాడని అంటే శక్తిని కోల్పోతున్నాడని తెలుసుకున్నాం.
ఎ) మరి ఈ శక్తి ఎక్కడకు పోతుంది?
బి) పనిచేయడానికి అవసరమైన బలాన్ని ప్రయోగించే వస్తువుకు, పనిచేయబడిన వస్తువుకు మధ్య శక్తి బదిలీ అవుతుందా?
సి) శక్తి బదిలీ కాకుండా ఏ బలమైనా ఒక పనిని చేయడం సాధ్యమేనా?
జవాబు:
ఎ) ఈ శక్తి పని జరగడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
బి) శక్తి మార్పిడి జరుగుతుంది.
సి) శక్తి బదిలీ కాకుండా పనిచేయడం జరుగదు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 171

ప్రశ్న 15.
మనకు శక్తి ఎక్కడ నుండి లభిస్తుంది?
జవాబు:
సూర్యుడు మనకు అతి పెద్ద సహజ శక్తి వనరు. మనకు అవసరమైన అనేక ఇతర శక్తి వనరులన్నీ సూర్యునిపై ఆధారపడి ఉంటాయి.

ప్రశ్న 16.
ఇతర శక్తి వనరుల గురించి రాయుము.
(లేదా)
సూర్యునిపై ఆధారపడని శక్తి జనకాలు ఉన్నాయా? ఉంటే అవి ఏమిటి?
జవాబు:
ప్రకృతిలో మనకు ముఖ్య శక్తి భాండాగారము సౌరశక్తి, ఈ సౌరశక్తిపై ఆధారపడని శక్తి వనరులు కొన్ని గలవు. అవి

భూ అంతర్భాగం నుండి వచ్చు శక్తి
సముద్ర అలల నుండి వచ్చు శక్తి
కేంద్రక శక్తి
రసాయనిక శక్తి
విద్యుత్ శక్తి నుండి ఉష్ణశక్తి ఏర్పడటం
ఇంధన శక్తి
బొగ్గు శక్తి
బయోగ్యాస్

9th Class Physical Science Textbook Page No. 178

ప్రశ్న 17.
ఆకుపచ్చని మొక్కలు ఆహారాన్ని ఎలా తయారుచేసుకుంటాయి?
జవాబు:
ఆకుపచ్చని మొక్కల యొక్క ఆకులు సౌరశక్తిని వినియోగించుకుని, వాటి ఆకులలో గల క్లోరోఫిల్ ను, ప్రకృతిలోని CO₂ తో కలిసి రసాయన చర్య (కిరణజన్య సంయోగ క్రియ)ను జరిపి పిండిపదార్థాలు మరియు O₂. ను తయారుచేసుకుంటాయి.

ప్రశ్న 18.
బొగ్గు, పెట్రోలియం వంటి ఇంధనాలు ఎలా ఏర్పడ్డాయి?
జవాబు:
భూ అంతర్భాగంలోకి చేరిన వృక్ష కళేబరాలు కొన్ని వేల సంవత్సరాల తర్వాత రసాయన శక్తి రూపాలైన బొగ్గు, పెట్రోలియం వంటి ఇంధనాలుగా మారతాయి.

ప్రశ్న 19.
ప్రకృతిలో జలచక్రం ఏర్పడడానికి ఏయే శక్తి రూపాంతరాలు దోహదపడతాయి?
జవాబు:
మనము ప్రకృతిలో వివిధ రకాల శక్తి రూపాంతరాలను చూస్తుంటాము.

పర్వతాలపై ఉన్న మంచు కరిగి నీరుగా మారి నదులుగా ప్రవహిస్తుంది.
ఈ క్రమంలో మంచు యొక్క స్థితిశక్తి గతిశక్తిగా మారుతుంది.
జల విద్యుత్ కేంద్రాలలో నీటి యొక్క గతిశక్తిని విద్యుత్ శక్తిగా మారుతుంది.
ఈ విధంగా స్థితిశక్తి → గతిశక్తి → విద్యుత్ శక్తి → కాంతిశక్తి

9th Class Physical Science Textbook Page No. 180

ప్రశ్న 20.
ఒక రిక్షా కూలీ నిర్ణీత మార్గాన్ని తోటి రిక్షా కూలీ కంటే త్వరగా చేరుకోగలవచ్చు. అదే విధంగా 1 కి.గ్రా. పిండి రుబ్బడానికి మన ఇంట్లోని గైండర్ పక్కింటి వారి గైండర్ కంటే ఎక్కువ సమయం తీసుకోవచ్చు.
ఎ) ఒక పనిని ప్రతివారూ ఒకే కాలవ్యవధిలో చేయగలరా?
బి) ఒక పనిని చేసే ప్రతిసారి ఆ పనిని చేసే, బలం చేత సమాన శక్తి వినియోగించబడుతుందా?
సి) ఒక నిర్ణీత పనిని చేసే ప్రతిసారి వివిధ యంత్రాలు సమానమైన శక్తిని ఖర్చు చేస్తాయా?
జవాబు:
ఎ) ఒక పనిని ప్రతివారూ ఒకే కాలవ్యవధిలో చేయలేరు.
బి) సమాన శక్తి వినియోగించబడదు.
సి) నిర్ణీత పనిని చేసే ప్రతిసారి వివిధ యంత్రాలు సమానమైన శక్తిని ఖర్చు చేస్తాయి.

ప్రశ్న 21.
రహీమ్ తన ఇంటిలోని ఒకటో అంతస్తులో కొన్ని రిపేర్లు చేయించాలనుకున్నాడు. సుతారి మేస్త్రి సలహా మేరకు అతను 100 ఇటుకలు తెప్పించి ఒక కూలీతో మొదటి అంతస్తుకు మోయించాడు. కూలీ ఒక గంటలో 100 ఇటుకలను మొదటి అంతస్తుకు మోసినందుకుగాను రూ. 150/- లను కూలీగా తీసుకున్నాడు. సుతారి మేన్ సూచన మేరకు రహీమ్ రెండవ రోజు కూడా మళ్ళీ 100 ఇటుకలు తెప్పించి మరొక కూలీతో మొదటి అంతస్తుకు మోయించాడు. అతను రెండు గంటల్లో ఇటుకలన్నీ పైకి మోసి రూ. 300/- కూలీ అడిగాడు. నిన్నటి కూలీకి రూ. 150/- మాత్రమే ఇచ్చానని రహీమ్ అన్నాడు. నేను ఎక్కువ గంటలు పని చేశాను. కాబట్టి నాకు ఎక్కువ కూలీ ఇవ్వాలని వాదించాడు.
ఎ) ఎవరి వాదన సరియైనది?
బి) ఇద్దరు కూలీలు చేసిన పని సమానమేనా?
సి) పని జరిగిన రేటులో తేడాకు కారణమేమిటి?
జవాబు:
ఎ) రహీమ్ వాదన సరియైనది.
బి) ఇద్దరు కూలీలు చేసిన పని సమానమే.
సి) పట్టిన కాలవ్యవధి సమానం కాకపోడమే.

ఉదాహరణ సమస్యలు

9th Class Physical Science Textbook Page No. 167

ప్రశ్న 1.
ఒక పిల్లవాడు బల్లపై ఉన్న పుస్తకంపై 4.5 న్యూటన్ల బలాన్ని ప్రయోగించి ఆ పుస్తకాన్ని బలప్రయోగ దిశలో 30 సెం.మీ. దూరం కదిలించినట్లయితే జరిగిన పని ఎంత?
సాధన:
పుస్తకంపై ప్రయోగించబడిన బలం (F) = 4.5 న్యూ
స్థానభ్రంశము (s) = 30 సెం.మీ = \(\frac{30}{100}\) మీ. = 0.3 మీ.
జరిగిన పని (W) = Fs = 4.5 న్యూ × 0.3 మీ. = 1.35 న్యూటన్ – మీ (లేదా) 1.35 బౌల్ (J)

ప్రశ్న 2.
ఒక విద్యార్థి 0.5 కి.గ్రా.ల బరువున్న పుస్తకాన్ని నేలపై నుండి ఎత్తి 1.5 మీ. ఎత్తు గల అలమరా పైకి చేర్చితే జరిగిన పని ఎంత?
సాధన:
పుస్తకం ద్రవ్యరాశి = 0.5 కి.గ్రా, ఈ పుస్తకంపై గురుత్వాకర్షణ బలం ‘mg’ అవుతుంది.
F = mg = 0.5 కి.గ్రా. × 9.8 మీ/సె² = 4.9 న్యూటన్లు
అంతే బలాన్ని ఆ విద్యార్థి పుస్తకాన్ని పైకి ఎత్తడానికి ప్రయోగించవలసి ఉంటుంది.
పుస్తకంపై విద్యార్థి ప్రయోగించిన బలం (F) = 4.9 న్యూటన్లు
బలప్రయోగ దిశలో వస్తువు స్థానభ్రంశం (s) = 1.5 మీ.
జరిగిని పని (W) = Fs = 4.9 న్యూటన్లు × 1.5 మీ. = 7.35 న్యూటన్ – మీటరు లేదా 7.35 జెల్

9th Class Physical Science Textbook Page No. 168

ప్రశ్న 3.
100 న్యూటన్ల ఘర్షణ బలం కలిగించే తలంపై ఒక పెట్టె 4 మీ. దూరం నెట్టబడితే ఘర్షణ బలం చేసిన పని ఎంత?
సాధన:
పెట్టెపై కలుగజేయబడిన ఘర్షణ బలం (F) = 100 న్యూటన్లు
పెట్టెలో జరిగిన స్థానభ్రంశం (s) = 4 m

బలం, వస్తువు స్థానభ్రంశం ఒకదానికొకటి వ్యతిరేక దిశలో ఉన్నాయి. కాబట్టి పెట్టెపై జరిగిన పని ఋణాత్మకం.
W= – Fs (F ఘర్షణబలం)
= -(100 న్యూటన్లు × 4 మీ) = – 400 న్యూటను – మీటరు (లేదా) – 400 జాల్

9th Class Physical Science Textbook Page No. 169

ప్రశ్న 4.
0.5 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల ఒక బంతిని పైకి విసిరినప్పుడు అది 5 మీ. ఎత్తుకు చేరుకుంది. బంతి పై దిశలో కదులుతున్నప్పుడు దానిపై గురుత్వాకర్షణ బలం వల్ల జరిగిన పని ఎంత? (g = 10 మీ/సె²)
సాధన:
బంతిపై పనిచేసే గురుత్వాకర్షణ బలం (F) = mg = (0.5 కి.గ్రా) × (10 మీ/సె²) = 5 న్యూటన్లు
బంతి స్థానభ్రంశం = 5 మీ.
బంతిపై ప్రయోగింపబడిన బలం, బంతి స్థానభ్రంశం ఒకదానికొకటి వ్యతిరేక దిశలో ఉన్నందున పనిని ఋణాత్మకంగా పరిగణిస్తాం.
W = -F × s = – (5 న్యూటన్లు) × (5 మీటర్లు) = – 25 న్యూటన్ – మీటర్లు (లేదా) – 26 జౌల్

9th Class Physical Science Textbook Page No. 174

ప్రశ్న 5.
250 గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల ఒక బంతి 40 సెం.మీ./సె. వేగంతో కదులుతుంటే, దాని కుండే గతిశక్తి ఎంత?
సాధన:
బంతి ద్రవ్యరాశి (m) = 250 గ్రా. = 0.25 కి.గ్రా. ,
బంతి వేగం (v) = 40 సెం.మీ/సె. = 0.4 మీ/సె.
బంతి గతిశక్తి K.E. = ½ (0.25) (0.4)² = 0.02 జెల్

ప్రశ్న 6.
సైకిల్ తొక్కే వ్యక్తి ద్రవ్యరాశి సైకిల్ ద్రవ్యరాశితో కలిపి 90 కి.గ్రా. సైకిల్ యొక్క వేగం 6 కి.మీ./గం. నుండి 12 కి.మీ/గం. కు పెరిగితే అతను చేసిన పని ఎంత?
సాధన:
సైకిల్ తో సహా వ్యక్తి యొక్క ద్రవ్యరాశి = 90 కి.గ్రా.
సైకిల్ తొలివేగం (u) = 6 కి.మీ./గం. = 6 × ( 5/18) = 5/3 మీ/సె.
సైకిల్ తుది వేగం (v) = 12 కి.మీ./గం. = 12 × (5/18) = 10/3 మీ./సె.
సైకిల్ యొక్క తొలి గతిశక్తి K.E_(i) = ½mu² = ½(90) (5/3)² = ½(90) (5/3) (5/3) = 125 జౌళ్ళు
సైకిల్ యొక్క తుది గతిశక్తి K.E_(f) = ½mv² = ½ (90) (10/3)² = ½(90) (10/3) (10/3) = 500 జౌళ్ళు
సైకిల్ తొక్కే వ్యక్తి చేసిన పని = గతిశక్తిలో కలిగిన మార్పు = K.E_(f) – K.E_(i)
= 500 జౌళ్ళు – 125 జౌళ్ళు = 375 జౌళ్ళు

9th Class Physical Science Textbook Page No. 177

ప్రశ్న 7.
2 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల దిమ్మ భూమి నుండి 2 మీ. ఎత్తు వరకు ఎత్తబడింది. ఆ ఎత్తు వద్ద దిమ్మ యొక్క స్థితిశక్తిని లెక్కించండి. (గురుత్వత్వరణం (g) = 9.8 మీ/సె²).
సాధన:
దీమ్మ యొక్క ద్రవ్యరాశి (m) = 2 కి.గ్రా. ; దిమ్మ చేరుకున్న ఎత్తు (h) = 2 మీ.
గురుత్వత్వరణం (g) = 9.8 మీ/సె²
దిమ్మ యొక్క స్థితిశక్తి P.E. = mgh = (2) (9.8) (2) = 39.2 జౌళ్ళు

ప్రశ్న 8.
1 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల పుస్తకం h ఎత్తు వరకు ఎత్తబడింది, ఆ పుస్తకం స్థితిశక్తి 49 జౌళ్ళు, అయిన అది ఎంత ఎత్తుకు ఎత్తబడిందో కనుక్కోండి.
సాధన:
పుస్తకం యొక్క స్థితిశక్తి = mgh
mgh = 49 జౌళ్ళు ⇒ (1) (9.8)h = 49 జౌళ్ళు
పుస్తకం ఎత్తబడిన ఎత్తు, h = (49)/(1 × 9.8) = 5 మీ.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 181

ప్రశ్న 9.
ఒక వ్యక్తి 5 నిమిషాలలో 420 ఔళ్ల పని చేయగలిగితే అతని సామర్థ్యం ఎంత?
సాధన:
జరిగిన పని (W) = 420 జౌళ్లు ;
పనిచేయడానికి తీసుకున్న కాలం (t) = 5 నిమిషాలు = 5 × 60 సెకన్లు = 300 సెకన్లు
సామర్థ్యం (p) = W/t = 420/300 = 1.4 వాట్లు

ప్రశ్న 10.
ఒక స్త్రీ 10 సెకన్లలో 250 ళ్ల పని చేయగలదు. ఒక బాలుడు 4 సెకన్లలో 100 జోళ్ల పని చేయగలడు. వారిలో ఎవరి సామర్థ్యం ఎక్కువ?
సాధన:
సామర్థ్యం , P = W/U
స్త్రీ సామర్థ్యము = 250 / 10 = 25 వాట్లు
బాలుని సామర్థ్యము = 100/4 = 25 వాట్లు
ఇద్దరి సామర్థ్యమూ సమానమే. అంటే ఇద్దరూ పనిని సమాన వేగంతో చేయగలుగుతారు.

పరికరాల జాబితా

పింగాణి పాత్ర, లోహపు గోళం, కీ ఇచ్చే బొమ్మ కారు, స్ప్రింగ్, పొడవాటి స్థూపాకారపు గొట్టం, రబ్బరు బెలూను, అద్దం ముక్క లేజర్ లైట్, శక్తి వనరులను ప్రదర్శించే చార్టు, గతి శక్తి, స్థితి శక్తి ఉదాహరణలను చూపే చారు

9th Class Physical Science 10th Lesson పని మరియు శక్తి Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

విజ్ఞానశాస్త్ర ప్రకారం ‘పని’కి గల అర్థాన్ని అవగాహన చేసుకుందాం :

ప్రశ్న 1.
కింద ఇవ్వబడిన ఉదాహరణలలో విజ్ఞానశాస్త్ర ప్రకారం పని జరిగిందో, లేదో మీ స్నేహితులతో చర్చించి, ఏ కారణం ఆధారంగా పని జరిగిందని చెప్పారు? ఆ కారణాన్ని నమోదు చేయు విధంగా ఒక పట్టిక నమూనాను తయారు చేయండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 13
జవాబు:

కృత్యం – 2

ఒక వస్తువు యొక్క శక్తిలో పెరుగుదల లేదా తగ్గుదలను అవగాహన చేసుకుందాం :

ప్రశ్న 2.
ఒక వస్తువు యొక్క శక్తిలో పెరుగుదల (లేదా) తగ్గుదలను ఏ విధంగా అవగాహన చేసుకోగలమో ప్రయోగపూర్వకంగా వ్రాయండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 18

పటంలో చూపినట్లు ఒక గట్టి స్ప్రింగును బల్లపై ఉంచండి.
మీ చేతితో ఆ స్ప్రింగు పై భాగము నుండి గట్టిగా అదిమి కొద్దిసేపటి తర్వాత వదిలేయండి.
స్ప్రింగును అదిమి పట్టినప్పుడు, వదిలిన తర్వాత స్ప్రింగ్ లో జరిగిన మార్పులను పరిశీలించండి.
పని జరిగేందుకు బలాన్ని ప్రయోగించిన వస్తువు శక్తిని కోల్పోతుందని, ఏ వస్తువుపై అయితే పని జరిగిందో ఆ వస్తువు శక్తిని గ్రహిస్తుందని తెలుస్తుంది.

ఈ విధంగా ఒక వస్తువుపై బలం ప్రయోగించబడటం వలన దాని శక్తి పెరుగుదల లేదా తగుదల ఏ విధంగా ఉంటుందో అవగాహన చేసుకోవచ్చును.

కృత్యం – 3

శక్తి వనరుల జాబితా తయారుచేయడం :

ప్రశ్న 3.
శక్తి వనరుల జాబితాను తయారుచేయండి. అందులో ఏవి సూర్యునిపై ఆధారపడి ఉన్నాయో గుర్తించండి. అవి సూర్యునిపై ఆధారపడ్డాయని ఎలా చెప్పగలమో వ్రాయండి.
జవాబు:
శక్తి వనరులు :
సౌరశక్తి, వాయుశక్తి, జలశక్తి, బయోమాస్ శక్తి, నేలబొగ్గు, చమురు, సహజ వాయువులు, అలల శక్తి, సముద్ర ఉష్ణ మార్పిడి శక్తి, భూ ఉష్ణ శక్తి, గార్బేజి శక్తి, కేంద్రక శక్తి, మూలకాల శక్తి, మొదలగునవి.

ఈ శక్తి వనరులు కొన్ని సూర్యునిపై ఆధారపడతాయి. వాటిని ఒక శక్తి పరివర్తన ఛార్టు ద్వారా చూపడం జరుగుచున్నది.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 19

కృత్యం – 4

కదిలే వస్తువులకు గల శక్తిని తెలుసుకుందాం :

ప్రశ్న 4.
గతిశక్తిని నిరూపించు ప్రయోగాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 20

పటం (i)లో చూపినట్లు ఒక బల్లపై ఒక లోహపు గోళాన్ని, ఒక బోలుగా ఉన్న ప్లాస్టిక్ డబ్బాను పక్కపక్కనే ఉంచండి.
పటం (ii)లో చూపినట్లు లోహపు గోళాన్ని బల్ల అంచువరకు జరిపి, డబ్బావైపు ‘v’ వేగంతో దొర్లించండి.
గోళాన్ని దొర్లించినపుడు అది ‘v’ వేగంతో కదలడం ప్రారంభించి ప్లాస్టిక్ డబ్బాను ఢీకొన్నది.
డీకొనడం వల్ల పటం (ii)లో చూపినట్లు డబ్బా స్థానం ‘A’ నుండి ‘B’ కు మారింది.
దీని ఆధారంగా నిశ్చలస్థితిలో ఉన్న గోళం కంటే కదిలే గోళం శక్తివంతమైనదని చెప్పవచ్చును.
ఎందుకనగా నిశ్చలస్థితిలో ఉన్న గోళం ఎటువంటి పని చేయలేదు.
కానీ కదిలే గోళం ప్లాస్టిక్ డబ్బాను ముందుకు కదిలించింది.
దీనిని బట్టి నిశ్చలస్థితిలో ఉన్న వస్తువు కంటే కదిలే వస్తువుకు అధిక శక్తి గలదని తెలుసుకోవచ్చును.

కృత్యం – 5

స్థితిశక్తిని గురించి తెలుసుకుందాం :

ప్రశ్న 5.
స్థితిశక్తిని గురించి తెలుపు కృత్యాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 21

ఒక వెదురు కర్రను తీసుకుని ‘విల్లు’ తయారుచేయండి.
ఒక కర్ర పుల్లతో బాణాన్ని తయారుచేసి పటం (1)లో చూపినట్లు బాణం ఒక కొనను వింటినారికి ఆనించి కొద్దిగా లాగి బాణాన్ని వదలండి.
ఆ బాణం విల్లు నుంచి వేరుపడి, కొద్ది దూరంలో కిందపడిపోవడం గమనించవచ్చును.
ఇప్పుడు మరొక బాణాన్ని పటం (ii)లో చూపినట్లు అధిక బలాన్ని ఉపయోగించి బాగా లాగి వదలండి.
ఈ సందర్భంలో బాణం అతివేగంగా గాలిలో దూసుకుపోవడం గమనించవచ్చును.
రెండవ సందర్భంలో అధిక బలంను ప్రయోగించడం వలన విల్లుపై చేసిన పని, విల్లు ఆకారాన్ని మార్చడం వల్ల అధిక శక్తిని పొందింది.
ఇటువంటి శక్తిని స్థితిశక్తి అంటారు. ఈ శక్తి బాణాన్ని గాలిలో అతివేగంగా కదిలేట్లు చేసింది.

కృత్యం – 6

సాగదీయబడిన రబ్బరు బ్యాండ్ లోని శక్తిని పరిశీలిద్దాం :

ప్రశ్న 6.
సాగదీయబడిన రబ్బరు బ్యాండ్ లోని శక్తిని పరిశీలించు ప్రయోగాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

ఒక రబ్బరు బ్యాండును తీసుకొనుము.
దాని రెండు చివరలా రెండు చేతులతో పట్టుకుని సాగదీయుము.
ఒక చేతి నుండి రబ్బరు బ్యాండను వదిలేయండి.
మీరు ఏమి జరిగిందో గమనించగా దాని ఆకారం పూర్వస్థితికి వచ్చింది. అనగా మారినది.
స్వతహాగా మీ ఫలితమేమనగా అది మీ చేతిపై శక్తిని ప్రయోగిస్తుంది.
దీనిని బట్టి వస్తువులు ఆకారం మారడం వల్ల శక్తిని పొందుతాయి అని గమనించవచ్చును.

కృత్యం – 7

కొంత ఎత్తులో ఉన్న వస్తువుకు ఉండే శక్తిని పరిశీలిద్దాం :

ప్రశ్న 7.
కొంత ఎత్తులో ఉన్న వస్తువుకు ఉండే శక్తిని గూర్చి ప్రయోగ పూర్వకంగా తెల్పుము.
జవాబు:

ఒక బరువైన లోహపు బంతిని తీసుకుని తడిమట్టి ఉన్న ప్రదేశంలో కొంత ఎత్తు నుండి వదలండి.
ఇదే విధముగా ఈ ప్రక్రియను వివిధ ఎత్తుల నుండి లోహపు బంతిని వదిలేస్తూ తడిమట్టిలో ఏర్పడే గుంతలను పరిశీలించండి.
ఆ గుంతలను పరిశీలించగా ఎత్తు పెరిగే కొలది దాని శక్తిలో మార్పును గమనించవచ్చును.
దీనిని బట్టి వస్తువుల స్థానం మారటం వల్ల కూడా అవి శక్తిని పొందుతాయని గమనించవచ్చును.

కృత్యం – 8

ప్రశ్న 8.
ప్రకృతిలో సహజమైన శక్తి మార్పులు, నిత్య జీవిత కార్యకలాపాలలో శక్తి మార్పుల జాబితా తయారు చేద్దాం
ఎ) ప్రకృతిలో సహజమైన శక్తి రూపాంతరాల యొక్క జాబితాను తయారుచేయండి.
జవాబు:

క్రమసంఖ్య	ప్రకృతిలో సహజంగా శక్తి రూపాంతరం చెందే సందర్భాలు
1.	చెట్లు ఆహారం తయారుచేసుకునే సందర్భంలో సౌరశక్తి రసాయన శక్తిగా మారుట.
2.	ఇస్త్రీ పెట్టెలో విద్యుత్ శక్తి ఉష్ణశక్తిగా మారడం.
3.	మొక్కల నుండి, మొక్కలను తినే జంతువుల నుండి మనకు ఆహారం వస్తుంది. వివిధ రసాయనచర్యల వల్ల ఆహారంలో రసాయన శక్తి రూపంలో దాగి ఉన్న శక్తి మనకు అవసరమైన రూపాలలోకి మారుతుంది.
4.	భూభ్రమణం జరగటం వలన నీటి అలలు ఏర్పడి తద్వారా వాటికి శక్తి వస్తుంది.
5.	పవనాలు అధికముగా రావటం వలన గాలి మరలు తిరిగి యాంత్రిక శక్తి, విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి అవుతుంది.

బి) మన నిత్య జీవిత కార్యకలాపాలలో శక్తి రూపాంతరాల జాబితాను తయారుచేయండి.
జవాబు:

శక్తి రూపాంతరం జరిగే సందర్భాలు	శక్తి రూపాంతరానికి కారణమైన పరికరాలు
1. విద్యుత్ శక్తి, యాంత్రిక శక్తిగా మారుట	ఫ్యాన్
2. ధ్వనిశక్తి, విద్యుత్ శక్తిగా మారుట	మైక్రోఫోన్
3. యాంత్రిక శక్తి, విద్యుత్ శక్తిగా మారుట	జలవిద్యుత్ కేంద్రం
4. సౌరశక్తి, విద్యుత్ శక్తిగా మారుట	సోలార్ బ్యాటరీ
5. రసాయనిక శక్తి, విద్యుత్ శక్తిగా మారుట	విద్యుత్ బ్యాటరీ
6. ఉష్ణశక్తి, యాంత్రిక శక్తిగా మారుట	ఆవిరి యంత్రము

కృత్యం – 9

యాంత్రిక శక్తి నిత్యత్వ నియమం :

ప్రశ్న 9.
యాంత్రిక శక్తి నిత్యత్వ నియమంను తెల్పు ప్రయోగాన్ని వ్రాయుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 22

50 – 60 సెం||మీల పొడవు గల సన్నని దారాన్ని తీసుకోండి.
ఆ దారపు ఒక చివర చిన్న లోహపుగోళాన్ని కట్టండి.
దారం రెండవ కొనను పటంలో చూపినట్లు గోడకు స్థిరముగా కట్టుము.
ఇప్పుడు లోలకపు లోహపుగోళాన్ని కొంచెం (A₁ వైపుకు) లాగి వదలండి.
ఆ గోళం కంపిస్తూ వ్యతిరేకదిశకు అనగా A₂ స్థానానికి చేరును.
ఈ విధంగా ఆ గోళం A₁ , A₂ స్థానాల మధ్య కంపిస్తుండును.
గోళం యొక్క స్థితిశక్తి ‘A’ స్థానం వద్ద తక్కువ. ఎందుకనగా A₁, A₂ లతో పోల్చగా భూమి నుండి ఎత్తు తక్కువ కనుక.
గోళం A₁ నుండి బయలుదేరిన గోళానికి స్థితిశక్తి తగ్గుతూ గతిశక్తి పెరుగును.
గోళం A స్థానంకు చేరిన దాని స్థితిశక్తి – గతిశక్తి అగును.
గోళం A₁ నుండి A₂ కు కదులుతున్నపుడు దాని స్థితిశక్తి పెరుగుతూ, A₂ వద్ద గరిష్టానికి చేరుకుంటుంది.
గాలి నిరోధంను లెక్కలోనికి తీసుకొనకపోతే, లోలకం కంపించే మార్గంలోని ప్రతీ బిందువు వద్ద దాని స్థితిశక్తి మరియు గతిశక్తి ల మొత్తం స్థిరముగా ఉంటుంది.

ఈ విధంగా యాంత్రిక శక్తి నిత్యత్వమయినదని చెప్పవచ్చును.

కృత్యం – 10

వివిధ ఎత్తుల వద్ద స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు యొక్క మొత్తం శక్తిని లెక్కించుట :

ప్రశ్న 10.
వివిధ ఎత్తుల వద్ద స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు యొక్క మొత్తం శక్తిని లెక్కించే కృత్యంను వ్రాయుము.
జవాబు:
20 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల ఒక వస్తువు 4 మీ. ఎత్తు నుండి స్వేచ్ఛగా వదిలి వేయబడింది. కింది పట్టికలో ఇవ్వబడిన వివిధ సందర్భాలలో దాని స్థితిశక్తి, గతిశక్తి మరియు ఆ రెండు శక్తుల మొత్తం కనుగొని పట్టికలో రాయండి. (g విలువ 10 మీ/సె². గా తీసుకోండి)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 10th Lesson పని మరియు శక్తి 23

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physics Study Material Pdf Download 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 9th Lesson Questions and Answers తేలియాడే వస్తువులు

9th Class Physical Science 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
1. 2 సెం.మీ వ్యాసార్ధం గల గోళం యొక్క ద్రవ్యరాశి 0.05 కి.గ్రా. అయిన దాని సాపేక్ష సాంద్రత ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
గోళం వ్యాసార్థం = 2 సెం.మీ.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 1

ప్రశ్న 2.
ఒక సీసా ఖాళీగానున్నపుడు 20 గ్రాములు. దానిలో నీరు నింపినపుడు 22 గ్రాములు బరువు ఉంది. దానిని నూనెతో నింపినపుడు 21.76 గ్రాములుంటే ఆ నూనె సాంద్రత ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
నీటి బరువు = 22 – 20 = 2 గ్రా
నూనె బరువు = 21.76 – 20 = 1.76 గ్రా.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 2

ప్రశ్న 3.
ఒక గ్లాసులోని నీటిలో మంచుగడ్డ తేలుతూ ఉంది (మంచు సాంద్రత 0.9 గ్రా/ఘ. సెం.మీ). ఆ మంచుగడ్డ పూర్తిగా కరిగితే ఆ గ్లాసులోని నీటి మట్టంలో పెరుగుదల ఉంటుందా? (AS 1)
జవాబు:
గ్లాసులోని నీటిమట్టం పెరుగుతుంది.

కారణం :
మంచుగడ్డ సాంద్రత, నీటి సాంద్రతకన్నా తక్కువ ఉండడం వల్ల నీటిపై తేలుతుంది. మంచుగడ్డ కరిగి నీరుగా మారడం వలన గ్లాసులోని నీటిమట్టం పెరుగుతుంది.

ప్రశ్న 4.
నీటిలో కొన్ని వస్తువులు తేలుతాయి. కొన్ని మునుగుతాయి. ఎందుకు? (AS 1)
జవాబు:
నీటిలో వస్తువు మునుగుట, తేలుట అనేది రెండు విషయాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. అవి
1. సాపేక్ష సాంద్రత :
వస్తువు యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత 1 కన్నా ఎక్కువ ఉంటే ఆ వస్తువు నీటిలో మునుగుతుంది, లేకుంటే తేలుతుంది.

2. వస్తువుచే తొలగింపబడిన నీటి ద్రవ్యరాశి :
వస్తువు సాపేక్ష సాంద్రత 1 కన్నా ఎక్కువ ఉన్నప్పటికీ, ఆ వస్తువుచే తొలగింపబడిన నీటి ద్రవ్యరాశి ఆ వస్తువు ద్రవ్యరాశికి సమానమైతే ఆ వస్తువు నీటిపై తేలుతుంది.

ప్రశ్న 5.
సాంద్రత, సాపేక్ష సాంద్రతలను వివరించండి. సూత్రాలు రాయండి. (AS 1)
జవాబు:
సాంద్రత : ప్రమాణ ఘనపరిమాణం గల వస్తువు ద్రవ్యరాశిని ఆ వస్తువు యొక్క సాంద్రత అంటారు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 3
ఘనపరిమాణం సాంద్రత ప్రమాణాలు : గ్రా/సెం.మీ (లేదా) కి. గ్రా/ మీ’.

సాపేక్ష సాంద్రత :
వస్తువు సాంద్రతకు, నీటి సాంద్రతకు గల నిష్పత్తిని ఆ వస్తువు యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత అంటారు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 4
సాపేక్ష సాంద్రతకు ప్రమాణాలు ఉండవు.

ప్రశ్న 6.
నీటి సాంద్రత ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
నీటి సాంద్రత = 1 గ్రా/సెం.మీ. (లేదా) 1 కి. గ్రా/ మీ³.

ప్రశ్న 7.
ఉత్థవనం (buoyancy) అనగానేమి? (AS 1)
జవాబు:
ద్రవంలో ఉన్న వస్తువుపై ఊర్ధ్వ దిశలో కలుగజేయబడే బలాన్ని ఉత్పవనం అంటాం. ఈ బలం ఆ వస్తువు వల్ల తొలగించబడిన ద్రవం బరువుకి సమానం.
(లేదా)
వస్తువును ద్రవంలో తేలేటట్లు చేయగల సామర్థ్యమే ఉత్సవనం.

ప్రశ్న 8.
కింద ఇవ్వబడిన పదార్థాలను సాపేక్ష సాంద్రత 1 కన్నా ఎక్కువ గల వస్తువులు, 1కన్నా తక్కువ గల వస్తువులుగా వర్గీకరించండి. (AS 1)
(చెక్క ఇనుము, రబ్బరు, ప్లాస్టిక్, గాజు, రాయి, బెండు, గాలి, బొగ్గు, మంచు, మైనం, కాగితం, పాలు, కిరోసిన, కొబ్బరినూనె, సబ్బు)
జవాబు:

సాపేక్ష సాంద్రత 1 కన్నా ఎక్కువ గలవి	సాపేక్ష సాంద్రత 1 కన్నా తక్కువ గలవి
ఇనుము	చెక్క
గాజు	రబ్బరు
రాయి	ప్లాస్టిక్
పాలు	బెండు
సుబ్బు	గాలి
	బొగ్గు
	మంచు
	మైనం
	కాగితం
	కిరోసిన్
	కొబ్బరినూనె

ప్రశ్న 9.
నీరు, పాలలో ఏది అధిక సాంద్రత కలిగినది? (AS 2)
జవాబు:
నీటి సాంద్రత 1 గ్రా./ఘ. సెం.మీ, మరియు పాల సాంద్రత 1.02 గ్రా./ఘ. సెం.మీ. కావున పాల సాంద్రత నీటి సాంద్రతకన్నా కొద్దిగా ఎక్కువ.

ప్రశ్న 10.
నీటిలో ఇనుము మునుగుతుంది. చెక్క తేలుతుంది. ఒకే ఘనపరిమాణం గల ఇనుము, చెక్క ముక్కలను ఒక్కటిగా కట్టి నీటిలో వేస్తే అది మునుగుతుందా? తేలుతుందా? ఊహించండి. ప్రయోగం చేసి మీ ఊహ సరైనదో, కాదో పరీక్షించుకోండి. (AS 2, AS 3)
జవాబు:
ఒకే ఘనపరిమాణం గల ఇనుము, చెక్క ముక్కలను ఒక్కటిగా కట్టి నీటిలో వేస్తే అది మునుగుతుంది.

కారణం :
రెండు వస్తువుల ఫలిత ద్రవ్యరాశి పెరుగుతుంది. తత్ఫలితంగా ఫలిత సాంద్రత కూడా పెరుగుతుంది.

ప్రశ్న 11.
చెక్క యొక్క సాపేక్ష సాంద్రతను కనుగొనండి. కనుగొనే విధానాన్ని వివరించండి. (AS 3)
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం : చెక్క యొక్క సాపేక్ష సాంద్రతను కనుగొనుట. (ప్రయోగశాల కృత్యం – 1)

కావలసిన పరికరాలు :
ఓవర్ ఫ్లో పాత్ర, 50 మి.లీ. కొలజాడీ, స్ప్రింగు త్రాసు, చెక్క ముక్క నీరు
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 5

విధానం :

50 మి.లీ కొలజాడీ ద్రవ్యరాశిని కొలిచి నమోదు చేయండి.
చెక్క ముక్క యొక్క ద్రవ్యరాశిని కనుగొని నమోదు చేయండి.
ఓవర్ ఫ్లో పాత్రలో ప్రక్క గొట్టం గుండా నీరు పొర్లిపోయేంత వరకు నీటిని పోయండి.
నీరు పొర్లిపోవడం ఆగిపోగానే ఆ గొట్టంకింద 50 మి.లీ.ల కొలజాడీ నుంచండి.
ఇప్పుడు చెక్క ముక్కను పాత్రలోని నీటిలో జాగ్రత్తగా జారవిడవండి.
చెక్కముక్కను నీటిలో ఉంచగానే పక్కగొట్టంద్వారా కొంతనీరు పొర్లి కొలజాడీలోకి చేరుతుంది.
నీరు పొర్లిపోవడం ఆగే వరకు వేచి చూడండి.
నీటితో సహా కొలజాడీ ద్రవ్యరాశిని కొలిచి పట్టికలో నమోదు చేయండి.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 6

ప్రశ్న 12.
ఒక ద్రవం యొక్క సాపేక్ష సాంద్రతను ఎలా కనుగొంటారు? (ప్రయోగశాల కృత్యం – 2) (AS 3)
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
ద్రవం సాపేక్ష సాంద్రతను కనుగొనుట.

కావలసిన పరికరాలు :
50 మి.లీ. ద్రవం పట్టే సీసా, స్ప్రింగ్ త్రాసు, ఏదైనా ద్రవం (దాదాపు 50 మి.లీ.).

విధానం :

ముందుగా ఖాళీ సీసా ద్రవ్యరాశి కనుగొనాలి.
ఆ ఖాళీ సీసాను నీటితో నింపి మరల ద్రవ్యరాశిని కనుగొనాలి.
ఇప్పుడు 50 మి.లీల నీటి ద్రవ్యరాశి = నీటితో నింపిన సీసా ద్రవ్యరాశి – ఖాళీ సీసా ద్రవ్యరాశి
సీసా నుండి నీటిని తీసివేసి ఆ సీసాను ఏదైనా ద్రవం (పాలు) తో నింపి దాని ద్రవ్యరాశిని కనుగొనండి.
50 మి. లీ.ల ద్రవం ద్రవ్యరాశి = ద్రవంతో నింపిన సీసా ద్రవ్యరాశి – ఖాళీ సీసా ద్రవ్యరాశి
ఇదే విధంగా ఏ ద్రవం యొక్క సాపేక్ష సాంద్రతనైనా కనుగొనవచ్చును. వివిధ ద్రవాల సాపేక్ష సాంద్రతలను కింది పట్టికలో నమోదు చేయండి.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 9

ప్రశ్న 13.
వివిధ రకాల పండ్లు, కూరగాయల సాపేక్ష సాంద్రతలను కనుగొని జాబితా రాయంది. (AS 3)
జవాబు:

ప్రయోగాలు – క్షేత్ర పరిశీలనలు కింద ఉన్న ప్రశ్న (1)లో సూచించిన విధానాన్ని అనుసరించండి.
ఈ విధానంలో చెక్క ముక్కకు బదులు వివిధ రకాల పండ్లు, కూరగాయలు వాడండి.
వచ్చిన విలువలు కింది పట్టికలో నమోదు చేయండి.

పండు/కూరగాయ పేరు	సాపేక్ష సాంద్రత
కాబేజి	0.36
కాలిఫ్లవర్	0.26
సొరకాయ	0.56
ఆలుగడ్డ (బంగాళదుంప)	0.67
ఉల్లిపాయ	0.59
మిరపకాయ	0.29
కాకరకాయ	0.4
ఆపిల్	1.22
ద్రాక్ష	1.04
నారింజ	0.34

ప్రశ్న 14.
బాల్ పెన్ రీఫిల్ లో లాక్టోమీటర్ తయారుచేయండి. రీఫిల్ నీటిలో నిటారుగా నిలబడడానికి మీరేం చేశారు?(కృత్యం – 2) (AS 5)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 10

ఒక ఖాళీ బాల్ పెన్ రీఫిలను తీసుకోండి. దాని చివర లోహపు ముల్లు ఉండాలి.
ఒక లావు పరీక్షనాళికను తీసుకొని, దానిని దాదాపుగా నిండుగా నీటిని తీసుకొని, పటంలో చూపినట్లు రీఫిలను నీటిలో ఉంచండి.
రీఫిల్ యొక్క లోహపు ముల్లు కిందికి ఉండేటట్లుగా జాగ్రత్త వహించండి.
రీఫిల్ నీటిలో ఎంతవరకు మునిగిందో, అక్కడ పెతో గుర్తు పెట్టండి.
బాయిలింగ్ ట్యూబ్ నుండి నీటిని తీసివేసి, పాలను పోయండి.
ఆ పాలలో రీఫిలను ఉంచండి.
రీఫిల్ పాలలో ఎంతవరకు మునిగిందో, అక్కడ పెతో మరొక గుర్తు పెట్టండి.
ఈ రెండు గుర్తులు ఒకే స్థానంలో ఉండవు.
ఇదే అభివృద్ధి పరచబడిన లాక్టోమీటరు.
రీఫిల్ యొక్క లోహపు ముల్లుకు ఒక బరువును (బెండు లాంటిది) అమర్చినచో రీఫిల్ ఒక పక్కకు వాలకుండా నిటారుగా నీటిలో తేలుతుంది.

ప్రశ్న 15.
పాదరస భారమితి బొమ్మ గీయండి. (AS 5)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 11

ప్రశ్న 16.
హైద్రాలిక్ బాక్స్ తయారీలో ఉపయోగపడుతున్న పాస్కల్ ఆవిష్కరణను నీవెలా అభినందిస్తావు? (AS 6)
జవాబు:
పాస్కల్ నియమం :
ఏదైనా ప్రవాహి బంధింపబడి ఉన్నప్పుడు దానిపై బాహ్య పీడనం కలుగజేస్తే ఆ ప్రవాహిలో అన్ని వైపులా ఒకే విధంగా పీడనం పెరుగుతుంది.

ఉపయోగము :

హైడ్రాలిక్ యంత్రాల తయారీలో ఈ సూత్రము ఉపయోగపడుతుంది.
మెకానిక్ షాపులందు వాహనాలను బాగు చేసేటప్పుడు వాడే జాకీలు పాస్కల్ నియమముపై ఆధారపడి పనిచేస్తాయి.
ఈ జాకీల వలన మనం కొద్ది బలాన్ని ప్రయోగించి భారీ వాహనాలను కూడా సులభంగా పైకెత్తవచ్చు.

ప్రశంస:

కేవలం మెకానిక్ షాపులయందు మాత్రమే కాక ఎక్కడైతే ఎక్కువ బరువులను తక్కువ బలంతో పైకెత్తవలసి ఉంటుందో, ఆ పరిశ్రమలన్నింటిలోను హైడ్రాలిక్ జాక్లను ఉపయోగిస్తారు.
శాస్త్రజ్ఞులు కనుగొన్న నియమాలు, సూత్రాలు అనేక నూతన పరికరాల రూపకల్పనకు దోహదపడి మన జీవితాన్ని సుఖమయం చేస్తున్నాయి.
దీనివల్ల మనం శాస్త్రజ్ఞుల కృషిని తప్పక అభినందించాలి.

ప్రశ్న 17.
ఉత్సవనం గురించి వివరించిన ఆర్కిమెడీస్ సిద్ధాంతాన్ని నీవెలా అభినందిస్తావు? (AS 6)
జవాబు:
ఆర్కిమెడీస్ సూత్రము :
ఏదైనా ఒక వస్తువును ఒక ప్రవాహిలో పూర్తిగా కాని, పాక్షికంగాగాని ముంచినప్పుడు ఆ వస్తువు తొలగించిన ప్రవాహి బరువుకు సమానమైన ఉత్సవన బలం ఆ వస్తువుపై ఊర్వ దిశలో పనిచేస్తుంది.

ఉపయోగము :
ఈ సూత్రము లోహాల స్వచ్చతను కనుగొనుటకు ఉపయోగపడును.

ప్రశంస:

ఆర్కిమెడీస్ స్నానం చేస్తూండగా అకస్మాత్తుగా ఈ సూత్రం కనుగొనుట జరిగినది.
ఈ సూత్రం సాయంతో రాజు తనకప్పజెప్పబడిన సమస్యను ఆర్కిమెడిస్ సులభంగా పరిష్కరించగలిగాడు.
మన నిత్యజీవితంలో ఎదురయ్యే ఎన్నో సమస్యలకు సమాధానాలుగా అనేక సూత్రాలను, నియమాలను శాస్త్రజ్ఞులు కనుగొనుట జరిగినది.
హుస్సేన్‌సాగర్‌లో బుద్ధ విగ్రహం మునిగిపోవుట గురించి వినే ఉంటారు.
ఈ విగ్రహాన్ని ఉత్సవన బలం ఆధారంగానే బయటకు తీయగలిగారు.
శాస్త్రజ్ఞులు ఆర్కిమెడిసన్ను ఒక మంచి గణిత శాస్త్రవేత్తగా గౌరవించారు.
చంద్రునిపై కనుగొన్న ఒక పెద్ద బిలానికి ఆర్కిమెడీస్ పేరు పెట్టడం జరిగినది.
కొన్ని శిఖరాలకు కూడా ఆర్కిమెడీస్ శిఖరాలు అని పేరు పెట్టడం జరిగినది.
కావున ఆర్కిమెడీస్ కనుగొన్న అనేక విషయాలను మనం అభినందించక తప్పదు.

ప్రశ్న 18.
నీటిలో మునిగే పదార్థాలతో, నీటిలో మునగని పడవలు తయారుచేసే సాంకేతికత నీకు అద్భుతంగా అనిపించిందా? ఎందుకు? (AS 6)
జవాబు:

ఇనుము సాపేక్ష సాంద్రత 8.5. ఇది నీటి సాంద్రతకన్నా చాలా ఎక్కువ.
కాని అనేక టన్నుల ఇనుముతో తయారుచేయబడిన ఒక ఓడ నీటిలో తేలడం నిజంగా ఒక వింత.
ఆర్కిమెడిస్ ఉత్సవన నియమం ప్రకారం ఏ వస్తువైనా ఒక ద్రవంలో ముంచబడినపుడు అది తొలగించే ద్రవం బరువు దాని బరువుకు సమానమైనప్పుడు ఆ వస్తువు ఆ ద్రవంలో తేలుతుంది.
కావున ఓడలను, పూర్తిగా నింపబడిన ఓడ బరువు, అది తొలగించే నీటి బరువుకు సమానమయ్యేటట్లు అధిక ఉపరితల వైశాల్యంతో నిర్మిస్తారు.
ఈ నిర్మాణంలో కచ్చితమైన కొలతలు, ఎంతో శాస్త్ర విజ్ఞాన నైపుణ్యము ఇమిడి ఉంటాయి.
నిజంగా ఈ విధమైన కచ్చితమైన కొలతలు, ఇంతటి విలువైన శాస్త్ర విజ్ఞాన నైపుణ్యాన్ని కలిగియున్న శాస్త్రవేత్తలను, ఈ నియమాలను అందించిన శాస్త్రవేత్తలను అభినందించకుండా ఉండలేము.

ప్రశ్న 19.
మీ దైనందిన జీవితంలో ఆర్కిమెడీస్ సిద్ధాంతాన్ని ఎక్కడెక్కడ పరిశీలిస్తారు? రెండు ఉదాహరణలివ్వండి. (AS 7)
జవాబు:
నిత్యజీవితంలో ఆర్కిమెడీస్ నియమ ఉపయోగం :

నిత్య జీవితంలో ఆర్కిమెడీస్ సూత్రం అనేక విధాలుగా ఉపయోగపడుతుంది.
నీటిపై తేలే చేపలు, నీటిలో ఈదే మనుషులు, నీటిపై తేలే మంచు పర్వతాలు, ఓడలు మొదలగునవి ఆర్కిమెడీస్ ఉత్సవన నియమాన్ని పాటిస్తాయి.
గాలిలో బెలూను ఎగురవేయడం కూడా ఆర్కిమెడీస్ సూత్ర వినియోగమే.
అలాగే బావిలో నుండి నీటితో నిండిన బకెట్ ను లాగేటప్పుడు, ఆ బకెట్ నీటి ఉపరితలానికి వచ్చే వరకు బరువును కోల్పోయినట్లనిపిస్తుంది. ఇది కూడా ఉత్తవన బలం యొక్క ఫలితమే.
నీటిలో బాతు ఈదడం కూడా ఆర్కిమెడీస్ సూత్రానికి ఉదాహరణ.

ప్రశ్న 20.
మీ దైనందిన జీవితంలో పాస్కల్ నియమాన్ని ఎక్కడెక్కడ పరిశీలిస్తారు? రెండు ఉదాహరణలివ్వండి. (AS 7)
జవాబు:
పాస్కల్ నియమం యొక్క నిత్యజీవిత ఉపయోగాలు :

హైడ్రాలిక్ జాక్స్
హైడ్రాలిక్ పంపులు
హైడ్రాలిక్ లిఫ్టులు
హైడ్రాలిక్ క్రేన్లు
సైఫన్
బావులు
డ్యాములు

ప్రశ్న 21.
50 గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల ఒక పదార్థ ఘనపరిమాణము 20 ఘ. సెం.మీ. నీటి సాంద్రత 1 గ్రా./ఘ. సెం.మీ. అయితే ఆ పదార్థం నీటిలో మునుగుతుందా? తేలుతుందా? అది తొలగించే నీటి బరువు ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 12
నీటి సాంద్రత : 1 గ్రా/సెం.మీ³
పదార్థ సాంద్రత, నీటి సాంద్రతకన్నా ఎక్కువ. కావున ఆ వస్తువు నీటిలో మునుగుతుంది.
ఆ వస్తువు సాపేక్ష సాంద్రత = 2.5 గ్రా/సెం.మీ³/1 గ్రా/సెం.మీ³ = 2.5
వస్తువు సాపేక్ష సాంద్రత = వస్తువు బరువు / వస్తువు ఘనపరిమాణమునకు సమాన ఘనపరిమాణము గల నీటి బరువు

వస్తువుచే తొలగింపబడిన నీటి ద్రవ్యరాశి = 20 గ్రా.

ప్రశ్న 22.
వాతావరణ పీడనం 100 కిలో పాస్కల్ ఉన్నపుడు నీటిలో 10 మీ. లోతున పీడనం ఎంత ఉంటుంది? (AS 1)
(పాస్కల్ = న్యూటన్/మీ²) (100 కిలో పాస్కల్ = 10⁵ పాస్కల్ = 10⁵ న్యూటన్/మీ² = 1 అట్మాస్పియర్).
జవాబు:
వాతావరణ పీడనం P = 100 కిలో పాస్కల్
నీటి ద్రవ్యరాశి : 1 గ్రా/సెం.మీ³
h లోతులో పీడనం P_h = P₀ + ρ h g
= 100 + 10 × 1 × 9.8
= 100 + 98 – 198 కిలో పాస్కల్

ప్రశ్న 23.
ఇనుమును నీటిలో తేలేటట్లు చేయగలవా? ఎలా? (AS 3)
జవాబు:
ఇనుమును నీటిలో మునిగేటట్లు చేయవచ్చును.

విధానం :

ఒక ఇనుప ముక్కను తీసుకొని దానిని ఒక నీరుగల జాడీలో జారవిడవండి.
ఇనుప ముక్క నీటిలో మునుగుటను గమనిస్తాము.
ఒక సన్నని ఇనుప రేకును తీసుకొని దానిని నాలుగు మడతలు వేసి నీటిలో వేయండి.
ఇది కూడా నీటిలో మునుగుట గమనిస్తాము.
ఇప్పుడు ఇనుప రేకు యొక్క మడతలు విప్పదీసి, దానిని ఒక గిన్నెలాగా మడిచి ఆ గిన్నెను నీటిలో వేయండి.
ఆ గిన్నె నీటిలో తేలుటను గమనిస్తాము.

కారణం :
ఇనుప గిన్నెచే తొలగింపబడిన నీటి ద్రవ్యరాశి, ఆ ఇనుప గిన్నె బరువుకన్నా తక్కువ అవడం చేత ఇనుప గిన్నె నీటిపై తేలింది.

ప్రశ్న 24.
మీరు వివిధ ఘన, ద్రవ పదార్థాల సాపేక్ష సాంద్రతలను కనుగొన్నారు. వాటిని వాటి సాపేక్ష సాంద్రతల ఆరోహణ క్రమంలో రాయండి. (AS 4)
జవాబు:

పదార్థము	సాపేక్ష సాంద్రత
కిరోసిన్	0.81
రబ్బరు	0.94
పాలు	1.02
గాజు	1.29
ఇనుము	8.5

ప్రశ్న 25.
వాహనాలలో వాడే ఆయిల్ బ్రేకులు బ్రాహప్రెస్ నియమాన్ని (పాస్కల్ నియమాన్ని) పాటిస్తాయి. మరి ఎయిర్ బ్రేకులు .. ఎలా పనిచేస్తాయి? వాహనాలలో ఎయిర్ బ్రేకులు పనిచేసే విధానాన్ని గురించి సమాచారాన్ని సేకరించండి. (AS 4)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 14

ఎయిర్ బ్రేకులు శక్తి నిత్యత్వం అనే నియమంపై ఆధారపడి పనిచేస్తాయి.
సాధారణంగా రైలు పరిగెత్తుతున్నపుడు గతిశక్తి పుడుతుంది. ఈ గతిశక్తిని తగ్గిస్తే రైలు ఆగిపోతుంది.
గాలినుపయోగించి గతిశక్తిని ఉష్ణశక్తిగా మార్చడం ద్వారా రైలును ఆపగలుగుతున్నారు.
ఎయిర్ బ్రేకుల వ్యవస్థను పటంలో చూపడమైనది.
ఇందులోని ముఖ్య భాగాలు: కంప్రెసర్, ప్రధాన రిజర్వాయర్, డ్రైవరు వద్దనుండే బ్రేకు వాల్వు, బ్రేకు గొట్టం , ట్రిపుల్ వాల్వు, ఆక్టిలరీ రిజర్వాయర్, బ్రేకు సిలిండర్, బ్రేకు బ్లాకు.

పనిచేయు విధానం:

డ్రైవరు బ్రేకు వాల్వును నొక్కగానే బ్రేకు గొట్టంలోని గాలి పీడనం బయటకు నెట్టివేయబడును.
ట్రిపుల్ వాల్వు ఈ పీడనం బయటకు నెట్టివేయబడడాన్ని గుర్తిస్తుంది.
ఇప్పుడు బ్రేకు సిలిండర్‌కు, ఆక్టిలరీ రిజర్వాయర్‌కు మధ్యగల అనుసంధానం తెరుచుకోబడి, ఆర్డీలరీ రిజర్వాయర్ ద్వారా బ్రేక్ సిలిండర్‌ లోనికి గాలి నెట్టబడుతుంది.
ఈ గాలి పీడనం, ముషలకాన్ని ముందుకు నెట్టడం ద్వారా, చక్రాలకు దగ్గరలోనున్న ముషలకాలు ముందుకు నెట్టబడి, చక్రాలను ఆపుతాయి.
ఈ విధంగా ఎయిర్ బ్రేకులు పనిచేస్తాయి.

9th Class Physical Science 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 144

ప్రశ్న 1.
మీ వద్ద 30 ఘ. సెం.మీ. పరిమాణం గల దిమ్మె ఒకటి, 60 ఘ. సెం.మీ. పరిమాణం గల దిమ్మె ఒకటి ఉన్నాయనుకోండి. అవి ఏయే పదార్థాలతో తయారయ్యా యో నీకు తెలియదు. కాని 60 ఘ. సెం.మీ. పరిమాణం గలది ఎక్కువ బరువుంది. ఈ సమాచారంతో ఆ రెండు దిమ్మెలలో దేని సాంద్రత ఎక్కువో చెప్పగలరా?
జవాబు:
ఒక వస్తువు సాంద్రతను చెప్పాలంటే ఆ వస్తువు ద్రవ్యరాశి మరియు ఘనపరిమాణములు తెలిసియుండాలి. కాని పై సందర్భములో కేవలం ఘనపరిమాణము మాత్రమే తెలుసు. కాని ఆ రెండు వస్తువుల ద్రవ్యరాశులు తెలియవు కావున దేని సాంద్రత ఎక్కువో చెప్పలేము.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 155

ప్రశ్న 2.
ఎ) “టారిసెల్లీ” భారమితిని చంద్రునిపై ఉంచితే ఏమి జరుగుతుంది?
జవాబు:
చంద్రునిపై వాతావరణ పీడనం లేదు కావున “టారిసెల్లి” భారమితిని చంద్రునిపై ఉంచితే పాదరస స్థంభం ఎత్తు ‘సున్న’ అవుతుంది.

బి) భారమితిలో పాదరస మట్టానికి కొంచెం దిగువగా గాజు గొట్టానికి ఒక రంధ్రం చేయబడి అందులో ఒక “పిడి” బిగించబడి ఉందనుకుందాం. ఆ రంధ్రం నుండి ఆ పిడిని తొలగిస్తే ఏం జరుగుతుంది?
జవాబు:

పాదరస స్థంభం పైన “శూన్య ప్రదేశం” ఉంటుంది. కావున పాదరసం పైన ఎటువంటి పీడనం ఉండదు.
అంతేగాక గాజు గొట్టంలోని పాదరస మట్టం యొక్క ‘భారం’ దానిపై వాతావరణ పీడన ఫలితంగా గిన్నెలోని పాదరసంవల్ల కలిగే బలానికి సమానంగా ఉంటుంది.
అందువల్ల పాదరస స్థంభం యొక్క ఎత్తులో ఎటువంటి మార్పు రాదు.

సి) భారమితిలో పాదరసానికి బదులుగా మనం నీరు ఎందుకు వాడకూడదు? ఒకవేళ మీరు వాడాలంటే గాజు గొట్టం పొడవు ఎంత ఉండాలి?
జవాబు:
భారమితిలో పాదరసానికి బదులుగా నీరు వాడలేము. ఎందుకంటే
1) నీరు ఉష్ణోగ్రత, పీడనములలోని అతి స్వల్ప మార్పులకు వ్యాకోచ, సంకోచాలు చెందదు.
2) నీరు వాడాలంటే గాజు గొట్టం పొడవు సుమారు 10 మీ. కంటే ఎక్కువ ఉండాలి. ఇది చాలా అసౌకర్యంగా ఉంటుంది. ఒకవేళ నీటిని తీసుకుంటే, పాదరస స్థంభం ఎత్తు
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 15

డి) భూమి చుట్టూ ఉన్న మొత్తం వాతావరణ పీడనం బరువు కనుక్కోండి. (భూ వ్యాసార్థం 6400 కి.మీ.)
జవాబు:
భూమి చుట్టూ ఉన్న మొత్తం వాతావరణ పీడనం బరువు = వాతావరణ పీడనం × భూ ఉపరితల వైశాల్యం
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 16

9th Class Physical Science Textbook Page No. 159

ప్రశ్న 3.
ఎ) స్వచ్ఛమైన నీటిలో కంటే ఉప్పునీటిలో మీరు సులభంగా తేలుతారు. ఎందుకు?
జవాబు:
ఉప్పునీటి సాంద్రత స్వచ్ఛమైన నీటి సాంద్రత కంటే ఎక్కువ.

బి) ద్రవంలో ముంచబడిన వస్తువుపై పార్వ దిశలో ఉత్సవన బలం ఎందుకుండదు?
జవాబు:
ఉత్సవన బలం ఊర్ధ్వ బలం మాత్రమే. వస్తువు ద్రవంలో ముంచబడినది అంటే దాని బరువు ఉత్సవన బలంకంటె ఎక్కువున్నది అని అర్థం. కావున పార్శ్వ దిశలో ఉత్సవన బలం ఉండదు.

సి) ఒకే పరిమాణం గల ఒక ఇనుప దిమ్మె, ఒక అల్యూమినియం దిమ్మెలను నీటిలో ముంచితే దీనిపై ఉత్సవన బలం అధికంగా ఉంటుంది?
జవాబు:
అల్యూమినియం దిమ్మెపై కన్నా ఇనుప దిమ్మెపై ఉత్సవన బలం అధికంగా ఉంటుంది. ఎందుకనగా ఇనుము సాంద్రత అల్యూమినియం సాంద్రత కన్నా ఎక్కువ.

డి) ఒక చెక్క దిమ్మెపై ఇనుప ముక్కను ఉంచి చెక్కదిమ్మె నీటిలో సాధారణ స్థితికంటే ఎక్కువ మునిగేటట్లు చేశారు. ఒకవేళ ఇనుప ముక్కను చెక్కదిమ్మెకు వేలాడదీస్తే చెక్కదిమ్మె ఎంతవరకు మునుగుతుంది? మొదటకంటే ఎక్కువ లోతుకా? తక్కువ లోతుకా?
జవాబు:
మొదటకంటే ఎక్కువ లోతుకు మునుగుతుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 143

ప్రశ్న 4.
‘ఒక సరదా కృత్యం చేద్దాం’ అనే కృత్యాన్ని నిర్వహించారు కదా… ఈ కింది ప్రశ్నలకు సమాధానం రాయండి.
ఎ) కిరోసిన్ నీటిపై తేలుతుందా? లేక నీరు కిరోసిన్ పై తేలుతుందా?
జవాబు:
కిరోసిన్ నీటిపై తేలుతుంది.

బి) ఏయే వస్తువులు కిరోసిన్ పై తేలుతున్నాయి?
జవాబు:
గుండీలు, అగ్గిపుల్లలు, చిన్న చిన్న కాగితం ఉండలు వంటివి కిరోసిన్ పై తేలుతున్నాయి.

సి) ఏయే వస్తువులు కిరోసిన్లో మునిగి నీటిపై తేలుతున్నాయి?
జవాబు:
మైనం కిరోసిన్లో మునుగుతుంది, కాని నీటిపై తేలుతుంది.

డి) ఏయే వస్తువులు నీటిలో మునిగాయి?
జవాబు:
గుండు సూదులు, చిన్న రాళ్ళు, ఇసుక వంటివి నీటిలో మునిగాయి.

ఇ) పరీక్షనాళికలో ఏయే వస్తువులు ఎలా అమరాయో తెలిపే పటాన్ని గీయండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 17

ఎఫ్) ఎందుకు కొన్ని వస్తువులు తేలుతున్నాయి? కొన్ని మునుగుతున్నాయి?
జవాబు:
ఈ విధమైన ప్రవర్తనకు ఆయా వస్తువుల సాంద్రత ప్రధాన కారణం.

ప్రశ్న 5.
గాజు గోళీకన్నా బరువైన చెక్కముక్కలు నీటిలో ఎందుకు తేలుతున్నాయి?
జవాబు:
నీటి సాంద్రతతో పోల్చినపుడు చెక్క యొక్క సాంద్రత తక్కువగాను, గాజు (గోళీ) యొక్క సాంద్రత ఎక్కువగాను ఉంటుంది. అందువల్ల చెక్క నీటిపై తేలుతుంది.

ప్రశ్న 6.
అసలు ‘బరువు’, ‘తేలిక’ అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
‘బరువు’, ‘తేలిక’ అనేవి వస్తువు యొక్క సాంద్రత మీద ఆధారపడి నిర్ణయించబడతాయి. ఒకే ఘనపరిమాణం గల రెండు వస్తువులను తీసుకున్నపుడు వాటిలో ఏది ఎక్కువ ద్రవ్యరాశిని కలిగియుంటుందో దానిని ‘బరువైన’ వస్తువుగా చెబుతాము.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 147

ప్రశ్న 7.
ప్రయోగశాల కృత్యం 2 ఆధారంగా ఈ కింది ప్రశ్నలకు సమాధానం రాయండి.
ఎ) కొబ్బరినూనెను నీటితో కలిపితే ఏది పైన తేలుతుంది?
జవాబు:
కొబ్బరినూనె పైన తేలుతుంది.

బి) కిరోసిన్లో చెక్కముక్కను పడవేస్తే మునుగుతుందా? తేలుతుందా? కారణం చెప్పండి.
జవాబు:
చెక్కముక్కను కిరోసిన్లో పడవేస్తే వెంటనే తేలుతుంది. కారణం చెక్క యొక్క సాంద్రత కిరోసిన్ సాంద్రతకన్నా తక్కువ ఉంటుంది. కాని కొంత సేపటి తర్వాత, చెక్కముక్క కిరోసినను పీల్చుకొని కిరోసిన్లో మునుగుతుంది.

సి) మైనం ముక్క నీటిలో తేలుతుందని, మరొక ద్రవం ‘X’ లో మునుగుతుందని అంటే ‘X’ ద్రవం యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత 1 కన్నా ఎక్కువ ఉంటుందా? తక్కువ ఉంటుందా?
జవాబు:
మరొక ద్రవం ‘X’ యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత 1 కన్నా తక్కువ ఉంటుంది. కారణం :

నీటి సాపేక్ష సాంద్రత = 1
మైనం యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత 1 కన్నా తక్కువ.
కావున మైనం నీటిపై తేలును.
కాని మైనం, మరొక ద్రవం ‘X’ లో మునుగును.
కావున ఆ ద్రవం యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత మైనం యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత కన్నా తక్కువ ఉండాలి.

ప్రశ్న 8.
పాలకు నీరు కలిపితే ఆ మిశ్రమం యొక్క సాంద్రత పాల సాంద్రతకన్నా ఎక్కువ ఉంటుందా? లేక తక్కువ ఉంటుందా?
జవాబు:
పాలకు నీరు కలిపితే ఆ మిశ్రమం యొక్క సాంద్రత పాల సాంద్రతకన్నా తక్కువ ఉంటుంది.

ప్రశ్న 9.
సమాన ఘనపరిమాణం గల రెండు సీసాలలో ఒక దానిలో స్వచ్ఛమైన పాలని, మరొక దానిలో నీళ్ళు కలిపిన పాలని పోస్తే ఏసీసా బరువుగా ఉంటుంది?
జవాబు:
స్వచ్ఛమైన పాలు గల సీసా బరువుగా ఉంటుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 152

ప్రశ్న 10.
చిన్న చిన్న ఇనుప ముక్కలు నీటిలో మునుగుతున్నప్పటికీ, ఇనుము మరియు స్టీలు వంటి పదార్థాలతో చేయబడిన పెద్ద పెద్ద నౌకలు నీటిలో ఎలా తేలుతున్నాయో వివరించగలరా?
జవాబు:

ఆర్కిమెడీస్ ఉత్సవన నియమం ప్రకారం, ఏదైనా వస్తువు ద్రవంలో ముంచబడినపుడు ఆ వస్తువుచే తొలగించబడిన నీటి బరువు, ఆ వస్తువు బరువుకు సమానమైనపుడు ఆ వస్తువు ఆ ద్రవంలో తేలుతుంది.
కావున నౌకలను, వాటి బరువుకు సమానమైన బరువుగల నీటిని తొలగించే విధంగా అధిక ఉపరితల వైశాల్యంతో నిర్మిస్తారు.

ప్రశ్న 11.
ఒక లోహపు ముక్కకన్నా అంతే ద్రవ్యరాశి గల ఆ లోహంతో తయారుచేయబడిన గిన్నె ఎందుకు ఎక్కువ నీటిని పక్కకు తొలగిస్తుంది?
జవాబు:
లోహపు గిన్నె యొక్క ఉపరితల వైశాల్యం, లోహపు ముక్క యొక్క ఉపరితల వైశాల్యం కన్నా ఎక్కువ. అందువల్ల లోహపు గిన్నె ఎక్కువ నీటిని పక్కకు తొలగిస్తుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 153

ప్రశ్న 12.
గాజు గొట్టంలో పాదరస మట్టం ఎందుకు 76 సెం.మీ. ఉంటుంది?
జవాబు:
గాజు గొట్టంలోని పాదరస మట్టం యొక్క “భారం” దానిపై వాతావరణ పీడన ఫలితంగా గిన్నెలోని పాదరసం వల్ల కలిగే బలానికి సమానంగా ఉంటుంది. కావున గొట్టంలోని పాదరసం బరువు, గిన్నె పైనున్న వాతావరణ పీడనానికి సరిగ్గా సమానమయ్యేవరకు గొట్టంలోని పాదరసమట్టం మారుతూ ఉంటుంది. ఇది 76 సెం.మీ వద్ద స్థిరంగా ఉంటుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 157

ప్రశ్న 13.
రాయి నీటిలో మునిగినపుడు దాని భారాన్ని కోల్పోయినట్లు ఎందుకు అనిపిస్తుంది?
జవాబు:
నీటిలో ముంచబడిన రాయిపై ఊర్ధ్వదిశలో కలుగజేయబడిన ఉత్సవన బలం వలననే దానిపై భూమ్యాకర్షణ బలం, తగ్గినట్లయి ఆ రాయి బరువు కోల్పోయినట్లనిపిస్తుంది.

పరికరాల జాబితా

నీరు, కిరోసిన్, గుండీలు, గుండుసూదులు, అగ్గిపుల్లలు, చిన్న రాళ్లు, చిన్న కాగితం ఉండలు, ఇసుక, మైనం ముక్కలు, గాజు గోళీలు, చెక్క ముక్కలు, పెన్సిల్ రబ్బరు, చెక్కదిమ్మె, గాజు స్లెడులు, ఇనుప సీలలు, ప్లాస్టిక్ ఘనాలు, అల్యూమినియం sheet, రాళ్లు, బెండ్లు, పాలు, కొబ్బరినూనె, ఖాళీ బాల్ పెన్ రీఫిల్, ఖాళీ ప్లాస్టిక్ సీసా, బకెట్, నీరు, గాజు గ్లాస్, బీకరు, దూది, రాయి, పరీక్ష నాళిక, ఓవర్ ఫ్లో పాత్ర, 50 మి.లీ. కొలజాడీ, సాధారణ త్రాసు, బరువులు, స్ప్రింగ్ త్రాసు, సాంద్రత బుడ్డి, లావు పరీక్ష నాళిక, పాస్కల్ నియమాన్ని ప్రదర్శించే నమూనా

9th Class Physical Science 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

సాంద్రతలను పోల్చడం :

ప్రశ్న 1.
సాంద్రత, సాపేక్ష సాంద్రతలను ఒక కృత్యం ద్వారా పోల్చుము.
జవాబు:

ఒకే పరిమాణం గల రెండు పరీక్షనాళికలను తీసుకొని ఒకదానిలో నీరు, మరొక దానిలో నూనె నింపండి.
వాటి బరువులు కనుగొనండి.
నూనెతో నింపిన పరీక్షనాళిక బరువు ఎక్కువ ఉన్నట్లుగా గుర్తిస్తాము.
దీనిని బట్టి నూనె సాంద్రత ఎక్కువ ఉన్నట్లుగా తెలుస్తుంది.
ఒకే పరిమాణం గల చెక్క, రబ్బరు దిమ్మెలను తీసుకోండి.
వాటి బరువులు కనుక్కోండి.
చెక్క దిమ్మె, రబ్బరు దిమ్మెకన్నా ఎక్కువ బరువు ఉన్నట్లు గమనిస్తాము.
రెండు వస్తువుల సాంద్రతలను పోల్చాలంటే వాటిని సమాన ఘనపరిమాణంలో తీసుకొని వాటి ద్రవ్యరాశులను పోల్చడం ఒక పద్ధతి. అయితే ఇది అన్నిరకాల ఘనపదార్థాలకు వీలుపడకపోవచ్చు.
దీనికొరకు ప్రతి వస్తువు సాంద్రతను నీటి సాంద్రతతో పోల్చి చూసే ఒక సులభమైన పద్ధతి ఉంది. దీనినే సాపేక్ష సాంద్రత అంటారు.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 18

కృత్యం – 3

నీటి సాంద్రత కన్నా అధిక సాంద్రత కలిగిన పదార్థంతో తయారైన వస్తువులు నీటిలో తేలుతాయా?

ప్రశ్న 2.
నీటి సాంద్రత కన్నా అధిక సాంద్రత కలిగిన పదార్థంతో తయారైన వస్తువులు నీటిలో తేలుతాయా? ఒక కృత్యం ద్వారా నిరూపించండి.
జవాబు:
1) కింది పట్టికలో సూచించిన విధంగా కొన్ని వస్తువులను సేకరించండి.

2) ప్రతి వస్తువును ఒకదాని తర్వాత మరొకటిగా ఒక గ్లాసులోని నీటిలో వేసి, అవి మునుగుతాయో, తేలుతాయో గమనించండి.

3) మీ పరిశీలనలను కింది పట్టికలో నమోదు చేయండి.

వస్తువు	సాపేక్ష సాంద్రత	మునుగుతుందా? తేలుతుందా?
పెన్సిల్ రబ్బరు		తేలుతుంది
రబ్బరు బంతి		తేలుతుంది
ప్లాస్టిక్ ఘనం		తేలుతుంది
ఇనుప సీల		మునుగుతుంది
ఇనుప పెట్టె		మునుగుతుంది
జామెట్రీ బాక్స్		తేలుతుంది
గాజు గోళీ		మునుగుతుంది
చెక్క		తేలుతుంది
రాయి		మునుగుతుంది

a) ప్రయోగ క్షేత్ర పరిశీలనలు (1) లో సూచించిన విధంగా ప్రతి వస్తువు యొక్క సాపేక్ష సాంద్రతలను కనుక్కోండి.
b) కొన్ని వస్తువులు నీటిలో మునుగుటను, కొన్ని వస్తువులు తేలుటను గమనిస్తాము.
c) జామెట్రీ బాక్సు వంటిది ఇనుముతో చేసినదైనప్పటికీ, నీటిపై తేలుటను గమనిస్తాము.
d) కావున వస్తువు నీటిలో మునుగుట, తేలుట అనేది ఆ వస్తువు యొక్క సాపేక్ష సాంద్రత పైనే కాదు, ఆ వస్తువు ఉపరితల వైశాల్యం పైన కూడా ఆధారపడి ఉంటుందని తెలుస్తుంది.

కృత్యం – 4

వస్తుభారం, తొలగింపబడిన నీటిభారాలు సమానమా?

ప్రశ్న 3.
నీటిలో తేలే వస్తువు విషయంలో, ఆ వస్తువు బరువు దానిచే తొలగింపబడిన నీటి భారానికి సమానంగా ఉంటుందని చూపండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 19

ఒక బీకరును తీసుకొని దాని భారాన్ని త్రాసుతో కొలిచి నమోదు చేయండి.
ఓవర్ ఫ్లో పాత్రలో నీటిని నింపి, దాని పక్క గొట్టం గుండా నీరు పొర్లిపోవడం ఆగేంతవరకు వేచిచూడండి.
త్రాసులో తూచిన బీకరును తీసి ఓవర్ ఫ్లో పాత్ర పక్క గొట్టం కింద ఉంచండి.
ఒక చెక్క దిమ్మెను తీసుకొని మొదటగా దానిని నీటిలో తడిపి, తర్వాత దానిని ఓవర్ ఫ్లో పాత్రలోని నీటిలో నెమ్మదిగా జారవిడవండి.
చెక్కదిమ్మెను నీటిలో విడవగానే పొర్లిన నీరు’ బీకరులో చేరుతుంది.
ఇప్పుడు బీకరు బరువును నీటితో సహా కనుక్కోండి.
రెండవసారి కనుగొన్న బీకరు బరువునుండి, మొదటిసారి కనుగొన్న బీకరు బరువును తీసివేస్తే చెక్కదిమ్మెచే తొలగించబడిన నీటి బరువు వస్తుంది.
ఇప్పుడు చెక్కదిమ్మెను ఓవర్ ఫ్లో పాత్ర నుండి తీసివేసి, ఆరనిచ్చి, దాని బరువును కనుక్కోండి.
చెక్కదిమ్మె బరువు, ఆ చెక్కదిమ్మెచే తొలగింపబడిన నీటి బరువులు సమానమని మనకు తెలుస్తుంది.
ఇదే ప్రయోగాన్ని వివిధ రకాల వస్తువులతో చేసి మీ పరిశీలనలను కింది పట్టికలో నమోదు చేయండి.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 20

కృత్యం – 5

అల్యూమినియంను తేలేటట్లు చేద్దాం :

ప్రశ్న 4.
అల్యూమినియంను తేలేటట్లు చేసే విధానాన్ని వివరింపుము.
జవాబు:

పలుచటి అల్యూమినియం రేకును కొద్దిగా తీసుకోండి.
దానిని 4 – 5 మడతలు మడవండి.
దానిని నీటిలో పడవేసి పరిశీలించండి. అది మునుగుటను గమనిస్తాము.
తర్వాత అల్యూమినియం రేకును బయటికి తీసి, దానిని తెరిచి ఒక గిన్నెవలె తయారుచేయండి. దానిని నీటిలో ఉంచి పరిశీలించండి.
అది తేలుటను గమనిస్తాము.
గిన్నె బరువును కనుక్కోండి.
ఆ అల్యూమినియం గిన్నెచే తొలగింపబడిన నీటి బరువును కనుక్కోండి.
ఈ రెండు బరువులు సమానంగా ఉండడాన్ని గమనించండి.
కావున ఒక వస్తువు బరువు, దానిచే తొలగింపబడిన నీటి బరువుకు సమానమయినపుడు ఆ వస్తువు నీటిలో తేలుతుంది.

కృత్యం – 6

ద్రవాలలో ఊర్ధ్వముఖ బలాన్ని పరిశీలిద్దాం :

ప్రశ్న 5.
ద్రవం వస్తువులపై ఊర్ధ్వముఖ పీడనాన్ని కలుగజేస్తుందని ఋజువు చేయండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 21

ఒక ఖాళీ ప్లాస్టిక్ సీసాను తీసుకొని దానికి గట్టిగా మూతను బిగించండి.
ఆ సీసాను ఒక బకెట్ లోని నీటిలో ఉంచండి.
అది నీటిలో తేలుతుంది.
ఆ సీసాను పటంలో చూపినట్లు నీటిలోకి అదమండి. పై దిశలో ఒత్తిడి కలుగుతున్నట్లు అనిపిస్తుంది.
సీసాను ఇంకా కిందికి అదమండి. పై దిశలో పనిచేసే బలం పెరుగుతున్నట్లుగా అనిపిస్తుంది.
ఇప్పుడు సీసాను వదిలేయండి. అది నీటి ఉపరితలంపైకి దూసుకు వస్తుంది.
ఊర్ధ్వ దిశలో పనిచేసే నీటి యొక్క ఈ బలం నిజమైనది మరియు పరిశీలించడానికి అనువైనది.
ఒక వస్తువు ఉపరితల ప్రమాణ వైశాల్యంపై పనిచేసే బలాన్ని “పీడనం” అంటారు.

కృత్యం – 7

గాలి పీడనాన్ని పరిశీలిద్దాం :

ప్రశ్న 6.
గాలి పీడనాన్ని పరిశీలించడానికి ఒక కృత్యాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 22

ఒక గాజుగ్లాసును తీసుకొని దానిలో అడుగుభాగాన కొంత దూదిని అంటించండి.
గ్లాసును తలకిందులుగా చేసి పటంలో చూపినట్లు ఒక పాత్రలోని నీటిలో అడుగువరకు ముంచండి.
తర్వాత గ్లాసును అలాగే బయటకు తీయండి.
గ్లాసులోని దూది తడవకుండా ఉండడాన్ని గమనిస్తాము.
గ్లాసులోని గాలి యొక్క ఒత్తిడి నీటి పై పనిచేసి గ్లాసులోనికి నీరు చేరకుండా అడ్డుకుంది.
నీటి ఉపరితలంపైన ప్రమాణ వైశాల్యంలో కలుగజేయబడిన ఈ గాలి ఒత్తిడిని గాలి పీడనం అంటారు.

కృత్యం – 8

ఉత్ల్ఫవన బలాన్ని కొలవగలమా? ప్రయత్నిద్దాం !

ప్రశ్న 7.
ఉత్ల్ఫవన బలాన్ని ఎలా కొలుస్తారు?
జవాబు:

ఒక రాయిని స్ప్రింగు త్రాసుకు కట్టి దాని బరువును కనుగొనండి.
ఒక బీకరులో సగం వరకు నీటిని తీసుకోండి.
స్ప్రింగు త్రాసుకు వేలాడదీయబడిన రాయిని నీటిలో ముంచండి.
ఇప్పుడు స్ప్రింగు త్రాసు రీడింగు నీటిలో ముంచబడిన రాయి బరువును తెలుపుతుంది.
నీటిలో మునిగినప్పుడు రాయి బరువు మొదట ఉన్న బరువుకన్నా తగ్గినట్లుండడం గమనిస్తాము.
ఆ రాయి కోల్పోయినట్లనిపించే బరువుని కొలవడం ద్వారా ఆ ద్రవం కలిగించిన ఉత్సవన బలాన్ని కొలవగలుగుతాము.

కృత్యం – 9

రాయి చేత తొలగింపబడిన నీటి బరువును కొలుద్దాం:

ప్రశ్న 8.
ఆర్కిమెడీస్ ఉత్తీవన సూత్రాన్ని పేర్కొని నిరూపించుము.
(లేదా)
ఆర్కిమెడిస్ సూత్రం తెలిపి దానిని ప్రయోగ పూర్వకంగా నీవెలా ఋజువు చేస్తావో రాయండి.
జవాబు:
ఆర్కిమెడీస్ ఉత్తవన సూత్రం:
ఏదైనా ఒక వస్తువును ఒక ప్రవాహిలో పూర్తిగా గాని, పాక్షికంగా గాని ముంచినప్పుడు ఆ వస్తువు తొలగించిన ప్రవాహి బరువుకు సమానమైన ఉత్సవన బలం ఆ వస్తువుపై ఊర్ధ్వ దిశలో పనిచేస్తుంది.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 9th Lesson తేలియాడే వస్తువులు 23

నిరూపణ:

ఒక రాయిని తీసుకొని స్ప్రింగ్ త్రాసుతో దాని బరువును తూచండి.
ఒక ఓవర్ ఫ్లో పాత్రను తీసుకొని దాని పక్క గొట్టం వరకు నీరు పోయండి.
పటంలో చూపినట్లు ఆ పక్క గొట్టం కింద కొలతలు గల బీకరును ఉంచండి.
ఇప్పుడు స్ప్రింగు త్రాసుకు వేలాడదీసిన రాయిని ఓవర్ ఫ్లో పాత్రలో పూర్తిగా ముంచండి.
స్ప్రింగు త్రాసు రీడింగును, బీకరులోని నీటి కొలతను నమోదు చేయండి.
స్ప్రింగు త్రాసు రీడింగు నీటిలో ముంచబడిన రాయి బరువును, బీకరులోని నీటి కొలత రాయి వలన తొలగించబడిన నీటి ఘనపరిమాణాన్ని తెలుపుతుంది.
స్ప్రింగు త్రాసు యొక్క రెండు రీడింగులలోని తేడా, ఆ రాయి నీటిలో కోల్పోయినట్లనిపించే బరువుకు సమానం.
బీకరులోని నీటి బరువును కనుక్కోండి.
తగ్గినట్లనిపించే రాయి బరువు, ఆ రాయిచే తొలగింపబడిన నీటి బరువు సమానంగా ఉంటాయి.
ఇది ఆర్కిమెడీస్ సూత్రానికి నిరూపణ.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physics Study Material Pdf Download 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 8th Lesson Questions and Answers గురుత్వాకర్షణ

9th Class Physical Science 7th Lesson గురుత్వాకర్షణ Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
10 మీ. వ్యాసార్ధం గల వృత్తమార్గంలో 1000 కే.జీల కారు 10 మీ/సె. వడితో చలిస్తున్నది. దానికి కావలసిన అభికేంద్రబలాన్ని సమకూర్చేదెవరు? ఆ విలువ ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
కారుకు కావలసిన అభికేంద్ర బలాన్ని వృత్తాకార మార్గములోని కేంద్రము సమకూరుస్తుంది.
విలువ:
కారు ద్రవ్యరాశి = m = 1000 కే.జీలు. ; వ్యాసారము = r = 10 మీ. ; కారు వడి = v = 10 మీ/సె.

ప్రశ్న 2.
భూ ఉపరితలం నుండి 40 మీ/సె వడితో ఒక వస్తువును నిట్టనిలువుగా పైకి విసిరితే, అది చేరే గరిష్ట ఎత్తు, పలాయన కాలంలను కనుగొనండి. పైకి విసిరిన 55 తర్వాత ఆ వస్తువేగం ఎంతుంటుంది? (g = 10 మీ/సె²) (AS 1)
జవాబు:
వస్తువు వడి = 1 = 40 మీ/సె ; గురుత్వ త్వరణం = g = 10 మీ/సె ; ఇచ్చిన కాలము = t = 5 సె||
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 2

ప్రశ్న 3.
50 మీ/సె.తో ఒక బంతిని నిట్టనిలువుగా పైకి విసిరాం. అది చేరే గరిష్ఠ ఎత్తు, ఆ ఎత్తు చేరడానికి పట్టే కాలం మరియు గరిష్ఠ ఎత్తు వద్ద దాని వేగాలను కనుక్కోండి. (g = 10 మీ/సె²) (AS 1)
జవాబు:
వస్తువు తొలి వేగం = 1 = 50 మీ/సె
గురుత్వ త్వరణం = g =10 మీ/సె²
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 3
గరిష్ఠ ఎత్తు వద్ద బంతి వేగము శూన్యముగా వుండును.

ప్రశ్న 4.
m₁ మరియు m₂ ద్రవ్యరాశులు గల రెండు కారులు వరుసగా r₁ మరియు r₂ వ్యాసార్థాలు గల వృత్తాకార మార్గాల్లో ప్రయాణిస్తున్నాయి. ఒక భ్రమణాన్ని పూర్తి చేయటానికి పట్టే సమయం రెండు కార్లకు సమానం. ఐతే వాటి వడులు మరియు అభికేంద్రత్వరణాల నిష్పత్తి ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
కార్ల ద్రవ్యరాశులు వరుసగా m₁ మరియు m₂ ; వృత్తాకార మార్గాల వ్యాసార్ధాలు r₁ మరియు r₂.
ఒక భ్రమణాన్ని పూర్తి చేయుటకు పట్టు సమయం రెండు కార్లకు సమానము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 4

ప్రశ్న 5.
10 కిలో గ్రాముల ద్రవ్యరాశి గల రెండు గోళాకార వస్తుకేంద్రాల మధ్య దూరం 10 సెం.మీ. వాటి మధ్యగల గురుత్వాకర్షణ బలం ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
రెండు గోళాకార వస్తువుల ద్రవ్యరాశులు వరుసగా 10కి.గ్రా. మరియు 10 కి.గ్రా.
గోళాల మధ్య దూరము = d = 10 సెం.మీ
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 5
∴ వాటి మధ్య గల గురుత్వాకర్షణ బలము = 10G

ప్రశ్న 6.
ఏ ఏ సందర్భాల్లో మనిషి గురుత్వ కేంద్రం తన నుండి బయటకు వస్తుందో కొన్ని ఉదాహరణలతో వివరించంది. (AS 1)
జవాబు:
ఒక అథ్లెట్ ‘హైజంప్ చేయు సందర్భంలో, కొంత ఎత్తునుండి పారాచూట్ సహాయంతో విమానం నుండి దూకు సందర్భంలో గురుత్వ కేంద్రం బయటకు వచ్చును. ఎందుకనగా ఈ స్థితిలో వస్తువు అస్థిరత్వం మరియు భారరహితంగా ఉంటుంది కావున.

ప్రశ్న 7.
భూమి మరియు చంద్రుని మధ్య గురుత్వాకర్షణ బలం పనిచేయకపోతే చంద్రుని గమన మార్గం ఎలా ఉంటుంది? (AS 2)
జవాబు:
భూమి మరియు చంద్రునికి మధ్య గురుత్వాకర్షణ బలం పనిచేయకపోతే చంద్రుని గమన మార్గం భూమివైపు ఉండును.
(లేదా)
అసమరీతిలో చలన మార్గం ఉండును.

ప్రశ్న 8.
రెండు కణాల మధ్య గురుత్వాకర్షణ బలం పనిచేయని సందర్భం ఉంటుందా? ఎందుకు? (AS 2)
జవాబు:
రెండు కణాల మధ్య గురుత్వాకర్షణ బలం పనిచేయని సందర్భాలు ఉంటాయి. ఎందుకనగా ఆ వస్తువులు కాంతివేగంతో ఒకదానికొకటి వ్యతిరేక దిశలలో ప్రయాణించినపుడు గానీ, వాటి మధ్య లెక్కింపలేని దూరము ఉన్నపుడుగానీ సాధ్యపడును.

ప్రశ్న 9.
భూ వాతావరణం యొక్క గురుత్వకేంద్రం ఎక్కడ ఉంటుంది? (AS 2)
జవాబు:
భూ వాతారణపు మందం ఎంత ఉన్నప్పటికినీ, ఆ వాతావరణపు మందము యొక్క లక్షణము భూ ఉపరితలం నుండి 11 కి.మీ వరకు ఉండును. కావున భూ వాతావరణం యొక్క గురుత్వకేంద్రము భూ కేంద్రం వద్ద ఉండును. దీనికి కారణం భూమి గోళాకారంగా ఉండటమే.

ప్రశ్న 10.
స్టీలు ప్లేటుతో తయారుచేసిన భారతదేశ పట గురుత్వ కేంద్రం ఎలా కనుగొంటారు? వివరించండి. భారతదేశ పటం యొక్క గురుత్వ కేంద్రాన్ని నిర్ణయించడానికి ఏదైనా కృత్యాన్ని వివరింపుము. (AS 3)
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
స్టీలు ప్లేటుతో తయారుచేసిన భారతదేశ పట గురుత్వ కేంద్రంను కనుగొనుట.

కావలసిన పరికరాలు :
స్టాండు, స్టీలుతో చేసిన భారతదేశ పటము, సన్నని పురిలేని త్రాడు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 6

పద్దతి :

ఒక రిటార్డు స్టాండును తీసుకొనుము.
స్టాండుకు స్టీలు ప్లేటుతో చేసిన భారతదేశ పటం యొక్క ఒక బిందువు (దాదాపు మధ్య బిందువు)ను గుర్తించుము.
త్రాడును ఈ బిందువు నుండి వ్రేలాడదీయుము.
ఈ బిందువు ద్వారా ఒక వడంబకంను వ్రేలాడదీయుము.
వడంబకపు త్రాడు వెంట ఒక సరళరేఖను ప్లేటుపై గుర్తించుము.
ఈ విధముగా ప్లేటుపై రెండు లేక మూడు స్థానాలను పరీక్షించి సరళరేఖలను గీసిన అవి ఖండించుకొను బిందువు ఆ ప్లేటు యొక్క గురుత్వ కేంద్రం అగును.
ఈ విధముగా స్టీలు ప్లేటుపై గల భారతదేశ పటంను కనుగొనవచ్చును.

ప్రశ్న 11.
తాడుపై నడిచే వ్యక్తి పొడవైన, వంపు గల కర్రను ఎందుకు ఉపయోగిస్తాడు? వివరించండి. (AS 7)
జవాబు:
తాడుపై నడిచే వ్యక్తి పొడవైన కర్రను ఉపయోగించుటకు గల కారణము అతడు తాడుపై నడుచునపుడు ఆ కర్రను ఉపయోగించి అతని మొత్తం బరువు యొక్క చర్యారేఖను, తాడు ద్వారా పొవునట్లు జాగ్రత్త పడతాడు. ఈ ఫలితముగా అతడు పడిపోకుండా త్రాడుపై నడవగలుగుతాడు.

ప్రశ్న 12.
నీటితో నింపిన ఒక బకెట్ ను మోయటం కంటే నీటితో నింపిన రెండు బకెట్లను రెండు చేతులతో మోయటం సులభం ఎందుకు? (AS 7)
జవాబు:
నీటితో నింపిన ఒక బకెట్ ను మోయటం వలన మనిషి శరీరపు గురుత్వ కేంద్రంలో మార్పు వచ్చి అతను ప్రక్కకు వంగవలసి వచ్చును. కాని అదే మనిషి రెండు బకెట్లను రెండు చేతులతో పట్టుకోవడం వలన గురుత్వ కేంద్రంలో ఎట్టి మార్పు రాక స్థిరముగా ఉండుట వలన సులభముగా అనిపిస్తుంది.

ప్రశ్న 13.
ఒక వ్యక్తి తన కుడి భుజం మరియు కుడికాలు గోడకు ఆనించి ఉన్నాడు. ఈ స్థితిలో అతను గోడకు ఆనించకుండా ఉన్న తన ఎడమ కాలుని పైకి లేపగలదా? ఎందుకు? వివరించండి. (AS 7)
జవాబు:
పైకి లేపలేడు. ఎందుకనగా మనిషి యొక్క గురుత్వకేంద్రము అతని శరీరము మధ్యన ఉండును. ఒకవేళ అతను తన ఎడమకాలును పైకి లేపినట్లయితే అతని గురుత్వ కేంద్ర స్థానంలో మార్పు వచ్చి శరీరము స్థానంలో మార్పు వచ్చును.

ప్రశ్న 14.
మీరు గుంజీలు తీస్తున్నప్పుడు మీ శరీర గురుత్వ కేంద్రం ఏ విధంగా మారుతుందో వివరించండి. (AS 7)
జవాబు:
గురుత్వ కేంద్రము, వస్తు భారాల కేంద్రీకృత బిందువు కావున మన శరీరము యొక్క గరిమనాభి, గుంజీలు తీస్తున్నప్పుడు భూమి నుండి ఎత్తు మారినపుడల్లా మారును.

ప్రశ్న 15.
ఒక చెట్టుపై నుండి స్వేచ్ఛగా జారిపడిన ఆపిల్ 1.5 సెకనుల తర్వాత ఎంత వడిని కల్గి ఉంటుంది? మరియు ఈ కాలంలో అది ఎంత దూరం ప్రయాణిస్తుంది? (g = 10 మీ/సె² గా తీసుకోండి.) (AS 1)
జవాబు:
జారిపడిన కాలము = 1 = 1.5 సెకనులు ; గురుత్వత్వరణము = 9 = 10 మీ/సె²
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 7

ప్రశ్న 16.
ఒక బంతిని కొంత ఎత్తు నుండి జారవిడిచాం. అది నేలను తాకే ముందు చివరి 6మీ. దూరాన్ని 0.2 సెకనుల్లో దాటితే ఆ బంతిని ఎంత ఎత్తు నుండి జారవిడిచామో కనుక్కోండి. (g = 10 మీ/సె గా తీసుకొనండి.) (AS 1)
జవాబు:
ప్రయాణించిన దూరము S = 6 మీ ; కాలము = t = 0.2 sec ; తొలివేగం = u అనుకొనుము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 8
S = ut + ½at² నుండి
6 = u × 0.2 + 12 × 10 × (0.2)²
6 = u × 0.2 + 5 × 0.04
u = \(\frac{5.8}{0.2}\) = 29 మీ/సె.
ఈ వేగము ‘x’ దూరాన్ని ప్రయాణించేటప్పుడు తుది వేగం అవుతుంది.
∴ s = x ; v = 29 మీ/సె. ; a = g = 10 మీ/సె² ; u = 0
v² – u² = 2as ⇒ v² = u² + 2as
v² = 841 + 2 × 10 × 6 = 841 + 120 = 961
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 9
మొత్తం దూరం = x + 6 = 42.05 + 6 = 48.05 మీ.

ప్రశ్న 17.
చంద్రుని వ్యాసార్థం మరియు ద్రవ్యరాశులు వరుసగా 1740 కి.మీ. మరియు 7.4 × 10²² కే.జీలు అయిన చంద్రునిపై గురుత్వత్వరణం ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
చంద్రుని వ్యాసార్ధం = r = 1740 కి.మీ. ; చంద్రుని ద్రవ్యరాశి = m = 7.4 × 10²² కే.జీలు
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 10

ప్రశ్న 18.
30 మీ. వ్యాసార్థం గల వృత్తాకార మార్గంలో 36కి.మీ./గంట వడితో ఒక వ్యక్తి స్కూటర్ పై చలిస్తుంటే కావలసిన అభికేంద్రబలాన్ని సమకూర్చేదెవరు? ఆ బలమెంత? స్కూటరు మరియు వ్యక్తి యొక్క మొత్తం ద్రవ్యరాశి 150 కే.జీలు.
జవాబు:
వృత్త వ్యాసార్ధం = r = 30 మీ ; స్కూటర్ వడి = v = 10 కి.మీ/ గం.
స్కూటర్ మరియు వ్యక్తి ద్రవ్యరాశి = m = 150 కే.జీలు

ప్రశ్న 19.
1 మీ. పొడవు లఘులోలకంనకు గల గోళం యొక్క ద్రవ్యరాశి 100 గ్రా. దాని మార్గంలో సమతాస్థితి వద్ద గోళం 1.4 మీ/సె. వడితో చలిస్తుంటే లోలకం తాడులో గల తన్యత ఎంత? (g = 9.8 మీ/సె²) (AS 1)
జవాబు:
గోళం ద్రవ్యరాశి = 100 గ్రా. = 0.1 కేజి; లోలకం పొడవు = l = 1 మీ. ; గోళం యొక్క వడి (v) = 1.4 మీ/సె.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 12
తాడులో గల తన్యత = T అనుకొనుము.
గోళంలో పనిచేసే బలాలు :
1) గోళము బరువు mg (క్రింది దిశలో), 2) తాడులో తన్యత T (పై దిశలో)
గోళము బరువు = \(\frac{\mathrm{mv}^{2}}{l}\) ; తాడులో తన్యత = T = g cos θ
∴ న్యూటన్ మూడవ గమన నియమం ప్రకారం
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 13

ప్రశ్న 20.
R వ్యాసార్థం గల అర్ధగోళాకార పాత్రపై ఒక బిందువు వద్ద పటంలో చూపినట్లు ఒక చిన్న వాషర్‌ను ఉంచబడింది. ఆ బిందువు వద్ద నుండి వాషర్ అర్ధగోళాన్ని విడిచి ప్రయాణించాలంటే ఆ వాషర్‌కు అందించవలసిన కనీస వేగం ఎంత? (AS 7)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 14
జవాబు:
అర్ధగోళపు వ్యాసార్ధము = R
వాషర్ చలనము వృత్తాకార చలనము కావున వాషర్ పై కేంద్రము ప్రయోగించు బలం అభికేంద్రబలం అగును.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 15

ప్రశ్న 21.
ఒక బాలుడు రెండు బంతులను గాలిలోకి నిట్టనిలువుగా విసిరి ఆడుకొనుచున్నాడు. మొదట విసరిన బంతి దాని గరిష్ట ఎత్తు వద్ద ఉన్నప్పుడు రెండవ బంతిని పైకి విసురుతున్నాడు. అతను ఒక సెకనుకు రెండు బంతులను విసురుతున్నట్లయితే ఆ బంతులు చేరే గరిష్ట ఎత్తు ఎంత? (AS 7)
జవాబు:
అతడు ఒక సెకనుకు రెండు బంతులను విసురుతున్నాడు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 16

ప్రశ్న 22.
5మీ/సె. స్థిరవదితో పైకి వెళ్లే బెలూన్ నుండి అది 60 మీ. ఎత్తు వద్ద ఉన్నప్పుడు ఒక రాయిని జారవిడిచిన, అది ఎంత కాలంలో భూమిని చేరును?
జవాబు:
పైకి వెళ్ళే బెలూన్ వడి = 5 మీ/సె ; భూమి నుండి బెలూను గల దూరము = 60 మీ
కొంత ఎత్తు వద్ద వస్తువు వున్న సమీకరణం
h = – ut + ½gt²
60 = – 5t + ½ . 10. f²
5t² – 5t – 60 = 0
5(t² – 1 – 12) = 0
t² – t – 12 = 0
t² – 4t + 3t – 12 = 0
t(t – 4) + 3(t – 4) = 0
(t- 4) (t + 3) = 0
t = 4 sec
60 మీ|| ఎత్తు వద్ద నుండి ఒక రాయిని జారవిడిచిన అది భూమిని చేరుటకు 4 సెకనుల కాలం పట్టును.

ప్రశ్న 23.
ఒక చెట్టు నుండి ఆపిల్ జారిపడింది. ఆపిల్ పై నున్న ఒక చిన్న చీమ, భూమి తనవైపు ్వ త్వరణంతో చలిస్తుందని గమనించింది. భూమి నిజంగా చలిస్తుందా? ఒకవేళ చలిస్తే భూమికి ఈ త్వరణం పొందడానికి దానిపై పనిచేసే బిలం ఏమిటి? (AS 7)
జవాబు:
పై ప్రశ్నలో భూమి చలించుట జరుగదు. పండులో మాత్రమే చలనం గమనించగలము. ఒకవేళ భూమి గాని చలిస్తే న్యూటన్ 3వ గమన నియమం ప్రకారం ఆ పండుపై భూమి యొక్క గురుత్వాకర్షణ బలం పనిచేస్తూ ఉంటుంది.

9th Class Physical Science 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 130

ప్రశ్న 1.
ఒక వస్తువుపై ఏ బలం పనిచేయకపోతే ఆ వస్తువు వక్రమారంలో చలించగలదా?
జవాబు:
వస్తువుపై ఏ బలం పనిచేయకపోతే వస్తువు వక్రమార్గంలో చలించదు.

ప్రశ్న 2.
వక్రమార్గంలో ప్రయాణించే సందర్భంలో కారు వడి పెరిగినట్లయితే దాని అభికేంద్రత్వరణం పెరుగుతుందా?
(మీ సమాధానాన్ని a = \(\frac{\mathrm{V}^{2}}{R}\) సమీకరణ సహాయంతో సమర్థించుకోండి).
జవాబు:
అభికేంద్ర త్వరణం (a_c) = \(\frac{\mathrm{V}^{2}}{R}\)
a ∝ V² కావున కారు వడి పెరిగినట్లయితే దాని అభికేంద్రత్వరణం పెరుగును.

ప్రశ్న 3.
1 మీ. పొడవు గల తాడు చివర 1 కి.గ్రా॥ ద్రవ్యరాశి గల బొమ్మను కట్టి క్షితిజ సమాంతరతలంలో 3 మీ./సె. వడితో త్రిప్పిన తాదులో ఉండే తన్యత ఎంత?
జవాబు:
బొమ్మ ద్రవ్యరాశి = m = 1 కి.గ్రా. ; వృత్త వ్యాసార్థం = తాడు పొడవు = R = 1 మీ. ; వడి = v = 3 మీ./సె.
తాడు క్షితిజ సమాంతర తలంలో తిరుగుచున్నది. కావున దానికి కావలసిన అభికేంద్రబలమే తాడు తన్యత అవుతుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 133

ప్రశ్న 4.
పటంలో చూపినట్లు చంద్రుడు భూమిచుట్టూ వృత్తాకార మార్గంలో చలిస్తూ ఉంటాడు. ఒకవేళ చంద్రుని వేగం శూన్యమయితే, చంద్రుడు చలనం ఏ విధంగా ఉంటుంది?
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 18
జవాబు:
చంద్రుని వేగం శూన్యమయితే, చంద్రుని యొక్క చలన దిశ భూమి వైపుకు ఉంటుంది.

ప్రశ్న 5.
రెండు వస్తువుల్లో ఒకదాని ద్రవ్యరాశి రెట్టింపయిన, వాటి మధ్య గురుత్వాకర్షణ బలం ఎంతుంటుంది?
జవాబు:
గురుత్వాకర్షణ బలం ద్రవ్యరాశికి అనులోమానుపాతంలో ఉండును. కావున గురుత్వాకర్షణ బలం రెట్టింపగును.

ప్రశ్న 6.
విశ్వంలో అన్ని వస్తువుల మధ్య గురుత్వాకర్వణ బలం ఉంటుందని మనకు తెలుసు. మరి మనం పెద్ద భవంతుల దగరగా నిలుచున్నప్పుడు వాటి వల్ల మనపై ప్రయోగింపబడే గురుత్వాకర్షణ బల ప్రభావాన్ని అనుభూతి పొందకపోవడానికి గల కారణమేమి?
జవాబు:

పెద్ద భవంతులతో పోల్చినపుడు మన ద్రవ్యరాశి లెక్కించదగినది కాదు.
భవంతుల ఎత్తుల మధ్య అధిక తేడా ఉంటుంది.
అందువలన మనం పెద్ద భవంతుల దగ్గరగా నిల్చున్నప్పుడు వాటివల్ల మనపై ప్రయోగింపబడే గురుత్వాకర్షణ బల ప్రభావ అనుభూతిని పొందలేము.

ప్రశ్న 7.
ఒకే ద్రవ్యరాశి గల చెక్కముక్క మరియు ఇనుప ముక్కలపై పనిచేసే భూమ్యాకర్షణ బలాల్లో దేనిపై పనిచేసే బలం అధికంగా ఉండును?
జవాబు:
ఒకే ద్రవ్యరాశి గల చెక్కముక్క మరియు ఇనుపముక్కలపై పనిచేసే భూమ్యాకర్షణ బాలాలు రెండింటిపైన సమానంగా ఉంటాయి. ఎందుకంటే అవి ఒకే ద్రవ్యరాశిని కలిగి ఉన్నాయి కనుక.

ప్రశ్న 8.
భూమి గురుత్వాకర్షణబలంతో ఆపిలను ఆకర్షించడం వలన అది భూమిపై పడుతుందని మనకు తెలుసు. ఆపిల్ కూడా భూమిని ఆకర్షిస్తుందా? ఒకవేళ ఆకర్షిస్తే అది ఎంత బలంతో భూమిని ఆకర్షిస్తుంది?
జవాబు:
ఆపిల్ కూడా భూమిని ఆకర్షించును. భూమి, ఆపిల్ పై ఎంత బలంను ప్రయోగించునో దానికి సమానమైన బలంతో వ్యతిరేక దిశలో ఆపిల్ భూమిపై బలాన్ని ప్రయోగించును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 135

ప్రశ్న 9.
వడి లేకుండా, త్వరణాన్ని కలిగి ఉండే వస్తు గమనాన్ని తెలిపే సందర్భానికి ఉదాహరణ యివ్వండి.
జవాబు:
నిట్టనిలువుగా పైకి విసిరిన వస్తువు వడి క్రమేపి తగ్గి శూన్యమై, గరిష్ఠ ఎత్తుకు చేరును. ఆ గరిష్ట ఎత్తు వద్ద వస్తువుకు వడి ఉండదు కానీ, గురుత్వత్వరణాన్ని కలిగి ఉండును.

ప్రశ్న 10.
20 మీ/సె. మరియు 40 మీ/సె. వేగాలతో గాలిలోనికి విసిరిన రెండు వస్తువుల యొక్క త్వరణాలను పోల్చండి.
జవాబు:
రెండు వస్తువులకు ఒకే త్వరణముండును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 137

ప్రశ్న 11.
నీ భారం ఎప్పుడు “mg” కు సమానం?
జవాబు:
మనము భూమి ఉపరితలముపై ఉన్నప్పుడు, మన భారం “mg” కు సమానమౌతుంది.

ప్రశ్న 12.
నీ భారం శూన్యమయ్యే సందర్భాలకు ఉదాహరణను ఇవ్వండి.
జవాబు:

స్విమ్మింగ్ పూల్ లో ఈతకొట్టేందుకు కొంత ఎత్తు నుండి దూకిన సందర్భంలో భారము శూన్యమగును.
పారాచూట్ సహాయంతో కొంత ఎత్తున గల విమానం నుండి దూకిన సందర్భంలో భారము శూన్యమగును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 140

ప్రశ్న 13.
పలుచని సమతల త్రిభుజాకార వస్తువు మరియు గోళాకార వస్తువుల గురుత్వ కేంద్రాలు ఎక్కడ ఉంటాయి?
జవాబు:

సమతల త్రిభుజాకార వస్తువు గురుత్వ కేంద్రము, ఆ వస్తువు భుజాల మధ్యగతరేఖల ఖండన బిందువు వద్ద ఉండును.
గోళాకార వస్తువుల విషయంలో దాని వ్యాసాల ఖండన బిందువు వద్ద గురుత్వ కేంద్రం ఉండును.

ప్రశ్న 14.
వస్తువుకి ఒకటి కంటే ఎక్కువ గురుత్వ కేంద్రాలు ఉండవచ్చా?
జవాబు:
ఉండవు, వస్తువుకి ఒకే ఒక్క గురుత్వకేంద్రం ఉండును.

ప్రశ్న 15.
“వీసా” అనే పట్టణంలో ఒక టవర్ కొంచెం వాలి ఉంటుంది. అయినా అది పడిపోవడం లేదు. ఎందుకు?
జవాబు:
గురుత్వ కేంద్రం స్థానంలో మార్పిడి, ఆ వస్తువు యొక్క స్థిరత్వంను పెంచును. కావున పీసా గోపురం పడిపోవడం లేదు.

ప్రశ్న 16.
వీపు పై అధిక భారాన్ని మోసే వ్యక్తి ఎందుకు కొంచెం ముందుకు వంగుతాడు?
జవాబు:
వీపుపై అధిక భారాన్ని మోసే వ్యక్తి స్థిరత్వం కొరకు కొంచెం ముందుకు వంగుతాడు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 129

ప్రశ్న 17.
సమవృత్తాకార చలనంను నిర్వచించుము. ఆ చలనంలో గల వస్తువు వేగం మారుతుందా? ఆ వస్తువుకు త్వరణం వుంటుందా? ఒకవేళ ఉంటే ఏ దిశలో ఉండును?
జవాబు:
నిర్వచనం : ఏదైనా ఒక వస్తువు స్థిరవడితో వృత్తాకార మార్గంలో చలిస్తూ ఉంటే ఆ వస్తువు చలనాన్ని “సమవృత్తాకార చలనము” అందురు.

సమవృత్తాకార చలనంలో గల వస్తువు వేగం మారును.
ఆ వస్తువుకు త్వరణం ఉండును.
దాని దిశ వస్తువేగ దిశలో ఉండును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 131

ప్రశ్న 18.
సర్ ఐజాక్ న్యూటన్ ఆపిల్ చెట్టు క్రింద కూర్చుని ఉన్నపుడు ఆపిల్, చెట్టు నుండి పడిందనే విషయం ద్వారా అతను గురుత్వాకర్షణ అనే భావనను కనుగొన్నాడని మనందరికీ సుపరిచితమే కదా ! ఈ సందర్భంలో న్యూటన్ మదిలో మెదిలిన ప్రశ్నలేమిటో మీకు తెలుసా?
జవాబు:

ఆపిల్ మాత్రమే భూమిపై పడింది. ఎందుకు?
ఆపిలను ఎవరో లాగి ఉంటారు (ఆకర్పించి)?
ఒకవేళ భూమి ఆపిల్ను లాగి ఉంటే ఆ బలం ఏమై ఉంటుంది?
ఈ నియమం ఆపిల్ కు మాత్రమేనా? ఏ వస్తువులకైనా వర్తిస్తుందా?

ఉదాహరణ సమస్యలు

9th Class Physical Science Textbook Page No. 133

ప్రశ్న 19.
భూ ఉపరితలానికి దగ్గరగా భూమి చుట్టూ భ్రమించే ఉపగ్రహ ఆవర్తన కాలమెంత? (భూ ఉపరితలం నుండి ఉపగ్రహ కక్ష్యకు గల ఎత్తు విస్మరించంది. భూమి ద్రవ్యరాశి, వ్యాసార్ధాలు వరుసగా 6 × 10^-24 కి.గ్రా. మరియు 6.4 × 10⁶ మీ.గా తీసుకోండి).
సాధన:
భూ ద్రవ్యరాశి మరియు వ్యాసార్ధాలు వరుసగా M మరియు R లు తీసుకుందాం. ఉపగ్రహ ద్రవ్యరాశి IT అనుకుందాం.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 19

పై సమీకరణంలో M, R మరియు G లు ప్రతిక్షేపించగా T = 84.75 ని. వచ్చును.

అనగా భూమి ఉపరితలానికి దగ్గరగా భూమి చుట్టూ వృత్తాకార మార్గంలో చలించే ఉపగ్రహం ఒక పూర్తి భ్రమణం చేయడానికి 1 గంట 24.7 నిముషాల సమయం (సుమారుగా) తీసుకుంటుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 135

ప్రశ్న 20.
ఒక వస్తువును నిట్టనిలువుగా పైకి విసిరారు. అది ఊర్ద్పదిశలో చలించేటప్పుడు ఆఖరి సెకనులో ప్రయాణించే దూరమెంత? S= 10 మీ/సె² గా తీసుకోండి.
సాధన:
ఊర్ధ్వ దిశలో చలించే వస్తువు ఆఖరి సెకనులో ప్రయాణించిన దూరం, అదే దిశలో మొదటి సెకనులో ప్రయాణించిన
దూరానికి సమానం.
కనుక u = 0 మరియు s = ut + \(\frac{1}{2}\)at², నుండి
వస్తువు ఊర్ధ్వ దిశలో ఆఖరి సెకనులో ప్రయాణించిన దూరం s = \(\frac{1}{2}\)gt² = \(\frac{1}{2}\) × 10 × 1 = 5 మీ.

ప్రశ్న 21.
వివిధ ఎత్తుల నుండి జారవిడిచిన రెండు స్వేచ్ఛా పతన వస్తువులు భూమికి ఒకేసారి చేరుకున్నవి. రెండు వస్తువుల ప్రయాణ కాలాలు వరుసగా 2సె. మరియు 1సె. అయిన 1సె. ప్రయాణించిన వస్తువును పతనం చెందడం ప్రారంభించేటప్పటికి 18 = 10 మీ/సె² గా తీసుకోండి). 2సె. ప్రయాణించిన వస్తువు ఏ ఎత్తులో ఉంటుంది?
సాధన:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 21
2సె|| ప్రయాణ కాలం గల వస్తువును మొదటిదని, 1 సె॥ ప్రయాణ కాలం గల వస్తువును రెండవదని అనుకుందాం. రెండవ వస్తువు 1 సెకను కాలంలో ప్రయాణించే దూరం
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 22
కావున రెండవ వస్తువు జారవిడిచే సమయంలో, మొదటి వస్తువు భూ ఉపరితలం నుండి 15 మీ. ఎత్తులో ఉంటుంది.

ప్రశ్న 22.
25మీ. ఎత్తు గల భవనం నుండి నిట్టనిలువుగా 20 మీ/సె వడితో ఒకరాయిని పైకి విసిరారు. ఆ రాయి భూమిని చేరడానికి ఎంత సమయం పడుతుంది? (g= 10 మీ/సె² గా తీసుకోండి.)
సాధన:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 23
ఈ లెక్కను సాధించడంలో ప్రక్క పటంలో చూపిన విధంగా సంజ్ఞా సాంప్రదాయాన్ని పాటించాలి.

రాయిని పైకి ఏ బిందువువద్ద నుంచైతే విసిరారో ఆ బిందువును నిర్దేశిత బిందువు (point of reference) గా తీసుకోండి. ఈ బిందువు నుండి పై దిశను ధనాత్మకం గాను, క్రింది దిశను ఋణాత్మకంగాను తీసుకుందాం. ఇచ్చిన విలువలు u = 20మీ/సె.
a = g = – 10 మీ/సె²
S = h = – 25 మీ. అవుతాయి.
చలన సమీకరణం, s = ut + \(\frac{1}{2}\) at²
– 25 = 20t – \(\frac{1}{2}\) × 10 × t²
– 25 = 20t – 5t²
– 5 = 4t – t²
⇒ t² – 4t – 5 = 0
దీనిని సాధించగా, (t- 5) (t + 1) = 0
కనుక t = 5 లేదా -1
కావున రాయి భూమిని చేరడానికి 5 సె|| సమయం పట్టును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 136

ప్రశ్న 23.
వడితో నిట్టనిలువుగా భూ ఉపరితలం నుండి పైకి విసిరిన వస్తువు భూమికి తిరిగిరావడానికి ఎంత సమయం పట్టును?
సాధన:
పైకి విసిరిన వస్తువు తిరిగి విసిరిన స్థానంకు చేరుకొనును. కావున స్థానభ్రంశం S = 0 అగును.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 24
తొలి వేగం u = u మరియు a = – g
చలన సమీకరణం, s = ut + \(\frac{1}{2}\) at² నుండి
0 = ut – \(\frac{1}{2}\)gt²
⇒ \(\frac{1}{2}\) gt² = ut
⇒ t = \(\frac{2u}{g}\)

పరికరాల జాబితా

చెక్కదిమ్మె, చెక్క స్టాండు, వడంబం, దారము, స్టీలు ప్లేటు, విద్యుత్ మోటారు, బ్యాటరీ, స్ప్రింగ్ త్రాసు, సమతాస్థితిని ప్రదర్శించే బొమ్మలు, నమూనాలు, మీటరు స్కేలు, అక్రమాకారపు వస్తువులు, రింగు

9th Class Physical Science 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

వృత్తాకార చలనంలో ఉన్న వస్తువును గమనించుట :

ప్రశ్న 1.
వృత్తాకార చలనంలో గల వస్తువును గమనించు కృత్యంను సోదాహరణంగా వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 25

ఒక విద్యుత్ మోటారు యొక్క కడ్డీకి ఒక వృత్తాకార ప్లేటును బిగించుము.
పటంలో చూపిన విధంగా ప్లేటు అంచు వద్ద చిన్న చెక్కదిమ్మను ఉంచుము.
ఇప్పుడు విద్యుత్ మోటారు స్విచ్ ను ఆన్ చేయుము.
కొంతసేపు తర్వాత చెక్కదిమ్మ పది భ్రమణాలు చేయుటకు పట్టే కాలాన్ని లెక్కించుము.
ఈ విధముగా రెండు లేక మూడు సార్లు చేయుము.

పై కృత్యం ద్వారా చెక్కదిమ్మ వృత్తాకార మార్గంలో స్థిర వడి, స్థిర భ్రమణ కాలములో తిరుగుచున్నది అని గమనించవచ్చును.

కృత్యం – 2

సమవృత్తాకార చలనంలో ఉన్న వస్తు వేగ సదిశలను గీయటం :

ప్రశ్న 2.
సమవృత్తాకార చలనంలో ఉన్న వస్తు వేగ సదిశలను గీయుటను వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 26

స్థిరవడి, స్థిరవేగంతో వృత్తాకార మార్గంలో ఒక చెక్కదిమ్మ భ్రమణం చేయుచున్నదనుకొనుము.
పటంలో చూపిన విధంగా చెక్కదిమ్మ చలించే మార్గాన్ని గీయుము.
ఈ మార్గంకు నిర్దిష్ట కాలవ్యవధుల వద్ద వేగ సదిశలను పటంలో చూపిన విధముగా గీయుము.
వేగ సదిశల తొలి బిందువులను ఒక బిందువు వద్దకు చేర్చుము.
ఈ వేగ సదిశలన్నీ వృత్తాకార మార్గం యొక్క కేంద్రం దగ్గర కలిసి వివిధ దిశల్లో ఉన్న వృత్త వ్యాసార్ధాలు కన్పిస్తాయి.

కృత్యం – 3

స్వేచ్ఛా పతన వస్తు త్వరణం దాని ద్రవ్యరాశిపై ఆధారపడదు

ప్రశ్న 3.
స్వేచ్ఛా పతన వస్తు త్వరణం దాని ద్రవ్యరాశిపై ఆధారపడదను చూపు కృత్యాన్ని రాయుము.
జవాబు:

పుస్తకంపై ఒక చిన్న కాగితాన్ని ఉంచి కొంత ఎత్తు నుండి రెండింటిని కలిపి ఒకేసారి వదలవలెను.
తర్వాత పుస్తకాన్ని మరియు కాగితాన్ని విడివిడిగా ఒకే ఎత్తు నుండి ఒకేసారి జారవిడవవలెను.

మొదటి సందర్భంలో కాగితం, పుస్తకంపైనున్నచో రెండునూ ఒకేసారి భూమి చేరినవి. రెండవ సందర్భంలో పుస్తకం ముందు భూమిని చేరి, కాగితం కొద్ది తేడాతో భూమిని చేరినది. దీనికి కారణం గాలి నిరోధక బలం కాగితంపై ఎక్కువగా పనిచేయటమే.

కృత్యం – 4

ప్రశ్న 4.
గురుత్వత్వరణం (g) ఏ దిశలో పనిచేస్తుంది?
జవాబు:
ఒక రాయిని నిట్టనిలువుగా పైకి విసరండి. అది భూమికి, తిరిగి చేరడానికి పట్టే సమయాన్ని లెక్కించండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 27
రాయి పైకి చలించేటప్పుడు దాని వడి తగ్గుతూ ఉంటుంది. క్రిందకు చలించేటప్పుడు దాని వడి పెరుగుతూ ఉంటుంది. కనుక స్వేచ్చా పతన వస్తువు యొక్క త్వరణదిశ భూ ఉపరితలానికి లంబంగా పనిచేస్తుంది. వస్తువులను ఏవిధంగా విసిరినా వాటి గురుత్వత్వరణం ఎల్లప్పుడూ క్రిందకి పటంలో చూపిన విధంగా ఉంటుంది.

కృత్యం – 5

స్వేచ్ఛాపతన వస్తు భారంను కొలవగలమా?

ప్రశ్న 5.
స్వేచ్ఛాపతన వస్తు భారంను కొలిచే విధానాన్ని వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 28

ఒక స్ప్రింగ్ త్రాసును తీసుకొనుము.
ఆ త్రాసును పటంలో చూపిన విధంగా ఏదైనా ఆధారంకు వ్రేలాడదీయుము.
ఆ త్రాసు కొనకు కొంత భారాన్ని తగిలించుము.
ఈ సందర్భంలో త్రాసు రీడింగును గుర్తించుము.
భారం తగిలించి వున్న ఆ త్రాసును దాని ఆధారం నుండి వేరుచేసి స్వేచ్చగా వదిలివేయుము.
ఈ సందర్భంలో సూచీ సున్నా రీడింగును చూపుతుంది.
అనగా వస్తువు భార రహిత స్థితిలో కలదని గమనించవచ్చును.

కృత్యం – 6

స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు – జరిగే మార్పులు :

ప్రశ్న 6.
స్వేచ్ఛాపతన వస్తువు విషయంలో జరిగే మార్పులను తెల్పు కృత్యంను వ్రాయుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 29

ఒక పారదర్శక టీ లాంటి పాత్రను తీసుకొనుము.
ఆ బ్రేకు ఎదురెదురు భుజాలపై రంధ్రాలను చేయుము.
2 లేక 3 రబ్బరు బ్యాండ్లను తీసుకుని రంధ్రాల మధ్య బిగుతుగా బిగించుము.
ఆ రబ్బరు బ్యాండ్లపై ఒక రాయిని పటం(ఎ)లో చూపిన విధంగా ఉంచండి.
రబ్బరు బ్యాండ్లలో వంపును గమనించవచ్చును.
ఈ స్థితిలో రాయితో సహా మొత్తం పాత్రను స్వేచ్చగా వదులుము.
పాత్రను స్వేచ్ఛగా వదిలినపుడు రాయి వలన రబ్బరు బ్యాండ్లలో ఏర్పడిన వంపు ఉండదు.
ఈ కృత్యం వలన వస్తుభారం శూన్యం కనుక భారం, ఆధారిత బలానికి సమానమైనదని తెలుసుకోవచ్చును.

కృత్యం – 7

ప్రశ్న 7.
కొన్ని వస్తువులను సమతాస్థితిలో (Balancing) ఉంచడం :
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 30
ఒక స్పూన్, ఒక ఫోర్క్ మరియు భారయుత కడ్డీలను ఒక గ్లాసు అంచుపై పటంలో చూపిన
విధంగా మొత్తం వ్యవస్థ సమతుల్య స్థితిలో ఉండేట్లు చేయండి. కొన్ని ప్రయత్నాల తర్వాత పటంలో చూపిన విధంగా సమతుల్య స్థితిలో ఉండిపోతాయి.

కృత్యం – 8

వంగకుండా మీరు పైకి లేవగలరా?

ప్రశ్న 8.
పటంలో చూపిన విధంగా కుర్చీలో కూర్చోండి. కాళ్లను మరియు వీపును, నడుము భాగాలను వంచకుండా పటంలో చూపిన స్థితిలోనే ఉండి పైకి లేవడానికి ప్రయత్నించండి.
పైన తెలిపిన విధంగా చేయగలరా? లేకపోతే ఎందుకు చేయలేరు?
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 31
జవాబు:
1) ఆ విధంగా పైకి లేవలేము.

కారణములు:

కుర్చీలో కూర్చున్నప్పుడు మనము భారరహిత స్థితిలో ఉంటాము.
ఆ స్థితిలో మనము కుర్చీ నుండి బలమును పొందవలసి ఉంటుంది.
దాని కొరకు మనము కాళ్ళను మరియు వీపును, నడుము భాగాలను వంచవలసి ఉంటుంది.

కృత్యం – 9

ప్రశ్న 9.
నిచ్చెనను సమతుల్య స్థితిలో ఉంచడం :
జవాబు:
నిచ్చెనను లేదా పొడుగాటి కర్రను నీ భుజంపై సమతాస్థితినందు ఉంచుటకు ప్రయత్నించండి. అతి కష్టం మీద సమతాస్థితి యందు ఉంచగలం.

కృత్యం – 10

ప్రశ్న 10.
గురుత్వ కేంద్రాన్ని కనుగొనుట :
ఎ) క్రమాకార వస్తువు యొక్క గురుత్వ కేంద్రంను కనుగొనుటను ఒక కృత్యం ద్వారా తెలుపుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 32

ఒక మీటరు పొడవుగల కొలబద్దను తీసుకొనుము.
ఆ బద్దపై వేర్వేరు బిందువుల వద్ద, దానిని వ్రేలాడదీయుము.
కొలబద్ద స్థిరముగా ఉండదు.
ఆ కొలబద్ద యొక్క మధ్యబిందువు నుండి వేలాడదీయుము.
ఈ బిందువు వద్ద కొలబద్ద క్షితిజ సమాంతరంగా ఉండును.
అనగా ఈ బిందువు వద్ద కొలబద్ద మొత్తంకు ఆధారము ఏర్పడింది. కావున ఈ బిందువునే ఆ వస్తువు యొక్క గురుత్వకేంద్రము అంటారు.
ఈ విధముగా క్రమాకార వస్తువు యొక్క గురుత్వ కేంద్రంను కనుగొనవచ్చును.

బి) ఒక అక్రమాకార వస్తువు యొక్క గురుత్వ కేంద్రంను ఏ విధముగా నిర్ణయించగలము?
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 33

స్వేచ్ఛగా వ్రేలాడదీసిన ఏ వస్తువు గురుత్వ కేంద్రమైననూ, ఈ వ్రేలాడదీసిన బిందువు నుండి గీయబడిన క్షితిజ లంబముపై ఉండును.
ఆ వస్తువు యొక్క వేరొక బిందువు గుండా మరలా వ్రేలాడదీయుము.
ఈ బిందువు నుండి క్షితిజ లంబాన్ని ఊహించుకొనుము.
ఈ రెండు రేఖల ఖండన బిందువును గురుత్వ కేంద్రముగా లెక్కించవచ్చును.

కృత్యం – 11

ఒక రింగు గురుత్వ కేంద్రాన్ని కనుగొనుట :

ప్రశ్న 11.
ఒక రింగు యొక్క గురుత్వ కేంద్రమును ఎట్లు కనుగొంటావో ప్రయోగపూర్వకంగా వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 34

ఒక దళసరి కార్డుబోర్డు తీసుకొని, వేర్వేరు వ్యాసార్థాలతో ఏక కేంద్ర వృత్తాలు గీయుము.
వృత్తాకార రేఖల వెంబడి కార్డుబోర్డును కత్తిరించాలి. పటంలో చూపినట్లు రింగు ఆకారము ఏర్పడుతుంది.
AB అనే సన్నని తీగపై దీనిని ఉంచి దాని స్థానం సవరిస్తూ, అదిక్షితిజ సమాంతరంగా ఉండునట్లు చేయాలి.
ఆ తీగను టేపుతో ఆ స్థానంలో స్థిరంగా ఉండునట్లు చేయాలి.
మరల ఇదే ప్రయోగాన్ని CD అనే తీగపై చేయాలి.
AB మరియు CD తీగల ఖండన బిందువు ‘G’ గా గుర్తించుము.
‘G’ వద్ద త్రాడు సహాయముతో రింగును ‘G’ బిందువు నుండి వ్రేలాడదీసిన అది క్షితిజ సమాంతరంగా ఉంటుంది.
ఈ బిందువే గురుత్వ కేంద్రము లేక గరిమనాభి అవుతుంది.

కృత్యం – 12

ప్రశ్న 12.
గురుత్వ కేంద్రం స్థానంలో మార్పు – దాని ఫలితం :
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 8th Lesson గురుత్వాకర్షణ 35
మీరు నిటారుగా నిలబడినారనుకోండి. మీ శరీరం యొక్క గురుత్వ కేంద్రం మీ శరరము యొక్క మధ్యభాగము (గరిమినాభి).

మీరు నిలబడిన స్థానంలో ముందుకు వంగి పటం(ఎ)లో చూపినట్లు, మీ కాలివ్రేళ్లను పట్టుకోవడానికి ప్రయత్నించండి. తర్వాత ఒక గోడకు అనుకొని పటం(బి)లో చూపిన విధంగా కాళ్ళు గోడకు ఆనించి ఉంచి నడుము పై భాగంను ముందుకు వంచి మీ కాలివ్రేళ్లను పట్టుకోవడానికి ప్రయత్నించండి.

పటం(ఎ)లో వ్యక్తి ముందుకు వంగి కాలి వేళ్ళను పట్టుకోగలిగాడు. కారణం అతను తన శరీర గురుత్వ కేంద్రం వద్ద వంగాడు కాబట్టి.
పటం(బి)లో వ్యక్తి ముందుకు వంగి కాలివ్రేళ్ళను పట్టుకోలేకపోయాడు. కారణం అతను తన శరీర గురుత్వకేంద్రం వద్ద వంగలేదు కాబట్టి.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physics Study Material Pdf Download 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 7th Lesson Questions and Answers వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం

9th Class Physical Science 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
కాంతి పరావర్తన నియమాలు వక్ర తలాలకు అనువర్తించవు. ఇది సరియైన వాక్యమేనా? (AS 1)
జవాబు:
సరియైన వాక్యం కాదు. కాంతి పరావర్తన నియమాలు వక్రతలాలకు కూడా అనువర్తిస్తాయి.

ప్రశ్న 2.
పుటాకార దర్పణం యొక్క నాభ్యంతరాన్ని ఎలా కనుగొంటారు? (AS 1)
(లేదా)
దర్పణ ధ్రువము మరియు నాభిల మధ్య దూరమును ఏమంటారు? ఒక కృత్యం ద్వారా దానిని ఏ విధంగా కనుగొంటారు?
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 1

సూర్యుని కాంతి పడే విధంగా ఒక పుటాకార దర్పణాన్ని పట్టుకొనుము.
దర్పణానికి ఎదురుగా ఒక చిన్న కాగితం ముక్కనుంచుము.
ఆ కాగితాన్ని మెల్లగా వెనుకకు జరుపుతూ, ఏ స్థానంలో చిన్నదైన మరియు అధిక తీవ్రత గల సూర్యుని ప్రతిబింబం ఏర్పడునో గుర్తించుము.
సూర్యుని నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు పుటాకార దర్పణం వల్ల ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి.
ఈ బిందువును దర్పణం యొక్క నాభి (F) అంటాము.
నాభి నుండి దర్పణకేంద్రానికి గల దూరం నాభ్యంతరం (F) అగును.

ప్రశ్న 3.
ఫుటాకార దర్పణం యొక్క ప్రధానాక్షంపై నాభి, వక్రతా కేంద్రం మధ్య ఒక వస్తువును ఉంచితే ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది? (AS 1)
జవాబు:
పుటాకార దర్పణం యొక్క ప్రధానాక్షంపై నాభి, వక్రతా కేంద్రం మధ్య ఒక వస్తువును ఉంచితే ప్రతిబింబం వక్రతా కేంద్రం ఆవల ఏర్పడును.
ప్రక్క పటంలో
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 2
OB → వస్తువు
IJ → ప్రతిబింబం
F → నాభి
C → వక్రతా కేంద్రం

ప్రశ్న 4.
8 సెం.మీ. వక్రతా వ్యాసార్ధం గల పుటాకార దర్పణం యొక్క ప్రధానాక్షంపై దర్పణం నుండి 10 సెం.మీ. దూరంలో ఒక వస్తువును ఉంచితే ప్రతిబింబం ఎంత దూరంలో ఏర్పడుతుంది? (AS 1)
(లేదా)
ఒక పుటాకార దర్పణపు వ్యాసార్ధం 8 సెం.మీ. దాని నుండి 10 సెం.మీ.ల దూరంలో, ప్రధానాక్షంపై వస్తువును ఉంచిన, దాని ప్రతిబింబం ఏర్పడు దూరం?
జవాబు:
వస్తు దూరం (u) = 10 సెం.మీ. ; వక్రతావ్యాసార్థం (R) = 8 సెం.మీ.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 3
∴ ప్రతిబింబ దూరము (v) = 6.7 సెం.మీ.

ప్రశ్న 5.
పుటాకార, కుంభాకార దర్పణాల మధ్య భేదాలను తెల్పండి. (AS 1)
(లేదా)
‘A’ అను విద్యార్థి వాహనాలలో వాడు రియర్ వ్యూ దర్పణంను గమనించెను. ‘B’ అను విద్యార్థి దంత వైద్యులు వాడు దర్పణంను గమనించెను. ఆ దర్పణాల రకాలేవి? వాటి మధ్య భేదాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
ఆ దర్పణాలు 1) పుటాకార దర్పణం 2) కుంభాకార దర్పణం

పుటాకార దర్పణం	కుంభాకార దర్పణం
1) ఇది గోళాకార దర్పణంలోని అంతరతలం పరావర్తన తలం అయినటువంటి దర్పణ రకము.	1) ఇది గోళాకార దర్పణంలోని బాహ్యతలం పరావర్తన తలం అయినటువంటి దర్పణ రకము.
2) దీనియందు పరావర్తనం చెందిన తర్వాత కాంతి కిరణాలు కేంద్రీకరించబడతాయి.	2) దీనియందు పరావర్తనం చెందిన తర్వాత కాంతికిరణాలు వికేంద్రీకరించబడతాయి.
3) దీని వక్రతా వ్యాసార్ధం ధనాత్మకము.	3) దీని వక్రతా వ్యాసార్ధం ఋణాత్మకం.
4) ఇవి ఎక్కువగా నిజ ప్రతిబింబాలను ఏర్పరుస్తాయి.	4) ఇవి ఎక్కువగా మిథ్యా ప్రతిబింబాలను ఏర్పరుస్తాయి.
5) వీటిని హెడ్ లైట్స్ లోను, టెలిస్కోలోను వాడతారు.	5) వీటిని ‘రియర్ వ్యూ మిర్రర్లు’గా వాడతారు.

ప్రశ్న 6.
నిజప్రతిబింబం, మిథ్యా ప్రతిబింబం మధ్య భేదాలను తెల్పండి. (AS 1)
(లేదా)
రాజు తన ప్రతిబింబంను పుటాకార దర్పణంలో చూచుకొనెను. అతను దర్పణం నుండి దూరంగా పోపుకొలది ప్రతిబింబంను చూడలేకపోయెను. ఆ ప్రతిబింబాల మధ్యభేదాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

నిజప్రతిబింబం	మిథ్యా ప్రతిబింబం
1) ఇది పరావర్తన కిరణాలు ఖండించుకొనుట వలన ఏర్పడుతుంది.	1) ఇది పరావర్తన కిరణాలను వెనుకకు పొడిగించుట వలన ఏర్పడుతుంది.
2) దీనిని తెరపై పట్టవచ్చును.	2) దీనిని తెరపై పట్టలేము.
3) ఇది తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.	3) ఇది నిటారుగా ఏర్పడుతుంది.
4) ఇది పుటాకార దర్పణం వల్లనే ఏర్పడుతుంది.	4) ఇది కుంభాకార దర్పణం వల్లనే ఏర్పడుతుంది.
5) ఇది వస్తువున్న వైపే ఏర్పడును.	5) ఇది వస్తువున్న వైపునకు అవతలివైపు ఏర్పడును.

ప్రశ్న 7.
పుటాకార దర్పణంతో మిథ్యా ప్రతిబింబాన్ని ఎలా ఏర్పరుస్తారు? (AS 1)
(లేదా)
రాము పుటాకార దర్పణం వైపుకు ఒక వస్తువును కదిలించుచున్నాడు. అతను ఏ స్థానం వద్ద వుంచిన వస్తువు యొక్క మిథ్యా ప్రతిబింబాన్ని పొందగలడు?
జవాబు:
పుటాకార దర్పణం యొక్క నాభి వద్ద వస్తువును ఉంచిన దాని మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 8.
గోళాకార దర్పణాలకు సంబంధించిన, కింద ఇవ్వబడిన పదాలను వివరించండి. (AS 1)
ఎ) దర్పణధ్రువం బి) వక్రతా కేంద్రం సి) నాభి డి) వక్రతా వ్యాసార్ధం ఇ) నాభ్యంతరం ఎఫ్) ప్రధానాక్షం జి) వస్తుదూరం హెచ్) ప్రతిబింబ దూరం ఐ) ఆవర్తనం
(లేదా)
వినయ్ దర్పణాలకు సంబంధించిన సమస్యలను సాధించుటకు పాటించవలసిన నియమాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
ఎ) దర్పణధ్రువం (P) :
దర్పణం యొక్క మధ్య బిందువు లేక జ్యామితీయ కేంద్రాన్ని “దరణధ్రువం” అంటారు.

బి) వక్రతా కేంద్రం (C) :
గుల్ల గోళాకారం యొక్క కేంద్రంను “వక్రతా కేంద్రం” అంటారు.

సి) నాభి (F) :
వస్తువు నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు గోళాకార దర్పణం యొక్క ఏదో ఒక కేంద్రం వద్ద కేంద్రీకరించబడతాయి. ఈ బిందువును దర్పణం యొక్క “నాభి” అంటారు.

డి) వక్రతా వ్యాసార్ధం(R) :
దరణ కేంద్రం, వక్రతా కేంద్రానికి మధ్యగల దూరాన్ని ఆ దర్పణపు “వక్రతా వ్యాసార్ధం” అంటారు.

ఇ) నాభ్యంతరం (f) :
నాభి నుండి దర్షణ కేంద్రానికి మధ్య గల దూరాన్ని “దర్పణపు నాభ్యంతరం” అంటారు.

ఎఫ్) ప్రధానాక్షం (P) :
వక్రతాకేంద్రం మరియు దర్శణ కేంద్రం గుండా పోతున్నట్లు గీయబడిన క్షితిజ సమాంతర రేఖను దర్పణం యొక్క “ప్రధానాక్షం” అంటారు.

జి) వస్తుదూరం (U) :
దర్పణం వక్రతా కేంద్రం, వస్తువుకు మధ్యగల దూరాన్ని “వస్తుదూరం” అంటారు.

హెచ్) ప్రతిబింబ దూరం(v) :
దర్పణం వక్రతా కేంద్రం, ప్రతిబింబానికి మధ్యగల దూరాన్ని “ప్రతిబింబ దూరం” అంటారు.

ఐ) ఆవర్ధనం (m) :
ప్రతిబింబ పరిమాణానికి, వస్తు పరిమాణానికి గల నిష్పత్తిని “ఆవర్ధనం” అంటారు.

ప్రశ్న 9.
సంజ్ఞాసాంప్రదాయంలోని నియమాలను తెల్పండి. (AS 1)
జవాబు:
దర్పణ సూత్రంలోని వివిధ అంశాలకు పాటించవలసిన సంజ్ఞాసాంప్రదాయం :

అన్ని దూరాలను దర్పణ కేంద్రం (P) నుండే కొలవాలి.
కాంతి (పతనకాంతి) ప్రయాణించిన దిశలో కొలిచిన దూరాలను ధనాత్మకంగానూ, వ్యతిరేకదిశలో కొలిచిన దూరాలను ఋణాత్మకంగానూ పరిగణించాలి.
వస్తువు ఎత్తు (H₀), ప్రతిబింబం ఎత్తు (H_i) లను ప్రధానాక్షానికి పై వైపు ఉన్నప్పుడు ధనాత్మకంగానూ, ప్రధానాక్షానికి కింది వైపు ఉన్నప్పుడు ఋణాత్మకంగానూ పరిగణించాలి.

ప్రశ్న 10.
గోళాకార దర్పణాలు లేకపోతే దైనందిన జీవితం ఎలా ఉంటుందో ఊహించండి. (AS 2)
(లేదా)
ఒకవేళ గోళాకార దర్పణాలను ఆవిష్కరించకపోతే మానవుని జీవిత సరళిని ఊహించి వ్రాయుము.
జవాబు:
14వ శతాబ్దంలో గోళాకార దర్పణాల ఆవిర్భావం జరిగింది. అప్పటి నుండి ఇవి దినదినాభివృద్ధి చెందుతూ వచ్చాయి.

కార్ల హెడ్ లైట్లలో వీటిని అధిక తీవ్రతగల కాంతి విడుదలయ్యేందుకు వాడతారు. అవి లేకపోతే హెడ్ లైట్లు విస్తృతమైన కాంతిని ఇవ్వవు.
దంతవైద్యులు, కంటి వైద్యులు అంతర్గత భాగాలను పరీక్షించుటకు వాడతారు. అవి లేకపోతే వైద్యులకు ఈ సూక్ష్మ పరీక్ష సాధ్యపడేది కాదు.
కుంభాకార దర్పణాలను ‘రియర్ వ్యూ మిర్రర్’లుగా ఉపయోగిస్తారు. ఇవి లేకపోతే వాహన చోదకులు వెనుక వచ్చే ట్రాఫిక్ను సరిగా గమనించలేకపోవడం వల్ల ప్రమాదాలు అధికంగా జరుగుతాయి
సోలార్ కుక్కర్లు, హీటర్ల తయారీలో పుటాకార దర్పణాలను ఉపయోగిస్తారు. ఇవి లేకపోతే సౌరశక్తిని సరిగా వినియోగించుకొనేవారం కాదు.
సెక్యూరిటీ చెకింగ్ విధానంలో కూడా వీటిని విరివిగా వాడుతున్నారు. అవిగానీ లేకపోతే సరైన రక్షణ వ్యవస్థ ఉండేది కాదు.

ఈ విధంగా మానవాళికి ఉపయోగపడుతున్న గోళాకార దర్పణాలు లేకపోతే దైనందిన జీవితం అభివృద్ధి చెందేది కాదు.

ప్రశ్న 11.
ఇంటిలో ఉన్న స్టీలు పాత్రలు, వాటిలోని ప్రతిబింబాలను చూసిన 3వ తరగతి విద్యార్థి సూర్య తన అక్క శ్రీవిద్యను కొన్ని ప్రశ్నలు అడిగాడు. ఆ ప్రశ్నలు ఏమై ఉంటాయో ఊహించండి. (AS 2)
జవాబు:
సూర్య తన అక్క శ్రీవిద్యను కింది ప్రశ్నలు అడిగి ఉండవచ్చును.

పాత్రలపై ఏర్పడు ప్రతిబింబం స్పష్టంగా లేదు – ఎందుకు?
పాత్రను బయట నుండి చూసినపుడు ప్రతిబింబం చిన్నదిగా ఎందుకు కనిపిస్తుంది?
పాత్రను లోపల నుండి చూసినపుడు ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడింది – ఎందుకు?
పాత్రల నుండి దూరంగా అటు, ఇటు కదులుతున్న ప్రతిబింబాలు వాటి పరిమాణంలో మార్పులున్నాయి. ఎందుకు?

ప్రశ్న 12.
పుటాకార దర్పణాన్ని ఉపయోగించి క్షీణ ప్రతిబింబాన్ని తెరపై ఎలా పొందగలవో రాయుము. (AS 3)
జవాబు:
ఫుటాకార దర్పణం యొక్క వక్రతా కేంద్రానికి ఆవలివైపున వస్తువు నుంచిన, క్షీణ ప్రతిబింబం నాభికి మరియు వక్రతా కేంద్రానికి మధ్యలో ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 13.
పుటాకార దర్పణ నాభ్యంతరాన్ని ప్రయోగశాలలో ఎలా కనుగొంటావు? (AS 3)
(లేదా)
ఒక ఫుటాకార దర్పణం నాభ్యంతరం కనుగొనడానికి కావలసిన పరికరాలను జాబితా రాసి, ప్రయోగ విధానాన్ని వివరించుము.
జవాబు:
a) ఒక పుటాకార దర్పణం నాభ్యంతరం కనుగొనడానికి కావలసిన పరికరాలు :

పుటాకార దర్పణం
తెల్లని కాగితం ముక్క
మీటరు స్కేలు

b) ప్రయోగ విధానం:

సూర్యుని కాంతి పడే విధంగా ఒక పుటాకార దర్పణాన్ని పట్టుకొనుము.
దర్పణానికి ఎదురుగా ఒక చిన్న కాగితం ముక్కను పట్టుకొనుము. ఇది తెర వలె పని చేయును.
ఆ కాగితాన్ని మెల్లగా వెనుకకూ, ముందుకు జరుపుతూ స్పష్టమైన, చిన్నదైన ప్రతిబింబం తెరపై పడేట్లు చూడాలి.
అలా ఏర్పడిన ప్రతిబింబం సూర్యుని ప్రతిబింబం అవుతుంది మరియు ఆ బిందువు దర్పణనాభి (F) కూడా అవుతుంది.
మీటరు స్కేలుతో దర్పణ దృవం (P) నుండి దర్పణ నాభి (F) కి మధ్యగల దూరాన్ని కొలవాలి. ఇదే ఆ దర్పణ నాభ్యంతరం (f) అవుతుంది.

కారణం:

సూర్యుడి నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలను పుటాకార దర్పణం నాభి వద్ద కేంద్రీకరింపజేస్తుంది.
దర్పణ దృవం – నాభికి మధ్య గల దూరమే నాభ్యంతరం.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 1

మరొక పద్దతి :

a) కావలసిన పరికరాలు :
1) కొవ్వొత్తి 2) తెల్లకాగితం లేదా డ్రాయింగ్ షీటు 3) పుటాకార దర్పణం 4) V – స్టాండ్ 5) మీటరు స్కేలు.

b) పద్ధతి :

పుటాకార దర్పణాన్ని V – స్టాండ్ పై ఉంచండి.
దానికెదురుగా పటంలో చూపినట్లు వెలుగుతున్న కొవ్వొత్తి మీటరు స్కేలు ఉంచండి.
దర్పణం నుండి వివిధ దూరాలలో (10 సెం.మీ. నుండి 80 సెం.మీ.) ప్రధాన అక్షం వెంబడి కొవ్వొత్తిని ఉంచుతూ, కాగితాన్ని ముందుకూ, వెనుకకూ కదుపుతూ ప్రతిసారీ ఏ స్థానంలో స్పష్టమైన ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుందో గుర్తించండి.
వస్తు దూరం, ప్రతిబింబం దూరంలను కొలిచి క్రింది పట్టికలో నమోదు చేయండి.
పై పట్టిక నుండి మీ ల యొక్క సరాసరి ఇచ్చిన దర్పణం యొక్క నాభ్యాంతరం అవుతుంది.

ప్రశ్న 14.
వస్తు దూరం, ప్రతిబింబ దూరం కొలిచినటువంటి పుటాకార దర్పణం ప్రయోగం ద్వారా మీరు ఏమి నిర్ధారించారు? (AS 3)
జవాబు:
నేను ప్రయోగం ద్వారా గమనించిన విషయాలు:

వస్తు దూరం పెరిగే కొలదీ ప్రతిబింబ దూరం తగ్గుతున్నది.
వస్తు దూరం పెరిగే కొలదీ ప్రతిబింబ పరిమాణం తగ్గుతున్నది.

వివరణ:

వస్తువును దర్పణం, నాభి మధ్య ఉంచితే ప్రతిబింబం దర్పణం వెనుక ఏర్పడింది.
వస్తువును నాభి వద్ద ఉంచితే దాని ప్రతిబింబం అనంత దూరంలో ఏర్పడింది.
వస్తువును నాభి, వక్రతా కేంద్రాల మధ్య ఉంచితే దాని ప్రతిబింబం వక్రతా కేంద్రం ఆవల ఏర్పడటం జరిగింది.
ఈ విధంగా వస్తుదూరం, ప్రతిబింబ దూరాలలో మార్పును కనుగొనటం జరిగింది.

ప్రశ్న 15.
పుటాకార దర్పణం ద్వారా నాలుగు ప్రధానాక్షానికి సమాంతర కాంతి కిరణాలను తీసుకొని కిరణ చిత్రాన్ని గీయండి. (AS 5)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 6

ప్రశ్న 16.
ఫుటాకార దర్పణం వలన ఏర్పడే ప్రతిబింబ స్థానాన్ని గుర్తించటానికి అవసరమయ్యే కాంతి కిరణాలను గీయండి. (AS 5)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 7

ప్రశ్న 17.
పుటాకార దర్పణం యొక్క ప్రధానాక్షంపై వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల వస్తువును ఉంచినప్పుడు ప్రతిబింబం ఏర్పడే విధానాన్ని వివరించే పటం గీయండి. (AS 5)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 8

ప్రశ్న 18.
సోలార్ కుక్కర్ ను తయారుచేయండి. తయారీ విధానాన్ని వివరించండి. (AS 5)
(లేదా)
సౌరశక్తిని వినియోగించి, ఆహారంను తయారుచేయుటకు వాడు పరికరంను, దాని నిర్మాణంను వివరించుము.
(లేదా)
సోలార్ కుక్కలను ఏ విధంగా తయారుచేస్తారో వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 9

పుటాకార దర్పణం సమాంతర సూర్యకిరణాలను నాభి వద్ద కేంద్రీకరించును.
పుటాకార దర్పణంతో ఒక చిన్న కాగితం ముక్కను మండించవచ్చును.
కర్ర లేదా ఇనుపబద్ధలతో టి.వి. డిష్ ఆకారంలో ఫ్రేమ్ ను తయారుచేయుము.
“ఆక్రలిక్ అద్దం షీట్” ను సేకరించి మీ డిష్ యొక్క వ్యాసార్థానికి సమానమైన ఎత్తు ఉండే విధంగా 8 లేదా 12 సమద్విబాహు త్రిభుజాలుగా ఆక్రలిక్ అద్దాలను కత్తిరించుము.
పటంలో చూపినట్లుగా త్రిభుజాకార అద్దాలను డిష్ ఫ్రేమ్ పై అంటించుము.
దీనిని సూర్యునికి అభిముఖంగా ఉంచి, దాని నాభిని కనుగొనుము.
ఆ నాభివద్ద పాత్రను ఉంచితే వేడెక్కును.
ఆ పాత్రలో ఏ పదార్థాన్ని ఉంచిన అది వేడెక్కును.
ఈ విధంగా సోలార్ కుక్కర్ ను తయారుచేయవచ్చును.

ప్రశ్న 19.
వస్తువుపైనే ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే పుటాకార దర్పణం ముందు వస్తువును ఎలా ఉంచాలో పటం గీచి వివరించండి. (AS 5)
జవాబు:
వస్తువు పైనే ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే పుటాకార దర్పణం యొక్క వక్రతా కేంద్రం వద్ద వస్తువును ఉంచాలి.

వివరణ :
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 10

పుటాకార దర్పణం యొక్క వక్రతా కేంద్రం ‘C’ వద్ద వస్తువును ఉంచుము.
వస్తువు నుండి ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయోగించు కాంతి కిరణం R₁ దర్పణంపై పరావర్తనం చెంది నాభి (F) గుండా పోతుంది.
వస్తువు నుండి ప్రయాణించిన మరొక కాంతికిరణం R₂ నాభి గుండా ప్రయాణించి, దర్పణంపై పతనం చెంది ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తుంది.
ఈ రెండు కిరణాలు R₁ మరియు R₂ లు ఒకే బిందువు వద్ద ఖండించుకొని వస్తు ప్రతిబింబాన్ని ‘C’ వద్ద ఏర్పరుస్తున్నవి.
ఈ ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఉన్నటువంటి ప్రతిబింబం వస్తు స్థానంలోనే ఏర్పడింది.

ప్రశ్న 20.
మన దైనందిన జీవితంలో గోళాకార దర్పణాల పాత్రను మీరెలా అభినందిస్తారు? (AS 6)
(లేదా)
మన నిజజీవితంలో గోళాకార దర్పణాల ఉపయోగాలను అభినందించుము.
జవాబు:
గోళాకార దర్పణాలు మన దైనందిన జీవితంలో ప్రముఖపాత్రను వహిస్తున్నాయి.

కుంభాకార దర్పణాలను వాహనాలలో “రియర్ వ్యూ మిర్రర్స్”గా ఉపయోగిస్తున్నారు.
పెద్దపెద్ద షాపింగ్ మాల్స్ లో, వస్త్ర దుకాణాలలో, బంగారపు షాపులలో, సెక్యూరిటీ సిస్టమ్ లలో కుంభాకార దర్పణాలను వాడుతున్నారు.
పుటాకార దర్పణాలను దంతవైద్యులు ఉపయోగిస్తున్నారు. అలాగే షేవింగ్ షాపులలోనూ విరివిగా వాడుతున్నారు.
పుటాకార దర్పణాలు సోలార్ కుక్కర్, సోలార్ హీటర్ల తయారీలలో ఉపయోగపడుతున్నాయి.
పుటాకార దర్పణాలు వాహనాల హెలైట్లలో, టార్చ్ లైట్లలో పరావర్తకాలుగా ఉపయోగపడుతున్నాయి.
పుటాకార దర్పణాలను సోలార్ ఫర్నేస్లలో వాడతారు.

ప్రశ్న 21.
పుటాకార దర్పణాలను వైద్యులు ఎలా వినియోగిస్తుంటారు? (AS 7)
జవాబు:

దంతవైద్యులు పళ్ళ యొక్క పెద్ద మరియు స్పష్టమైన ప్రతిబింబాలు చూడటానికి పుటాకార దర్పణాలను వినియోగిస్తారు.
ENT స్పెషలిస్టులు నోటి లోపలి భాగాలు, చెవుల లోపలి భాగాలను స్పష్టంగా చూడటానికి వీటిని వినియోగిస్తారు.

ప్రశ్న 22.
వాహనాల “రియర్ వ్యూ మిర్రర్లు”గా కుంభాకార దర్పణాలనే ఎందుకు వాడతారు? (AS 7)
జవాబు:

కుంభాకార దర్పణాలు నిటారుగా ఉండే ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తాయి.
కుంభాకార దర్పణాల వలన వాహన చోదకులు వాహనాన్ని నడుపు సమయంలో వెనుకకు తిరిగి చూడకుండా వెనుకనున్న రోడ్డు దృశ్యాన్ని, వెనుకవచ్చే వాహనాన్ని చూడగలుగుతారు.
కుంభాకార దర్పణం వస్తువు కంటే చిన్న ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.
ఈ రకమైన కారణాల వలన కుంభాకార దర్పణాలను మాత్రమే “రియర్ వ్యూ మిర్రర్స్”గా వాహనాలలో వాడతారు.

ప్రశ్న 23.
పుటాకార దర్పణంతో చేసిన ప్రయోగం సంబంధించిన పట్టిక 4ను సరియైన సమాధానాలతో నింపుము. (AS 4)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 11
జవాబు:

ప్రశ్న 24.
కుంభాకార దర్పణ ఆవర్ధనం – 1 అని ఇవ్వబడింది. దీనిని మీరు అంగీకరిస్తారా? ఎందుకు? (AS 1)
జవాబు:
కుంభాకార దర్పణ ఆవర్ధనం – 1 అని ఇవ్వబడిన ప్రవచనంతో నేను అంగీకరిస్తాను. ఎందుకనగా కుంభాకార దర్పణము ఆవర్ధనము – 1 కనుక.

ప్రశ్న 25.
లేజర్ లైట్ల సహాయంతో కేంద్రీకరణాన్ని, వికేంద్రీకరణాన్ని ఎలా చూపించగలవో రాయుము. (AS 3)
జవాబు:
ఉదేశ్యము :
లేజర్ లైట్ల సహాయంతో కేంద్రీకరణాన్ని, వికేంద్రీకరణాన్ని చూపించుట.

కావలసిన పరికరములు:
పుటాకార దర్పణం, కుంభాకార దర్పణం, రెండు లేజర్ లైట్లు, తెర, V – స్టాండు, అగరబత్తి.

పద్ధతి :

V- స్టాండ్ పైన పుటాకార దర్పణాన్ని అమర్చి V – స్టాండును బల్లపై నుంచవలెను.
రెండు లేజర్ లైట్లను తీసుకొనండి.
పుటాకార దర్పణ అక్షాంశానికి సమాంతరంగా రెండు లేజర్ లైట్లను ప్రసారం చేయండి.
పుటాకార దర్పణంపై పడిన రెండు లేజర్ లైట్ల కాంతి పుంజాలు పరావర్తనం చెంది ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి.
పరావర్తనం చెందిన కాంతి కిరణాల కేంద్ర బిందువు వద్ద ఒక తెరను ఉంచండి.
బల్లకు దగ్గరగా ఒక అగరుబత్తిని వెలిగించండి.
పరిశీలన :
అగరుబత్తి యొక్క పొగలో మనము పతనకిరణాలను మరియు పరావర్తన కిరణాలను పరిశీలించవచ్చును.
ఇప్పుడు V – స్టాండుపై కుంభాకార దర్పణాన్ని అమర్చండి.
కుంభాకార దర్పణ అక్షాంశానికి సమాంతరంగా రెండు లేజర్ లైట్లను ప్రసారం చేయండి.
పరిశీలన :
కాంతి కిరణాలను పరిశీలించగా అవి వికేంద్రీకరణ జరిగినట్లుగా కనబడతాయి. మనము ఎలాంటి కేంద్రీకరణ బిందువులను తెరపై పట్టలేము.

ప్రశ్న 26.
మానవ నాగరికతలో గోళాకార దర్పణాల పాత్ర గురించి సమాచారాన్ని సేకరించండి. (AS 4)
(లేదా)
మానవ నాగరికత అభివృద్ధితో పాటు, గోళాకార దర్పణాల అభివృద్ధి ఏ విధంగా జరిగినదో ఒక నివేదికను తయారుచేయుము.
జవాబు:

మొట్టమొదటగా ప్రాచీన కాలంలో ప్రజలు స్థిరంగా ఉండే నీటి ఉపరితలాలను అద్దాలుగా ఉపయోగించేవారు.
అద్దాల చరిత్రను బట్టి 6000 B.C.లో అగ్నిపర్వతాల నుండి సహజంగా లభించే నునుపైన రాళ్లను అద్దాలుగా తయారుచేసేవారు.
క్రీ. శ. మొదటి శతాబ్దంలో రోమన్లు మొదటగా గాజు అద్దాలను తయారుచేశారు.
క్రీ. శ. 1835 లో జర్మన్ రసాయన శాస్త్రవేత్త జస్టిస్ వాన్ లీ బేగ్ సిల్వర్ అద్దాన్ని తయారుచేశాడు.
క్రీ. శ. 11వ శతాబ్దంలో “మూరిష్ స్పెయిన్” గాజు అద్దాలను తయారుచేశాడు.
క్రీ. శ. 14వ శతాబ్దంలో గ్లాస్ బోయింగ్ పద్ధతిని కనుగొనడం గోళాకార దర్పణాల తయారీకి నాంది పలికింది. దీని ద్వారా గాజు దర్పణాల ప్రాముఖ్యత అభివృద్ధి చెందింది.
క్రీ.శ. 16వ శతాబ్దంలో వెనీస్ నగరం సిల్వర్ – మెర్క్యురీ మిశ్రమాన్ని ఉపయోగించి అద్దాలను తయారు చేస్తూ, అద్దాల తయారీకి ప్రధాన కేంద్రం అయింది.
క్రీ. శ. 18వ శతాబ్దంలో అద్దకపు తయారీ ప్రాముఖ్యత పెరిగిపోయింది.
19వ శతాబ్దంలో గాజు తయారీలో అభివృద్ధి చెందిన పద్ధతులు పెరిగిపోయాయి.

ప్రశ్న 27.
మీ పరిసరాలలో ఉన్న వివిధ వస్తువులలో కుంభాకార, పుటాకార దర్పణాలుగా పనిచేసే వాటిని పట్టిక రూపొందించి మీ తరగతి గదిలో ప్రదర్శించండి. (AS 4)
(లేదా)
మీ చుట్టుప్రక్కల నుండి కొన్ని వస్తువులను సేకరించి, వాటిలో ఏవి ఫుటాకార, కుంభాకార దర్పణాలుగా పనిచేయునో ఒక నివేదికను తయారుచేయుము.
జవాబు:

వస్తువు పేరు	దర్పణ స్వభావం
1. నీటితో నిండిన గ్లాసు, నీటి ఉపరితలం	సమతల దర్పణం
2. నీటిగ్లాసు ఉపరితలం	కుంభాకార దర్పణం
3. గ్లోబు ఉపరితలం	కుంభాకార దర్పణం
4. వాహనాల సైడ్ అద్దం	కుంభాకార దర్పణం
5. వాహనాల హెడ్లైట్స్	పుటాకార దర్పణం
6. భోజనం చేయు పళ్ళెం	పుటాకార దర్పణం
7. సైకిల్ బెల్ పై భాగం	కుంభాకార దర్పణం
8. పాత్రల అంతర తలాలు	పుటాకార దర్పణం
9. బల్బుల ఉపరితలాలు	కుంభాకార దర్పణం
10. వాటర్ ఫిల్టర్ బయటి ఉపరితలం	కుంభాకార దర్పణం
11. వాటర్ ఫిల్టర్ లోపలి ఉపరితలం	పుటాకార దర్పణం

ప్రశ్న 28.
పుటాకార, కుంభాకార దర్పణాలలో మన ప్రతిబింబాలు ఎలా ఉంటాయి? వాటికి సంబంధించిన ఫోటోలను సేకరించి తరగతి గదిలో ప్రదర్శించండి. (AS 4)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 13

ప్రశ్న 29.
పుటాకార దర్పణం వల్ల కాంతి పరావర్తనం పొందే విధానాన్ని టి.వి యాంటెన్నా డిష్ నిర్మాణంలో ఉపయోగించిన తీరును మీరు ఎలా అభినందిస్తారు? (AS 6)
జవాబు:

టి.వి. యాంటెన్నా డిష్ కు గల పుటాకార తలం వివిధ రకాల ఉపగ్రహాల నుండి వెలువడు సంకేతాలను తీసుకుంటుంది.
పరావలయ ఆకృతిలో ఉన్న పుటాకార తలం యాంటెన్నా యొక్క నాభ్యంతరం నుండి ఆ సంకేతాలను పరావర్తనం చెందేలా చేస్తుంది.
ఈ రకంగా యాంటెన్నా డి నిర్మాణంలో ఉపయోగపడిన పుటాకార దర్పణం వలన మానవాళి యొక్క జ్ఞానాన్ని పెంచి, క్షణాల్లో సమాచారాన్ని ఇంటి ముంగిట్లో ఉంచుటకు దోహదపడిన పుటాకార దర్పణం అభినందనీయమైంది.

ప్రశ్న 30.
3 మీటర్ల వక్రతా వ్యాసార్థం గల కుంభాకార దర్పణాన్ని ఒక వాహనానికి రియర్ వ్యూ మిర్రర్ గా ఉపయోగించారు. ఈ దర్పణానికి 5 మీ. దూరంలో ఒక బస్సు ఉంటే అపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబస్థానాన్ని, పరిమాణాన్ని లెక్కించంది. ఈ ప్రతిబింబం నిటారు ప్రతిబింబమా, తలక్రిందుల ప్రతిబింబమా తెల్పండి.
జవాబు:
వక్రతా వ్యాసార్ధం R = 3 మీ. ; నాభ్యంతరం f = \(\frac{\mathrm{R}}{2}=\frac{3}{2}\) = 1.5 మీ.
వస్తుదూరం = -5 మీ.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 14
∴ దర్పణమునకు వెనుక 1.15 మీ. దూరంలో ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
ఈ ప్రతిబింబం నిటారు ప్రతిబింబం మరియు మిథ్యా ప్రతిబింబం.

ప్రశ్న 31.
15 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార దర్పణం ముందు 10 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువును ఉంచాం. ప్రతిబింబ స్థానం, ప్రతిబింబ లక్షణాలను తెల్పండి.
జవాబు:
వస్తుదూరం = u = – 10 సెం.మీ. ; నాభ్యంతరం = f = 15 సెం.మీ. ; ప్రతిబింబ దూరం = v = ?
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 15
దర్పణానికి వెనుక 6 సెం.మీ దూరంలో ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది. ఈ ప్రతిబింబం నిటారైన మిథ్యా ప్రతిబింబం.

ప్రశ్న 32.
పట్టిక 3లో దత్తాంశం ఆధారంగా క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయుము. (AS 4)
1) పుటాకార దర్పణం ముందు ఒక వస్తువును ఉంచి దూరంగా జరుపుకుంటూ పోతే ప్రతిబింబ పరిమాణంలో ఎటువంటి మార్పులు క్రమంగా వస్తాయి?
2) పుటాకార దర్పణంతో తలక్రిందుల ప్రతిబింబం ఏఏ సందర్భాలలో ఏర్పడుతుంది?
3) పుటాకార దర్పణం వక్రతా వ్యాసార్థం 10 సెం.మీ. అయితే వస్తువుని ఎక్కడ ఉంచితే ప్రతిబింబం వక్రతా వ్యాసార్థం వద్ద ఏర్పడుతుంది?
4) ఏఏ పరిమాణాలలో నిజ ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచగలం?
జవాబు:
1) a) పుటాకార దర్పణం నుండి ఒక వస్తువును దాని నాభివైపు జరుపుకుంటూ పోతే, మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
b) నాభివద్ద వస్తువును ఉంచితే, ఆ ప్రతిబింబ పరిమాణం అనంతంగా ఉంటుంది.
c) నాభి నుండి వక్రతా కేంద్రం ‘C’ వైపుకు వస్తువును జరిపితే, ప్రతిబింబ పరిమాణం క్రమంగా తగ్గుతుంది. కాని ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తువు పరిమాణం కంటె పెద్దగా ఉంటుంది.
d) వక్రతా కేంద్రం ‘C’ వద్ద ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తువు ప్రతిబింబ పరిమాణంతో సమానంగా ఉంటుంది.
e) వక్రతా కేంద్రం ‘C’ నుండి అనంత దూరానికి, ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తువు పరిమాణం కంటే చిన్నదిగా ఉంటుంది మరియు క్రమంగా తగ్గుతుంది.
f) పుటాకార దర్పణం యొక్క నాభినుండి వస్తువును దూరంగా జరుపుకుంటూ పోతే ప్రతిబింబ పరిమాణం తగ్గుతుంది.

2) పుటాకార దర్పణం నాభి (F) కి ఆవల వస్తువును ఉంచితే, తలక్రిందుల ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

3) 10 సెం.మీ. దూరం వద్ద (లేదా) u = 10 సెం.మీ. వద్ద

4) వస్తువు కన్నా ప్రతిబింబ పరిమాణం ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు, సమానంగా ఉన్నప్పుడు మరియు తక్కువగా ఉన్నప్పుడు నిజ ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచగలం.

9th Class Physical Science 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 115

ప్రశ్న 1.
ఇచ్చిన పటంలో కుంభాకార దర్పణంపై సమాంతర కాంతికిరణాలు పతనం చెందుతున్నాయి. వాటిని పరిశీలిస్తే మీరేం చెప్పగలరు?
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 16

కుంభాకార దర్పణంపై పడిన సమాంతర కాంతికిరణాలు పరావర్తనం చెందాక వికేంద్రీకరింపబడుతున్నాయి.
పరావర్తన కిరణాలను మనం వెనుకకు పొడిగిస్తే అవి కుంభాకార దర్పణనాభి ‘F’ వద్ద కలుస్తున్నాయి.

ప్రశ్న 2.
ఆ దర్పణం యొక్క నాభి వద్ద తెరను ఉంచితే, దానిపై ఒక బిందు ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుందా?
జవాబు:
నాభి వద్ద తెరను ఉంచితే, దానిపై బిందు ప్రతిబింబం ఏర్పడదు. ఎందుకనగా ఆ స్థానంలోనిది మిథ్యా ప్రతిబింబం.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 112

ప్రశ్న 3.
నీవు ఎప్పుడైనా కాగితాన్ని భూతద్దంతో కాల్చావా?
జవాబు:
కాగితాన్ని భూతద్దంతో కాల్చాను.

ప్రశ్న 4.
అలా చేసినప్పుడు కాగితం కాలడానికి కారణమేమి?
జవాబు:
భూతద్దం లాంటి కటకం కాంతిని కాగితంపై కేంద్రీకరించడం వలన కాగితం కాలింది.

ప్రశ్న 5.
భూతద్దానికి బదులు ఒక సమతల దర్పణాన్ని ఉపయోగించి కాగితాన్ని కాల్చగలవా? ఎందుకు?
జవాబు:
కాల్చలేము. సమతల దర్పణం కాంతి కిరణాలను కేంద్రీకరింపజేయలేదు.

ప్రశ్న 6.
కాంతి కేంద్రీకరించడానికి ఎటువంటి దర్పణాలను ఉపయోగించవచ్చును?
జవాబు:
కాంతి కేంద్రీకరించడానికి పుటాకార దర్పణాలను ఉపయోగించవచ్చును.

ప్రశ్న 7.
పూర్వం ఆర్కిమెడిస్ అనే శాస్త్రవేత్త నున్నని పాలిష్ చేయబడిన తలాలను ఉపయోగించి, శత్రువుల యుద్ధనౌకలను తగులబెట్టడానికి ఉపయోగించేవాడట!
ఆర్కిమెడిస్ ఎటువంటి తలాలను ఉపయోగించి ఉంటాడు?
జవాబు:
ఆర్కిమెడిస్ వక్రతలాలను ఉపయోగించి ఉంటాడు.

పరికరాల జాబితా

వివిధ రకాల దర్పణాలు, V- స్టాండ్, కొలిచే టేపు, చార్ట్, కొవ్వొత్తి, డ్రాయింగ్ బోర్డ్, అక్రిలిక్ షీట్, గుండు సూదులు, థర్మాకోల్ ముక్క, పల్చని ఫోమ్, డిష్ యాంటీనా, జిగురు, అల్యూమినియం ఫాయిల్, నలుపురంగు వేసిన పాత్ర, కత్తెర

9th Class Physical Science 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

పరావర్తన కృత్యం
జవాబు:

3″ × 6″ కొలతలు గల ఒక దీర్ఘ చతురస్రాకార ఆక్రలిక్ టన్ను తీసుకోండి.
ఈ షీట్ కాంతి కిరణాలను పరావర్తనం చెందించే తలం వలె ఉపయోగపడుతుంది.
దానిని వంచకుండా అరచేతిలోకి తీసుకొని, దానిపై టార్చిలైట్ కాంతిని వేయండి.
పరావర్తన కాంతి గోడపై పడునట్లు షీటు తిప్పండి.
పరిశీలన : షీట్ ను వంచనందువలన, అది సమతల దర్పణం వలె పనిచేస్తుంది. కనుక కాంతి కిరణాలు ఒక ప్రాంతంలో కేంద్రీకరింపబడలేదు.
షీట్ పుటాకార ఆకృతి పొందేలా అరచేతిని నెమ్మదిగా లోపలికి వంచండి.
దానిపై టార్చిలైట్ కాంతిని వేసి, గోడపై ఏర్పడిన ప్రతిబింబాన్ని పరిశీలించండి.
పరిశీలన : షీటు వంచినందువలన అది పుటాకార దర్పణం వలె పనిచేస్తుంది. కనుక కాంతి కిరణాలు ఒక ప్రాంతంలో కేంద్రీకరింపబడతాయి.
ఇప్పుడు షీట్ కుంభాకార ఆకృతి పొందేలా అరచేతిని నెమ్మదిగా బయటికి వంచండి.
దీనిపై టార్చిలైట్ లో కాంతిని వేసి, గోడపై ప్రసరించిన కాంతిని పరిశీలించండి.
పరిశీలన : షీటు బయటకు వంచినందువలన అది కుంభాకార దర్పణంవలె పనిచేస్తుంది. కనుక కాంతి కిరణాలు ఒక ప్రాంతంలో కేంద్రీకరింపబడకుండా తక్కువ తీవ్రతతో వికేంద్రీకరింపబడినవి.

కృత్యం – 2

2. అత్యంత దూరాల నుండి మనల్ని చేరే కాంతికిరణాలు దాదాపుగా సమాంతరంగా ఉంటాయని తెలపడానికి ఒక ప్రయోగాన్ని సూచించండి. దానిలోని దశలను ఫ్లోచార్టు రూపంలో రాయండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 17

పటంలో చూపబడినట్లుగా థర్మాకోల్ దిమ్మెకు రెండు గుండు సూదులను చూడుము.
ఆ సూదులు పరస్పరం సమాంతరంగా ఉన్నాయి.
పటంలో చూపినట్లు ఆ సూదులకు దగ్గరలో కాంతిజనకాన్ని ఉంచితే వాటి నీడలు వికేంద్రీకరించడం జరుగుతుంది.
కాంతి జనకాన్ని కొంచెం దూరంగా జరిపినప్పుడు వాటి నీడలు వికేంద్రీకరించబడే కోణం తగ్గిపోతుంది.
కాంతి జనకాన్ని ఇంకా దూరంగా జరిపిన గుండు సూదుల నీడలు ఒకదానికొకటి సమాంతరంగా ఉండేటట్లు ఏర్పడతాయి.
కొవ్వొతిని మరీ దూరంగా జరుపుతూ పోతే కాంతి తీవ్రత తగుతుంది. అంటే సమాంతర కాంతిపుంజం కావాలంటే కాంతి జనకం చాలా దూరంలో ఉండాలి మరియు అది తగినంత తీవ్రత కలదై ఉండాలి. దీనిని బట్టి అత్యంత దూరాల నుండి మనల్ని చేరే కాంతి కిరణాలు దాదాపు సమాంతరంగా ఉంటాయని చెప్పగలము.

కృత్యం – 3

3. పుటాకార దర్పణం యొక్క నాభిని గుర్తించండి.
(లేదా)
నీకివ్వబడిన పుటాకార దర్పణం యొక్క నాభిని ఎలా కనుగొంటావు? ఒక కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 1

సూర్యకాంతి పడే విధంగా ఒక పుటాకార దర్పణాన్ని పట్టుకోండి.
దర్పణానికి ఎదురుగా చిన్న కాగితం ముక్కను ఉంచండి.
ఆ కాగితం ముక్క మెల్లగా వెనుకకు జరుపుతూ ఏ స్థానంలో చిన్నదైన మరియు అధిక తీవ్రత కలిగిన బిందువు ఏర్పడుతుందో గుర్తించండి.
ఈ బిందువు సూర్యుని ప్రతిబింబం.
సూర్యుని నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు పుటాకార దర్పణం వల్ల ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడినవి.
ఈ బిందువును పుటాకార దర్పణం యొక్క నాభి ‘F’ లేదా నాభీయ బిందువు అంటారు.

కృత్యం – 4

4. వక్రతలానికి లంబాన్ని కనుగొనే కృత్యాన్ని రాయుము.
(లేదా)
ఒక వక్రతలంకు లంబంను నీవు ఏ విధముగా కనుగొంటావు?’ వక్రతలాల లంబాలను ఖండించు బిందువులను ఏమంటారు? వివరింపుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 18

చిన్న రబ్బరు ముక్క లేదా ఫోమ్ ముక్కను తీసుకొనుము.
పటం (ఎ) లో చూపిన విధంగా దానిపై ఒకే వరుసలో గుండుసూదులను గుచ్చుము.
ఆ గుండుసూదులన్నీ రబ్బరు ముక్క తలానికి లంబంగా ఉంటాయి.
ఆ రబ్బరు ముక్కను అద్దంలా భావిస్తే గుండుసూదులు వాటిని గుచ్చిన బిందువుల వద్ద లంబాలను సూచిస్తాయి.
గుండుసూది గుచ్చిన బిందువు వద్ద పతనమైన కిరణం గుండుసూదితో ఎంత కోణం చేస్తుందో, అంతే కోణంతో పరావర్తనం చెందుతుంది.
పటం – (బి) లో చూపినట్లు రబ్బరు ముక్కను లోపలి వైపునకు వంచుము. గుండుసూదులను నిశితంగా పరిశీలిస్తే అవి ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడుతున్నట్లుగా కనిపిస్తాయి.
పటం (సి) లో చూపినట్లు రబ్బరు ముక్కను వెలుపలి వైపునకు వంచితే గుండుసూదులు వికేంద్రీకరింపబడుతున్నట్లుగా కనిపిస్తాయి.
ఈ రబ్బరు ముక్కలు గోళాకార దర్పణాలను వివరిస్తున్నాయి.
పటం – (బి) లోపలికి వంచిన రబ్బరు ముక్క వలె పుటాకార దర్పణం ఉంటుంది.
పటం – (సి) వెలుపలికి వంచిన రబ్బరు ముక్క వలె కుంభాకార దర్పణం ఉంటుంది.

ప్రయోగశాల కృత్యం – 1

5. కృత్యం ద్వారా వివిధ రకాల ప్రతిబింబాలను పరిశీలించడం, వస్తుదూరం, ప్రతిబింబ దూరాలను పుటాకార దర్పణం ద్వారా కొలుచుటను వివరించుము.
(లేదా)
అనేక వస్తువుల ప్రతిబింబాలను పరిశీలించుట, వస్తుదూరం, ప్రతిబింబ దూరాలను పుటాకార దర్పణం ద్వారా ఏ విధంగా కొలిచెదరో ప్రయోగ పూర్వకముగా తెలుపుము.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
పుటాకార దర్పణం వలన ఏర్పడే వివిధ రకాల ప్రతిబింబాలను పరిశీలించడం – వస్తుదూరం, ప్రతిబింబ దూరాలను కొలవడం.

కావలసిన పదార్థాలు :
కొవ్వొత్తి, తెల్లకాగితం / డ్రాయింగ్ షీట్, నాభ్యంతరం తెలిసిన పుటాకార దర్పణం, V- స్టాండు, కొలత టేపు లేదా మీటరు స్కేలు.

పద్ధతి :
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 4

పుటాకార దర్పణాన్ని V – స్టాండుపై పెట్టుము.
దర్పణానికి ఎదురుగా పటంలో చూపినట్లు వెలుగుతున్న కొవ్వొత్తి, మీటరు స్నేలును ఉంచుము.
దర్పణం నుండి వివిధ దూరాలలో (10 – 80 సెం.మీ. వరకు) ప్రధాన అక్షం వెంబడి కొవ్వొత్తిని ఉంచుతూ, కాగితాన్ని (తెరను) ముందుకు, వెనుకకు కదుపుతూ ప్రతీసారి ఏ స్థానంలో ఖచ్చితమైన ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుందో గుర్తించండి.
మీ పరిశీలనలను పట్టికలో నమోదు చేయండి.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 7th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి పరావర్తనం 19
పై పట్టిక నుండి వస్తువు దర్పణం వైపు కదులుతూ ఉంటే, దాని ప్రతిబింబం దర్పణం నుండి వెనుకకు జరుగుతూ ఉంటుంది.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physical Science Guide Pdf 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 6th Lesson Questions and Answers రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు

9th Class Physical Science 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
తుల్య రసాయన సమీకరణం అంటే ఏమిటి ? ఎందుకు రసాయన సమీకరణాలను తుల్యం చేయాలి? (AS 1)
(లేదా)
శుల్య సమీకరణంను నిర్వచించి, దాని ఆవశ్యకతను తెలుపుము.
జవాబు:
ఏ సమీకరణంలో అయితే క్రియాజనకాల వైపుగల మూలక పరమాణువుల సంఖ్య, క్రియాజన్యాల వైపు గల మూలక పరనూణువుల సంఖ్యకు సమానంగా ఉంటుందో అటువంటి సమీకరణాన్ని తుల్య సమీకరణం అంటారు.

ఒక రసాయన చర్యలో పరమాణువులు సృష్టించబడవు, లేదా నాశనం చెయ్యబడవు. అనగా చర్యకు ముందు మరియు చర్య జరిగిన తరువాత మూలక పరమాణువుల సంఖ్య సమానంగా ఉండాలి. దీనినే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం అంటారు.

కాబట్టి ఒక రసాయన సమీకరణం ఖచ్చితంగా తుల్యం చేయబడాలి.

ప్రశ్న 2.
కింది రసాయన సమీకరణాలను తుల్యం చేయండి. (AS 1)
a) NaOH + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + H₂O
b) Hg(NO₃)₂ + KI → HgI₂ + KNO₃
c) H₂ + O₂ → H₂O
d) KClO₃ → KCl + O₂
e) C₃H₈ + O₂ → CO₂ + H₂O
జవాబు:
a) 2NaOH + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2H₂O
b) Hg(NO₃)₂ + 2KI → HgI₂ + 2KNO₃
c) H₂ + Cl₂ → 2HCl
d) 2KClO₃ → 2KCl + 3O₂
e) C₃H₈ + 5O₂ → 3CO₂ + 4H₂O

ప్రశ్న 3.
ఈ క్రింది రసాయన చర్యలకు తుల్య రసాయన సమీకరణాలు రాయండి. (AS 1)
a) జింక్ + సిల్వర్ నైట్రేట్ → జింక్ నైట్రేట్ + సిల్వర్
b) అల్యూమినియం + కాపర్ క్లోరైడ్ → అల్యూమినియం క్లోరైడ్ + కాపర్
c) హైడ్రోజన్ + క్లోరిన్ → హైడ్రోజన్ క్లోరైడ్
d) అమ్మోనియం నైట్రేట్ → నైట్రస్ ఆక్సైడ్ + నీరు
జవాబు:
a) Zn + 2AgNO₃ → Zn(NO₃)₂ + 2Ag
b) 2Al + 3CuCl₂ → 2AlCl₃ + 3Cu
c) H₂ + Cl₂ → 2HCl
d) 2NH₄NO₃ → 2N₂O + 4H₂O

ప్రశ్న 4.
క్రింది వాటికి తుల్య రసాయన సమీకరణం రాసి, అవి ఎలాంటి రకమైన చర్యలో తెలపంది. (AS 1)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 1

జవాబు:
ఎ)

పై చర్య ద్వంద్వ వియోగానికి చెందిన రసాయన సమీకరణం.
ఆమ్లము, క్షారము కలిసినపుడు లవణము, నీరు ఏర్పడు తటస్థీకరణ చర్య ద్వంద్వ వియోగానికి ఒక ఉదాహరణ.

బి)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 4
పై చర్య రసాయన సంయోగంకు చెందిన సమీకరణం. క్రియాజనకాలు = 2, క్రియాజన్యం = 1 అయితే ఇది ఎల్లప్పుడు రసాయన సంయోగచర్య అగును.

సి)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 5
పై చర్య రసాయన స్థానభ్రంశానికి చెందిన సమీకరణం. మెగ్నీషియం లోహం హైడ్రోజన్ కంటే చర్యాశీలత ఎక్కువ. కాబట్టి Mg, H₂ను స్థానభ్రంశం చెందించగలదు.

డి)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 6
జింక్ లోహం కంటే చర్యాశీలత కాల్షియం లోహానికి ఎక్కువ. కాబట్టి జింక్ లోహం, కాల్షియం లోహాన్ని స్థానభ్రంశం చెందించలేదు. కాబట్టి వీటి మధ్య రసాయనిక చర్య జరగదు.

ప్రశ్న 5.
ఒక రసాయన చర్యలో వేడి / కాంతి/విద్యుత్ గ్రహించబడే చర్య మరియు వియోగ చర్య అయిన దానికి ఒక ఉదాహరణ రాయండి. (AS 1)
జవాబు:
1) ఒక సమ్మేళనం ఉష్ణం పంపించుట వలన వియోగం చెందితే దానిని ఉష్ణవియోగం అంటారు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 7

2) ఒక సమ్మేళనం కాంతి పంపించుట వలన వియోగం చెందితే దానిని కాంతి వియోగం లేదా కాంతి రసాయన చర్యలు అంటారు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 8

3) ఒక సమ్మేళనంలోకి విద్యుత్ పంపించుట వలన వియోగం చెందితే ఆ చర్యను విద్యుత్ విశ్లేషణ అంటారు.

ప్రశ్న 6.
అవక్షేప చర్యలు అనగానేమి? (AS 1)
(లేదా)
అవక్షేప చర్యను నిర్వచించి, ఉదహరించుము.
జవాబు:
రెండు సంయోగ పదార్ధాల జలద్రావణాలు ఒకదానితో ఒకటి చర్య జరిపినపుడు ధన, ఋణ ప్రాతిపదికలు మార్పు చెంది నీటిలో కరగని లవణాలు ఏర్పడును. దీనినే అవక్షేపం అంటారు. అవక్షేపాలు ఏర్పడే చర్యలను అవక్షేప చర్యలు అంటారు. అవక్షేపాన్ని రసాయన సమీకరణంలో క్రిందవైపు చూపిస్తున్న బాణం గుర్తుతో సూచిస్తారు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 10

ప్రశ్న 7.
రసాయన స్థానభ్రంశ చర్య, రసాయన వియోగ చర్యకు మధ్య తేడాలు ఏమిటి? ఉదాహరణలతో వివరించండి. (AS 1)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 11

ప్రశ్న 8.
సూర్యకాంతి సమక్షంలో జరిగే చర్యలను ఉదాహరణలతో వివరించండి. (AS 1)
జవాబు:
సూర్యకాంతి సమక్షంలో జరిగే చర్యలు రెండు రకాలు :

కాంతి వియోగ చర్య (Photolysis)
కాంతి సంశ్లేషణ చర్య (Photosynthesis)

1) కాంతి వియోగ చర్య లేదా కాంతి రసాయన చర్య :
కాంతి సమక్షంలో ఒక సమ్మేళనం వియోగం చెందితే ఆ చర్యను కాంతి వియోగ చర్య లేదా కాంతి రసాయన చర్య అంటారు.

2) కాంతి సంశ్లేషణ చర్య : కాంతి సమక్షంలో రెండు సమ్మేళనాలు కలిసి క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడటాన్ని కాంతి సంశ్లేషణ చర్య అంటారు.

ప్రశ్న 9.
ఎందుకు శ్వాసక్రియను ఉష్ణమోచక చర్యగా పరిగణిస్తాం? వివరించండి. (AS 1)
(లేదా)
మనోభిరామ్ కు అతని ఉపాధ్యాయుడు శ్వాసక్రియ ఒక ఉష్ణమోచక చర్య అని. చెప్పెను. నీవు ఉపాధ్యాయుని ఏ విధముగా సమర్థిస్తావు?
జవాబు:

మనం ఆక్సిజన్ తో కూడిన వాయువులను శ్వాసించడం ద్వారా ఆక్సిజన్ ఊపిరితిత్తులలోనికి ప్రవేశిస్తుంది.
ఆక్సిజన్ రక్తంలోనికి వ్యాపనం చెంది ఎర్రరక్త కణాల ద్వారా శరీరంలోని ప్రతి కణానికి చేరుతుంది.
కణాల వద్ద ఉన్న గ్లూకోజ్ అణువులు ఆక్సిజన్ తో చర్య జరిపి CO₂. నీటిని, శక్తిని విడుదల చేస్తాయి.
ఈ చర్య ద్వారా శక్తి బయటకు విడుదలగును. కాబట్టి ఈ చర్యను ఉష్ణమోచక, చర్య అంటారు.
ఈ విడుదలైన శక్తితో శరీరంలోని ముఖ్య అవయవాలైన గుండె, కాలేయం, ఊపిరితిత్తులు మొదలైనవి పనిచేస్తాయి.

ప్రశ్న 10.
రసాయన స్థానభ్రంశ చర్యకు, ద్వంద్వ వియోగ చర్యకు తేడాలు రాయండి. ఈ చర్యలను తెలిపే సమీకరణాలు రాయండి. (AS 1)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 15

ప్రశ్న 11.
MnO₂ + 4HCl → MnCl₂ + 2H₂O + Cl₂ ఈ సమీకరణంలో ఏ పదార్థం ఆక్సీకరణం చెందుతుంది? ఏది క్షయకరణం చెందుతుంది? (AS 1)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 17

క్రియాజనకంలో HCl, క్రియాజన్యంలో క్లోరిన్ మాత్రమే మిగిలింది. అనగా హైడ్రోజన్ తొలగించబడినది కావున HCl ఆక్సీకరణం చెంది క్లోరిన్ వాయువుగా మిగిలింది.
క్రియాజనకంలో MnO₂, క్రియాజన్యంలో ఆక్సిజన్ మూలకాన్ని తొలగించుకొని MnCl₂గా మారింది అనగా ఆక్సిజన్ కోల్పోవుటను క్షయకరణం అంటారు. కాబట్టి MnO₂ క్షయకరణం చెంది MnCl₂ గా మారింది.

ప్రశ్న 12.
ఆక్సీకరణ క్షయకరణ చర్యలకు రెండు ఉదాహరణలు ఇవ్వండి. (AS 1)
జవాబు:
1) ఆక్సీకరణం :
1) ఒక సమ్మేళనానికి ఆక్సిజన్ కలుపుటను ఆక్సీకరణం అంటారు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 18
2) ఒక సమ్మేళనం నుండి హైడ్రోజన్‌ను తొలగించుటను ఆక్సీకరణం అంటారు.

H₂S సమ్మేళనం, హైడ్రోజనను తొలగించుకొని సల్ఫర్ విడుదలైంది. ఇది ఆక్సీకరణ చర్య.

3) కొన్ని మూలకాలు ఎలక్ట్రాన్లను పోగొట్టుకొనుట వలన ఆక్సీకరణం చెందును.
Na → Na⁺ + e^–
సోడియం ఎలక్ట్రాన్లను పోగొట్టుకొని సోడియం అయాన్ గా మారింది. దీనిని ఆక్సీకరణ చర్య అంటారు.

2) క్షయకరణం :
1) ఒక సమ్మేళనానికి హైడ్రోజన్ కలుపుటను క్షయకరణం అంటారు.

ఇక్కడ బ్రోమిన్, హైడ్రోజనను కలుపుకొంది కాబట్టి ఇది క్షయకరణ చర్య.

2) ఒక సమ్మేళనం నుండి ఆక్సిజనను తొలగించుటను క్షయకరణం అంటారు.

క్రియాజనకంలోని కాపర్ ఆక్సెడ్ కాపర్‌గా క్షయకరణం చెందింది.

3) ఒక సమ్మేళనం ఎలక్ట్రాన్లను గ్రహించుటను క్షయకరణం అంటారు.

క్లోరిన్ అదనంగా ఎలక్ట్రానును గ్రహించింది కాబట్టి క్షయకరణం జరిగినది.

ప్రశ్న 13.
వెండిని శుద్ధి చేసేటప్పుడు సిల్వర్ నైట్రేట్ నుండి వెండి (సిల్వర్) ను సంగ్రహించుటలో కాపర్ లోహ స్థానభ్రంశానికి గురవుతుంది. ఈ ప్రక్రియలో జరిగే చర్యను రాయండి. (AS 1)
జవాబు:
కాపర్ ముక్కను AgNO₃ ద్రావణంలో ముంచగా కాపర్ మాయమగును. కానీ తెల్లని మెరిసే పదార్థం పాత్ర అడుగుకు చేరును. ఈ చర్యను ఈ విధంగా తెలియజేయవచ్చు.
Cu + 2AgNO₃ → Cu (NO₃)₂ + 2Ag ↓

పై చర్యలో కాపర్ వెండిని స్థానభ్రంశం చెందించింది.
కాపర్ చర్యాశీలత వెండి కంటే ఎక్కువ అనగా కాపరకు ఎలక్ట్రానులను ఇచ్చే గుణం వెండి కంటే ఎక్కువ.
కాపర్ వెండిని స్థానభ్రంశం చెందించుట వలన Cu(NO₃)₂ లవణం, మరియు వెండి లోహం ఏర్పడినది.

ప్రశ్న 14.
క్షయం (Corrosion) అంటే ఏమిటి? దానిని ఎలా అరికడతారు? (AS 1)
జవాబు:
కొన్ని లోహాలు తేమగాలికి లేదా కొన్ని ఆమ్లాల సమక్షంలో ఉంచినపుడు లోహ ఆక్సెడులను ఏర్పరచడం ద్వారా వాటి మెరుపుదనాన్ని కోల్పోతాయి. ఈ చర్యనే క్షయము చెందడం లేదా కరోజన్ అంటారు.
ఉదా : 1) వెండి వస్తువులపై నల్లని పూత ఏర్పడును.
4Ag + 2H₂S + O₂ → 2 Ag₂S + 2H₂O
2) రాగి వస్తువులు చిలుముపట్టడం. 2Cu + O₂ → 2CuO

నివారణ : ఈ సమస్యకు ప్రధాన కారణం గాలిలోని తేమ మరియు ఆక్సిజన్.

లోహతలంపై రంగు వేయటం, నూనె పూయడం, గ్రీజు, క్రోమియం పూతగా వేయుట వలన కరోజనను అరికట్టవచ్చు.
మిశ్రమ లోహాలను తయారుచేయుట వలన ఈ సమస్యను అధిగమించవచ్చు.

ప్రశ్న 15.
ముక్కిపోవడం (Rancidity) అంటే ఏమిటి? (AS 1)
జవాబు:
నూనెలు లేదా క్రొవ్వు పదార్థాలను ఎక్కువ కాలం నిల్వ ఉంచడం ద్వారా ఆక్సీకరణం చెంది వాటి రుచి, వాసన మారిపోతాయి. దీనినే ముక్కిపోవటం లేదా ర్యాన్సిడిటీ అంటారు.

నూనెలతో చేసిన ఆహారపదార్థాలలో ఆక్సిజన్ కలుస్తుంది. కాబట్టి ఇది ఒక ఆక్సీకరణ చర్య.
ఆహార పదార్థాలు ఎక్కువ కాలం నిల్వ ఉంచుటకు లేదా ముక్కిపోకుండా ఉండుటకు విటమిన్ C మరియు విటమిన్ E లను కలుపుతారు.
సాధారణంగా నూనెలు లేదా క్రొవ్వులతో చేసిన ఆహార పదార్థాలు ఎక్కువ కాలం నిల్వ ఉండుటకు యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు కలుపుతారు.

ప్రశ్న 16.
ఈ క్రింది రసాయన సమీకరణాలను, వాని భౌతిక స్థితులను తెల్పుతూ తుల్యం చేయండి. (AS 1)
a) CH₂O → C₂H₅OH + CO₂
b) Fe + O₂ → Fe₂O₃
c) NH₃ + Cl₂ → N₂ + NH₄Cl
d) Na + H₂O → NaOH + H₂
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 23

ప్రశ్న 17.
ఈ క్రింది రసాయన చర్యలకు వాటి భౌతిక స్థితులను చూపుతూ సమీకరణాలను రాసి, తుల్యం చేయండి. (AS 1)
a) బేరియం క్లోరైడ్ మరియు ద్రవ సోడియం సల్ఫేట్ చర్యనొంది బేరియం సల్ఫేట్ అవక్షేపంను మరియు ద్రవ సోడియం క్లోరైడ్ లను ఏర్పరుస్తుంది.
b) సోడియం హైడ్రాక్సైడ్, హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లంతో చర్యనొంది సోడియం క్లోరైడ్ మరియు నీటిని ఏర్పరుస్తుంది.
c) విలీన హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లంతో జింక్ చర్యనొంది హైడ్రోజన్ మరియు జింక్ క్లోరైడ్లను ఏర్పరుస్తుంది.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 25

ప్రశ్న 18.
బ్రౌన్ రంగులో మెరుస్తూ ఉండే ‘X’ అనే మూలకమును గాలిలో వేడి చేసినపుడు నలుపు రంగులోకి మారుసు. X ఏ మూలకమై ఉంటుందో, ఏర్పడిన నలుపు రంగు పదార్థం ఏమిటో మీరు ఊహించగలరా? మీ ఊహ సరియైనదని ఎలా సమర్థించుకుంటారు? (AS 2)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 26
X = కాపర్ (Cu) ; నలుపు రంగు పదార్ధం = కాపర్ ఆక్సెడ్ (CuO)

బ్రౌన్ రంగులో మెరుస్తూ ఉండే రాగి, గాలిలోని ఆక్సిజన్ సమక్షంలో రసాయన సంయోగం జరిగి నలుపు రంగులోని CuO ఏర్పడును.

ప్రశ్న 19.
ఇనుప వస్తువులకు మనం ఎందుకు రంగు వేస్తాం? (AS 7)
(లేదా)
ఇనుప వస్తువులకు రంగు వేయవలసిన ఆవశ్యకత ఏమిటి?
జవాబు:
ఇనుప వస్తువులు గాలిలోని తేమతోనూ మరియు ఆక్సిజన్‌నూ చర్య జరిపి ఆక్సీకరణం చెందుతాయి. దీనినే తుప్పు పట్టడం అంటారు. ఈ చర్యను ఈ విధంగా తెలియజేస్తాం.
4Fe + 6H₂O + 3O₂ → 2Fe₂O₃ . 3H₂O

ఈ తుప్పు వలన కారు భాగాలు, బ్రిడ్జిలు, ఇనుప పట్టాలు, ఓడలు మొదలైనవి పాడైపోతాయి. ఈ సమస్యను నివారించటానికి ఆక్సిజన్, తేమ తగలకుండా లోహతలంపై రంగులు వేయటం, నూనె, గ్రీజు, క్రోమియం పూత గానీ, మిశ్రమ లోహాల తయారీ ద్వారా గానీ వస్తువులను కాపాడుకోవచ్చు.

ప్రశ్న 20.
ఆహార పదార్థాలను కొన్నింటిని గాలి చొరబడని డబ్బాలలో ఉంచమంటారు. ఎందుకు? (AS 7)
(లేదా)
పెద్ద పెద్ద కంపెనీలు తయారుచేసిన తినుబండారాలను గాలి ప్రవేశించని ప్యాకెట్లలో ఉంచుతారు. దానికి గల కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
సాధారణంగా నూనెలతో గానీ, కొవ్వులతో తయారుచేసే ఆహారపదార్థాలు గాలిలోని తేమతోనూ, ఆక్సిజన్తోనూ కలిసి ఆక్సీకరణం చెందుతాయి. దీనినే ముక్కిపోవటం అంటారు.

ఆహార పదార్థాలు ముక్కిపోవటం వలన రుచి, వాసన మారిపోతుంది. పిల్లలు ఇష్టంగా తినే కుర్ కురే, లేస్, బిస్కెట్లు వంటివి కరకరలాడకుండా మెత్తబడిపోతాయి.

ఇటువంటి ఆక్సీకరణాలను అరికట్టడానికి ఆహార పదార్థాలను గాలి సోకని డబ్బాలలోనూ, కుర్ కురే, లేస్ వంటివి నైట్రోజన్ వాయువు నింపిన ప్యాకెట్లలోనూ నిల్వ చేస్తారు.

ఖాళీలను పూరించండి

1. కూరగాయలు కంపోస్టుగా వియోగం చెందడం ………………. కు ఉదాహరణ. (ఆక్సీకరణం)
2. ఒక రసాయన చర్యలో ఉష్ణం గ్రహించబడి క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడటాన్ని …………… అంటారు. (ఉష్ణగ్రాహక చర్య)
3. 2N₂O → 2N₂ + O₂ ………………. చర్యకు ఉదాహరణ. (రసాయన వియోగం)
4. Ca + 2H₂O → Ca(OH)₂ + H₂ ↑ అనేది ………………. చర్యకు ఉదాహరణ. (స్థానభ్రంశం)
5. రసాయన సమీకరణంలో బాణం గుర్తుకు ఎడమవైపు ఉన్న పదార్థాలను ……………. అంటారు. (క్రియాజనకాలు)
6. ఒక రసాయన చర్యలో సంయోగ పదార్థాలు, ఉత్పన్నాల మధ్య గీచిన బాణం గుర్తు ఆ రసాయన చర్య ………… గురించి తెలుపును. (దిశను)

7. కింది వాటిని జతపరచండి.
1. 2AgNO₃ + Na₂CrO₄ → Ag₂CrO₄ + 2NaNO₃ ( ) ఎ) రసాయన సంయోగం
2. 2NH₃ → N₂ + 3H₂ ( ) బి) రసాయన వియోగం
3. C₂H₄ + H₂O → C₂H₆O ( ) సి) రసాయన స్థానభ్రంశం
4. Fe₂O₃ + 3CO → 2Fe + 3CO₂ ( ) డి) రసాయన ద్వంద్వ వియోగం
జవాబు:
1-డి, 2-బి, 3-ఎ, 4-సి

సరైన సమాధానాన్ని ఎన్నుకోండి

1. Fe₂O₃ + 2Al → Al₂O₃ + 2 Fe. ఈ చర్య దేనికి ఉదాహరణ?
A) రసాయన సంయోగం
B) రసాయన వియోగం
C) రసాయన స్థానభ్రంశం
D) ద్వంద్వ వియోగం
జవాబు:
C) రసాయన స్థానభ్రంశం

2. సజల హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లానికి ఇనుపరజను కలిపితే ఏం జరుగుతుంది? సరైన సమాధానం ఎన్నుకోండి.
A) ఐరన్ క్లోరైడ్ ఏర్పడి, హైడ్రోజన్ వాయువు వెలువడుతుంది.
B) ఐరన్ ఆక్సైడ్ ఏర్పడి, క్లోరిన్ వాయువు వెలువడుతుంది.
C) ఎలాంటి చర్య జరగదు.
D) ఐరన్ లవణం మరియు నీరు ఏర్పడును.
జవాబు:
A) ఐరన్ క్లోరైడ్ ఏర్పడి, హైడ్రోజన్ వాయువు వెలువడుతుంది.

3. 2PbO_(ఘ) + C_(ఘ) → 2Pb_(ఘ) + CO_2(వా) పై సమీకరణముననుసరించి కిందివానిలో ఏది సరైనది?
i) లెడ్ ఆక్సైడ్ క్షయకరణానికి గురవుతుంది.
ii) కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ ఆక్సీకరణం చెందుతుంది
iii) కార్బన్ ఆక్సీకరణం చెందుతుంది
iv) లెడ్ క్షయకరణానికి గురవుతుంది.
A) i మరియు ii
B) i మరియు iii a
C) i, ii మరియు iii
D) అన్నీ
జవాబు:
B) i మరియు iii a

4. BaCl₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄ + 2NaCl అనే సమీకరణం ఈ రకం చర్యను సూచిస్తుంది.
A) స్థానభ్రంశం
B) వియోగం
C) సంయోగం
D) ద్వంద్వ వియోగం
జవాబు:
D) ద్వంద్వ వియోగం

5. హైడ్రోజన్ మరియు క్లోరిన్ నుండి హైడ్రోజన్ క్లోరైడ్ ఏర్పడటం ఈ రకం రసాయనిక చర్య
A) వియోగం
B) స్థానభ్రంశం
C) సంయోగం
D) ద్వంద్వ వియోగం
జవాబు:
C) సంయోగం

9th Class Physical Science 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 90

ప్రశ్న 1.
రసాయన చర్య జరిగిందని మనకు ఎలా తెలుస్తుంది?
జవాబు:
రసాయన చర్య జరిగినపుడు

క్రొత్త పదార్థాలు ఏర్పడతాయి.
సంఘటనంలో మార్పు వస్తుంది.
ఉష్ణోగ్రతలో మార్పు అధికంగా ఉండును.
ఏర్పడిన క్రొత్త పదార్థాల రసాయన ధర్మాలు మారతాయి.
తిరిగి పాత పదార్థాన్ని మనం పొందలేం.

ఏదైనా రసాయన చర్యలో పై మార్పులు జరిగితే, రసాయన చర్య జరిగిందని మనకు తెలుస్తుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 92

ప్రశ్న 2.
Na₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ + NaCl సమీకరణంలో బాణం గుర్తుకు ఎడమవైపున ఉన్న ప్రతి మూలక పరమాణువుల సంఖ్య, కుడివైపున ఉన్న మూలక పరమాణువుల సంఖ్యకు సమానంగా ఉన్నదా?
జవాబు:
పై చర్యను తుల్యం చేస్తే ఈ క్రింది విధంగా ఉంటుంది.
Na₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ + 2 NaCl
ఇప్పుడు క్రియాజనకాలలోని మూలక పరమాణువుల సంఖ్య, క్రియాజన్యాలలోని మూలక పరమాణువుల సంఖ్యకు సమానమగును.

ప్రశ్న 3.
క్రియాజనకాలవైపు గల అన్ని మూలకాలకు చెందిన పరమాణువులు, క్రియాజన్యాల వైపు కూడా ఉన్నాయా?
జవాబు:
క్రియాజనకాలవైపు గల అన్ని మూలక పరమాణువులు, క్రియాజన్యాల వైపు కూడా ఉన్నవి.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 95

ప్రశ్న 4.
2C₃H₈ + 10O₂ → 6CO₂ + 8H₂O సమీకరణం నియమాల ప్రకారం తుల్య సమీకరణమేనా? నీవు ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
సమీకరణాన్ని తుల్యం చేసే నియమాల ప్రకారం గుణకాలు కనిష్ట పూర్ణాంకాలుగా ఉండాలి. కానీ పై సమీకరణంలో పూర్ణాంకాలు గరిష్ట సంఖ్యలను కలిగి ఉన్నాయి. కావున ఇది తుల్య సమీకరణం కాదు. దీనిని తుల్య సమీకరణంగా మార్చటానికి గుణకాలను సమీప పూర్ణాంకాలకు తగ్గించాలి.
C₃H₈ + 5O₂ → 3CO₂ + 4H₂O
ఈ సమీకరణం తుల్య సమీకరణం అవుతుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 106

ప్రశ్న 5.
వెండి, రాగి వస్తువులపై రంగుపూత (చిలుము) ఏర్పడటం మీరెప్పుడైనా గమనించారా?
జవాబు:
వెండిపై నల్లటిపూత ఏర్పడటం, రాగిపై ఆకుపచ్చ రంగులో పదార్ధం పూతగా ఏర్పడటం చూశాను. దీనిని వాడుక భాషలో చిలుము పట్టడం అంటారు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 107

ప్రశ్న 6.
నూనెతో చేసిన ఆహారపదార్థాలు పాడవకుండా ఉండాలంటే ఏమి చెయ్యాలి?
జవాబు:
నూనెతో చేసిన ఆహారపదార్థాలు పాడవకుండా నిల్వ ఉండాలంటే దానికి విటమిన్-సి, విటమిన్-ఇ లాంటివి కలపాలి. లేదా యాంటీ ఆక్సిడెంట్ పదార్ధాలను కలపాలి.

ఉదాహరణ సమస్యలు

ప్రశ్న 1.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 27
ఉదాహరణకు 1120 కి.గ్రా. ఇనుమును రాబట్టేందుకు ఎంత పరిమాణం గల అల్యూమినియం అవసరమవుతుందో పై సమీకరణం ఆధారంగా లెక్కించండి.
సాధన:
తుల్య సమీకరణం ప్రకారం,
అల్యూమినియం → ఇనుము
54 గ్రా. → 112 గ్రా.
x గ్రా. → (1120 x 1000) గ్రా.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 28
∴ 1120 కి.గ్రా, ఇనుము రాబట్టేందుకు 540 కి.గ్రా. అల్యూమినియం అవసరమవుతుందన్నమాట.

ప్రశ్న 2.
STP వద్ద 230 గ్రా. సోడియం అధిక నీటితో చర్య పొందినప్పుడు విడుదలైన హైడ్రోజన్ ఘనపరిమాణం, ద్రవ్యరాశి మరియు అణుసంఖ్యను గణించండి. (Na పరమాణు ద్రవ్యరాశి 230, 0 పరమాణు ద్రవ్యరాశి 160, మరియు H పరమాణు ద్రవ్యరాశి 10)
పై చర్యకు తుల్య సమీకరణం,
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 29
సాధన:
తుల్య సమీకరణం ప్రకారం,
46 గ్రా. సోడియం 2 గ్రా. హైడ్రోజన్‌ను ఇస్తుంది.
230 గ్రా. సోడియం …………….. ?
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 30
స్థిర ఉష్ణోగ్రతా పీడనాలు అనగా 273 K, 1 బార్ పీడనం వద్ద 1 గ్రాము మోలార్ ద్రవ్యరాశి గల ఏదైనా వాయువు 22.4 లీ. ఘనపరిమాణం కలిగి ఉంటుంది. దీనిని ‘గ్రామ్ మోలార్ ఘనపరిమాణం’ (Gram molar volume) అంటారు.

∴ 2.0 గ్రా. హైడ్రోజనను 22.4 లీ. ఆక్రమిస్తుంది. (STP వద్ద)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 31

పరికరాల జాబితా

సోడియం సల్ఫేట్, బేరియం క్లోరైడ్, శాంకవకుప్పె, పరీక్ష నాళికలు, జింక్ ముక్కలు, అగ్గిపుల్ల, హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం, మెగ్నీషియం రిబ్బన్, నీరు, కాల్షియం ఆక్సైడ్, సున్నపురాయి, బున్సెన్ బర్నర్, లెడ్ నైట్రేట్, 9వోల్ట్ బ్యాటరీ, గ్రాఫైట్ కడ్డీలు, ప్లాస్టిక్ మగ్, రబ్బరు కార్కులు, సిల్వర్ బ్రోమైడ్, కాపర్ సల్ఫేట్, ఇనుపమేకులు, బెలూన్, పొటాషియం అయోడైడ్, రాగిపొడి, చైనా డిష్

9th Class Physical Science 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

ప్రశ్న 1.
కాల్షియం ఆక్సెడ్, నీటి అణువుల మధ్య రసాయన మార్పు జరిగిందని కృత్యం ద్వారా నిరూపించుము.
(లేదా)
ఇది (కాల్ఫియం ఆక్సెడ్, నీటి అణువుల మధ్య రసాయన మార్పు) ఏ రకపు రసాయన చర్య? ఈ చర్యకు తుల్య సమీకరణంను వ్రాయుము.
జవాబు:

ఒక గ్రాము పొడి సున్నాన్ని (CaO) ఒక బీకరులో తీసుకోండి.
దీనికి 10 మి.లీ. నీటిని కలపండి.
బీకరు అడుగును చేతితో తాకినపుడు వేడిని గమనించండి.
దీనికి కారణం కాల్షియం ఆక్సైడ్, నీటితో చర్య ఉష్ణమోచక చర్య కాబట్టి ఉష్ణాన్ని విడుదల చేసింది.
ఈ చర్యలో Ca(OH), అనే రంగులేని ద్రావణం ఏర్పడింది.
రసాయన చర్యలో క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడింది కాబట్టి ఇది రసాయన మార్పు అని నిర్ధారించబడినది.
ఈ ద్రావణంలో ఎర్ర లిట్మస్ పేపర్ ను ముంచినపుడు నీలి రంగుకు మారింది.
కావున క్రొత్తగా ఏర్పడిన Ca(OH), ఒక క్షార స్వభావాన్ని కలిగి ఉందని నిర్ధారించవచ్చు.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 32

కృత్యం – 2

ప్రశ్న 2.
సోడియం సల్ఫేట్, బేరియం క్లోరైడ్ మధ్య రసాయన చర్య జరిగిందని కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
(లేదా)
Na₂SO₄ మరియు BaCl₂ లను కలిపినపుడు ఆ మిశ్రమంలో ఏర్పడు రసాయన చర్యను మరియు రసాయన చర్యారకంను, తుల్యసమీకరణంను, కృత్యం ద్వారా వివరింపుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 33

ఒక బీకరులో 100 మి.లీ. నీటిని తీసుకొని దానిలో కొద్దిగా సోడియం సల్ఫేట్ (Na₂SO₄)ను కలిపి ద్రావణాన్ని తయారుచేయండి.
మరొక బీకరులో మరలా 100 మి.లీ. నీటిని తీసుకొని దానిలో NS కొద్దిగా బేరియం క్లోరైడను కలిపి ద్రావణాన్ని తయారుచేయండి.
రెండు బీకర్లలోని ద్రావణాల రంగును పరిశీలించండి.
రెండు ద్రావణాలను ఒకదానితో మరొకటి కలపండి.
ఇపుడు సోడియం క్లోరైడ్ ద్రావణం ఏర్పడి అందులో బేరియం సల్ఫేట్ (BaSO₄) అవక్షేపం ఏర్పడింది.
ఈ చర్యలో BaSO₄ అనే క్రొత్త పదార్థం ఏర్పడింది. ఫార్ములా మారింది.
కాబట్టి ఇది ఒక రసాయన మార్పు అని నిర్ధారించబడినది.

కృత్యం – 3

ప్రశ్న 3.
జింక్ లోహం, హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాల మధ్య రసాయన చర్య జరిగిందని కృత్యం ద్వారా నిరూపించుము.
(లేదా)
సజల HCl మరియు 29 ముక్కల మధ్య చర్య జరిగినపుడు H₂ వాయువు ఏర్పడుటను మరియు చర్యా రకంను, తుల్యసమీకరణంను కృత్యం ద్వారా వివరింపుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 35

ఒక శాంకవకుప్పెలో కొన్ని జింకు ముక్కలను తీసుకోండి.
దానికి 5 మి.లీ. సజల HCl ను కలపండి.
ఈ రెండింటి మధ్య రసాయన చర్య జరుగును.
Zn + 2 HCl → ZnCl₂ + H₂
ఇప్పుడు కుప్పె వద్దకు మండుతున్న అగ్గిపుల్లను ఉంచండి.
అగ్గిపుల్ల టప్ మని శబ్దం చేస్తూ ఆరిపోవటం గమనించండి.
Zn, HClల మధ్య రసాయన చర్య జరిగి హైడ్రోజన్ వాయువు జింక్ ముక్కలతో సజల HCl చర్యలో విడుదలైంది.
క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడింది కాబట్టి ఇది రసాయన మార్పు అని నిర్ధారించవచ్చు.

కృత్యం – 4

ప్రశ్న 4.
రసాయన సంయోగాన్ని కృత్యం ద్వారా వివరించుము.
(లేదా)
మెగ్నీషియం రిబ్బన్ ను గాలిలో మండించినపుడు ఏర్పడు పదార్థాలను, చర్యారకంను, తుల్యసమీకరణంలను తెలుపు కృత్యంను వ్రాయుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 36

3 సెం||మీ. పొడవు గల మెగ్నీషియం రిబ్బనన్ను తీసుకొని దానిని గరుకు కాగితంతో బాగా రుద్దండి.
పట్టకారు సహాయంతో ఒక చివర పట్టుకొని సారాయి దీపం పైన ఉంచి మండించండి.
మెగ్నీషియం రిబ్బను ఆక్సిజన్ సమక్షంలో మిరుమిట్లు గొలిపే కాంతితో మండి తెల్లని బూడిదను ఏర్పరుచును. దీనిని MgO అంటారు.
ఈ చర్యలో మెగ్నీషియం, ఆక్సిజన్ సంయోగం చెంది మెగ్నీషియం ఆక్సెడ్ అనే క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడింది.
దీనినే రసాయన సంయోగం అంటారు.

కృత్యం – 5

ప్రశ్న 5.
రసాయన వియోగాన్ని కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
(లేదా)
CaCO₃ ని వేడి చేయుట వలన విడుదలగు వాయువు సున్నపు తేటను పాలవలె మార్చును. దీనికి సరిపడు కృత్యంను వ్రాసి, చర్యారకం, తుల్య సమీకరణంను వ్రాయుము.
(లేదా)
రసాయన వియోగంను ఒక కృత్యం ద్వారా వివరించి, ఆ చర్యలో ఏదైనా వాయువు వెలువడిన ఆ వాయువు ఉనికి పరీక్షను, తుల్యసమీకరణంను, వాయువు చర్యారకంను వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 38

2 గ్రా|| కాల్షియం కార్బొనేట్ ను ఒక పరీక్ష నాళికలో తీసుకోండి.
బున్ సెన్ లేదా సారా దీపంతో పరీక్షనాళికను వేడి చేయండి.
ఇపుడు మండుతున్న అగ్గిపుల్లను ఆ పరీక్షనాళిక మూతి దగ్గర ఉంచండి.
అగ్గిపుల్ల టప్ మని శబ్దం చేస్తూ ఆరిపోతుంది.
పై చర్యలో విడుదలైన వాయువు CO₂. ఇది మండుచున్న అగ్గిపుల్లను ‘టప్’ మని శబ్దం చేస్తూ ఆర్పివేస్తుంది.
కాబట్టి కాల్షియం కార్బొనేట్ ను వేడిచేసినపుడు అది కాల్షియం ఆక్సైడ్ గానూ, కార్బన్ డై ఆక్సెడ్ గానూ విడిపోతుంది.
వేడి చేస్తే పదార్థాలు వియోగం చెందినట్లయితే అట్టి చర్యలను ఉష్ణ వియోగ చర్యలు అంటారు.

కృత్యం – 6

ప్రశ్న 6.
ఉష్ణ వియోగ చర్యను కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
(లేదా)
లెడ్ నైట్రేట్‌ను వేడిచేసిన విడుదలగు వాయువు ఏది? దాని రంగును, తుల్యసమీకరణంను, చర్యారకంను వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 40

సుమారు 0.5 గ్రా|| లెడ్ నైట్రేట్ పౌడరను గట్టి పరీక్షనాళికలో తీసుకోండి.
పరీక్ష నాళికను బున్సెన్ బర్నర్ మంట మీద వేడి చేయండి.
లెడ్ నైట్రేట్ ను వేడిచేసినపుడు అది లెడ్ ఆక్సేడ్, ఆక్సిజన్ మరియు నైట్రోజన్ డై ఆక్సైడ్లుగా విడిపోయింది.
పరీక్షనాళిక వెంబడి గోధుమ రంగులో వాయువువెలువడటం గమనించవచ్చు. ఈ వాయువు నైట్రోజన్ డై ఆక్సైడ్ వాయువు.
ఉష్ణం వలన లెడ్ నైట్రేట్ వియోగం చెందింది కాబట్టి దీనిని ఉష్ణ వియోగ చర్య అంటారు.

కృత్యం – 7

ప్రశ్న 7.
విద్యుత్ విశ్లేషణ చర్యను కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
(లేదా)
ఒక సమ్మేళనమును విద్యుత్ విశ్లేషణ ప్రక్రియలో ఏ విధంగా వియోగం చెందిస్తారు?
(లేదా)
నీటి విద్యుత్ విశ్లేషణ చర్యను కృత్యం ద్వారా వివరించుము.
(లేదా)
నీటియందు హైడ్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్లు 2 : 1 నిష్పత్తిలో ఉండునని నీవు ఏవిధంగా నిరూపిస్తావు?
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 42

ఒక ప్లాస్టిక్ మగ్గును తీసుకొని, దాని అడుగున రెండు రంధ్రాలు చేయండి.
ఆ రెండు రంధ్రాలలో రెండు రబ్బరు కార్కులను బిగించండి.
ఈ రబ్బరు కార్కులలో రెండు కార్బను ఎలక్ట్రోడులను గుచ్చండి.
రెండు ఎలక్ట్రోడులను పటంలో చూపినట్లుగా 9V బ్యాటరీకి కలపండి.
ఎలక్ట్రోడులు మునిగే వరకు నీటితో నింపండి.
దీనిలోకి కొద్దిగా సజల H₂SO₄ ఆమ్లం కలపండి.
నీటితో నింపిన రెండు పరీక్ష నాళికలు తీసుకొని వాటిని నిదానంగా రెండు కార్బన్ ఎలక్ట్రోడులపై బోర్లించండి.
స్వీచ్ ఆన్ చేసి విద్యుత్ వెళ్ళేలా చేయండి. ఈ అమరికను కొంతసేపు కదపకుండా ఉంచండి.
పరీక్షనాళికలో ఎలక్రోడుల నుండి బుడగలు వెలువడడాన్ని మీరు గమనించి ఉంటారు.
ఈ బుడగలలోని వాయువులు పైకి చేరుతూ పరీక్షనాళికలలోని నీటిని స్థానభ్రంశం చెందిస్తాయి.
రెండు పరీక్షనాళికలలో చేరిన వాయువుల ఘనపరిమాణాలు వేరువేరుగా ఉండుటను గమనించండి.
ఇప్పుడు ఎక్కువ వాయు ఘనపరిమాణం ఉన్న పరీక్షనాళికను వేరు చేసి అగ్గిపుల్లను వెలిగించి దాని మూతివద్ద ఉంచండి.
అగ్గిపుల్ల టమని శబ్దం చేస్తూ ఆరిపోయింది.
దీనినిబట్టి పరీక్షనాళికలో ఉన్న వాయువు హైడ్రోజన్.
తర్వాత రెండవ పరీక్షనాళికను వేరు చేసి దాని అంచు వద్ద మండుతున్న అగ్గిపుల్లను ఉంచండి. ఇది ప్రకాశవంతంగా మండుతుంది.
దీనినిబట్టి రెండవ పరీక్షనాళికలో ఉన్న వాయువు ఆక్సిజన్.
నీటి ద్వారా విద్యుత్ను పంపించినపుడు రెండు వంతుల హైడ్రోజన్ వాయువు, ఒక వంతు ఆక్సిజన్ వాయువు వెలువడుతుంది.
విద్యుత్ ను పంపించుట వలన H₂ గాను, O₂ గాను వియోగం చెందింది కాబట్టి దీనినే విద్యుత్ విశ్లేషణ అంటారు.

కృత్యం – 8

ప్రశ్న 8.
కాంతి వియోగ చర్యలను లేదా కాంతి రసాయన చర్యలను ఒక కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
(లేదా)
సిల్వర్ బ్రోమైడు సూర్యరశ్మి సమక్షంలో ఉంచిన జరుగు రసాయన చర్యారకంను, ఏర్పడు పదార్థరకమును, తుల్య సమీకరణంను వ్రాయుము.

2 గ్రా|| సిల్వర్ బ్రోమైడ్ (AgBr) ను ఒక వాచ్ గ్లాస్ లోకి తీసుకోండి.
సిల్వర్ బ్రోమైడ్ పసుపు రంగులో ఉండుట గమనించండి.
AgBr ను కొంత సేపు ఎండలో ఉంచండి.
తరువాత AgBr రంగు బూడిద రంగులోకి మారటం గమనించండి.
వాగ్లాస్లోని సిల్వర్ బ్రోమైడ్ సూర్యకాంతి సమక్షంలో సిల్వర్, బ్రోమిన్లుగా విడిపోయింది.
ఈ చర్య కాంతి సమక్షంలో జరిగింది. ఇటువంటి చర్యలను ‘కాంతి రసాయన చర్యలు’ అంటారు.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 45

కృత్యం – 9

ప్రశ్న 9.
రసాయన స్థానభ్రంశాన్ని కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 47

1 గ్రా, జింకపొడిని ఒక చిన్న నాజిల్ కలిగిన శాంకవకుప్పెలో తీసుకోండి.
దానికి నిదానంగా సజల HCl ను కలపండి.
రబ్బరు బెలూను తీసుకొని ఆ శాంకవకుప్పై మూతికి పటంలో చూపిన విధంగా తగిలించండి.
శాంకవకుప్పెలో మరియు రబ్బరు బెలూన్లోని మార్పులను నిశితంగా పరిశీలించండి.
శాంకవకుప్పెలోని ద్రావణంలో బుడగలు రావడం మరియు బెలూన్ పెద్దగా ఉబ్బడాన్ని మీరు గమనించండి.
జింక్ ముక్కలు సజల HClతో చర్య జరిపి హైడ్రోజన్ వాయువును విడుదల చేస్తుంది.
జింక్ మూలకం హైడ్రోజనను HCl నుండి స్థానభ్రంశం చెందించింది. దీనినే ‘స్థానభ్రంశ చర్య’ అంటారు.

కృత్యం – 10

ప్రశ్న 10.
ఇనుము కాపర్ ను స్థానభ్రంశం చెందించగలదు. దీనిని ఒక కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
(లేదా)
అధిక చర్యాశీలత గల లోహాలు, అల్ప చర్యాశీలత గల లోహాలను వాటి సంయోగ పదార్థాల నుండి స్థానభ్రంశం చెందిస్తాయి అని తెలుపుటకు మీరు ఏ ప్రయోగాన్ని నిర్వహిస్తారో వివరించుము.
(లేదా)
ఇనుప మేకును CuSO₄ ద్రావణం నందు ఉంచగా అది గోధుమరంగులోనికి మారినది, ఈ కృత్యంను వివరించుము.
జవాబు:

రెండు ఇనుప సీలలను (మేకులు) తీసుకొని వాటిని గరుకు కాగితంతో రుద్దండి.
రెండు పరీక్షనాళికలలో సుమారు 10 మి.లీ. CuSO₄ ద్రావణాన్ని తీసుకోండి.
ఒక ఇనుప సీలను ఒక పరీక్షనాళికలోని CuSO₄ ద్రావణంలో వేసి 20 నిమిషాలు కదల్చకుండా ఉంచండి.
రెండవ ఇనుప సీలను పరిశీలన కోసం ఒక ప్రక్కన ఉంచండి.
ఇపుడు ఇనుప సీలను CuSO₄ ద్రావణం నుండి బయటకు తీయండి.
రెండు ఇనుప సీలలను ఒకదాని ప్రక్కన మరొకటి ఉంచి పరిశీలించండి.
ఇపుడు రెండు పరీక్షనాళికల ద్రావణాల రంగును పరిశీలించండి.
CuSO₄ ద్రావణంలో ముంచిన సీల గోధుమ రంగులోకి మారుతుంది.
అదే విధంగా నీలిరంగులో ఉన్న CuSO₄ రంగును కోల్పోతుంది.
ఈ చర్యను ఈ విధంగా తెలియజేస్తాం,
కాపర్ చర్యాశీలత ఇనుముకంటే తక్కువ కాబట్టి ఇనుము-కాపర్‌ను స్థానభ్రంశం చెందించింది.

కృత్యం – 11

ప్రశ్న 11.
ద్వంద్వ వియోగ చర్యను కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
(లేదా)
రాజు మరియు రాము ఇద్దరు స్నేహితులు. రాజుకు రసాయన ద్వంద్వ వియోగంపై కొన్ని సందేహాలు కలవు. వాటి నివృత్తికి రాము ఏ కృత్యం ద్వారా సందేహాలు తీర్చి ఉంటాడో వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 52

2 గ్రాముల లెడ్ నైట్రేట్ Ph(NO.), ను ఒక పరీక్షనాళికలో తీసుకొని దానికి సుమారు 5 మి.లీ. నీటిని కలపండి.
మరొక పరీక్షనాళికలో 1 గ్రాము పొటాషియం అయొడైడ్ తీసుకొని కొంచెం నీటిలో కరిగించండి.
పొటాషియం అయొడైడ్ ద్రావణానికి, లెడ్ నైట్రేట్ ద్రావణాన్ని కలపండి.
నీటిలో కరగని పసుపురంగు పదారం ఏర్పడింది. ఇలా నీటిలో కరగకుండా మిగిలిన పదార్థాన్ని అవక్షేపం అంటారు.
పై చర్యలో లెడ్ అయాన్ మరియు పొటాషియం అయాను స్థానాలు C టెడ్ అయొడైడ్ పరస్పరం మార్చుకున్నాయి.
లెడ్ అయాన్ (Pb⁺²), అయొడెడ్ అయాన్ (I^–) కలిసి లెడ్ అయొడైడ్ (PbI₂) ఏర్పడింది.
పొటాషియం అయాన్ (K⁺), నైట్రేట్ అయాన్ (NO^–₃) కలిసి పొటాషియం
ఇటువంటి చర్యలను ద్వంద్వ వియోగ చర్యలు అంటారు.

కృత్యం – 12

ప్రశ్న 12.
ఆక్సీకరణ, క్షయకరణ చర్యలను ఒక కృత్యం ద్వారా వివరించండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 6th Lesson రసాయన చర్యలు – సమీకరణాలు 54

సుమారు 1 గ్రాము కాపర్ పొడిని చైనా డిలో తీసుకోవాలి.
ఒక త్రిపాది స్టాండుపైన తీగ వలను ఉంచి దానిపై చైనా డిష్‌ను ఉంచాలి.
సారాదీపం లేదా బుస్సేన్ బర్నర్తో దీనిని వేడి చేయాలి.
కాపరను వేడి చేయగానే అది వాతావరణంలో గల ఆక్సిజన్తో చర్య జరిపి నల్లటి CuO గా మారింది.
ఈ చర్యను ఈ క్రింది విధంగా సూచించవచ్చు.
ఈ చర్యలో కాపర్ ఆక్సిజన్ తో కలిసి కాపర్ ఆక్సెడ్ ఏర్పడింది.
ఈ చర్యలో ఆక్సిజన్ గ్రహించబడినది కావున ఇటువంటి చర్యలను ఆక్సీకరణ చర్యలు అంటారు.
ఇపుడు CuO మీదుగా హైడ్రోజన్ వాయువును పంపండి.
ఇపుడు CuO నల్లటి రంగు నుంచి, గోధుమ రంగులోకి మారటం గమనించండి.
కారణం CuO ఆక్సిజన్‌ను కోల్పోయి కాపర్‌గా మారింది.
ఈ చర్యను ఈ విధంగా
ఇలా ఆక్సిజన్ కోల్పోయే చర్యలను క్షయకరణ చర్యలు అంటారు.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది ?

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physical Science Guide Pdf Download 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది ? Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 5th Lesson Questions and Answers పరమాణువులో ఏముంది ?

9th Class Physical Science 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది ? Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
పరమాణువులో గల మూడు ఉపకణాలేమిటి?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్ అనేవి పరమాణువులో గల మూడు ఉపకణాలు.

ప్రశ్న 2.
ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, మరియు న్యూట్రాన్ల ధర్మాలను పోల్చండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది 1

ప్రశ్న 3.
జె.జె. థామ్సన్ పరమాణు నమూనా పరిమితులను తెలపండి.
జవాబు:
పరమాణువులో ధనాత్మక మరియు ఋణాత్మక కణాలు ఒకదానినొకటి తటస్థ పరచుకోకుండా ఎలా రక్షింపబడుతున్నాయో వివరించలేకపోవడమే జె.జె. థామ్సన్ పరమాణు నమూనా యొక్క ముఖ్య లోపము.

ప్రశ్న 4.
రూథర్ ఫర్డ్ బంగారురేకు ప్రయోగం యొక్క ముఖ్యమైన మూడు పరిశీలనలు తెలపండి.
జవాబు:
రూథర్ ఫర్డ్ బంగారు రేకు ప్రయోగం యొక్క ముఖ్యమైన మూడు పరిశీలనలు :

పరమాణువులో చాలా భాగం ఖాళీగా ఉంటుంది.
పరమాణువులో ధనావేశమంతా ‘కేంద్రకం’ అనే అతిచిన్న సాంద్ర ప్రాంతంలో ఉంటుంది. ఇందులో ఎలక్ట్రానులు ఉండవు. దీని పరిమాణం పరమాణు పరిమాణంతో పోలిస్తే అత్యంత చిన్నది.
ఈ కేంద్రకం చుట్టూ ఋణావేశ ఎలక్ట్రానులు వృత్తాకార మార్గంలో తిరుగుతూ ఉంటాయి. ఈ చలనం సూర్యుని చుట్టూ గ్రహాల చలనాన్ని పోలి ఉండుట వలన రూథర్‌ఫర్డ్ నమూనాను గ్రహమండల నమూనా అంటారు.

ప్రశ్న 5.
సరైన దానికి (✓), సరికాని వాటికి (✗) లను గుర్తించండి.
i) రూథర్ ఫర్డ్ బంగారు రేకు ప్రయోగంలో, చాలా ఎక్కువ సంఖ్యలో ఆల్ఫా కణాలు బంగారు రేకులోంచి నేరుగా చొచ్చుకుపోయాయి. ఈ పరిశీలన ద్వారా కింది వానిలో ఏ నిర్ధారణకు రావచ్చు?
ఎ) పరమాణువులో అతి చిన్న ధనావేశ ప్రాంతం ఉంటుంది. (✓)
బి) పరమాణువులో చాలా ప్రదేశం ఖాళీగా ఉంటుంది. (✓)
సి) ఆల్ఫా కణాలు ధనావేశ ప్రాంతంను నేరుగా ఢీ కొంటాయి. (✓)
డి) పరమాణువులో దట్టమైన ధనావేశ ప్రాంతం ఉంటుంది. (✗)

ii) రూథర్ ఫర్డ్ బంగారు రేకు ప్రయోగంలో, కొన్ని సార్లు ఆల్ఫా కణాలు మాత్రం ఋజుమార్గం నుండి విచలనం చెందుతాయి. ఈ పరిశీలనల నుంచి క్రింది వానిలో ఏ నిర్ధారణకు రావచ్చు?
ఎ) పరమాణువులో ధనావేశం అతి తక్కువ ప్రాంతంలో ఉంటుంది. (✓)
బి) పరమాణువులో ఎక్కువ భాగం ఖాళీగా ఉంటుంది. (✓)
సి) ఆల్ఫా కణాలు ధనావేశ ప్రాంతాన్ని నేరుగా ఢీ కొంటాయి. (✓)
డి) పరమాణువులో ధనావేశ ప్రాంతం దట్టంగా ఉంటుంది. (✗)

ప్రశ్న 6.
సోడియం ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసానికి సంబంధించి క్రింది వానిలో సరియైనది ఏది?
ఎ) 2, 8
బి) 8, 2,1
సి) 2, 1, 8
డి) 2, 8, 1
జవాబు:
డి) 2, 8, 1

ప్రశ్న 7.
బోర్ పరమాణు నమూనా ముఖ్యాంశాలు పేర్కొనండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది 2
బోర్ పరమాణు నమూనాలోని మౌలిక ప్రతిపాదనలు :

పరమాణువులో గల ప్రత్యేకమైన స్థిర కక్ష్యలలో మాత్రమే ఎలక్ట్రానులు ఉంటాయి. ఈ స్థిర కక్ష్యలనే శక్తి స్థాయిలని పిలుస్తాం.
ఈ స్థిర కక్ష్యలలో తిరుగుతున్నంత సేపూ ఎలక్ట్రాన్లు శక్తిని కోల్పోవు. అందువల్ల అవి కేంద్రకంలో పడి నశించిపోకుండా ఉంటాయి.
పటంలో చూపినట్లు ఈ స్థిర కక్ష్యలను K, L, M, N …… అక్షరాలతో లేదా n = 1, 2, 3, 4 ……. అంకెలతో సూచిస్తాం.

ప్రశ్న 8.
మెగ్నీషియం, సోడియం మూలకాల సంయోజకతలను తెలపండి.
జవాబు:
మెగ్నీషియం :

మెగ్నీషియం పరమాణు సంఖ్య – 12,
ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ : 2, 8, 2
చిట్టచివరి కక్ష్యలో 2 ఎలక్ట్రాన్లు ఉన్నాయి కావున మెగ్నీషియం సంయోజకత 2.

సోడియం :

సోడియం పరమాణు సంఖ్య – 11,
ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ : 2, 8, 1
చిట్టచివరి కక్ష్యలో 1 ఎలక్ట్రాన్ ఉన్నది. కావున సోడియం సంయోజకత 1.

ప్రశ్న 9.
ద్రవ్యరాశి సంఖ్య 32 మరియు న్యూట్రాన్ల సంఖ్య 16 గా గల మూలకం పరమాణు సంఖ్యను, సంకేతాన్ని రాయండి.
జవాబు:
ద్రవ్యరాశి సంఖ్య (A) = 32 ; న్యూట్రాన్ల సంఖ్య (N) = 16
పరమాణు సంఖ్య Z = A – N = 32 – 16 = 16
∴ పరమాణు సంఖ్య 16 గా గల మూలకం : “సల్ఫర్”
సంకేతం : ‘S

ప్రశ్న 10.
Cl^– లో పూర్తిగా నిండిన K మరియు L కర్పరాలు ఉంటాయి. వివరించంది.
జవాబు:
Cl^– (క్లోరిన్) పరమాణు సంఖ్య – 17.
ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ K
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది 3

2n² సూత్రం ప్రకారం K కక్ష్య 2 ఎలక్ట్రాన్లను, ఒక్య 8 ఎలక్ట్రాన్లను గరిష్టంగా నింపుకోగలదు. కావున K మరియు Lక్ష్యలు పూర్తిగా నిండి ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 11.
ఒకే మూలకానికి చెందిన ఐసోటోపుల మధ్య ముఖ్య భేదమేమి?
జవాబు:
ఒకే మూలకానికి చెందిన ఐసోటోపుల మధ్య ముఖ్య భేదం :

న్యూట్రాన్ల సంఖ్య సమానంగా ఉండదు.
భౌతిక ధర్మాలు వేరుగానున్నప్పటికి రసాయన ధర్మాలలో సారూప్యత ఉంటుంది.

ప్రశ్న 12.
కింది వాక్యాలను పరిశీలించి ఒప్పు అయితే ‘T’ అని, తప్పు అయితే ‘F” అని వాటికి ఎదురుగా రాయండి.
a) పరమాణువు యొక్క కేంద్రకం కేంద్రక కణాలను మాత్రమే కలిగి ఉంటుందని థామ్సన్ ప్రతిపాదించాడు.
b) ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్ల సంయోగం వల్ల న్యూట్రాన్ ఏర్పడును. అందుచే న్యూట్రాన్ తటస్థంగా ఉంటుంది.
c) ఎలక్ట్రాన్ యొక్క ద్రవ్యరాశి ప్రోటాన్ ద్రవ్యరాశిలో \(\frac{1}{1836}\) వంతు ఉంటుంది.
జవాబు:
a) (F)
b) (F)
c) (T)

ప్రశ్న 13.
“పరమాణు కేంద్రకంలో ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్లు మాత్రమే ఉంటాయి. ఎలక్ట్రాన్లు ఎందుకు ఉండవు?” అని గీతకు అనుమానం వచ్చింది. తన అనుమానాన్ని నివృత్తి చేయగలరా? వివరించండి.
జవాబు:
పరమాణు కేంద్రకంలో ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్ మాత్రమే ఉంటాయి. ఎలక్ట్రాన్లు ఉండవు. ఒకవేళ అలా ఉంటే,
a) రూథర్ ఫర్డ్ α – కణ పరిక్షేపణ ప్రయోగంలో α – కణాలు పరిక్షేపణంగాని, విక్షేపణంగాని చెందవు.
b) ఎలక్ట్రాన్ ద్రవ్యరాశి పరిగణనలోకి తీసుకోలేనంత చిన్నది మరియు ఎలక్ట్రాన్ అస్థిరమైనది కావున ‘కేంద్రకము’ అనే భావన వచ్చి ఉండేది కాదు.

ప్రశ్న 14.
Z = 5 అయితే ఆ మూలకం యొక్క సంయోజకత ఎంత?
జవాబు:
పరమాణు సంఖ్య Z = 5. ; ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ : 2, 3
సంయోజకత : 3

ప్రశ్న 15.
ఈ క్రింది పట్టికలో ఖాళీలను సరైన సమాచారంతో పూరించండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది 4
జవాబు:

ప్రశ్న 16.
రూథర్‌ఫర్డ్ పరమాణు నమూనాని గీయండి. దీనిని గ్రహమండల నమూనా అని ఎందుకు అంటాం?
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది 6
కేంద్రకం చుట్టూ ఎలక్ట్రాన్ల చలనం, సూర్యుని చుట్టూ గ్రహాల చలనాన్ని పోలి ఉండడం వల్ల రూథర్‌ఫర్డ్ నమూనాని గ్రహమండల నమూనా అంటారు.

ప్రశ్న 17.
పరమాణువు యొక్క నిర్మాణాన్ని, వివిధ పరమాణు నమూనాలను వివరించడానికి శాస్త్రజ్ఞులు చేసిన కృషిని మీరెలా అభినందిస్తారు?
జవాబు:
నేటికీ అనేక ఆలోచనలు రేకెత్తిస్తూ, శాస్త్రజ్ఞులపై కొత్త కొత్త సవాళ్ళు విసురుతున్నది పరమాణు నిర్మాణం అనే భావన.
1) ప్రస్తుతం మనకు తెలిసిన పరమాణు నిర్మాణానికి మూలమైన సిద్ధాంతాలను ప్రతిపాదించిన శాస్త్రవేత్తలు-లెవోయిజర్ (ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం), జోసెఫ్ ప్రొస్ట్ (స్థిరానుపాత నియమం), డాల్టన్ – (తన మొట్టమొదటి పరమాణు నమూనా), J.J. థామ్సన్ (పుచ్చకాయ నమూనా), రూథర్ ఫర్డ్ (గ్రహమండల నమూనా), నీల్స్ బోర్ (శక్తి స్థాయిలు) వంటి వారిని అభినందించక తప్పదు.

2) పరమాణువులో ఉండే మూడు ఉపకణాలైన ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్లతోపాటు ఇంకా ఎన్ని ఉపకణాలున్నాయనే దానిపై నేటికీ పరిశోధనలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి.

3) పరమాణు నిర్మాణం తెలియడం, అనేక నూతన ఆవిష్కరణలకు దారితీసి మన జీవితాన్ని సుఖమయం చేసిన శాస్త్రవేత్తల కృషిని అభినందించడంతో బాటు మనముందున్న ఎన్నో సవాళ్ళను స్వీకరించి పరిష్కారం కనుగొనవలసి ఉన్నది.

ప్రశ్న 18.
మీ పాఠ్యాంశంలో ఇచ్చిన వివిధ పరమాణు నమూనాలను పోల్చంది.
జవాబు:
ఈ అధ్యాయంలో నాలుగు పరమాణు నిర్మాణాలు చర్చించబడినవి. వాటిలోని ముఖ్యాంశాలు.

1) డాల్టన్ ప్రతిపాదన :

పరమాణువు విభజింప వీలుకానిది.
ఒక మూలకం యొక్క పరమాణువులన్నీ ఒకే విధంగా ఉంటాయి. కానీ ఇతర మూలక పరమాణువులకు భిన్నంగా ఉంటాయి.

2) J.J. థామ్సన్ ప్రతిపాదన :

పరమాణువు ధనావేశంతో నిండి ఉన్న ఒక గోళంగా ఉండి దానిలో ఎలక్ట్రానులు పొదగబడి ఉంటాయి.
పరమాణు ద్రవ్యరాశి ఆ పరమాణువులో అంతటా ఏకరీతిగా పంపిణీ చేయబడి ఉంటుంది.

3) రూథర్‌ఫర్డ్ ప్రతిపాదన :

పరమాణువులో ధనావేశమంతా ‘కేంద్రకం’ అనే అతి చిన్న సాంధ్ర ప్రాంతంలో ఉంటుంది. ఇందులో ఎలక్ట్రానులు ఉండవు.
ఋణావేశ ఎలక్ట్రానులు ఈ కేంద్రకం చుట్టూ వృత్తాకార మార్గంలో తిరుగుతుంటాయి.
పరమాణు కేంద్రక పరిమాణం పరమాణువుతో పోలిస్తే చాలా చిన్నది.
దీనిని గ్రహమండల నమూనా అంటారు.

4) నీల్స్ బోర్ ప్రతిపాదనలు :

పరమాణువులో గల ప్రత్యేకమైన స్థిరకక్ష్యలలో మాత్రమే ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి. ఈ స్థిర కక్ష్యలనే శక్తిస్థాయిలు అంటారు.
ఈ స్థిర కక్ష్యలలో ఎలక్ట్రాన్లు తిరుగుతున్నంత సేపూ ఎలక్ట్రాన్లు శక్తిని కోల్పోవు. అందువల్ల అవి కేంద్రకంలో పడి నశించిపోకుండా ఉంటాయి.
ఈ స్థిర కక్ష్యలను K, L, M, N ….. అక్షరాలతో లేదా n = 1, 2, 3, 4 …. అంకెలతో సూచిస్తాం.

ప్రశ్న 19.
నైట్రోజన్ మరియు బోరాన్లను ఉదాహరణలుగా తీసుకొని సంయోజకతని నిర్వచించండి.
జవాబు:
సంయోజకత :
పరమాణువు యొక్క బాహ్యతమ కక్ష్యలో గల ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్యనే సంయోజకత అంటారు.
(లేదా)
పరమాణు సంయోగ సామర్థ్యాన్నే సంయోజనీయత అంటారు.

నైట్రోజన్ సంయోజకత :

నైట్రోజన్ పరమాణు సంఖ్య – 7.
ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ : 2, 5
చిట్టచివరి కక్ష్యలో 5 ఎలక్ట్రాన్లు ఉన్నాయి.
కావున నైట్రోజన్ సంయోజకత 5 కావలెను. కానీ ‘అష్టకం’ను పొందుటకు 5 ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోవడం కన్నా 3 ఎలక్ట్రాన్లను గ్రహించడం తేలిక.
కావున నైట్రోజన్ సంయోజకత ‘3’.

బోరాన్ సంయోజకత :

బోరాన్ పరమాణు సంఖ్య – 5
ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ : 2, 3
బోరాన్ చిట్టచివరి కక్ష్యలో 3 ఎలక్ట్రాన్లు ఉన్నాయి.
కావున బోరాన్ సంయోజకత 3.

ప్రశ్న 20.
జాన్ డాల్టన్ నుండి నీళ్బర్ వరకు ఉన్న శాస్త్రవేత్తలు చేసిన ప్రయోగాలు, సిద్ధాంతాలను “పరమాణువు చరిత్ర” అనే శీర్షికతో ఒక కథగా రాయండి.
జవాబు:
పరమాణువు చరిత్ర :
ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమము, స్థిర అనుపాత నియమమును ఆధారంగా చేసుకొని జాన్ డాల్టన్ పరమాణు నిర్మాణాన్ని ప్రతిపాదించాడు.

డాల్టన్ ప్రకారము :

పరమాణువు విభజింప వీలుకానిది.
ఒక మూలకం యొక్క పరమాణువులన్నీ ఒకే విధంగా ఉంటాయి. కానీ ఇతర మూలక పరమాణువులకు భిన్నంగా ఉంటాయి. తదుపరి J.J. థామ్సన్, పరమాణువు విభజింప తగినదని తెలిపాడు.

J.J. థామ్సన్ ప్రకారం –

పరమాణువు ధనావేశంతో నిండి ఉన్న ఒక గోళంగా ఉండి, దానిలో ఎలక్ట్రానులు పొదగబడి ఉంటాయి.
పరమాణు ద్రవ్యరాశి ఆ పరమాణువులో అంతటా ఏకరీతిగా పంఫిణీ చేయబడి ఉంటుంది.
మొత్తం ధనావేశాలు, ఋణావేశాలు సమానంగా ఉండటం వల్ల పరమాణువు విద్యుత్ పరంగా తటస్థంగా ఉంటుంది. ఈ నమూనాను పుచ్చకాయ నమూనా లేక ప్లమ్ పుడ్డింగ్ నమూనా అంటారు.
గోల్డ్ స్టెయిన్ 1886లో శ్” వాస్ కనుగొన్నాడు.

అనంతరం థామ్సన్ శిష్యుడైన రూథర్ ఫర్డ్, 4-కణ పరిక్షేపణ ప్రయోగం థామ్సన్ నమూనాకు భిన్నమైన ఫలితాలనిచ్చింది. దీని ఆధారంగా రూథర్‌ఫర్డ్ ప్రతిపాదించిన నమూనా యొక్క ముఖ్యాంశాలు :

పరమాణువులో ధనావేశమంతా ‘కేంద్రకం’ అనే అతి చిన్న సాంద్ర ప్రాంతంలో ఉంటుంది.
ఋణావేశ ఎలక్ట్రానులు కేంద్రకం చుట్టూ వృత్తాకార మార్గంలో చలిస్తుంటాయి.
పరమాణు పరిమాణంతో పోలిస్తే కేంద్రక పరిమాణం అత్యంత చిన్నది.
కానీ ఈ నమూనా పరమాణు స్థిరత్వాన్ని వివరించలేకపోయింది.

1913లో నీల్స్ బోర్, రూథర్ ఫర్డ్ నమూనాలోని లోపాలను అధిగమించడానికి మరొక నమూనాను ప్రతిపాదించాడు. దీని ప్రకారం –

పరమాణువులో గల ప్రత్యేకమైన స్థిర కక్ష్యలలో మాత్రమే ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి. ఈ స్థిరకక్ష్యలనే శక్తి స్థాయిలని పిలుస్తాం.
ఈ స్థిర కక్ష్యలలో తిరుగుతున్నంత సేపు ఎలక్ట్రాన్లు శక్తిని కోల్పోవు. అందువల్ల అవి కేంద్రకంలో పడి నశించిపోకుండా ఉంటాయి.
ఈ స్థిర కక్ష్యలను K, L, M, N … అక్షరాలతో లేదా n = 1, 2, 3, 4 … అంకెలతో సూచిస్తాం. ఈ నమూనా హైడ్రోజన్ కంటే బరువైన పరమాణు వర్ణపటాలను వివరించలేకపోయింది.
… ఇలా ఈ ప్రయాణం కొనసాగుతూనే ఉంది …

9th Class Physical Science 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది ? Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No.76

ప్రశ్న 1.
పరమాణువు తటస్థమైనది. కానీ అందులో ఋణావేశపూరిత ఎలక్ట్రానులు ఉంటాయి. ఋణావేశాలు మాత్రమే ఉంటే పరమాణువు తటస్థంగా ఉండదు. అప్పుడు పరమాణువు ఎందుకు తటస్థమైనదిగా ఉంది?
జవాబు:

ఈ భావన ప్రోటాన్ మరియు న్యూట్రాన్ ఆవిష్కరణ జరగకముందుది, అంతేగాక రూథర్ ఫర్డ్ పరమాణు నమూనాను ప్రతిపాదించక ముందుది.
రూథర్ ఫర్డ్ పరమాణు నిర్మాణం ప్రతిపాదన ప్రకారం కేంద్రకం లోపల ఉండే ప్రోటాన్ల సంఖ్య, కేంద్రకం బయట ఉండే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్యకు సమానం.
దీనివల్ల మొత్తం ఋణావేశం, మొత్తం ధనావేశానికి సమానమై పరమాణువు తటస్థంగా ఉంటుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 80

ప్రశ్న 2.
కింది ప్రశ్నల ఆధారంగా రూథర్ ఫర్డ్, థామ్సన్ పరమాణు నమూనాలు పోల్చంది.
1) ధనావేశం ఎక్కడ ఉంది?
2) ఎలక్ట్రాన్లు ఎలా అమరి ఉంటాయి?
3) ఇవన్నీ పరమాణువులో నిశ్చలంగా ఉంటాయా? లేదా చలిస్తూ ఉంటాయా?
జవాబు:

ప్రశ్నలు	థామ్సన్ నమూనా	రూథర్ ఫర్డ్ నమూనా
ధనావేశం ఎక్కడ ఉంది?	ధనావేశం, పరమాణువు అంతటా సమంగా విస్తరించబడింది.	ధనావేశ ప్రోటాన్లు కేంద్రకంలో ఉన్నాయి.
ఎలక్ట్రాన్లు ఎలా అమరి ఉంటాయి?	పరమాణువు ధనావేశంతో నిండి ఉన్న ఒక గోళంగా ఉండి దానిలో ఎలక్ట్రానులు పొదగబడి ఉంటాయి.	ఋణావేశ ఎలక్ట్రానులు కేంద్రకం చుట్టూ వృత్తాకార మార్గంలో తిరుగుతూ ఉంటాయి.
ఇవన్నీ పరమాణువులో నిశ్చలంగా ఉంటాయా? లేదా చలిస్తూ ఉంటాయా?	ఎలక్ట్రాన్లు పరమాణువు లోపల నిశ్చలంగా ఉంటాయి.	ప్రోటాన్లు కేంద్రకంలో నిశ్చలంగా ఉండి, కేంద్రకం చుట్టూ వృత్తాకార మార్గంలో ఎలక్ట్రానులు తిరుగుతూ ఉంటాయి.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 83

ప్రశ్న 3.
ఫాస్ఫరస్, సల్ఫర్ బహుళ సంయోజకతలను కలిగి ఉంటాయి. ఎందుకు కొన్ని మూలకాలు బహుళ సంయోజకతలని కలిగి ఉంటాయో పట్టిక-2 (పేజి 98) పరిశీలించి వివరించండి. మీ స్నేహితులు, ఉపాధ్యాయులతో చర్చించండి.
జవాబు:

సల్ఫరక్కు చిట్టచివరి కక్ష్యలోనున్న ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య 6.
కావున సల్పర్ వేలన్సీ (8-6) = 2 కావలెను.
కానీ సల్పర్ వివిధ రూపాలలో లభిస్తుంది.
కావున ఉత్తేజస్థితిలో చివరి కక్ష్యలో నున్న 6 ఎలక్ట్రానులు కూడా బంధంలో పాల్గొనే స్వభావాన్ని కలిగి ఉంటాయి.
దీనివల్ల కొన్నిసార్లు సంయోజకత ‘6’ చూపును. ఉదా : SO₂, SO₃ మొ||వి.
ఇదే విధంగా ఫాస్పరసకు కూడా జరుగును. ఉదా : PCl₃, PCl₅ మొ||వి.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 75

ప్రశ్న 4.
విభిన్న మూలకాల పరమాణువులు భిన్నంగా ఎందుకు ఉంటాయి?
జవాబు:
మూలకాల స్వభావము, ధర్మాలు పరమాణు అమరికను బట్టి ఉంటుంది. విభిన్న మూలకాలు విభిన్నంగా ప్రవర్తించడానికి కారణం ఈ పరమాణువుల అమరికే.

ప్రశ్న 5.
పరమాణువులు ఒకేలా లేదా విభిన్నంగా ఉండేలా చేసేదేదైనా పరమాణువులో ఉందా?
జవాబు:
పరమాణు ఉపకణం అమరికే, పరమాణువులు ఒకేలా లేదా విభిన్నంగా ఉండేలా చేస్తుంది.

ప్రశ్న 6.
పరమాణువులు విభజింపశక్యం కానివా? లేదా పరమాణువు లోపల ఏదైనా ఉన్నదా?
జవాబు:
పరమాణువు విభజింపదగినదే. పరమాణువు లోపల ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్లతో పాటు ఇంకా అనేకానేక ఉపకణాలు ఉంటాయని ఇటీవలి పరిశోధనలు తెలుపుతున్నాయి.

9th Class Physical Science Textbook Page No.77

ప్రశ్న 7.
పరమాణువులో ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్, ఎలక్ట్రాన్ వంటి ఉప పరమాణు కణాలుంటే అవి పరమాణువులో ఏ విధంగా అమరి ఉంటాయో ఊహించండి.
జవాబు:
పరమాణువులో ఎలక్ట్రాన్, న్యూట్రాన్ వంటి పరమాణు ఉపకణాల అమరికను గూర్చి రూథర్‌ఫర్, నీల్బర్ వంటి శాస్త్రవేత్తలు వివరించారు. వారి ప్రతిపాదనల ప్రకారం, పరమాణు మధ్యభాగంలో కేంద్రకం ఉంటుంది. దీనిలో ప్రోటాన్లు, న్యూట్రాన్లు ఉంటాయి. ఎలక్ట్రాన్లు కేంద్రకం చుట్టూ తిరుగుతూ ఉంటాయి.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 80

ప్రశ్న 8.
పరమాణువు ఎందుకు స్థిరంగా ఉంది?
జవాబు:
పరమాణు కేంద్రకంలోని ప్రోటానుల సంఖ్య, కేంద్రకం బయటి ఎలక్ట్రానుల సంఖ్యకు సమానం. కావున పరమాణువులోని ధన, ఋణ ఆవేశాలు సమానంగా ఉంటాయి. దీనివల్ల పరమాణువు విద్యుత్ పరంగా తటస్థంగా ఉంటుంది. కానీ పరమాణు స్థిరత్వాన్ని గూర్చి నీల్స్ బోర్ మరొకవిధంగా వివరించాడు.

ప్రశ్న 9.
తిరుగుతూ ఉండే ఎలక్ట్రాన్ కేంద్రకంలో పడిపోకుండా ఉండేలా పరమాణువులో ఉపపరమాణు కణాలకు ఏదైనా ప్రత్యామ్నాయ అమరికను మీరు సూచించగలరా?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్లు కేంద్రకం చుట్టూ ప్రత్యేకమైన స్థిర కక్ష్యలలో తిరుగుతూ ఉంటాయి. అందువల్ల వీటిపై పనిచేసే అభికేంద్ర, అపకేంద్ర బలాలు పరిమాణంలో సమానంగా ఉండి, దిశలో వ్యతిరేకంగా ఉంటాయి. కావున తిరుగుతున్న ఎలక్ట్రాన్లు కేంద్రకంలో పడిపోవు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 82

ప్రశ్న 10.
ఒక్కో కర్పరంలో ఎన్ని ఎలక్ట్రాన్లు ఉండవచ్చు?
జవాబు:
ఒక్కో కర్పరంలో ఉండే ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య ఆ కర్పరపు సంఖ్య మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు మొదటి కర్షరం (K) లో 2, రెండవ కర్పరం (L) లో 8, మూడవ కర్పరం (M) లో 18, నాల్గవ కర్పరం (N) లో 32 ఎలక్ట్రాన్లు …. ఇలా ఉంటూ ఉంటాయి.

ప్రశ్న 11.
ఏదైనా కర్పరంలో ఒకే ఎలక్ట్రాన్ ఉంటుందా?
జవాబు:
ఏ కర్పరంలోను ఒకే ఎలక్ట్రాన్ ఉండదు.

ప్రశ్న 12.
కర్పరాలలో ఉండే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్యను ఎలా నిర్ణయిస్తారు?
జవాబు:
ఒక కర్పరంలో ఉండే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్యని 2n² అనే సూత్రం ద్వారా నిర్ణయిస్తాము (n అనేది కర్పరం సంఖ్య).
ఉదా : L కర్పరం సంఖ్య = n = 2

∴ L కర్పరంలో ఉండే ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య = 2 × n² = 2 × 2² = 2 × 4 = 8.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 83

ప్రశ్న 13.
ఆక్సిజన్ యొక్క సంయోజకతని ఎలా తెలుసుకుంటావు?
జవాబు:

ఆక్సిజన్ పరమాణువులో 8 ఎలక్ట్రాన్లు ఉన్నాయి.
ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ 2, 6.
ఆక్సిజన్ చిట్టచివరి కక్ష్యలలో 6 ఎలక్ట్రాన్లు ఉన్నాయి. ఈ సంఖ్య 8 కి చాలా దగ్గర.
కావున ఆక్సిజన్ సంయోజకత 8 – 6 = 2.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 85

ప్రశ్న 14.
న్యూట్రాన్ల సంఖ్యని పరమాణు లక్షణంగా మనం పరిగణించగలమా?
జవాబు:
పరమాణు లక్షణాలలో ఒకటియైన పరమాణు ద్రవ్యరాశి, కేంద్రకంలోని ప్రోటానుల మరియు న్యూట్రానుల సంఖ్యపై ఆధారపడి ఉంటుంది. కావున న్యూట్రానుల సంఖ్యను పరమాణు లక్షణంగా మనం పరిగణించవచ్చు.

పరికరాల జాబితా

వివిధ పరమాణు నమూనాలను ప్రదర్శించే చార్టులు, ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ చార్టు, ఐసోటోపుల ఫ్లాష్ కార్డులు …

9th Class Physical Science 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది ? Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

ప్రశ్న 1.
మీరు ఊహించిన విధంగా పరమాణు నిర్మాణాన్ని గీయండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 5th Lesson పరమాణువులో ఏముంది 7
ఎలక్ట్రాన్, ప్రోటాన్, న్యూట్రాన్లను పరమాణువులో ఎన్నో విధాలుగా అమర్చవచ్చు. పరమాణువు ఒక గదిగా ఊహించుకోండి. కణాలను ఒకదాని తరువాత ఒకటి అడువరసలుగా అమర్చండి. ఎలా కనిపిస్తుందో మీరు బొమ్మ తీయండి. ఉప పరమాణు కణాల స్వభావంను దృష్టిలో ఉంచుకుని గోళాకారంగా ఉన్న పరమాణువులో వీటిని అమర్చే పటాన్ని గీయండి.

ప్రోటాన్లు ధనావేశాన్ని, ఎలక్ట్రానులు ఋణావేశాన్ని కలిగి ఉండి, న్యూట్రాన్లు ఆవేశరహితంగా ఉంటాయి. కావున న్యూట్రాన్లు, ప్రోటాన్లు ఒక దగ్గర ఉంచి, ఎలక్ట్రాన్లను దూరంగా గాని, గోళం అంచుకు దగ్గరగా గాని ఉంచవచ్చు. ఇది కేవలం ఊహ మాత్రమే. ఇంకా ఎన్ని విధాలుగానైనా ప్రయత్నించవచ్చు.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physical Science Guide Pdf Download 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 4th Lesson Questions and Answers పరమాణువులు-అణువులు

9th Class Physical Science 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమాన్ని నిరూపించుటకు చేసే ప్రయోగ పద్ధతి మరియు తీసుకోవలసిన జాగ్రత్తలు వివరించండి. (ప్రయోగశాల కృత్యం) (AS 1)
(లేదా)
“ఒక రసాయన చర్య జరిగినపుడు ద్రవ్యరాశి సృష్టించబడదు లేదా నాశనం కాదు” అని నిరూపించు విధానమును వివరించండి.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం : ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమాన్ని నిరూపించుట.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 1

కావలసిన పరికరాలు :
లెడ్ నైట్రేట్, పొటాషియం అయొడైడ్, స్వేదన జలం, రెండు బీకర్లు, కొలజాడి, శాంఖవ కుప్పై, (స్ప్రింగ్ త్రాసు, పరీక్ష నాళికలు, స్టాండ్, రబ్బరు బిరడా, దారం మొదలగునవి.

ప్రయోగ విధానం :

100 మి.లీ. స్వేదన జలములో సుమారు 2 గ్రా. లెడ్సెట్రేట్ కలిపి ద్రావణం తయారు చేయండి.
100 మి.లీ. స్వేదన జలములో సుమారు 2 గ్రా. పొటాషియం అయొడైడ్ కలిపి వేరొక ద్రావణం తయారు చేయండి.
250 మి.లీ. శాంభవ కుప్పెలో 100 మి.లీ. లెడ్నై ట్రేట్ ద్రావణాన్ని తీసుకోండి.
చిన్న పరీక్షనాళికలో 4 మి.లీ పొటాషియం అయొడైడ్ ద్రావణాన్ని తీసుకోండి.
కుప్పెలో పరీక్షనాళికను జాగ్రత్తగా వ్రేలాడదీయండి. రెండు ద్రావణాలు కలవకుండా జాగ్రత్త తీసుకోండి. కుప్పెకు రబ్బరు బిరడాను బిగించండి.
స్ప్రింగు త్రాసునుపయోగించి, కుప్పె భారాన్ని దానిలో ఉండే పదార్థంతోపాటు తూచండి.
రెండు ద్రావణాలూ కలిసిపోయేటట్లు కుప్పెను కదపండి.
అదే విధంగా స్పింగుత్రాసుతో మళ్ళీ కుప్పె భారాన్ని తూచండి.

పరిశీలనలు:

రసాయన పదార్థాలు కలవకముందు కుప్పె భారం = m₁ గ్రా.
రసాయన పదార్థాలు కలిసిన తరువాత కుప్పె భారం = m₂ గ్రా.

నిర్ధారణ :

m₁, m₂ లు రెండూ సమానమని గమనిస్తాము.
ఇది ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమాన్ని నిరూపిస్తుంది.

జాగ్రత్తలు:

రసాయన పదార్థాలు వాడేటప్పుడు వాటిని నేరుగా చేతితో తాకకుండా జాగ్రత్త తీసుకోవాలి.
గాజు పరికరాలు క్రిందపడి పగిలిపోకుండా జాగ్రత్త వహించాలి.
మొదటిసారి బరువు తూచడానికి ముందు కుప్పెలోని పదార్థాలు కలవకుండా జాగ్రత్త వహించాలి.
శాంఖవ కుప్పెను స్ప్రింగు త్రాసుకు వేలాడదీయుటకై గట్టి దారాన్ని వాడాలి.

ప్రశ్న 2.
0.24 గ్రా. సంయోగపదార్థంలో 10, 144 గ్రా. ఆక్సిజన్, 0.096 గ్రా. బోరాన్ ఉన్నట్లు విశ్లేషణలో తేలింది. సంఘటన శాతాలను భారం పరంగా కనుక్కోండి. (AS 1)
జవాబు:
విశ్లేషణ ప్రకారం ఆక్సిజన్, బోరాన్ల సంయోగ పదార్థం యొక్క ద్రవ్యరాశి = 0.24 గ్రా.
ఆక్సిజన్ ద్రవ్యరాశి = 0. 144 గ్రా, ; భోరాన్ ద్రవ్యరాశి = 0.096 గ్రా.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 2

ప్రశ్న 3.
ఒక తరగతిలో ఆక్సిజన్ యొక్క అణుసాంకేతికం రాయమని ఉపాధ్యాయుడు చెబితే షమిత (0), గాను, ప్రియాంక ‘O’ గాను రాసారు. నీవు ఎవరి జవాబును సమర్థిస్తావు? ఎందుకు? (AS 1, AS 2)
జవాబు:
షమిత రాసిన జవాబు సరియైనది.
కారణం:

ఆక్సిజన్ ద్విపరమాణుక అణువు.
రెండు ఆక్సిజన్ పరమాణువులు కలిసి ఆక్సిజన్ అణువును ఏర్పరుస్తాయి.
కావున ఆక్సిజన్ అణుఫార్ములా O₂

ప్రశ్న 4.
“H₂ మరియు 2Hలు భిన్నమైనవి” అని మోహిత్ చెప్పాడు. ఈ వాక్యము తప్పో, ఒప్పో సకారణముగా తెలుపండి. (AS 1)
జవాబు:

H₂ అనేది హైడ్రోజన్ అణువు. ఇది రెండు హైడ్రోజన్ పరమాణువుల కలయిక వలన ఏర్పడినది.
2H అనేది ‘హైడ్రోజన్ పరమాణువు. దీనిలో రెండు హైడ్రోజన్ పరమాణువులు రసాయన చర్యలో పాల్గొనుటకు సిద్ధంగా వున్నాయి. కనుక మోహిత్ చెప్పిన వాక్యము సరియైనదే.

ప్రశ్న 5.
“CO మరియు Co రెండూ మూలకాలను తెలియజేస్తాయి.” అని లక్ష్మి చెప్పింది. మీరేమంటారు? కారణం చెప్పండి. (AS 1, AS 2)
జవాబు:
లక్ష్మి చెప్పిన విషయం సరియైనది కాదు.

CO అనేది ‘కార్బన్ మోనాక్సైడ్’ యొక్క ఫార్ములా.
‘C’ పెద్ద అక్షరం (Capital letter) మరియు ‘O’ కూడా పెద్ద అక్షరం (Capital letter) వల్ల ఈ విషయం తెలుస్తుంది.
Co అనేది ‘కోబాల్ట్’ అనే మూలక సంకేతం.
‘C’ పెద్ద అక్షరం (Capital letter), ‘0’ చిన్న అక్షరం (Small letter) వల్ల ఈ విషయం తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 6.
నీటి అణువు యొక్క సాంకేతికం H₂O. ఈ సాంకేతికం మనకేం సమాచారాన్ని తెల్పుతుంది? (AS 1)
జవాబు:

నీరు హైడ్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్ల కలయిక వలన ఏర్పడుతుంది.
ఒక ఆక్సిజన్ పరమాణువు, రెండు హైడ్రోజన్ పరమాణువులు కలిసి ఒక నీటి అణువును ఏర్పరుస్తాయి.
నీటి అణువు యొక్క అణుద్రవ్యరాశి 18. [హైడ్రోజన్ – 1, ఆక్సిజన్ – 16, H₂O ⇒ 2 × 1 + 16 = 18]
18 గ్రా. నీటి అణువులో 6.022 × 10₂₃ కణాలు వుంటాయి.
హైడ్రోజన్ సంయోజకత 1, ఆక్సిజన్ సంయోజకత 2.

ప్రశ్న 7.
రెండు అణువుల ఆక్సిజన్, ఐదు అణువుల నైట్రోజనను సాంకేతికంగా మీరు ఎలా రాస్తారు? (AS 1)
జవాబు:
a) రెండు అణువుల ఆక్సిజన్ 2O₂.

కారణం:

ఆక్సిజన్ ద్విపరమాణుక మూలకము.
రెండు ఆక్సిజన్ పరమాణువులు కలిసి ఒక ఆక్సిజన్ అణువును ఏర్పరచును.
ఆక్సిజన్ సాంకేతికం O₂

b) ఐదు అణువుల నైట్రోజన్ 5N₂

కారణం :

నైట్రోజన్ ద్విపరమాణుక మూలకము.
రెండు నైట్రోజన్ పరమాణువులు కలిసి ఒక నైట్రోజన్ అణువును ఏర్పరచును.
నైట్రోజన్ సాంకేతికం N₂

ప్రశ్న 8.
ఒక లోహ ఆక్సైడ్ యొక్క సాంకేతికం MO అయిన ఆ లోహ క్లోరైడ్ యొక్క సాంకేతికంను రాయండి. (AS 1)
జవాబు:

ఆక్సైడ్ యొక్క సంయోజకత ‘2’ అనగా O^2- అవుతుంది.
లోహ ఆక్సైడ్ యొక్క సాంకేతికం MO అని ఇవ్వబడినది.
కావున ఇవ్వబడిన లోహం యొక్క సంయోజకత 2 అనగా M²⁺ అవుతుంది.
క్లోరైడ్ యొక్క సంయోజకత 1 అనగా Cl^–.
క్రిస్క్రాస్ పద్ధతి ప్రకారం ఆ లోహ క్లోరైడ్ యొక్క సాంకేతికం MCl₂ అవుతుంది.

ప్రశ్న 9.
కాల్షియం హైడ్రాక్సైడ్ సాంకేతికం Ca(OH)₂ మరియు జింక్ ఫాస్ఫేట్ సాంకేతికం Zn₃ (PO₄)₂ అయిన కాల్షియం ఫాస్పేట్ యొక్క సాంకేతికాన్ని రాయండి. (AS 1)
జవాబు:

కాల్షియం హైడ్రాక్సైడ్ సాంకేతికం Ca(OH)₂
కావున కాల్షియం సంయోజకత 2 అనగా Ca²⁺ మరియు హైడ్రాక్సైడ్ సంయోజకత 1 అనగా (OH)^–.
జింక్ ఫాస్ఫేట్ సాంకేతికం Zn₃ (PO₄)₂.
జింక్ సంయోజకత 2 అనగా Zn²⁺, ఫాస్పేట్ సంయోజకత 3 అనగా (PO₄)^3-.
క్రిస్ క్రాస్ పద్ధతి ప్రకారం కాల్షియం ఫాస్ఫేట్ యొక్క సాంకేతికం Ca₃ (PO₄)₂.

ప్రశ్న 10.
మన ఇండ్లలో సాధారణంగా వాడే క్రింది పదార్థాల రసాయన నామాలు (Chemical Names), సాంకేతికాలను తెలుసుకోండి. (AS 1)
a) సాధారణ ఉప్పు (Common Salt)
b) వంట సోడా (Baking Soda)
c) ఉతికే సోడా (Washing Soda)
d) వెనిగర్ (Vinegar)
జవాబు:

పదార్ధం	రసాయన నామం	ఫార్ములా
a) సాధారణ ఉప్పు	సోడియం క్లోరైడ్	NaCl
b) వంట సోడా	సోడియం బై కార్బొనేట్	NaHCO₃
c) ఉతికే సోడా	సోడియం కార్బోనేట్	Na₂CO₃
d) వెనిగర్	సజల ఎసిటిక్ ఆమ్లం	CH₃COOH

ప్రశ్న 11.
క్రింది వాటి ద్రవ్యరాశులను లెక్కించండి. (AS 1)
a) 0.5 మోల్‌ల N₂ వాయువు
b) 0.5 మోల్‌ల N పరమాణువులు
c) 3.011 × 10²³ N పరమాణువులు
d) 6.022 × 10²³ N₂ అణువులు
జవాబు:
a) 0.5 మోల్‌ల N₂ వాయువు
1 మోల్‌ N₂ వాయువు ద్రవ్యరాశి = 28 గ్రా. (∵ N యొక్క అణు ద్రవ్యరాశి = 28 గ్రా.)
0.5 మోల్‌ల N₂ వాయువు ద్రవ్యరాశి = 28 × 0.5 = 14 గ్రా.

b) 0.5 మోల్‌ల N పరమాణువులు
1 మోల్ N పరమాణువుల ద్రవ్యరాశి = 14 గ్రా. (∵ N యొక్క అణు ద్రవ్యరాశి = 14 గ్రా. )
0.5 మోల్‌ల N పరమాణువుల ద్రవ్యరాశి = 14 × 0.5 = 7 గ్రా.

c) 3.011 × 10²³ N పరమాణువులు
6.022 × 10²³ N పరమాణువుల ద్రవ్యరాశి = 14 గ్రా.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 3

d) 6.022 × 10²³ N₂ అణువులు
6.022 × 10²³ N₂ అణువుల ద్రవ్యరాశి = 28 గ్రా.

ప్రశ్న 12.
కింద ఇవ్వబడిన వాటిలో ఉండే కణాల సంఖ్యను లెక్కించండి. (AS 1)
a) 46 గ్రా. Na పరమాణువులు
b) 8 గ్రా. O₂ అణువులు
c) 0.1 మోల్ హైడ్రోజన్ పరమాణువులు
జవాబు:
a) 46 గ్రా. Na పరమాణువులు
Na పరమాణు ద్రవ్యరాశి = 23
23 గ్రా. Na పరమాణువులలో ఉండే కణాల సంఖ్య = 6.022 × 10²³

b) 8 గ్రా. O₂ అణువులు
O₂ అణు ద్రవ్యరాశి = 32
32 గ్రా. O₂ అణువులలో ఉండే కణాల సంఖ్య = 6.022× 10²³

c) 0.1 మోల్ హైడ్రోజన్ పరమాణువులు
హైడ్రోజన్ పరమాణు ద్రవ్యరాశి = 1
∴ 1 మోల్ హైడ్రోజన్ పరమాణువులలో ఉండే కణాల సంఖ్య = 6.022 × 10²³

ప్రశ్న 13.
‘మోల్’లలోకి మార్చండి. (AS 1)
a) 12 గ్రా. ఆక్సిజన్ వాయువు
b) 20 గ్రా. నీరు
C) 22 గ్రా. కార్బన్ డై ఆక్సైడ్
జవాబు:
a) 12 గ్రా. ఆక్సిజన్ వాయువు
O₂ అణుభారం = 32
∴ 32 గ్రా. O₂ లో ఉండే మెల్ల సంఖ్య = 1
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 7

b) 20 గ్రా. నీరు
నీరు (H₂O) అణుభారం = 18
∴ 18 గ్రా. నీటిలోని మోల్ల సంఖ్య = 1
20 గ్రా. నీటిలోని మోల్ల సంఖ్య = \(\frac{20}{18}\) × 1 = 1.11

c) 22 గ్రా, కార్బన్ డై ఆక్సైడ్
కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ (CO₂) అణుభారం = 44
∴ 44 గ్రా. CO₂ లోని మోల్ల సంఖ్య = 1
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 8

ప్రశ్న 14.
FeCl₂ మరియు FeCl₃ లలో Fe యొక్క సంయోజకతలు రాయండి. (AS 1)
జవాబు:
FeCl₂ లో Fe యొక్క సంయోజకత = 2
FeCl₃ లో Fe యొక్క సంయోజకత = 3

ప్రశ్న 15.
సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం(H₂SO₄) గ్లూకోజ్ (C₆H₁₂O₆)ల మోలార్ ద్రవ్యరాశులు లెక్కించండి. (AS 1)
జవాబు:
a) సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం : H₂SO₄
H₂SO₄ యొక్క అణు ద్రవ్యరాశి = (2 × 1) + (1 × 32) + (4 × 16)
= 2 + 32 + 64 = 98 యూనిట్లు
∴ H₂SO₄ యొక్క మోలార్ ద్రవ్యరాశి : 98 గ్రా.

b) గ్లూకోజ్ : C₆H₁₂O₆
C₆H₁₂O₆ యొక్క అణు ద్రవ్యరాశి = (6 × 12) + (12 × 1) + (6 × 16)
= 72 + 12 + 96 = 180 యూనిట్లు
∴ C₆H₁₂O₆ యొక్క మోలార్ ద్రవ్యరాశి : 180 గ్రా.

ప్రశ్న 16.
100 గ్రా. సోడియం, 100 గ్రా. ఇనుములలో ఎక్కువ సంఖ్యలో పరమాణువులు కలిగియున్న లోహమేది? వివరించండి. (AS 1)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 9

ప్రశ్న 17.
కింది పట్టికను పూరించండి. (AS 1)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 10
జవాబు:

ప్రశ్న 18.
కింది పట్టికలోని ఖాళీలను పూరించండి. (AS 1)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 11
జవాబు:

ప్రశ్న 19.
15.9 గ్రా. కాపర్ సల్ఫేట్ మరియు 10.6 గ్రా. సోడియం కార్బొనేట్ చర్య పొంది 14.2 గ్రా. సోడియం సల్ఫేట్ మరియు 12.3 గ్రా. కాపర్ కార్బోనేటను ఏర్పరుస్తున్నాయి. దీనిలో ఇమిడి ఉన్న రసాయన సంయోగ నియమాన్ని తెలిపి, నిరూపించండి. (AS 2)
జవాబు:
క్రియాజనకాలు :
కాపర్ సల్ఫేట్ ద్రవ్యరాశి = 15.9 గ్రా.
సోడియం కార్బోనేట్ ద్రవ్యరాశి = 10.6 గ్రా.
క్రియాజనకాల మొత్తం ద్రవ్యరాశి = 15.9 + 10.6 = 26.5 గ్రా.

క్రియాజన్యాలు :
సోడియం సల్ఫేట్ ద్రవ్యరాశి = 14.2 గ్రా.
కాపర్ కార్బోనేట్ ద్రవ్యరాశి = 12.3 గ్రా.
క్రియాజన్యాల మొత్తం ద్రవ్యరాశి : 14.2 + 12.3 = 26.5 గ్రా.
క్రియాజనకాల మొత్తం ద్రవ్యరాశి = క్రియాజన్యాల మొత్తం ద్రవ్యరాశి
ఇదియే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమము.

ప్రశ్న 20.
112 గ్రా|| కాల్షియం ఆక్సైడ్ కు కార్బన్ డై ఆక్సైడును కలిపితే 200 గ్రా. కాల్షియం కార్బోనేట్ ఏర్పడింది. ఈ చర్యలో వాడిన కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ ద్రవ్యరాశిని కనుక్కోండి. మీ జవాబుకు ఏ రసాయన సంయోగ నియమం తోడ్పడింది. (AS 2)
జవాబు:

x గ్రా. కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ ను 112 గ్రా. కాల్షియం ఆక్సెడ్ కు కలిపారనుకొనుము. (క్రియాజనకాలు)
క్రియాజన్యమైన కాల్షియం కార్బొనేట్ ద్రవ్యరాశి – 200 గ్రా.
ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం ప్రకారం,
క్రియాజనకాల మొత్తం ద్రవ్యరాశి = క్రియాజన్యాల మొత్తం ద్రవ్యరాశి
x + 112 = 200 ⇒ x = 200 – 112 ⇒ x = 88
∴ 88 గ్రా. కార్బన్ డై ఆక్సైడు కలిపారు.

ప్రశ్న 21.
మూలకాలకు ప్రామాణిక గుర్తులు (సంకేతాలు) నిర్ణయించి ఉండకపోతే ఎలా ఉండేదో ఊహించి రాయండి. (AS 2)
జవాబు:

ప్రపంచంలో చాలా భాషలు వాడుకలో ఉన్నాయి.
ఒక మూలకాన్ని రకరకాల భాషలలో రకరకాల పేర్లుతో పిలిస్తే సమస్యగా మారుతుంది.
ఒక ప్రాంతం వారు పిలిచే ఒక మూలకము, మరొక ప్రాంతం వారు అవగాహన చేసుకోలేక తికమకపడతారు. ఆ పదార్థం బదులుగా వేరొక పదార్థంగా భావించిన ఫలితాలు వేరుగా వస్తాయి.
కాబట్టి ఈ సమస్యను అధిగమించడానికి అన్ని దేశాల, అన్ని ప్రాంతాల, అన్ని భాషల వారికి సౌలభ్యంగా ఉండటం కోసం మూలకాలకు ఒక స్థిరమైన పేరును కేటాయించడం జరిగింది.

ప్రశ్న 22.
ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమాన్ని నిరూపించుటకు చేసే ప్రయోగాన్ని చూపే పటం గీయండి. (AS 5)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 1

9th Class Physical Science 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 58

ప్రశ్న 1.
శాంకువ కుప్పెకు రబ్బరు బిరడాను తొలగించి పై ప్రయోగాన్ని చేసినపుడు ఇదే ఫలితం వస్తుందా?
జవాబు:
శాంకువ కుప్పెకు రబ్బరు బిరడాను తొలగించి ప్రయోగాన్ని చేస్తే అదే ఫలితం రాదు. ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం నిరూపణ అవదు.

శాంకువ కుప్పెకు రబ్బరు బిరడాను తొలగించి ప్రయోగాన్ని చేస్తే కొన్ని వాయువులు బయటకుపోయి ప్రయోగం ఫలితం తేడాగా వస్తుంది.

ప్రశ్న 2.
మెగ్నీషియం తీగను మండించడాన్ని గుర్తుకు తెచ్చుకోంది. ఈ చర్యలో కూడా ద్రవ్యరాశిలో మార్పు జరగలేదని నీవు భావిస్తున్నావా? మీ స్నేహితులతో చర్చించండి.
జవాబు:

ద్రవ్యరాశిలో మార్పు జరగదు. కాని దానిని మనం గమనించలేము. కారణం మెగ్నీషియం తీగ మండేటప్పుడు తన చుట్టూ ఉన్న ఆక్సిజన్‌ను వినియోగించుకుంటుంది.
ఒకవేళ మనం తీసుకున్న మెగ్నీషియం తీగ మండడానికి అవసరమైన ఆక్సిజన్‌ను అందించగల మూసివున్న సీసాలో, గాలి బయటకు పోకుండా చేసి ప్రయోగాన్ని నిర్వహిస్తే ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం నిరూపించవచ్చు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 59

ప్రశ్న 3.
100 గ్రా. పాదరసపు ఆక్సెడ్ వియోగం చెంది 92.6 గ్రా. పాదరసం 7.4 గ్రా. ఆక్సిజన్లను ఏర్పరుస్తుంది. ఒకవేళ 10 గ్రా. ఆక్సిజన్ 125 గ్రా. పాదరసంతో పూర్తిగా చర్యనొంది పాదరసపు ఆక్సెడు ఏర్పరిచినది అనుకొంటే, ఈ ద్రవ్యరాశి విలువలు స్థిరానుపాత నియమానికి అనుగుణంగా ఉంటుందా?
జవాబు:
ఆక్సిజన్ నిష్పత్తి = 7.4 : 10
పాదరసం నిష్పత్తి = 92.6 : 125 ⇒ \(\frac{7.4}{10}=\frac{92.6}{125}\) ⇒ 0.74 = 0.74
∴ ఇవ్వబడిన ద్రవ్యరాశులు స్థిరానుపాత నియమానికి అనుగుణంగా ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 4.
మీరు శ్వాసించేటప్పుడు బయటకు విడిచిన ర్బన్ డై ఆక్సైడ్ కు, మీ స్నేహితులు బయటకు విడిచిన కార్బన్ డై ఆక్సైడక్కు మధ్య ఏమైనా తేడా ఉంటుందా? స్నేహితులతో చర్చించండి. వివిధ పద్ధతుల ద్వారా తయారైన కార్బన్‌డయాక్సెయ్ సంఘటనం స్థిరంగా ఉంటుందా?
జవాబు:
స్థిరానుపాత నియమం ప్రకారం, ఒక పదార్థం ఎక్కడి నుండి సేకరించాం, ఏ విధంగా తయారు చేశాం అనే వాటితో సంబంధం లేకుండా ఒక సంయోగ పదార్థంలోని మూలకాల స్థిరభార నిష్పత్తి ఎల్లప్పుడు ఒకే రకంగా ఉంటుంది. కావున మేము విడిచిన కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ కు, మా స్నేహితులు విడిచిన కార్బన్‌డయాక్సెడు ఏమి తేడా ఉండదు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 60

ప్రశ్న 5.
డాల్టన్ సిద్ధాంతములోని ఏ ప్రతిపాదన ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం యొక్క ఫలితం?
జవాబు:
డాల్టన్ సిద్ధాంతం యొక్క మొదటి ప్రతిపాదన “పదార్థం విభజింప వీలుకాని పరమాణువులను కలిగి ఉంటుంది” అనేది ద్రవ్యనిత్యత్వ నియమం యొక్క ఫలితం.

ప్రశ్న 6.
డాల్టన్ సిద్ధాంతములోని ఏ ప్రతిపాదన స్టిరానుపాత నియమంను వివరిస్తుంది?
జవాబు:
డాల్టన్ సిద్ధాంతములోని మూడవ ప్రతిపాదనయైన “ఒకే మూలక పరమాణువుల ద్రవ్యరాశి, రసాయన ధర్మాలు ఒకేలా ఉంటాయి. కాని వేర్వేరు మూలక పరమాణువుల ద్రవ్యరాశులు, రసాయన ధర్మాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి” అనేది స్థిరానుపాత నియమాన్ని వివరిస్తుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 56

ప్రశ్న 7.
తుప్పు పట్టిన ఇనుప ముక్క భారం పెరుగుతుందా? తగ్గుతుందా?
జవాబు:
తుప్పు పట్టిన ఇనుప ముక్క భారం తగ్గుతుంది.

ప్రశ్న 8.
కట్టి బొగ్గు పూర్తిగా మండిన తరువాత అందులో ఉండే పదార్థం ఎక్కడకెళ్ళింది?
జవాబు:
కట్టె బొగ్గు పూర్తిగా మండి, CO₂, వాయువును విడుదల చేయును. బూడిద అవక్షేపముగా మిగులును.

ప్రశ్న 9.
తడిబట్టలారితే పొడిగా మారతాయి. తడి బట్టలో ఉన్న నీరు ఏమైంది?
జవాబు:
తడి బట్టలోనున్న నీరు బాష్పీభవనం చెంది వాతావరణంలో కలిసిపోతుంది.

ప్రశ్న 10.
మెగ్నీషియం తీగను గాలిలో మండిస్తే ఏమవుతుంది?
జవాబు:
మెగ్నీషియం తీగను గాలిలో మండించినపుడు మిరుమిట్లు గొలిపే తెల్లని కాంతితో మండును. బూడిద అవక్షేపముగా మిగులును. ఈ అవక్షేపమే మెగ్నీషియం ఆక్సెడ్.

ప్రశ్న 11.
గంధకం (Sulphur)ను గాలిలో మండిస్తే ఏం జరుగుతుంది?
జవాబు:
గంధకంను గాలిలో మండించినపుడు దాని స్థితిలోను, రంగులోను మార్పు వస్తుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 60

ప్రశ్న 12.
మూలకాలు కూడా పరమాణువులతోనే నిర్మితమవుతాయా?
జవాబు:
ఒక పదార్థం ఒకే రకమైన పరమాణువులను కలిగియుంటే దానిని ‘మూలకం’ అని అంటాం. మూలకాలలో పరమాణువులు లేదా అణువులు అనే సూక్ష్మ కణాలు ఉంటాయి.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 62

ప్రశ్న 13.
మనకు తెలిసిన మూలకాలు 115కు పైగా ఉన్నాయి. కాని ఇంగ్లీషులో ఉన్న అక్షరాలు 26 మాత్రమే కదా ! కాల్షియం, కోరిన్, క్రోమియంల సంకేతాలను ఎలా రాస్తాం?
జవాబు:
ఇంగ్లీషులో ఉన్న అక్షరాలు 26 మాత్రమే అయినప్పటికీ కాల్షియం, క్లోరిన్, క్రోమియం వంటి వాటికి ఒకే సంకేతాన్ని రాయలేము. అందుకే వాటి పేరులోని రెండు అక్షరాలు అనగా Ca, CI, Cr లను సంకేతాలుగా రాస్తాము.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 63

ప్రశ్న 14.
లాటిన్ పేర్ల ఆధారంగా సంకేతాలు రాయబడిన మూలకాలను గుర్తించగలరా? అవి ఏవి?
జవాబు:
లాటిన్ పేరు ఆధారంగా సంకేతం రాయబడిన మూలకాలు : ఇనుము (Fe), బంగారం(Au), సోడియం(Na), పొటాషియం (K).

9th Class Physical Science Textbook Page No. 64

ప్రశ్న 15.
కొన్ని మూలకాలు ఎందుకు ఏక పరమాణుక అణువులుగా వుంటాయి?
జవాబు:
కొన్ని మూలకాల అణువులు ఏర్పడాలంటే, అవి ఒకే ఒక పరమాణువులతో ఏర్పడతాయి. ఇటువంటివి ఏక పరమాణుక అణువులుగా ఉంటాయి.
ఉదా : Ar, Na, Fe మొ||వి.

ప్రశ్న 16.
కింది పట్టికను గమనించి వివిధ మూలక అణువుల సాంకేతికాలను రాయండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 14
జవాబు:

మూలకము పేరు	సాంకేతికము	పరమాణుకత
ఆర్గాన్	Ar	ఏకపరమాణుక
హీలియం	He	ఏకపరమాణుక
సోడియం	Na	ఏకపరమాణుక
ఐరన్	Fe	ఏకపరమాణుక
అల్యూమినియం	Al	ఏకపరమాణుక
కాపర్	Cu	ఏకపరమాణుక
హైడ్రోజన్	H₂	ద్విపరమాణుక
ఆక్సిజన్	O₂	ద్విపరమాణుక
నైట్రోజన్	N₂	ద్విపరమాణుక
క్లోరిన్	Cl₂	ద్విపరమాణుక
ఓజోన్	O₃	త్రిపరమాణుక
పాస్ఫరస్	P₄	చతుఃపరమాణుక
సల్ఫర్	S₈	అష్టపరమాణుక

ప్రశ్న 17.
కొన్ని మూలకాలు ఎందుకు ద్విపరమాణుక లేదా త్రిపరమాణుక అణువులుగా ఉంటాయి?
జవాబు:
రెండు లేదా మూడు పరమాణువులు కలిసి ఒక మూలక అణువు ఏర్పడితే అటువంటి వాటిని ద్విపరమాణుక లేదా త్రిపరమాణుక అణువులు అంటారు.
ఉదా : ద్విపరమాణుక అణువులు : O₂, H₂ మొ||వి.
త్రిపరమాణుక అణువులు : O₃ మొ||వి.

ప్రశ్న 18.
పరమాణుకతలో మూలకానికి, మూలకానికి మధ్య భేదం ఉండడానికి కారణమేమి?
జవాబు:
పరమాణుకతలో మూలకానికి, మూలకానికి మధ్య భేదం ఉండడానికి కారణం వాటి సంయోజకత.

ప్రశ్న 19.
సంయోజకత అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక మూలక పరమాణువులు వేరొక మూలక పరమాణువులతో సంయోగం చెందే సామర్థ్యాన్నే ఆ మూలక పరమాణువు యొక్క సంయోజకత అంటాం.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 66

ప్రశ్న 20.
కార్బన్ డై ఆక్సైడ్, కార్బన్ మోనాక్సైకు సాంకేతికాలను రాయండి. నీటి అణువుకు సాంకేతికం రాసినట్టే వీటికి కూడా ప్రయత్నించండి.
జవాబు:
కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ :

కార్బన్ డై ఆక్సైడ్లో కార్బన్, ఆక్సిజన్లు ఉన్నాయి.
ఒక కార్బన్ పరమాణువు, రెండు ఆక్సిజన్ పరమాణువులు కలిసి కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ అణువును ఏర్పరుస్తాయి.
కావున కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ సాంకేతికం CO₂.

కార్బన్ మోనాక్సైడ్:

కార్బన్ మోనాక్సైడ్లో కార్బన్, ఆక్సిజన్లు ఉన్నాయి.
ఒక కార్బన్ పరమాణువు, ఒక ఆక్సిజన్ పరమాణువు కలిసి కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్ ను ఏర్పరుస్తాయి.
కావున కార్బన్ మోనాక్సైడ్ సాంకేతికం CO.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 69

ప్రశ్న 21.
18 గ్రా. నీటిలో ఎన్ని అణువులు ఉంటాయని మీరు భావిస్తున్నారు?
జవాబు:
18 గ్రా. నీటిలో 6.022 × 10²³ అణువులు ఉంటాయి.

ప్రశ్న 22.
12 గ్రా. కార్బన్లో ఎన్ని పరమాణువులు ఉంటాయి?
జవాబు:
12 గ్రా. కార్బన్లో 6.022 × 10²³ పరమాణువులు ఉంటాయి.

పరికరాల జాబితా

బీకరులు, శాంఖవకు ప్పె, స్టాండు, స్ప్రింగ్ త్రాసు, రబ్బరు బిరడా, మూలకాల సంకేతాలను సూచించే చార్టు లేదా కార్డు, పొటాషియం అయోడైడ్, స్వేదన జలం

9th Class Physical Science 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

1. కింది పట్టికలో కొన్ని మూలకాలకు గుర్తులు ఉన్నాయి. వాటిని సరిచేసి రాసి, కారణాలను వివరించండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 15

కృత్యం – 2

2. మీ పాఠశాల ప్రయోగశాలలో ఉండే మూలకాల ఆవర్తన పట్టికను చూసి క్రింద ఇచ్చిన మూలకాలకు సంకేతాలను రాయండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 4th Lesson పరమాణువులు-అణువులు 16
జవాబు:

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా ?

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physical Science Guide Pdf Download 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా ? Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 3rd Lesson Questions and Answers మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా ?

9th Class Physical Science 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా ? Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
కింది వాటిని వేరుచేయడానికి ఏ విధమైన పద్దతులను వాడతారు? (AS 1)
జవాబు:

మిశ్రమం	వేరుచేయు పద్ధతి
ఎ. సోడియం క్లోరైడ్ జల ద్రావణం నుండి సోడియం క్లోరైడ్	స్ఫటికీకరణం
బి. సోడియం క్లోరైడ్, అమ్మోనియం క్లోరైడ్ మిశ్రమం నుండి అమ్మోనియం క్లోరైడ్	ఉత్పతనము
సి. కారు ఇంజన్ ఆయిల్ లోనున్న చిన్న లోహపు ముక్కలు	వడపోత
డి. వివిధ పుష్పాల ఆకర్షణ పత్రావళి నుండి వర్ణదములు	క్రొమటోగ్రఫీ
ఇ. పెరుగు నుండి వెన్న	అపకేంద్రనము
ఎఫ్. నీటి నుండి నూనె	వేర్పాటు గరాటు
జి. తేనీరు నుండి టీ పొడి	వడపోత
హెచ్. ఇసుక నుండి ఇనుప ముక్కలు	అయస్కాంతము
ఐ. ఊక నుండి గోధుమలు	తూర్పారబట్టుట
జె. నీటిలో అవలంజనం చెందిన బురద కణాలు	తేర్చుట, వడపోయుట (లేదా) ఫిల్టర్ పేపరును ఉపయోగించి వడపోయుట

ప్రశ్న 2.
సరైన ఉదాహరణలతో ఈ క్రింది వాటిని వివరించండి. (AS 1)
ఎ) సంతృప్త ద్రావణం బి) శుద్ధ పదార్ధం సి) కొలాయిడ్ డి) అవలంబనం
జవాబు:
ఎ) సంతృప్త ద్రావణం :
ఒక నిర్దిష్ట ఉష్ణోగ్రత వద్ద ద్రావణంలో ఎంత ద్రావితం కరగగలదో అంతే ద్రావితాన్ని కలిగియున్న ద్రావణంను “సంతృప్త ద్రావణం” అంటారు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 1

ఒక ఖాళీ కప్పులో 50 మి.లీ నీటిని పోయండి.
దానిలో ఒక చెంచా చక్కెరను తీసుకుని కరిగేంతవరకు బాగా కలపండి.
అది కరిగిన తర్వాత మరొక చెంచా కలపండి. ఇలా దీనిలో చక్కెర ఇంకా ఏ మాత్రం కరగదు అనేంత వరకు కలపండి.
ఇలా ఏర్పడిన ద్రావణాన్ని సంతృప్త ద్రావణం అంటారు.

బి) శుద్ధ పదార్థం :
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 2
ఒక పదార్థం శుద్ధమైనది అంటే అది సజాతీయమైనది. ఆ పదార్థం యొక్క ఏ భాగం నుండి తీసుకున్న నమూనాలోనైనా సంఘటనంలో మార్పు ఉండదు.
ఉదా : శుద్ధమైన బంగారం బిస్కెట్ నుండి ఏ సూక్ష్మభాగాన్ని నమూనాగా తీసుకుని పరిశీలించినా, సంఘటనం ఒకేలా ఉంటుంది.

సి) కొలాయిడ్ :
కొలాయిడ్ లేదా కాంజికాభకణ ద్రావణాలు విజాతీయ మిశ్రమాలు. వీటి కణాల పరిమాణం చాలా తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ కాంతిపుంజాలను పరిక్షేపించగలిగేంతగా ఉంటాయి.
ఉదా : పాలు, వెన్న, జున్ను, క్రీమ్, జెల్, షూ పాలిష్ వంటివి కొలాయిడ్ ద్రావణాలకు ఉదాహరణలు.

డి) అవలంబనం :
ఒక ద్రావణిలో కరగకుండా ఉండి మన కంటితో చూడగలిగే పదార్థాల కణాలతో అవలంబనాలు ఏర్పడుతాయి. ఇవి ‘విజాతీయ’ మిశ్రమాలు,
ఉదా : సిరట్లు, నీటిలో కలిపిన సుద్దపొడి మిశ్రమం మొదలగునవి అవలంబనాలకు ఉదాహరణలు.

ప్రశ్న 3.
మీకు ఒక రంగులేని ద్రవంను ఇస్తే అది శుద్ధమైన నీరు అని ఎలా నిర్ధారిస్తారు? (AS 1)
జవాబు:

ముందుగా వాసనను చూడాలి. అది ఏ విధమైన వాసనను కలిగియుండరాదు.
సాధారణ కంటితో గమనించినపుడు దానిలో ఏ విధమైన అవలంబన కణాలుగాని, పొగలు గాని, గాలి బుడగలు గాని కనబడవు.
ఒక కాంతికిరణాన్ని పంపితే అది విక్షేపం చెందదు.
ఆ ద్రవం ఉష్ణోగ్రత సాధారణంగా ఉండాలి. అప్పుడు ఆ ద్రవం శుద్ధమైన నీరు.

ప్రశ్న 4.
ఈ క్రింద పేర్కొన్న వస్తువులలో శుద్ధ పదార్థములు ఏవో తెలిపి, కారణం రాయండి. (AS 1)
ఎ) ఐస్ ముక్క బి) పాలు సి) ఇనుము డి) హైడ్రోక్లోరికామ్లం ఇ) కాల్షియం ఆక్సెడ్ ఎఫ్) మెర్క్యూరి జి) ఇటుక హెచ్) కర్ర ఐ) గాలి
జవాబు:
ఇటుక, కర్ర తప్ప మిగిలిన పదార్థాలను శుద్ధ పదార్థాలుగా చెప్పవచ్చు.

కారణం :
ఇటుక, కర్ర తప్ప పైన పేర్కొన్న మిగిలిన పదార్థాల నుండి ఏ సూక్ష్మ భాగాన్ని తీసుకుని పరిశీలించినా, వాటి అనుఘటకాలలో ఏ మార్పు ఉండదు.

ప్రశ్న 5.
ఈ క్రింద ఇవ్వబడిన మిశ్రమాలలో ద్రావణాలను పేర్కొనుము. (AS 1)
ఎ) మట్టి బి) సముద్రపు నీరు సి) గాలి డి) నేలబొగ్గు ఇ) సోదానీరు
జవాబు:
సముద్రపు నీరు, గాలి, సోడానీరు ద్రావణాలు.

ప్రశ్న 6.
ఈ క్రింది వాటిని జాతీయ, విజాతీయ మిశ్రమాలుగా వర్గీకరించి కారణములను తెలుపుము. (AS 1)
సోడానీరు, కర్ర, గాలి, మట్టి, వెనిగర్, వడపోసిన తేనీరు.
జవాబు:

సజాతీయ మిశ్రమాలు	విజాతీయ మిశ్రమాలు
సోడానీరు, గాలి, వెనిగర్, వడపోసిన తేనీరు. కారణము : పై మిశ్రమాలలోని అనుఘటకాలు మిశ్రమం అంతటా ఏకరీతిగా విస్తరించుకుని ఉన్నాయి. వాటిని మనం కంటితో చూడలేము.	మట్టి, కర్ర. కారణము : పై మిశ్రమాలలోని అనుఘటకాలు ఏకరీతిగా విస్తరించుకొని లేవు.

ప్రశ్న 7.
ఈ కింది వానిని మూలకాలు, సంయోగ పదార్థాలు మరియు మిశ్రమాలుగా వర్గీకరించండి. (AS 1)
ఎ) సోడియం బి) మట్టి సి) చక్కెర ద్రావణం డి) వెండి ఇ) కాల్షియం కార్బొనేట్ ఎఫ్) టిన్ జి) సిలికాన్ హెచ్) నేలబొగ్గు బి) గాలి జె) సబ్బు కె) మీథేన్ ఎల్) కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ ఎమ్) రక్తం
జవాబు:

మూలకాలు	సంయోగ పదార్థాలు	మిశ్రమాలు
సోడియం	కాల్షియం కార్బొనేట్	మట్టి
వెండి	బొగ్గు	చక్కెర ద్రావణం
టిన్మ మీథేన్	గాలి
సిలికాన్	కార్బన్ డైఆక్సైడ్	రక్తం
	సబ్బు

ప్రశ్న 8.
ఈ కింద ఇచ్చిన పదార్థాలను పట్టికలో చూపినట్లు వర్గీకరించి నమోదు చేయండి. (AS 1)
సిరా, సోదానీరు, ఇత్తడి, పొగమంచు, రక్తం, ఏరోసాల్ స్త్రీలు, ఫ్రూట్ సలాడ్, బ్లాక్ కాఫీ, నూనె, నీరు, షూ పాలిష్, గాలి, గోళ్ళ పాలిష్, ద్రవరూపంలో ఉన్న గంజి (Liquid starch), పాలు.
జవాబు:

ద్రావణం	అవలంబనం	కొలాయిడ్
సోడానీరు	సిరా	పొగమంచు
ఫ్రూట్ సలాడ్	గోళ్ళ పాలిష్	ఏరోసాల్ స్ప్రేలు
బ్లాక్ కాఫీ	ద్రవరూపంలోనున్న గంజి	షూ పాలిష్
గాలి		పాలు
ఇత్తడి		రక్తం

ప్రశ్న 9.
100 గ్రాముల ఉప్పు ద్రావణంలో 20 గ్రాముల ఉప్పు కలిగి ఉంది. ఈ ద్రావణపు ద్రవ్యరాశి శాతం ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
ఉప్పు ద్రవ్యరాశి = 20 గ్రా
ఉప్పు ద్రావణం ద్రవ్యరాశి = 100 గ్రా.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 3

ప్రశ్న 10.
50 మి.లీ. పొటాషియం క్లోరైడ్ (KCI) ద్రావణంలో 2.5 గ్రా. పొటాషియం క్లోరైడ్ ఉంటే ఆ ద్రావణం యొక్క ద్రవ్యరాశి /ఘనపరిమాణ శాతం కనుక్కోంది. (AS 1)
జవాబు:
పొటాషియం క్లోరైడ్ ద్రవ్యరాశి = 2.5 గ్రా
పొటాషియం క్లోరైడ్ ద్రావణం ద్రవ్యరాశి = 50 మి.లీ.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 4

ప్రశ్న 11.
ఈ క్రింది వాటిలో ఏవి బొండాల్ ప్రభావమును ప్రదర్శిస్తాయి ? వాటిలో టిండాల్ ప్రభావమును మీరెలా ప్రదర్శించి చూపుతారు? (AS 2, AS 3)
ఎ) లవణ ద్రావణం బి) పాలు సి) కాపర్ సల్ఫేట్ ద్రావణం డి) గంజి ద్రావణం
జవాబు:
పాలు టిండాల్ ప్రభావమును చూపును.
ప్రదర్శన :

పాలు, కాపర్ సల్ఫేట్, లవణము మరియు గంజి ద్రావణాలను వేరు వేరు గాజు బీకరులలో తయారుచేయుము.
ప్రతి ఒక్క బీకరు గుండా కాంతి పుంజాన్ని ప్రసరింపజేయుము.
పాల గుండా కాంతిపుంజం మనకు స్పష్టంగా కనబడును.
మిగిలిన ద్రావణాల గుండా కాంతిపుంజం కనబడదు.
ఈ ప్రయోగాన్ని చీకటి గదిలో చేస్తే ఫలితం ఇంకా ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 12.
ఒక ద్రావణం, అవలంబనం, కొలాయిడల్ విక్షేపణాలను వివిధ బీకర్లలో తీసుకోండి. బీకరు పక్క భాగంపై కాంతి పడేటట్లు చేసి ప్రతీ మిశ్రమం టిండాల్ ప్రభావంను చూపుతుందో, లేదో పరీక్షించండి. (AS 3)
జవాబు:

చక్కెర ద్రావణం (ద్రావణం), గంజి ద్రావణం (అవలంబనం) మరియు పాలు (కొలాయిడల్ విక్షేపణం)లను మూడు వేరు వేరు బీకర్లలో తీసుకోండి.
ప్రతి బీకరు యొక్క పక్క భాగంపై టార్చ్ లేదా లేసర్ లైట్ సహాయంతో ఒక కాంతిపుంజాన్ని పడేటట్టు చేసి పరిశీలించండి.
ప్రతి బీకరులోని ద్రావణం గుండా కాంతిపుంజాన్ని స్పష్టంగా చూడవచ్చు.
కావున పైన పేర్కొన్న ద్రావణాలన్నీ టిండాల్ ప్రభావాన్ని చూపుతాయి.

ప్రశ్న 13.
స్వేదన ప్రక్రియ మరియు అంశిక స్వేదన ప్రక్రియల కొరకు పరికరాల అమరికను చూపే పటాలను గీయండి. ఈ రెండు ప్రక్రియలలో వాడే పరికరాల మధ్య ఏమి తేడాను గమనించారు? (AS 5, AS 1)
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 5

ఈ రెండు పరికరాల మధ్య ప్రధాన భేదమేమనగా, అంశిక స్వేదన ప్రక్రియకు వాడే పరికరంలో స్వేదన కుప్పెడు, కండెన్సరకు మధ్య స్వేదన గది ఉంటుంది.

ప్రశ్న 14.
తేనీరు(tea)ను ఏ విధంగా తయారుచేస్తారో రాయండి. ఈ కింద పేర్కొన్న పదాలను ఉపయోగించి తేనీరు తయారీ విధానాన్ని తెలపండి. (AS 7)
ద్రావణం, ద్రావణి, ద్రావితం, కరగదం, కరిగినది, కరిగేది, కరగనిది, వడపోయబడిన పదార్థం , వదపోయగా మిగిలిన పదార్థం
జవాబు:

ఒక టీ కెటిల్ నందు ఒక కప్పు పాలు (ద్రావణి) తీసుకోండి.
ఒక టేబుల్ స్పూన్ చక్కెర (ద్రావితము), ఒక టేబుల్ స్పూన్ టీ పొడి (కరగనిది) మరియు పాలు (ద్రావణి) కలపండి.
ఈ మిశ్రమాన్ని స్టా మీద పెట్టి వేడిచేయండి.
చక్కెర (ద్రావితము) పాలు (ద్రావణి) లో కరుగుతుంది. టీ పొడి కరగకుండా అడుగున మిగిలిపోతుంది.
ఇప్పుడు ఈ మిశ్రమాన్ని వడపోయండి.
వడపోయగా మిగిలిన ద్రావణమే తేనీరు.
జల్లెడలో మిగిలిన అవక్షేపం ద్రావణిలో కరగని పదార్థం.

9th Class Physical Science 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా ? Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 38

ప్రశ్న 1.
లాండ్రీ డయర్ తడి బట్టల నుండి నీటిని ఎలా వేరుచేస్తుంది?
జవాబు:

బట్టలు ఉతికే యంత్రంలోనున్న డ్రయర్, గోడలకు రంధ్రాలున్న ఒక స్థూపాకార పాత్రను కలిగియుంటుంది.
తడి బట్టలను ఆ స్థూపాకార పాత్రలో వేసి, విద్యుత్ మోటారు సహాయంతో అధిక వేగంతో దానిని తిప్పుతారు.
అపకేంద్ర బలం వల్ల బట్టలలోని నీరు పాత్ర గోడలవద్దకు చేరుకుని, పాత్రకు గల రంధ్రాల ద్వారా బయటకు నెట్టివేయబడుతుంది.
ఈ విధంగా యంత్రం తడి బట్టల నుండి నీటిని వేరుచేయగలుగుతుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 40

ప్రశ్న 2.
“అన్ని ద్రావణాలు మిశ్రమాలే, కాని అన్ని మిశ్రమాలు ద్రావణాలు కావు”. ఈ వాక్యం సరైనదో కాదో చర్చించి మీ వాదనను సమర్థించే విధంగా సరైన కారణాలు రాయండి.
జవాబు:

ఉప్పు ద్రావణము లేదా చక్కెర ద్రావణము వంటి వాటిని తీసుకున్నట్లయితే, ఇవి సజాతీయ మిశ్రమాలు. కావున ఇవి ద్రావణాలు.
ఇసుక, ఇనుపరజనుల మిశ్రమాన్ని తీసుకున్నట్లయితే, ఇది విజాతీయ మిశ్రమము. కావున ఇది ద్రావణం కాదు.

ప్రశ్న 3.
సాధారణంగా ద్రావణాలను ఘన / ద్రవ / వాయు పదార్థాలు కలిగి ఉన్న ద్రవాలుగానే భావిస్తాం. కాని కొన్ని ఘన ద్రావణాలు కూడా ఉన్నాయి. వీటికి కొన్ని ఉదాహరణలు ఇవ్వగలరా?
జవాబు:

నిర్మాణాలలో వాడే ఉక్కు (ఇది ఇనుము మరియు కార్బన్ సజాతీయ మిశ్రమము).
ఇత్తడి (ఇది జింక్ మరియు కాపర్ సజాతీయ మిశ్రమము).

9th Class Physical Science Textbook Page No. 43

ప్రశ్న 4.
జలుబు, దగ్గుతో బాధపడుచున్నపుడు మీరు త్రాగే సిరపను ఎప్పుడైనా జాగ్రత్తగా పరిశీలించారా? ఈ మందును త్రాగడానికి ముందు ఎందుకు బాగా కుదుపుతారు? ఇది అవలంబనమా? లేదా కాంజికాభ ద్రావణమా?
జవాబు:

జలుబు, దగ్గుకు వాడే సిరప్ కు అడుగు భాగాన కొన్ని కరగని పదార్థాలు తేరుకొని ఉంటాయి. కావున ఈ మందును వాడే ముందు బాగా కుదుపుతారు.
కావున దగ్గుకు వాడే సిరప్ ఒక అవలంబనము.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 45

ప్రశ్న 5.
నిజ ద్రావణమునకు, కొలాయిడ్ ద్రావణమునకు మధ్య తేడాలు ఉన్నాయా ? మీరు వాటి మధ్య తేడాలు గమనిస్తే అవి ఏమిటి?
జవాబు:
నిజ ద్రావణమునకు, కొలాయిడ్ ద్రావణమునకు మధ్య తేడాలు :

ధర్మము	నిజ ద్రావణము	కొలాయిడ్ ద్రావణము
1. కణాల పరిమాణము	< 1 నానో మీటర్	1 – 1000 నానో మీటర్లు
2. వడపోత ధర్మం	కొలాయిడ్ ద్రావణ కణాలు వడపోత కాగితం గుండా ప్రవహిస్తాయి.	నిజ ద్రావణ కలు వడపోత కాగితంలో త్వరగా విక్షేపణం చెందుతాయి.
3. స్వభావం	ఇది సజాతీయము.	ఇది విజాతీయము.
4. కంటికి కనబడే స్వభావం	వీటి కణాలు సాధారణ కంటికి కనబడవు.	వీటి కణాలు కూడా కంటికి కనబడవు.
5. టిండాల్ ప్రభావము	టిండాల్ ప్రభావమును చూపవు.	టిండాల్ ప్రభావమును చూపుతాయి.
6. పారదర్శకత	ఇవి సంపూర్ణ పారదర్శకాలు.	ఇవి పాక్షిక పారదర్శకాలు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 46

ప్రశ్న 6.
ధాన్యం మరియు ఊక అదే విధంగా అమ్మోనియం క్లోరైడ్ మరియు ఉప్పు మొదలగునవి విజాతీయ మిశ్రమాలు అయినప్పటికీ వాటిని వేరుచేయుటకు వేరు వేరు పద్ధతులను ఎందుకు వాడుతున్నాము?
జవాబు:

ధాన్యము మరియు ఊక మిశ్రమాన్ని వేరుచేయుటకు మనము తూర్పారబట్టడం అనే పద్ధతిని వాడుతాము. ఎందుకంటే ఊక చాలా తేలికైనది కావున ఇది గాలిలో తేలుతుంది.
అమ్మోనియం క్లోరైడ్, ఉప్పుల మిశ్రమాన్ని వేరుచేయుటకు మనము ఉత్పతనము అనే పద్దతిని వాడుతాము. ఎందుకంటే అమ్మోనియం క్లోరైడ్ ఉత్పతనం చెందుతుంది.

ప్రశ్న 7.
ఒక మిశ్రమాన్ని వేరుచేయడానికి ఏ పద్ధతి అనువైనది అనే విషయాన్ని దేని ఆధారంగా నిర్ణయిస్తామో చర్చించండి.
జవాబు:
ఒక మిశ్రమాన్ని వేరుచేయడానికి ఏ పద్ధతి అనువైనది అనే విషయాన్ని ఆ మిశ్రమంలోని అనుఘటకాల ధర్మాలైన నీటిలో కరుగుట, బాష్పీభవన స్థానము, వాటి బాహ్య నిర్మాణము, కణాల పరిమాణము వంటి వాటిని పరిగణనలోకి తీసుకొని నిర్ణయిస్తాము.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 50

ప్రశ్న 8.
గాలిలోని వాయువులన్నింటిని వాటి వాటి మరగుస్థానాలు పెరిగే క్రమంలో అమర్చండి. ఏం గమనించారు?
జవాబు:

వాయువు	మరగు స్థానం
హీలియం	268.93°C
హైడ్రోజన్	252.9°C
నియాన్	246.08°C
నైట్రోజన్	195.8°C
ఆర్గాన్	185.8°C
ఆక్సిజన్	183°C
మీథేన్	164°C
క్రిప్టాన్	153.22°C
జీనాన్	108.120
కార్బన్ డయాక్సైడ్	78°C

ప్రశ్న 9.
గాలి చల్లబడడం వలన ఏ వాయువు ముందుగా ద్రవరూపంలోకి మారుతుంది?
జవాబు:
గాలి చల్లబడడం వలన ఆక్సిజన్ ముందుగా ద్రవరూపంలోకి మారుతుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 40

ప్రశ్న 10.
సజాతీయ మిశ్రమాలకు మీరు కొన్ని ఉదాహరణలు ఇవ్వగలరా?
జవాబు:
చక్కెర ద్రావణం, నిమ్మరసం, పండ్ల రసాలు, వైద్యంలో వాడే టానిన్లు, సిరట్లు మొదలగునవి.

ప్రశ్న 11.
ద్రావణంలో కాంతికిరణ మార్గాన్ని మనం చూడలేము. దీనిని మీరు ప్రయోగం ద్వారా నిరూపించగలరా?
జవాబు:

ఒక పరీక్ష నాళికలో చిక్కటి పాలను తీసుకోండి.
టార్చిలైటు / లేజర్ లైట్ ద్వారా కాంతికిరణ పుంజాన్ని బీకరులోనికి ప్రసరింపచేయండి.
కాంతికిరణ మార్గాన్ని మనం ఆ ద్రావణంలో చూడలేము.

ప్రశ్న 12.
ద్రావణంను విలీనపరిచినపుడు కాంతి మార్గంను మనం చూడగలమా?
జవాబు:
ద్రావణంను విలీనపరిచినపుడు కాంతి మార్గంను మనం చూడలేము.

ప్రశ్న 13.
మీరు కొంచెం ఎక్కువ ద్రావితంను ద్రావణికి కలిపితే ఏమి జరుగుతుంది?
జవాబు:
ద్రావణం యొక్క గాఢత పెరుగుతుంది.

ప్రశ్న 14.
ఒక ద్రావణంలో ఎంత శాతం ద్రావితం ఉందో మీరు ఎలా నిర్ధారిస్తారు?
జవాబు:

ఒక బీకరులో 100 మి.లీ. ద్రావణంను తీసుకోండి.
ఒక ప్లేటులో 50 గ్రా. చక్కెరను తీసుకోండి.
బీకరులోని నీటికి ఒక టేబుల్ స్పూన్ చక్కెరను కలిపి అది కరిగేంతవరకు బాగా కలపండి.
ఇదే విధంగా చక్కెరను, నీటిలో చక్కెర కరగని స్థితి వచ్చేవరకు కలుపుతూ ఉండండి.
ఇప్పుడు ప్లేటులో మిగిలిన చక్కెర బరువును కనుక్కోండి.
ఈ బరువును 50 గ్రా. నుండి తీసివేయండి. ఈ బరువు నీటిలో కరిగిన చక్కెర బరువును తెలుపుతుంది.
కావున 100 మి.లీ. ల ద్రావణిలో కరిగియున్న ద్రావిత గరిష్ఠ పరిమాణాన్ని ద్రావిత శాతం (ద్రావణీయత) అంటారు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 44

ప్రశ్న 15.
సినిమా థియేటర్లలో టిందాల్ ప్రభావాన్ని మీరెప్పుడైనా గమనించారా?
జవాబు:
సినిమా థియేటర్లలో సినిమా నడిచేటప్పుడు ప్రొజెక్టరు వైపు గమనిస్తే, ప్రొజెక్టరు నుండి తెర వైపుకి ఒక కాంతి కిరణపుంజం కనిపిస్తుంది. ఆ కాంతి కిరణపుంజంలో దుమ్ము, ధూళి కణాలు కూడా కనిపిస్తాయి. ఇది టిండాల్ ప్రభావము.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 46

ప్రశ్న 16.
ఈ మిశ్రమం విజాతీయ సమ్మేళనమా? కారణాలు తెలపండి.
జవాబు:
అమ్మోనియం క్లోరైడ్ మరియు ఉప్పుల మిశ్రమం విజాతీయ మిశ్రమం. ఇవి రెండూ తెల్లరంగులో ఉన్నప్పటికీ, వాటి కణాలు ఒకదానితోనొకటి కలవవు.

ప్రశ్న 17.
అమ్మోనియం క్లోరైడ్ మరియు ఉప్పుల మిశ్రమం నుండి ఉప్పు మరియు అమ్మోనియం క్లోరైడ్ లను ఎలా వేరుచేస్తారు?
జవాబు:
అమ్మోనియం క్లోరైడ్ మరియు ఉప్పుల మిశ్రమం నుండి ఉప్పు మరియు అమ్మోనియం క్లోరైడ్లను ఉత్పతనము ద్వారా వేరుచేస్తారు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 49

ప్రశ్న 18.
అంశిక స్వేదన ప్రక్రియను ఉపయోగించే సందర్భాలకు ఉదాహరణలు ఇవ్వండి.
జవాబు:
ముడి చమురులోని అనుఘటకాలైన పెట్రోల్, నాఫ్తలీన్, కిరోసిన్, గ్రీజు వంటి వాటిని వేరుచేయుటకు అంశిక స్వేదన ప్రక్రియను ఉపయోగిస్తారు.

ఉదాహరణ సమస్యలు

9th Class Physical Science Textbook Page No. 42

ప్రశ్న 1.
200 గ్రా||ల నీటిలో 50 గ్రా.ల ఉప్పు కలిగియున్నది. ఆ ద్రావణం యొక్క ద్రావణ ద్రవ్యరాశి శాతాన్ని కనుక్కోండి.
జవాబు:
ద్రావిత ద్రవ్యరాశి (లవణం) = 50 గ్రా||
ద్రావణి ద్రవ్యరాశి (నీరు) | = 200 గ్రా||
ద్రావణం ద్రవ్యరాశి = ద్రావిత ద్రవ్యరాశి + ద్రావణి ద్రవ్యరాశి
= 50 + 200 = 250 గ్రా||
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 7

ప్రశ్న 2.
80 మిల్లీ లీటర్ల ద్రావణంలో 20 మిల్లీ లీటర్ల చక్కెర కరిగి ఉన్నది. ఆ ద్రావణపు ద్రవ్యరాశి ఘనపరిమాణ శాతంను కనుక్కోండి.
జవాబు:
ద్రావణ ఘనపరిమాణము = 80 మి.లీ||
ద్రావిత ద్రవ్యరాశి = 20 మి.లీ||
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 8

పరికరాల జాబితా

కవ్వం, పాత్ర, పాలు, అపకేంద్రయంత్రం నమూనా, నూనెనీరు, నూనె వెనిగర్, నీరూనాఫ్తలీన్, పింగాణీ కప్పు, చక్కెర, ఉప్పు, టార్చిలైటు లేదా లేజరు లైటు, నలుపు రంగు మార్కర్, పెన్సిల్, సెల్లోటేపు, నీరు, నూనె, కిరోసిన్, రెండు పరీక్ష నాళికలు, గాజు బీకర్లు, సారాయి దీపం, గాజు కడ్డీ, వడపోత కాగితం, గాజు గరాటు, బీకరు, వాచ్ గ్లాస్, వేర్పాటు గరాటు, స్వేదన కుప్పె, అంశిక స్వేదన కుప్పె, పింగాణి కుప్పె, అయస్కాంతం, సుద్దపొడి, అమ్మోనియం క్లోరైడ్, ఉప్పు, సిరా, ఇనుపరజను, సల్ఫర్ పొడి.

9th Class Physical Science 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా ? Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

వెన్నతీయని పాలు శుద్ధమైనవా? :

ప్రశ్న 1.
పాల నుండి వెన్నను వేరుచేయు విధానమును వివరించుము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 9
జవాబు:

ఒక పాత్రలో పాలు తీసుకొని, కవ్వముతో కొద్దిసేపు చిలకండి.
ఈ విధంగా చిలికిన కొంత సేపటికి పేస్ట్ లా ఉండే చిక్కటి ఘనపదార్థం, పాల నుండి వేరగుటను గమనించవచ్చును.
ఈ చిక్కని పదార్థాన్నే వెన్న అంటారు.

కృత్యం – 2

సజాతీయ, విజాతీయ మిశ్రమాలను గుర్తించుట :

ప్రశ్న 2.
సజాతీయ, విజాతీయ మిశ్రమాలను గుర్తించడానికి ఒక కృత్యాన్ని వివరించండి.
జవాబు:

రెండు పరీక్షనాళికలను తీసుకొని, ఒకదానిని నీటితో, రెండవ దానిని కిరోసితో నింపండి.
రెండు పరీక్షనాళికలలో ఒక చెంచా ఉప్పును కలిపి, బాగా కలపండి.
మొదటి పరీక్ష నాళికలో గల నీటిలో ఉప్పు పూర్తిగా కరగడం గమనించవచ్చు.
ఈ రకమైన మిశ్రమమును సజాతీయ మిశ్రమము అంటారు.
రెండవ పరీక్ష నాళికలో గల కిరోసిన్లో ఉప్పు కరగదు.
ఇది విజాతీయ మిశ్రమము.

కృత్యం – 3

ప్రశ్న 3.
సంతృప్త, అసంతృప్త ద్రావణాలను తయారుచేయుట :
ఎ) సంతృప్త ద్రావణము తయారుచేయు విధానమును వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 10
ఒక నిర్దిష్ట ఉష్ణోగ్రత వద్ద ద్రావణంలో ఎంత ద్రావితం కరగగలదో అంతే ద్రావితాన్ని కలిగియున్న ద్రావణంను “సంతృప్త ద్రావణం” అంటారు.

ఒక ఖాళీ కప్పులో 50 మి.లీ నీటిని పోయండి.
దానిలో ఒక చెంచా చక్కెరను తీసుకుని కరిగేంతవరకు బాగా కలపండి.
అది కరిగిన తర్వాత మరొక చెంచా కలపండి. ఇలా దీనిలో చక్కెర ఇంకా ఏ మాత్రం కరగదు అనేంత వరకు కలపండి.
ఇలా ఏర్పడిన ద్రావణాన్ని సంతృప్త ద్రావణం అంటారు.

బి) అసంతృప్త ద్రావణమును తయారుచేయు విధానమును వివరించుము.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 11

కప్పులో తయారు చేసిన ద్రావణమును ఒక బీకరులోనికి తీసుకొని, దానిని సన్నని మంటపై వేడిచేయవలెను.
మరిగించకుండా వేడి చేస్తూ దానికి ఇంకొంచెం చక్కెరను కలపవలెను.
ద్రావణాన్ని వేడిచేసినప్పుడు ఎక్కువ చక్కెర కరగడాన్ని మనం గమనించవచ్చు.

కృత్యం – 4

కరిగేరేటును ప్రభావితం చేయు అంశాలు :

ప్రశ్న 4.
కరిగేరేటును ప్రభావితం చేయు అంశాలేవి? వాటినెలా నిరూపిస్తావు?
జవాబు:
కరిగేరేటును ప్రభావితం చేయు అంశాలు :

ద్రావణి ఉష్ణోగ్రత
ద్రావిత కణాల పరిమాణం
కలియబెట్టు పద్దతి

నిరూపణ :

మూడు గాజు బీకర్లను తీసుకొని ఒక్కొక్క దానిలో 100 మి.లీ. నీటిని నింపండి.
ప్రతి బీకరులో రెండు చెంచాల ఉప్పుపొడిని వేయండి.
మొదటి బీకరును నిశ్చలంగా ఉంచండి.
రెండవ బీకరులోని ద్రావణాన్ని కలియబెట్టండి.
మూడవ బీకరులోని ద్రావణాన్ని గోరువెచ్చగా వేడి చేయండి.
పై అన్ని సందర్భాలలో ఉప్పు కరుగుతుంది కాని కరగడానికి పట్టే సమయంలో తేడా ఉంటుంది.
మూడవ బీకరు (వేడిచేసినది)లో ఉప్పు త్వరగా కరుగుతుంది.
రెండవ బీకరు (కలియబెట్టినది)లో ఉప్పు కొంచెం నెమ్మదిగా కరుగుతుంది.
మొదటి బీకరు (నిశ్చలంగా ఉంచినది)లోని ఉప్పు మరికొంచెం నెమ్మదిగా కరుగుతుంది.
పై కృత్యం ద్వారా ద్రావణి ఉష్ణోగ్రత, ద్రావిత కణాల పరిమాణం, కలియబెట్టే విధానం అనేవి కరిగేరేటును ప్రభావితం చేస్తాయని తెలుస్తుంది.

కృత్యం – 5

విజాతీయ మిశ్రమాలను అవలంబన మరియు కాంజికాభకణ ద్రావణాలుగా గుర్తించుట :

ప్రశ్న 5.
విజాతీయ మిశ్రమాలను అవలంబన, కాంజికాభకణ ద్రావణాలుగా గుర్తించుటకు ఒక కృత్యమును పేర్కొనుము.
జవాబు:

ఒక పరీక్ష నాళికలో కొంచెం సుపొడిని, మరొక పరీక్ష నాళికలో కొన్ని చుక్కల పాలను తీసుకోండి.
ఈ రెండు పరీక్షనాళికలకు కొంత నీటిని కలిపి గాజు కడ్డీతో బాగా కలపిండి.
ఇప్పుడు పై కృత్యాన్ని కింది సోపానాలతో పొడిగించండి.

సోపానం – 1: టార్చిలైట్ లేదా లేజర్ లైట్ నుండి వచ్చు కాంతిని నేరుగా పరీక్షనాళికలోని ద్రవంపై పడేటట్లు చేయండి.
సోపానం – 2 : ఈ రెండు మిశ్రమాలను కదపకుండా కొద్దిసేపు ఒకచోట ఉంచండి.
సోపానం – 3 : ఈ మిశ్రమాలను వడపోత కాగితంను ఉపయోగించి వడపోయండి.

ఇప్పుడు మీ పరిశీలనలను ఈ పట్టికలో పొందుపర్చండి.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 12

పరిశీలనలు:

నీటిలో కలిపిన సుద్దపొడిని దానిలో కరగకుండా అవలంబనంగా నీరంతటా విస్తరించి ఉండడం గమనించవచ్చు.
కావున సుద్దపొడి మిశ్రమం అవలంబనం.
పాల కణాలు మిశ్రమం అంతటా ఏకరీతిగా విస్తరించి ఉంటాయి. అంతేగాక వడపోసినపుడు వడపోత కాగితంపై ఎటువంటి అవక్షేపం ఉండదు.
కావున పాలు కొలాయిడల్ (కాంజికాభకణ ద్రావణాలు) ద్రావణం.

కృత్యం – 6

ఉత్పతనం :

ప్రశ్న 6.
ఉత్పతనం ద్వారా మిశ్రమాలను వేరుచేయు పద్ధతిని ఉదాహరణతో వివరించుము. (లేదా) ఉప్పు, అమ్మోనియం క్లోరైడ్ మిశ్రమం నుండి అమ్మోనియం క్లోరైడను వేరుచేయు పద్ధతిని వివరించుము.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
ఉప్పు, అమ్మో సియం క్లోరైడ్ ల మిశ్రమం నుండి అమ్మోనియం క్లోరైడ్ ను వేరుచేయుట

కావలసిన పరికరాలు :
పింగాణి పాత్ర, దూది, అమ్మోనియం క్లోరైడ్, ఉప్పు, స్టవ్.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 13

విధానం :

ఒక చెంచా ఉప్పును, ఒక చెంచా అమ్మోనియం క్లోరైడను తీసుకుని వాటిని కలపండి.
ఈ మిశ్రమాన్ని ఒక పింగాణీ పాత్రలో తీసుకోండి.
ఒక గాజు గరాటును పటంలో చూపిన విధంగా పింగాణీ పాత్రపై బోర్లించి, గరాటు చివరి భాగాన్ని దూదితో మూసివేయండి.
పింగాణీ పాత్రను దీపపు స్టాండుపై ఉంచి, కొద్దిసేపు వేడిచేసి గరాటు గోడలను పరిశీలించండి.

పరిశీలనలు :

ముందుగా అమ్మోనియం క్లోరైడ్ బాష్పాలను గమనిస్తాము.
కొంత సేపటికి ఘనీభవించిన అమ్మోనియం క్లోరైడ్ గరాటు గోడలపై నిలిచి ఉండడాన్ని గమనిస్తాము.

కృత్యం – 7

నీరు బాష్పీభవనం చెందే ప్రక్రియ :

ప్రశ్న 7.
సిరా (మిశ్రమం) నుండి దాని అనుఘటకాలను వేరుచేయు పద్దతిని వివరించుము. (లేదా) బాష్పీభవన ధర్మమును ఉపయోగించి మిశ్రమాలను వేరుచేయు పద్ధతిని ఉదాహరణతో వివరించుము.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
బాష్పీభవన ప్రక్రియ ద్వారా సిరా (మిశ్రమం) నుండి దాని అనుఘటకాలను వేరుచేయుట.

కావలసిన పరికరాలు :
గాజు బీకరు, వాచ్ గ్లాసు, నీరు, సిరా, స్టవ్.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 14

విధానం :

ఒక బీకరులో సగం వరకు నీటిని నింపి దాని మూతిపై వాచ్ గ్లాసును ఉంచండి.
ఆ వాచ్ గ్లాసులో కొన్ని చుక్కల సిరాను వేయండి.
బీకరును వేడిచేస్తూ, వా గ్లాస్ ను గమనించండి.

పరిశీలనలు :

వాచ్ గ్లాస్ నుండి పొగలు రావడం గమనిస్తాము.
వా గ్లాస్ లో ఏ మార్పు గమనించనంత వరకు వేడిచేయడాన్ని కొనసాగించండి.
వాచ్ గ్లాస్ లో ఒక చిన్న అవక్షేపం మిగిలి ఉండడాన్ని గమనిస్తాము.

నిర్ధారణ :

సిరా, నీరు మరియు రంగుల మిశ్రమమని మనకు తెలుసు.
ఈ కృత్యంలో వాగ్లాలో మిగిలియున్న అవక్షేపం సిరాలోని రంగు.

ప్రయోగశాల కృత్యం

ప్రశ్న 8.
మార్కర్ సిరాలోనున్న అనుఘటకాలను పరిశీలించుటకు కాగితం క్రొమటోగ్రఫీ పద్దతిని వివరించుము.
జవాబు:
లక్ష్యం :
సిరాలోనున్న అనుఘటకాలను కాగితం క్రొమటోగ్రఫీ ద్వారా పరిశీలించుట.

కావలసిన పదార్థాలు :
బీకరు, దీర్ఘచతురస్రాకారపు వడపోత కాగితం, నలుపురంగు మార్కర్ పెన్, నీరు, పెన్సిల్, సెల్లో టేపు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 15

విధానం :

వడపోత కాగితం యొక్క అడుగు భాగంనకు కొంచెం పైన మార్కతో ఒక లావు గీతను గీయండి.
బీకరులో కొంచెం నీరు పోసి, ఒక పెన్సిల్ కు వడపోత కాగితంను సెల్లో టేపుతో అతికించి, కాగితం చివర నీటికి తగిలేటట్లు పటంలో చూపిన విధంగా వేలాడదీయండి.
గీచిన గీత నీటికి అంటుకోకుండా చూడండి.
కాగితం ఒక చివర నీటికి తగిలేటట్లు ఉండడం వలన నీరు నెమ్మదిగా పైకి పాకుతుంది. 5 ని॥ తర్వాత వడపోత కాగితంను తొలగించి ఆరనీయండి.
ఇదే ప్రయోగాన్ని ఆకుపచ్చ మార్కర్, పర్మనెంట్ మార్కర్లతో చేసి చూడండి.

పరిశీలనలు :

నల్ల మార్కరను ఉపయోగించినపుడు ఎరుపు, ఆకుపచ్చ, ఊదా, నలుపు వంటి వివిధ రంగులు వడపోత కాగితంపై కనబడినవి.
ఆకుపచ్చ మార్కరను ఉపయోగించినపుడు పసుపు, ఆకుపచ్చ, నీలము వంటి రంగులు వడపోత కాగితంపై కనబడినవి.
పర్మనెంట్ మార్కర్ ను ఉపయోగించినపుడు వడపోత కాగితంపై గీచిన గీతలో ఎటువంటి మార్పు కనబడలేదు.

కృత్యం – 8

అమిశ్రణీయ (Immiscible) ద్రవాలను వేరుచేయడం :

ప్రశ్న 9.
నీరు, కిరోసిన్ మిశ్రమం నుండి నీటిని, కిలోసిసెను వేరుచేసే విధానాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
నీరు, కిరోసిన్స్ శ్రమం నుండి నీటిని, కిరోసినన్ను వేరుచేయుట.

కావలసిన పరికరాలు :
కిరోసిన్, నీరు, వేర్పాటు గరాటు, బీకరు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 16

విధానం :

ఒక వేర్పాటు గరాటును తీసుకొని దానిలో నీరు, కిరోసిన్స్ మిశ్రమాన్ని పోయండి.
ఈ గరాటును కొంత సమయం కదపకుండా స్థిరంగా ఉంచండి. దాని వలన నీరు, కిరోసిన్ యొక్క పొరలు ఏర్పడుతాయి.
ఇపుడు వేర్పాటు గరాటుకు అమర్చియున్న స్టాప్ కాకను తెరచి కింది పొరలలో ఉన్న నీటిని నెమ్మదిగా బయటకు తీయండి.
కిరోసిన్ స్టాప్ కాకను చేరగానే వెంటనే దానిని మూసివేయండి.

సూత్రం :
అమిశ్రణీయ ద్రవాలలోని అనుఘటకాలను వాటి సాంద్రతల ఆధారంగా వేరుచేయవచ్చు.

కృత్యం – 9

స్వేదన ప్రక్రియ ద్వారా మిశ్రణీయ ద్రవాలను వేరుచేయుట :

ప్రశ్న 10.
స్వేదన ప్రక్రియ ద్వారా మిశ్రణీయ ద్రవాలను వేరుచేయు ప్రక్రియను వివరించుము.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
స్వేదన ప్రక్రియ ద్వారా మిశ్రణీయ ద్రవాల (నీరు, ఎసిటోన్)ను వేరుచేయుట.

కావలసిన పరికరాలు :
స్టాండు, స్వేదన కుప్పె, థర్మామీటరు, కండెన్సర్, బీకరు, ఎసిటోన్, నీరు, ఒంటి రంధ్రం గల రబ్బరు బిరడా.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 3rd Lesson మన చుట్టూ ఉన్న పదార్థం శుద్ధమేనా 5

విధానం :

ఎసిటోన్, నీరుల మిశ్రమంను ఒక స్వేదన కుప్పెలో తీసుకొనుము.
దీనికి థర్మామీటరును బిగించి స్టాండుకు అమర్చండి.
కండెన్సర్ యొక్క ఒక చివరను స్వేదన కుప్పెకు బిగించి మరొక చివరలో బీకరును ఉంచండి.
మిశ్రమాన్ని నెమ్మదిగా వేడిచేస్తూ, జాగ్రత్తగా థర్మామీటరును పరిశీలించండి.
బాష్పీభవనం చెందిన ఎసిటోన్ కండెన్సర్ లో ద్రవీభవనం చెందుతుంది.
ద్రవరూపంలోనున్న ఎసిటోను కండెన్సర్ చివరనున్న బీకరులో సేకరించవచ్చు.
నీరు మాత్రం స్వేదన కుప్పెలోనే ఉండిపోతుంది.
పై విధంగా ద్రవరూప మిశ్రమాలను వేరుచేయడానికి వాడే ఈ పద్ధతిని స్వేదనం అంటారు.

సూత్రం :
రెండు ద్రవాల బాష్పీభవన ఉష్ణోగ్రతలలో తేడా చాలా ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు ఈ పద్ధతి ఉపయుక్తంగా ఉంటుంది.

కృత్యం – 10

ప్రశ్న 11.
కాపర్ సల్ఫేట్, అల్యూమినియం మిశ్రమంను వేరుచేయగలమా?
కాపర్ సల్ఫేట్, అల్యూమినియం మిశ్రమం నుండి కాపర్ లోహాన్ని వేరుచేయు విధానమును వివరింపుము.
జవాబు:

గాఢ కాపర్ సల్ఫేట్ ద్రావణాన్ని ఒక బీకరులో తీసుకొని దానిలో ఒక అల్యూమినియం రేకును వేయండి.
కొంత సమయానికి అల్యూమినియం రేకు ముక్కపై కాపర్ పొర ఏర్పడడాన్ని గమనించవచ్చు.
కాపర్ సల్ఫేట్ ద్రావణం రంగును కోల్పోతుంది.
అల్యూమినియం, గాఢ కాపర్ సల్ఫేట్ ద్రావణాల మధ్య రసాయనిక చర్య జరిగి కాపర్ లోహం వేరుపడి అల్యూమినియం రేకు పై పూతగా ఏర్పడుతుంది.

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు

July 26, 2022 by Mahesh

SCERT AP 9th Class Physics Study Material Pdf Download 2nd Lesson గమన నియమాలు Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 9th Class Physical Science 2nd Lesson Questions and Answers గమన నియమాలు

9th Class Physical Science 2nd Lesson గమన నియమాలు Textbook Questions and Answers

అభ్యసనాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి

ప్రశ్న 1.
కింది వాటికి కారణాలు వివరించండి. (AS 1)
ఎ) కంబళిని కర్రతో కొడితే, దుమ్ము పైకి లేస్తుంది.
బి) బస్సు పైన వేసిన సామాన్లని తాడుతో కట్టకపోతే పడిపోతాయి.
సి) ఒక పేస్ బౌలర్ బంతి విసిరే ముందు దూరం నుంచి పరిగెత్తుతూ వస్తాడు.
జవాబు:
ఎ) కంబళిని కర్రతో కొడితే అది చలనంలోకి వస్తుంది. కంబళిలోని దుమ్ము కణాలు నిశ్చల జడత్వం వలన నిశ్చలస్థితిలోనే ఉంటాయి కాబట్టి.

బి) బస్సు చలనంలో ఉన్నప్పుడు సామాన్లన్ని కూడా గమన జడత్వం వలన అవి కూడా బస్సు వేగాన్ని కలిగి ఉంటాయి. బస్సు సడన్ గా నిశ్చలస్థితికి రాగానే వస్తువులు మాత్రము గమన జడత్వంలోనే ఉంటాయి కాబట్టి అవి పడిపోతాయి. కనుక.

సి) ఒక పేస్ బౌలర్ బంతి విసిరే ముందు దూరం నుంచి పరుగెత్తుటకు కారణం బంతికి గమన జడత్వంను అందించుటకు
(లేదా) బంతికి ద్రవ్యవేగమును అందించుటకు.

ప్రశ్న 2.
8 కి.గ్రా., 25 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశులు గల రెండు వస్తువులలో ఏ వస్తువు అధిక జడత్వం కలిగి ఉంటుంది? ఎందుకు? (AS 1)
జవాబు:
25 కేజీల ద్రవ్యరాశిగల వస్తువుకు అధిక జడత్వముండును. ఎందుకనగా జడత్వమును నిర్ణయించునది ద్రవ్యరాశి కాబట్టి.

ప్రశ్న 3.
2.2 మీ./సి. వేగంతో కదులుతున్న 6.0 కి.గ్రాల బంతి యొక్క ద్రవ్యవేగం ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
బంతి వేగం (V) = 2.2 మీ./సె.
బంతి ద్రవ్యరాశి (m) = 6 కిలోలు
బంతి ద్రవ్యవేగము (P) = mv = 6 × 2.2 = 13.2 కి.గ్రా.మీ/సె.

ప్రశ్న 4.
ఇద్దరు వ్యక్తులు 200N ఫలిత బలంతో ఒక కారుని 3 సెకండ్ల పాటు నెట్టారు. (AS 1)
ఎ) కారుకి అందిన ప్రచోదనం ఎంత?
జవాబు:
వ్యక్తులు ప్రయోగించిన బలం = (F) = 200 N
కాలము = t = 3 సె||
ప్రచోదనము (I) = బలం × కాలం = 200 × 3 = 600 న్యూటన్ – సెకను

బి) కారు ద్రవ్యరాశి 1200 కిలోగ్రాములు అయితే, దాని వేగంలో మార్పు ఎంత?
జవాబు:
కారు ద్రవ్యరాశి = m = 1200 కి.గ్రా.
కారుపై ప్రయోగించిన బలం = 200 N
కాలం = 3 సె.
ప్రచోదనము = ద్రవ్యరాశి × వేగంలోని మార్పు
F × t = m × (v – u)
\(\mathrm{v}-\mathrm{u}=\frac{\mathrm{F} \times \mathrm{t}}{\mathrm{m}}=\frac{200 \times 3}{1200}=\frac{1}{2}=0.5\) మీ./సె.
∴ వేగంలోని మార్పు = v – u = 0.5 మీ./సె.

ప్రశ్న 5.
0.7 కి.గ్రా ద్రవ్యరాశి గల వస్తువులో 3 మీ./సె² త్వరణాన్ని కలుగజేయడానికి ఎంత బలాన్ని ఉపయోగించాలి? (AS 1)
జవాబు:
వస్తువు ద్రవ్యరాశి = m = 0.7 కేజీలు
త్వరణం = a = 3 మీ./సె².
బలం (F) = ద్రవ్యరాశి × త్వరణం = 0.7 × 3 = 2.1 N

ప్రశ్న 6.
5 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల వస్తువు 10 మీ./సె. వేగంతో కదులుతోంది. దానిపై 20 సె.ల పాటు బలాన్ని ప్రయోగించడం వల్ల అది 25 మీ/సె. వేగాన్ని పొందితే, వస్తువుపై ప్రయోగించిన బలం ఎంతో తెల్పండి. (AS 1)
జవాబు:
వస్తువు ద్రవ్యరాశి = m = 5 కి.గ్రా.
వస్తువు తొలి వేగము = u = 10 మీ./సె.
బలం ప్రయోగించబడిన కాలం = t = 20 సె.
వస్తువు తుది వేగము = v = 25 మీ./సె.
వస్తువుపై ప్రయోగించబడిన బలం = F = ma

∴ వస్తువుపై ప్రయోగించబడిన బలం = 3.75 న్యూటర్లు

ప్రశ్న 7.
న్యూటన్ మూడు గమన నియమాలను ఉదాహరణలతో వివరించండి. (AS 1)
జవాబు:
1) న్యూటన్ మొదటి గమన నియమము :
ఫలిత బలం పనిచేయనంతవరకు నిశ్చలస్థితిలో ఉన్న వస్తువు అదే స్థితిలోనూ, సమచలనంలో ఉన్న వస్తువు అదే సమచలనంలోనూ ఉండును.
ఉదా 1 : నిశ్చలంగా ఉన్న ఒక బస్సు ఒక్కసారిగా ముందుకు కదిలితే అందులో నిలబడి ఉన్న ప్రయాణీకుడు వెనుకకు పడతాడు, కారణము బస్సు ఒక్కసారిగా త్వరణాన్ని పొంది ముందుకు కదిలినది, కానీ అందులో వ్యక్తి “జడత్వం” వల్ల తను ముందు ఉన్న స్థానంలోనే ఉండేందుకు ప్రయత్నిస్తాడు. అందువల్లనే వెనక్కి పడిపోతాడు.

ఉదా 2 : బస్సులో ప్రయాణిస్తున్న వ్యక్తి, ఒక్కసారిగా బస్సు ఆగితే ముందుకు పడతాడు, కారణము బస్సు వేగముకు సమాన వేగంతో అతను ప్రయాణిస్తున్నాడు. బస్సు ఒక్కసారిగా ఆగినప్పుడు జడత్వం వలన అతని శరీరం మాత్రం వెంటనే తన గమనస్థితిని మార్చుకోలేదు. అందుకే ముందుకు పడతాడు.

2) రెండవ గమన నియమము : వస్తువు ద్రవ్యవేగంలో మార్పు రేటు, దానిపై పనిచేసే ఫలిత బలానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. దాని దిశ ఫలిత బలదిశలో ఉంటుంది.
ఉదా 1 : సిమెంట్ గచ్చుపై కంటే ఇసుక నేల మీద దూకడం సురక్షితము. ఎందుకనగా మృదువైన, మెత్తని తలాలు వస్తువుని ఆపడంలో ఎక్కువ సమయం తీసుకోవడం వల్ల “ఆపే దూరం” ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఈ విధంగా ద్రవ్యవేగంలో మార్పు రేటు తక్కువగా ఉంటుంది. ఫలితంగా కాలికి తక్కువ దెబ్బ తగులుతుంది.

ఉదా 2 : వేగంగా వస్తున్న క్రికెట్ బంతిని “క్యాచ్” చేసేటప్పుడు ఆ వ్యక్తి తన చేతులను వెనుకకు లాగుతాడు. ఈ సందర్భంలో అతడు బంతి వేగాన్ని తగ్గించడానికి ఎక్కువ సమయం తీసుకుంటాడు.

ఇలా చేయడం వల్ల బంతి ద్రవ్యవేగంలో మార్పు రేటు తక్కువగా ఉంటుంది. ఫలితంగా చేతులపై బంతి ప్రయోగించే బలం తగ్గుతుంది.

3) మూడవ గమన నియమము : ఎల్లప్పుడూ చర్యకు దానికి సమానంగా మరియు వ్యతిరేక శిశలో ఉంటుంది. ఇది దృఢ వస్తువులకు మాత్రమే. చర్య, ప్రతిచర్య జంట బలాలు. వాటి పరిమాణం సమానం. దిశలో వ్యతిరేకం మరియు వేరు వేరు వస్తువులపై పని చేస్తాయి. కావున అవి ఎప్పుడూ రద్దు కావు.

వివరణ:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 2

రెండు వస్తువులు పరస్పరం బలాలు ప్రయోగించుకుంటున్నప్పుడు
ప్రతిక్రియ జరిపేటప్పుడు, A వస్తువు B వస్తువుపై కలుగజేసే బలం FAB (చర్య)
B వస్తువు A వస్తువుపై కలుగజేసే బలం FRA (ప్రతిచర్య)
న్యూటన్ మూడో గమన నియమం వలన ఈ రెండు బలాలు పరిమాణంలో సమానంగాను, దిశలో వ్యతిరేకంగాను, ఉంటాయి.
F_AB = – F_BA
చర్య = ప్రతిచర్య
దీనిని బట్య జంట బలాలు ఒకే వస్తువు పై కాక, రెండు వేర్వేరు వస్తువులపై పనిచేస్తాయి.
ఉదా 1:
i) పక్షులు ఎగిరేటప్పుడు వాటి రెక్కలతో గాలిని కిందకి నెడతాయి. అప్పుడు గాలి కూడా పక్షిని వ్యతిరేకదిశలో (పైకి) నెడుతుంది.
ii) రెక్కలు గాలి మీద ప్రయోగించే బలం, గాలి పక్షి రెక్కలపై ప్రయోగించే బలాలు రెండూ సమాన పరిమాణంలో, వ్యతిరేక దిశలో ఉంటాయి.
ఉదా 2 :
నీటిలో ఈదుతున్న చేప నీటిని వెనక్కి నీరు చేపని ముందుకు నెట్టే బలం రెండూ పరిమాణంలో సమానంగా, దిశ పరంగా వ్యతిరేకంగా ఉంటాయి. నీరు చేపపై కలిగించే బలం వల్ల చేప ముందుకు కదులుతుంది.

ప్రశ్న 8.
వేగంగా వెళ్తున్న బస్సు అద్దాన్ని ఒక ఈగ గుద్దుకుంటే, బస్సు మీద, ఈగ మీద ఒకే బలం ప్రయోగించబడుతుందా? ఎందుకు? (AS 1, AS 7)
జవాబు:
న్యూటన్ మూడవ గమన నియమం ప్రకారం బస్సు మీద, ఈగ మీద ఒకే బలం ప్రయోగించబడుతుంది.

ప్రశ్న 9.
ఒక బిండిని గుర్రం లాగదాన్ని ‘దివ్య’ చూసింది. గుర్రం ఎంత బలంతో బండిని లాగుతుందో, అంతే బలంతో బండి సర్రాన్ని కూడా లాగుతుందని ఆమె భావించింది. “మరి బండి ఎలా కదులుతుంది?” అని ఆమెకు సందేహం కలిగింది. అంతేగాక ఆమె మదిలో ఎన్నో ప్రశ్నలు తలెత్తాయి. ఆ ప్రశ్నలేవో ఊహించండి. (AS 2)
జవాబు:

గుర్రం ఎంత బలాన్ని నేలపై ఉపయోగిస్తుంది?
గుర్రంకు – బండికి మధ్య ఏ నియమం పనిచేస్తుంది?
గుర్రం ముందుకు ఎందుకు వంగవలసి వస్తుంది?
గుర్రం తక్కువ బలాన్ని ఉపయోగిస్తే బండి కదలదా?
సైకిలులాగా, ఎందుకు తేలికగా గుర్రపు బండి కదలటం లేదు?
మరి బండి ఎలా కదులుతుంది?

ప్రశ్న 10.
గెలీలియో ప్రకారం ఫలిత బలం పని చేయనంతవరకు, వస్తువు దాని స్థితిలోనే కొనసాగుతుందని మనకు తెలుసు. అదే విధంగా అరిస్టాటిల్ ప్రకారం ప్రతి వస్తువు కదులుతూ దానంతట అదే నిశ్చలస్థితికి వస్తుందని కూడా మనకు తెలుసు. వీటిలో ఏది సరైనదో మనం చెప్పగలమా? గెలీలియో తెలిపిన నియమాన్ని మీరు ఏ విధంగా అభినందిస్తారు? (AS 6)
జవాబు:
గెలీలియో, అరిస్టాటిల్ నియమాలలో ఏది సరైనదో మనకు చెప్పడం సాధ్యమే.

భూమి మీద కదులుతున్న ఏ వస్తువైనా క్రమంగా నిశ్చలస్థితికి వస్తుందని మన ప్రాచీన తత్త్వవేత్తల భావన.
ఆ కాలంలో గొప్ప తత్త్వవేత్త అయిన అరిస్టాటిల్ కూడా ఇలాగే ఆలోచించి, కదిలే ఏ వస్తువైనా చివరకు నిశ్చలస్థితికి రావాలి కాబట్టి, వాటిపై ఎటువంటి వివరణా అవసరం లేదని భావించాడు.
ఆ సమయంలో గెలీలియో తన ఆలోచనాత్మక ప్రయోగాలను నునుపుతలం గల వాలు బల్లలపై చేశాడు.
గెలీలియో, తలం ఎంత నునుపుగా ఉంటే వదిలిన గోళీ అంత దూరం ప్రయాణం చేస్తుందని గమనించాడు. ఏదీ అడ్డురాకపోతే గోళీ అనంత దూరం ప్రయాణిస్తుందని వివరించాడు.
ఈ విధంగా ఏ బాహ్య బలం పనిచేయనంత వరకు కదులుతున్న వస్తువు అదే గమన స్థితిలో ఉంటుందని చెప్పడం ద్వారా గెలీలియో ఆధునిక విజ్ఞానశాస్త్రానికి తెరతీశాడు. కావున నేను గెలీలియో ప్రాథమిక ప్రయోగాలను పరిశీలించి, అతనిని అభినందిస్తున్నాను. .

ప్రశ్న 11.
20 మీ./సె. సమ వడితో ఒక కారు పడమర వైపు ప్రయాణిస్తుంటే, దానిపై గల ఫలిత బలం ఎంత? (AS 1, AS 7)
జవాబు:
కారు వడి = 20 మీ./సె.
కారు పడమర వైపు సమ వేగంతో ప్రయాణిస్తుంది, కావున త్వరణము శూన్యము.
∴ ఫలిత బలము = శూన్యము.

ప్రశ్న 12.
30 కి.గ్రాల ద్రవ్యరాశి గల ఒక వ్యక్తి 450 న్యూటన్ల బలాన్ని భరించగల ‘తాడు’ సహాయంతో కొండ ఎక్కుతున్నాడు. అతను సురక్షితంగా ఎక్కడానికి కావల్సిన గరిష్ఠ త్వరణం ఎంత? (AS 1, AS 7)
జవాబు:
వస్తువు ద్రవ్యరాశి = m = 30 kg
తాడు తన్యత (T) = 450 న్యూ.
త్వరణం = a = ?
T = N = ma
450 = 30 xa
450 a = 30 = 15 మీ./సె

∴ గరిష్ఠ త్వరణం = a = 15 మీ./సె.

ప్రశ్న 13.
కదులుతున్న రైలులో ఉన్న ఒక ప్రయాణికుడు ఒక నాణాన్ని నిట్ట నిలువుగా పైకి విసిరిన, అది అతని వెనుకవైపు పడింది. ఆ రైలు ఎటువంటి చలనంలో ఉంది? (AS 7)
ఎ) ధన త్వరణం బి) సమచలనం సి) ఋణ త్వరణం డి) వృత్తాకార చలనం
జవాబు:
ఎ) ధన త్వరణం.

ప్రశ్న 14.
నిశ్చలస్థితిలో ఉన్న 1.4 కి.గ్రా.ల ద్రవ్యరాశి గల వస్తువు మీద 0.2 సెకన్ల పాటు బలం ప్రయోగించబడింది. బలం ప్రయోగించడం ఆపిన తర్వాత ఆ వస్తువు 2 సెకన్లలో 4 మీ. దూరం కదిలింది. ప్రయోగించిన బల పరిమాణం ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
వస్తువు ద్రవ్యరాశి = m = 1.4 కి.గ్రా.
బలం ప్రయోగించిన కాలం = t₁ = 0.2 సె||
బల ప్రయోగం ఆపిన తర్వాత
వస్తువు ప్రయాణించిన దూరం = 4 మీ.
వస్తువు ప్రయాణించిన కాలం = t₂ = 2 సె||
ప్రయోగించబడిన బలం (F) = m . a
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 3
∴ ప్రయోగించబడిన బలం = F = 14 న్యూ.

ప్రశ్న 15.
పటాలలో ఉన్న 2 కి.గ్రా.ల ద్రవ్యరాశి గల వస్తువు యొక్క త్వరణాన్ని కనుక్కోండి. (AS 1)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 4
జవాబు:
1) 2 × 10 = 20 kg. ద్రవ్యరాశిపై, 30 N బలం క్రింది వైపు పనిచేస్తుంది.

ప్రశ్న 16.
రెండు రబ్బరు బాండ్ల సహాయంతో సాగదీసి వదిలినపుడు ఒక వస్తువు 2 మీ./సె². త్వరణాన్ని పొందింది. ఇలా చేయడంలో రబ్బరు బాండు ఒక ప్రమాణ పొడవుకి సాగిందనుకుందాం. రెండోసారి నాలుగు రబ్బరు బాండ్ల సహాయంతో రెట్టింపు ద్రవ్యరాశి గల వస్తువును లాగితే అది పొందే త్వరణం ఎంత? (రబ్బరు బాండ్లను పైన తెలిపిన ప్రమాణ పొడవుకు సాగదీయాలి.) (AS 1)
జవాబు:
మొదటిసారి రెండు రబ్బరు బాండ్ల సహాయంతో సాగదీసి వదిలినపుడు వస్తువు పొందు త్వరణం 2 మీ/సె².
రెండవసారి నాలుగు రబ్బరు బాండ్ల సహాయంతో రెట్టింపు ద్రవ్యరాశిగల వస్తువును లాగితే పొందు త్వరణం, రెండు సందర్భాలలో ప్రయోగించబడిన బలం సమానము. కావున అవి ఒకే త్వరణాన్ని కలిగి ఉంటాయి.
∴ కావలసిన త్వరణం = 2 మీ/సె².

ప్రశ్న 17.
ఒక గుర్రం స్థిర వడితో బండిని లాగాలంటే అది ఎల్లప్పుడూ నేలపై బలాన్ని ప్రయోగిస్తూ ఉండాలి. ఎందుకో వివరించండి. (AS 1)
జవాబు:

గుర్రం, బండిపై బలాన్ని ప్రయోగించగానే, బండి చక్రాలకు రోడ్డుకి మధ్యన గల ఘర్షణ బలం గుర్రం ఉపయోగించిన బలానికి వ్యతిరేకంగా పనిచేస్తుంది.
గుర్రం స్థిరవడితో బండిని లాగాలంటే అది ఎల్లప్పుడూ ఘర్షణ బలానికి సమానమైన బలాన్ని బండిపై ప్రయోగించాలి.

ప్రశ్న 18.
5 N బలం m₁ ద్రవ్యరాశి గల వస్తువులో 8 మీ./సె². త్వరణాన్ని, m₂ ద్రవ్యరాశి గల వస్తువులో 24 మీ/సె². త్వరణాన్ని తీసుకురాగలుగుతుంది. రెండు వస్తువులను జతచేసిన వ్యవస్థపై అదే బలాన్ని ప్రయోగిస్తే అది పొందే త్వరణం ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
మొదటి వస్తువుపై ప్రయోగించబడిన బలం = F = 5 N
మొదటి వస్తువు త్వరణం = a = 8 మీ./సె².
న్యూటన్ 2వ నియమం ప్రకారం F = m₁a ⇒ m₁ = F/a = \(\frac{5}{8}\)
రెండవ వస్తువుపై ప్రయోగించబడిన బలం = F = 5N
రెండవ వస్తువు త్వరణం = a = 24 మీ/సె²
న్యూటన్ 2వ గమన నియమం ప్రకారం F = m₂a ⇒ m₂ = \(\frac{\mathrm{F}}{\mathrm{a}}=\frac{5}{24}\)
ఈ రెండు వస్తువులను జతచేసిన వ్యవస్థ కావున
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 6

రెండు వస్తువులను జత చేసిన వ్యవస్థపై ఒకే బలం ప్రయోగించడం వలన ఏర్పడు త్వరణము 6 మీ./సె². అగును.

ప్రశ్న 19.
400 గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల సుత్తి 30 మీ./సె. వేగంతో కదులుతూ ఒక మేకును తాకింది. మేకు సుత్తిని 0.01 సె.కాలంలో నిశ్చలస్థితికి తీసుకురాగలిగితే, మేకు సుత్తి మీద ప్రయోగించే బలం ఎంత? (AS 1)
జవాబు:
సుత్తి ద్రవ్యరాశి = m = 400 గ్రా = 0.4 కి.గ్రా
సుత్తి తొలివేగం = u = 30 మీ./సె.
సుత్తి తుదివేగం = V = 0
మేకును సుత్తి తాకిన కాలం = t = 0.01 సె.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 7
∴ మేకు వ్యతిరేకదిశలో సుత్తి పై 1200 న్యూ. బలం కలుగజేయును.

ప్రశ్న 20.
పటంలో ఒక వ్యవస్థ చూపబడింది.
ఈ వ్యవస్థలోని చెక్కదిమ్మల త్వరణాన్ని, తాడులో తన్యతను కనుక్కోండి. (AS 1)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 8
g = 10 మీ/సె² గా తీసుకోండి.
జవాబు:
వ్యవస్థలో m₁ = m₂ = 3 కి.గ్రా.
త్వరణం = g = 10 మీ/సె²

ప్రశ్న 21.
పటంలో చూపిన విధంగా ఘర్షణ లేని సమాంతర తలంపై మూడు చెక్కదిమ్మలను అమర్చి 30 న్యూటన్ల బలంతో తాడుని లాగుతున్నారు. ప్రతి చెక్కదిమ్మ ద్రవ్యరాశి 10 కి.గ్రా. అయితే ప్రతి చెక్కదిమ్మ యొక్క త్వరణం ఎంత? చెక్కదిమ్మలను కలిపిన తాడులో తన్యత ఎంత? (AS 1)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 9
జవాబు:
మూడు చెక్కదిమ్మల ద్రవ్యరాశులు m₁, m₂ మరియు m₃ లనుకొనుము.
∴ m₁ = m₂ = m₃ = 10 కి.గ్రా.
చెక్కదిమ్మలపై పనిచేయు బలం = F = 30 N

AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 11

తాడులో తన్యతలు T₁ మరియు T₂ లనుకొనుము.
మొదటి సందర్భంలో తన్యత = T₁ = m₁ × a = F
= 10 × 1 = 10 N
రెండవ సందర్భంలో తన్యత = T₂ = F = (m₁ + m₂) a
= (10+ 10) (1) = 20 N

ప్రశ్న 22.
టేబుల్ చివర ఒక దీర్ఘ చతురస్రాకారంలో కత్తిరించిన కాగితాన్ని పెట్టి దానిపై మందమైన ఐదు రూపాయల బిళ్లని పటంలో చూపినట్లు నిలబెట్టండి. మీ వేలితో వేగంగా కాగితాన్ని నెట్టండి. ఈ కృత్యాన్ని జడత్వంతో ఏ విధంగా వివరించగలవు? (AS 2)
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 10
జవాబు:
కాగితాన్ని వేలితో గట్టిగా లాగడం వలన కాగితం చలనములోనికి వస్తుంది. ఐదు రూపాయల బిళ్ల నిశ్చల జడత్వం వలన చలనములోనికి రాకుండానే టేబుల్ పై ఉంటుంది.

ప్రశ్న 23.
ఏకరీతి గల రెండు గోళాలను తీసుకోండి. గోళాలు కదిలేందుకు వీలుగా మీ నోటు పుస్తకాలను రెండువైపులా పెట్టి చిన్న దారిని ఏర్పాటు చేయండి. ఇప్పుడు దారిలో ఒక గోళాన్ని పెట్టి, రెండవ గోళీతో కొట్టండి. (క్యారంబోర్డు స్ట్రైకర్ తో కొట్టినట్లు) అలాగే ఒక గోళీ స్థానంలో రెండు, మూడు, నాలుగు గోళీలను పెట్టి గోళీలను కొట్టింది. పరిశీలనల నుంచి మీరు ఏం వివరించగలరు? (AS 5)
జవాబు:
న్యూటన్ మూడవ గమన నియమం ప్రకారం ఒక గోళీ రెండవ గోళీ పై బలాన్ని చూపగా, రెండవ గోళీ మూడవ గోళీ పై వ్యతిరేక దిశలో బలాన్ని చూపుతుంది.
చర్య = – ప్రతిచర్య కావున
అదే విధముగా 3వ గోళీ 4వ గోళీ పై, 4వ గోళీ 3వ గోళీ పై చర్యా, ప్రతిచర్యలకు లోనవుతాయి.

ప్రశ్న 24.
1500 కి.గ్రాల ద్రవ్యరాశి గల వాహనం 1.7 మీ/సె². ఋణ త్వరణంలో ఆగడానికి రోడ్డుకి, వాహనానికి మధ్య గల ఇలం ఎంత ఉండాలి? (AS 7)
జవాబు:
వాహన ద్రవ్యరాశి = m = 1500 కి.గ్రా.
ఋణ త్వరణము = – a = – 1.7 మీ/సె².
బలము (F) = ద్రవ్యరాశి × త్వరణం = 1500 × – 1.7 = – 2550 N
∴ రోడ్డుకి, వాహనానికి మధ్యన గల బలం 2550 N లు చలనదిశకు వ్యతిరేక దిశలో పనిచేయును.

ప్రశ్న 25.
ఎత్తులో ఉన్న ఒక హోపర్ ఇసుకను జారవేసే యంత్రానికి కింద ఉన్న ట్రక్కు 20 మీ/సి. సమవేగంతో వెళ్తుంది. సెకనుకు 20 కిలోల చొప్పున ఇసుక ట్రక్కు మీద పడుతుంటే, ఇసుక పడటం వల్ల ట్రక్కు మీద ప్రయోగింపబడిన బలం ఎంత? (AS 7)
జవాబు:
ట్రక్కు వేగము = 20 మీ/సె.
హోపర్ సెకనుకు 20 కిలోల చొప్పున ఇసుకను ట్రక్ పై వేస్తున్నది.
న్యూటన్ రెండవ నియమము ప్రకారం
బలం = ద్రవ్యరాశి × వేగంలోని మార్పురేటు

కాని ఇసుకను కొంత ఎత్తు నుండి జారవేసే హోపర్ వంటి పరికరాల విషయంలో దాని వేగంలో మార్పుండదు, కాని అది వేసే ఇసుక పరిమాణంలో సెకను, సెకనుకి మార్పుండును. అనగా వేగం స్థిరము, ద్రవ్యరాశిలో మార్పు వస్తుంది.
∴ F = వేగము × ద్రవ్యరాశిలో మార్పురేటు.
F = v × \(\frac{\Delta \mathrm{m}}{\Delta \mathrm{t}}\) = 20 × 20
F = 400 న్యూ.
∴ ఇసుక పడటం వల్ల ట్రక్కుపై ప్రయోగించబడిన బలం (F) = 400 న్యూ.

ప్రశ్న 26.
నిశ్చలస్థితిలో ఉన్న ఇద్దరు స్కేటింగ్ చేసే వ్యక్తులు ఒకరినొకరు తోసుకున్నారు. వీరిలో 60 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల వ్యక్తి 2 మీ/సె. వేగాన్ని పొందితే, 40 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి గల రెండవ వ్యక్తి పొందే వేగం ఎంత? (AS 7)
జవాబు:
వ్యవస్థలో తొలి ద్రవ్యవేగం = శూన్యము = m₁u₁ + m₂u₂
మొదటి వ్యక్తి ద్రవ్యరాశి = m₁ = 60 కి.గ్రా,
మొదటి వ్యక్తి తుది వేగము = v₁ = 2 మీ./సె.
రెండవ వ్యక్తి ద్రవ్యరాశి = m₂ = 40 కి.గ్రా.
రెండవ వ్యక్తి తుది వేగము = v₂ = ?
∴ ద్రవ్యవేగ నిత్యత్వ నియమం ప్రకారం
m₁u₁ + m₂u₂ = m₁v₁ + m₂v₂
m₁v₁ + m₂v₂ = 0
m₂v₂ = -m₁v₁
∴ రెండవ వ్యక్తి వ్యతిరేక దిశలో 3 మీ./సె. త్వరణాన్ని కలిగి ఉన్నాడు.

ప్రశ్న 27.
m ద్రవ్యరాశి గల బంతి ‘V’ వడితో గోడను లంబంగా ఢీకొట్టి అదే వడితో వెనుకకు మరలింది. గోడ బంతిపై ప్రయోగించే సరాసరి బలాన్ని మరియు బల దిశను కనుక్కోండి. (అభిఘాత సమయం ‘t’) (AS 7)
జవాబు:
బంతి ద్రవ్యరాశి = m
బంతి తొలివడి = u = – v (↑ ↑)
బంతి తుదివడి = v= v (అదే వడి కావున దిశ వేరే)
ప్రయోగ కాలము = 1 అనుకొనుము.
న్యూటన్ రెండవ గమన నియమం ప్రకారం
∴ F = ma
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 14
బలదిశ గోడ నుండి దూరముగా ఉండును.

9th Class Physical Science 2nd Lesson గమన నియమాలు Textbook InText Questions and Answers

9th Class Physical Science Textbook Page No. 24

ప్రశ్న 1.
టేబుల్ మీది గుడ్డను ఒక్కసారిగా లాగిన, దాని మీద పెట్టిన పాత్రలు దాదాపు కదలకుండా అలాగే ఉండేలా చేసే ట్రిక్ (గారదీ)ని మీరు చూసే ఉంటారు ! ఈ గారడీని సమర్థవంతంగా నిర్వహించడానికి ఏం కావాలి?
జవాబు:
ఒక టేబుల్ క్లాత్, ఏదైనా ఒక వస్తువు కావాలి. ఈ గారడీ చేసే వ్యక్తి గుడ్డను చాలా నైపుణ్యంతో టేబుల్ పై నుండి లాగాలి.

ప్రశ్న 2.
ఎటువంటి గుధ ఉపయోగిస్తావు? దళసరి కాన్వాస్ గుడ్డనా లేదా పల్చని సిల్కు గుడ్డనా?
జవాబు:
దళసరి కాన్వాస్ గుడ్డను ఈ గారడీ చేయడానికి వాడాలి.

ప్రశ్న 3.
టేబుల్ గుడ్డపై పెట్టిన పాత్రలు అధిక ద్రవ్యరాశిని కలిగి ఉండాలా? తక్కువ ద్రవ్యరాశిని కలిగి ఉండాలా?
జవాబు:
టేబుల్ గుడ్డపై పెట్టిన పాత్రలు కొద్దిగా ఎక్కువ ద్రవ్యరాశిని కలిగి ఉండాలి. తేలికపాటి వస్తువులైన ప్లాస్టిక్ కప్పులు, స్పాంజ్ లు వాడకూడదు.

ప్రశ్న 4.
గుడ్డను ఒక్కసారిగా ఎక్కువ బలాన్ని ప్రయోగించి లాగాలా? లేదా సున్నితంగా, నిలకడగా బలాన్ని ప్రయోగించాల్సి ఉంటుందా?
జవాబు:
గుడ్డను తక్కువ బలంతో ఒక్కసారిగా లాగండి.

ప్రశ్న 5.
10 కి.మీ./సె. వేగంతో శూన్యంలో ప్రయాణిస్తున్న రాకెట్ నుండి విడిపోయిన చిన్న వస్తువు యొక్క వేగం ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:
నిర్దిష్ట వేగంతో చలిస్తున్న ఒక్క వస్తువు నుండి విడిపోయిన మరొక చిన్న వస్తువు కూడా అదే వేగంతో ప్రయాణిస్తుంది. కావున 10కి.మీ/ సెకను వేగంతో శూన్యంలో ప్రయాణిస్తున్న రాకెట్ నుండి విడిపోయిన చిన్న వస్తువు యొక్క వేగము కూడా 10కి.మీ/సెకన్ ఉంటుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 27

ప్రశ్న 6.
ప్రక్క పటాన్ని గమనించండి. 80 కి.గ్రా.ల ద్రవ్యరాశి గల దృఢమైన వ్యక్తి పటంలో చూపిన విధంగా గరిష్ఠంగా ఎంత బరువును పైకి ఎత్తగలడు?
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 15
జవాబు:
వ్యక్తి అతని బరువుకు సమానమైన భారమును ఎత్తగలడు. ఎందుకనగా ఫలితబలము శూన్యము.
కావున T – mg = 0 = mg = T
ఇక్కడ g = 10, ద్రవ్యరాశి = 80 కి.గ్రా.
∴ T = 80 × 10 = 800 N

ప్రశ్న 7.
తిరుగుతున్న సీలింగ్ ఫ్యాన్ యొక్క ద్రవ్యవేగం ఎంత?
జవాబు:
ద్రవ్యవేగము = ద్రవ్యము X వేగము
∆t = m (v – u)
ఇక్కడ వస్తువు తొలివేగము (u) మరియు తుది వేగము (v)లు సమానము కావున m (v – u) = ∆t = 0
∴ తిరుగుతున్న ఫ్యాను యొక్క ద్రవ్యవేగము శూన్యము.

ప్రశ్న 8.
ఫలిత బలం లేనప్పుడు వస్తువు వక్రమార్గంలో చలించగలదా?
జవాబు:
చలించగలదు. ఉదాహరణకు మనము ఒక వక్రమార్గములో ప్రయాణించుచున్నపుడు, అభికేంద్ర బలము వలన మనము ఆకర్షించబడతాము. అదే సమయంలో మనపై అపకేంద్రబలము పనిచేయును. ఈ ఫలితబలము వలన మన వాహన టైర్లకు, రోడ్డుకు మధ్య ఘర్షణ బలము ఏర్పడును.

ప్రశ్న 9.
తాడు యొక్క ద్రవ్యరాశిని విస్మరించినప్పుడు దానిలో ఉన్న తన్యత ఏకరీతిగా ఉంటుందని ఎలా నిరూపిస్తావు?
జవాబు:
ఒక తాడుకు రాయిని కట్టి నీటిలో వ్రేలాడదీసినపుడు దాని ద్రవ్యరాశి గురుత్వాకర్షణ (8)పై ఆధారపడును. అదే విధముగా అదే రాయిని గాలిలో వ్రేలాడదీసిన దాని ద్రవ్యరాశి కూడా ‘g’ పై ఆధారపడును. దీనిని బట్టి తాడు యొక్క ద్రవ్యరాశిని విస్మరించినప్పుడు దానిలో ఉన్న తన్యత ఏకరీతిగా ఉంటుందని గ్రహించవచ్చును.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 31

ప్రశ్న 10.
ఒక బంతిపై భూమి ప్రయోగించే బలం 8N అయితే, ఆ బంతి భూమిపై ప్రయోగించే బలం ఎంత?
జవాబు:
బంతిపై ప్రయోగించిన బలం = 8N
బంతి భూమిపై ప్రయోగించే బలం = బంతిపై ప్రయోగించిన బలం = 8N

ప్రశ్న 11.
ఒక చెక్క దిమ్మ క్షితిజ సమాంతర తలంపై ఉంది. దానిపై కిందికి లాగే అభిలంబ బలం గురుత్వాకర్షణ బలం, పైకి నెట్టే అభిలంబ బలం పనిచేస్తాయి. ఆ రెండు బలాలు పరిమాణంలో సమానంగా ఉంటూ, వ్యతిరేక దిశలలో ఉంటాయా? ఆ బలాల జతను చర్య – ప్రతిచర్య జతగా చెప్పవచ్చా? మీ స్నేహితులతో చర్చించండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 16
జవాబు:

చెక్కదిమ్మపై గురుత్వాకర్షణ బలం, పైకి నెట్లే అభిలంబ బలం సమానంగా మరియు వ్యతిరేక దిశలలో ఉంటాయి.
ఆ బలాల జతను చర్య – ప్రతిచర్య జతగా చెప్పవచ్చును.

ప్రశ్న 12.
మంటలను ఆర్పడానికి ఉపయోగించే గొట్టాల నుండి అతి వేగంగా నీరు బయటకు వస్తుంది. ఆ గొట్టాలను పట్టుకోవడం చాలా కష్టం. ఎందుకు?
జవాబు:
మంటలను ఆర్పడానికి వాడు గొట్టాలను పట్టుకున్నపుడు అది మన చేతులపై బలాన్ని కలుగజేస్తుంది. ప్రతిచర్యగా మనము ఆ గొట్టముపై బలంను ప్రదర్శించవలెనన్న సాధ్యపడదు. కావున ఆ గొట్టాలను పట్టుకోవడం చాలా కష్టం.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 33

ప్రశ్న 13.
భూవాతావరణంలోకి ప్రవేశించిన ఒక ఉల్క మండిపోయింది. అలా మండినప్పుడు దాని ద్రవ్యవేగము ఏమైనట్లు?
జవాబు:
భూవాతావరణంలోకి రాగానే ఉల్క మండిపోవటం వలన దాని ద్రవ్యవేగము శూన్యమవుతుంది.

ప్రశ్న 14.
బంతిని నిట్టనిలువుగా పైకి విసిరినప్పుడు, భూ ఉపరితలం నీ కాళ్లపై ప్రయోగించే అభిలంబ బలంలో ఏమైనా మార్పు వస్తుందా?
జవాబు:
నా శరీరాన్ని తుల్యము (balance) చేయుటకు భూఉపరితలము ప్రదర్శించు అభిలంబ బలము పెరుగును.

ప్రశ్న 15.
చెట్టుపై నుండి జారిపడిన కొబ్బరికాయ నేలని తాకి ఆగిపోయింది. దాని ద్రవ్యవేగం ఏమైందని చెప్పగలం?
జవాబు:
కొబ్బరికాయ నేలను తాకి ఆగిపోవుట వలన దాని ద్రవ్యవేగము శూన్యము అగును.

ప్రశ్న 16.
కొన్ని కార్లలో రక్షణ కొరకు గాలి సంచులు వాడతారు. ఎందుకు?
జవాబు:
గాలి సంచులుగల కార్లకు ప్రమాదములు జరిగినపుడు ప్రచోదన కాలము పెరుగుట వలన కారు నడుపు వ్యక్తిపై ప్రయోగించబడు బలము తగ్గి, అతను ప్రాణహాని నుండి రక్షించబడతాడు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 24

ప్రశ్న 17.
అన్ని వస్తువులూ ఒకే జడత్వాన్ని కలిగి ఉంటాయా? వస్తువుల జడత్వాన్ని నిర్ణయించే అంశాలు ఏవి? ఉదాహరణతో వివరించండి.
జవాబు:
అన్ని వస్తువులూ ఒకే జడత్వాన్ని ప్రదర్శించవు. జడత్వమును నిర్ణయించు అంశము ఆ వస్తువుకుండే ద్రవ్యరాశి,

ఉదాహరణ :

మైదానంలో ఒక ఫుట్ బాల్ ను కాలితో తన్నినట్లయితే, అది కొంత వేగంతో తన్నిన దిశలో వెళ్తుంది.
అదే పరిమాణము గల ఒక రాయినిగాని తన్నినట్లయితే దాని చలనంలో ఎటువంటి మార్పును గమనించవు మరియు నీ కాలికి దెబ్బ తగులుతుంది.
దీనికి కారణము రాయికి అధిక ద్రవ్యరాశి ఉండటం వలన బంతికి తక్కువ ద్రవ్యరాశి ఉండటం వలన త్వరగా స్థితిని మార్చుకోగలిగినది.
ఈ విధంగా పదార్థ ద్రవ్యరాశి వస్తు జడత్వంను నిర్ణయిస్తుంది.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 32

ప్రశ్న 18.
పోల్ వాల్ట్ ఆడేవారు స్పాంజ్ తో చేసిన పరుపు మీద దూకుతారు. ఎందుకు?
జవాబు:
స్పాంజ్ పరుపుపై ఫలిత ద్రవ్యవేగము తక్కువగా ఉండును. కావున పోల్ వాల్ట్ ఆడేవారిపై తక్కువ ప్రతిచర్యా బలం పని చేస్తుంది.

ప్రశ్న 19.
ఇసుక నేల మీద దూకటం సురక్షితమా లేదా సిమెంటు గచ్చుపై దూకటం సురక్షితమా? ఎందుకు?
జవాబు:
సిమెంటు గచ్చుపై కన్నా ఇసుకపై దూకటం సురక్షితము. ఎందుకంటే మృదువైన మెత్తటి తలాలు వస్తువుని ఆపటంలో ఎక్కువ సమయాన్ని తీసుకోవటం వల్ల ఆ పేదూరం ఎక్కువగా ఉంటుంది.

ఉదాహరణ సమస్యలు

9th Class Physical Science Textbook Page No. 25

ప్రశ్న 1.
సమతలంపై ఉంచిన ‘M’ ద్రవ్యరాశి గల వస్తువు పై క్షితిజ సమాంతరంగా 100 బలం నిరంతరంగా ప్రయోగించడం వల్ల ఆ వస్తువు నిలకడగా కదులుతుంది.
ఎ) స్వేచ్ఛా వస్తు పటాన్ని (FBD) (ఒక నిర్దిష్ట సమయం వద్ద ఆ వస్తువుపై పనిచేస్తున్న అన్ని బలాలను చూపే పటం) గీయండి.
బి) ఘర్షణ విలువ ఎంత?
సాధన:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 17
వస్తువు నిలకడగా కదులుతుందని ఇవ్వబడింది. అంటే క్షితిజ సమాంతర, క్షితిజ లంబ దిశలో ఆ వస్తువుపై పనిచేసే ఫలిత బలం శూన్యం అని అర్ధం.

ఆ వస్తువుపై క్షితిజ సమాంతర దిశలో ఘర్షణ బలం (f), నెట్టిన బలం (F). లు పనిచేస్తున్నాయి.

క్షితిజ సమాంతర దిశలో ఫలిత బలం
F_{net, x} = 0 అని మనకు తెలుసు.
F + (-f) = 0
F = f

కాబట్టి ఆ వస్తువుపై పనిచేసే ఘర్షణ బలం = 10 న్యూటన్లు.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 27

ప్రశ్న 2.
1కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి మరియు 1 మీటరు పొడవు గల చాప గచ్చుపై పరచబడి ఉంది. చాప ఒక చివరను పట్టుకుని దాని – పొడవు వెంట రెండవ చివరివైపు 1 మీ/సె. స్థిర వడితో చాప మొత్తం చలనంలోకి వచ్చేంత వరకు చాప పూర్తిగా తిరగబడేంత వరకు) లాగాలంటే చాపపై ఎంత బలాన్ని ప్రయోగించాలి?
సాధన:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 18
పటం 10లో చూపిన విధంగా చాప చివర బాగాన్ని 1 మీ/సె. స్థిర వడితో లాగుతున్నప్పుడు చలనం లోకి వచ్చే చాప భాగపు ద్రవ్యరాశి క్రమంగా పెరుగుతూ ఉంటుంది. కాబట్టి ద్రవ్యరాశి స్థిరంగా ఉండదు.

మొత్తం చాప చలనంలోకి రావడానికి పట్టే సమయం,
∆t = చాప చివర భాగం కదలిన దూరం / వడి = 2/1 = 2 సె.
(చాప చివరి భాగం కదిలిన దూరం = 1మీ + 1మీ = 2 మీటర్లు)
న్యూటన్ రెండవ గమన నియమం నుండి
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 19

∆m అనేది ∆t సమయంలో వచ్చే ద్రవ్యరాశిలోని మార్పును సూచిస్తుంది. 2 సెకన్ల కాలంలో ద్రవ్యరాశిలో వచ్చే మార్పు మొత్తం చాప ద్రవ్యరాశికి సమానం.
F_net = (1 మీ/సె) X (1 కి.గ్రా) / 2 సె. = 1/2 న్యూటన్
క్షితిజ సమాంతర దిశలో ఒకే బలం పనిచేస్తుంది కనుక చాప చివర ప్రయోగించాల్ని బలం 1/2 న్యూటన్.

9th Class Physical Science Textbook Page No. 28

ప్రశ్న 3.
న్యూటన్ గమన నియమాలను అటవుడ్ ఒక ప్రయోగం ద్వారా నిరూపించాడు. పటంలో చూపినట్లు అటవుడ్ యంత్రంలో కప్పి ద్వారా పంపిన సాగే గుణం లేని ఒక తాడుకు రెండు చివరలలో m₁ మరియు m₂ ద్రవ్యరాశులు గల భారాలు వేలాడుతుంటాయి. (m₁ > m₂) అయిన, ఆ రెండు భారాల త్వరణాలను, తాడులో తన్యతను లెక్కించండి.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 20
సాధన:
పటంలో చూపినట్లు తాడులో గల తన్యత ఎల్లప్పుడూ వస్తువులను పైకి లాగుతుంది.
m₁ ద్రవ్యరాశి యొక్క FBD ద్వారా ఆ ద్రవ్యరాశిపై తన్యత, (T) పై వైపుకు, దాని భారం (m₁ g) కిందవైపుకు పని చేస్తున్నాయని గ్రహించవచ్చు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 21
m₁ పై ఫలిత బలం,
F_net = m₁a
m₁g – T = m₁a ………….. (1)
m₁ పై ఫలిత బలం కలగజేసే త్వరణం ‘a’ m₁ కిందకి కదులుతుంటే m₂ పైకి వెళ్తుంది. కనుక వాటి త్వరణాల పరిమాణాలు సమానం.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 22
m₂ యొక్క FBD పటం నుండి
F_net = T – m₂g = m₂a ……………. (2)
(1), (2) సమీకరణాలను సాధించగా

9th Class Physical Science Textbook Page No. 33

ప్రశ్న 4.
12000 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి (m₁) గల ఫిరంగి నున్నని సమాంతర తలంపై ఉంది. అది 300 కి.గ్రా. ద్రవ్యరాశి (m₂) గల గుండును క్షితిజ సమాంతర దిశలో v₂ = 400 మీ./సె. వేగంతో విడుదల చేస్తే, ఆ ఫిరంగి వేగం (v₁) ఎంత?
సాధన:
ఫిరంగి ద్రవ్యరాశి (m₁) = 12000 కి.గ్రా
గుండు ద్రవ్యరాశి (m₂) = 300 కి.గ్రా
ఫిరంగి వేగము (v₁) = ?
గుండు వేగము (v₂) = 400 మీ./సె.
ఫిరంగి పేల్చిన తర్వాత దాని వేగం v₁ అనుకొనుము.
వ్యవస్థ తొలి ద్రవ్యవేగం శూన్యం.
వ్యవస్థ తుది ద్రవ్యవేగం = m₁v₁ + m₂v₂.
రేఖీయ ద్రవ్యవేగ నిత్యత్వ నియమము ప్రకారం
m₁v₁ + m₂v₂ = 0
m₁v₁ = – m₂v₂
ఫిరంగి పేలిన తర్వాత దాని వేగం = 10 మీ/సె.
ఫిరంగి వ్యతిరేక దిశలో కదులుతుంది.

పరికరాల జాబితా

చెక్క ట్రాక్, కాగితపు రింగు లేదా బంతి, పెన్నుమూత, గాజు గోళీ, సీసా, క్యారమ్ బోర్డు నమూనా, చెక్క దిమ్మలు, చెక్క స్కేలు, సాగే గుణం లేని తాడు, బెలూన్, స్ట్రా ముక్క, తాడు, రెండు కోడిగుడ్లు, మెత్తని దిండు, కప్పీ, రెండు స్ప్రింగ్ త్రాసులు, పరీక్ష నాళిక, రబ్బరు కార్కు, బున్సెన్ బర్నర్, దారము, స్టాండు, నీరు

9th Class Physical Science 2nd Lesson గమన నియమాలు Textbook Activities (కృత్యములు)

కృత్యం – 1

కాగితపు రింగుపై ఉంచిన పెన్ను మూత చలనాన్ని వివరించటం :

ప్రశ్న 1.
జడత్వాన్ని నిరూపించు ప్రయోగాన్ని తెల్పుము.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 25
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం : వస్తువు యొక్క జడత్వాన్ని నిరూపించుట.

కాగితపు రింగు కావలసిన పరికరాలు :
పెన్నుమూత, కాగితపు రింగు, వెడల్పు మూతిగల సీసా.

పద్ధతి :

ఒక దళసరి కాగితంతో రింగును తయారుచేయండి.
పటంలో చూపినట్లు ఒక సీసామూత మీద ఆ రింగును నిలబెట్టండి.
సీసామూతికి సరిగ్గా పైన పేపరు రింగుపై ఒక పెన్నుమూతను నిలబెట్టండి.
కాగితపు రింగును ఒక్కసారిగా వేగంగా మీ చేతితో లాగండి.
పెన్నుమూత, వెడల్పు మూతిగల సీసాలోనికి పడిపోతుంది.

వివరణ :
పై ప్రయోగాన్ని బట్టి మార్పును వ్యతిరేకించే లక్షణం పెన్నుమూత ప్రదర్శించినది కావున దానికి జడత్వ లక్షణం కలదని చెప్పవచ్చును.

కృత్యం – 2

స్టైకరుతో కొట్టిన కేరమ్ బోర్డు కాయిన్ చలనాన్ని పరిశీలించడం :

ప్రశ్న 2.
స్ట్రైకరుతో కొట్టిన కేరమ్ బోర్డు కాయిన్ చలనాన్ని పరిశీలించు ప్రయోగాన్ని వివరింపుము.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
స్ట్రైకరుతో కొట్టినపుడు కేరమ్ బోర్డు కాయిన్ చలనాన్ని పరిశీలించుట.

కావలసిన పరికరాలు :
క్యారమ్ బోర్డు, కాయిన్స్, స్టైకరు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 26

పద్ధతి :

క్యారమ్ బోర్డుపై కాయిన్లను ఒకే నిలువు వరుసలో నిలబెట్టండి.
కింది కాయినను స్ట్రైకర్ తో గట్టిగా కొట్టండి.
పటంలో చూపినట్లు కింది కాయిన్ మాత్రమే వరుస నుండి బయటకు వస్తుంది.
క్యారమ్ కాయిన్ల దొంతర నిలువుగా కిందకు దిగింది.

వివరణ :
పై ప్రయోగం ద్వారా వస్తువు పై పనిచేసే ఫలిత బలం శూన్యం అయినదని అర్ధమవుతుంది.

కృత్యం – 3

రెండు చెక్కపెట్టెలను ఒకే బలంతో నెట్టడం :

ప్రశ్న 3.
అధిక ద్రవ్యరాశి గల వస్తువు అధిక జడత్వాన్ని కలిగి ఉంటుందని చూపండి.
జవాబు:
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 27

రెండు వేరు వేరు ద్రవ్యరాశులు గల చెక్కదిమ్మెలను గచ్చుపై ఒక సరళరేఖపై ఉంచండి.
రెండు దిమ్మలను చెక్క స్కేలు సహాయంతో ఒకే బలంతో ముందుకు నెట్టండి.
తక్కువ ద్రవ్యరాశి గల చెక్కదిమ్మ ఎక్కువ త్వరణాన్ని పొంది ఎక్కువ దూరం వెళ్ళింది.
ఎక్కువ ద్రవ్యరాశి గల చెక్కదిమ్మ తక్కువ త్వరణాన్ని పొంది తక్కువ దూరం కదులుతుంది.
ఈ పరిశీలన వల్ల ఎక్కువ ద్రవ్యరాశి గల వస్తువు ఎక్కువ జడత్వాన్ని పొందుతాయని తెలుస్తుంది.

కృత్యం – 4

ప్రశ్న 4.
ఫలిత బలం – త్వరణం
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 28

నున్నగా ఉన్న తలం మీద ఒక మంచు ముక్క నుంచి నెమ్మదిగా నెట్టవలెను. అది వేగాన్ని ఎలా పుంజుకుంటుందో (ఎలా త్వరణాన్ని పొందుతుందో) గమనించవలెను. ఇప్పుడు ఫలిత బలాన్ని పెంచి, వేగంలో మార్పుని గమనించవలెను.
మంచు ముక్క త్వరణం పెరుగుతుంది.

కృత్యం – 5

ప్రశ్న 5.
ద్రవ్యరాశి – త్వరణం
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 29

ఒక మంచు ముక్కపై కొంత బలాన్ని ప్రయోగించినపుడు, అది త్వరణాన్ని పొందుతుంది. ఇప్పుడు ఎక్కువ ద్రవ్యరాశి గల మంచు ముక్కపై దాదాపు అంతే బలాన్ని ప్రయోగించి, త్వరణాన్ని పరిశీలించవలెను.

ఎక్కువ ద్రవ్యరాశి గల మంచుముక్క, తక్కువ ద్రవ్యరాశి గల మంచు ముక్క పొందిన త్వరణాన్ని పొందలేదు.

గమనించినది :
ద్రవ్యరాశి స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు ఫలిత బలం ఎక్కువగా ఉంటే త్వరణం కూడా అధికంగా ఉంటుంది. అలాగే ఫలిత బలం స్థిరమైనప్పుడు ద్రవ్యరాశి ఎక్కువగా ఉంటే ఆ వస్తువుపై పొందిన త్వరణం తక్కువగా ఉంటుంది.

కృత్యం – 6

రెండు స్ప్రింగు త్రాసులను వ్యతిరేకదిశలో లాగటం :

ప్రశ్న 6.
రెండు స్ప్రింగ్ త్రాసుల ద్వారా న్యూటన్ మూడవ గమన సూత్రాన్ని ప్రయోగపూర్వకముగా నిరూపించుము.
(లేదా)
చర్య, ప్రతిచర్య బలాలు పరిమాణంలో సమానమని, దిశలో వ్యతిరేకమని నిరూపించు ప్రయోగమును తెల్పుము.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం : చర్య, ప్రతిచర్య బలాలను చూపుట.

కావలసిన పరికరాలు : రెండు స్ప్రింగు త్రాసులు, వాటి కొక్కెములు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 30

పద్ధతి :
వ్యతిరేక దిశలో పనిచేసే బలాలు

ఒకే విధమైన కొలతలుగల రెండు స్ప్రింగు త్రాసులు తీసుకోండి.
వాటి కొంకీలను పటంలో చూపినట్లు కలపండి.
ఇరువైపుల నుండి స్ప్రింగు త్రాసులు పట్టుకొని లాగండి.
అవి రెండూ సమాన రీడింగులను సూచిస్తాయి.
ఆ త్రాసులలోని స్ప్రింగులు ఒకదానిపై ఒకటి సమాన (F₁ = F₂) దిశలో, వ్యతిరేకంగా (F₁ = – F₂ ) బలాలు కలుగజేసుకుంటాయి.
ఈ రెండు వ్యతిరేక బలాల్ని కలిపి చర్య – ప్రతిచర్య బలాల జత అంటాము.

కృత్యం – 7

బెలూన్ రాకెట్:

ప్రశ్న 7.
బెలూన్ రాకెట్ ప్రయోగాన్ని న్యూటన్ మూడవ గమన నియమంతో ఏ విధముగా వివరించవచ్చును?
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
బెలూన్ రాకెట్ ద్వారా న్యూటన్ మూడవ సూత్రాన్ని పరీక్షించుట.

పరికరాలు :
బెలూన్, దారము, స్ట్రా. టేపు.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 31

పద్ధతి :

ఒక బెలూన్లోకి గాలి ఊది బయటికి వెళ్ళకుండా మూతిని గట్టిగా వేళ్ళతో పట్టుకోండి.
ఒక దారాన్ని స్ట్రా గుండా పంపండి.
పటంలో చూపిన విధంగా బెలూను స్టాకు టేపుతో అతికించండి.
దారం ఒక చివరి కొనను మీరు పట్టుకొని, రెండవ చివరను మీ స్నేహితుడిని పట్టుకోమనండి.
బెలూన్ మూతి వద్ద వేళ్ళను తీసివేయండి. మూతి ఉన్న దిశ ఎడమ దిశ అనుకొనుము.
బెలూన్లోని గాలి మూతి ద్వారా బయటికి కొంత వేగంతో, ఎడమవైపుకు వెళుతుంది.
బెలూన్ కుడి చేతి వైపుకు కదులుతుంది. దానికి అంటిపెట్టుకున్న స్ట్రా కూడా దానితోపాటు వెళు 190ది.

ఈ విధముగా చర్య (గాలి వెళ్ళడం), ప్రతిచర్య (బెలూన్ వెళ్ళడం) సమానముగా ఉండి, వాటి దిశలు వ్యతిరేకముగా కలవని తెలియుచున్నది.

ప్రయోగశాల కృత్యం

ప్రశ్న 8.
రెండు విభిన్న వస్తువుల మీద పనిచేయు చర్య, ప్రతిచర్య బలాలను ప్రయోగపూర్వకముగా చూపుము.
జవాబు:
ఉద్దేశ్యం :
రెండు విభిన్న వస్తువుల మీద పనిచేసే చర్య, ప్రతిచర్య బలాలను చూపుట.

కావలసిన పరికరాలు :
పరీక్షనాళిక, రబ్బరు కార్కు, బున్సెన్ బర్నర్, స్టాండు, దారం.
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 32

పద్ధతి :

ఒక పరీక్ష నాళికలో కొద్దిగా నీరు తీసుకొని దాని మూతిని రబ్బరు కార్కుతో మూయండి. –
పటంలో చూపిన విధంగా రెండు దారాల సహాయంతో పరీక్ష నాళికను క్షితిజ సమాంతరంగా వేలాడదీయండి.
బుస్సెన్ బర్నర్ సహాయంతో పరీక్ష నాళికను వేడి చేయండి.
వేడిచేయటం వలన పరీక్షనాళికలోని నీరు ఆవిరైపోతుంది.
ఆ ఆవిరి రబ్బరు కారును బయటకు నెట్టే వరకు పరీక్ష నాళికను వేడి చేస్తూనే ఉండాలి.
కార్కు బయటకు రావడం (చర్య), పరీక్ష నాళిక వెనుకకు జరగడం (ప్రతిచర్య) ఒక్కసారిగా గమనించవచ్చు.
కార్కు ద్రవ్యరాశి, పరీక్షనాళిక ద్రవ్యరాశి కన్నా తక్కువ కావడం వలన పరీక్షనాళిక కన్నా కార్కు ఎక్కువ వేగంతో ప్రయాణిస్తుంది.
పై ప్రయోగం ద్వారా చర్య, ప్రతిచర్య బలాలను గమనించవచ్చును.

ప్రశ్న 9.
గ్రుడ్డును జారవిడవడం
AP Board 9th Class Physical Science Solutions 2nd Lesson గమన నియమాలు 33
రెండు కోడి గ్రుడ్లను తీసుకొని వాటిని ఒకే ఎత్తు నుండి, ఒకటి గట్టి గచ్చు మీద పడేటట్లుగా, రెండవది మెత్తని దిండు మీద పడేటట్లుగా వదలండి. తలాన్ని తాకిన తరువాత ఆ గ్రుడ్లలో గమనించిన మార్పులు వివరించుము.
జవాబు:

గట్టి గచ్చు మీద గ్రుడ్డు పగిలిపోతుంది కారణం, అధిక బలం అతిస్వల్ప కాలంలో పని చేయడమే.
మెత్తని దిండు మీద పడిన గ్రుడ్డు పగలదు కారణం, తక్కువ బలం ఎక్కువ కాలం పాటు పని చేసింది.

పై రెండు సందర్భాలలో గ్రుడ్డు పగులుతుందా, పగలదా అని నిర్ణయించేది గ్రుడు మీద పనిచేసే ఫలిత బలమే అని తెలుసుకున్నాను.